“Ouder van mijn ouders” Van helpen en ondersteunen tot gedwongen hulp en gezagsbeëindiging
Nijkerk, Opstandingskerk 25 mei 2016 Prof.mr. Paul Vlaardingerbroek
Cijfers • Jaarlijks worden ca. 119.000 kinderen mishandeld. • Mishandeld wil zeggen: lichamelijke, geestelijke, seksuele mishandeling en/of verwaarlozing • Mishandeling gebeurt niet altijd opzettelijk, maar gevolgen zijn even ernstig • Aantal kinderen • Ca. 119.000 slachtoffers per jaar (cijfers VWS) • Ca. 50 kinderdodingen per jaar • Worden al deze situaties gemeld? • Helaas niet, want er zijn ca. 50.000 meldingen per jaar • (waarvan 75% meldingen van professionals)
Curatieve hulp na geboorte kind/1 Hulp in vrijwillig kader: • Door familie, vrienden, kennissen, buren, kinderopvang, school enz. • Maar ook door de Centra voor jeugd en gezin, door wijkteams, zorgverleners en vele andere (soorten) hulpverleners/professionals • Daar hoort ook de medische hulp bij van de huisarts, consultatiebureau en specialistische hulp
Curatieve hulp na geboorte kind/2 Hulp in gedwongen, dw.z. justitieel kader: • Tijdelijke maatregelen: - Voorlopige ondertoezichtstelling (VOTS), al dan niet met uithuisplaatsing (UHP) - Voorlopige voogdijmaatregel met uithuisplaatsing
2. Langduriger hulp in gedwongen kader - OTS, al dan niet met UHP (art. 1:255 e.v. BW) . De ondertoezichtstelling wordt meestal voor een jaar opgelegd en kan telkens worden verlengd en kan gepaard gaan met - Gezagsbeëindiging (art. 1: 266 e.v. BW) Duurt in beginsel tot meerderjarigwording kind, maar herstel in het gezag is (in principe) mogelijk….
Wat betekent curatieve hulp? Indien ouders hun kind niet (meer) mogen/kunnen opvoeden leidt dat een dikwijls langduige uithuisplaatsing van het kind. Kind is dan uit gevarenzone en kan aan zijn eigen ontwikkeling werken, maar … …dat zelfde kind zou veel liever thuis blijven dan in pleeggezin (familie of derden) of tehuis Voor ouder(s) betekent dat zij het kind niet meer mogen verzorgen en opvoeden en zij voelen zich onmachtig tegenover de jeugdbescherming en kinderrechter. Hulp achteraf leidt in zekere zin tot leedtoevoeging aan kind en ouder(s) en hun familie .
Wat betekent leedtoevoeging? • Ouders voelen zich afgedankt als hun ‘t liefste wordt of is ontnomen. • Kind is slachtoffer van eerdere opvoeding, met mogelijke langdurige lichamelijke en/of psychische schade tot gevolg ; soms leidt dat ook tot veel gevolgschade • De schade voor kinderen én voor de ouders is groot en werkt lang door • Kosten van al deze hulp en pychische schade zijn groot • Langdurige psychische en/of lichamelijke schade van de gebrekkige opvoeding en verzorging en dus van de ondergane leedtoevoeging • Mag je dit wel in geld uitdrukken?
Bij geestelijk gestoorde en/of verstandelijk beperkte (a.s.) ouders? • Maatregelen tijdens zwangerschap – (voorlopige) OTS, maar geen UHP – Voorlopige voogdij – Opname/voortgezet verblijf in inrichting (BOPZ?) – Ondercuratelestelling, mentorschap? – Andere mogelijkheden? Bijv. voorwaarden stellen aan zwangere vrouw (en aan haar partner? En aan haar netwerk?)
– Hulp gaat boven dwang, tenzij de a.s. ouder zich niet aan adviezen houdt – Drang gaat boven dwang – Dwang is ultimum remedium, maar kan soms nodig zijn.
Bijzondere voorwaarden via RvdK of andere instanties • Geen drugs/alcohol etc. meer • (urine)controle van ouder(s) door verslavingszorg • Methadonprogramma • Ouder(s) onder behandeling van kinderarts/gynaecoloog • Regelmatige terugkomgesprekken, onder voorwaarde dat … • de ouders huisbezoeken van hulpverlening e.d. toestaan of ten minste gedogen …
(Kinderbeschermings)maatregelen na de geboorte (Kinderbeschermings)maatregelen ná de geboorte - (voorlopige) OTS, met eventueel UHP – Voorlopige voogdij – Gedwongen opname in psychiatrisch ziekenhuisinrichting (BOPZ?) – Ondercuratelestelling, mentorschap? – Andere mogelijkheden? Bijv. voorwaarden stellen aan zwangere vrouw, haar partner en het netwerk rondom de ouders?
Essentiële vragen • Kunnen/willen familie(netwerk) helpen én medeverantwoordelijkheid dragen? • Kan/mag hulpverlening veel tijd besteden aan (uitbreiding) gezin? • Wat is het perspectief van het kind in dit gezin op korte, middellange en lange termijn? • Wie beslist tot verzoek tot ingrijpen in opvoedsituatie waarin kind geboren wordt. De (vrijwillige) hulpverleners. De profi’s en/of specialisten? • De Raad voor de kinderbescherming? • Of uiteindelijk de rechter? • Bij al deze acties gaat het om leed stelpen, troosten en hulp bieden? Maar is het oplossen? Of … pleisters plakken?
Landelijke discussie • Discussienota van oud-Tweede Kamerlid Marjo van Dijken (PvdA): “Mensen die hebben bewezen niet in staat te zijn een kind veilig op te voeden, moeten door de rechter gedwongen kunnen worden tot het gebruik van anticonceptie. Het kind heeft recht op een veilige en beschermde jeugd boven dat van ouders op een kind.” Onverantwoord ouderschap, Kamerstuk II, 2009/10, 32 405, nrs 1-2. • Kunnen we 100% hulp/zorg/steun en controle bieden aan risicovolle opvoedsituaties?
Toekomst • Het is tijd voor niet alleen curatief, maar ook preventief optreden. • Dus ook aandacht voor het kind en de mensenrechten. • Geldt de bescherming alleen voor kinderen vanaf het tijdstip van hun geboorte totdat zij de leeftijd van 18 jaar hebben bereikt (zie Haags Kinderbeschermingsverdrag, art. 2)? • Nee, kinderen hebben - ook als zij nog niet geboren zijn – volop recht op bescherming! • En wel vanaf het moment van hun conceptie (zie ook Van der Steur, november 2015). • Maar ook al voor hun conceptie?
Te maken keuzen • Curatieve zorg en/of preventieve zorg • Wat is er nog meer nodig? • Heeft een kind recht om niet geboren te worden? En heeft iedere ouder recht op een kind of heeft ieder bedreigd kind recht op een nieuw gezin? (pleeggezin, adoptiegezin,..) of gezinshuis??
