Workshop
Fotografie
Opening Bierkade - 2009 © Joris Komen Fotografie
Alles over perspectief, standpunt en compositie Belangrijk voor het maken van een goede foto is de keuze van je ‘perspectief’. Welk standpunt neem je in, op welke plek ga je staan, en waarom? Je kan hetzelfde onderwerp van je foto vanuit allerlei standpunten fotograferen, waardoor je steeds verschillende foto’s zal krijgen van hetzelfde onderwerp. Daarom, voor we aan de gang gaan, eerst even een korte uitleg met een aantal handige tips. Kikker- en vogelperspectief In de fotografie en de kunst spreekt men onder andere van kikker- en vogelperspectief. Daarmee bedoelen ze dat als je kijkt als een kikker, je natuurlijk erg dicht bij de grond bent. Je hebt dan een laag standpunt. Bij het vogelperspectief wordt bedoeld dat je fotografeert vanaf een hoog standpunt, net als een vogel. Dit kan je doen door op een bankje te gaan staan, of vanaf een toren een foto te maken.
Voorbeeld 1:
Kikkerperspectief
Voorbeeld 2:
Vogelperspectief
Bij de foto linksboven is de foto dicht bij de grond genomen, dus vanuit een kikkerperspectief. Daardoor lijken de fietstas en het boodschappenmandje erg
groot, en nemen ze veel ruimte in op de foto. Je kan het onderwerp op de voorgrond zo erg belangrijk over laten komen. Dit perspectief is bijvoorbeeld goed te gebruiken bij het fotograferen van kinderen. Op de foto rechts op de vorige pagina is gebruik gemaakt van een vogelperspectief. Omdat de boten van bovenaf zijn gefotografeerd, lijken ze veel kleiner. Daardoor krijg je zo een beter overzicht. Dit standpunt kan je goed gebruiken als je erg veel verschillende onderwerpen tegelijkertijd moet fotograferen, bijvoorbeeld op een rommelmarkt tijdens Koninginnedag. Dichtbij het onderwerp Robert Capa, een beroemde oorlogsfotograaf, had een duidelijke mening over zijn standpunt: ‘Wanneer je foto’s niet goed genoeg zijn, sta je niet dichtbij genoeg.’ Wat hij hiermee bedoelde is dat een foto vaak interessanter wordt als de fotograaf dicht bij zijn onderwerp staat, zodat er zo veel mogelijk van op de foto komt. Zo kunnen afleidende en overbodige zaken weg worden gelaten. De volgende voorbeelden laten je dat duidelijker zien. Wat de fotograaf hier duidelijk wil maken is het feit dat de herfst weer is begonnen.
Voorbeeld 1:
De fotograaf staat te ver weg, waardoor de boodschap voor de kijker niet duidelijk is.
Voorbeeld 2: Bladeren op de steiger, herfst!
Dit doet hij door de bladeren op de steiger te fotograferen. Alleen is de foto links erg saai, er is te veel lege ruimte over. Daarom zijn de bladeren op de tweede foto van veel dichterbij gefotografeerd. Je ziet meteen de bladeren en de steiger, zonder dat je wordt afgeleid door bijvoorbeeld de steigerpaal. Zo is veel sneller duidelijk wat de fotograaf wilde laten zien. Een ander voorbeeld. Op de volgende foto’s wil de fotograaf de tegenstelling laten zien tussen de mooi bijgehouden bloemen naast de nu nog ongeschilderde deur van Bierkade 23. Bekijk eerst de foto’s:
Voorbeeld 1: Wat is de bedoeling?
Voorbeeld 2: Iets duidelijker?
Beide bovenstaande foto’s laten de deur en de bloemen zien, maar de kijker kan te makkelijk worden afgeleid door de ramen bij de buren of de tegels op de stoep. De bedoeling en het idee, het verhaal, achter de foto is nog niet helemaal duidelijk. Op de foto op de volgende pagina is van alles weggelaten, toch zie je meteen de deur en de bloemen. Hierdoor wordt de tegenstelling het meest duidelijk.
Voorbeeld 3: Kleurige bloemen naast een afgebladerde deur.
Het is dus niet erg om informatie weg te laten als je een foto maakt, soms wordt het dan juist duidelijker wat er wordt bedoeld. Als je niet helemaal zeker bent van je zaak, kun je tegenwoordig ook je digitale foto later bijsnijden in een fotoprogramma*. Je kan dan een ‘bredere’ foto maken en later bedenken wat je wilt laten zien. Bedenk je in ieder geval goed waarom je bepaalde dingen op de foto neemt, of waarom juist niet. Links of rechts? Soms is het erg handig om een stapje opzij te doen. Op de volgende pagina vind je een voorbeeld van een veelgemaakte fout. Vooral bij groepsfoto’s van mensen wordt het nog wel eens vergeten om goed naar de achtergrond te kijken, waardoor het lijkt alsof sommige personen lantaarnpalen op hun hoofd hebben staan, of dat er boomtakken uit hun oren steken. Gelukkig is dit eenvoudig te voorkomen door rekening te houden met de achtergrond, en even een paar stappen op te schuiven.
* - Tip: Een goed én gratis fotoprogramma dat je kan vinden via Google is PhotoFiltre.
Voorbeeld 1:
Het bord is per ongeluk voor de toren geplaatst.
Voorbeeld 2:
Een stap naar links lost het probleem snel op.
Compositie – Het creëren van diepte Het gebruiken van voorwerpen op de voorgrond geeft een idee van diepte en het geeft verhoudingen weer. De foto linksboven op de volgende pagina is ‘saai’, omdat er zich niks op de voorgrond bevindt. Doordat bij de foto aan de rechterkant een bloembak mee is genomen in de compositie, ontstaat diepte en afstand en een gevoel van afmeting. De beschouwer krijgt meteen de indruk dat de foto begint aan de voeten en niet ergens in het midden. Wanneer je zelf een vergelijkbare foto wilt maken, denk dan eens aan een kijkdoos. Als er alleen een afbeelding is geplakt op de kartonnen achterwand van de schoenendoos, is de kijkdoos saai en lijkt deze nog niet af te zijn. Het wordt pas een mooi geheel als er ook op de voorgrond iets te zien is. Probeer dit trucje ook mee te nemen in je foto’s!
Voorbeeld 1:
Deze foto is ‘saai’ omdat er niets op de voorgrond is geplaatst.
Voorbeeld 2:
Door de bloembak mee te nemen in de foto ontstaat diepte.
Regel van derden Een oud maar belangrijk begrip, dat voortkomt vanuit de schilderkunst, is de ‘regel van derden’. De in de Renaissance ontwikkelde formule is een handig middel om mooie en spannende foto’s te maken. Gebaseerd op de Gulden Snede deelt de regel van derden een afbeelding in negen gelijke vlakken door twee horizontale lijnen en twee verticale lijnen te trekken die de foto in drie gelijke stukken verdelen. Een ‘gewone’ foto waarin een aandachtspunt, zoals het onderwerp van de foto, in het midden wordt geplaatst, is meestal niet erg spannend. Wanneer het onderwerp op of rond een van de vier kruispunten van deze lijnen valt, wordt een foto vaak sterker en dynamischer. Zo’n kruispunt wordt een ‘sterke lijn’ genoemd, omdat ons oog er automatisch naartoe wordt getrokken. Op de volgende pagina zie je hoe je door denkbeeldige lijnen te trekken een foto verdeelt in negen vlakken, en waarom het in technische zin een ‘goede’ foto zou zijn.
Kort samengevat deelt deze ingewikkelde techniek de foto dus steeds in drieeen: éénderde lucht en tweederde voorgrond. Als je er daarnaast voor zorgt dat je onderwerp (net) niet in het midden staat, krijgen je foto’s al snel een professionele uitstraling.
Creatieve fotografie Zeker wanneer je buiten aan het fotograferen bent, zijn er verschillende manieren om je foto leuke effecten mee te geven. Op de volgende pagina volgen een paar tips om je op een andere manier te leren kijken en die je zou kunnen gebruiken om jouw foto’s nog iets extra’s mee te geven.
Is je wel eens de spiegeling opgevallen in een winkelruit? Als je hier een foto van maakt krijg je eigenlijk twee foto’s in een! Overal kan je spiegeling tegenkomen, in het water, in de koplamp van je fiets of in je half leeggedronken glas cola. Speel er eens mee, het kan je mooie effecten en foto’s opleveren!
Nu het weer winter wordt en de zon lager komt te staan, krijg je ook langere schaduwen. Je kan hier bijvoorbeeld bij de reling van een brug mooie foto’s van maken. Denk als je zelf met schaduw aan de gang gaat, ook eens aan de spaken van je fiets, of de poten van de tafels en stoelen op een terras.
Blijf goed kijken! Ga er van uit dat je na vandaag met een mooie foto thuiskomt die je misschien aan de muur wilt hangen. Waarschijnlijk zal je even moeten nadenken wat daar de beste plek voor is, zodat de foto mooi in je kamer komt te hangen en goed bij de rest van de meubels past. Niemand zal de foto ophangen op de eerste de beste muur die je tegenkomt, je zult eerst even goed om je heen moeten kijken. Datzelfde geldt voor fotografie; het eerste punt van waaruit je het onderwerp bekijkt, zal niet automatisch de beste plek zijn. Kijk goed om je heen en kies iets wat je zelf mooi vind. Probeer een foto te maken die niemand anders vandaag zal maken! Loop eerst even rond, ga door je knieën of klim op een muurtje, totdat je de beste plek hebt gevonden om je foto te maken. Succes! Fotografie en tekst: © Joris Komen Fotografie - 2009
