Bestuursvoorstel Onderwerp: Biogasveiligheid rwzi's Scheemda, Veendam, Assen Nummer: Bestuursstukken\1604 DB: Ja BPP: Nee 22-4-2014 Workflow Opsteller: Bokke Postma, 0598-693208 Beleid, Projecten en Geo-informatie
FAZ: Ja 14-5-2014
VVSW: Ja 14-5-2014
Opdrachtgever: Erica Mosch
Agendapunt: 7
AB: Ja 28-5-2014
Portefeuillehouder: Harrie Prins
Ondersteuning van de afdeling: Technisch Juridisch Financieel Staf Communicatie Externe betrokkenen:
Reden: N.v.t.
Samenvatting: Op 21 oktober 2012 heeft een explosie plaatsgevonden op de rioolwaterzuiveringsinrichting in Raalte. De verschillende voorvallen die de basis vormden voor deze explosie, kunnen zich bij onze drie rwzi’s met gisting (Assen, Scheemda en Veendam) niet op deze wijze voordoen. Begin 2014 hebben we een nieuw biogasveiligheidsbeleid opgesteld. Hierin beschrijven we de kaders hoe wij onze installaties kunnen herinrichten tot het vereiste veiligheidsniveau dat aansluit bij de “stand van de techniek” en de “stand van de wetenschap”. Aan de hand van deze kaders is een programma van maatregelen en eisen opgesteld. In dit voorstel wordt het biogasveiligheidsbeleid en de bijpassende maatregelen beschreven. Duurzaamheidsparagraaf: Nee AB Voorstel: Instemmen met: herinrichten van de biogasinstallaties Scheemda, Veendam en Assen op het gebied van procesen explosieveiligheid. Dit door het uitvoeren van de maatregelen welke aan de hand van ons nieuw biogasveiligheidsbeleid zijn samengesteld. En voor deze werkzaamheden een krediet beschikbaar stellen van € 1.746.000,-; het gewijzigd voorstel voor het project “Vervangen van de menging in gistingstank rwzi Scheemda”. Dit door het installeren van grotere mengers en een goede voorziening voor onderhoud. En voor deze werkzaamheden een extra krediet beschikbaar stellen van € 175.000,-. Bijlagen: Nee Ter inzage (bestuursnet): Nee Onderwerp(en):
1
Bestuursvoorstel Besluit/opmerkingen bestuur: Paraaf secretaris-directeur:
2
Bestuursvoorstel Aanleiding Op 21 oktober 2012 heeft zich rond acht uur ‘s morgens een ontploffing voorgedaan op de rioolwaterzuiveringsinrichting in Raalte. Gelukkig was dat er op dat moment niemand op het terrein aanwezig, zodat er zich geen persoonlijke ongelukken hebben voorgedaan. De totale schadepost van deze explosie was ruim boven een miljoen euro. De gevolgen en nasleep van deze explosie hebben een grote schok veroorzaakt binnen de waterschappen.
Naar aanleiding van de explosie op Raalte heeft de arbeidsinspectie (I-SZW) een onderzoek ingesteld bij Waterschap Groot Salland. In het afgelopen jaar zijn de door de arbeidsinspectie aangegeven verbeterpunten doorgevoerd op de biogasinstallaties van Groot Salland. Met deze wijzigingen was een investering van circa 4,5 miljoen gemoeid. De arbeidsinspectie heeft bij haar laatste bezoek in april 2014 vastgesteld dat Groot Salland voldoet aan de vereisten en daarmee het risico op herhaling tot een verantwoord niveau heeft teruggebracht.
Voorgeschiedenis/eerdere besluitvorming Direct nadat duidelijk was welke oorzaken de basis vormden voor de explosie in Raalte is onderzocht of een dergelijke explosie zich ook bij een van onze biogasinstallaties (rwzi’s Scheemda, Veendam en Assen) voor kan doen. Dit bleek niet het geval, wel werden bij inspecties een groot aantal kleinere en grotere tekortkomingen geconstateerd. Daarnaast is de voorbereiding en uitvoer van het project “Vervangen van de menging in gistingstank rwzi Scheemda” (AB 13-3-2013) stopgezet. We wilden er zeker van zijn dat de gekozen oplossing zou passen in de nieuwe biogasveiligheidsbeleid en er geen spijt investeringen werden gedaan. Omdat de tekortkomingen zich op verschillende vlakken bevonden zijn we in de zomer van 2013 gestart met een integraal project met de volgende acties: 1. Het zo snel mogelijk oplossen van de geconstateerde tekortkomingen uit de verschillende inspecties. 2. Het verbeteren van het algemeen bewustzijn met betrekking tot proces- en explosieveiligheid. 3. Vaststellen wat nodig is om de biogasinstallaties op het vereiste veiligheidsniveau op het gebied van proces- en explosieveiligheid te brengen (biogasveiligheidsbeleid). 4. Administratieve zaken op orde: documenten compleet, werkwijzen en procedures helder, informatie actueel in ontwerp- en beheerfase.
3
Bestuursvoorstel Huidige situatie De stand van zaken van de acties uit het integrale project is als volgt. 1. De geconstateerde tekortkomingen uit de inspecties zijn nagenoeg opgelost. Het restant, het betreft hier zaken die aanvullend onderzoek vereisen, wordt in de eerste helft 2014 opgelost of meegenomen in dit voorstel. Voor de onderzoeken en maatregelen op korte termijn zijn in de voor- en najaarsrapportage 2013 extra budgetten geraamd van € 117.000,-. In de voorjaarsrapportage 2014 wordt hiervoor nog een extra budget geraamd van € 45.000,-. 2. In de tweede helft van 2013 is gestart met het verbeteren van het algemeen bewustzijn met betrekking tot proces- en explosieveiligheid. Dit in de vorm van het aanscherpen van werkinstructies en procedures, cursussen, bijeenkomsten en open discussie. Dit is een doorgaand proces en moet een onderdeel worden van onze werkwijze. 3. De biogasinstallaties van Scheemda, Veendam en Assen zijn ontworpen en gebouwd eind jaren 70 en begin jaren 80. De installaties voldoen dan ook niet aan de huidige 'stand van de techniek' en 'stand van de wetenschap', op het gebied van proces- en explosieveiligheid. Het beleid voor de proces- en explosieveiligheid is opgesteld met behulp van een extern adviesbureau dat ook Waterschap Groot Salland heeft begeleid. 4. Er zijn nieuwe veiligheidszoneringen opgesteld en de verschillende documenten zijn opgenomen in de explosieveiligheidsdossiers. We zijn gestart met het borgen van onze nieuwe werkwijzen in ontwerp- en beheerfase. Daarnaast gaan we een veiligheidsbeheersysteem opzetten en implementeren. Hiervoor ramen we in de voorjaarsrapportage 2014 een budget van € 25.000,-.
Nog uit te voeren maatregelen Herinrichten installaties op het gebied van proces- en explosieveiligheid Voor het bereiken van een verantwoord niveau van veiligheid zijn een drietal elementen van belang: ten eerste de procesveiligheid (de veiligheidsaspecten van de fysisch‐chemische processen die zich in een biogasinstallatie afspelen), ten tweede de explosieveiligheid (de veiligheidsaspecten die een rol spelen bij het mogelijk vrijkomen van biogas en de mogelijke ontsteking daarvan resulterend in een explosie) en tot slot het veiligheidsbeheer (het veiligheidsbeleid en de organisatorische maatregelen om onveiligheid te voorkomen en te bestrijden) Bij het herinrichten van onze installatie zijn de eerste twee punten van belang. Hiervoor hebben we een nieuw biogasveiligheidsbeleid opgesteld met de volgende uitgangspunten: - Ten eerste risico’s elimineren: dit doen we door de installatie dusdanig aan te passen dat gevarenbronnen worden verwijderd. Voorbeeld hiervan is het vergroten van watersloten, zodat deze in principe geen gas meer kunnen door laten. - Vervolgens risico’s beheersen: dit met als doel de gevolgen te beperken. Dit doen we door het inblokken van explosieve concentraties bij risicovolle verstoringen in het proces. Door dit te doen beperken we de gevolgen bij escalatie van de opgetreden verstoring(en). - Dan pas risico´s accepteren: een voorbeeld hiervan is het plaatsen van een gasdetectiesysteem in de ruimte waar de WKK (warmtekrachtkoppeling) staat. Dit doen we om ons medewerkers te waarschuwen voor gevaar.
4
Bestuursvoorstel Dit leidt tot het volgende maatregelenpakket: - De gistingstanks en gashouders; het betreft hier aanpassingen die er voor moeten zorgen dat bij het optreden van procesverstoringen en calamiteiten, er geen grote hoeveelheden gas ongecontroleerd en op ongewenste plek wordt afgelaten. Dit wordt gerealiseerd door het aanbrengen van inblok- en afblaassystemen voor het biogas. Daarnaast wordt een centrale condensafvoer gerealiseerd voor het afvoeren van condens uit biogasleidingen bij elke biogasinstallatie. Hierdoor zorgen we ervoor dat er geen gas kan ontsnappen op ongewenste plekken. - Meet en waarschuwingssystemen; het betreft hier uitbreiden en aanpassen van onze gasdetectie systemen. Dit in combinatie met het uitbreiden en aanpassen van onze signaleringsystemen. Hierdoor worden onze medewerkers tijdig gewaarschuwd voor gevaar. - Bedrijfsgebouwen waar zich gasruimtes bevinden; hier gaan we explosieluiken plaatsen om er voor te zorgen dat de impact van een explosie aanzienlijk wordt gereduceerd. - Procesbesturing; het betreft hier het optimaliseren van onze procesbesturing (software). En daarnaast het plaatsen van diverse meetapparatuur (hardware) om het proces beter te kunnen monitoren. Hiermee bereiken we dat we het proces, bij een eventuele verstoring, in een vroeg stadium bij kunnen sturen. Door dit pakket van maatregelen door te voeren bereiken we een voldoende niveau van procesveiligheid (mede rekening houdend met het voldoen aan de 'stand der techniek' en rekening houdend met de opmerkingen die de arbeidsinspectie heeft gemaakt naar aanleiding van hun inspectie bij Waterschap Groot Salland) en een voldoende niveau van explosieveiligheid, zoals aangegeven in de hiervoor geldende normen en richtlijnen. Maatregelen project “Vervangen van de menging in gistingstank rwzi Scheemda” Dit project is, zoals eerder vermeld, stilgelegd om eventuele risico’s in beeld te brengen naar aanleiding van nieuwe inzichten op het gebied van proces- en explosieveiligheid. De gekozen oplossing voor menging blijkt de juiste, maar de uitvoering moet worden verzwaard. Door verzwaring is minder onderhoud noodzakelijk. Daarnaast moet er een voorziening (lock out) komen om de menger op een eenvoudige wijze uit de gistingstank te verwijderen. Hiermee worden risico’s en kosten van onderhoud tot een minimum beperkt.
Risico’s Het werken aan installaties waar vergisting van rioolslib plaatsvindt brengt diverse risico´s met zich mee. Naast het explosiegevaar van methaangas bestaat ook verstikkingsgevaar door zwavelzuurgas (H2S). Het is dan ook van belang dat de voorgenomen werkzaamheden met zorg worden voorbereid en uitgevoerd. Eind 2014 zal er een Arbocatalogus Explosieveiligheid voor de waterschappen verschijnen. In dergelijke catalogi worden de wettelijke eisen en de huidige stand der techniek genoemd. Er bestaat een kans dat de wijzigingen die doorgevoerd zijn bij Waterschap Groot Salland, als stand der techniek worden aangemerkt in de arbocatalogus. Op een punt wijken wij af van Groot Salland: op basis van de geldende eisen en op basis van metingen hebben wij er voor gekozen al het leidingwerk ondergronds te laten zitten terwijl Groot Salland op basis van metingen er juist voor heeft gekozen het
5
Bestuursvoorstel leidingwerk bovengronds te plaatsen. Het is dus mogelijk dat in de nieuwe Arbocatalogus aanvullende eisen aan het leidingwerk worden opgenomen, dit zou kunnen leiden tot extra investeringen. Onze veiligheidskundige heeft zitting in de begeleidingscommissie van de Arbocatologus.
Financiën In dit voorstel wordt een krediet gevraagd voor het maatregelenpakket ten behoeve van de procesexplosieveiligheid op de rwzi’s Scheemda, Veendam en Assen. De totale kosten hiervan worden geraamd op € 1.746.000,-. Aangezien de te nemen maatregelen bij het samenstellen van de begroting 2014 nog niet bekend waren, is deze investering niet meegenomen in de meerjareninvesteringsschema (MJI). De kapitaallasten bedragen het eerste volle jaar € 146.000,- en nemen jaarlijks af als gevolg van de gehanteerde lineaire afschrijvingsmethode. De investering wordt in 2015 in exploitatie genomen en de kapitaallasten worden in de meerjarenraming 2015 – 2018 opgenomen. Daarnaast wordt een extra krediet gevraagd van € 175.000,- voor het project “vervanging van de menging in gistingstank rwzi Scheemda” (project 623). De extra kosten bestaan uit een zwaardere uitvoering van de mengers (€ 126.000,-) en het plaatsen van een lockout voorziening (€ 49.000,-). Het oorspronkelijk krediet van € 236.000,- wordt hiermee verhoogd naar € 411.000,-. De extra jaarlijkse kapitaallasten bedragen € 15.000,- en worden in de meerjarenraming 2015 – 2018 opgenomen. In het bestuursvoorstel van maart 2013 is een terugverdientijd genoemd van vier jaar voor het plaatsen van de mengers ten opzichte van de revisie van de bestaande compressoren. Door de extra investering van € 175.000,- wordt de terugverdientijd zeven jaar.
Wettelijk kader In de arbeidsomstandighedenwet (artikel 3) staat aangegeven dat de werkgever zorgt voor de veiligheid en de gezondheid van de werknemers inzake alle met de arbeid verbonden aspecten en een beleid voert dat is gericht op zo goed mogelijke arbeidsomstandigheden waarbij hij rekening houdt met de stand der techniek. Bij dit beleid dient hij de arbeidshygiënische strategie te volgen. Dat houdt in dat hij zoveel mogelijk in eerste aanleg (of bij renovatie) de gevaren en de risico’s bij de bron voorkomt of beperkt.
Uitvoering/tijdspad De planning voor de voorgenomen werkzaamheden is als volgt: Voorbereiding : Aanbesteding : Realisatie :
juni tot en met september 2014 oktober en november 2014 november 2014 tot en met juni 2015
6
Bestuursvoorstel
Voorstel Instemmen met: - herinrichten van de installatie Scheemda, Veendam en Assen op het gebied van proces- en explosieveiligheid. Dit door het uitvoeren van de maatregelen welke aan de hand van ons nieuw biogasveiligheidsbeleid zijn samengesteld. En voor deze werkzaamheden een krediet beschikbaar stellen van € 1.746.000,-; - het gewijzigd voorstel voor het project “Vervangen van de menging in gistingstank rwzi Scheemda”. Dit door het installeren van grotere mengers en een goede voorziening voor onderhoud. En voor deze werkzaamheden een krediet beschikbaar stellen van € 175.000,-.
namens het dagelijks bestuur,
Harm Küpers secretaris-directeur
Alfred van Hall dijkgraaf
7
