Opzetten van een nieuwe locatie GoldenSports Om nieuwe uitvoerders te ondersteunen bij het opzetten van een nieuwe locatie Goldensports hebben we de “interventie” Goldensports beschreven. In het volgende document kunt u meer lezen over de interventie GoldenSports. Deze informatie verschijnt ook op de website van het NISB. GoldenSports is per 1 december 2015 een goedgeschreven interventie. Daarnaast hebben we een handleiding geschreven en kunt u alle documenten downloaden die nodig zijn om een nieuwe locatie op te zetten. Neem hiervoor contact op met onze adviseur leonie Everts 0645730769.
Inhoud Inhoudsopgave .................................................................................................................................................... 2 Samenvatting ....................................................................................................................................................... 3 Korte samenvatting van de interventie ...................................................................................................................... 4 Doelgroep ................................................................................................................................................................... 4 Doel .................................................................................................................................................................... 4 Aanpak .................................................................................................................................................................... 4 Materiaal .................................................................................................................................................................... 5 Onderbouwing............................................................................................................................................................ 5 Uitgebreide beschrijving ....................................................................................................................................... 6 Doel .................................................................................................................................................................... 7 Aanpak .................................................................................................................................................................... 8 Materialen .................................................................................................................................................................... Locatie ...................................................................................................................................................................... Organsiatie ................................................................................................................................................................... kwaliteistbewaking....................................................................................................................................................... Randvoorwaarden ....................................................................................................................................................... inplementatie ............................................................................................................................................................... Kosten Probleem ...................................................................................................................................................................... Onderzoek naar de uitvoering ...................................................................................................................................14 Samenvatting Werkzame elementen
............................................................................................................17
Aangehaalde literatuur .......................................................................................................................................18
GoldenSports * 2
Samenvatting Stichting GoldenSports heeft de interventie GoldenSports ontwikkeld. De doelgroep bestaat uit senioren m/v ( 65+) die te weinig bewegen. De interventie sluit hierbij fitte senioren niet uit. Het is een antwoord op twee maatschappelijke problemen: senioren bewegen te weinig en er is sprake van toenemende eenzaamheid onder senioren. Het doel van de interventie GoldenSports is om senioren (m/v) te stimuleren om meer te gaan bewegen. Op deze manier blijven ze langer gezond en ontmoeten ze leeftijdgenoten in de buurt. De toelatingscriteria zijn over het algemeen als volgt: De deelnemer is in staat te lopen zonder hulpmiddel zoals stok/rollator etc. De deelnemer is in staat om te luisteren naar de opdrachten van de fysiotherapeut/trainer en daar gehoor aan te geven. De doelgroep is betrokken bij de ontwikkeling van de interventie GoldenSports. Voor de start van de eerste pilot zijn twee focusgroepen gehouden. Op basis hiervan is het concept ontwikkeld. Belangrijke elementen van GoldenSports zijn: Sport en bewegen in de buitenlucht Voor elk niveau geschikt Onder deskundige begeleiding Veel variatie in de trainingen Per keer betalen en betaalbaar Vrijwilligers spelen een belangrijke rol in de organisatie GoldenSports wordt per locatie twee maal per week aangeboden door een fysiotherapeut of gediplomeerde trainer geassisteerd door twee stagiaires. Bij 12-16 deelnemers zijn er twee begeleiders, bij 16-24 drie begeleiders. Maximale groepsgrootte van de subgroepen is 8 deelnemers. De trainingen vinden plaats in de buitenlucht op een (kunstgras-)veld in een woonwijk. Bij stromende regen kan binnen worden getraind. Er wordt getraind in niveaugroepen. Er wordt grote variatie aangeboden in de bewegingsactiviteiten. In iedere training komen de 5 grond motorische vormen aan bod: Balans, spierkracht, lenigheid, coördinatie en conditie. Werving is een belangrijk onderdeel van de interventie. Werving wordt door de aanvrager gedaan, eventueel samen met een student marketing van een HBO opleiding. De werving richt zich enerzijds direct op de doelgroep met flyers, affiches en presentaties. Anderzijds richt de werving zich op intermediairen die in een cirkel van 3 km rondom het veld werkzaam zijn. Er is een website waar iedere vestiging een pagina heeft en er zijn werving- en communicatiemiddelen aanwezig. Deze worden aangepast aan de locatie waar de training plaatsvindt. Deelnemers hoeven niet door te stromen naar een ander aanbod. De trainingen gaan ieder jaar door. Er ontstaat een clubgevoel. Het “eigenaarschap” van de locatie GoldenSports verschuift steeds meer naar de deelnemers. In het tweede jaar dekken de inkomsten uit de entreegelden grotendeels de kosten van de trainer, het veld en de organisatie. De trainers zijn unaniem tevreden over de inhoud van het concept. Alleen zijn de meningen verdeeld over het indelen in niveaugroepen. De motorische vaardigheden en fysieke fitheid van de deelnemers zijn erg verschillend. De hoogte van de entreeprijzen is prima. De organisatie en marketing wordt als voldoende tot goed beoordeeld. De werving voor de start wordt redelijk positief, de werving na de start wordt door twee ( van de tien) trainers als onvoldoende beoordeeld. De trainers waarderen unaniem het concept GoldenSports. Enige twijfel is er over het uitgangspunt dat een locatie het tweede jaar kostendekkend kan draaien.
GoldenSports * 3
Korte samenvatting van de interventie Stichting GoldenSports heeft de interventie GoldenSports ontwikkeld. Het doel van de interventie GoldenSports is om senioren (m/v) te stimuleren om meer te gaan bewegen. Op deze manier blijven ze langer gezond en ontmoeten ze leeftijdgenoten in de buurt. Belangrijke elementen van GoldenSports zijn: Sport en bewegen in de buitenlucht Voor elk niveau geschikt Onder deskundige begeleiding Veel variatie in de trainingen Per keer betalen en betaalbaar Vrijwilligers spelen een belangrijke rol in de organisatie Doelgroep De doelgroep bestaat uit senioren m/v ( 65+) die te weinig bewegen en sociaal geïsoleerd zijn. De interventie sluit hierbij fitte senioren en actieve senioren niet uit.
Doel Het doel is om senioren te stimuleren om meer te gaan bewegen, plezier in het bewegen (terug) te krijgen en in dit kader sociale interacties aan te gaan met buurtgenoten. Door meer te bewegen blijven senioren langer gezond en kunnen zij langer thuis wonen. Sociale interactie voorkomt eenzaamheid.
Aanpak In de aanpak van GoldenSports bestaat uit drie onderdelen 1 werving 1.1 direct op de doelgroep 1.2 via intermediaire 1.3 werving na de start 2 trainingen 1.4 opzet van de training 1.5 sociale interactie 3 evaluatie Stichting GoldenSports faciliteert, en ondersteunt bij, het opzetten van trainingslocaties GoldenSports wordt twee maal per week de aangeboden door een fysiotherapeut of gediplomeerde trainer geassisteerd door twee stagiaires. De trainingen vinden plaats in de buitenlucht op een (kunstgras-)veld in een woonwijk. Bij stromende regen kan binnen worden getraind. Er wordt getraind in niveaugroepen. Er wordt grote variatie aangeboden in de bewegingsactiviteiten. De deelnemers worden aangemoedigd om na afloop samen iets te drinken.
GoldenSports * 4
Materiaal Communicatiemateriaal zoals flyers, affiches, posters, powerpointpresentaties en een filmpje over de interventie zijn aanwezig. Deze worden aangepast aan de lokale situatie. Er is een website en een digitale nieuwsbrief. Stichting GoldenSports heeft een toolkit ontwikkeld. Dit een digitale handleiding die op de site www.goldensports.nl staat. In deze digitale handleiding staat het concept beschreven en staan alle digitale documenten die nodig zijn bij de opzet en het voortzetten van een locatie. Iedere locatie heeft op de website een eigen pagina. Hierop staat informatie over tijd en plaats, overige sportactiviteiten voor 65+ in de buurt, nieuws en fotomateriaal. De adviseurs van Stichting GoldenSports geven training en advies aan nieuwe locaties.
Onderbouwing De samenleving vergrijst gestaag. In 2030 is ruim 22 % van de bevolking boven de 65 jaar (CBS; referentie in lijst toevoegen). Om gezond oud te worden en een goede kwaliteit van leven te behouden zijn er twee zaken van bijzonder belang; fysieke fitheid en een goed sociaal netwerk. Uit onderzoek blijkt dat 65% van de senioren van 65 + veel te weinig beweegt. Eenzaamheid onder ouderen komt ook veel voor. Sport en bewegen is een goede manier om in contact te komen met andere leeftijdgenoten en buurtgenoten.
GoldenSports * 5
1.
Uitgebreide beschrijving
1. Doelgroep: Senioren 65+. Zowel senioren die op dit moment niet meedoen aan een of andere bewegingsactiviteit als senioren die al wel mee doen met een of andere activiteit. We richten ons op zowel kwetsbare senioren (weinig bewegen, sociaal geïsoleerd) als op minder kwetsbare senioren. Senioren die te weinig bewegen hebben een verminderde conditie, minder spierkracht en lopen een groter risico om te vallen. zijn. Uit onderzoek komt naar voren dat het louter werven van kwetsbare senioren bijna onmogelijk is. We richten ons op senioren die wel in beweging te krijgen zijn en gaan via mond-tot mond reclame de meer kwetsbare doelgroep benaderen. Op deze manier zorgen we er voor dat ook kwetsbare ouderen meer gaan bewegen. Het criterium 65+ is voorlopig het uitgangspunt. Om veilig en verantwoord te bewegen is het belangrijk dat er in niveaugroepen bewogen wordt. We schatten nu in dat dit mogelijk is als je 65 als uitgangspunt neemt. Mensen van 55-65 hebben veelal een andere sport-en bewegingsbehoefte, zitten soms al bij sportscholen. Selectie van doelgroepen Selectie van deelnemers. De toelatingscriteria zijn over het algemeen als volgt: De deelnemer is in staat te lopen zonder hulpmiddel zoals stok/rollator etc. De deelnemer is in staat om te luisteren naar de opdrachten van de fysiotherapeut/trainer en daar gehoor aan te geven.
Bij de aanmelding vullen alle deelnemers een aanmeldingsformulier in. In dit formulier beantwoorden zij onder andere de volgende vragen:
Heeft u hartproblemen en mag u geen lichamelijke inspanning doen op advies van een arts? Heeft u pijn op de borst bij lichamelijke inspanning? Heeft u de afgelopen maand pijn op de borst gehad terwijl u geen lichamelijke inspanning voerde? Verliest u uw evenwicht als gevolg van duizeligheid of verliest u wel eens uw bewustzijn? Heeft u skelet-en of gewrichtsprobleem (Bijv. rug, knie, heup) dat kan verergeren in uw lichamelijke activiteitenpatroon Schrijft uw arts u op dit moment medicijnen voor in verband met bloeddruk- of hartprobleem? Bent u op de hoogte van andere redenen waarom u geen lichamelijke inspanning zou mogen volgen?
Bij één of meerdere keren antwoord JA adviseren wij om te overleggen met huisarts en/of fysiotherapeut over deelname.
GoldenSports * 6
Betrokkenheid doelgroep Was de doelgroep betrokken bij de (door)ontwikkeling van de interventie, en op welke manier? Voor de start van de eerste pilot zijn twee focusgroepen gehouden. Iedere groep bestond uit 8 senioren 65+ uit de Olympiaplein-buurt in Amsterdam Oud-Zuid. Daarnaast zijn 35 individuele interviews gehouden. In de focusgroepen/interviews kwam aan de orde: hoe zijn senioren te motiveren om mee te doen, welke begeleiding is nodig, op welk tijdstip van de dag traint men het liefst en hoe moet een training er inhoudelijk uitzien. De belangrijkste uitkomsten waren: Begeleiding door fysiotherapeut/gediplomeerde trainer Iedereen moet mee kunnen doen De activiteiten moeten leuk om te doen zijn Training in de ochtend niet te vroeg Geen vaste verplichting, d.w.z. per keer betalen Het concept GoldenSports is gebaseerd op de uitkomst van de resultaten van de focusgroepen en interviews. Daarnaast zijn tijdens de pilot de eerste drie maanden wekelijks korte evaluaties gehouden over de inhoud (wat is leuk/niet leuk?). Na drie maanden, aan het einde van de pilot, zijn uitgebreide evaluaties en rondetafel-gesprekken gehouden. Hierin werden onder andere de verwachtingen en wensen van de deelnemers gepeild. Denk hierbij aan zaken als de entreeprijs, wensen ten aanzien van clinics, wat kunnen de deelnemers betekenen bij de pr van GoldenSports en wie wil vrijwilliger zijn. De evaluaties van de deelnemers zijn gebruikt om het concept te verbeteren. 1.2
Doel
Hoofddoel Het doel van GoldenSports in tweeledig: naast het stimuleren van meer bewegen ter bevordering van de gezondheid zet de interventie ook in op het verbeteren van sociale contacten. Senioren gaan door mee te doen aan GoldenSports meer sporten en bewegen. Daarnaast hebben senioren, door mee te doen aan Goldensports meer sociale interactie met leeftijdsgenoten in de buurt
Subdoelen 1 2 3
Door wekelijks mee te doen aan GoldenSports hebben de deelnemers een betere fysieke balans en coördinatie waardoor de kans om te vallen kleiner wordt Door aan gevarieerde en leuke activiteiten mee te doen hebben de deelnemers meer plezier in bewegen. Door mee te doen ontmoeten de deelnemers buurtgenoten en leeftijdsgenoten en hebben daardoor meer sociale contacten.
GoldenSports * 7
1.3
Aanpak
Opzet van de interventie GoldenSports bestaat uit drie onderdelen: 1.
Werving A Via intermediairs (zoals POH, huisartsen, fysiotherapeuten, participatie medewerkers, maatschappelijk werkers en sportcoaches) B Via bij doelgroep (door de uitvoerder samen met de studenten SM&O) C Na de start ( doorgaande werving door uitvoerder samen met leden)
2.
Trainingen A Bewegingsactiviteiten (zoals frequentie, inhoud, oefenstof) B Sociale interactie (tijdens en na de training)
3.
Evaluatie in de eerste drie maanden 6 korte evaluaties en na drie maanden een uitgebreide evaluatie.
Inhoud van de interventie Fase 1 werving Een van de belangrijkste onderdelen van de interventie GoldenSports is de werving van deelnemers. Bij de werving richt men zich op de buurt waar de GoldenSports locatie gaat beginnen. De focus wordt gelegd op een gebied met een straal van ongeveer 4 km rondom de locatie. De werving wordt gedaan door de aanvrager van de interventie. Hiervoor staan uren in de begroting. Bij voorkeur wordt gebruik gemaakt van stagiaires van de opleiding Sport en bewegen of Sport management en ondernemen. Drie maanden voor de start wordt begonnen met de werving. Twee manieren om deelnemers te werven: Via Intermediairs Direct gericht op de doelgroep A
Werving via intermediairs
Voor de start van de interventie: Drie maanden voor de start van de interventie wordt gestart met de werving (eventueel met behulp van een stagiaire). Dit houdt in dat het eerste lijns-netwerk en sociaal medisch netwerk in de buurt in kaart wordt gebracht. Daarnaast worden formele en informele netwerken van 65+ in de buurt Deze potentiele intermediairs worden geïnformeerd via nieuwsbrieven, presentaties en folders. Door uitleg te geven en te enthousiasmeren dienen zich ambassadeurs aan die de informatie doorgeven aan de doelgroep. Eén maand van te voren worden flyers en affiches verspreid aan alle eerstelijns-en sociaal medisch netwerken in de buurt. GoldenSports * 8
B Werving direct bij de doelgroep Twee – vier weken voor de start van een locatie worden flyers en affiches huis aan huis in de directe omgeving van het veld verspreid. Dit wordt gedaan met hulp van de studenten en vrijwilligers. Flyers worden verspreid bij lokale markten, affiches bij lokale supermarkten of winkels waar bij uitstek senioren komen (gehoortoestellenwinkels, opticiens, diëtistes en pedicures). Artikelen met een foto in huis aan huis kranten zijn hierbij ook nuttig. Het is belangrijk dat er op plaatsen waar veel senioren komen in een buurt flyers en affiches aanwezig zijn.
C Werving na de start Ook na de start is werving van nieuwe leden een voortdurend aandachtspunt. Dit gaat ieder jaar weer door. Dit doen we door: Aan de deelnemers te vragen om affiches te verspreiden en hun buren en vrienden te informeren. Twee keer per jaar verspreiden de leden de flyers bij huisartsen, fysiotherapeuten en apotheken Door een paar keer per jaar de actie te doen: ‘Ik neem je mee’ plaats de deelnemers. Bij het meenemen van een nieuwe deelnemer mag de desbetreffende deelnemer zelf gratis trainen. In het eerste half jaar wordt maandelijks een email nieuwsbrief gestuurd naar alle leden en intermediëren, daarna wordt 4 keer per jaar een nieuwsbrief verstuurd Artikelen worden geplaatst in andere kranten over het succes van GoldenSports. Lokale radio en tv en lokale bladen worden uitgenodigd om reportages te maken Fase 2 de trainingen Er wordt een feestelijk opening georganiseerd. Daarbij wordt een lokaal bekende persoon uitgenodigd om de opening te verrichten.
A
De trainingen vinden twee keer in de week plaats en worden op maandagen/woensdagen of dinsdagen/donderdagen aangeboden, afhankelijk van de locatie. Het tijdstip is op elke locatie 10.30-11.30 uur. De trainingen vinden plaats in de buitenlucht op een kunstgrasveld en gaan twaalf maanden per jaar door. Bij stomende regen of een temperatuur onder 5 graden C worden de trainingen binnen verzorgd. Men kan per keer betalen, de kosten zijn € 4,50 per keer. De trainingen worden verzorgd door één fysiotherapeut of gediplomeerde trainer met twee stagiaires. Bij 12-16 deelnemers zijn er twee begeleiders, bij 16-24 drie begeleiders. Maximale groepsgrootte van 8 deelnemers. In de eerste drie maanden wordt gestreefd naar een totale groep per training van 10 deelnemers, na een half jaar uit 15 en daarna rond de 18 deelnemers per keer. Alle deelnemers vullen een redelijk uitgebreid aanmeldingsformulier in. Ook verklaren zij (met hun handtekening) dat men zich realiseert en dat men op eigen risico meedoet. De vrijwilligers houden iedere training een lijst met aanwezigen bij. Deelnemers die op vakantie gaan geven dit door. Afwezigen worden gebeld of gemaild.
Bewegingsactiviteiten In iedere training komen de 5 grond motorische vormen aan bod: GoldenSports * 9
Balans, spierkracht, lenigheid, coördinatie en conditie. De training begint met een gezamenlijke warming-up. Daarna wordt de groep verdeeld in drie kleinere groepen. De indeling wordt telkens gedaan op basis van motorische vaardigheden en fitheid, en soms kiezen deelnemers zelf hun groep. Deze groepen bezoeken achtereenvolgens de drie verschillende stations. Bij ieder station is een begeleider. De stations bestaan uit: 1. Sport en spel (hockey, handbal, voetbal, korfbal en tafeltennis) 2. Coördinatie- en balansoefeningen 3. Outdoorfitness ( spierkracht) De training wordt afgesloten met een gezamenlijke cooling down. De trainingen zijn zeer gevarieerd. Het is voor de deelnemers steeds een verrassing wat er aangeboden wordt. Twee keer per jaar kunnen de deelnemers mee doen aan een fitheidstest. De uitslag hiervan wordt verwerkt in een advies naar de deelnemers. B
Sociale interactie; In de training wordt de sociale interactie bevorderd door: oefeningen in tweetallen of grotere groepen, korte wedstrijden met teams, bewegingsactiviteiten waarin men elkaars naam leert kennen, beginnen en eindigen in een kleine kring. Daarnaast stimuleren we de deelnemers om na afloop samen iets te drinken. Duurzame relaties met de deelnemers. De trainingen worden aangeboden gedurende 12 maanden per jaar, behalve op feestdagen. Het is de bedoeling dat deelnemers een duurzame relatie aangaan met GoldenSports, d.w.z. voor langere tijd meedoen. Op dit moment is er in Amsterdam nauwelijks sport- c.q. bewegingsaanbod in de buitenlucht voor 65+. Golf en tennis zijn hierop uitzonderingen. Mochten er in de toekomst meer sportmogelijkheden ontstaan voor 65+ dan is het belangrijk de doelgroep te stimuleren om daar aan mee te doen. Als je een sport doet die bij je past is de kans het grootst dat je deze activiteit langere tijd zal blijven doen. Ouderen hebben op gevorderde leeftijd kans op blessures of chronische klachten. Het is belangrijk om contact te houden met de bedoeling dat ze na herstel weer mee gaan doen. Vrijwilligers spelen een belangrijke rol bij het monitoren van de aan en afwezigen.
Fase 3 evaluatie 1 Korte evaluatievragenlijsten na de training 2 Evaluatievragenlijsten voor deelnemers drie maanden na de start 1
Korte evaluaties na de training. In de eerste 10 weken wordt minimaal 6 keer een korte vragenlijst uitgedeeld aan de deelnemers. Er wordt gevraagd naar een cijfer voor de training, wat vindt men leuk en wat vindt men niet leuk. Deze gegevens worden per
GoldenSports * 10
2
locatie in een Excel bestand gezet en teruggekoppeld naar de trainers (voorbeeld in de toolkit). Iedere locatie houdt na drie maanden een uitgebreide evaluatie onder de deelnemers (voorbeeld in de toolkit).
Materialen Iedere locatie heeft eigen aangepaste sportmaterialen in een grote tas. Iedere locatie heeft AED voorhanden, bijvoorbeeld in een kleedruimte of deze is aanwezig in de tas met sportmaterialen. Er is een Toolkit, een digitale handleiding, waarin het concept GoldenSports staat beschreven en waar alle documenten die nodig zijn staan vermeld. Denk hierbij niet alleen aan formulieren voor het verkrijgen van overheidstoestemmingen en subsidies, maar ook aan beschrijvingen van oefeningen en spelvormen die gebruikt kunnen worden op de training, aan werving van stagiaires, instructies voor vrijwilligers etc. Communicatiemateriaal zoals, flyers, affiches, posters, PowerPointpresentaties en een filmpje over het concept zijn beschikbaar. Het communicatiemateriaal kan worden aangepast aan lokale omstandigheden. Iedere locatie heeft een eigen pagina op de website waarin praktische informatie en nieuws wordt vermeld en foto’s worden geplaatst. Een adviseur van GoldenSports biedt ondersteuning bij het opzetten van een nieuwe locatie Locatie en type organisatie Locatie De sport-en bewegingsactiviteiten vinden plaats op een (kunstgras-)veld in een woonwijk of dorp. Op de locatie is een bergingsruimte aanwezig waar de sportmaterialen kunnen worden opgeborgen. Organisaties De sport-en bewegingsactiviteiten worden uitgevoerd door fysiotherapie praktijken/sportscholen met stagiaires die in de buurt van het (kunstgras-)veld gelegen zijn. Opleiding en competenties van de uitvoerders De uitvoerders zijn gediplomeerde fysiotherapeuten/ALO/CIOS die ervaring hebben met het begeleiden van senioren. Competenties Hij/zij is sociaal vaardig Hij/zij kan mensen binden Hij/zij kan snel inschatten welk niveau oefening bij welke deelnemer past Hij/zij kan sociale interacties bevorderen Deze competenties zijn ook belangrijk voor de stagiaires.
GoldenSports * 11
De aanvrager van deze interventie kan een fysiotherapeut zijn, een zorginstelling, een organisatie voor ouderen. Iemand die in staat is om de organisatie op te zetten en deelnemers te werven. Competenties Hij/zij is sociaal vaardig Hij/zij kan mensen binden Hij/zij heeft kennis van onderzoek op gebeid van bewegen en ouderen Hij/zij heeft kennis van werving en marketing in een buurt
Kwaliteitsbewaking De kwaliteitsbewaking wordt uitgevoerd door de lokale initiatiefnemer. Hierbij wordt gebruik gemaakt van de instrumenten die GoldenSports hiervoor ontwikkeld heeft, korte evaluatielijsten en evaluatievragenlijsten na drie maanden. Deze documenten zijn te vinden in de handleiding. Ook wordt er bij iedere training een presentielijst bijgehouden. Afwezigen worden gemaild en gebeld door de vrijwilligers. Een keer per jaar komen de trainers van GoldenSports bij elkaar om ervaringen uit te wisselen. Informatie over recente ontwikkelingen, evenementen of aanbieding worden bij die gelegenheid door Stichting GoldenSports aan de trainers/stagiaires Eén keer per half jaar houden de uitvoerders een schriftelijke of mondelinge evaluatie onder de deelnemers. De resultaten worden teruggekoppeld naar Stichting GoldenSports. Op afstand ziet de Stichting GoldenSports toe dat de uitgangspunten van het concept worden nageleefd. Deze uitgangspunten van het concept staan beschreven in de overeenkomst tussen de uitvoerders en de Stichting.
Randvoorwaarden Organisatorische randvoorwaarden De interventie aanvrager zoekt uit in welke buurt of plaats een nieuwe locatie gestart kan worden. Belangrijk hierbij is dat het een gebied betreft met een duidelijke senioren populatie. Ook dient vooraf onderzocht te worden of er al vergelijkbare aanbieders zijn. Indien dit het geval is kan samenwerking onderzocht worden. De interventieaanvrager zoekt twee of drie fysiotherapiepraktijken/sportscholen in die buurt die mee willen doen. Deze praktijken (samenwerkingspartners) stellen een samenwerkingsovereenkomst op waarin onderlinge afspraken worden vastgelegd. Stichting GoldenSports sluit op zijn beurt een overeenkomst af met de samenwerkingspartners, in deze overeenkomst worden de verantwoordelijkheden vastgelegd en de geldstromen geregeld. De fysiotherapiepraktijk/sportschool bevindt zich op korte afstand van de plaats waar De trainingen worden gegeven. Bij regen moet er de mogelijkheid zijn om binnen in één van de fysiotherapiepraktijken te trainen.
GoldenSports * 12
Implementatie Op de website van GoldenSports ( www.goldenSports ) bevindt zich een Toolkit, een digitale handleiding, waarin het concept staat beschreven en waar alle documenten die nodig zijn staan vermeld. Deze toolkit is een soort spoorboekje aan de hand waarvan men een nieuwe locatie kan opstarten. De adviseurs van GoldenSports geven hierbij advies en scholing.
Kosten Bij het opzetten van een nieuwe locatie is het de bedoeling dat in de eerste periode van 9 maanden ( april – december) 50 senioren ingeschreven zijn bij de locatie en dat er aan het eind van deze periode gemiddeld 15 deelnemers per keer meedoen. In het tweede jaar is het de bedoeling dat er 20 deelnemers bijkomen en dat er gemiddeld 20 deelnemers per keer meedoen. Er zullen ook altijd deelnemers afvallen in verband met blessures of chronische klachten en andere redenen. Nieuwe locatie Kosten eerste 12 maanden van januari tot december Eenmalig website, extra pagina Aanpassen ontwerp flyer en drukkosten Eenmalig kosten sportmaterialen Kosten opening Eenmalig werving deelnemers, vrijwilligers en stagiaires voor de start 50 uur, € 40 per uur incl. BTW Werving na de start en coördinatie 50 uur € 40 per uur incl. BTW Kosten fysiotherapeuten, € 40 per training Kosten AED (eenmalig) en/of veld Eenmalig begeleiding door adviseur Stichting GoldenSports Eenmalig gebruik maken van het concept GoldenSports Totaal Uurtarief is een schatting, hangt af van de organisatie Inkomsten van deelnemers
€ 500 € 500 € 1.000 € 100 € 2.000 € 2.000 € 3.120 € 1.600 € 1.500 € 1.500 €13.820
€ 2.000
Kosten tweede jaar Aanpassen ontwerp en drukkosten flyer en affiches € 500 Compensatie fysiotherapeuten € 500 Totaal € 1000 De inkomsten van de entreegelden dekken de kosten voor de fysiotherapeut/trainer, het veld en de bijdrage van 10% voor de Stichting GoldenSports.Onderbouwing
GoldenSports * 13
Probleem De samenleving vergrijst gestaag. In 2030 is ruim 22 % van de bevolking boven de 65 jaar (CBS; referentie in lijst toevoegen). Om gezond oud te worden en een goede kwaliteit van leven te behouden zijn er twee zaken van bijzonder belang; fysieke fitheid en een goed sociaal netwerk. Uit onderzoek blijkt dat 65% van de senioren van 65 + veel te weinig beweegt. Het NISB (Nederlands Instituut Sport en Bewegen) heeft als beweegnorm: dagelijks 30 minuten aaneen gesloten matig intensief bewegen. Het merendeel van de senioren haalt deze norm bij lange na niet. Dit is enerzijds het gevolg van het aanbod (bejaardengymnastiek of fitness voor super fitte jongeren), en anderzijds van het gegeven dat competitie en prestatie voor senioren minder belangrijk zijn als drijfveer. Op je 20ste wil iedereen graag schaatsen als Sven Kramer of Ireen Wust, maar op je 65ste is dat anders. Dat bewegen een positieve invloed heeft op de fysieke en mentale processen bij mensen is algemeen bekend. Dat bewegen -in het bijzonder voor senioren- een belangrijke factor is om de cognitieve functies te behouden, ofwel het proces van afname daarvan te vertragen is recent door Prof. Erik Scherder uitgebreid in het publieke debat aan de orde gesteld. Tenslotte verlaagt bewegen ook de medische consumptie (Tak, 2013). Een ander probleem is de eenzaamheid in de huidige samenleving. Die neemt ook onder senioren toe. Mensen blijven, ook wanneer zij alleen komen te staan veel langer zelfstandig thuis wonen. Verbinding door kerk, politieke partij, buurthuis of sportvereniging is sterk afgenomen. Van de ruim 2,9 miljoen 65-plussers voelen bijna 900.000 mensen zich eenzaam (Bron: onderzoek TNS/NIPO, november 2012). Voor welk probleem of (mogelijk) risico is de interventie ontwikkeld? 1 Het probleem dat senioren te weinig bewegen. 65% van de senioren beweegt te weinig Door meer te bewegen verlaagt de medische consumptie, neemt de spierkracht en coördinatie toe waardoor de kans om te vallen afneemt. Bewegen heeft ook een positief effect op de cognitieve functies. Deze cognitieve functies zijn van groot belang om zelfstandig thuis te kunnen blijven wonen. 2 Het probleem van de toenemende eenzaamheid onder senioren. Verbinding door kerk, sportorganisatie of politiek neemt af. Vrienden, familie, buren en kennissen overlijden> Het aantal contacten neemt veelal met de leeftijd af. Sport en bewegen is bij uitstek een manier om met mensen in de buurt op een ontspannen manier in contact te komen. 3 Weinig keuze aan bewegingsactiviteiten. Voor mensen van 65+ bestaat de keuze, kort door de bocht gezegd, uit: binnen trainen in een sportschool of meedoen aan ‘bejaarden gymnastiek’. Buiten sporten bij een klassieke sportvereniging (hockey, voetbal, etc.) is nog nauwelijks mogelijk. Wel weer bij een sport als tennis, maar dit vereist ook weer de nodige techniek en is relatief duur. Er is op dit moment wel een aanbod aan bewegingsactiviteiten voor senioren, maar een grote groep senioren doet hier niet aan mee. 4.1
Onderzoek naar de uitvoering
1 Evaluatie bij de deelnemers In de eerste drie maanden worden korte schriftelijke evaluaties gehouden onder de deelnemers. GoldenSports * 14
Gevraagd wordt naar een cijfer voor de training en wat wel en niet leuk gevonden wordt. Deze resultaten worden ineen Excel bestand gezet en teruggekoppeld aan de trainer. De trainer past het programma aan op basis van deze feedback. Na drie maanden is er een uitgebreide evaluatie. Op alle drie de locaties is dezelfde vragenlijst gebruikt. Daarin komt aan de orde Hoe zijn ze in contact gekomen met GoldenSports? Hoe waarderen ze de training, de begeleiding, de communicatiemiddelen en de stagiaires? Wat is de belangrijkste motivatie om mee te doen? Wat waarderen ze het meest bij de training en wat het minst? Wat willen ze graag veranderen Evaluatie door deelnemers na drie maanden GoldenSports In dit verslag wordt gebruik gemaakt van de evaluatie verslagen van drie locaties. In Amsterdam Zuid is deze evaluatie in juli 2014 gedaan, in Amsterdam Oost en Amsterdam Buitenveldert in juli 2015. In Zuid stonden toen 65 deelnemers ingeschreven, in Oost 32 en in Buitenveldert 34. Ongeveer de helft van de deelnemers heeft het evaluatieformulier ingevuld. 64 evaluatieformulieren zijn in dit verslag verwerkt. Samenvatting: De trainingen van GoldenSports worden hoog gewaardeerd. De deelnemers zijn gemiddeld 72 jaar en van autochtone afkomst, minder dan 5% is van allochtone afkomst. Via mond tot mond reclame en flyers hoorde men over GoldenSports. De meeste deelnemers zijn redelijk fit en beoordelen hun eigen gezondheid als voldoende. Voor ongeveer de helft van de deelnemers is GoldenSports de enige “club ”waar ze lid van zijn. Ze waarderen vooral dat de trainingen buiten zijn, gevarieerd en gegeven door enthousiaste deskundige begeleiding. De hoogte van de entreeprijs is prima. 2
Procesevaluatie onder de uitvoerders ( trainers)
De uitvoerders hebben allen een vragenlijst ingevuld. Hierbij komen aan de orde: De uitwerking van het concept in de praktijk De inschatting van de motorische vaardigheden van de deelnemers De ondersteuning van uit de stichting op het gebied van werving voor de start, na de start, de nieuwsbrieven en het sportmateriaal. De financiële haalbaarheid van de locaties zonder subsidie Verslag procesevaluatie GoldenSports augustus 2015 In juli 2015 hebben alle 10 trainers van Goldensports van alle locaties een vragenlijst ingevuld. De respons was 100%. Drie trainers hebben een jaar en 4 maanden ervaring met het concept GoldenSports, 7 trainers hebben 4 maanden ervaring. Samenvatting: De trainers zijn unaniem tevreden over de inhoud van het concept. Alleen zijn de meningen verdeeld over het indelen in niveaugroepen. De motorische vaardigheden en fysieke fitheid van de deelnemers zijn erg verschillend. De hoogte van de entreeprijzen is prima. De organisatie en GoldenSports * 15
marketing wordt als voldoende tot goed beoordeeld. De werving voor de start wordt redelijk positief, de werving na de start wordt door twee trainers als onvoldoende beoordeeld. De samenwerking met de adviseur is zeer positief. De meeste denken wel dat het mogelijk is om de trainingen kostendekkend te maken, daarvoor is wel doorgaande marketing en werving nodig. Het verslag bevindt zich in de bijlage Conclusie Het concept GoldenSports wordt positief geëvalueerd door alle trainers van de drie huidige locaties. Er is voldoende reden om aan te nemen dat dit ook mogelijk is bij nieuwe locaties. Een belangrijk aandachtspunt is en blijft de werving en de marketing. Het werven van niet actieve senioren en allochtonen heeft hierbij prioriteit. Alleen als de werving van deelnemers ook in de jaren erna doorgaat is het mogelijk om een locatie kostendekkend te laten draaien. Mogelijk betekent dit dat er na het eerste jaar een bescheiden ( € 500) budget ter beschikking moet zijn om folders aan te passen en/of nieuwe folders te maken. Onderzocht kan worden hoe de huidige deelnemers een grotere bijdrage kunnen leveren aan de werving.
GoldenSports * 16
Samenvatting Werkzame elementen 1 De interventie GoldenSports is laagdrempelig Per keer betalen Maximaal € 4,50 per keer Voor elk niveau geschikt Voor elk wat wils, veel variatie 2
Inhoudelijke werkzame elementen In tegenstelling tot ander beweging aanbod voor senioren gaan de trainingen het hele jaar door, geen vakantie stop. In de praktijk blijft dat weinig senioren op vakantie gaan in de periode dat de scholen gesloten zijn. In de zomermaanden komen er net zoveel deelnemers als in het voor of najaar. Deelnemers hoeven niet door te stromen naar een andere beweegaanbod. De trainingen gaan het volgenden jaar ook weer door. Frequentie van twee keer per week. Om de kans groter te maken dat senioren in ieder geval een keer per week meedoen worden de trainingen op een locatie twee keer per week gegeven. Als men de ene dag niet kan, dan mogelijk wel de andere dag in die week. Ook biedt dit de mogelijkheid om twee keer per week te trainen.
3
Opdoen van nieuwe sociale contacten: De trainingen vinden plaats in de buurt, in een woonwijk. Deelnemers komen elkaar buiten de training tegen bij bijvoorbeeld boodschappen doen. Door samen te sporten en bewegen ontstaan sociale contacten. Na afloop samen wat drinken draagt daar ook aan bij.
4
Mogelijkheid om te participeren: Op iedere locatie helpen twee of drie vrijwilligers bij de administratie en de organisatie De deelnemers spelen een actieve rol bij het werven van nieuwe deelnemers, ze vertellen erover tegen hun buurman/buurvrouw en zijn ambassadeurs voor GoldenSports. Ook brengen zij twee keer per jaar flyers langs bij alle eerste lijn organisaties in hun buurt.
5
Op korte termijn kostendekkend De trainingen vinden bij voorkeur plaats in de openbare ruimte op bijvoorbeeld een Cruyffcourt of een Krajicek court. Deze velden worden overdag bijna niet gebruikt. Vaak zijn er outdoorfitness apparaten in de buurt. Hierdoor zijn de kosten laag en wordt het sneller mogelijk om kostendekkend te draaien Vanaf het tweede jaar dekken de inkomsten uit de entreegelden grotendeels de kosten van de trainer, het veld en de organisatie. Door op termijn kostendekkend draaien is de locatie niet afhankelijk van subsidie en kunnen de trainingen altijd doorgaan. Zo ontstaat er een duurzame verbinding tussen de deelnemers onderling en tussen de deelnemers en de trainers.
GoldenSports * 17
2.
Aangehaalde literatuur
CBS september (2014). NISB Factsheet belang van bewegen voor ouderen (65+) (2013) Scherder, E. (2014). Laat je hersenen niet zitten. Singeluitgeverijen, oktober 2014 Van Lindert, C redactie (2010): Sport, Bewegen en Ouderen, Van wetenschap naar praktijk Arko Sports Media, Nieuwegein. Tak, E. (2013) Reducing the impact of geriatric conditions by physical activity Timmers, E. (2012): Activo’s doen het anders, op maat en zeker na hun vijftigste Arko Sports Media, Nieuwegein. Eenzaamheid in cijfers, Bron: onderzoek TNS/NIPO, november 2012
GoldenSports * 18
