Opsomming van de kwaliteitsindicatoren: 21
indicatoren, waarvan 16 verplichte en 5 facultatieve
A: decubituswonden ( cat 2 tot en met 4) B: gewicht ( onvrijwillige gewichtsafname in de laatste 3 maanden) C: valincidenten (in de afgelopen maand) D: Vrijheidsbeperkende maatregelen (gedurende de dag) E: Medicatie-incidenten ( Percentage bewoners dat de afgelopen week een incident had met één of meerdere medicijnen.)
Opsomming van de kwaliteitsindicatoren:
F: Vaccinatie (bij het personeel in het afgelopen jaar) G: Medicatiegebruik: G1: Percentage bewoners met 5 tot 9 verschillende
soorten geneesmiddelen, voorgeschreven door de huisarts G2: Percentage bewoners met 10 of meer verschillende soorten geneesmiddelen, voorgeschreven door de huisarts.
Opsomming van de kwaliteitsindicatoren:
H: overlijdens (percentage bewoners overleden in het WZC.) I: Zorg rond het levenseinde ( Percentage bewoners met een up-to-date zorgplan.)
Kwaliteit van de zorgverleners
Resultaten G1: percentage bewoners met 5 tot 9 verschillende soorten medicatie in de Vlaamse WZC
Op 20 maart 2013 waren er volgens de registratie door de woonzorgcentra: 67.449 bewoners aanwezig in de Vlaamse woonzorgcentra: 44% van deze bewoners had een voorschrift voor 5 tot 9 verschillende soorten geneesmiddelen
G1 : Algemeen Vlaamse RVT’s
Gemeten op 20 maart Laagste registratie P20 P50 (mediaan) P80 Hoogste registratie
2013 0,0% 36,4% 44,6% 52,9% 100,0%
Interpretatie van de cijfers:
In één vijfde van de rusthuizen nam tot 36 % van de bewoners 5 tot 9 verschillende soorten medicijnen. In de helft van de rusthuizen nam tot 44 % van de bewoners 5 tot 9 verschillende soorten medicatie. In vier vijfde van de rusthuizen had tot 53 % van de bewoners een gebruik van 5 tot 9 verschillende soorten medicatie. Dat wil ook zeggen dat er in een vijfde van de RVT’s het percentage van de bewoners dat 5 tot 9 medicijnen neemt hoger is dan die 53 %.
G2 - Percentage bewoners met 10 of meer verschillende soorten geneesmiddelen voorgeschreven door de huisarts 43,6% van de bewoners had een voorschrift voor 10 of meer verschillende soorten geneesmiddelen.
Gemeten op 20 maart Laagste registratie P20 P50 (mediaan) P80 Hoogste registratie
2013 0,0% 31,4% 42,6% 54,5% 100,0%
Interpretatie van de cijfers: In 1 op de 5 woonzorgcentra had 31.4% of minder van de bewoners een voorschrift voor 10 of meer verschillende soorten geneesmiddelen (P20). o In de helft van alle woonzorgcentra had 42,6% of minder van de bewoners een voorschrift voor 10 of meer verschillende soorten geneesmiddelen (P50 of de mediaan). o In 4 op de 5 woonzorgcentra had 54,5% of minder van de bewoners een voorschrift voor 10 of meer verschillende soorten geneesmiddelen (P80). Dit betekent dat in de resterende 1 op 5 woonzorgcentra het percentage bewoners met een voorschrift voor tien of meer verschillende soorten geneesmiddelen hoger is dan 54,5%. o
Cijfers voor RVT De Pottelberg ( 2015 )
G1: ( 5 tot 9 )= 35,91 % of 65 bewoners G2: ( 10 of meer)= 54,94 % of 98 bewoners
Is dat nu goed of slecht?
Voor de G1: In de 20 % beste rusthuizen Voor de G2: In de 20 % slechtste rusthuizen Mea culpa?
Kanttekeningen bij de cijfers:
Ouderen in de WZC zijn bij uitstek de meest kwetsbare populatie: Omdat de thuissituatie niet meer houdbaar is. Na ontslag uit het ziekenhuis omwille van een
aandoening
Ernstige fysieke beperkingen met veelal meerdere chronische aandoeningen leiden tot het gebruik van vele (verschillende ) medicijnen.
Kanttekeningen bij de cijfers:
Interpretatie van de gevraagde parameters: Verschillende aantal soorten medicatie op die dag op
het medicatieschema. ( Bepaalde medicijnen meerdere malen per dag, andere
slechts om de week of maand.)
Sommige WZC noteren alle medicatie op voorschrift. (bv ook shampoo of tandpasta)
Staande orders ( medicatie indien nodig) wordt
soms/vaak apart genoteerd en dus niet meegeteld. Aard van het WZC: Voorziening kan investeren in een heel kwetsbare groep of eerder in jonge bejaarden.
Kanttekeningen bij de cijfers: Is het elders beter, thuis misschien?
Verdeling der geneesmiddelen volgens Phoebe en vergelijking met thuismedicatie
Kanttekeningen bij de cijfers: Is het elders beter? Misschien in het ziekenhuis?
Voor-en na hospitalisatie: ( KCE) percentage users
Alimentaty tract and metabolism anti-ulcer laxativa drugs used in diabetes vitamins Cardio-vascular vasodilators diuretics betablockers calcium-antagonists ACE inhibitors Statines Nervous system analgesics antipsychotics benzodiazepines anti-depressants
77,1% 38,2% 41,2% 18,3% 15,3% 74,0% 22,9% 34,4% 39,7% 18,3% 32,3% 20,6% 85,5% 42,7% 19,1% 36,6% 42,0%
76,1% 36,8% 30,8% 21,4% 13,7% 82,1% 30,0% 39,4% 45,3% 15,4% 32,5% 20,5% 82,1% 36,8% 16,2% 38,5% 36,8%
Economische redenen:
Phebe studie: uitgevoerd in 2004, verschenen in 2005: 150.000 residenten in RVT’s
(1.5% van de bevolking)
Kosten voor geneesmiddelen: 123 miljoen euro (= 5.6 % van het totale budget voor geneesmiddelen)
Gemiddelde uitgave per maand en per bewoner voor
chronische medicatie: 140 euro ( gemiddeld 27 euro uit “ eigen zak”)
Adverse drug reacties:
AANTAL farmaca is een risicofactor op zich. Het aantal ongewenste neveneffecten neemt toe met het aantal ingenomen geneesmiddelen Het aantal ongewenste interacties neemt toe met het aantal ingenomen geneesmiddelen Een exponentiële relatie
Aard van de gebruikte geneesmiddelen:
Phebe studie: Hoog verbruik van psycholeptica (68%), laxativa (50%) en antidepressiva (48%) Soorten geneesmiddelen in RVT:
Top der geneesmiddelen in RVT De Pottelberg:
Geneesmiddelen bij constipatie:
Laxido natuur zakjes : 51 27 % Forlax zakjes: 47 25 % Laxavit micro enema: 21 11 % Laxoberon druppels: 15 8 % Movicol zakjes : 13 7 % Bloedverdunners: Asaflow 80: 40 21 % Marevan: 14 % 7 % Xarelto: 8 4 % Antidepressiva: Sipralexa : 33 17 % Deanxit : 10 5 % Hart ( hartfalen /hartritme ) en bloedvatstelsel (bloeddruk) Burinex 1 mg: 27 14 % Burinex 5 mg: 9 5 % Furosemide : 12 7% Spironolactone: 12 7% Coruno: 16 9% Aldactazine: 14 8% Lanoxin: 14 8% Amlodipine: 13 7% Coversyl :12 7%
Slaapmedicatie: Trazodone: 22 12% Lormetazepam 2 mg: 16 8% Lormetazepam 1 mg: 12 6% Zolpidem: 13 7%
Vitaminepreparaten (botontkalking/ zenuwstelsel)
Kalmeermiddelen:
Clozan 5 mg: 12 6% Temesta expidet 1 mg: 11 6%
Maag + slokdarm:
D-vital forte zakjes ( kleine doos): 14 7 % D-vital forte zakjes ( grote doos): 9 5% D-cure opl: 12 6% Befact forte: 13 7%
Omeprazole: 9 5% Ranitidine: 8 5%
Pijn:
Dafalgan forte: 9 5%
Wie is verantwoordelijk voor de cijfers: Huisarts Verzorgend team Het WZC ( visie-accommodatie) De CRA De apotheker De bewoner De familie De geriater
Profiel WZC-bewoner
Gemiddelde overleving in WZC 2 jaar 25% overlijdt het 1ste jaar 75% dementie – hoge zorgbehoevendheid multiproblematiek - polyfarmacie
Kennis van medicatie en studies: Het Procrustesprincipe
Het Bed van Procrustes: In de Griekse mythologie was Procrustes de eigenaar van een herberg tussen Athene en Eleusis. Hij had een merkwaardig gevoel voor gastvrijheid: hij ontvoerde reizigers, bood hun een maaltijd aan en nodigde ze uit de nacht door te brengen in een bijzonder bed. Hij eiste dat ze precies in het bed pasten: van degenen die te lang waren, hakte hij de benen af; degenen die te klein waren, rekte hij uit.
Drug Policy for an Aging Population – The European Medicines Agency’s Geriatric Medicines Strategy NEJM 2012;367:1972-1974 Ouderen
zijn de belangrijkste gebruikers van medicatie – zij zijn geen minderheid of specifieke populatie. Het beschikbaar stellen van informatie aan patiënten en voorschrijvers om een veiliger medicatiegebruik te bekomen.
Chronologische leeftijd volstaat niet om een oudere populatie te beschrijven. (frailty) Polyfarmacie moet toegelaten worden in studies. In – en exclusiecriteria herdefiniëren. Verzamelen van relevante data: vb. farmacokinetica, heterogeniteit… Relevante eindpunten (functioneel, kostenbesparend…)
Voorbeelden van Procrustesprincipe:
Heart failure. The mean age of trial participants was 61-63 years compared with age at diagnosis of 74-78 years. Exclusion criteria were age, preserved ventricular function, drug-specific issues and comorbidities. Hypertension. Incidence is greatest in ages 65-84 years but trial mean age was 63.5 years. Participants had less cardiovascular disease, fewer risk factors and comorbidities. Alzheimer’s disease. Incidence and prevalence rise >75 years but the mean age in trials was <75 years. Patients with severe or mild cognitive impairment, severe behavioural symptoms or comorbidities were excluded. Colorectal cancer. The median age of trial patients with advanced disease was 62 years compared with age at diagnosis of 70 years. Reasons for exclusion: limited potential benefit, toxicity, previous treatment, or comorbidities. Depression. In older age many conditions are associated with depression. 911% of trials of contemporary treatments were in elderly people. Older people were excluded because of comorbidities, physical and mental illness, and concurrent treatment
Cholesterolverlagende middelen
De consensus conferentie van het Riziv “Het doelmatig gebruik van hypolipemiërende geneesmiddelen” van 28 mei 2002 stelt : ”Bij personen ouder dan 80 jaar blijkt de relatie tussen totaal cholesterol en levensexpectantie te veranderen. Verschillende studies bij oude vrouwen en mannen hebben een verhoogde mortaliteit aangetoond in aanwezigheid van een laag cholesterolgehalte of bij daling er van. Wie zeer oud wordt zou “ongevoelig” kunnen zijn aan hypercholesterolemie. Een laag cholesterolgehalte zou een indicator kunnen zijn voor een niet-cardiale chronische aandoening.” Commentaar : Bij patiënte ouder dan 80 jaar wordt aanbevolen om geen lipidenstoornissen meer op te sporen.
Huisarts CRA Apotheker: robotisering-software-bereikbaarheid-info-generieken
stimuleren
RVT: Welk soort bewoners? Levensbeschouwelijk? Tolerantie? Bestaffing? Ligging Bewoner: kennis over medicatie-over ziekte-karakter Kostprijs van behandelingen Verpleegkundigen: belangrijke rol
Medicatiebeleid WZC: Kan ik als verpleegkundige het verschil maken ? Ja ! Yes , we can ! Fingerspitzengefühl, ongemerkt bijsturen. • Kennis van verpleegkundige over medicatie. • Kennis van verpleegkundige over bewoner. Wat denkt pt zelf ? Verlangens over verblijf in RVT of over zijn leven in het algemeen.
• Medicatiebeleid van WZC te kennen geven. • Schema (te) complex. Verpleegkundige en
instelling waken over de tijdstippen van toediening.
• Arts aandacht vragen voor medicatieschema (vb Dit staat hier al 5 jaar. Niet meer conform de klachten ) • Kan pt nog gemakkelijk medicatie innemen?
Tips & Truuks
Één geneesmiddel afschaffen per keer of zoveel mogelijk ineens ? ( opgelet: De eerste lijn is niet gelijk aan de tweede lijn.) Dosisverlaging geleidelijk aan of bruusk ? In je eentje of samen met anderen ? Op willekeurige of op kantelmomenten:
Doe aan preventie: start geen farmaca zonder stopdatum in te voeren
