✂
kopen+verkopen 52 eigen huis magazine september 2014
Scheiden wordt (te) duur voor huisbezitter
Bij elkaar blijven voor de hypotheek
Sinds de crisis op de woningmarkt, is scheiden – toch al naar en duur – soms ronduit onbetaalbaar voor huiseigenaren. Hoe kan dat, en is er iets aan te doen? TEKST ANTON VAN TUYL BEELD AKIMOTO
eigen huis magazine september 2014 53
S
cheiden hakt er altijd in. Bij de 33 duizend stellen die jaarlijks hun huwelijk of geregistreerd partnerschap beëindigen (plus zo’n zestigduizend paren die hun samenlevingscontract ontbinden) spelen emoties en belangen. Het gaat over de kinderen, en het gaat over geld. Veel geld. Een echtscheiding kost zomaar tienduizenden euro’s – dubbele woonlasten, advocaatkosten, verhuizing, extra kinderopvang. En voor huiseigenaren is scheiden de laatste vijf jaar nog duurder geworden. Dat is een effect van de crisis op de woningmarkt. Per 1 januari 2013 zijn – in reactie op de crisis – bijvoorbeeld nieuwe regels van kracht geworden voor hypotheken. Zo geldt nu een minimale aflosverplichting, om in aanmerking te komen voor hypotheekrenteaftrek. Als een partner in het huis wil blijven wonen, moet hij of zij het hypotheekdeel overnemen van de vertrekkende partner. De Belastingdienst beschouwt die halve hypotheek als een nieuwe hypotheek en zegt: ‘Meteen beginnen met aflossen.’ Voor de achterblijver kunnen de maandlasten dan zo stijgen, dat het alsnog moeilijk wordt de woning te houden. Daarnaast ondervinden nu meer scheidende huiseigenaren problemen met de hoofdelijke aansprake54 eigen huis magazine september 2014
lijkheid voor de hypotheek. Een hypotheek staat vrijwel altijd op twee namen. Uitkoop van de vertrekkende partner zorgt ervoor dat hij of zij met een schone lei verder kan. Dat wordt moeilijk als de bank de vertrekkende partner niet wil ontslaan van de hoofdelijke aansprakelijkheid. Banken zijn op dit punt strenger geworden. Ze kijken stikter naar het inkomen van de achterblijvende partner. Dat moet hoog genoeg zijn om de volledige hypotheek te kunnen dragen.
restschuld over. Dat is vaak onvermijdelijk, want woningverkoop na een scheiding gaat lang niet altijd vrijwillig. De bank kan er op staan. Twee derde van alle gedwongen verkopen met verlies komt voort uit een scheiding, blijkt uit cijfers van de Nationale Hypotheek Garantie (NHG). Dat percentage groeit. Bij gedwongen verkoop vanwege echtscheiding kan de NHG die restschuld wel kwijtschelden, onder voorwaarden.
Gedwongen verkocht
Is er iets te doen aan de situatie? ‘Die nieuwe hypotheekregels zijn echt een probleem’, zegt Clasien Ouderdorp, financieel specialist bij Vereniging Eigen Huis. ‘We hebben minister Blok (voor Wonen red.) gevraagd of hij een overgangsregeling wil maken voor scheidende partners die vóór 2013 al een huis
Meestal – en steeds vaker – leidt scheiding tot woningverkoop, zegt Netwerk Notarissen. Doordat de prijzen van huizen zo zijn gedaald, is bij anderhalf miljoen koopwoningen de hypotheek nu hoger dan de actuele woningwaarde. Bij verkoop blijft dan tienduizenden euro’s
Minister Blok zegt nee
‘Ik kan zo geen goede eigen ruimte betalen’ Reinier van den Heuvel (55) en zijn ex-vrouw zijn in 2013 officieel gescheiden. Hij huurt nu een kleine woonruimte, maar betaalt nog de volledige hypotheeklasten van de echtelijke koopwoning. Zijn ex en kinderen wonen daar nog. Het huis staat al twee jaar te koop. Van den Heuvel en zijn ex-vrouw bepalen de verkoopprijs in goed overleg. Ze zijn al een halve ton met de prijs gezakt. Een restschuld doemt gelukkig nog niet op. Maar: ‘Mijn vrouw kan de lasten van de woning niet alleen opbrengen. En ik kan zo geen goede eigen woonruimte betalen.’ Kunnen anderen leren van zijn ervaring? ‘Wacht niet te lang met het verlagen van de vraagprijs, dan kom je geen stap verder.’
Aantal echtscheidingen x 1.000 35 32
33
2011
2012
26
6
1960
1980
2000
‘Zo kunnen we de scheiding niet afronden’
Gemiddelde huwelijksduur bij scheiding in jaren 15
15
2011
2012
13 11
1960
12
1980
2000
Gemiddelde leeftijd
• man • vrouw
36
1960
46
42
38 35
1980
39
2000
43
2011
46
43
2012
BRON: CBS
39
De relatiebreuk van een 62-jarige man uit Gelderland (naam bij de redactie bekend) is sinds maart officieel. Hij woont nog steeds in de echtelijke woning, zijn ex-vrouw niet meer. Toch is de relatie niet echt afgerond. ‘De bank wil mijn ex-vrouw niet ontslaan van haar hoofdelijke aansprakelijkheid voor de hypotheeklasten. Daardoor kan zij geen nieuwe hypotheek krijgen.’ Die starre houding is vreemd, vindt hij. ‘Het huis en de hypotheek staan alleen op mijn naam. Ik heb destijds de helft met eigen geld gefinancierd. Het huis heeft 130 duizend euro overwaarde. En ik kan overduidelijk aantonen dat ik de hypotheek prima kan opbrengen.’ Hoe heeft het zo ver kunnen komen? ‘Toen we zeventien jaar geleden bij de notaris zaten voor de koop, zagen we ineens dat de bank een dubbele hoofdelijke aansprakelijkheid eiste voor de maandelijkse rentelasten. We waren verrast, want dat was ons nooit verteld. Maar op zo’n moment blaas je de koop niet meer af.’ eigen huis magazine september 2014 55
‘Zet zaken goed op papier als je gaat trouwen of samenwonen. Vooral als je samen een woning koopt’
hadden. Dan hoeft de achterblijver niet meteen te gaan aflossen voor de andere helft van de hypotheek. Hij liet in juni weten dat hij het voorstel sympathiek, maar niet goed uitvoerbaar vindt.’ Bij hoofdelijke aansprakelijkheid is het volgens Ouderdorp belangrijk dat de partner die in het huis wil blijven, kan aantonen dat hij of zij in staat is de hypotheeklasten te dragen. ‘Ook alimentatie geldt hierbij als inkomen. Dit is echt maatwerk, waarbij de hypotheekadviseur kan helpen.’ Bij flink stijgende huizenprijzen zouden scheidende koppels met een lagere of zelfs geen restschuld
blijven zitten. Maar, hoewel er het afgelopen jaar in diverse regio’s licht prijsherstel was, zullen huizenprijzen waarschijnlijk onvoldoende stijgen, in ieder geval niet op korte termijn en ook niet overal. ‘Als het te dragen is, kan het een oplossing zijn de woning toch te verkopen en de restschuld te accepteren’, zegt Ouderdorp. ‘Dat is even heel diep slikken, maar soms het begin van de oplossing.’
Niet voor verliefden
Mensen die na een scheiding financieel niet kopje onder willen gaan, kunnen maar beter op tijd nadenken over het voorkomen van
‘De emotie wordt een stoorzender’ De relatie van een 46-jarige vrouw uit Amersfoort (naam bij de redactie bekend) liep in 2012 stuk. ‘Mijn ex-vriend kan de hypotheek van onze gezamenlijke koopwoning niet alleen betalen. We hebben afgesproken dat hij daar blijft totdat de woning is verkocht, en dat ik zo lang een deel van die hypotheek betaal. We hadden daar beter een maximum periode voor af kunnen spreken. Nu zijn we twee jaar verder en 20 duizend euro met de prijs gezakt. De woning is nog steeds niet verkocht. Ook na de breuk kunnen we best goed met elkaar praten, maar nu wordt emotie een stoorzender. Mijn ex-vriend heeft geen haast, maar ik wel. Inmiddels heb ik namelijk ook een nieuwe hypotheek. Wij hebben in 2012 onze afspraken samen op papier gezet. Misschien had een deskundige mij hierin kunnen adviseren.’
problemen. ‘Zet zaken goed op papier als je gaat trouwen of samenwonen, vooral als je samen een woning koopt’, zegt Anke Mulder, advocaat en mediator bij Van Benthem & Keulen in Utrecht. ‘De meeste paren trouwen in gemeenschap van goederen. Dat is bij een scheiding redelijk overzichtelijk, je kan alle bezittingen en schulden halveren. Soms is het verstandiger huwelijkse voorwaarden op te stellen, bijvoorbeeld als een van de twee een eigen bedrijf heeft.’ Mulder adviseert vastgelegde afspraken regelmatig opnieuw te bekijken. Vooral als de inkomens of andere omstandigheden drastisch veranderen. Een op de drie langdurige relaties loopt uiteindelijk stuk. Weinig mensen houden daar serieus rekening mee als ze verliefd zijn. Ook een 62-jarige man uit Gelderland, die voor dit verhaal werd gesproken, dacht daar nooit aan. (zie tekstkader) ‘We accepteerden strenge voorwaarden van de bank, want we konden ons niet voorstellen dat we ooit zouden scheiden. Na ruim twintig jaar huwelijk gebeurde dat toch.’ Meer informatie? Kijk op eigenhuismagazine.nl/uitelkaar eigen huis magazine september 2014 57
