Branche belicht
De kapitaalintensieve chemiebranche is verre van sexy. Door immens grote plants, tienduizenden kilometers pijpleiding en lage marges is de chemische industrie veel minder spannend dan doet vermoeden. Toch is het liefde op het tweede gezicht. ‘We hebben veel mogelijkheden, maar ze moeten benut worden.’ Door Dennis de Vogt
IT barrière voor supply chain kapitaalintensieve chemie
S U P P LY C H A I N M A G A Z I N E 7 / 8 2 0 07
62
Op zoek naar goede chemie D
e chemiebranche is als nooit tevoren bezig met de toekomst. Door de productiekosten te verlagen en de supply chain per regio te verbeteren, lijken de multinationals steeds verder te kijken dan hun neus lang is. Overnames en uitbreidingen zijn aan de orde van de dag. Onlangs nam bulkchemiegigant Basell (dat zijn hoofdkantoor in Nederland heeft) het Amerikaanse chemiebedrijf Huntsman over. ‘Chemiesector laat zorgen achter zich’ kopte het Financieele Dagblad op 10 juli:
‘De overname van chemicaliënhandelaar Univar door de Britse investeerder CVC komt op een moment dat de chemiesector blaakt van zelfvertrouwen. De orderboeken zitten vol, de prijzen stijgen en de lust tot investeren groeit. Vooral landen als Brazilië, Rusland, India en China dienen zich aan als grote afnemers.’ Akzo Nobel is hierin een ander goed voorbeeld. ‘s Werelds grootste producent van verven heeft een liefdesverhouding met de sterkst opkomende economie van de
wereld: China. Vorig jaar stelde de directie van Akzo dat het voor het concern mogelijk moet zijn om in 2010 in China een miljard dollar om te zetten. Om de daad bij het woord te voegen bouwt het bedrijf momenteel een nieuwe productielocatie van vijftig hectare in het Chinese Ningbo. Toen de eerste spades net de grond in gingen, stelde het bedrijf zijn doelstellingen alweer naar boven bij. De investering van 330 miljoen dollar is de moeite waard, want er wordt de komende vijf jaar nog eens 650 miljoen
Het fabrieksterrein van Hexion in Pernis.
Daarnaast is het vanzelfsprekend van groot belang om een locatie dicht in de buurt van leveranciers van belangrijke grondstoffen te hebben. Of in ieder geval in de nabijheid van fabrieken die zeer grote volumes kunnen produceren. Loonkosten zijn voor ons niet het doorslaggevende criterium om de productie over te plaatsen of een nieuwe site te bouwen. Maar een land als China is in dit opzicht juist wel interessant. Met een site in China kunnen we zowel het gunstige economische klimaat als de voordelen van lokale aanwezigheid benutten. Oost-Europa is voor ons ook interessant, maar dan meer als gebied waar de administratieve backoffice naartoe verhuisd kan worden.’
Goedkope feedstock
Automatisering In de chemiebranche is logistiek een belangrijke bottleneck waar kosten te besparen zijn. Automatisering hoort daar-
7 / 8 2 0 07
‘Het blijft een logistieke uitdaging om onze producten snel van de sites af te krijgen. Het gaat in totaal om 230 miljoen euro aan logistieke kosten’, zegt Frank Claus, director Supply Chain Management bij Sabic Europe. Deze wereldwijde speler produceert polyethyleen vanuit Sittard, waar het Europese hoofdkantoor is gevestigd. Sabic staat voor Saudi Basic Industries Corporation. De productie van polymeren en chemicals vindt plaats in Geleen, Teesside in Engeland en Gelsenkirchen in Duitsland.
‘In tegenstelling tot de polymerenbusiness, waar alles draait om het creëren van voldoende voorraad, hebben wij slechts een beperkte opslagcapaciteit van enkele dagen’, vertelt Jelto Bijlsma, manager Supply Chain Planning. ‘De producten worden opgeslagen in tanks, elk bestemd voor één bepaald product. Het bouwen van zo’n tank is kostbaar en die investering is niet zomaar terugverdiend.’ Wederom een bedrijf dat niet flexibel is qua vestigingsmogelijkheden. Bij een van de grootste chemiemultinationals ter wereld wordt niet met naam en toenaam gereageerd vanwege de marktgevoelige informatie, maar onze anonieme bron meldt wel: ‘Niet alleen het kapitaalintensieve karakter van onze sector beperkt de flexibiliteit, er zijn ook andere factoren. De goedkope feedstock voor de fabrieken, de beschikbaarheid van een goede infrastructuur, diep water en beschikbare – hoogopgeleide – arbeidskrachten zijn allemaal factoren die van invloed zijn. Toch kunnen ze ervoor zorgen dat de balans overslaat naar overplaatsing dan wel investeringen in deze regio.’
S U P P LY C H A I N M A G A Z I N E
dollar in China gepompt. Doelstelling is nu in 2012 twee miljard dollar aan omzet te genereren in China, waarmee voor Akzo in 2012 een vijfde van de wereldomzet uit Azië zal komen. Met deze tendens in het achterhoofd ging Supply Chain Magazine op zoek naar de stand van zaken in de chemiebranche. Wat speelt er? Waar ligt de focus? We vroegen het diverse bedrijven. Hexion Specialty Chemicals bijvoorbeeld, is met 86 productie- en distributievestigingen in achttien landen de grootste speler op het gebied van thermohardende technologieën, gespecialiseerde producten en technische ondersteuning voor klanten in een groot aantal verschillende toepassingen en industrieën. Folkert Tjebbes, manager Supply Chain Europe van de divisie Epoxy & Coatings Resins, heeft een duidelijke visie op supply chain management en HRM in de chemiesector. ‘In mijn ervaring zijn wij als bedrijf en als complete branche erg inflexibel. Bestaande plants in Europa en de Verenigde Staten kunnen niet gemakkelijk worden gesloten vanwege de hoge afkoopsommen van langetermijncontracten met sitebeheerders. Bovendien zijn de milieukosten om het direct omliggende gebied te reinigen te hoog. Vandaar dat veel chemiebedrijven blijven waar ze nu gevestigd zijn.
63
bij. Hexion probeert de administratieve processen te standaardiseren en vergaand te centraliseren. ‘Zodoende kunnen deze werkzaamheden door een relatief kleine club mensen worden uitgevoerd, op basis van heldere regels en zonder veel uitzonderingen. In de plants is automatisering niet echt grootschalig aan de orde: chemische processen zijn al niet echt arbeidsintensief en de plants zijn voorzien van een controlekamer. Wat overblijft, is het verpakken van het eindproduct en het storten van grondstoffen. Hier kan automatisering het lichamelijk zware werk vervangen. In warehouses wordt automatisering wel toegepast, maar persoonlijk zie ik slechts een beperkte toepasbaarheid vanwege het langzaam lopende karakter van veel verpakte producten. Snellopers gaan in bulk, waarbij de warehousing wordt overgeslagen’, aldus Tjebbes.
S U P P LY C H A I N M A G A Z I N E 7 / 8 2 0 07
64
Recruitment
Folkert Tjebbes, manager Supply Chain Europe van de divisie Epoxy & Coatings Resins bij Hexion.
Michiel Evers is manager recruitment bij Sabic Europe. De overname van de Europese basischemie van Huntsman, gevestigd in het Verenigd Koninkrijk, heeft daar iedereen op scherp gezet. ‘Een deel van de logistieke activiteiten wordt verplaatst naar het Europese hoofdkantoor in Sittard. Het Engelse personeel is aangeboden hier te komen werken en nu is het afwachten wie er op het aanbod ingaat en wie niet. Begin dit jaar zijn de eerste negentig dagen van het integratieprogramma afgerond en binnenkort zal de focus van HRM naar recruitment gaan: vanaf het najaar komen er extra externe vacatures, waarbij supply chain management prioriteit heeft.’ Evers vervolgt: ‘Het werven van goede mensen gaat moeizaam. De sterke economie, de afname in mobiliteit door files en het feit dat wij in Sittard gevestigd zijn, helpen ons niet. Sittard ligt voor veel mensen aan de rand van Nederland. Aan ons de taak aan de doelgroep zo duidelijk mogelijk aan te geven dat het interessant is om in de bulkchemie te werken. Supply chain management en demand chain management zijn voor ons de grootste en belangrijkste groepen. Het aantal functies is enorm, maar
de competenties worden eveneens steeds hoger. De hogere eisen aan mensen leiden ertoe dat we steeds meer universitair geschoolden zoeken. Denk hierbij aan econometrie en technische bedrijfskunde. Met Engels als voertaal vissen we wel in een Europese vijver, dat heeft zeker voordelen. Met de groeistrategie die Sabic heeft en de stijgende volumes in de logistiek is het een continu proces van werven. Ter illustratie: recentelijk hebben we ook GE Plastics overgenomen.’ Bij Hexion wordt erkend dat chemie zeer gevoelig is voor het economisch tij en de dynamische prijsstelling. ‘In een economisch dal moeten de kosten zodanig worden teruggebracht dat het bedrijf het uit kan zingen tot een opleving aanbreekt. Wil je slagen in de chemie dan is een grote focus op efficiency essentieel. Wij zien onszelf niet als een Nederlands bedrijf, maar als een global player met Amerikaanse wortels. Net als veel andere chemiebedrijven hebben wij meerdere plants in verschillende landen in Europa. Net als Sabic zijn wij dus ook actief op de Europese
arbeidsmarkt. Een internationale kantoorpopulatie met Engels als voertaal maken die zaken gemakkelijker. Het probleem is mensen te vinden die willen verhuizen. Intern mensen overplaatsen tussen landen is soms gemakkelijker. Wij hebben bijvoorbeeld een groepje werknemers die door de week in een appartement in Rotterdam wonen en in het weekeinde naar huis vliegen’, aldus Tjebbes. Bij de eerdergenoemde anonieme multinational is het vanzelfsprekend dat resources uit de rest van de wereld worden aangetrokken. ‘Dit staat los van de lokale Nederlandse situatie. Wel is het zo dat op operatorniveau de aantrekkende economie in Nederland en de beschikbaarheid van geschikte arbeidskrachten aandacht behoeven en hebben.’
Productiescenario Om de efficiëntie te verbeteren maakt Hexion gebruik van Six Sigma en Lean, als onderdeel van Six Sigma. Tjebbes: ‘Door met Six Sigma te werken kiezen we voor een aanpak die voor alle functies kan worden ingezet. Niet alleen voor manufac-
turing of supply chain. Daarnaast werken we met MRP-modellen, forecast-modellen, modellen voor planningsoptimalisatie en capaciteitsgeoriënteerde simulatiemodellen.’ Van onze anonieme bron is eveneens bekend dat ze werken met Six Sigma. Bij Sabic wordt bij de Supply Chain Planning gebruik gemaakt van het Lineair Planningsmodel. Dit om het economisch meest gunstige productiescenario te berekenen. Manager Jelto Bijlsma: ‘Dit computerprogramma voeden we met alle relevante gegevens, zoals de kostprijs en de kwaliteit van de verschillende grondstoffen, de beschikbare krakercapaciteit, de verwachte sales en de aan- en verkoopprijzen van de C&I-producten. Het model wordt gebruikt om planningcijfers te genereren, maar ook om te berekenen welke grondstof het beste kan worden ingezet. Het is essentieel dat iedereen zich volledig bewust is van de hele keten en niet alleen naar zijn eigen stukje kijkt. Op dit moment zijn we bezig een breder inzicht te verschaffen over het Lineair Programmeringsmodel en de verbetermogelijkheden in kaart te brengen op het gebied van modellering. Dit doen we in nauwe samenwerking met Supply Chain Engineering en Research. Maar ook hoe we met het model werken komt aan bod. Daarnaast kun je je voorstellen dat wanneer je het supply-netwerk uitbreidt, je dan ook het model daarop moet aanpassen.’
Risicodenken
de chemie achterloopt, maar vooruitgang boekt. Tjebbes: ‘Het niveau van de supply chain wordt duidelijk beter, maar in vergelijking met electronics en food zijn we nog ver weg. Wij zien dat supply chain management een serieuze en onafhankelijke taak binnen Hexion wordt en ook op tactisch niveau zijn we hier steeds actiever mee. De globalisatie betekent ook een extra kans voor supply chain, omdat de hoeveelheid coördinatie en operationele keuzes sterk toeneemt. In ons bedrijf worden zwaardere mensen voor supply chain-posities gezocht, komt er meer aandacht voor advanced planning systems en is er een groot besef dat een smooth supply chain een belangrijke asset voor een succesvol businessjaar is.
Nieuwe regelgeving voor chemiesector Onlangs is een van de meest complexe milieuregelgevingen die de Europese Commissie heeft opgezet van kracht geworden: REACH. Dit staat voor registratie, evaluatie en autorisatie van chemische stoffen en zal een wereldwijde impact hebben op de chemische industrie en de afnemers van chemische stoffen. De verantwoordelijkheid voor een betere risicobeheersing van chemische stoffen is hiermee verschoven naar het bedrijfsleven. Een bedrijf moet in principe de risico’s van alle chemische stoffen en preparaten beheersen als het gaat
om het produceren, importeren, verwerken of distribueren, zodra het gewicht boven duizend kilo komt. Van Riet: ‘Over de nieuwe REACH-regelgeving heb ik eigenlijk geen mening. Ik kan niet beoordelen wat de juiste balans is tussen de toegenomen veiligheid en onnodige bureaucratie. Verantwoordelijken in de supply chain kunnen niets anders doen dan hiermee aan de slag te gaan. Het is een kwestie van stap voor stap implementeren, maar dat geldt ook in alle andere industrieën.’ Meer over REACH op reach.startpagina.nl.
S U P P LY C H A I N M A G A Z I N E 7 / 8 2 0 07
Jan van Riet, partner bij IG&H Management Consultants, stelt dat de sector complexe orderprocessen kent. ‘Met heel veel schakels tussen de aanname van orders en de uiteindelijke levering aan de klant. In vergelijking met andere industrieën heeft de chemiebranche een gemiddeld hoog werkkapitaal. Daarbij kampt de sector met kostbare voorraden als gevolg van nog niet optimaal functionerende supply chains. Daarom is er een absolute noodzaak de complexiteit te reduceren. Productvariëteiten, processen en infrastructuur moeten minder ingewikkeld worden. Daarnaast is er een toenemende schaarste in transporten opslagcapaciteit, die leidt tot forse tarief-
stijgingen voor logistieke diensten en langduriger contracten. Door extreme aandacht voor veiligheid- en risicodenken, is het heel lastig voor mensen in de chemiesector om in termen van continue verbetering te denken’, aldus Van Riet. Vanuit de petrochemische industrie wordt door de anonieme multinational gereageerd wanneer wordt gevraagd naar wat allemaal beter kan in de sector. ‘Persoonlijk zou ik graag modellen zien die chemieclusters in de supply chain verder promoten. We maken te weinig gebruik van dit soort innovaties. Dit terwijl ze absoluut een kans verdienen in commoditymarkten waarin wij ons bewegen.’ Bij Hexion wordt eveneens gesteld dat
65
Vooral landen als Brazilië, Rusland, India en China dienen zich aan als grote afnemers ‘The good and the bad’
S U P P LY C H A I N M A G A Z I N E 7 / 8 2 0 07
66
Aan de andere kant is het nog moeilijk de verwachtingen waar te maken, omdat de randvoorwaarden nog ongunstig kunnen zijn. Mijn ervaring is dat een jarenlange invloed op andere functies nodig is, om een coherente operatie te creëren die bestuurbaar wordt voor een supply chain manager. Denk aan betrouwbare salesinput in de forecast, gerationaliseerde productassortimenten, betrokkenheid bij productontwikkeling en invloed op strategische keuzes voor capaciteitsbelading, risicoanalyses en supply chain-netwerken. Supply chain zal zich op een hoger niveau naast business en manufacturing moeten bewijzen door organisatietalent, tegengas bij opportunistisch denken – een realistische risicoanalyse – en implementatiekracht in de eigen organisatie. Voor supply chain professionals is er in de chemie nog veel te doen.’ Kijk voor meer informatie op www.2005chemstudy.com.
‘The Good’ Volgens Accenture komt een aantal hoopgevende resultaten uit hun onderzoek naar voren: n 60 procent van de respondenten gebruikt modelleringssoftware gekoppeld aan hun warehouse- en ERP-systeem; n Meer dan 70 procent gebruikt een geïntegreerd systeem voor ordemanagement en commerciële optimalisatie. ‘The Bad’ Uit het onderzoek kwam ook een aantal alarmerende resultaten: n Minder dan 10 procent van de respondenten vindt dat hun ondersteunende supply chain technologie op een uitmuntend niveau presteert voor alle elf functionele bedrijfsprocessen; n Minder dan 30 procent zegt dat hun technologie volledig wordt gebruikt; n Slechts eenderde zegt een volledig geïntegreerd ordermanagement systeem te hebben; n 78 procent van de respondenten meldt dat zij geen officiële supply chain training hebben gehad; n Het industriegemiddelde voor voorspelfouten ligt tussen 20 en 40 procent; de best practice is minder dan 10 procent.
IT-functionaliteit in ERP-systeem Commerciële optimalisatie Ordermanagement Demand planning Productie-scheduling Voorraadmanagement Materiaalplanning Demand & Supply Balancing Transportmanagement Management transporttarieven & -betaling Management mobiele assets Netwerkstrategie en facility management Graphic: SCM
0
10
20
30
40
50
60
70
Bron: Accenture (2005)
De EVD (agentschap van het ministerie van Economische Zaken) stimuleert het Nederlandse bedrijfsleven internationaal zaken te doen. Om de positieve beeldvorming over de Nederlandse sectoren in het buitenland een handje te helpen, brengt de EVD zogenaamde Made in Holland-magazines uit. In juni verscheen een editie over de Nederlandse chemische industrie, met daarin aandacht voor Chemelot, een interview met Jacques Joosten en artikelen over producten van DSM, Ten Cate, Avantium, van Wijhe Verf en Latexfalt.
Begin 2006 heeft adviesbureau Accenture een onderzoeksrapport uitgebracht met de titel ‘How Do Chemichal Companies Achieve High Performance Through Their Supply Chains?’. Uit dit onderzoek onder ruim 250 bedrijven wereldwijd, verricht door Christopher F. Lange, partner in Supply Chain Management bij Accenture en gespecialiseerd in de chemische industrie, blijkt dat deze industrie duidelijke veranderingen doormaakt. Lange periodes van lage winstgevendheid maken de branche op het eerste gezicht oninteressant. Volgens Lange bestaan er mogelijkheden om het verschil te maken als bedrijf in deze zeer kapitaalintensieve industrie. De belangrijke spelers hebben aangetoond dat ze succesvol zijn in het veelzijdig toepasbaar maken van hun producten. Een meer klantgerichte benadering is voor veel bedrijven eveneens een stap in de goede richting geweest. Dankzij een eersteklas distributienetwerk, productievere onderhandelingen over handelsafspraken en meer innovaties, presteren enkele bedrijven duidelijk beter dan hun concurrenten. Lange benadrukt dat het onmogelijk is de logheid uit de sector te krijgen, maar moeilijke keuzes en gedurfde plannen geven duidelijk groeikansen aan.
