Oude waarden, nieuwe functies. Visie recreatie & toerisme Munnikenland en Nieuwe Hollandse Waterlinie

Oude waarden, nieuwe functies Visie recreatie & toerisme Munnikenland en Nieuwe Hollandse Waterlinie

Oude waarden, nieuwe functies Visie recreatie & toerisme Munnikenland en Nieuwe Hollandse Waterlinie

Aangeboden aan: Gemeente Zaltbommel Deze Visie is op 25 september 2008 door de gemeenteraad van Zaltbommel vastgesteld met in achtneming van enkele tekstuele wijzigingen. Deze wijzigingen zijn in dit document verwerkt. Auteurs: Gwen Boon Herma Harmelink BUITEN, Bureau voor Economie & Omgeving Achter Sint Pieter 160 3512 HT UTRECHT [email protected] www.bureaubuiten.nl 030-2318945 Utrecht, november 2008

2

BUITEN, Bureau voor Economie & Omgeving

Inhoudsopgave

Voorwoord

5

Munnikenland: Water, Natuur en Cultuurhistorie

7

Toerisme en Recreatie in Munnikenland

9

Projectenboek

15

Bijlagen

41

Bijlage 1

Interviews en bijeenkomsten

43

Bijlage 2

Relevante (beleids-) documenten

45

Bijlage 3

Afkortingen

47


3

4


Voorwoord

De gemeente Zaltbommel heeft het initiatief genomen om de toeristisch-recreatieve kansen van Munnikenland en de Nieuwe Hollandse Waterlinie te onderzoeken en vervolgens een integrale visie te vormen1. In deze visie zijn belevingswaarde, bekendheid, herkenbaarheid, toegankelijkheid, inpassing en identiteit centraal gesteld. Dit manifest met Projectenboek is hiervan het product. Het manifest heeft realistische doelstellingen en daagt organisaties en ondernemers uit om aan de slag te gaan! Bij het visievormingsproces zijn veel partners uit het gebied betrokken geweest (zie bijlagen). De visie is gebaseerd op gesprekken en bijeenkomsten met diverse partijen en de bewoners. De visie is bedoeld om richting te geven en formuleert ideeën op hoofdlijnen. Een deel van de initiatieven in het gebied bevinden zich nog in de ontwikkelingsfase en mogelijkheden moeten nog verder worden uitgewerkt. De gemeente wil de verschillende partijen en bewoners dan ook nadrukkelijk uitnodigen om deze kans te grijpen en een voortrekkersrol daarin te vervullen. De gemeente wil de initiatiefnemers in het gebied zoveel mogelijk de ruimte geven, faciliteren en stimuleren om van Munnikenland een bijzonder recreatief landschap te maken. Vooropgesteld dat dit gebeurt binnen de in dit manifest gestelde kaders en valt binnen de mogelijkheden van de gemeente. Plangebied De NHW en het Munnikenland in de Bommelerwaard, dat als westgrens de Afgedamde Maas en als oostgrens de Langrakseweg heeft. Er zal echter over de grenzen van dit gebied worden gekeken om aan te haken bij de ontwikkelingen in de Bommelerwaard, de Vesting3hoek en Zaltbommel. Projectgebied Munnikenland en driecte omgeving Vesting3hoek en gehele Bommelerwaard Nieuwe Hollandse Waterlinie

1

In dit rapport wordt voor verwijzing naar het onderzoeksgebied Munnikenland en de Nieuwe Hollandse Waterlinie gemakshalve alleen de naam Munnikenland gebruikt.


5

6


Munnikenland: Water, Natuur en Cultuurhistorie

Strijd tegen het water Water, natuur en cultuurhistorie vormen de kernkwaliteiten van het Munnikenland. Deze elementen hebben samen met de agrarische ontwikkeling het landschap gevormd tot wat het nu is. Het landschap vertelt het verhaal van de eeuwenoude ontginningen en de strijd tegen de vijand; soms mens, maar altijd het water. In het landschap van Munnikenland is de geschiedenis van onze leefomgeving zichtbaar; zoals de Middeleeuwse ontginningsstructuur door monniken aangelegd, de archeologische patronen van het verdwenen kasteel Munnikenland, de batterijen Poederoijen en Brakel als herinnering aan de Nieuwe Hollandse Waterlinie en slot Loevestein als baken en grote publiekstrekker. Beleidsdichtheid Het is duidelijk dat Munnikenland een gebied is met bijzondere cultuurhistorische en ecologische waarden. Het kent daarmee ook een grote ‘beleidsdichtheid’: de Nieuwe Hollandse Waterlinie loopt er doorheen (nationaal landschap), het is een Belvedère gebied, en het valt binnen Ruimte voor de Rivier. Strategische rol voor recreatie en toerisme De gemeente Zaltbommel wil recreatie en toerisme gebruiken als ankerpunt en verbinding tussen de verschillende plannen. Recreatie en toerisme vervullen daarmee een strategische rol. Met Ruimte voor de Rivier staan er grote veranderingen op stapel en dit heeft gevolgen voor de landbouw in het Munnikenland. Tegelijkertijd biedt de wateropgave kansen om andere functies met nieuwe economische ontwikkelingsmogelijkheden aan het gebied toe te voegen, zoals de uitbreiding en toevoeging van toeristisch-recreatieve functies.


7

8


Toerisme en Recreatie in Munnikenland

De visie toerisme en recreatie voor Munnikenland wordt weergegeven aan de hand van acht ankerpunten: 1. Munnikenland: Oude waarden, Nieuwe functies Munnikenland ontleent zijn naam aan de Middeleeuwse ontginningen door monniken, die nog steeds waarneembaar zijn voor het getrainde oog. Meer zichtbaar zijn de bouwwerken van een recenter tijdperk: Slot Loevestein en batterijen Brakel en Poederoijen. Zij vormen onderdelen van de Hollandse Waterlinie. Het benutten van leegstaande cultuurhistorisch waardevolle gebouwen heeft een wederzijds voordeel: behoud door ontwikkeling. De verschillende cultuurhistorische elementen in het gebied worden zoveel mogelijk bewaard, versterkt en hergebruikt. Doel: Hergebruik en versterking van cultuurhistorische waardevolle gebouwen en landschapspatronen voor toeristisch-recreatief gebruik. Kansen: • Benutten leegstaande cultuurhistorisch waardevolle gebouwen (batterijen, gemaal, boerderijen)2; • Innovatief gebruik onaantrekkelijke industriële gebouwen; • Subtiel zichtbaar maken van archeologische patronen en relicten voor toeristischrecreatief gebruik. Randvoorwaarden: • Geen nieuwe vaste bebouwing in open gebieden; • Bescherming habitat beschermde soorten; • Belangrijk om per gebouw/project te onderzoeken of zij individueel voldoende bestaansrecht hebben en niet concurreren met de overige functies (dit kan in de vorm van een businessplan). 2. Munnikenland, een levend landschap Landschap is het resultaat van natuurlijke processen en menselijk handelen. Het gaat dan bijvoorbeeld om natuurlijke landschappen, cultuurhistorische waardevolle landschappen en ontginnings- en agrarische landschappen. Landschap is er altijd en overal, maar niet altijd voor mensen leesbaar of beleefbaar. De schaalgrootte, de interessante ontginningspatronen en waardevolle natuur- en cultuurhistorische waarden maken Munnikenland een gebied bij uitstek waar dit wel kan worden gerealiseerd. In dit gebied kunnen verleden, heden en toekomst van het landschap worden beleefd. Doel: Munnikenland is het levende landschap van de toekomst waar mensen actief kunnen leren, ervaren en beleven.

2

Vanwege het relatief kleine oppervlak van Munnikenland en dus de relatieve nabijheid van linieonderdelen gecombineerd met het grote belang van water, maakt Munnikenland een geschikte locatie; door een juiste functietoekenning met een sterke onderlinge verbinding is de herkenbaarheid en beleving van de NHW goed zichtbaar te maken.


9

Kansen: • De kracht van Munnikenland zit in het combineren van de kernkwaliteiten van het gebied: cultuurhistorie, natuur en water; • Er is een toenemende belangstelling voor natuur, rust (onthaasting), ruimte en groen; gebruik natuur als recreatief element; • Thematische routes en authentieke en innovatieve bewegwijzering en paden maken de verbindingen tussen de verschillende elementen en patronen in het landschap inzichtelijk; • Creëer mogelijkheden voor bezoekers buiten in het landschap om actief te leren over de werking van bijvoorbeeld het water, het ontginningssysteem of de verdedigingslinie; • Munnikenland heeft een interessante en gevarieerde geschiedenis; gebruik het verhaal en archeologische relicten en patronen. Randvoorwaarden: • Afstemming verschillende gebruikers in het gebied en zonodig daarvoor maatregelen treffen (afrastering, zonering); • Instellen gebiedsfonds; gezamenlijke financiering van ontwikkeling levend (bijvoorbeeld subtiel zichtbaar maken archeologische relicten en patronen) en beheer landschap. 3. Munnikenland waterRijk Water neemt in de geschiedenis en de toekomst van Munnikenland een bepalende plaats in. De eeuwenlange strijd tegen het water krijgt met Ruimte voor de Rivier een nieuwe verschijningsvorm. Munnikenland gaat een belangrijke schakel vormen in het garanderen van een veilige toekomst langs de rivieren. Deze ontwikkeling biedt nieuwe kansen voor recreatie en toerisme in het gebied. Doel: Inzet van water als strategisch instrument voor ontwikkeling recreatie en toerisme en waar verleden, heden en toekomst samenkomen. Kansen: • Combineren van wateropgave met natuurontwikkeling, cultuurhistorie, recreatie en bereikbaarheid. • Er is steeds meer belangstelling voor duurzaamheid en meer hang naar duurzame producten, ook op het gebied van toerisme en recreatie; Ruimte voor de Rivier is een kans om het thema water toeristisch-recreatief op de kaart te zetten (profilering, gebiedsidentiteit en herinrichting). • Innovatieve bouwvormen en alternatieve leefmethoden als attractief element voor jeugd om te recreëren, experimenten en leren (bijvoorbeeld beweegbare paden, een drijvende jeugdherberg, een natuurlijk waterlab en een natuurspeelplaats); • Creëren van uitzichtpunten om werking van water te ervaren; • Op innovatieve manier werking Nieuwe Hollandse Waterlinie zichtbaar maken; • Waterrecreatie, aanlegsteigers, kanovaren. Randvoorwaarden: • Veiligheid staat voorop • Gevarieerd op vraag afgestemd aanbod; • Waterrecreatie: treffen goede voorzieningen en aanlegmogelijkheden.

10


4. Munnikenland toegankelijk en bereikbaar Munnikenland ligt op een unieke locatie in het centrum van Nederland. Het gebied is vanwege de Maas en de Waal niet makkelijk via de weg bereikbaar. Over het water bieden de veren bij Woudrinchem, Gorinchem en iets verder weg bij Brakel toegang tot het gebied. Naar de toekomst toe willen we zorgen voor een goede toegankelijkheid van het gebied, waarbij we willen vermijden dat een toename van het aantal bezoekers leidt tot veel meer gemotoriseerd verkeer in het gebied of tot overlast voor bewoners. In onze ogen stopt het niet bij een betere bereikbaarheid, maar is het belangrijk het gebied als geheel meer op de kaart te zetten en om bezoekers dan ook voldoende recreatieve mogelijkheden te bieden. Speerpunten daarin zijn promotie, nieuwe en (ruimere) openstelling van verschillende voorzieningen en een breder aanbod van horecavoorzieningen. Doel: Verbeteren bereikbaarheid, toegankelijkheid en bekendheid van Munnikenland zonder afbreuk te doen aan de leefbaarheid en de rijkdom aan flora en fauna. Kansen: • Gebruik alternatieve vervoersvormen (bijvoorbeeld Blauw fietsenplan, uitbreiden recreatieve mogelijkheden watertaxi); • Ontsluiting (Toeristisch Overstap Punt (TOP), parkeervoorziening, veer, haven); • Routes en bewegwijzering; • Bezoekerscentrum (bij Slot Loevestein) en informatiepunten in het gebied; • Slot Loevestein en NHW gebruiken als ‘ingang’ om meer gebiedsbekendheid te geven aan Munnikenland. Randvoorwaarden: • Wegnemen infrastructurele barrières; • Veiligheid (bijvoorbeeld overgang N322); • Niet méér gemotoriseerd verkeer; • Bereikbaarheid (over de weg) van Slot Loevestein moet tenminste gelijkwaardig blijven met de huidige situatie; • Regelmatige veerdienstregeling; • Openstelling cultuurhistorische gebouwen en horecavoorzieningen. 5. Munnikenland is voor jong en oud Munnikenland biedt Cultuur (Slot Loevestein en NHW elementen zoals batterijen Brakel en Poederoijen), Natuur (struinen, wandelen, fietsen) en rondom Water (toervaarders op Maas en Waal met eigen boot of watertaxi, ponden en veren). Traditionele doelgroepen die hierbij horen zijn vooral 55+ ers, gezinnen met kinderen en natuur- en cultuurliefhebbers en waterrecreanten in het algemeen. Met Ruimte voor de Rivier en de toeristisch-recreatieve inrichting van het gebied als levend landschap, zijn er daarnaast mogelijkheden voor jeugd als een belangrijke nieuwe doelgroep voor Munnikenland. Het gebied biedt de vrijheid en de ruimte om te experimenteren met natuurlijke materialen en op een uitdagende manier te leren over het belang van water voor klimaat en onze toekomst. Avontuur en belevenissen moeten voorop staan wil het gebied aantrekkelijk zijn voor deze doelgroep. Verschillende partners hebben interesse om in dit type attracties te investeren. Doel: Toename aantal en verblijftijd van bezoekers door uitbreiding van het aanbod, verbetering van de kwaliteit en het versterken van de verbinding tussen verschillende recreatieve elementen in het gebied. Aantrekken van jeugd als nieuwe doelgroep.


11

Kansen • Trend: 55+-groep wordt steeds groter door de vergrijzing die plaatsvindt in Nederland. Binnen nu en 10 jaar komen er in Nederland 1 miljoen 50+ -ers bij. Deze leeftijdscategorie heeft veel vrije tijd, is actief en sterk gericht op het binnenland. Voor deze groep is kwaliteit (niet primair luxe) belangrijk en men is bereid daarvoor te betalen; • De vergrijzing speelt ook een rol in de toename van activiteiten met meerdere generaties (ouders, kinderen en kleinkinderen). • Aanboren doelgroep Jeugd middels kansen Ruimte voor Rivier en inspelen op het belang van water voor de toekomst. Randvoorwaarden: • Verbetering gebiedsbekendheid; • Betere bereikbaarheid en toegankelijkheid; • Groter en gevarieerder aanbod aan horecafaciliteiten; • Gevarieerd op vraag afgestemd aanbod; • Waterrecreatie: treffen goede voorzieningen en aanlegmogelijkheden. 6. Munnikenland kleine stappen, grote resultaten Het karakter van Munikkenland gaat de komende jaren sterk veranderen. De plannen voor Ruimte voor de Rivier krijgen steeds meer vorm. Deze nieuwe ontwikkelingen bieden veel kansen voor de ontwikkeling van toerisme en recreatie, om de aantrekkelijkheid van het gebied voor de inwoners en voor bezoekers te vergroten. Tegelijkertijd realiseren we ons dat er op dit moment nog veel onduidelijkheid is over de precieze effecten van de plannen. Dit zorgt voor een bepaalde onrust bij bewoners en partners. Wij pleiten daarom voor een geleidelijke ontwikkeling van toerisme en recreatie in het gebied met innovatieve en dynamische elementen. Doel: Geleidelijke realisatie van de toeristisch-recreatieve ambities met innovatieve activiteiten die de belevingswaarde en de gebruikswaarde voor bewoners en bezoekers versterken, zonder dat dit schadelijk is voor flora en fauna. Kansen: • Er is een toenemende interesse voor overnachten op bijzondere locaties zoals erfgoedlogies, in een batterij, boerenkamers, molen, boerenschuren, hooimijten, herbergen, kasteel/slot, oude bedrijfsgebouwen, etc.; • Er is een toenemende belangstelling voor natuur, rust (onthaasting), ruimte en groen en voor authenticiteit en oprechtheid; het terug naar de natuur- en streekgevoel en het boerenleven (plattelandstoerisme); • Er is vraag naar authentieke, intieme en persoonlijke belevenissen; • Trend: consumenten zijn snel uitgekeken op bestemmingen en verwachten elke keer weer iets nieuws, iets anders en iets beters. Plaatselijke en tijdelijke gebeurtenissen zijn populair: reizende tentoonstelling, stadsstranden, tijdelijke restaurants of herbergen; • Twee groeimarkten waarvan Munnikenland kan profiteren; natuurcampings en campers; • Toegankelijk maken van Munnikenland via nieuwe routes: o.a. struinpaden, innovatieve (bijvoorbeeld beweegbare) paden; • Thematische evenementen of thematische aanpak door horeca ondernemers vergroten aantrekkingskracht voor toeristen. Bijvoorbeeld met streekeigen producten, culturele arrangementen, schilderworkshops; • Aansluiting zoeken bij activiteiten van partners en steden buiten het gebied (bijvoorbeeld NHW, Vesting3hoek en rivierenlandschappen als de Biesbosch en Gelderse Poort).

12


Randvoorwaarden: • Aansluiten bij aard (eigenschappen landschapstypen en openheid) en schaal van het landschap; • Toekomstige natuurontwikkeling moet rekening houden met de open schootsvelden rondom Slot Loevestein (zichtbaarheid en beleefbaarheid); • Respect voor zondagsrust in kernen waar hieraan behoefte is. • Toekomstige toeristisch-recreatieve ontwikkelingen moeten rekening houden met de kwetsbaarheid van flora en fauna en respectvol omgaan met de rust en openheid van het landschap. 7. Munnikenland kijkt over grenzen Munnikenland is een gebied met bijzondere landschappelijke en cultuurhistorische waarden met Slot Loevestein als een belangrijke publiekstrekker. Om de kernkwaliteiten ten volle te benutten, is het belangrijk om ‘over grenzen’ te gaan en aan te sluiten bij toeristischrecreatieve elementen in de omgeving; Munnikenland heeft immers maar een beperkt oppervlak. De gemeente wil dit bereiken door bij de promotie en programmering van Munnikenland zoveel mogelijk aan te sluiten bij bestaande initiatieven en bij de omliggende gebieden. De verbinding ligt in thema’s als Nieuwe Hollandse Waterlinie, Ruimte voor de Rivier en dynamische natuurontwikkeling. Doel: Aanpak op regionale schaal voor vermarkting en breder bereik. Kansen: Strategische ligging temidden van vier vestingsteden: Woudrinchem, Gorinchem, Zaltbommel en Lingewaal; • Versterken verbinding met rivierenlandschappen Gelderse Poort en de Biesbosch; • Meerdaagse en / of thematische arrangementen; • Aansluiten bij regionale evenementen; • Uitzetten meerdaagse (vaar- en wandel)routes; • Aansluiten bij regionale promotiecampagne; • Aanhaken bij initiatieven van RBT, Platform Bommelerwaard, Recreatiemaatschappij. •

Randvoorwaarden: • Samenwerking met andere partijen; • Flexibel, steeds inspelend op de veranderende vraag 8. Munnikenland met, voor en door gebiedspartners De gemeente is zich bewust van de onrust die Ruimte voor de Rivier voor de bewoners met zich meebrengt en de verschillende belangen van verschillende partijen. Een succesvolle toeristisch-recreatieve ontwikkeling van Munnikenland is echter afhankelijk van het initiatief van de partijen en bewoners in het gebied. Ondernemers en bewoners hebben een voortrekkersrol als het gaat om het benutten van de toeristisch-recreatieve kansen van het gebied. Het creëren van draagvlak, afstemming en samenwerking zijn hierbij noodzakelijk. De Gemeente Zaltbommel faciliteert en stimuleert waar mogelijk toeristisch-recreatieve initiatieven om van de ontwikkeling van Munnikenland een gezamenlijk succes te maken. Doel: Gezamenlijk optrekken bij de toeristisch-recreatieve ontwikkeling in Munnikenland. Kansen: • De mogelijkheden voor recreatie en prettig verblijf in de woonomgeving wordt belangrijker, die biedt kansen om de bewoners te betrekken bij toeristisch-recreatieve planvorming. Bewoners profiteren als eerste van een verbeterd recreatief voorzieningenniveau.


13

• •

Agrarische ondernemers kunnen aansluiten bij landelijke initiatieven zoals de landelijke molen en gemalendag, week van het platteland, landelijke fietsdag, Kom in de kas en zelfs, direct of indirect, bij Monumentendag en Fortenmaand; Combineren van verschillende particuliere initiatieven zodat 1+1=3 ontstaat.

Randvoorwaarden: • Samenwerking met ondernemers, bewoners en agrariërs (draagvlak); • Ontwikkelingen toetsen op complementariteit (niet te veel van hetzelfde).

14


Projectenboek

In het Projectenboek worden de mogelijke acties voortvloeiend uit de visie besproken. De acties zijn onderverdeeld in elf projectfiches: • Slot Loevestein en de omgeving • De Nieuwe Hollandse Waterlinie beleefbaar • Een nieuwe functie voor het Mansvelder gemaal • Archeologische tours Munnikenland en nabij ’t Regthuis • Vrijheid voor kinderen in de natuurspeelplaats • Natuur als recreatief element: paden en routes • Water: toen, nu en in de toekomst • Toeristisch Overstap Punt • Horeca • Gebiedsbreed programma • Promotie en Marketing De fiches staan in willekeurige volgorde en hebben deels relaties met elkaar. In de fiches worden termijnen genoemd. Deze termijnen staan voor de tijd waarin kan worden verwacht dat de in de fiches genoemde activiteiten worden uitgevoerd3. Een deel van de activiteiten zijn afhankelijk van de ontwikkelingen die plaats vinden in het kader van Ruimte voor de Rivier4 en het kan daarom langer duren voordat deze kunnen worden gerealiseerd. Wel kunnen reeds de noodzakelijke voorbereidingen worden getroffen op het gebied van ontsluiting, aansluiting op bestaande producten, tijdelijk gebruik en regelgeving. De termijnen zijn slechts een inschatting en zijn afhankelijk van het ondernemerschap en de prioritering van alle betrokken partijen. De termijnen zijn als volgt in te delen: • Korte termijn: 1-3 jaar vanaf heden • Middellange termijn: 3-8 jaar vanaf heden • Lange termijn: langer dan 8 jaar vanaf heden De te verwachten aantallen bezoekers bij de in deze visie genoemde ontwikkelingen en de daaraan gekoppelde promotie en marketing worden vervolgens besproken. De bezoekersaantallen zijn inschattingen gemaakt op basis van ontwikkelingen elders in combinatie met de gebiedskenmerken van Munnikenland. Tot slot worden de financieringsmogelijkheden weergegeven. In het overzicht wordt inzichtelijk voor welk onderwerp (bijvoorbeeld recreatie, toerisme, cultuurhistorie, landschap) subsidie beschikbaar is en waar meer informatie kan worden gevonden over de voorwaarden.

3 4

Het betreft nadrukkelijk geen prioritering van de genoemde activiteiten. In PKB Ruimte voor de Rivier wordt aangegeven dat in 2015 meer ruimte voor de rivier wordt geboden en dat projecten zijn uitgevoerd.


15

Slot Loevestein en de omgeving Wensbeeld: Slot Loevestein is een baken in het gebied. Het bezoekerscentrum in het slot maakt mensen bekend met het slot en (zijn rol in) de omgeving. Op het slot worden mogelijkheden aangeboden om het gebied in te trekken. Slot Loevestein fungeert als thuisbasis voor theater, re-enactment en veldslagen, maar deze evenementen kunnen meer gebiedsbreed worden georganiseerd en plaatsvinden. Activiteit

Korte termijn

•

•

•

Middellange termijn

• • •

•

Aandachtspunten en randvoorwaarden

• • • •

Verwachte aantal bezoekers

16

Trekker

Realisatie bezoekerscentrum – • Slot Loevestein (in samenwerking bezoekerscentrum voor gehele met andere partijen) gebied (promotie rest gebied, aanbieden routes) Erfgoedlogies starten dit jaar op zeer kleinschalige basis (huisje met 3 kamers max. 6 personen Verruimde openingstijden en uitbreiding avondopenstelling Dineren op slot in Arsenaal • Ondernemer i.s.m. Slot Loevestein Organiseren van nieuwe evene(afhankelijk van vraag) menten Fietsverhuur/ Opstappunt blauwe fietsen (middellange tot lange termijn) Uitbreiding mogelijkheden voor zakelijke markt (MICE) Organisatie vraagt om goede planning, vergunningen, afspraken met derden etc. Ruimere openingstijden betekent organisatorische aanpassing en uitbreiding personeelsbestand. Avondopenstelling niet ten koste van gebruik door zakelijke partijen en in samenwerking met zakelijke partijen. Promotie is belangrijk

150.000 (bij realisatie bezoekerscentrum en erfgoedlogies)


De Nieuwe Hollandse Waterlinie beleefbaar Uitgangspunten zijn het zichtbaar en beleefbaar maken van de Nieuwe Hollandse Waterlinie in het landschap. De gemeente wil een nieuwe functie geven aan in elk geval één van de batterijen om het aantrekkelijker te maken voor bezoekers het gebied in te trekken. De gemeente ziet mogelijkheden voor een thematische ontwikkeling van de batterijen zodat de Nieuwe Hollandse Waterlinie in één gebied op verschillende manieren kan worden beleefd. Hierbij wordt gedacht aan de insteek zoals SBWB deze in haar visie voorstelt; het ontwikkelen van één batterij zoals deze eruit zou zien in oorlogstijd (zonder bijgebouwen en met inundatievelden) en de ander zoals deze eruit zou zien in vredestijd (herstel houten bijgebouwen). De bijzondere natuurwaarden en het beperken van de overlast van gemotoriseerd verkeer voor de bewoners zijn hierbij bijzondere aandachtspunten. De gemeente wil ook de relatie tussen de batterijen en het Slot (onderdeel Waterlinie) versterken. Dit biedt mogelijkheden om de bezoeker meer bekend te maken met het ruimtelijk concept en de verschillende onderdelen van de Nieuwe Hollandse Waterlinie op een betrekkelijk kleine afstand van elkaar. Het gaat dan zowel om de fysieke verbinding, middels routes, als om de verbinding door middel van promotie en het organiseren van gezamenlijke activiteiten en arrangementen. De gemeente wil de bezoeker - in combinatie met de ontwikkelingen van Ruimte voor Rivier – op unieke wijze de Nieuwe Hollandse Waterlinie laten beleven. Activiteit

Korte termijn

• •

Middellange termijn

• • •

•

Mogelijke ontwikkelingen


Verwachte aantal bezoekers Referentie

• • • • • • • • •

Trekker

Koppeling van batterijen d.m.v. • SBB, Slot Loevestein, NHW route boezem van Brakel Koppeling batterijen met slot Loevestein door bijvoorbeeld promotie, verbindende wandelen fietsroute, organiseren van gezamenlijke publiekstrekkende activiteiten en arrangementen Natuurcamping • SBWB, Gemeente Zaltbommel, Batterijen restaureren (middellange NHW tot lange termijn) Tenminste aan 1 batterij nieuwe gepaste functie geven (in ieder geval mogelijkheid om iets te nuttigen). Thematische insteek batterijen zodat goeie verbinding tussen beide batterijen ontstaat Theehuis In herstelde bijgebouwen: herberg, scoutinggebouw, teambuilding/groepsaccommodatie, slechtziende en/of slechthorende dagopvang In herstelde bijgebouwen: ezelhouderij Imker Bescherming habitat beschermde soorten Behoud van het open landschap Minimale bereikbaarheid bestemmingsverkeer Kleinschalige parkeervoorziening (indien nieuwe functie) Afstemming/informeren bewoners omgeving

Afhankelijk van gekozen insteek en functie. Belangrijk om te kijken naar behoefte, omgeving, verbinding met fietsen wandelroutes en andere recreatieve trekkers in de omgeving, concurrentie, etc.. Fort aan de Klop (Utrecht) (www.fortaandeklop.com) Sinds 13 juli 2007 biedt Fort aan de Klop de volgende mogelijkheden: • Eten en drinken in wachthuis • Camping en herberg in genieloodsen • Zaalverhuur • Arrangementen


17

Theetuin Millingerwaard (www.nationalelandschappen.nl) Dit is een voorbeeld van een succesvolle horecagelegenheid op een minder goed bereikbare locatie. De tuin is bereikbaar per fiets-voetveer, per rijtuig van Koetserij JahnRemy en per rondvaartboot De Duffelt

18


Een nieuwe functie voor het Mansvelder gemaal Het Mansvelder gemaal ligt strategisch temidden van beide batterijen en nabij de nieuw aan te leggen rotonde op de N322. De gemeente wil het gemaal consolideren en een nieuwe functie geven. Nader onderzoek naar de mogelijkheden zal moeten worden uitgevoerd, o.a. naar de kansen om voorzieningen te realiseren voor de MICE markt. Activiteit

Korte termijn Middellange tot lange termijn Mogelijke ontwikkelingen Aandachtspunten en randvoorwaarden Verwachte aantal bezoekers Referentie

• • • • • • • • •

Onderzoek mogelijke functies Mansvelder gemaal Plaatsen infopunt voor wandelaars Herstel en nieuwe functie Mansvelder gemaal

Trekker •

Waterschap/ Gemeente Zaltbommel

•

Waterschap/Gemeente Zaltbommel met ondernemer

inundatiegemaal verstilde vergaderplek (MICE markt) locatie TOP Minimale bereikbaarheid bestemmingsverkeer Rekening houden met parkeren Afstemming/informeren bewoners omgeving

Afhankelijk van functie Poldermuseum Gemaal De Hooge Boezem (www.gemaalhaastrecht.nl) Vergaderlocatie op de verdieping van de voormalige machinistenwoning. Deze bevat een goed uitgeruste vergaderaccommodatie, waar een gezelschap tot 15 personen uitstekend terecht kan.


19

Archeologische tours Munnikenhof en nabij ’t Regthuis Munnikenland heeft een rijke cultuurhistorie en op verschillende locaties in het gebied is deze cultuurhistorie in het landschap terug te vinden als archeologisch erfgoed. Belangrijke locaties zijn Munnikenhof waar het oude klooster heeft gestaan, ’t Regthuis en daar vlakbij het Munnikenkasteel en de oude haven. De gemeente wil zich inzetten om deze archeologisch waardevolle elementen meer zichtbaar en beleefbaar te maken met als thematische achtergrond het ‘Verdronken Land’. Cultuurhistorie, water en natuur krijgt op deze manier een sterkere recreatieve functie. Activiteit

Korte termijn

•

Middellange tot lange termijn (sterk afhankelijk van RvR)

• • • • •

Trekker

Structuur en geschiedenis zicht• Gemeente Zaltbommel baar maken d.m.v. bijv. verhalen, internet, verbeelding, kunst Fysiek zichtbaar maken archeologi- • Gemeente Zaltbommel sche structuren klooster Dijk/terpen Regthuis zichtbaar maken Grachten kasteel Munnikenland zichtbaar maken Oude haven: in landschap bootafdruk laten zien. Relatie met omgeving versterken (binnen en buiten Munnikenland) Bescherming archeologisch erfgoed tegen watererosie

Aandachtspunten en randvoorwaarden Verwachte aantal bezoekers

•

Referentie

Leidsche Rijn

Inschatting: Enkele honderden tot 2.000 per jaar. Met name combinatiebezoek met Slot Loevestein en Batterijen.

Met de bouw van de Vinexwijk Leidsche Rijn werd veel bekendheid gegeven aan de archeologische opgravingen uit de Romeinse tijd. Zij vormden onderdeel van activiteiten en evenementen en gaven mensen een groter gevoel van verbinding met Leidsche Rijn.

TRAP-route Zelhem Toeristisch-recreatieve archeologisch project: beschreven fietsroute met boekje, informatiepanelen in het veld en zichtbaar maken cultuurhistorische elementen. Toeristisch belang beperkt, maar omdat bewoners nauw betrokken zijn bij realisatie en beheer interessant vanuit recreatief opzicht.

20


Vrijheid voor kinderen in de natuurspeelplaats Om kinderen meer te betrekken bij de natuur wordt er een plek gecreëerd waar ze kunnen slopen en bouwen op een locatie waar de natuur (water) op bepaalde moment ook allemaal weer afbreekt. Op die manier zetten kinderen hun ervaringen en fantasie om in beelden. Bij de inrichting en het spel wordt er zoveel mogelijk gebruik gemaakt van natuurlijke en duurzame materialen zoals wilgen, riet, stro en hooi en klei. Activiteit

Korte termijn

• •

Mogelijke locaties

•


• •

Realiseren natuurspeelplaats Natuurattracties en activiteiten (survival) aanbieden

Trekker

Gemeente Zaltbommel i.s.m. ARK/WNF. Wanneer i.c.m. andere voorzieningen als een terras eventueel i.s.m. exploitant Nabij Loevestein aan het water. Wellicht met terras aan het water waar de ouders enige toezicht kunnen uitoefenen en tegelijkertijd de vrijheid hebben om een drankje te drinken. Nabij batterij Brakel – daar ligt nu al een picknickplek Veiligheidsmaatregelen voor kinderen •

Afhankelijk van grootte. Wanneer schoolklas tegelijkertijd kan spelen dan zo’n 10.000 per jaar (bron: Visie Natuurspeelplaatsen in Amersfoort, Gemeente Amersfoort 2007)

Referentie

Natuurspeelplaats Ruige Plaat Hoogvliet van ARK (www.ark.eu)

te

De dynamiek in en rond Hoogvliet vraagt om een plek waar kinderen worden geprikkeld hun omgeving met andere ogen te zien. Hoogvliet ligt aan de Oude Maas, één van de weinige nog werkende getijdenrivieren van Europa. De robuuste getijdennatuur langs de oevers is als inspiratiebron gebruikt voor het ontwerp van de Natuurspeelplaats.


21

Natuur als recreatief element: paden en routes De routes verbinden de verschillende elementen in het gebied niet alleen fysiek, maar ook door de verhalen die onderweg verteld worden. De paden en de (thematische) routes worden gebruikt om de verschillende cultuurhistorische elementen in het gebied te verbinden en om mensen kennis te laten maken met de bijzondere natuur in het gebied en de belangrijke rol die water speelt. Realisatie van ruiterpaden is wenselijk en komt tegemoet aan een vraag. Hierbij moet rekening gehouden worden met loslopende runderen in natuurgebieden. Activiteit

Korte termijn

• • • •

Lange termijn

• • • • •


• •

Middellange termijn

• •


22

Trekker

Verhalenvertellers Bewegwijzering Informatiepunten Wandelpaden Aansluiting op Waterliniepad (haarvaten gebied in) Limietpad Struinroutes Fietspaden Ruiterpaden Kunstwerken Beweegbare paden

•

SBB, Gemeente Zaltbommel RBT, NHW, SBWB en Slot Loevestein, Natuurwacht, Capreton en UitRwaarde (voorheen Recreatiemaatschappij Rivierengebied)

•

Gemeente Zaltbommel i.s.m. SBB

•

SBB

Routes beschikbaar maken bij bezoekerscentrum en TOP Opname in culturele agenda, informatiebladen toeristische organisaties en internet Beheer en onderhoud door professionele partijen of vrijwillige organisaties Afstemming met loslopende runderen

Kan sterk variëren. Afhankelijk van relatie met Loevestein en toegankelijkheid en bekendheid gebied.


Water: toen, nu en in de toekomst Water vormt een belangrijk element in en om het Munnikenlandgebied en zal met Ruimte voor de Rivier een steeds belangrijkere rol spelen. Water wordt als belangrijke schakel ingezet voor de recreatieve ontwikkeling van Munnikenland. Dit betekent dat er voor waterrecreanten kwalitatief goede voorzieningen moet worden aangelegd, mogelijkheden moeten gecreëerd om het gebied te water in te trekken en om de werking en de kracht van het water meer beleefbaar te maken voor bezoekers. Er is daarnaast steeds meer belangstelling voor duurzaamheid, ook op het gebied van toerisme en recreatie. De gemeente wil deze kansen aangrijpen en zich in Munnikenland hierop profileren; Ruimte voor Rivier biedt al goede mogelijkheden om het thema water toeristisch-recreatief op de kaart te zetten. Daarnaast zijn er mogelijkheden om het gebied als duurzaam te profileren met (biologische) streekeigen producten en gebruik van duurzame energie (bijvoorbeeld gebruik restenergie uit kassen). Activiteit

Korte termijn

Middellange termijn

Lange termijn

Mogelijke locaties

Trekker

Boottrip Zaltbommel-Loevestein • Ondernemer Aanlegplaatsen en voorzieningen • Gemeente Zaltbommel eventueel recreatietoervaart i.s.m. exploitant • Verder ontwikkelen toeristisch• Ondernemer recreatieve mogelijkheden watertaxi • Beleefbaar maken waterwerking • Tegelijkertijd met RvR ontwikkelen bijvoorbeeld d.m.v. uitzichtpunten • Beleefbaar maken natuurlijke inun• Gemeente Zaltbommel datie Ruimte voor Rivier (digitaal, verhaal, promotie). • Innovatief, flexibel en drijvend • WNF/ARK jeugdherberg • Visualiseren inundatietechniek. Afhankelijk van locatie kan dit groot- of kleinschaliger • Aanleggen kanoroute met moge• Gemeente Zaltbommel en UitRlijk enkele overstappunten waar waarde boot makkelijk versleept kan worden. • Onderzoeken of aansluiting met • Provincie(s) Biesbos (lange afstand kanoroute) mogelijk is Aanlegplaatsen: • Aanlegplaatsen vanaf Waal nabij slot Loevestein • Aanlegsteiger nabij Loevestein vanaf Maas • Aanlegplek nabij Munnikenhof in bestaande kleiwinningsgebied • Haven bij Brakel • •

Innovatief, flexibel en drijvend jeugdherberg: • Nabij Munnikenhof • Nabij Regthuis • Oostelijk deel van Munnikenland, ten westen van Nieuwste dijk Grootschaliger indundatieproject: • rondom Loevestein; • bij batterij Poederoijen of Brakel


Uitzichtpunt • Graansilo • Veiligheid • Passend in het karakter van Munnikenland • Afstemmen met bewoners en lokale ondernemers. Afhankelijk van activiteiten. Een innovatieve drijvende jeugdherberg zal vooral jeugdige bezoekers trekken. Ideeën rondom de herberg zijn nog pril en moeten


23

verder worden uitgewerkt in een businessplan.

Referentie

Referentie

Watertaxi en veer als recreatief product

Beklimmen van graansilo’s (http://loudounlandscapes.com) “Last night I did my annual hike up the silo owned by Farmer James. It was windy and cold, but well worth the 85 foot ascent. The whole landscape lit up with color as the sun inched closer to the Blue Ridge” (Dave Levinson).

Referentie

Floatel Thailand Natuurlijke inpassing van een hotel in het landschap, gebruikmakend van materialen uit de omgeving

Referentie

Watermuseum (www.watermuseum.nl)

Arnhem

Het Nederlands Watermuseum is een eigentijds en interactief museum over alle aspecten van zoet water. Een écht doe-museum waar je bijvoorbeeld een tochtje kunt maken door het riool, een prachtige film over water kunt bekijken, maar waar je ook van alles te weten kunt komen over dijkbeheer, drinkwater, grondwater of watergebruik in Nederland en de rest van de wereld.

24


Toeristisch Overstap Punt (TOP) De gemeente wil investeren in een TOP om de kwaliteit van het regionaal toeristisch-recreatief product te versterken en de bereikbaarheid, toegankelijkheid en bekendheid van Munnikenland te verbeteren. De TOP is belangrijk voor de economische en toeristische ontwikkeling van het gebied. Het is een speciaal ingerichte plek waarvandaan bezoekers een wandel-, fiets of andere route kunnen beginnen via bewegwijzerde en beschreven routes. De TOP is eenvoudig met de auto te bereiken en biedt in ieder geval de mogelijkheid om te parkeren en een informatiepaneel met routes. Daarnaast zijn er mogelijkheden om de TOP te combineren met andere recreatieve voorzieningen en een centrale uitleenpunt voor fietsen. Deze mogelijkheden zijn deels afhankelijk van private initiatieven. Activiteit

Korte termijn

• •

Parkeren auto’s Informatiepunt

Mogelijke locaties

Aandachtspunten randvoorwaarden

en


•

Gemeente Zaltbommel, RBT, SBB en Recreatiemaatschappij Rivierengebied Ondernemer

Kleinschalig horecagelegenheid (ki• osk) • Mogelijk opstap voor ezeltochten • Ondernemer • Camperplek • Gemeente Zaltbommel, Lokale • Kinderspeelweide ondernemers • Centrale uitleenpunt blauwe fietsen • Gemeente Zaltbommel i.s.m. een en/of fietsverhuur (middellange tot private ondernemer lange termijn) De gemeente ziet het zuiden van Munnikenland als mogelijkheid voor een TOP, waar bezoekers net vanaf de afgedamde Maas het gebied binnenkomen. Mogelijkheden zijn: • Nabij graansilo • Nabij Mansvelder gemaal Beide mogelijkheden grenzen aan de nieuw aan te leggen rotonde op de N322. • Passend bij karakter van het gebied (kleinschalig) • Fysieke verbindingen met andere locaties • Aandacht voor kwaliteit: prullenbakken, openbaar toilet, etc. • Afstemmen met bewoners •

Middellange termijn

Trekker

Afhankelijk van de invulling en locatie van het TOP. Voor een mooie zondag kan worden gestreefd naar: 300-600 bezoekers en jaarrond naar 50.000 - 100.000 bezoekers als de TOP eenvoudig wordt ingericht.

Referentie

Referentie

Hoge Veluwe – witte fietsen (www.hogeveluwe.nl) De Witte Fiets is onlosmakelijk verbonden met Park De Hoge Veluwe. De bezoeker mag zich op een van deze fietsen vrij bewegen door het Park. En er hoeft niet extra voor betaald te worden. Er zijn ook kinderfietsen en kinderzitjes beschikbaar voor de kleinere bezoekers.


25

Horeca Er is vraag naar meer horecafaciliteiten in Munnikenland waar mensen wat kunnen eten, drinken en slapen. Slot Loevestein is al op deze behoefte ingesprongen en gaat luxere erfgoedlogies realiseren op het slot. Daarnaast zit restaurant het Arsenaal op het slotterrein en komt er met de realisatie van het bezoekerscentrum een gelegenheid om wat ‘eenvoudigs’ te nuttigen. Daarnaast zijn er meer verspreid over Munnikenland en omgeving mogelijkheden voor andere horecafaciliteiten. Het gaat hier faciliteiten voor verschillende doelgroepen. Activiteit

Korte termijn

Trekker

Middellange termijn

• • •

Erfgoedlogies Loevestein Kiosk bij TOP Camperplaats

Lange termijn

•

Theehuis en natuurcamping in en • SBWB, ondernemers nabij batterij Drijvende jeugdherberg • WNF (Zorg) boerderij Maasdijk 104 (drinken en broodje eten) Streekeigen producten bij de boer, Boerenkamers en kamperen bij de boer Botel en drijvende jeugdherberg Kiosk en camperplaats bij TOP Theehuis, natuurcamping en herberg/groepsfaciliteit in en nabij batterij Vergaderfaciliteiten Mansvelder gemaal (MICE markt) Het is belangrijk dat de verschillende faciliteiten complementair aan elkaar zijn en niet concurrerend. Afstemmen met bewoners

Mogelijke ontwikkelingen

Aandachtspunten en randvoorwaarden Verwachte aantal bezoekers Referentie

• • • • • • • • •

• • •

Slot Loevestein Ondernemers Lokale ondernemers

Afhankelijk van voorziening en seizoen Natuurcamping op het fort (www.hollandsewaterlinie.nl) In bijvoorbeeld Fort Spion, Fort Vuren, Werk aan de Korte Uitweg en Fort aan de Klop kan men eten, drinken en overnachten.

Landgoed De Olmenhorst (www.olmenhorst.nl/) De familie De Clercq bedrijft van origine de fruitteelt. Tegenwoordig hebben zij hun activiteiten uitgebreid met: • • • • •

Landgoedwinkel Kinderpartijtjes en feesten (Boshuis) Evenemententerrein Eten, drinken, zelfpluk en adopteer een appelboom Beurzen, workshops Zorgboeren (www.zorgboeren.nl) Een zorgboerderij is een agrarisch bedrijf waar mensen met een zorg- of hulpvraag een waardevolle dagtaak vinden.

26


Gebiedsbreed programma Activiteiten, evenementen en arrangementen zijn de middelen bij uitstek om het Munnikenlandgebied in een bredere context te plaatsen en dragen bij aan de economische en toeristische ontwikkeling van het gebied. Er zijn tal van mogelijkheden om combinaties van producten te maken en verbanden te leggen met andere thema’s en terreinen zoals kunst, cultuur en educatie. Thematische aansluiting kan bijvoorbeeld worden gezocht met de vestingsteden, de Hollandse Waterlinie (fortenmaand) en het Rivierengebied (Gelderse Poort en de Biesbosch). Door samenwerking tussen verschillende organisaties en ondernemers kunnen (meerdaagse) arrangementen worden samengesteld voor Munnikenland en omgeving. Bommelerwaard evenementen en Vesting3hoek hebben Slot Loevestein al in hun arrangementen opgenomen en GPS-fietsentocht van de Vesting3hoek loopt ook door Munnikenland. Slot Loevestein organiseert een keur aan activiteiten (concerten en andere voorstellingen, kinderactiviteiten zoals een GPS-Geuzentocht, etc.) en heeft jaarlijks het festival ‘Loevestein bewoond’ en tweejaarlijks een veldslag. Alle bestaande en nieuw te ontwikkelen activiteiten worden samengevoegd tot een gebiedsbreed programma voor Munnikenland, Bommelerwaard en/of Rivierenland met de vestingsteden. Activiteit

Korte termijn

Middellange termijn

Lange termijn


Verwachte aantal bezoekers Referentie

Trekker

Lezingen • Lokale ondernemers, bewoners, Verhalenvertellers RBT, Gemeente Zaltbommel (Meerdaagse) arrangementen Evenementen Begeleide wandelingen en natuurspotten • Veldlessen • Theatervoorstellingen • Natuurkunstweek (bijv.wilgenkunst) • Lokale ondernemers, bewoners, • Uitbreiding Loevestein bewoont en RBT, Gemeente Zaltbommel veldslag • Batterij veroveren (Stratego) • Animatieprogramma’s op batterij (bijv. zes kamp) • Fortgolf • Educatieve vakantieweek, • WNF/ARK, scholen, lokale onderschoolweek voor kinderen/jeugd nemers, bewoners, RBT, Gemeente (thema: Leven met water, afhanZaltbommel kelijk van realisatie drijvend jeugdherberg) • Capaciteit van het gebied voor evenementen • Fysieke ruimte en passende locatie • Acceptatie door lokale bevolking • Duidelijke, tijdige communicatie naar betrokkenen, waaronder bewoners • Afstemming activiteiten op gemeentelijk en regionaal niveau Afhankelijk van evenement (om en nabij 5.000-10.000) • • • • •

Natuurschool Groningen (www.natuurschool.nl) Steeds minder kinderen en jongeren gaan met hun ouders de natuur in. En dat terwijl een positieve ervaring met de natuur juist zo enorm belangrijk is voor je latere leven. De Natuurschool heeft daarom eigenlijk maar één doel: zoveel mogelijk jonge mensen de zee, het bos en de duinen laten zien en met alle zintuigen laten beleven. De inmiddels zeer populaire schoolreisjes en excursies van de Natuurschool zijn de uitgelezen manier om leerlingen met hun hele klas te laten genieten van een bovenal leuke en onvergetelijke dag in de vrije natuur!


27

Promotie en Marketing Een succesvolle toeristisch-recreatieve ontwikkeling van Munnikenland valt en staat met promotie en marketing. Lokale producten kunnen worden verkocht op de pleisterplaatsen en op plekken waar ze geproduceerd worden. Het ontwikkelen van een website waarop te zien is wat er te doen is in het gebied op welk moment, is een eerste stap. Folders met wandel-/fietsroutes en attracties. Munnikenland als locatie voor een (inter)nationale speelfilm. Ook hier is het belangrijk aansluiting te zoeken bij de omliggende vestingsteden (niet in de laatste plaats met Zaltbommel), andere elementen van de Nieuwe Hollandse Waterlinie (bijvoorbeeld fort Vuren en fort Altena), de andere natuur- en recreatiegebieden in het rivierengebied (bijvoorbeeld) Biesbosch en Gelderse Poort. Door middel van gezamenlijke promotie zal Munnikenland grotere bekendheid krijgen en als ‘product’ sterker worden. Activiteit

Korte termijn Mogelijke lokale / promotie producten


28

• • • • • • • • • • •

Trekker

Opzetten Munnikenlandwebsite • Lokale ondernemer, bewoner, Folders met routes Gemeente Zaltbommel, RBT Ontwikkelen marketingstrategie Zout van Zaltbommel Munnikenlandwater, gekoppeld aan bijvoorbeeld een goed doel Honing Fruit en fruitproducten Fortenbroodjes Samenwerking tussen betrokken partijen van groot belang Een gedragen en initiatiefrijke ondernemersvereniging Aansluiten bij kernkwaliteiten en aanspreken van specifieke doelgroepen

NVT


Bezoekersaantallen Om van Munnikenland een Levend Landschap te maken, is het beleefbaar maken van het landschap als geheel middels routes, bijzondere bewegwijzering, uitzichtpunten, het zichtbaar maken van archeologische plekken, speelplaatsen en evenementen van groot belang. Deze ontwikkelingen zullen bezoekers de mogelijkheid bieden om het gebied verder in te trekken en langer in het gebied te (ver-)blijven. Daarnaast zal de ontwikkeling van de batterij met een nieuwe functie een groter aantal mensen aantrekken en een andere doelgroep dan op Loevestein uitnodigen om langer in het gebied te verblijven. De ontwikkeling van een drijvende jeugdherberg trekt een geheel nieuwe doelgroep aan; jeugd. Alle ontwikkelingen tezamen bieden mensen de mogelijkheid Munnikenland – na bezichtiging van Loevestein – vaker te bezoeken. De bezoekersaantallen die door de in deze visie genoemde ontwikkelingen en de daaraan gekoppelde promotie en marketing kunnen worden verwacht, zijn echter lastig weer te geven. De bezoekersaantallen zijn afhankelijk van seizoenen en kunnen in vakanties oplopen, ze zijn afhankelijk van toegankelijkheid en bereikbaarheid, het type activiteit en mogelijke combinaties van activiteiten. Hieronder geven wij een korte analyse van de te verwachten ontwikkeling. Gelderland populair bij Nederlandse vakantieganger De Provincie Gelderland is populair bij Nederlandse vakantiegangers. De toeristengebieden Achterhoek, Gelders Rivierengebied, Rijk van Nijmegen en Veluwe gezamenlijk hebben een aandeel van 17% (totaal ongeveer 3,3 miljoen) van het totaal aantal binnenlandse vakanties. Een aanzienlijk kleiner deel van de Nederlandse bevolking gaat vooralsnog voor korte of langere vakanties naar het Gelders Rivierengebied (1%). In absolute zin vonden in 2006 1.091.000 overnachtingen plaats in het gebied. Rust en ruimte boeit mensen In het Gelders Rivierengebied trekt de Gelderse Poort nu de meeste toeristen. De grootste publiekstrekker is de bijzondere natuurontwikkeling. Mensen komen er voor de rust en ruimte. In 2004 trok ruim 600.000 maal iemand erop uit voor een routegebonden dagtocht, €17 miljoen werd besteed door dagrecreanten, wat resulteerde in 200 arbeidsplaatsen. Verblijfsrecreanten besteedden €6 miljoen (90 arbeidsplaatsen). Bezoekers aan Munnikenland Munnikenland heeft een aanzienlijk kleiner oppervlak dan de Gelderse Poort, maar is wel in het bezit van een grote publiekstrekker; slot Loevestein. Op dit moment trekt Loevestein 105.000 bezoekers waarvan 75.000 een kaartje kopen om daadwerkelijk het slot te bezoeken. Doel is 150.000 bezoekers aan te trekken en deze ook langer vast te houden onder andere door het aanbieden van erfgoedlogies. Munnikenland ligt binnen de gemeente Zaltbommel en wordt omringd door de gemeentes Woudrichem en Gorinchem. Veel recreanten die gebruik maken van Munnikenland zullen in eerste instantie uit deze gemeentes komen. Het gaat dan om ongeveer 75.000 mensen in de nabije omgeving (cijfers CBS, 1 januari 2008). Op dit moment komen veel bezoekers uit de Randstad en nog maar een klein aandeel uit Provincie Gelderland en de stad Zaltbommel zelf. Door middel van promotie en het weghalen van (fysieke of mentale) barrières zullen ook meer mensen uit deze hoek naar Munnikenland komen. Wanneer de in deze visie genoemde ontwikkeling plaatsvindt en daaraan gekoppeld veel energie wordt gestoken in promotie en marketing, kan een bezoekersaantal van - naar schatting - 200.000 tot 300.000 bezoekers op jaarbasis worden verwacht. Het is belangrijk voor evenementen speciale voorzieningen aan te treffen zoals bijvoorbeeld tijdelijke parkeervoorzieningen (in bijvoorbeeld weilanden) en inzet van busvervoer naar bestemming. Om te zorgen dat het groter aantal bezoekers niet leidt tot overlast van gemotoriseerd verkeer, is het belangrijk de verkeersstromen te begelei-


29

den. Dit kan onder andere door aanleg van een transferium waar alternatieve vervoersmethoden worden aangeboden. De gemeente neemt de zorg van omwonenden betreffende mogelijke overlast serieus en zal de dialoog met omwonenden hierover aan blijven gaan.

30


Financieringsmogelijkheden Er zijn tal van subsidiemogelijkheden voor de projecten zoals deze in het Projectenboek worden genoemd. Het soort subsidie is afhankelijk van de insteek. Direct voor de hand liggende subsidies zijn deze die zich richten op recreatie & toerisme inclusief promotie en marketing en cultuurhistorie en cultuurhistorisch erfgoed. Daarnaast kan ook - soms met enige creativiteit - gekeken worden naar subsidies die zich richten op een vitaal platteland of vitaal Gelderland, educatie, duurzame ontwikkeling en innovatie. De mogelijkheden zijn ingedeeld naar Provincie, Rijk en EU. Subsidie

Soort projecten

Omschrijving

Informatie

Subsidieregeling project investeren in toerisme Gelderland II (SpitG II)

Toerisme

www.oostnv.nl/

Subsidieregeling marktgericht innoveren & implementeren Gelderland II (Smi&iG II)

Toerisme

Project Investeren in Toerisme (PIT)

Toerisme

NORT Gelderland (project NORT Rivierenland) - Bijdrageregeling externe advisering recreatie- en logiesverstrekkende horecabedrijven in Gelderland.

Toerisme

De regeling financiert bedrijven bij hun investeringen in vestiging, capaciteitsuitbreiding en kwaliteitsverbetering waardoor de werkgelegenheid zal toenemen. Regeling is voor kleine toeristische bedrijven (tot 50 personeelsleden). Is er voor Midden en Klein Bedrijven om deze zowel financieel als inhoudelijk te ondersteunen bij het vernieuwen van technologische, organisatie en marktontwikkelingen. De innovatieve ontwikkelingen zullen bijdragen aan de groei van de werkgelegenheid in Gelderland. Ondersteunen MKB bedrijven in de toeristische sector bij hun vestiging, uitbreiding en/of kwaliteitsverbetering. Agrariërs die bijvoorbeeld hun bedrijfsvoering willen uitbreiden met toeristisch-recreatieve functies kunnen PIT subsidie ontvangen. De bijdrage bedraagt 35% van de kosten met een maximum van 2.500 euro. Bestemd voor: • Recreatiebedrijven (bungalowbedrijven, campings, groepsaccommodaties en dagrecreatiebedrijven) • Logiesverstrekkende horecabedrijven (hotels en pensions). • Watersportbedrijven (jachthavens, bootverhuurbedrijven en zeilscholen, onderhouds- en reparatiebedrijven, jachtbouw en -handel) • Ook startende ondernemers kunnen een bijdrage aanvragen.

Provincie


31

www.oostnv.nl/

www.oostnv.nl/

www.nortgelderland.nl

Subsidieregeling SociaalEconomisch Beleid (SEBregeling)

Toerisme, duurzaamheid en innovatie

Fonds Vernieuwing Landelijk Gebied (FVLG)

Plattelandsontwikkeling, natuur en landschap

Stimuleringsregeling milieu Gelderland

o.a. Natuur- en milieueducatie

Belvoir

Cultureel erfgoed

32

Op grond van de SEB-regeling worden subsidies verstrekt. Het beleid vastgesteld in het beleidsplan 2007 – 2011 'Maak het in Gelderland' (2007). De projecten moeten worden gerealiseerd in Gelderland, mogen niet leiden tot concurrentievervalsing en moeten doorgaans een bovenlokale betekenis hebben. Belangrijke prioriteit is: optimaal profiteren van de Gelderse mogelijkheden van de vrijetijdseconomie. Voor projecten op het gebied van recreatie en toerisme, bedrijfsinnovatie, energie, duurzame bedrijventerreinen, acquisitie en promotie kan maximaal 100.000 euro worden gesubsidieerd. Met de FVLG 1998 stimuleert de provincie onder andere plattelandsontwikkeling en verhoging van kwaliteit van natuur, bos en landschap. Een onderdeel van de verordening is paragraaf III: Natuur en landschapsherstel. Hiermee draagt de provincie bij aan kosten die de gemeente maakt voor onder meer een gemeentelijk of intergemeentelijk landschapsbeleidsplan of een project. Met behulp van de Stimuleringsregeling milieu Gelderland wordt de ontwikkeling en implementatie van innovaties op het gebied van milieu mogelijk gemaakt. Daarnaast worden projecten ondersteund op het gebied van natuur- en milieueducatie en Leren voor Duurzame Ontwikkeling. De regeling is bedoeld voor organisaties, bedrijven en burgers. Alleen niet-reguliere, eenmalige activiteiten of aanloopkosten (exploitatiekosten in de beginfase van een project) worden gesubsidieerd. De subsidie bedraagt maximaal 50 procent van de subsidiabele kosten met een minimum van 10.000 euro en een maximum van 100.000 euro. Met Belvoir ondersteunt de provincie particulieren, instellingen en organisaties die zich inzetten voor het behoud van het culturele erfgoed van Gelderland (duurzame instandhouding cultuurhistorische waarden). Dat kunnen eigenaren van monumenten zijn, maar ook historische verenigingen, gemeenten,


www.gelderland.nl zoek op SEBregeling. Contact: Afdeling Economische Zaken tel: (026) 359 9150 e-mail: [email protected].

www.gelderland.nl zoek op Fonds Vernieuwing Landelijk Gebied

www.gelderland.nl zoek op Stimuleringsregeling milieu Gelderland

www.gelderland.nl zoek op Belvoir

Subsidieregeling Vitaal Gelderland 2007 / Investeringsbudget Landelijk Gebied (ILG)

Subsidieregeling Verordening Cultuurhistorie Gelderland

8 hoofdthema’s: natuurontwikkeling; landbouw; ontwikkelen van nationale landschappen; • recreatie; • bodem; • water; • reconstructie; • sociaal-economische ontwikkeling • • •

Cultuurhistorie en archeologie

waterschappen en scholen. In de nota Belvoir 2, Cultuurhistorisch beleid 2005-2008 is het Rivierengebied een van de tien gebieden met unieke cultuurhistorische identiteitsdragers. De provincie Gelderland heeft met de Subsidieregeling Vitaal Gelderland één regeling voor subsidieaanvragen op uiteenlopend gebied. Het aanvragen van subsidie wordt hierdoor eenvoudiger. De subsidieregeling geldt voornamelijk voor het platteland, maar ook sommige projecten in stedelijke gebieden kunnen voor subsidie in aanmerking komen. Onderdeel vormt het Provinciaal MeerjarenProgramma Landelijk Gebied 2007-2013 (PMJP). In de PMJP staat beschreven welke doelen en prestaties, samen met de gebiedspartners, in het landelijk gebied tot 2014 worden gerealiseerd. Deze subsidieregeling financiert de duurzame instandhouding van bezit van cultuurhistorische waarde. Met deze subsidieregeling ondersteunt de provincie particulieren, instellingen en organisaties die zich inzetten voor het behoud van het culturele erfgoed (gebouwen, archeologie en landschappen) van Gelderland. Dat kunnen eigenaren van monumenten zijn, maar ook historische verenigingen, gemeenten, waterschappen en scholen. De subsidie voor restauratie of conservering bedraagt maximaal 20% van de subsidiabele kosten met een maximum van 50.000 euro. De subsidie kan nooit meer bedragen dan de bijdrage van de gemeente waarin het monument ligt. De subsidie voor haalbaarheidsonderzoeken bedraagt maximaal 50% van de subsidiabele kosten met een maximum van 5000 euro per onderzoek.


33

www.gelderland.nl/eup/ particulieren/beleidskader.pdf Contact: Programmabureau Rivierengebied website: www.rivierengebied.nl e-mail: [email protected] tel. 026 – 359 8030

www.gelderland.nl zoek op Verordening Cultuurhistorie Gelderland Contact: Dienst Ruimte, Economie en Welzijn Onderafdeling Monumenten en Archeologie Mw. A.C.M. Wigman tel: (026) 359 93 07 e-mail: [email protected] Mw. M.A.W. Bles tel : (026) 359 93 09 e-mail : [email protected]

Subsidie

Soort projecten

Omschrijving

Informatie

Doel is: stimuleren en faciliteren dat cultuurhistorische aspecten integraal en in een vroegtijdig stadium in plan- en ontwerpprocessen worden meegewogen en richtinggevend zijn voor ruimtelijke transformatieopgaven. Overheden en instanties die overwegen een Belvedere-subsidie aan te vragen bij het Stimuleringsfonds voor Architectuur, kunnen vanaf januari 2007 ook een startsubsidie aanvragen om het projectplan eerst verder uit te werken. ILG is een bundeling van de verschillende rijksbudgetten bedoeld voor inrichting en beheer van landelijke gebieden. Het Rijk heeft met de provincies afzonderlijk afspraken gemaakt voor de periode van zeven jaar. Deze afspraken gaan over de vraag welk deel van de rijksdoelen de provincie, samen met gemeenten, waterschappen en maatschappelijke organisaties realiseert. De Nationale Landschappen behoren met de Ecologische Hoofdstructuur en de reconstructiegebieden tot de zogenaamde Rijksprioritaire gebieden. De Rijksmiddelen worden in deze gebieden geconcentreerd ingezet; binnen de begrenzing van deze gebieden kunnen projecten in aanmerking komen voor financiële ondersteuning van het Rijk. Projecten komen in principe in aanmerking voor 50% Rijkssubsidie, de Provincie voegt daar 25% aan toe. De laatste 25 % kan met particulier geld of met subsidies van gemeente, waterschap of EG worden gedekt. Munnikenland ligt binnen twee Nationale landschappen: Rivierengebied en Nieuwe Hollandse Waterlinie. In het Pact van Rijnauwen zijn de afspraken vastgelegd tussen Rijk en provincies (verenigd in de Liniecommissie) over de uitvoeringsimpuls van de Nieuwe Hollandse Waterlinie voor de periode 2008 –

www.archfonds.nl

Rijk Belvédère

Cultuurhistorie, ontwikkeling

Investeringsbudget Landelijk Gebied (ILG)

Landelijk gebied

Nationale landschappen

Toerisme (promotie beleving), landschap cultuurhistorie

Pact van Rhijnauwen

Nieuwe Hollandse Waterlinie (envelop Diefdijk en Loevestein)

34

ruimtelijke

en en


Via Provincie Gelderland

www.nationalelandschappen.nl

www.nieuwehollandsewaterlinie.nl

Besluit Ontwikkeling schappen (BOL)

Land-

Besluit rijkssubsidiëring instandhouding monumenten (Brim)

Beheer en landschap

Monumenten

Budget Investeringen Ruimtelijke Kwaliteit (BIRK)


ontwikkeling

2011. Gemeenten en provincies kunnen ieder jaar van 1 september tot 31 december subsidie aanvragen voor het opstellen van LandschapsOntwikkelingsPlannen (LOP). Doel is een samenhangend en doelmatig beleid met betrekking tot het beheer en de ontwikkeling van het landschap door gemeenten en provincies te bevorderen. De ontwikkelingsgerichte aanpak staat, net als bij Belvedere, voorop. De subsidieregeling wordt uitgevoerd door LASER (min. LNV). Doel: onderhoud en restauratie monumenten. Een eigenaar van een beschermd monument kan subsidie aanvragen voor de restauratie. Deze aanvraag moet worden ingediend bij de gemeente waarin het monument ligt. Met het BIRK draagt het ministerie van VROM financieel bij aan ruimtelijke investeringsprojecten die passen binnen het nationaal ruimtelijk beleid. Met de extra bijdrage kunnen regionale en lokale overheden het project op een hoger niveau tillen.

35

www.landschapsbeheer.nl

www.racm.nl

www.vrom.nl

Subsidie

Soort projecten

Omschrijving

Informatie

In dit programma wordt rekening gehouden met alle facetten die van belang zijn bij een regionale economie: economie, ecologie en maatschappij. Een moderne, op technologie en kennisgeoriënteerde economische ontwikkeling van de regio staat centraal. Overheden, bedrijfsleven, kennisinstellingen en maatschappelijk organisaties die in het betreffende programmagebied liggen komen in aanmerking voor de subsidie. De eis is wel altijd dat er een partner van de andere kant van de grens moet meedoen. Looptijd: 2007-2013. Budget: € 138,6 miljoen. In dit programma zijn ruimtelijke investeringsprojecten mogelijk. Er moet worden samengewerkt met minimaal 1 andere partner. De partners moeten komen uit Noord-Frankrijk, België, UK, zuiden en westen van Duitsland, Luxemburg, Ierland of Zwitserland. Looptijd: 2007-2013. Budget EU: € 351 mln.

www.deutschland-nederland.eu

EU D3: INTERREG IV-A (Programma Nederland-Duitsland)

•

• •

D3: INTERREG IV-B: North West Europe (NWE)

D3: INTERREG IV-C: Netwerken

Zevende Kaderprogramma (KP7)

Beperkte mogelijkheden voor: • Toerisme en educatie • Restauratie van forten • Watermanagement en –beheer Kennisuitwisseling (inclusief t.a.v. erfgoed, landschappen, duurzaamheid)

•

Netwerken en uitwisseling Landschapsbeheer en natuur Watermanagement en -beheer Innovatie en onderzoek

•

Onderhoud en herstel

• • •

POP2

36

Toerisme en educatie (onder prioriteit 1, ontwikkeling economische netwerken) Landschapsbeheer en natuur Netwerken en kennisuitwisseling

Interreg IVC is een programma om binnen de Europese Unie netwerkvorming en kennisuitwisseling tussen regionale overheden en andere publieke partijen in de hele EU te stimuleren. Mogelijkheden binnen dit zeer populaire programma zijn beperkt. Looptijd: 2007-2013. Budget EU: € 302 mln. Het onderzoeks- en ontwikkelingsbeleid van de EU wordt voor het grootste deel uitgevoerd via de zogenaamde Kaderprogramma’s (KPs). Het doel van KP7 is om uiteindelijk van de Europese Unie de meest concurrerende en dynamische kenniseconomie ter wereld te maken. Bedrijven, universiteiten, onderzoeksinstituten, onderzoekers en (lokale) overheden kunnen gebruik maken van KP7. Looptijd 2007-2013. Budget: € 32,4 miljard. Het POP2 is opgebouwd uit fiches, gegroepeerd


Ministerie van VROM, DG Ruimte en www.nweurope.org/ www.vrom.nl/pagina.html?id=9460 Contactpersoon Provincie Gelderland: Amal Tourabi 0263598655 Mark Overman (INTERREG IIIC) Ministerie van VROM, DG Ruimte Tel: (070) - 339 27 06 [email protected] www.interreg4c.net www.vrom.nl/pagina.html?id=9460 Binnen Nederland is EG-Liaison (onderdeel van SenterNovem) verantwoordelijk voor informatievoorziening over het KP7 programma. www.senternovem.nl/egl/ Tel.: 070 3735250 E-mail: [email protected] Regiebureau POP:

• • • •

LEADER+ (onderdeel POP2)

LIFE+

Cultuur 2007

van forten Toerisme en educatie Landschapsbeheer en natuur Watermanagement en –beheer Netwerken en uitwisseling

Duurzame en bottum up plattelandsontwikkeling (zie POP2)

Natuur en milieu

Cultuur, toerisme, recreatie


naar 4 (door Brussel voorgeschreven) assen: As 1. Verbetering concurrentiekracht van landbouw- en bosbouwsector • As 2. Verbetering kwaliteit van natuur en landschap door steun voor beheer van platteland • As 3. Verbetering van kwaliteit van leven op het platteland en diversificatie van de plattelandseconomie • As 4: Bottom up plattelandsontwikkeling door lokale actiegroepen (Leaderbenadering) Looptijd: 2007-2013 LEADER+ heeft tot doel inwoners van plattelandsgebieden te stimuleren om na te denken en mee te beslissen over de toekomst van hun gebied. Door netwerken van bewoners, groeperingen en overheden op het platteland te creëren of te versterken (publiek-private samenwerking). Het initiatief LEADER+ stimuleert daarmee de toepassing van “geïntegreerde, kwalitatief hoogwaardige en originele strategieën voor duurzame plattelandsontwikkeling”. Looptijd 2007-2013. Budget: € 48,4 miljoen. Doel is het co-financieren van de ontwikkeling, implementatie, monitoring, evaluatie en communicatie van het Europese milieu- en natuurbeleid en van de wetgeving op dit gebied. Over het algemeen zijn LIFE+-projecten gericht op demonstratie, ‘best practice’ of innovatie. Het project mag geen fundamenteel onderzoek zijn. Looptijd: 2007-2013. Budget EU: €2,19 miljard. Thema’s: • Natuur en biodiversiteit • Milieubeleid en bestuur • Informatie en communicatie Doelstelling is het versterken van het 'gezamenlijk Europees cultureel domein' door internationale samenwerking en uitwisseling. Het programma richt zich op de ondersteuning van kwalitatief goede projecten die vernieuwend zijn, een uitgesproken Europees karakter hebben en representatief zijn voor het huidige culturele aanbod. Met het subsi•

37

tel: 030 – 275 6909 [email protected] www.regiebureau-pop.nl. Voor Provincie Gelderland: Regiebureau Elst 026-3598027 of www.gelderland.nl

Leadernetwerk Tel.: 033-4326090 www.netwerkplatteland.nl/ www.leaderplus.nl

en

Ministerie van LNV: www.minlnv.nl, (zie onder kop Platteland, Plattelandsontwikkeling, POP)

SenterNovem/EG-Liaison Nicole Kerkhof / Madelon de Ruiter Tel.: (+31)30 2393493 / (+31)70 373 5250 EU site LIFE+: http://ec.europa.eu/environment/ life/funding/lifeplus.htm#First

Stichting Internationale Culturele Activiteiten Mw. Laura Grijns Tel.: 020 6129 522 E-mail: [email protected] www.sica.nl,

Youth in Action

Jeugd

diegeld mogen echter geen gebouwen of apparaten aangekocht worden, het betreft puur en alleen de financiering van projecten. Looptijd: 2007-2013. Budget EU: € 408 miljoen. Het doel van Youth in Action is de actieve betrokkenheid van jongeren bij de maatschappij en bij Europa vergroten. Er is subsidie voor veel verschillende activiteiten. Projecten kunnen worden ingediend onder vijf actielijnen. Looptijd: 2007-2013. Budget EU: € 885 mln. Budget NL: €20 mln.

Nederlands Agentschap: Nederlands Jeugdinstituut, afdeling Internationaal Tel.: 030-2306550 www.youthinaction.nl/ Europees Uitvoerend agentschap Onderwijs, audiovisuele middelen en cultuur Afdeling Jeugd, Brussel Tel: +32 2 29 97824 E-mail: [email protected] http://aecea.cec.eu.int

38


Fondsen Naast de subsidiestromen van de overheid is het mogelijk om financiering te verkrijgen vanuit het particulier initiatief. Voor cultuurtoeristische projecten zijn er diverse mogelijkheden. Voor meer informatie kijk ook op www.belvedere.nu. Zonder een uitputtende opsomming te willen geven worden hier een aantal fondsen genoemd: Cultuur (-historie): Bouwfonds Cultuurfonds (www.bouwfonds.nl) • Cultuurfonds Bank Nederlandse Gemeenten (www.bng.nl) • Cultuurfonds voor Monumenten / Prins Bernhard Cultuurfonds (www.cultuurfonds.nl) • Stimuleringsfonds voor Architectuur - HGIS cultuur (www.archfonds.nl) • Nationaal RestauratieFonds (NRF) (www.restauratiefonds.nl) • Presentaties Nederlands cultureel erfgoed (Mondriaanstichting) (www.mondriaanstichting.nl) •

Landschap, natuur en leefomgeving • Koninklijke Nederlandsche Heidemaatschappij (www.knhm.nl) • Landschapsfonds (Nederland Mooi) (www.nederlandmooi.nl) Triodos Bank en Triodos Fonds (www.triodos.nl)


39

40


Bijlagen


41

42


Bijlage 1

Interviews en bijeenkomsten

•

Interviews met de volgende personen/partijen: o Staatsbosbeheer: dhr. J. Wind en dhr. Paul Suurmond o SBWB: Peter Scheer en Mark Franck o Regionaal Bureau voor Toerisme: Richard de Bruin o Slot Loevestein: Ien Stijns o Projectbureau NHW: Rob Zakee en input van Paul Berends o Wereld Natuur Fonds: dhr. Johan Bekhuis en mw. Marieke Reisingen

•

Gesprekken met en input van: o Royal Haskoning – dhr. G. Meulepas o Landschapshistoricus – dhr. F. van Hemmen o DLG – dhr. R. Tank o Bommelerwaard evenementen – mevr. C. van Geffen o Bewoner Brakel (ezelstal) – mevr. J.C. Nijdam

•

Bijeenkomst van de Nieuwe Hollandse Waterlinie te Zaltbommel (28 januari) Bijwonen ontwerpatelier RvR te Lent (4 maart) Organisatie bewonersavond (10 maart) Organisatie Ronde Tafel (30 maart)

• • •

Deelnemers Ronde Tafel Organisatie

Naam

Recreatiemaatschappij Rivierengebied

Mevr. Welling

Promotie Platform Bommelerwaard

Dhr. Tromp

RBT

Dhr. De Bruin

Provincie Gelderland

Dhr. Nijenhuis

Slot Loevestein

Mevr. Stijns

Staatsbosbeheer

Dhr. Wind en dhr. Suurmond

Stichting Behoud Waterlinie Bommelerwaard

Dhr. Scheer

Natuurwacht

Dhr. Puijker en Dhr. Van Niekerk

Capreton

Dhr. Nienhuis

Projectbureau NHW

Dhr. Berends

LTO Noord

Dhr. Kolbach

ARK / WNF

Dhr. Bekhuis

Waterschap

Dhr. Brants

Bewoner

Dhr. Poorter (particulier)


43

44


Bijlage 2

Relevante (beleids-) documenten

Voor de regio Munnikenland zijn de afgelopen jaren veel plannen opgesteld die direct of indirect van invloed zijn op de toeristisch-recreatieve ontwikkeling van het gebied. Hieronder een overzicht: Rivierenland: • ‘Rivierenland in beweging’ (Route IV, 2000) • Notitie ‘Recreëren in een dijk van een landschap’ (Opdenkamp Adviesgroep, 2002) • PKB Ruimte voor Rivier (Ministeries van VROM, LNV en V&W, 2006) • ‘Kansen tussen de dijken’ – Toeristisch-recreatieve visie en actieplan Rivierenland (Leisure Result, november 2006) i.o.v. portefeuillehouders R&T van 11 gemeenten, StER, RBT Zaltbommel en Bommelerwaard: • ‘Regionaal plan Bommelerwaard’ (Provincie Gelderland, 2003) • ‘Ongekende rijkdom’ – toeristisch-recreatief beleidsplan Gemeente Zaltbommel 20062016 (Gemeente Zaltbommel, december 2005) NHW: • Linieperspectief Panorama Krayenhoff (Stuurgroep Nationaal Project NHW, 2004) • Regionale gebiedsvisie ‘Zuid’, Programma NHW ‘Doelgericht uitvoeren’ en Uitvoeringsagenda voor ‘projectenveloppen Diefdijk en Loevestein’ (Pact van Loevestein, 2006) • ‘NHW en Munnikenland – bouwstenen voor de toekomst’ (Aequator, maart 2007) Munnikenland: • Project Munnikenland (waterschap Rivierenland); Ruimtelijk kwaliteitskader/Gebiedsvisie en startnotitie m.e.r. (Waterschap Rivierenland en DLG, 2007) • Herinrichting N322 (Provincie Gelderland, 2008) – rotonde thv afslag Poederoijen/Loevestein • Visie batterijen Poederoijen en Brakel (SBWB, 2008)


45

46


Bijlage 3

Afkortingen

DLG – Dienst Landelijk Gebied GPS – Global Positioning System MICE – Meetings, Incentives, Congressen, Events en Zakenreizen NHW Nieuwe Hollandse Waterlinie RBT – Regionaal Bureau voor Toerisme Rivierenland RvR – Ruimte voor Rivier SBB – Staatsbosbeheer SBWB – Stichting Behoud Waterlinie Bommelerwaard TOP – Toeristisch Overstap Punt WNF – Wereld Natuur Fonds


47

48


BUITEN, Bureau voor Economie & Omgeving Achter Sint Pieter 160 3512 HT Utrecht T: 030 231 89 45 F: 030 236 78 40 [email protected] www.bureauBUITEN.nl

Oude waarden, nieuwe functies. Visie recreatie & toerisme Munnikenland en Nieuwe Hollandse Waterlinie

Recommend Documents