Osteopenie Uitleg en leefstijladviezen
mca.nl
Inhoudsopgave
Wat is osteopenie?
3
Wie krijgen osteopenie?
3
Hoe ontstaat osteopenie?
3
Hoe weet u of u osteopenie heeft?
5
Uw vragen
6
Notities
7
Colofon Redactie:
polikliniek chirurgie
afdeling marketing & communicatie
Opmaak:
beeldgroep MCA
Oplage :
250 / 2e druk
Druk:
Ricoh
Artikelnummer: 144585 / 2013.01 Op alle behandelingen in MCA zijn de algemene voorwaarden van MCA van toepassing, zie www.mca.nl of vraag bij de balie van patiëntenvoorlichting 2
Bij het ouder worden, neemt de kans op osteopenie toe. Osteopenie betekent letterlijk een tekort aan bot. De kans op een botbreuk of wervelinzakking neemt hierdoor toe. In deze folder vindt u uitleg over osteopenie en hoe u dit met gezonde voeding en voldoende lichaamsbeweging kunt helpen voorkomen.
Wat is osteopenie?
Wie krijgen osteopenie?
Botten bestaan onder andere uit calcium
Zowel mannen als vrouwen kunnen
(kalk), fosfor, merg en andere stoffen.
osteopenie krijgen, maar het komt vaker
Deze stoffen vormen samen een hechte
voor bij vrouwen. De botafbraak gaat bij
structuur. Bij osteopenie neemt de
vrouwen sneller dan bij mannen.
botdichtheid geleidelijk af en in de
Dit komt doordat vrouwen in de overgang
structuur ontstaan grotere openingen.
minder oestrogeen aanmaken.
U merkt hier niets van. Het is niet pijnlijk
Dit hormoon beschermt tegen botafbraak.
en u heeft verder ook geen klachten.
Zodra tijdens en na de overgang de
Maar omdat de kwaliteit van uw botten
vorming van oestrogene/vrouwelijke
bij osteopenie minder wordt, heeft u
hormonen grotendeels ophoudt, treedt
een grotere kans op een botbreuk of
er in de botten een versnelde afbraak
wervelinzakking.
van botmineraal op. Om die reden komt osteopenie en osteoporose vaker voor bij
Het verschil tussen osteopenie en
vrouwen (osteoporose bij vrouwen drie
osteoporose
keer zo vaak als bij mannen).
Osteopenie lijkt op osteoporose (botontkalking), maar is niet precies hetzelfde. Osteopenie is de naam voor het natuur-
Hoe ontstaat osteopenie?
lijke proces van geleidelijk botverlies vanaf ongeveer vijftigjarige leeftijd. Osteopenie
Botweefsel wordt voortdurend
geeft een groter risico op osteoporose. Bij
afgebroken en weer opgebouwd.
osteoporose is het botverlies zo groot dat
Dit proces verandert vanaf het dertigste
het risico op botbreuken en een wervel-
tot vijfendertigste levensjaar. Er verdwijnt
verzakking snel toeneemt.
op den duur meer bot dan er bij komt. 3
Osteopenie
De hoeveelheid botweefsel wordt dus
osteopenie is een tekort aan calcium
kleiner. Dit is een geleidelijk en natuurlijk
en vitamine D. Calcium is nodig voor
proces.
een goede opbouw van bot. Vitamine D zorgt ervoor dat calcium goed wordt
Oorzaken van botverlies
opgenomen in het lichaam.
Een van de oorzaken van botverlies is dus het ouder worden. Tussen het dertigste en
Calcium
veertigste levensjaar neemt bij iedereen
Calcium geeft stevigheid aan het
de hoeveelheid botweefsel héél langzaam
skelet en gebit. Calcium zit vooral in
af. Hoe snel dit verloopt en hoe ernstig
zuivelproducten zoals melk, kaas en
het gevolg - osteoporose (botontkalking)
yoghurt. Het maakt niet uit of u volle,
- uiteindelijk is, hangt onder andere af van
halfvolle of magere producten gebruikt.
een aantal risicofactoren. Aan sommige
De hoeveelheid calcium die dagelijks
daarvan kunt u niets doen zoals:
nodig is, is onder andere afhankelijk van
• ziekten zoals een te snel werkende
leeftijd en geslacht. Mensen boven de
schildklier en/of bijschildklieren of een
vijftig jaar hebben dagelijks ongeveer
te sterk werkende bijnier;
1000 tot 1200 mg nodig. Bij het ouder
• bepaalde medicijnen;
worden, kan het lichaam de calcium iets
• erfelijke factoren;
minder goed opnemen.
• vroege overgang; • laag lichaamsgewicht;
Vier porties calciumrijke voedingsmiddelen per dag zijn in het algemeen voldoende.
Maar op andere risicofactoren heeft u wel
U kunt dit zo nodig aanvullen met calcium
invloed, zoals:
tabletten. Afhankelijk van de hoeveelheid
• ‘botonvriendelijke’ eet- en
zuivelproducten die u dagelijks gebruikt,
leefgewoonten waardoor een tekort aan
eenmaal daags 500 tot 1000 mg.
calcium en vitamine D kan ontstaan. Vitamine D Door leefstijl- en voedingsadviezen op te
Het lichaam maakt vooral in de maanden
volgen verkleint u de kans dat osteopenie
april tot september - de zon is dan
vergergert.
krachtig genoeg - zelf vitamine D uit
Een belangrijke risicofactor voor
zonlicht. Vitamine D zit verder ook in onze
4
voeding. Onder andere in vette vis zoals zalm, makreel, bokking en haring. In mindere mate ook in vlees (lever), eieren en volle melkproducten. Aan
• vrouwen vanaf vijftig jaar met een donkere huid; • mannen vanaf zeventig jaar met een donkere huid.
halvarine, margarine en bak- en braadproducten wordt vitamine D toegevoegd. Gezonde voeding voorziet
Hoe weet u of u osteopenie heeft?
in principe in voldoende vitamine D voor mensen met een lichte huidskleur die
Osteopenie kan met een botdichtheid
voldoende buiten komen in de leeftijd van
meting - een zogenaamde DEXA-scan
vier tot vijftig jaar (vrouwen) en vier tot
- zichtbaar gemaakt worden. Een DEXA-
zeventig jaar (mannen).
scan is te vergelijken met een röntgenfoto.
Alle andere groepen hebben extra
Met een hele kleine dosis röntgenstralen
vitamine D nodig.
wordt de botdichtheid van de heup en het onderste deel van de wervelkolom
Het Vitamine Informatie Bureau en de
gemeten. Als de botdichtheid licht
Gezondheidsraad adviseren
verlaagd is, is er sprake van osteopenie.
10 microgram vitamine D extra voor:
Een lichte verlaging is overigens normaal.
• vrouwen vanaf vijftig jaar; • mannen vanaf zeventig jaar;
Samenvattend, zorg voor:
• vrouwen tot vijftig jaar met een donkere
• voeding met voldoende calcium en
huid; • mannen tot zeventig jaar met een donkere huid;
vitamine D; • voldoende beweging; • niet roken;
• mensen die onvoldoende buiten komen.
• niet te veel alcohol.
Het Vitamine Informatie Bureau en de
Blijf in beweging
Gezondheidsraad adviseren
Beweging is erg goed voor sterke
20 microgram vitamine D extra voor:
botten. Doe liefst iedere dag, maar
• mensen met osteoporose;
minstens drie keer per week een half
• bewoners van een verpleeg- of
uur aan lichaamsbeweging. Vooral
verzorgingshuis;
gewichtsdragende lichaamsbeweging 5
Osteopenie
zoals wandelen, traplopen, springen,
Uw vragen
fietsen, tuinieren en tennissen hebben groot effect. Regelmatig bewegen is ook
Met vragen of voor meer informatie kunt
goed voor uw spieren. Het vergroot uw
u op werkdagen tussen 8.30 - 16.30
lenigheid en behendigheid. Dit helpt om
uur contact opnemen met de fractuur-
vallen en misstappen te voorkomen.
osteoporose polikliniek of de polikliniek
Kies een manier van bewegen die bij u
chirurgie/orthopedie, telefoon
past en waar u plezier in heeft. Dan is de
(072) 548 24 00 / 548 25 00. Vraagt u naar
kans dat u het volhoudt groter.
de osteoporoseverpleegkundige. U kunt ook een e-mail sturen naar
Stop met roken Hoe precies is nog niet duidelijk, maar uit onderzoek is gebleken dat roken bijdraagt aan zwakkere botten. Wees matig met alcohol Overmatig gebruik van alcohol remt de vorming van nieuw bot en verstoort bovendien het vermogen van het lichaam om calcium op te nemen.
6
[email protected].
Notities ..............................................................................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................................................................
7
Medisch Centrum Alkmaar Wilhelminalaan 12 1815 JD Alkmaar T (072) 548 44 44 mca.nl/chirurgie
mca.nl
