Op één dag vier indicaties rijker

[ EIGENWIJS SPECIAL ]

meerdere soorten zorg geregeld bij één loket

Op één dag vier indicaties rijker U heeft persoonlijke verzorging nodig, hulp bij het huishouden en aanpassingen op uw werkplek. Om deze hulp aan te vragen moet u maar liefst naar drie loketten: het CIZ, de gemeente en het UWV Werkbedrijf. Wat zou het fijn als u maar naar een loket hoefde. In Leeuwarden deden ze een proef met één loket. En met succes, want iedereen is enthousiast. Gerold Mulder vertelt dat het voelde alsof hij een prijs had gewonnen, Klaas vindt dat het project landelijk moet worden ingevoerd en projectleider Cathy Damhuis is het met dat laatste volmondig eens. En Per Saldo? Die hoopt dat hiermee het participatiebudget een stapje dichterbij komt. EigenWijs ging kijken bij het project ‘Gezamenlijke beoordeling’.

24

%IGEN7IJS [ nr 3 | 09 ]


langs één loket

in plaats van vier

“Alsof ik een prijs had gewonnen” “We zaten elkaar aan te kijken met een blik van: hoe kan dit?” Gerold is er nog verbaasd over hoe snel zijn aanvragen voor een uitkering, werk, wonen, huishoudelijke hulp en begeleiding rond kwamen. “Het leek net of ik een prijs had gewonnen. Samen met mijn casemanager was ik na afloop in een juichstemming. Ik had anders minstens vier loketten moeten aflopen voor hetzelfde resultaat.” [Auteur: Martha Vlastuin | Fotograaf: Peter Damen]

een van de projecten van deze stichting. Hier kunnen

De beoordeling, of zo u wilt de indicatie, van Gerold

maken en houden van de eigen administratie of bijvoor-

Mulder (45) met schizofrenie, verliep via het proefproject

‘Gezamenlijke beoordeling’ in Leeuwarden (zie pagina

27). In één dag werden hij en vijf anderen met dezelfde aandoening beoordeeld op hun hulpvraag en werden de

aanvragen ingediend. Met één begeleider van één van de

deelnemende instanties werd de situatie doorgenomen. In een andere ruimte, de back office, waren medewerkers van de andere instanties aanwezig, die zonodig informatie of advies konden geven. Deze bijzondere actie kwam

tot stand door bemiddeling van de Stichting Recovery

Nederland, die zich inzet voor mensen met schizofrenie (zie kader). “Want,” zegt bestuursvoorzitter Auke van

Dijk, “als je niet gek bent, word je het wel als je aan de nodige zorg of voorzieningen wilt komen.” Ervaringsdeskundige

We spreken Gerold juist nadat hij samen met Auke van Dijk op een congres in Utrecht een presentatie heeft

gegeven over zijn rol als ervaringsdeskundige. Hij ver-

telt dat hij eind vorig jaar kennis maakte met Recovery

Nederland en betrokken is geraakt bij de Papierwinkel,

mensen hulp en ondersteuning krijgen bij het op orde beeld bij het invullen van formulieren. Gerold heeft een

verkennend onderzoek gedaan naar de bedrijfskundige

opzet voor de Papierwinkel. Hij wil er te zijner tijd, na de >>

www.recoverynederland.nl Recovery Nederland is opgericht omdat deze stichting vindt dat de ondersteuning van mensen met schizofrenie veel beter kan. Bij onvoldoende begeleiding zijn de gevolgen vaak desastreus. Recovery gaat verder waar anderen stoppen. Naast het helpen organiseren van goede zorg, spant de stichting zich samen met betrokkene in voor een veilige plek om te wonen, voor opleiding, voor werk of voor andere zinvolle tijdsbesteding. Dat vergt vaak een levenslange inspanning. Het belangrijkste doel is dat mensen weer de regie over hun eigen leven voeren en daarbij gewenste ondersteuning op maat krijgen.

%IGEN7IJS [ nr 3 | 09 ]

25


Wat is schizofrenie Schizofrenie is een ingewikkelde psychiatrische stoornis met vaak ernstige psychische en sociale gevolgen. De vele verschijnselen van schizofrenie zijn te verdelen in vijf groepen: wanen, hallucinaties, negatieve symptomen als vlak gevoelsleven, gebrek aan energie en motivatie, onsamenhangend gedrag, ernstig chaotisch gedrag en lichaamsbewegingen die vreemd overkomen (katatoon gedrag). Iemand heeft schizofrenie als hij minstens twee van deze verschijnselen heeft, en daarnaast sociaal en in zijn werk niet goed meer functioneert. Bron: Trimbos Instituut

opening deze zomer, zijn werk van maken. De werkzaam-

Een aanvraag hiervoor loopt via een woningbouwvereni-

een studie bedrijfskunde en hij werkte onder andere als

de mogelijkheden om betaald werk te krijgen. Daarnaast

heden sluiten aan bij zijn mogelijkheden: Gerold volgde assistent accountant. Hij is blij met de mogelijkheden die

hij nu krijgt, want Gerold is bezig zijn leven in Nederland

weer op de rit te krijgen, nadat hij enkele jaren in het buitenland verbleef.

In november 2008 kwam hij terug uit IJsland, waar hij

drie jaar woonde. “In 2003 raakte ik in de ziektewet en

in de WAO. Ik was het niet eens met mijn diagnose en ging op reis. Eerst naar Denemarken en vervolgens naar IJsland. De diagnose veranderde er niet door. Vorig jaar

kreeg ik hartklachten. Een bypass operatie volgde. Toen vond ik het tijd worden om weer terug te keren naar

Nederland.” Via de Stichting Recovery Nederland kwam

hij al gauw in contact met de ondersteunende organisatie Zorgmaatwerk. Via deze particuliere instelling maakte hij kennis met Bertus, die nu zijn casemanager is. Eén afspraak

Gerold had een afspraak bij het projectteam ‘gezamen-

lijke beoordeling’ van 10.00 uur tot 12.00 uur. Om zich zekerder te voelen nam hij Bertus mee. Gerold: “Ik werd

heeft hij via het CIZ een indicatie voor begeleiding.

In het gesprek worden de volgende indicatieaanvragen vastgesteld en geregeld:

• De indicatie voor begeleiding wordt verhoogd van klasse 1 naar klasse 2

Gerold: “Ik heb veel meer begeleiding nodig dan ik

oorspronkelijk had gedacht. Ik moet nog wennen aan de Nederlandse situatie.”

• Huishoudelijk hulp: 2 uur per week

• Wsw-indicatie voor een betaalde baan in een aangepaste omgeving

Gerold: “De enige aanvraag waarvoor ik deze ochtend een formulier heb ingevuld.”

• Aanvraag voor aanvullende bijstandsuitkering

Gerold gaat rijker naar buiten dan hij naar binnen is gegaan. “We hadden het gevoel alsof ik een prijs had gewonnen. Die snelheid is super”, zegt hij. “En geweldig dat de regelingen helemaal aansluiten bij mijn wensen.” ‘Omtinker’ onmisbaar

geïnterviewd door iemand van het CIZ, die van alle rege-

Zonder deze speciale behandeling had Gerold met zijn

wist, dat gebeurde twee keer, ging ze naar de back office

UWV, UWVwerkbedrijf, CIZ, Wmo-loket, gemeente voor

lingen op de hoogte bleek te zijn. Als ze het even niet

waar mensen zaten die antwoord konden geven. Bertus en ik hadden van tevoren niet eens goed door wat nu

eigenlijk de bedoeling was. We hadden ons er geen voorstelling van gemaakt en we waren echt verbaasd dat dit zo kon in één gesprek.” Totale situatie

Samen namen ze Gerolds totale situatie door. Gerold woont sinds zijn terugkeer in Nederland tijdelijk in een appartement. Hij wil niet in een woongroep wonen en

zoekt woonruimte die voor hem financieel haalbaar is.

26

ging. Hij heeft vragen over zijn WAO-uitkering en over

%IGEN7IJS [ nr 3 | 09 ]

hulpvragen langs minstens vijf loketten moeten gaan: aanvullende bijstand. Een van de problemen van mensen

met schizofrenie is dat zij nadrukkelijk wel de eigen regie over hun leven willen, maar het hen vaak niet lukt om daar

vorm aan te geven. Voor Gerold is de ondersteuning van Bertus pure noodzaak. In het Fries heeft Bertus de functie

van ‘omtinker’, een zorgprofessional die naast iemand staat. Als omtinker kijkt Bertus samen met Gerold wat hij wil, of plannen te realiseren zijn en op welke manier. Gerold moet

het allemaal wel zelf willen en is zelf verantwoordelijk voor

zijn acties. Op deze manier hoopt Gerold zijn plek in de maatschappij te hervinden. nn


proef leeuwarden laat zien dat het kan

Eén zorgloket voor meer soorten hulp

Computersystemen aan elkaar knopen, weerstanden overwinnen, regels die

niet bij alle medewerkers bekend waren. Het was een hele klus om één loket op

te tuigen waar mensen terecht konden voor alle denkbare indicaties. Maar het

is gelukt en de proef in Leeuwarden is

een succes. Projectleider Cathy Damhuis hoopt dan ook op een vervolg. Als budgethouder ontkomt u niet aan een uitgebreide

hadden twee maal per week een cliëntenbespreking. Op 1

en het beheer van het persoonsgebonden budget (pgb).

klaar met de resultaten, een plan van aanpak, met aanbe-

papierwinkel. En dat komt niet alleen door de aanvraag Meestal heeft u met meerdere instanties te maken, met

elk hun eigen werkprocessen, hun eigen computersystemen en dus ook hun eigen formulieren. Het huidige kabinet wil hier iets aan doen. Met een onderzoeksproject

integrale indicatiestelling in Leeuwarden en Doetinchem

bewijst ‘Balkenende 4’ dat het haar ernst is. Nu nog spijkers met koppen slaan en de ervaringen gebruiken om hier landelijk mee door te gaan. Want het project blijkt

veel meer op te leveren dan alleen zijn oorspronkelijke doel: vermindering van administratieve lasten. Belang cliënt centraal

Cathy Damhuis, locatiemanager in Leeuwarden is er vrij

bescheiden over, maar de resultaten van deze relatief

mei 2009 liep het project af en eind juni ligt er een rapport velingen en ontdekte knelpunten.

Hiermee wil Leeuwarden graag verder, want nu de mede-

werkers van de verschillende instanties eenmaal hebben gemerkt hoe het werkt, zien zij de grote voordelen

ervan. Ze hebben in korte tijd geleerd ‘out-of-the-box’ te denken, gedeeltelijk bestaande regels los te laten en niet

de eigen werkwijze, maar de belangen van de cliënt cen-

traal te stellen. “Om dat te bereiken hebben zij de nodige weerstand moeten overwinnen, trainingen gevolgd. "Het

is gelukt”, vertelt Damhuis enthousiast. “Op grond van de resultaten kijken de ministeries van VWS en SZW of en hoe ze hiermee verder willen.” Computersysteem

kortdurende proef mogen er zijn. In maart 2008 begon zij

De eerste maanden dat het project liep, heeft Damhuis zich

inmiddels samengesteld. Het bestond uit een landelijke

steem. “Dat was een hele klus. Technisch moest er een manier

met slechts een stoel en een bureau. Het projectteam was

projectleider, twee locatiemanagers en twee teams van

20 medewerkers van de betrokken instanties, namelijk: CIZ, UWV, UWV WERKbedrijf, MEE en de gemeente voor

de Wmo en de WWB (Wet Werk en Bijstandsuitkering). De teams waren op beide plekken gehuisvest bij UWV en zij

ingespannen voor een goed lopend gezamenlijk computersy-

worden gevonden om de verschillende systemen met elkaar

te kunnen laten samenwerken. Dit moest zodanig dat de privacy van de cliënten niet in het geding kwam. Instanties ston-

den niet zomaar toe dat er in hun dossiers zou worden gekeken.

De technische realisatie was een bijzondere uitdaging: er moest >>

%IGEN7IJS [ nr 3 | 09 ]

27


"Een bredere intake met een verfijning in de vraagstelling is één van de aanbevelingen"

een weg gebaand worden

rompslomp, heel veel telefoontjes en een hoop geregel,

was een ingewikkelde klus,

welzijn en werk. De cliënt krijgt een pakket hulp, onder-

door allerlei firewalls. Dat

die pas eind augustus was

geklaard. Echt hoor, alle complimenten dat dit gelukt is. Het

is voor de deelnemende organisaties tenslotte ook de eerste

keer dat zij zo vergaand samenwerken. Het levert ons heel veel

informatie op, waardoor we nu weten wat je hierbij tegenkomt. Deze verworven knowhow is bijzonder waardevol voor de overdracht aan anderen die hier wellicht later mee gaan werken.” Manier van werken

De teams ontwikkelden gezamenlijk een methodiek, een

manier van werken. Het verkrijgen van schriftelijke toestemming van de cliënt was hierbij een belangrijk punt. Die moest

eerst binnen zijn om gebruik te kunnen maken van elkaars informatie en van elkaars dossiers. Dit bleek een tijdrovende kwestie te zijn, doordat de brief met de handtekening vaak

lang onderweg was. Dit levert de aanbeveling op dat toestemming van een cliënt al in het allereerste stadium moet plaatsvinden, bij de allereerste aanmelding. Weerstand bij medewerkers

Door de projectleden werd de werkwijze aanvankelijk niet

met al te veel enthousiasme begroet. Men zag het vooral als een taakverzwaring naast de bestaande werklast. Voor

de verzuchting ‘ook dit moeten we er maar weer bij doen’ had Damhuis wel begrip. “Omdat we de weg nog moesten

vinden, was het best veel werk. Waar we ons mee gecon-

fronteerd zagen, was eigenlijk de praktijk van de cliënten van alledag. Een complexe regelgeving, met veel instanties met

steuning en voorzieningen op maat, precies wat hij nodig heeft en waar hij recht op heeft. Een enkele keer levert

dit de ontdekking van een dubbele voorziening op, vaak

zonder dat de cliënt het zelf weet. Damhuis: “We ontdekten veel vaker dat instanties en cliënten onvoldoende op

de hoogte zijn van de beschikbare mogelijkheden en de cliënt meer of iets geheel anders kon krijgen dan waar

hij van op de hoogte was.” De voorbeelden hiervan zijn

legio. Op de website www.programmastip.nl zijn er een aantal genoemd. Damhuis noemt het geval van een man

wiens vrouw door een ernstige ziekte terminaal is geworden. Hij wil zijn vrouw zelf verzorgen. Zijn baas wil er wel aan

meewerken, maar hoe vangt hij de teruggang in inkomen op, welke ondersteuning is er nodig zodat hij het volhoudt, welke

specialistische hulp is noodzakelijk, welke aanpassingen in huis enz. enz. Ook is er het voorbeeld van de vrouw die bij de gemeente een andere woning aanvraagt, omdat ze last heeft van haar buren. Binnen de gezamenlijke beoordeling blijkt

dat de vrouw in een sociaal isolement verkeert, dat zij gebaat

is bij activiteiten buitenshuis, maar daar zelf niet toe komt. Misschien is verhuizen helemaal niet nodig als iemand haar helpt hier zelf haar weg in te vinden. Damhuis: “Bij begelei-

ding naar werk kunnen gemeente, Wsw-bedrijven en UWV

betrokken zijn. Zij weten van elkaar vaak niet waar de ander mee bezig is en welke mogelijkheden er zijn. Binnen het project zijn mensen aan passend werk geholpen.” Aanbevelingen

uitvoerende taken die niet altijd bij iedereen bekend zijn.

Damhuis wil nog niet al te veel vooruitlopen op het

noemen: wat voor de één een zelfstandige zonder personeel

met een verfijning in de vraagstelling één van de aanbe-

Allemaal met hun eigen jargon. Om maar een voorbeeld te

(zzp) is, is voor de ander een zorgzwaartepakket (zzp). Pas gaandeweg zag het projectteam rendement. De bekendheid met elkaars mogelijkheden had snelle indicaties op maat

tot gevolg. Nu is vrijwel iedereen enthousiast en vinden de

betrokken medewerkers het jammer dat de samenwerking in deze vorm eindigt.” Successen

Damhuis vindt het project een succes, alleen al omdat

het de projectmedewerkers heeft laten zien dat breed

kijken, je richten op mogelijkheden die verder reiken dan je eigen instantie, heel mooie gevolgen heeft. Het

scheelt de cliënt niet alleen een berg administratieve

28

dit project geeft ook vorm aan de samenhang in zorg,

%IGEN7IJS [ nr 3 | 09 ]

officiële rapport. Wel wil ze kwijt dat een bredere intake velingen is. Dan kunnen de betrokken instanties gebruik

maken van elkaars gegevens, waardoor verschillende indicaties gemaakt kunnen worden zonder de cliënt telkens opnieuw lastig te vallen met allerlei vragen.” Participatiebudget stapje dichterbij

Damhuis ziet zeker verband met het participatiebudget, een persoonsgebonden budget waarbij er sprake is van één aanvraagloket, één budget en één verantwoor-

dingsloket. Het project ‘gezamenlijke beoordeling’ kan dit ultieme doel van Per Saldo een stapje dichterbij brengen. Daarbij is immers al sprake van één aanvraagloket en één begeleider. Nu de rest nog! nn


“Alleen al dat je één contactpersoon hebt is een verademing” Klaas Rosema vindt het onbegrijpelijk dat het proefproject ‘Gezamenlijke beoordeling’ stopt: “Deze manier van werken voorkomt dat instanties langs elkaar heen werken en zorgt ervoor dat mensen krijgen wat ze nodig hebben en waar ze recht op hebben. Gezamenlijke beoordeling moet blijven!” De Friese aard verloochent zich niet bij Klaas Rosema. Sinds enkele jaren is hij zwaar gehandicapt en heeft hij

continue verzorging en begeleiding nodig. Toch blijft hij

oog houden voor zijn medemens. Als hij wordt gevraagd

nu deels verdwenen. Blijvend is een zeer beperkte arm-, hand- en beenfunctie. Werk en inkomen

zijn verhaal te vertellen over het gezamenlijk indiceren,

Klaas werkte voor de fatale operatie in 2005 als admini-

ook voor andere mensen die hulp nodig hebben en niet

tijd voor vijftig procent afgekeurd. Zijn vrouw Reneth

doet hij dat graag. Niet alleen voor zichzelf, maar zeker weten waar ze aan kunnen kloppen.

Het zit Klaas (62) en zijn gezin de laatste jaren niet mee. Het begon met hartproblemen. Eind 2005 moest hij

worden gekatheteriseerd. Tijdens de operatie en daarna

ontstonden er complicaties. Vier weken werd Klaas sla-

pend gehouden. Toen hij wakker werd kon hij alleen nog knipperen met zijn ogen. De bijna totale verlamming is

strateur bij een keukenleverancier. Hij was al wel enige

werkt al jarenlang bij het Centrum Indicatiestelling Zorg (CIZ), weliswaar op een plek waar ze weinig te maken heeft met indicatiestellingen. Desondanks zit ze natuur-

lijk wel dicht bij het vuur, waardoor ze beiden al snel de voordelen van het persoonsgebonden budget (pgb) in

hun situatie inzagen. Klaas: “Ik wil absoluut niet tussen de mindervaliden in een instelling zitten. Ik ben niet zie-

lig. Die houding heb ik altijd al gehad, ook de afgelopen

%IGEN7IJS [ nr 3 | 09 ]

29


"Niet iedereen is mondig genoeg om de juiste weg te vinden en te krijgen waar hij recht op heeft."

jaren toen het allemaal

In januari heb ik de verpleegkundige maar eens gebeld

positieve denken, dat

al een verademing, dat rechtstreekse nummer. Via de

best zwaar was. Dat

vind ik geen verdienste van mezelf, zo ben ik nou eenmaal. Voordeel is dat

ik daardoor ook door anderen positief wordt

benaderd. Mijn buren

bijvoorbeeld helpen graag een handje als er even nie-

om te informeren hoe het ermee stond. Op zich was dat

UWV-lijn moet je vaak wachten en krijg je iemand heel moeilijk te pakken. De verpleegkundige vertelde me dat het verzoek bij de verzekeringsdeskundige lag en dat dit soort zaken tijd kosten. Ik ga er maar vanuit dat het goed komt.”

Gezamenlijke beoordeling moet blijven

mand beschikbaar is. Dat vind ik heel mooi. Want mijn

Klaas vindt het heel belangrijk dat deze wijze van indi-

dat een instelling me thuis komt verzorgen op een tijd

1 mei is gestopt. Om meer dan één reden vind ik het een

onafhankelijkheid is me heel wat waard. Dus wil ik niet

en op een manier die hen goed uitkomt. Reneth was na een fataal ongeval, dat onze oudste zoon in 2007 over-

kwam, een periode in de ziektewet. Als gezin hadden we even de tijd nodig om zijn verlies te verwerken. Daarna is ze minder gaan werken bij het CIZ en is ze mij gaan verzorgen.” Alleen op de ochtenden waarop zij bij het

CIZ werkt, komt er een ingehuurde verzorgster. Reneth doet de complete verzorging, ook ’s nachts wanneer Klaas altijd een keer gedraaid en een keer naar het toilet geholpen moet worden. Dat is veel werk. “Maar het gaat goed”, zegt Klaas, “we hebben het goed met elkaar, dat

helpt.” Reneth, inmiddels thuisgekomen van haar werk, knikt instemmend.

Herindicatie gezamenlijk beoordeeld

Vorig jaar moest Klaas geherindiceerd worden. Er was

weinig in zijn situatie veranderd. Hij krijgt ondersteu-

nende begeleiding en persoonlijke verzorging in de hogere klassen. De indicatie zou zonder opmerkelijke

veranderingen doorgevoerd zijn, ware het niet dat Klaas een formulier kreeg waarop hem werd gevraagd of hij

bereid was toestemming te geven aan andere instanties om in zijn dossier te kijken. Dit in het kader van het

project ‘gezamenlijke beoordeling’. Dat leek Klaas alleen maar goed, dus stuurde hij het formulier ondertekend

terug. Zijn geval is toen in de projectgroep besproken. Daar werd ontdekt dat hij in aanmerking komt voor een

hogere WAO-uitkering, omdat hij volledig afhankelijk is

en er in principe altijd iemand in zijn buurt moet zijn. Instanties hadden er voordien niet goed naar geke-

ceren wordt voortgezet. “Heel jammer dat de proef per goed systeem. De instanties kunnen elkaar informatie

toeschuiven. Daarmee wordt voorkomen dat ze langs

elkaar heen werken. Daarnaast weten mensen die in een situatie terecht komen waarin ze hulp nodig hebben

vaak niet waar ze terecht kunnen en wat de mogelijkheden zijn. Niet iedereen is mondig genoeg om de juiste weg te vinden en te krijgen waar hij recht op heeft. Door

een gezamenlijke beoordeling vallen ook deze mensen niet buiten de boot.”

Sociaal en betrokken

Klaas is een sociaal mens. Door zijn positieve houding oogst hij veel respect bij zijn medemens, zo blijkt uit de

woorden van zijn huisarts die ook nog even langskomt.

“Geweldig om die warmte van mensen te ontmoeten”, zegt Klaas oprecht tevreden. “Vanavond ga ik naar de voetbalwedstrijd van Cambuur. Dat is mijn club. Ze spelen in de nacompetitie. Daar verheug ik me op, ontmoet

dan weer veel aardige mensen. Maar ik ben geen heilige

hoor. Natuurlijk vloek en tier ik ook wel eens als ik weer geconfronteerd word met iets dat ik niet kan, maar dat

doe ik binnenskamers. Ik wil mijn interesses en mijn

bezigheden houden. Van het CIZ heb ik een indicatie voor dagbesteding, maar bezigheidstherapie voor mensen

met een handicap is niets voor mij. Daarom ga ik twee middagen per week naar mijn oude baas. Ik doe de nacalculatie op therapeutische basis. Zo blijf ik in contact met

mijn collega’s en heb ik structuur gedurende de week. Dat bevalt me prima!” nn

ken of hadden geen goede conclusies getrokken. Klaas: “Een verpleegkundige van het UWV vertelde me dit. Zij werd mijn contactpersoon, die ik rechtstreeks kan

bellen. In oktober vorig jaar werd dit geconstateerd.

%IGEN7IJS [ nr 3 | 09 ]

31

Op één dag vier indicaties rijker

Recommend Documents