VERSLAG
over het jaar 2013 van de te Voorschoten gevestigde stichting genaamd “Stichting Duivenvoorde” “Het doel van de stichting is het behoud van het kasteel met inboedel en landgoed Duivenvoorde te Voorschoten als cultuur- en natuurmonument en het behoud van de daarbij behorende archieven”(artikel 2 der statuten). Bestuur. De bestuurssamenstelling per 31 december 2013:
taakstelling:
Mevrouw Drs A. Vriesendorp-Dutilh, voorzitter*
algemene zaken, ruimtelijke ordening**, stichting Horst en Voorde***, cie. Haagwijk***
Mr R.W. baron Snouckaert van Schauburg,
financiële zaken, en cie.
secretaris-penningmeester*
Haagwijk**
Mw Mr E. baronnesse Schimmelpenninck van der Oye,
juridische zaken
lid Mr A.G.J. baron Van Wassenaer van Catwijck, lid
juridische zaken en cie. Haagwijk
Drs T.D.W. Dibbits, lid
museale aangelegenheden
Mw Drs S. van der Stok – De Clercq, lid
museale aangelegenheden
* leden van het Dagelijks Bestuur ** in samenspraak met de voorzitter *** voorzitterschap Algemeen. Het bestuur kwam in het verslagjaar zes maal in vergadering bijeen. In het verslagjaar traden de bestuursleden Beelaerts van Blokland, Hartkamp-Jonxis, Van Roijen en Mock af. In het afgelopen boekjaar is door de Stichting Duivenvoorde veel geïnvesteerd in groot onderhoud van de woningen Haagwijk 4 en 6, de hoeve Beerestein en met name de ontwikkelplannen voor Haagwijk en het parkherstel. De exploitatie van Landgoed, Kasteel en Museum (dus exclusief ontwikkelplannen) sluit met een verlies van € 187.584,-- circa € 31.000,-- negatiever af dan begroot (verlies 2012: € 612.352,--). Rekening houdende met tussentijds door het bestuur goedgekeurd meerwerk aan Haagwijk 4/6 van € 60.000,-- is er 1
echter sprake van een circa € 29.000,-- gunstiger resultaat dan begroot. In de begroting van 2013 was uitgegaan van zowel kostenreductie als inkomstengroei met als doel de exploitatiebegroting beter te laten sluiten. In zijn algemeenheid kan gesteld worden dat de Stichting hierin geslaagd is. Als gevolg van vooruit ontvangen subsidies voor het parkherstelplan, alsmede de inkomsten uit beleggingen, werd het boekjaar afgesloten met een boekhoudkundig resultaat van € 279.059,-- positief. Dit resultaat is echter optisch en laat de noodzaak tot het in balans krijgen van inkomsten en uitgaven van landgoed, kasteel en museum onaangetast. Het vooruit ontvangen subsidiegeld zal immers in 2014 worden uitgegeven, en de resultaten uit beleggingen zijn onzeker. Algemeen Nut Beogende Instelling. In 2013 heeft de Belastingdienst een beschikking afgegeven waardoor de Stichting met terugwerkende kracht per 1 januari 2011 als Algemeen Nut Beogende Instelling werd aangemerkt. Aan de beschikking zijn voorwaarden verbonden, zoals het hanteren van zakelijke voorwaarden bij alle overeenkomsten die de Stichting aangaat, en toetsing (door de belastingdienst) van de werkzaamheden van de Stichting bij de ontwikkeling van Haagwijk. De ANBI-status maakt het mogelijk om fiscaal vrijgesteld giften te ontvangen. Leningen o/g. In verband met het opeisbaar worden van de lening van de gemeente Voorschoten aan de Stichting vindt al enige jaren overleg plaats met de gemeente Voorschoten. Terugbetaling van de lening komt niet goed uit in verband met de benodigde liquiditeit voor de herontwikkeling van Haagwijk en de renovatie van het park. In mei 2013 heeft de gemeente medegedeeld dat de lening in 10 gelijke jaarlijkse termijnen (te beginnen in 2013) mag worden afgelost. Assurantie. De premies voor de opstalverzekering zijn gestegen met de (monumenten) bouwkosten index. De inventarisverzekering is geïndexeerd. De collectie moet in 2014 een hertaxatie ondergaan. Sinds 2011 is er voor het museum een doorlopende verzekering afgesloten voor transport en verblijf van kunstobjecten elders i.v.m. restauraties en voor verzekering van bruiklenen voor tentoonstellingen op Duivenvoorde. 2
Personeel. De vaste personeelsbezetting bestond per 31 december 2013 uit: Mw Dr. A. de Vries, directeur en conservator, A.W. Slot, kasteelbeheerder, T.J.W. de Vlieger, terreinopzichter, mevrouw M.E. Beckers, medewerker kasteel/museum, E.J. Hoogstraat, medewerker bosbouw. De loonkosten stegen conform de CAO-bosbouw. Daarnaast zijn circa 120 vrijwilligers werkzaam in kasteel en park. Het gaat om plv. kasteelbeheerders, gastheren/vrouwen, gidsen, parkvrijwilliger, vrijwilligers catering, registratie, PR, sponsoring, bloemen en projecten. De beheer- en administratiekosten van ’t Schoutenhuis b.v. daalden ten opzichte van 2012 met circa 12,5 %. Dit werd (met name) mogelijk gemaakt doordat de directeur de behandeling van de dossiers Haagwijk en het parkherstelplan overnam. Begroot was een kostenreductie van 22,5 %, maar de dossiers met betrekking tot de verbouwing van de hoeve Beerestein en de onderhandelingen met pachter Duivenvoorden over diens areaaluitbreiding en wandelpaden door de Knip- en de Duivenvoordse polder namen veel tijd in beslag. Daarnaast werd in de tweede helft van het verslagjaar al snel een gegadigde erfpachter voor de vrijgekomen Grenshoeve gevonden met wie uitvoerig onderhandeld werd, terwijl ook overleg met de gemeente Voorschoten over de bestemmingswijziging van de Grenshoeve gevoerd moest worden. Gedurende het verslagjaar werd tweewekelijks KLM-overleg (Kasteel, Landgoed, Museum) tussen directeur, kasteelbeheerder, terreinopzichter en de administratief medewerker planning&coordinatie gevoerd. Onroerende zaken. De samenstelling van het landgoed Duivenvoorde luidt per 31 december 2013 als volgt: Kasteel Duivenvoorde en verhuurde woningen
0.21.08 ha
park, bos, moestuin, wegen en watergangen
42.93.42 ha
verpachte hoeven en los land (incl. Grenshoeve) 207.94.81 ha bloot-eigendom erfpachtpercelen
10.70.81 ha
Dillenburgsingel 59 Leidschendam
0.01.27 ha (exclusief 1/8 onverdeeld van 0.03.53 ha) ----------------
Totaal
261.81.39 ha 3
Ruimtelijke ordening. Haagwijk In het verslagjaar heeft de Stichting zich wederom sterk ingespannen om – ondanks de lastige marktsituatie – de verkoop van percelen op Haagwijk te bevorderen. Dit heeft resultaat gehad. Voor een verantwoorde start van het project Haagwijk moest een minimum aantal van drie (met altijddurende erfpacht belaste) kavels verkocht worden (dit aantal kwam overeen met een vooraf bepaalde minimum financiële verkoopdrempel). Vlak voor Kerst kon het erfpachtcontract voor de derde kavel worden ondertekend. De start van het project Haagwijk werd op 23 januari 2014 met een feestelijke bijeenkomst officieel ingeluid in aanwezigheid van burgemeester Staatsen, kopers en andere belanghebbenden. De intensieve renovatie/restauratie van het koetshuis/bouwhuis op Haagwijk werd in het verslagjaar voltooid. De landgoedvisie blijft leidend bij het beoordelen van ruimtelijke vraagstukken op verschillende niveaus. Onderhoud algemeen In de begrotingsvergadering eind 2012 werd, na intern voorbereidend overleg tussen penningmeester, directeur en rentmeester, de geactualiseerde onderhoudsbegroting voor 2013 op basis van de door architect De Boer opgestelde 3-jaren planning door het bestuur vastgesteld. De 3-jaren planning is richtsnoer voor de jaarlijkse onderhoudsplanning, maar de beslissing over de feitelijk uit te voeren werkzaamheden vindt jaarlijks bij de begrotingsvaststelling plaats. In 2013 werd de kaprenovatie van Haagwijk 4/6 uitgevoerd. Helaas kwam er een meerwerkpost van circa € 60.000,-- aan het licht doordat onbereikbare delen van de kap bij het “openmaken” van het dak zeer sterk door houtrot aangetast bleken te zijn en vervangen moesten worden. Kasteel Museum Het aantal museumbezoekers bedroeg dit jaar 8.500 (inclusief Duivenvoorde in Kerstsfeer ging het om 11.500 bezoekers). De bezoekersaantallen 2008-2013 bedroegen respectievelijk 5.200, 6.500, 10.000 (jubileumjaar), 7.500 en 8.500. De tentoonstelling Duivenvoorde en 4
Oranje trok veel belangstelling, mede dankzij de troonsopvolging door koning Willem Alexander. Ook in 2013 waren er bijzondere openstellingdagen (d.w.z. toegang zonder rondleiding en met suppoosten op zaal): Museumweekend, Landelijke Kastelendag en Open Monumentendag. Naast de reguliere rondleidingen waren er regelmatig groepsarrangementen (o.a. voor museumkaarthouders) en specials (voor specialistisch geïnteresseerden in bijvoorbeeld boeken en porselein). Er werden twee Duivenvoorde Lezingen georganiseerd en enkele Eetkamerconcerten rond het thema hofmuziek (in het kader van de tentoonstelling). Voor kinderen uit de basisschoolleeftijd waren er gezinsrondleidingen, schoolrondleidingen en – in samenwerking met Huygensmuseum Hofwijck – colleges in het kader van de Museum Jeugd Universiteit. Ook werden de eerste kinderpartijtjes georganiseerd. Dit is een succesvol product gebleken. De jaarlijkse kaarslichtrondleidingen in oktober (ter afsluiting van het museumseizoen) waren zoals altijd een groot succes. Dit jaar werd voor de eerste keer Duivenvoorde in Kerstsfeer georganiseerd met enkele chalets buiten (bijzondere standhouders) en een grootse verkoop van kerstartikelen (geschonken door een sponsor) ten behoeve van het Restauratiefonds Duivenvoorde binnen. Het werd een groot succes: 3.000 bezoekers en een opbrengst van ruim € 8.000 voor het Restauratiefonds. De museumvisie Naar een open Duivenvoorde is in september 2012 door het bestuur vastgesteld. In het verslagjaar is conform deze museumvisie gewerkt aan de verdere professionalisering van het museum. Tevens is – na onderzoek naar de diverse mogelijkheden - een nieuwe server geïnstalleerd en zijn computers en software vernieuwd. Ook vond in 2013 een landelijke visitatie van het museum plaats ten behoeve van de verlenging van de status van geregistreerd museum. De commissie van Museumregister Nederland oordeelde dat Duivenvoorde op alle (verplichte) onderdelen voldoende tot goed presteert, m.u.v. de lichtregistratie. Hiervoor zijn inmiddels maatregelen getroffen. De status als geregisteerd museum is hiermee veiliggesteld. In 2013 werd het eerste project van het Restauratiefonds Duivenvoorde gerealiseerd: de restauratie van het historisch torenuurwerk. De inkomstenwerving in 2013 was bedoeld voor het volgende project van het Restauratiefonds: de restauratie van de vergulding van de Marot Zaal. Een eerste bijeenkomst met specialisten vond in het verslagjaar plaats, gevolgd door een driedaags onderzoek door restauratoren begin 2014.
5
Ook is het initiatief genomen tot het formuleren van een sponsorbeleid, dat vooral in 2014 tot concrete stappen moet leiden. PR Duivenvoorde heeft een actieve PR-commissie. In 2013 verschenen maar liefst 147 artikelen (klein en groot) over Duivenvoorde in de (regionale) media. In 2013 is gestart met het intensiveren van het gebruik van social media (Facebook en twitter). Er was hiertoe al een aanzet gedaan in het jubileumjaar, maar het was daarna wegens gebrek aan geschikte vrijwilligers niet mogelijk dit voort te zetten. Inmiddels is er een jonge vrijwilligerster die deze taak op zich heeft genomen. Historisch interieur en collectie Het project Noordzolder, gericht op een verantwoorde en gestructureerde behandeling en opslag van de historische collectie, is met succes afgerond. Er is ook een start gemaakt met het vaststellen en uitvoeren van een adequate aanpak van good housekeeping o.l.v. voormalig stagiaire Arrianne Zeijlemaker (ten laste van begrotingspost ‘historische inboedel en collectie’). Aan het einde van het verslagjaar werd de Stichting verblijd met de schenking van een bijzondere verzameling prenten van Prof.dr. F.C.J. Ketelaar, voormalig algemeen rijksarchivaris en emeritus hoogleraar archiefwetenschap van de Universiteit van Amsterdam. Het gaat om 37 prenten en kaarten van de Brittenburg, een Romeins fort bij Katwijk. De prenten dateren uit de 16de-20ste eeuw. De Van Wassenaers waren actief geïnteresseerd in de Brittenburg, getuige onder meer de Romeinse stenen die zijn ingemetseld in het voorhuis van Kasteel Duivenvoorde. Verhuur In het verslagjaar werden door Maison van den Boer/OSeven in totaal 7 betaalde partijen in het kasteel georganiseerd; een historisch laag aantal (2010 en 2011 elk 18 partijen, 2012 totaal 13). Het aantal concerten bedroeg 12. In verband met het aflopen van het contract met de vaste cateraar Maison van den Boer met ingang van 1 januari 2014, is in het verslagjaar een nieuw beleid voor commerciële verhuur ontwikkeld en vastgesteld. Er zijn nieuwe contracten gesloten met drie vaste cateraars: Maison van den Boer, House of Lords en Museumcatering. Tevens zijn de verhuurtarieven gedifferentieerd.
6
Het jaar 2013 was voor de huwelijksmarkt een zeer slecht jaar en dit gold ook voor Duivenvoorde. Het aantal huwelijksvoltrekkingen bedroeg 18 (in 2010, 2011 en 2012 was dit respectievelijk 56, 42 en 33). De neergaande trend heeft zich dus wederom verder doorgezet. Het aantal bruidsreportages was 95. Park. In het begin van het verslagjaar werd het nieuwe parkeerterrein aan de noordoostzijde van de buitenplaats aangelegd. De aanleg werd mooi ingepast in de parkaanleg. Het was even wennen dat (bijna) alle bezoekers van het kasteel voortaan een stukje moeten wandelen om bij het kasteel te komen, maar aan het eind van het jaar kan geconstateerd worden dat die “verplichte” wandeling vooral een lust en geen last is. Tevens werd in dit jaar de aanbesteding van de terrein- en groenwerkzaamheden van het parkherstelplan voorbereid en de benodigde omgevingsvergunning(en) aangevraagd en verplichte onderzoeken (archeologie, natuur e.d.). uitgevoerd. Tegelijkertijd was de aandacht gericht op het binnenhalen van voldoende financiering voor het parkherstelplan. Naast de reeds eerder toegekende subsidies (EFRO, Holland Rijnland, Fonds 1818, Prins Bernhard Cultuurfonds) resulteerde dit in een subsidie van € 445.000 van de Provincie Zuid-Holland uit de erfgoedlijn landgoederenzone. De in het verslagjaar ingediende aanvraag bij de BankGiroloterij werd helaas niet gehonoreerd. De kerstboomverkoop vond wederom in december plaats en mocht net als in voorgaande jaren op grote belangstelling van veel (vaste) klanten rekenen. Dankzij Duivenvoorde in Kerstsfeer was de aanloop zelfs groter dan voorheen. Theepaviljoen Het afgelopen jaar is veel tijd geïnvesteerd in het maken van een ontwerp voor het Theepaviljoen Duivenvoorde in de Leidse tuin. Het vinden van een balans tussen de vereisten m.b.t. tot beeld- en architectonische kwaliteit enerzijds en het inhoudelijke en logistieke programma van eisen voor het Theepaviljoen anderzijds vormt een uitdaging. In 2014 zal een business case voor het Theepaviljoen worden uitgewerkt en op grond daarvan zal nadere besluitvorming over het vervolg plaatsvinden. Raamovereenkomst Horst en Weide De Provincie Zuid-Holland wil met de Stichting Horst en Weide (De Horsten, Duivenvoorde 7
en Twickel) een raamovereenkomst sluiten waarin afspraken worden vastgelegd gericht op het bevorderen van ‘robuust’ beheer in dit gebied. Het is een provinciale pilot, waarin voor Duivenvoorde onder meer het Theepaviljoen en een haalbaarheidsstudie naar de (achter)verbinding tussen Duivenvoorde en De Horsten zijn ingebracht. Ter voorbereiding op deze raamovereenkomst heeft in het verslagjaar een bijeenkomst met provinciale ambtenaren uit verschillende sectoren op Duivenvoorde plaatsgevonden. Verpachte hoeven en landerijen De pacht van landerijen is door het besluit van de minister van ELI met 30% gestegen, het tuinland met 23%. De pacht van bedrijfsgebouwen resp. de bedrijfswoning steeg met 1,78 % en 2,3 %. In 2014 zullen de pachtopbrengsten weer dalen omdat in het verslagjaar een pachtverlaging voor land van 10 % is aangekondigd en voor tuinland van 12 %. Bedrijfsgebouwen en woningen stijgen daarentegen weer met 2% resp. 4%. Ondertussen heeft de minister al weer pachtprijswijzigingen voor 2015 aangekondigd, waaronder voor land + 17% en voor tuinland + 35%. Verhuurde woningen. De huurprijzen van de woningen die onder de wettelijke huurprijsherziening vallen, werden per 1 juli met de maximaal toegestane percentages verhoogd. Juni 2014, w.g.
w.g.
Ing. J.L. Scheffer
Dr A. de Vries
't Schoutenhuis b.v.
Stichting Duivenvoorde
8
