OVER VITALITEIT; WAAROM PAMPEREN FIJN LIJKT MAAR MACHTELOOS MAAKT

E-blog

OV ER V ITAL ITEIT; WAAR OM P AMP ER EN FIJ N L IJ K T MAAR MACHTEL OOS MAAK T Reeks: bestuurders over vitaliteit

Colofon: einde artikel

Wilma de Jong, lid van de Raad van Bestuur van BrabantZorg, is een kordate bestuurder die zich verwant voelt met de visie van Machteld Huber: Gezondheid is de regie nemen over je leven en je aanpassen aan de uitdagingen die op fysiek, psychisch en sociaal vlak op je afkomen. Lang voordat deze visie ontwikkeld werd en aan populariteit won, bracht Wilma hem al in praktijk, zowel in haar persoonlijke loopbaan, haar privéleven, als in haar huidige bestuursfunctie bij BrabantZorg. “Pamperen lijkt in het begin heel fijn, maar het maakt ook machteloos en uiteindelijk worden mensen er niet gelukkiger van”.

1

WAT IS JOUW ACHTERGROND? Ik heb HBO-V gedaan en begonnen als wijkverpleegkundige. In die functie ging ik al met mensen in gesprek en zei hen: “Het streven is dat u mij over een tijdje niet meer nodig hebt”. Dat vonden mensen in het begin wel eng, maar dan zei ik: “We gaan het gewoon proberen”. “Het streven is dat u mij over een tijdje niet meer nodig hebt”. En uiteindelijk bood het mensen meer voldoening om zelf stapjes te zetten en minder afhankelijk te zijn. Naast mijn baan heb ik veel doorgestudeerd, dat was voor mij ook inspirerend. Zo werd ik teammanager en daarna bestuurder. “Elke dag leren” is een expeditie binnen BrabantZorg, waarbinnen we heel bewust bezig zijn met het stimuleren van ontwikkeling. Die expeditie past echt bij mij. Ik houd van ontwikkeling en in principe vind ik veranderingen leuk, omdat dat altijd nieuwe dingen biedt. Natuurlijk denk ik wel een “oeps” als er een verandering op me af komt, maar ik vind eigenlijk vrij snel de uitdaging: “hoe ga ik hier mee om? Wat zijn de mogelijkheden? Moet ik nieuwe wegen inslaan? Ik heb nog nooit meegemaakt dat er geen mogelijkheden waren. KEN JE OOK VALKUILEN VAN JEZELF ALS HET GAAT OM DE REGIE NEMEN? Irreële verwachtingen. Mijn weken bijvoorbeeld, zitten altijd bomvol. Inmiddels ben ik door ervaring wijs geworden dat ik me wel voor kan nemen om te gaan minderen, maar dat ik dat toch niet doe. Dus probeer ik dat ook niet meer. Dat is een irreële verwachting. Wat ik nu doe, is een keer in de twee maanden een lang weekend plannen, of een week vrij nemen. Dat kan ik wel. Dat blok ik gewoon in mijn agenda. Ik kom die irreële verwachtingen veel tegen bij mensen. Dat mensen zichzelf normen en waarden opleggen waar ze niet aan kunnen voldoen en zich vervolgens schuldig voelen. EN IN DE ORGANISATIE? Ik vind niet-kiezen wel een item. Ik werk natuurlijk in een vrouwen-organisatie en ik vind vrouwen over het algemeen slecht in kiezen en nee zeggen, of in dingen laten vallen. Je kunt bijvoorbeeld wel aan een opleiding beginnen naast je werk, maar dat heeft consequenties. Je moet je bewust zijn van wat dat dan betekent, hoe je het gaat doen, maar ook vooral wat ga je niet meer doen. Ik denk dat mentale duurzaamheid een groter probleem is dan fysieke duurzaamheid.

2

Ze willen alle ballen in de lucht houden, met het idee dat de omgeving er niet onder mag lijden dat ze de opleiding gaan doen, maar dat er onder geleden wordt, is wat zij denken dat er gebeurt. Waarschijnlijk vindt de familie het helemaal niet erg als er een tijdje geen lakens gestreken worden, of dat je een tijdje geen voorleesmoeder bent. Accepteer nou maar gewoon je eigen grenzen. Ik denk dat mentale duurzaamheid een groter probleem is dan fysieke duurzaamheid. WAAR KAN JE NIET TEGEN? Slachtoffergedrag! En dan bedoel ik niet dat je even stoom af moet blazen of zo, maar als mensen voortdurend zaken buiten zichzelf leggen, het gevoel hebben dat ze de dupe zijn en daar in blijven hangen, daar kan ik heel slecht tegen. En natuurlijk is hoe ik er mee omga afhankelijk van de verhouding die ik met mensen heb, maar ik heb al snel iets van: Kom op! Doe iets! Zeuren helpt niet en met thuis op de bank gaan zitten, gaat het echt niet over. Ik heb al snel iets van: Kom op! Doe iets! Zeuren helpt niet en met thuis op de bank gaan zitten, gaat het echt niet over. Praktijkcase Ik had een evaluatiegesprek met iemand die nog niet zo lang in dienst was, en vroeg hoe het werk haar beviel. Ze zei dat de werkdruk wel erg hoog was. En ik vroeg: “Goh, waar merk je dat dan aan?” En ze zei: “Als ik ’s avonds thuis kom, ben ik best wel moe.” “Ja, daarom heet het ook werk!”, was mijn reactie. Dat moe een kenmerk was van werk, was niet bij haar opgekomen. Hoe mensen zoiets buiten zichzelf plaatsen en het werkdruk noemen, dat vind ik lastig. HOE ZIT HET MET DE REGIE NEMEN IN JE PRIVÉLEVEN? Twee jaar geleden heeft mijn man een ernstige hersenbloeding gehad. Dat verandert in een klap je leven. Ik kwam in een keer aan de andere kant van gezondheidszorg te staan. Natuurlijk zijn er momenten geweest dat ik me afhankelijk of machteloos voelde, maar ik was me er snel van bewust dat ik de regie moest nemen. In de planning van de revalidatiekliniek bijvoorbeeld, ging er steeds iets mis. Vreselijk. Het systeem bleek belangrijker dan de behoefte van de cliënt. Dan klim ik in de hoogste boom, zet ik twee petten op, niet die alleen van partner, maar ook van bestuurder. Gelukkig zijn er toen dingen veranderd. Maar ik zou echt ver gegaan zijn hoor! En ik denk dat mensen ook wel aanvoelden.

3

En aanpassen? Ja, natuurlijk. Ik ging altijd twee keer in de week sporten, maar omdat er dingen zijn die mijn man niet meer kan, heb ik mijn sportabonnement resoluut omgezet van meer keren per week, naar een keer in de week. Anders ga ik dat niet trekken. Mijn werk is een van de positieve dingen van het leven, het geeft me voldoening, houvast en ritme en dat heeft me ook geholpen. HOE DRAAG JE JOUW VISIE UIT IN DE ORGANISATIE? Werken aan bewustzijn van mensen is de grootste opgave. En ik denk dat het begint met dat wij als management de juiste vragen stellen. Vragen als: hoe sta je in je werk, hoe zie je jezelf over vijf jaar, hoe denk je over je levensomstandigheden, over je energie, wat kan je aan? Misschien wel een ander soort functioneringsgesprekken gaan voeren. Wij zijn er nog over aan het nadenken hoe we onze visie het beste vorm kunnen geven en als organisatie kunnen ondersteunen. Want deze visie is niet iets tijdelijks. Vorige week kon iedereen inschrijven voor een health check. Dat is belangrijk, maar die mentale duurzaamheid blijft de grootste uitdaging. We hebben natuurlijk de arbodienst, bedrijfsfitness, bedrijfsmaatschappelijk werk, we bieden scholing, bijvoorbeeld zelfredzaamheid, niet enkel voor cliënten, maar ook vanuit het idee ‘betrek het eens op jezelf”. En vorige week kon iedereen inschrijven voor een healthcheck. Maar die mentale duurzaamheid blijft de grootste uitdaging. Ik zie wel stapjes die mensen zetten, dat ze elkaar meer aanspreken, dat iemand voor ander werk kiest omdat ze zichzelf niet hetzelfde werk zien doen tot hun pensioen, of dat ze minderen in uren.

4

Wilma heeft er vertrouwen in dat cliënten en medewerkers de visie gaan toepassen op hun eigen gedrag. Ambitieus? (red.) Misschien wel. Ik weet niet of het in 2020 al in de genen zit, maar ik denk dat we er een eind mee komen. Als mensen zelf ervaren dat het veel fijner is om de regie te hebben, wordt het de tweede keer makkelijker. Want echt, afhankelijkheid is een vervelend gevoel! HET RECEPT VAN WILMA Wilma is een inspirerend voorbeeld van vitaliteit, zelfregie en flexibiliteit in veranderende omstandigheden. Haar enthousiasme werkt aanstekelijk. Dit is haar recept: 1. Zelfregie begint met bewustzijn over wie je bent, over wat je wilt of kunt. 2. Vervolgens dat je kunt kiezen en je eigen grenzen accepteert zonder schuldgevoelens. 3. Maar zelfregie vraagt vooral dat je de mogelijkheden en kansen kunt zien van veranderingen. En daar heb je een positieve blik voor nodig.

5

Reeks ‘Bestuurders over vitaliteit’: Hoe doe je dat: duurzaam inzetbaar zijn en vitaal blijven? In de reeks ‘bestuurders over vitaliteit’ de persoonlijke visie (en voorbeelden) van Wilma de Jong, bestuurder bij BrabantZorg. De reeks heeft als doel kennisdeling, inspiratie en pragmatische vormgeving op belangrijke HR - thema’s.

COLOFON IK OV ER TR EF M E

R EDACTIE

AU TEU R

Bezoekadres: Victorialaan 15 5213 JG Den Bosch

Henk Veenhuysen 088 – 09 05 062 [email protected]

Nicolien Bot [email protected]

6