Vestiging Arnhem
oost nv
Meander 601 Postbus 5215 6802 EH Arnhem 053 851 68 51 Vestiging Enschede Hengelosestraat 585 Postbus 5518 7500 GM Enschede
retouradres: Postbus 5518, 7500 GM Enschede
053 851 68 51
Gedeputeerde Staten van Gelderland t.a.v. mevrouw dr. J.M.E. Traag Postbus 9090 6800 GX ARNHEM
[email protected] www.oostnv.nl ABN AMRO 45.92.02.340 KvK Enschede 06060570 BTW NL 8138.00.973.B01 IBAN NL 81 ABNA 0459 2023 Vestiging Arnhem
datum onderwerp
11 Februari 2013 Prestatoe indicatoren 2013
ons kenmerk
GE/10065
Geachte mevrouw Traag, In aanvulling op ons Activiteitenplan 2013 dat eind december 2012 naar u gestuurd is, treft u hierbij, zoals afgesproken onze Prestatie indicatoren 2013 aan. Wij hebben deze Prestatie Indicatoren herijkt en benoemd voor 2013. De Prestatie Indicatoren zijn opgesteld met het oog op de afspraken zoals deze in de diverse beleidsplannen zijn vastgesteld. Tegelijkertijd blijft vergelijking met het verleden en daarmee continuTteit mogelijk. Bijgaand vindt u onze prestaties op hoofdlijnen. In de bijlage is een verdere uitsplitsing gemaakt naar provincies en sectoren. Ook geven wij daarbij een overzicht van de subindicatoren. Uit ervaring weten wij echter dat niet alle prestaties precies conform de onderverdeling gerealiseerd zullen worden. Deze uitsplitsingen zien wij dan ook als richtinggevend. De Prestaties en Prestatie indicatoren van PPM Oost hebben wij eveneens in de bijlage weergegeven. Deze vormen geen onderdeel van de subsidie beschikking, maar gezien de integraliteit van de activiteiten van geheel Oost NV, inclusief PPM Oost, vinden wij het belangrijk om deze eveneens te vermelden. Wij monitoren onze prestaties per kwartaal en doen hiervan aan u verslag. Desgewenst kan op basis hiervan tussentijds bijgestuurd worden. Belangrijk is om u hierbij aan te geven dat de prestaties geleverd worden voor activiteiten verricht vanuit de basisfinanciering. Daarnaast is sprake van additionele projecten. Voor deze projecten wordt, per project, een te leveren prestatie afgesproken. Deze maken geen deel uit van de hier genoemde prestaties.
oost nv
Hoofdindicatoren Oost NV Aantal aangetrokken (buitenlandse) bedrijven
35
Aantal business cases
40
Aantal herontwikkelde hectares (Gelderland)
100
Wij gaan ervan uit dat wij hiermee het laatste gedeelte van het Activiteitenplan 2013 hebben aangeleverd en zien uw beschikking met belangstelling tegemoet. Met vriendelijke groet,
drs. C.W. van Willigen algemeen directeur
bijlage
oost nv
Subindicatoren Gelderland Ontwikkeling & Innovatie
Food
Health
Overijssel Overig
High
Chemie
Overig
Tech Aantal business cases Aantal beoogde (in-)directie
10
10
10
10
500
500
500
500
10
10
10
10
arbeidsplaatsen' Projectvolume in miljoenen (voor business case/R&D innovatieproject) Investeringsbevordering Projecten (buitenlandse)
35
vestigingen in regio: behoud,
(voor Gelderland en Overijssel)
matchmaking, uitbreiding en concentraties Aantal beoogde nieuwe
700
arbeidsplaatsen
(voor Gelderland en Overijssel)
Bijbehorende investeringen
€ 100 mln. (voor Gelderland en Overijssel
Bedrijfsomgeving Bijbehorende (in-)directe
1.500
arbeidsplaatsen Aantal (in-)directe deelnemende
300
bedrijven Projectvolume in miljoen
€ 10 mln.
PPM Oost NV Uitgezette financieringen (in miljoenen) Totale uitgelokte private
€ 3.425
€ 4,950
€ 9.595
€ 4.375
€ 4.2.50
16 projecten
13
31
(9 projecten)
5 projecten
projecten
projecten
€ 6.860
€ 10.710
€ 19.871
€ 9.778
€ 9.234
110
124
347
144
140
investeringen (in miljoenen) Bijbehorende (in-)directe arbeidsplaatsen
r
~
.
Participeren in durven en doen
Vestiging Arnhem Meander 601
oost nv
Postbus 5215 6802 EE Arnhem 053 851 68 51 Vestiging Enschede Hengelosestraat 585 Postbus 5518 7500 GM Enschede
retouradres: Postbus 5518, 7500 GM Enschede
053 851 68 51
Gedeputeerde Staten van Gelderland t.a.v. mevrouw dr. J.M.E. Traag Postbus 9090 6800 GX ARNHEM
[email protected] www.oostnv.nl ABN AMRO 45.92.02.340 KvK Enschede 06060570 BTW NL 8138.00.973.B01 IBAN NL 81 ABNA 0459 2023 Vestiging Arnhem
datum onderwerp
20 december 2012 onskenmerk Activiteitenplan Oost NV 2013
GE/10058
Geachte mevrouw Traag, Hierbij sturen wij u het Activiteitenplan Oost NV 2013. Wij zouden het op prijs stellen zo spoedig mogelijk een 100% bevoorschotting te mogen ontvangen. De invulling van de Prestatie Indicatoren 2013 sturen wij, na vaststelling daarvan via het Meerjarenplan, voorjaar 2013 apart aan u toe. Wij hopen u hiermee voldoende te hebben ge'fnformeerd. Met vriendelijke groet, Ontwikkelingsmaatschappij Oost Nederland NV
drs. C.W. van Willigen algemeen directeur
Bijlage
Cc: de heer H. Cornet
oostnv
Activiteitenplan Oost NV 2013 Hoofdrapport
Arnhem/Enschede, december 2012
oost nv
Inhoudsopgave Hoofdrapport 1.
Inleiding 1.1 Woord vooraf 1.2 Kernactiviteiten 1.3 Ontwikkelingen kernactiviteiten
3 3 4 5
2.
Beleid van de aandeelhouders 2.1 Gelderland 2.2 Overijssel 2.3 Ministerie van Economische Zaken
8 8 9 9
3.
Van beleid naar uitvoering: de rol van Oost NV
10
4.
Uitgangspunten Activiteitenprogramma 2013
13
5.
Activiteitenprogramma 5.1 Agro-Food 5.2 Life Sciences & Health 5.3 High Tech 5.4 Energie- en Milieutechnologie 5.5 Overige economische activiteiten
16 16 19 22 25 28
6.
Financien 6.1 Financiering 6.2 Kosten 6.3 Begroting Oost NV 2013
31 31 31 32
Inhoudsopgave Bijlagenrapport Bijlage 1: Overzicht van acties en output 1.1 1.2 1.3 1.4 1.5 Bijlage Bijlage Bijlage Bijlage
Agro-Food Life Sciences & Health High Tech Systems & Materials Energie-en Milieutechnologie Overige economische activiteiten 2: Inzet van capaciteit 3: Indicatoren 4: Programmafinanciering 2013 5: 1ste en 2de lijns ondersteuning
3 3 10 16 22 29 36 41 42 43
oostnv
1.
Inleiding
1.1
Woord vooraf
Het Activiteitenplan 2013 van Oost NV geeft u een beeld van onze concrete activiteiten in hun onderlinge samenhang voor het komende jaar. Een jaar waarin de economie voor het vijfde jaar op rij niet of nauwelijks groeit, waarin de onzekerheid over de eurocrisis voortduurt. Een jaar waarin de export slechts weinig zal groeien en het, net als de afgelopen jaren, moeilijk is voor kleinere, innovatieve bedrijven om aan financiering te komen. Kortom een jaar, waarin de inzet van een ontwikkelingsmaatschappij eens te meer van belang is als instrument om groei te stimuleren in de regionale economie. Nadat in 2012 onze stakeholders provincies Gelderland, Overijssel en het ministerie van Economische Zaken hun (regionaal) economisch beleid hebben vastgesteld, zijn de contouren duidelijk waarbinnen Oost NV als uitvoeringsorganisatie van deze drie stakeholders haar werk doet. Al onze stakeholders hechten groot belang aan het stimuleren van de (regionale) economie met een sterk accent op innovatie. Onze beide provincies stellen hiervoor veel middelen beschikbaar. Deze middelen zullen we, in tegenstelling tot de voorgaande jaren, grotendeels in de vorm van revolverende fondsen inzetten. PPM Oost, het participatiebedrijf van Oost NV zal in het beheer van deze fondsen een belangrijke rol vervullen. Daarnaast hebben onze stakeholders nieuwe financiele instrumenten in ontwikkeling, zoals vouchers, kleine leningen en dedicated fondsen. In 2013 zal dit instrumentarium beschikbaar komen voor ondernemers. 2013 staat voor ons dan ook in het teken van het uitvoeren van het nieuwe beleid: het jaar waarin de (MKB)bedrijven van Oost-Nederland daadwerkelijk gebruik kunnen maken van deze stimuleringsmaatregelen. Ook de inhoud van het beleid is inmiddels uitgekristalliseerd. Het ministerie heeft negen topsectoren benoemd als speerpunten van beleid. Gelderland en Overijssel hebben gekozen voor bepaalde top sectoren die voor hun regio van belang zijn met de daarbij horende inzet van middelen. Voor Gelder land zijn dit Agro-Food met tuinbouw, Life Sciences & Health, Energie en Milieutechnologie (lees Wa ter). Overijssel zet vooral in op High Tech Systems en Materials en Chemie (kunststoffen). Een ele ment in het HTSM-speerpunt is medische technologie. In zoverre is Health voor Overijssel ook van belang. Alle topsectoren hebben een duidelijke regionale inbedding met ieder een cluster aan bedrij ven en kennisinstellingen. Dit zijn dus uitstekende voorwaarden om te fungeren als centra voor groei. Deze topsectoren vormen het werkveld waarbinnen Oost NV haar werk doet. Het werk van Oost NV is gericht op het versterken en stimuleren van de groei en werkgelegenheid in Gelderland en Overijssel. Wij werken aan het doel om Nederiand terug te krijgen in de top 5 van kennislanden. Onze inspanningen leiden tot klinkende resultaten bij innovatieve bedrijven. Wij meten onze prestaties op basis van concrete prestatie-indicatoren die aansluiten op de economische doelstellingen van Gelderland, Overijssel en het ministerie van EZ. Zoals u al heeft kunnen lezen is het uitvoeren van het geformuleerde innovatie beleid in 2013 van groot belang voor ons, voor onze stakeholders, maar vooral voor de bedrijven in de regio OostNederland. Daarnaast zien we de volgende zaken die in 2013 om aandacht vragen: Het voorbereiden van de uitvoering van de nieuwe regionale fondsen EFRO en Interreg die vanaf 2014 zullen starten met mogelijk een bijdrage hieraan door Oost NV. Het verbinden van het regionale beleid en regionale MKB bedrijfsleven met het topsectorenbeleid van EZ. Het organiseren van de cross-overs tussen de topsectoren, in de regio met andere delen van Nederiand en bovenregionaal.
3
oost nv
Eind 2012 is door Buro Bartels een klanttevredenheidsonderzoek gedaan naar de werkwijze en resultaten van Oost NV. Hieruit blijkt dat onze klanten, bedrijven en externe stakeholders, over het algemeen tevreden zijn over ons werk. Zij waarderen ons werk met cijfers rond de 7,4. Ook doen zij een aantal suggesties om de dienstverlening nog verderte verbeteren: 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8.
Street naar een (nog) betere en scherpere profilering van Oost NV en PPM Oost. Communiceer (nog) duidelijker wat de doelgroepen van Oost NV/PPM Oost zijn. Kom tot een (nog) betere afstemming en samenwerking tussen enerzijds PPM Oost en Oost NV onderling en anderzijds met andere intermediairs. Kom - in het verlengde van aanbeveling 3 - voor de regionale innovatieloketten in Overijssel met een gezamenlijke opgave/opdracht aan de partijen die in deze loketten samenwerken. Probeer vanuit de kerntaak Investeringsbevordering / Internationalisering andere regionale partners intensiever te betrekken. Overweeg als Oost NV en PPM Oost zijnde om bij het in kaart brengen van klanttevredenheid ook aandacht te schenken aan de (ervaren) kwaliteit van medewerkers. Verschaf vanuit PPM Oost richting bedrijven meer inzicht in de status en voortgang van financieringsaanvragen. Overweeg om de mogelijkheden van PPM Oost voor het bieden van 'after sales' voor afgewezenen uit te breiden.
Deze punten zijn voor ons van groot belang om in 2013 op te pakken en verder te verbeteren. In dit document beschrijven we achtereenvolgens beknopt onze eigen kernactiviteiten en de ontwikkeling die we erin verwachten - in hoofdstuk 1. Daarna komt in hoofdstuk 2 zeer beknopt het beleid van onze aandeelhouders waar we met ons werk bij aansluiten aan de orde. Vervolgens beschrijven we in hoofdstuk 4 de rol die we in 2013 spelen in de uitvoering ervan en in hoofdstuk 5 een aantal uitgangspunten daarbij. In hoofdstukken 6 t/m 9 beschrijven we meer en detail enkele kenmerkende activiteiten in de speerpunten Agro-Food, Life Sciences & Health, High Tech, Energie- en milieutechnologie en overige activiteiten. In hoofdstuk 10 geven we tot slot een beeld van de financiele consequenties in 2013. In een apart bijlagendocument geven we de specificaties van alle actiepunten, verwachte output, personele capaciteit, indicatoren, programmafinanciering in 2013 en taakverdeling tussen 1ste en 2de lijns ondersteuning.
1.2
Kernactiviteiten
Oost NV en PPM Oost voeren hun werkzaamheden uit op vier werkterreinen. Onze kerntaken zijn Innoveren, Investeren, Internationaliseren en (Bedrijfs) Infrastructuur. Wij werken voor innovatieve bedrijven in de topsectoren Agro-Food (waaronder tuinbouw), Life Sciences en Health, High Tech Systems & Materials (waaronder Chemie/kunststoffen) en Energie (EMT). PPM Oost onderscheidt in Gelderland apart ook de Maakindustrie als doelgroep. Overijssel beschouwt deze doelgroep als onderdeel van het HTSM-speerpunt. Binnen deze groepen innovatieve bedrijven richten we ons op meerdere doelgroepen: Jonge, startende bedrijven met bijvoorbeeld valorisatieprogramma's en risicokapitaal van PPM Oost; Jonge, al gevestigde bedrijven met bijvoorbeeld internationalisering, innovatieprogramma's en kapitaalverstrekking; Gevestigde MKB-bedrijven met clustervorming en business development, -support; Grote (internationale) bedrijven met clustervorming en uitbreiding/aantrekken van bedrijven. 4
oost nv
ondetncmers ovcrhtld vndcrwijs aaderzock
oost nv
Food Valley
Innoveren
Kennispoort, Kennispark, Stedendriehoek
> clusteivorming en ontwikkeien innovatiepiojecten > kennisvalorisatic > business development > uitvoerende rolbij topsectoren > ontwikkeling EU-innovatieprogramiM's
Internationaliseren
Investeren > risicokapitaal
> aantrekken (buitenlandse) bedrijven > belioud en uitbieiding bestaand bedrijfsleven > matchmaking
OntwikkelingsmaatschappiJ Oost Nederiand
ppmoost
innovatieve ondcinemingen
> innov3tieleningen voor innovatieve projecten
> hulp bij internationalisering via
> fondsmanagement van revolvcrende fondsen
zaken- en technologlemissies
> net werk voor financiers, zoals Mvdl en LBAN > corporate finance
Infrastructuur Health Valley
> herstructurering, kwaliteitsverbetering
EMT Bureau
> campusontwikkeling > bieedband l(J-netwerken > gcbiedsontwikkellng
We richten ons hiermee op vragen van onze klanten, voornamelijk het MKB. In veel gevallen is sprake van meerdere diensten die we gemtegreerd aanbieden. Wij voeren ons werk - als tweedelijnsorganisatie - uit bij onze klanten: de innovatieve bedrijven in Gelderland en Overijssel. Daarbij werken wij zo veel mogelijk op locatie. Ons werk doen wij in nauwe samenspraak met de eerstelijnsorganisaties, te weten Health Valley, Food Valley, EMT bureau en RCT's in Gelderland. Kennispoort Zwolle, Kennis park Twente en Stedendriehoek i.o. in Overijssel. We werken al jaren nauw samen met de vernieuwde Kamers van Koophandel, inclusief Syntens. Met al deze intermediaire organisaties hebben wij onze activiteiten concreet afgestemd; met de Innovatieloketten in Overijssel hebben we dit vastgelegd in samenwerkingsovereenkomsten. De hierbij horende activiteiten vindt u in dit plan.
1.3
Ontwikkelingen Kernactiviteiten
Als we onze dienstverlening langslopen zien we voor het komend jaar de volgende ontwikkelingen.
Innoveren We zullen onze werkzaamheden steeds meer richten op het ontwikkeien van concrete business ca ses. Daarmee werken we dichter bij de markt en ontwikkeien we producten die klaar zijn voor financie ring en verkoop aan klanten. Daarnaast krijgt het ontwikkeien van projecten voor Europese fondsen speciale aandacht. Juist in de topsectoren werken onze bedrijven in een international markt die vraagt om de koppeling met kennis en bedrijven uit andere regio's. In dit verband zijn ook de voorbe5
oost nv
reidingen van de nieuwe regionale fondsen EFRO en Interreg, die in 2014 weer starten, sleutels tot succes. Voor 2013 staat verder op de agenda het verbinden van het landelijke topsectorenprogramma met de regionale initiatieven op deze werkvelden en het hierbij betrekken van MKB-bedrijven uit onze regio.
Investeren Voor PPM Oost zijn de werkzaamheden in 2013 gericht op het realiseren en operationeel maken van de nieuwe fondsen die in Gelderland en Overijssel van start gaan en waarvan het fondsbeheer bij PPM Oost ligt. Voor Gelderland betekent dit de nieuwe uitbreidingen van het Innovatie- & Investeringsfonds met€ 20 miljoen, de MKB Kredietfaciliteit Gelderland met€ 11 miljoen en het nieuwe Gel derland voor Innovaties. Het Topfonds Gelderland wordt een fonds die investeert in andere fondsen, waaronder ook de eigen fondsen zoals bijvoorbeeld IIG en MKG. Voor Overijssel is de aandacht van PPM Oost gericht op het nieuwe Innovatiefonds van € 42 miljoen en € 15 miljoen specifiek voor Twente. Voor het Participatiefonds PPM Oost zijn we bezig met een kapitaaluitbreiding van € 20 miljoen. De provincies Gelderland en Overijssel bereiden nog in 2012 de besluitvorming hiervan voor. Door een sectorale aanpak kan PPM Oost de uitdaging voor 2013 en de jaren daarna goed aan. Ons Business Angel Netwerk, Meesters van de Toekomst merkt eveneens veel van de huidige marktomstandigheden. Dit betekent een enorme toename van het aantal intakegesprekken met bedrijven en pitchende bedrijven waaruit een veelheid aan deals voortkomen.
oost nv
m
Internationaliseren Als onderdeel van het netwerk vanuit het Rijk zorgt Oost NV al jaren voor het aantrekken van (buitenlandse) bedrijven naar Gelderland en Overijssel. Bedrijven die een wezenlijke bijdrage leveren aan onze topsectoren. Ook in 2013 en de daaropvolgende jaren gaan we hier volop mee door. Ondanks de moeilijke markt, zijn we hierin toch succesvol. We richten ons hierbij in 2013 meer op de BRIClanden en op Duitsland. We merken daarnaast dat de belangstelling van Chinese bedrijven voor het openen van een vestiging in onze regio flink toeneemt. Ook in het faciliteren van uitbreiding van al gevestigde buitenlandse bedrijven, dan wel behoud van deze bedrijven zijn we actief. Het gaat hierbij vooral om grote investeringen met veel arbeidsplaatsen en een grote impact op de regio. In 2013 gaan we via een open systeem de afstemming met andere partijen (Valley's, loketten, gemeenten) verbeteren. In dit systeem kunnen alle partijen de bedrijven met belangstelling voor vestigen toevoegen, dan wel raadplegen, voor het eigen werkgebied. Het accent in de taakverdeling ligt bij Oost NV op acquisitie en bij gemeenten op accountmanagement. Zowel Gelderland als Overijssel stellen in 2013 een nota Internationalisering op.
Volgend jaar besteden we meer aandacht aan het helpen van Nederlandse bedrijven die in het buitenland zaken willen doen. Onze doelgroep, innovatieve bedrijven, heeft dermate gespecialiseerde producten dat verkoop in het buitenland een absolute noodzaak is. Wij faciliteren deze bedrijven met dedicated missies en gerichte hulp. Uiteraard doen we dit net als in het verleden in goede afstemming met de activiteiten van de Kamers van Koophandel, en de NFIA-EVD. Ook het Interregprogramma, gericht op het versterken van de relaties tussen onze provincies en de Duitse Lander, is zeer geschikt voor dit doel. Het gaat hierbij natuurlijk om kennisuitwisseling en productontwikkeling, maar dit heeft ook een nadrukkelijk marketing/exportcomponent. Tot slot werken we aan het aantrekken van buitenlandse deelnemers naar open innovatiecentra, inzet bij internationale business cases en internationale technologische samenwerking.
(Bedrijfs) Infrastructuur Dit werkveld is in de loop van de jaren verschoven van de aanleg van nieuwe bedrijventerreinen, naar de herstructurering en het opzetten van het structureel beheer van het terrein. Voor 2013 en verder leggen we daarnaast het accent op het realiseren van campussen. Dit zijn dedicated bedrijventerreinen/-gebouwen die ruimte en faciliteiten bieden aan een zeer hoogwaardige groep bedrijven in termen van open innovatie. Daarnaast is breedband een belangrijk onderwerp. Vooral de aanleg van breedband op bedrijventerreinen gaat niet vanzelf, terwijl het een steeds belangrijker vestigingsfactor voor bedrijven blijkt te zijn.
oost nv
2.
Beleid van de aandeelhouders
2.1.
Gelderland
De provincie Gelderland heeft in 2012 evenals de provincie Overijsel een nieuwe beleidsperiode gestart en als speerpunten van economisch beleid gekozen voor voeding, gezondheid en energie- en milieutechnologie1.
De uitvoering van het programma gericht op de topsectoren en innovatie moet in de periode 2013-2015 de volgende resultaten opleveren: - Een projectvolume van minimaal € 100,- miljoen, waarvan de Focus op regionale Topsectoren Food, Health en provincie zelf maximaal de helft Energie- en Milieutechnologie en nieuwe kansen in opbrengt; Logistieken Maakindustrie - Ondersteuning aan minimaal Inzet op Versnellen innovaties , (Kennis)Valorisatie, 180 starters en technostarters; Internationalisering, Human Capital, Campusgebiedsontwikkelingen en - Ondersteuning aan minimaal meer Fondsen, minder Subsidies 1.000 MKB-bedrijven in de voeding- en gezondheidssectoren; - Schepping van minimaal 1.500 FTE aan directe arbeidsplaatsen; - Aantrekken van minimaal acht bedrijven uit het buitenland naar Gelderland.
provincie
Gelderland
In het "Prioritair Programma Energietransitie" van het voorjaar 2012 heeft zij de ambities, doelen en actielijnen verwoord. Die ambitie luidt: "Een toekomstbestendige energievoorziening te hebben met bijbehorende economische innovatie en groei en een florerende biobased economy". Gelderland stelt haar basisfinanciering aan Oost NV beschikbaar voor de uitvoering van het werk aan het prioritaire Programma Topsectoren en Innovatie in de periode 2013-2015. Daarnaast levert zij een substantiele aanvullende inzet voor maatwerk in alle topsectoren in Gelderland en specifieke thema's. In de specificatie van de capaciteit en de middelen van Oost NV splitsen we basisfinanciering en maatwerk helder uit.
1
Voor het werk van Oost NV in 2013 in Gelderland zijn twee beleidsnota's relevant. De beschrijving van het beleid baseren we rechtstreeks op deze nota's: "Prioritair programma topsectoren en innovatie", 2012 en "Prioritair Programma Energietransitie", 2012.
8
oostnv
2.2.
Overijssel
De provincie Overijssel heeft in 2012 in haar nieuwe economisch beleid2 de volgende doelstelling centraal gezet: "Een vitale en zichzelf vernieuwende economie met hoogwaardig vestigings- en ondernemingsklimaat - NL in 2020 in de top 5 van de wereld".
provincie
'•^verijssel
Internationale concurrentiepositie topsectoren High Tech Systemen en Materialen, Health, Energie en Kunststoffen (chemie) en kansen voor Agrofood, Bouw, Toerisme. Inzet op innovatiekracht, human capital ,(kennis)valorisatie, campusontwikkelingen, vestigingsklimaat, open innovatiecentra en van
Overijssel is momenteel, voor de komende subsidieren naar investeren jaren, deze doelstelling in concrete indicatoren aan het operationaliseren. In goed overleg met de provincie bezien we of we naast de inzet voor basisfinanciering ook via aanvullende middelen maatwerk in Overijssel op een aantal gebieden moeten oppakken.
2.3.
Ministerie van EZ
In 2011 heeft de regering het economisch beleid3 herijkt. Hierin formuleert zij de volgende ambities: Nederiand laten opklimmen tot in de top 5 van kenniseconomieen in de wereld (in 2020); Stijging bewerkstelligen van de Nederlandse R&D-inspanningen naar 2,5% van het BBP (in 2020); Topconsortia voor Kennis en Innovatie (TKI's) samenstellen waarin publieke en private partijen participeren voor meer dan € 500 miljoen, waarvan tenminste 40% gefinancierd door het bedrijfsleven (in 2015).
Ministerie van Economische Zaken
Topsectoren Water, Energie, HTSM, Chemie, Creatief, Food, Tuinbouw, Life Sciences en hoofdkantoren. Generieke inzet op innovatie versnellen, financiering door middel van generieke fiscale en financieringsinstrumenten waaronder WBSO, RDA, Innovatiefonds MKB+ en Innovatieboxen en compensatieprogramma Sectorale inzet van subsidies voor TNO, NWO, NLR, DLO-instituten in Topconsortia voor Kennis en Innovatie (TKI's) en Kennisvalorisatie via valorisatieregeling
Het Ministerie zet Agentschap NL in bij de uitvoering van de nationale component van haar beleid. In de loop van de jaren heeft Oost NV een goede werkrelatie opgebouwd met het Agentschap NL. In goed samenspraak met provincies Gelderland en Overijssel, het Ministerie en Agentschap NL ondersteunt Oost NV de uitvoering van het topsectorenbeleid vanuit de regio.
Die basisfinanciering van het ministerie van EZ bestaat in 2013 nog uit € 1,2 mln. Dat is 50% van de basisfinanciering aan Oost NV die het Rijk in voorgaande jaren beschikbaar stelde. In de periode 2014 bouwt zij de bijdrage verder af naar 25%. Voor 2015 en verder hebben wij geen bijdrage vanuit het Rijk begroot. In de navolgende paragraaf geven we aan welke rol Oost NV speelt bij de uitvoering van het beleid van de aandeelhouders in de periode 2013-2015.
2 3
Tekst is ontleend aan de nota "Nota regionaal Economisch Beleid", 2012 van GS van Overijssel De tekst ontlenen we aan "Naar de top - Het bedrijvenbeleid in actie(s), 2011
9
oostnv
3.
Van beleid naar uitvoering: de rol van Oost NV
Onafhankelijkheid De rol van Ontwikkelingsmaatschappij Oost Nederland NV in het algemeen is die van de neutrale, onafhankelijke en door alle partijen te vertrouwen spin in het economisch regionale web. Oost NV heeft immers een maatschappelijk publiek belang, waardoor er geen sprake is van belangenverstrengeling van commerciele private belangen. Wat hierbij past is continuiteit en langdurig commitment van Oost NV om een initiatief van de grand te krijgen waar zich een "marktfalen of systeemfalen" voordoet. Medewerkers van Oost NV en PPM Oost onderhouden persoonlijke relaties met ondernemers en experts. Ze weten wat bedrijven kunnen en welke nieuwe ideeen er leven. Vanuit hun zicht op markt-, technologische en maatschappelijke trends kunnen ze voor en samen met ondernemers die ideeen vertalen in de ontwikkeling van nieuwe producten en nieuwe toepassingen van bestaande producten. Voor een deel van deze ondernemers regelen wij ook financiering via ons participatiebedrijf PPM Oost, via ons Business Angel Netwerk Meesters van de Toekomst of doorgeleiding naar subsidies. Al naar gelang de situatie vullen we deze rol op verschillende manieren in.
(Kennis-)Valorisatie De onderzoekers van onze kennisinstellingen leveren een onafgebroken stroom aan kennis op. Een gedeelte van die vindingen leent zich voor het vertalen in nieuwe producten en diensten. Innovatieve starters die hun vindingen in bedrijvigheid om willen zetten, kunnen rekenen op onze concrete, ondersteuning. Oost NV staat hen bij met raad en daad over hun ideeen over toepassing in producten. We introduceren ze bij relevante marktpartijen en financiers en helpen bij het oplossen van allerlei vraagstukken (productaansprakelijkheid, certificering, normering, toelatingen, etc.). Uiteindelijk leiden onze gezamenlijke inspanningen tot succesvolle marktintroducties, nieuwe bedrijven en nieuwe arbeidsplaatsen bij bestaande bedrijven. Een andere traject van kennisvalorisatie Development loopt via consortia van onderzoekers en p - New Market ontwikkelaars van bedrijven. Sommige n - O vindingen lenen zich niet voor valorisatie o0 »G via een individueel bedrijf, maarwel voor > o Current Market uitwerking in open innovatie-netwerken. ~r»° -;0 De juiste partners - die complementair zijn in kennis en kunde - bij elkaar te O ...•£© o brengen in die consortia is een ttoumJcy of Ute firm rs O" ° ° ' belangrijke activiteit van Oost NV. Ons streven is om met elke groep van o OQ oo Research projects bedrijven en kennisinstellingen een Open innovation Model of R&D, Henry Chesbrough. Executive Director, concreet product, proces of dienst te Center for Open Innovation, Haas School of Business,UC Berkeley ontwikkelen waar de betrokken bedrijven belang bij hebben. Vervolgens het formuleren van een (toegepast) wetenschappelijk onderzoektraject waarvan de partners de kosten delen. Deze open innovatienetwerken krijgen huip van Oost NV bij het opstellen van projectplannen voor dergelijke gezamenlijke onderzoeksinspanningen en hoe om te gaan met bijvoorbeeld intellectueel eigendom. De juiste partijen bij elkaar brengen en vertrouwen creeren tussen de aangesloten partijen is key. Met de uitkomsten van het gemeenschappelijk onderzoek gaan meestal individuele leden van het consortium verder als de ontwikkeling zover is dat zij deze producten op de markt kunnen brengen.
oostnv
Campusontwikkeling Vaak zien we in de praktijk dat open innovatienetwerken uitkristalliseren in de vorm van een fysieke campus met shared facilities. Op zo'n campus werken grote bedrijven (bijvoorbeeld DSM te Zwolle, NXP in Nijmegen, TenCate in Nijverdal, Thales in Hengelo) in open innovatieverbanden samen met andere bedrijven en met kennisinstellingen. Kleine bedrijven strijken hier neer, soms in tijdelijke huisvesting voor de duur van de samenwerking, soms met een permanente vestiging. Voor de ontwikke ling van een dergelijke campus blijkt in de praktijk jarenlange inspanning noodzakelijk. Deze essentieel voor een integrate gebiedsontwikkeling vraagt om een lange adem. Campusontwikkeling is hier een mooi voorbeeld van. U kunt hierbij denken aan planvorming, verwerving van commitment van betrokkenen en belanghebbende partijen. Ook het rondkrijgen van de financiering vraagt om geduld en commitment. Zeker in deze tijden is dit vaak geen sinecure. Oost NV ondersteunt daarom de open innovatienetwerken (bijvoorbeeld rond Open Innovatiecentrum Advanced Materials (OICAM) te Nijverdal, Polymer Sciencepark (PSP) te Zwolle, NovioTech Campus (NTC) te Nijmegen) bij de plan vorming van hun campus. We combineren daarbij de kennis en kunde van alle drie de business units van Oost NV en PPM Oost. Immers op zo'n campus vindt productontwikkeling plaats, vaak met buitenlandse partners, op een bepaalde locatie en in specifieke huisvesting. En er zijn ook nog investeringen voor nodig om het gerealiseerd te krijgen. Oost NV brengt ook kennisinstellingen en bedrijven bij elkaar rond het thema shared facilities, zoals het beschikbaar stellen van laboratoriumapparatuur van onderzoeksinstituten in de regio aan MKB-bedrijven. Oost NV inventariseert de mogelijkheden hiervoor en bemiddelt tussen de laboratoriumeigenaren op welke wijze en onder welke voorwaarden ze deze toegankelijk kunnen maken voor derden. Daarnaast werven wij bedrijven voor deze locaties. Niet ieder bedrijventerrein heeft de mogelijkheid zich om te vormen tot een campus. Herstructurering van een bedrijventerrein (en mogelijk ook kantoren c.q. kantoorgebieden) om het gereed te maken voor de 21ste eeuw is echter ook van belang voor het reguliere bedrijfsleven. De activiteiten van Oost NV rond de planontwikkeling en financiering van de herstructurering van bedrijventerreinen zijn vergelijkbaar met die van de campusontwikkeling. Deze vergelijking kunnen we in termen van shared facilities ook doortrekken bij de (mogelijk) aanleg van glasvezelbreedband op bedrijventerreinen. Parkmanagement en het beheer van terreinen is hierin ook van groot belang maar staat nog veelal in de kinderschoenen. Ontwikkeling en implementatie van efficiente (regionale) beheerconcepten is een logische maar vooral ook noodzakelijke activiteit om verloedering tegen te gaan en de gei'nvesteerde middelen in de herontwikkeling niet versneld teloor te laten gaan. Deze categorie werk doen we overigens wel in Gelderland, maar niet in Overijssel.
Business Development en -Support Na de eerste fase van kennisvalorisatie is er meestal een model of prototype gemaakt dat vervolgens gereed is voor verdere ontwikkeling: voorbereiding van productieprocessen, proefproductie, investeren in productiecapaciteit, commercialiseren, afzetkanalen opzetten en op de markt brengen. Oost NV identificeert en selecteert business kansen en begeleidt de bedrijven door dit proces. Ook hier zijn zij vaak op partners aangewezen. Zo is een belangrijk vertrekpunt de ism de loketten en het bedrijfsleven opgestelde roadmaps c.q. de nog op te stellen roadmaps. Oost NV brengt, vanuit haar neutrale positie, de juiste samenwerkings-partners - die complementair zijn in kennis en kunde - bij elkaar in business clusters. Ons streven is om met elk te vormen business consortium een complete waardeketen te bestrijken. Lees: al die bedrijven te betrekken die noodzakelijk zijn om de business kans te ontwikkeien en het op de markt te zetten. Samen met het bedrijfsleven en mogelijk relevante kennisinstellingen werken we deze kansen verder uit en ontwikkeien kansrijke nieuwe Product Markt Combinaties (PMC's). In deze concept-ontwikkelingsfase zet Oost NV diverse instrumenten in, waaronder business mindmaps, business modeling (open source canvasmodel), marktverkenningen, kleinschalige business workshops, expertsessies met ondernemers en onderzoekers. Maar ook het ontwikkeien en implementeren van nieuwe innovatie- en verschillende revolving financieringsvormen 11
oostnv
komen hier om de hoek kijken. Waar nodig krijgen de bedrijvenconsortia hulp bij het opstellen van project- en financieringsplannen voor de nieuwe producten.
Internationalisering Van oudsher heeft Oost NV de rol, te samen met het buitenland netwerk van het Rijk, om buitenlandse bedrijven naar Oost-Nederland te trekken. Buitenlandse bedrijven vormen een kleine minderheid in aantal, maar leveren veel werkgelegenheid, hebben een hoger opleidingsniveau en besteden substantieel meer aan R&D. Daarnaast werken we aan het realiseren van bedrijfsconcentraties, vestigingen, uitbreidingen, behoud en matching van Nederlandse bedrijven voorzoverze de gekozen topsectoren versterken. Met het oog op de verdergaande internationalisering begeleiden wij ook kennisbedrijven uit de regio naar het buitenland, op zoek naar nieuwe markten. Hiervoor organiseren we "technology fact finding trips" voor delegaties en individueel gel'nteresseerde bedrijven in onze eigen regio's. Deze activiteiten voeren we uit in samenwerking met de NFIA en EVD. Centraal staat hierin de matching van de vraag en aanbod van technologie en kennis tussen buitenlandse bedrijven met het aanbod van onze bedrijven uit de regio, kennisinstellingen en innovatiecentra. Het spreekt voor zich dat we hiervoor contacten onderhouden met buitenlandse netwerken en met de in onze eigen regio's gevestigde bedrijven die van strategisch belang zijn. We begeleiden bedrijven, brengen ze in contact met de juiste instanties en leggen contacten met relevante marktpartijen en verzorgen de "aftersales" om nieuwe, gevestigde bedrijven aan te sluiten bij relevante business netwerken in Nederland.
Start-ups en groeifinanciering Vanuit Oost NV financieren we, via ons participatiebedrijf PPM Oost, startende en doorgroeiende ondernemingen via deelnemingen in het eigen vermogen en via (achtergestelde) leningen. Dit is een gefaseerd proces. In de eerste fase spoort Oost NV deze bedrijven op door de clustering van bedrijven rond open innovatienetwerken, valorisatieprogramma's, innovatieprojecten, clusterprojecten en persoonlijke netwerken, via bijeenkomsten en via marketing en communicatie-uitingen. Daarbij werken investment managers van PPM Oost en de projectmanagers van Oost NV actief samen. Ook komen veel investeringsverzoeken rechtstreeks bij PPM Oost binnen via de banken, accountants, intermediaire organisatie, Valleys en loketten. De volgende fase is de intake van ondernemingsplannen. Investmentmanagers van PPM Oost scheiden het kaf van het koren. De projectmanagers adviseren over het innovatieve karakter van het bedrijf. Vervolgens maakt PPM Oost de investeringsaanvraag gereed voor besluitvorming. Vaste onderdelen van het investeringsvoorstel vormen gedegen financiele en marktanalyse, maar ook ons oordeel over de ondernemer zelf. Na goedkeuring van het investeringsvoorstel door de directie van PPM Oost wordt het investeringsvoorstel vervolgens ter goedkeuring voorgelegd aan het Investment Committee van PPM Oost of aan een van de Raden van Commissarissen van de door PPM Oost beheerde fondsen. Na closing gaat de derde fase in: het beheer van de investering. Actief beheer betekent niet alleen over de cijfers spreken maar ook actief met de ondernemer samenwerken om problemen aan te pakken en mogelijke kansen te benutten in termen van advies, kennis, netwerk en contacten met als uiteindelijk doel om de onderneming verder te helpen en meerwaarde voor de investering te creeren. Ten slotte verkopen we in de laatste fase de onderneming om een volgende groeifase mogelijk te maken. Naast individuele bedrijfsparticipaties investeren we ook meer en meer door middel van leningen op innovatieprojecten of verstrekken we achtergestelde kredieten aan MKB bedrijven die getroffen zijn door de economische crisis (Gelderland). In totaal ontvangt PPM Oost circa 500 aanvragen per jaar. Daarnaast zien we een enorme toename in het aantal intakes van ondernemingen opzoek naar 'slim' kapitaal in casu business angels. Vorig jaar werden 200 investeringsaanvragen rijp en groen ingediend. Jaarlijks matchen wij via het Business Angel netwerk Meesters van de Toekomst de goede proposities met particuliere financiers.
12
oost nv
4.
Uitgangspunten Activiteitenprogramma 2013
Hieronder geven we enkele uitgangspunten voor de uitvoering van het werk in 2013. Ons hele pakket van acties die we in 2013 ontplooien, vindt u terug in bijlage 1.
Omvang Inzet: Gemeenschappelijk en Maatwerk Het ministerie van EZ en de provincies Overijssel en Gelderland hebben ieder eigen doelen, gewenste activiteiten en beoogde resultaten geformuleerd. Op hoofdlijnen zijn duidelijke overeenkomsten waarneembaar in termen van te stimuleren (Top-)sectoren. De verschillen tussen de drie stakeholders zijn vooral te vinden in de mate van intensiteit en het leggen van accenten in het toekennen van financiele middelen. De provincie Gelderland verhoogt haar basisbijdrage aan Oost NV met aanvullende inspanningen. Overijssel handhaaft haar basisbijdrage en orienteert zich vooralsnog op mogelijke aanvullende inzet en het ministerie van EZ bouwt de komende jaren haar inzet af tot nul. Dat vraagt om maatwerk en dat is terug te vinden in dit plan. We geven telkens aan wanneer er sprake is van een gemeenschappelijke inzet van Oost NV op beleidsthema's die voor alle drie de stakeholders relevant zijn en activiteiten die we voor specifieke stakeholder(s) uitvoeren op maat, door middel van inbestedingsopdrachten.
1ste lijn en 2de lijn De stakeholders hebben veel tijd en energie besteed aan het organiseren van sub-regionale en /of sectorale innovatieloketten. Bekende voorbeelden zijn Health Valley, Kennispark Twente, Food Valley, EMT Bureau en Kennispoort Zwolle. Andere voorbeelden zijn de regionale technologiecentra in Gelderland en de samenwerking in de Stedendriehoek. Op nationaal niveau zijn de Kamers van Koophandel en Syntens gefuseerd tot een zelfstandig bestuursorgaan (ZBO). Deze eerstelijns loketten organiseren de informatievoorziening, het (thematische) netwerk van bedrijven, ze makelen en schakelen, zorgen voor lobby en (inter-)nationale promotie. Oost NV focust haar activiteiten op de tweede lijn: kennisvalorisatie, campusontwikkeling, business development en -support, internationalisering, start ups en groeifinanciering en last but not least cross-overs tussen (Top-) sectoren. In de bijlage 5 hebben wij een nadere specificatie van 1ste en 2de lijnsacties opgenomen.
Verhouding tot ander prioritair beleid: Cross-overs Tussen de onderscheiden beleidsthema's (lees Topsectoren) bestaan tal van verbindingen. Bedrijven in de High Tech Systems ontwikkeien en verkopen bijvoorbeeld aansturingssystemen voor smart grids - een van de HTSM-groeimarkten. Een ander voorbeeld is de ontwikkeling van accu's en brandstofcellen voor de opslag van duurzaam opgewekte energie. Oost NV zoekt actief naar dergelijke kansrijke cross-overs. Dergelijke cross-overs zijn ook terug te vinden tussen gezondheid en voeding en biobased economy en de procestechnologie. Oost NV legt hierbij ook verbindingen met kennis en bedrijvigheid in andere delen van het land, vaak via haar zusterorganisaties NOM, BOM, LIOF en de ROM Zuid Holland i.o.
Basis, inbesteding en additioneel Elk jaar spreekt Oost NV met de subsidienten een pakket van activiteiten af, te dekken met de basisbijdrage. Daarnaast spelen we in goed overleg in op kansen die zich in de loop van het jaar voordoen voor het toevoegen van activiteiten via bijvoorbeeld EU-projecten die goed aansluiten bij ons werk en de wensen van het bedrijfsleven in de regio. Daarnaast voegen de subsidienten activiteiten toe via inbestedingen.
oost nv
Voorbeelden van die inbestedingen zijn: inzet voor EMT in Gelderland; inzet voor topsectoren in Gelderland; internationalisering in Overijssel; breedbandontwikkeling in Overijssel. In de loop van 2013 wordt duidelijk welke activiteiten we aan het basis pakket toevoegen via inbeste dingen en additionele projecten.
Integrale benadering van de vier I's Ondernemers zijn er niet bij gebaat als de business units van Oost NV los van elkaar voor hen werken. Wij combineren daarom de inzet van de competenties vanuit de business units in teams. Vanuit de kerntaak Innoveren leveren we inbreng met een accent op business support en valorisatie en ondersteunen bedrijven bij de aanvraag van financiering vanuit fondsen. i I Vanuit de kerntaak Investeren levert PPM Oost risicokapitaal en financiele deskundigheid L voor de andere units. H g g Het accent van onze kerntaak Internationalisering tnnoveren Internationaliseren ligt op het Infrastructuur investeren faciliteren van buitenlandse investeerders in de regio. Deze business unit zorgt voor internationale marktontwikkeling en voor de internationale contacten met potentiele partners voor innovatietrajecten. (Bedrijfs-) Infrastructuur brengt competenties in onder meer op het vlak van fysieke campusontwikkeling, shared facilities en demonstratielocaties waar ondernemers hun nieuwe technologie kunnen toepassen. Deze integrale benaderingswijze maakt een effectieve en efficiente werkwijze mogelijk met en voor onze doelgroep in casu het MKB.
•
Deze integrale werkwijze is met name terug te vinden binnen de diverse campusprojecten. Oost NV benut de synergie tussen de kerntaken om de campusontwikkelingen rond Food Valley Ambitie 2020, Parenco en NTC in Gelderland. In 2013 willen we ook afspraken maken over de inzet voor Overijsselse locaties PSP, mogelijk Thales en Kennispark Twente. Voor Oost NV is campus ontwikkeling een belangrijk vehikel om innovatie, internationalisatie en valorisatie met elkaar te verbinden. De kerntaak Bedrijfsomgeving richt zich op de fysieke, infrastructure^ kant van de zaak. Investeringsbevordering kan daar marketingtechnisch goed mee uit de voeten. Dit leidt in de meeste gevallen tot het opstellen van een uitgebreid acquisitieplan samen met onze stakeholders. PPM Oost denkt mee vanuit de kerntaak Investeren over de financiele mogelijkheden en werkt indien mogelijk mee in de vorm van deelnemingen in nieuwe bedrijven en bedrijven die zich op de campus vestigen. Oost NV coordineert de dagelijkse activiteiten samen met de stakeholders in de betreffende campusregio. De inzet richt zich daarbij - al naar gelang de ontwikkelingsfase van de campus - op drie elementen: de ruimtelijke ontwikkeling van het gebied, de valorisatie van kennis met de bijbehorende shared facilities en de marketing van het concept c.q. de campus. Oost NV levert in alle drie de elementen toegevoegde waarde om deze ontwikkelingen integraal van de grand te krijgen.
14
oost nv
Cofinanciering en uitvoeringskosten van Europese programma's Het is voor ondernemers, in de regio, door het toenemend belang van internationalisering, zeer belangrijk om nieuwe markten te betreden en deel uit te maken van bepaalde internationale partnerschappen, omdat zij via die partnerschappen toegang krijgen tot de meest geavanceerde markten, kennis en technologies. De subsidienten zetten middelen in voor stimulering van innovatie-, product- en marktontwikkeling voor MKB-ondernemers samen met hun buitenlandse partners. Daarnaast ook middelen voor cofinanciering van Europese programma's. Die zijn vaak specifiek bedoeld om internationale samenwerking rond markt- en productontwikkeling: Interreg, Horizon 2020, KIC en COSME. Het belang van deze EU-programma's neemt toe, maar daarmee ook de Europese concurrentie op deze middelen. We kunnen de concurrentie het hoofd bieden als Oost NV en haar subsidienten in 2013 een effectieve EU-strategie afspreken over de te gebruiken cofinanciering en de kosten voor overhead in de uitvoering.
Actualiteit en ContinuTteit Oost NV stelt het activiteitenprogramma voor 2013 ultimo 2012 op, zo compleet mogelijk als de middelen en personele capaciteit dat toelaten. In de loop van het jaar geeft de actualiteit vaak aanleiding tot bijstellingen. Zo doen zich dikwijls nieuwe kansen voor van mogelijke zinvolle initiatieven, die we eind 2012 niet konden vermoeden. Ook kan tijdens de uitvoering blijken dat een voorgenomen actie niet helemaal of helemaal niet haalbaar is. De kwartaaloverleggen samen met de subsidienten geven zicht op deze actualiteit en leiden tot mogelijke aanpassingen van het activiteitenprogramma. Naast flexibiliteit zien we in de activiteitenprogramma's ook herhaaldelijk dezelfde activiteiten c.q. projecten terugkomen. Logisch daar deze projecten over een langere periode dan een jaar tot stand komen en dus een langdurig commitment vragen. Bij het opstellen van het activiteitenprogramma van Oost NV houden we rekening met het creeren van een juiste balans tussen actualiteit en continuTteit in de activiteiten.
Indicatoren en Output Oost NV sluit met haar werkzaamheden, zo direct als mogelijk is, aan op de economische beleidsprogramma's van haar subsidienten. De verschillende soorten van indicatoren en de waarde ervan moeten zoveel mogelijk stroken met de resultaten die de subsidienten voorzien in de huidige beleidsperiode 2012-2015. Ten tijde van het opstellen van dit Activiteitenplan zijn de subsidienten nog doende met het operationaliseren van de goedgekeurde beleidsprogramma's. De vorm van in te zetten instrumenten, de omvang ervan en de beoogde output moet nog worden bepaald. Na deze exercitie kunnen we de diverse doelstellingen kwantificeren en de output van Oost NV inpassen in het Meerjarenperspectief en de Activiteitenprogramma's. Hiertoe zullen wij begin 2013 apart een overzicht van onze prestatie indicatoren 2013 toesturen.
•
oost nv
5.
Activiteitenprogramma
Ons activiteitenprogramma bestaat uit vijf onderdelen. In de eerste vier paragrafen bespreken we hoe we met onze activiteiten inspelen op de meest relevante ontwikkelingen in de topsectoren Agro-Food, Life Sciences, High Tech, Energie- en Milieutechnologie. We signaleren kansrijke ontwikkelingen en richten onze activiteiten op het benutten van deze kansen ter versterking van de regionale economie en werkgelegenheid. In de laatste - vijfde - paragraaf van dit hoofdstuk bespreken we de overige economische activiteiten als vaste onderdelen van ons activiteitenprogramma. Dit zijn zowel de kansrijke sectoren maakindustrie en logistiek als de regionale voorwaardenscheppende bedrijfsinfrastructuur in termen van bedrijventerreinen en breedband. In dit hoofdstuk beperken we ons tot de hoofdlijnen. We schetsen de onderlinge samenhang van ons activiteitenprogramma. Voor een compleet overzicht van de daarbij horende activiteiten en beoogde projecten van Oost NV verwijzen we u naar bijlage 1.
5.1 Agro-Food De ontwikkeling van het Foodcluster in Oost-Nederland kent natuurlijk haar vertrekpunt vanuit de Wageningen UR met een groot cluster aan bedrijven op dit gebied. De aantrekkingskracht van Wageningen UR als kennishub is groot en biedt vele aanknopingspunten voor innovatie, internationalisering, investeringen en campusontwikkelingen. De ambitie van alle betrokkenen is om dit cluster te laten uitgroeien tot de top 3 van de wereld. Het rapport "Agro-Food, de Nederlandse groeidiamant" heeft hierin aangegeven wat de agenda is voor deze Topsector voor de komende jaren: Meer met minder: hogere productie met minder grondstoffen; Hogere toegevoegde waarde: ontwikkeling van nieuwe innovatieve producten; Internationaal leiderschap: meer aandacht voor internationaliseren. In de afgelopen jaren hebben we ook in de kennishub Wageningen binnen het brede food-domein onze focus gericht op drie thema's die relevant zijn voor het bedrijfsleven en voor de kennisinstellingen en aansluiten op de agenda van de Topsector Agro-Food. Dit deden we na een grondige analyse vanuit Oost NV in samenwerking met onder meer Food Valley. Aan die keuze houden we ook in 2013 en verder vast. Het betreft de volgende focusgebieden: Voeding en Gezondheid Food & Factory Biobased Economy.
16
oost nv
m
Voeding en Gezondheid De relatie tussen Voeding en Gezondheid van de mens is evident. Voeding is de meest belangrijke niet-genetische factor die bijdraagt aan leeftijd en aan de leefstijl gerelateerde ziekten. De publieke kosten van voeding-gerelateerde chronische ziekten lopen flink op. Zo is overgewicht verantwoordelijk voor 9,7% van de totale ziektelast in Nederiand, 5,8% van het aantal verloren levensjaren, 1,2 miljard euro aan zorgkosten en 2 miljard euro aan directe maatschappelijke kosten per jaar4. Hier liggen volop kansen voor de voedingsmiddelenindustrie. Het Agro-Food cluster speurt deze kansen op en betrekt het bedrijfsleven bij het ontwikkeien van oplossingsrichtingen. 'Voeding en Gezondheid' is daarmee ook de fictieve as tussen Food Valley en Health Valley. Juist deze as is, na jarenlange aarzeling, vorig jaar goed op gang gekomen en verdient verdere uitbouw in 2013 en verder naar onder meer de UT. In dit kader past ook ons werk aan de totstandkoming van een Europese Food KIC. Hierover verwachten we een nog te nemen definitief besluit in 2013.
Food & Factory Het thema 'Food and the Factory' op het grensvlak van Agro-Food en High Tech geeft inhoud aan de relatie tussen Overijssel en Gelderland met in het bijzonder tussen de universiteiten in Enschede en Wageningen. Dit biedt een breed spectrum aan activiteiten met volop ruimte voor innovaties. Te denken valt aan nieuwe verpakkingenconcepten, scheidingstechnologie, gewasbescherming technologies in de Agro-Food sector. Ook voedselveiligheid en kwaliteit met onder meer RFID en tracking en tracing systemen vallen onder dit sub-thema, net als nieuwe sterilisatietechnieken en nanotechnologie. Het mes snijdt aan twee kanten: de inzet van High Tech in de voedingsmiddelenindustrie zorgt ervoor dat de arbeidscomponent in de kostprijs dusdanig daalt dat er geen reden meer is de productie verder oostwaarts te verplaatsen. En de ontwikkeling van dit soort apparaten verstevigt de mondiale positie van (Oost-)Nederland als leverancier van de voedingsmiddelenmachinerie.
Financieel instrumentarium Naast deze drie inhoudelijke aandachtspunten zien we in de afgelopen jaren, een duidelijke behoefte ontstaan aan risicokapitaal, mede veroorzaakt door de kredietcrisis. Tegelijkertijd zien we als gevolg van deze kredietcrisis bij overheden een verschuiving optreden van subsidiering van innovaties naar financiering van innovaties. Dit betekent een duidelijke wijziging in de wijze waarop de stimulering van innovaties tot stand komt. Van toenemend belang blijkt namelijk niet alleen de innovatie zelf, maar ook het daadwerkelijk op de markt kunnen brengen van deze innovatie. Dit is niet alleen een punt van aandacht voor de Agro-Food sector maar ook voor andere topsectoren in Nederiand. Waar mogelijk blijft Oost NV, projecten van samenwerkende bedrijven, na het verkrijgen van financiering en/of een subsidiebeschikking ondersteunen. Dit ter overbrugging van de 'innovation gap'. Na toekenning van de subsidie is de innovatie mogelijk geslaagd maar is er vaak nog geen sprake van een onderneming en/of product die succesvol een markt kan betreden. Oost NV voorziet in de komende jaren met haar kennis en netwerk in de behoefte van deze samenwerkende bedrijven. Onze subsidienten creeren een veelheid aan nieuwe financieringsmogelijkheden voor 2013 om het MKB te helpen innoveren en hebben de uitvoering voor deze financiele instrumenten bij Oost NV en/of PPM Oost neergelegd. Het wachten is nu op een mogelijke oprichting van een Agro-Food fonds in 2013. Ook informal capital wordt steeds belangrijker. In nauwe samenwerking met de stichting Food Valley voert Oost NV in 2013 het lopende project Meesters van de Toekomst uit, in casu het Business Angel Netwerk. Dit vormt een breed, neutraal en open platform voor ontmoetingen tussen particuliere investeerders en ondernemers op zoek naar kapitaal voor hun nieuwe business. Ons netwerk is verbonden met onder 4
Bron: Cijfers van CBS, Voedingscentrum 2012
17
oost nv
meer het Business Angel Network Nederland en de Europese variant hiervan. Deze platforms benadrukken de toenemende betekenis van alternatieve investeringsvormen voor de groei van innovatieve bedrijven.
Internationale netwerken Internationalisering is een belangrijk onderwerp voor het Agro-Food cluster in Nederland, met Wage ningen in het bijzonder. Het aantrekken van R&D bedrijven en het positioneren van nieuwe bedrijven op internationale markten is essentieel voor het verzilveren van kansen. Voor een succesvolle proactieve aanpak richten we samen met onze partners de focus op de strategisch gekozen doelgebieden Europa, Amerika waaronder Brazilie, VS en Canada, Nabije- en Verre Oosten met name China en India. Onze verdere focus richt zich hierbij op hoogwaardige activiteiten op het gebied van R&D en Technology Matchmaking in de sterke kennisdomeinen van onze regio. We brengen de kracht van onze regio voor het voetlicht op onder meer deze buitenlandse markten. Daarnaast zijn ook Aziatische Tigers' Maleisie, Thailand, Vietnam en Zuid-Korea opkomende markten met een duidelijk AgroFood profiel. Deze landen gaan steeds meer samenwerkingsverbanden aan met foodbedrijven en -instituten uit onze regio. Voor 2013 verwachten we grote uitbreidingen en nieuw vestigingen in met name de dairy sector vanuit deze landen. Ook spelen we in op de tendens van concentratie bij grote bedrijven. We werken in deze sector nauw samen met het CSA team van de NFIA. Aan de basisactiviteiten onder deze noemer kunnen de subsidienten Gelderland en Overijssel moge lijk aanvullende activiteiten inbesteden, zodra zij de internationaliseringsparagrafen concreet hebben uitgewerkt. Voor een compleet overzicht van alle activiteiten en beoogde projecten van Oost NV in het licht van de sector Agro-Food en tuinbouw verwijzen we u naar bijlage 1.
18 1 JL X
oost nv
5.2
Life Sciences & Health
Ook in 2013 zal de vraag naar nieuwe innovatieve producten in de gezondheidszorg stijgen. Trends als vergrijzing, mondigheid (en gezondheidsbewustzijn) van de consument/patient en de druk op kostenverlaging in de gezondheidszorg nemen onverminderd aan belang toe. Het benutten van het groeipotentieel van deze sector staat dan ook hoog op de agenda van alle betrokken partijen. Hierbij groeit in toenemende mate het belang van de cross-overs tussen High Tech en Life Sciences & Health, in casu medical robotica en devices en gezonde voeding in samenwerking met Wageningen UR. Oost NV onderschrijft de RedMedTech Highway strategie van Health Valley met de daarin opgenomen focus en sleutelprojecten die de krachten bundelen van spelers in Overijssel, Gelderland en Brabant. Oost NV focust zich op basis van deze High Way op: Moleculaire Diagnostiek & Translational Medicine; Care and Cure Robotics en Devices; Zorg op afstand (eHealth); Versnelling marktintroductie: Proeftuin. Het merendeel van de activiteiten voeren we uit in Gelderland. Overijssel kiest voor inzet specifiek op het thema medische technologie binnen het Life Sciences & Health speerpunt. We geven telkens aan welke Overijsselse spelers we betrekken bij de activiteiten. Hieronder geven we enkele voorbeelden van onze initiatieven rond deze thema's die in 2013 actueel zijn.
Diagnostiek Een onmiskenbare sterkte van de regio is de ontwikkeling van diagnostische tests en geneesmiddelen op maat door het gebruik van en de kennis van biomarkers. Diverse veelbelovende projecten (zoals de Hemostase Biochip, de Reumachip) bevinden zich op dit moment in een fase waarin commercieel succes nog enige jaren zal vergen. Oost NV begeleidt de betrokken ondernemer bij het zo snel moge lijk vermarkten van het product.
Medical Imaging Medical Imaging speelt een belangrijke rol bij medische beeldvormingstechnieken die kunnen bijdragen aan snellere en effectievere diagnoses en behandelingen. Via het open innovatiecentrum Center for Medical Imaging bij het MIRA instituut aan de UT versterken we in 2013 de verbinding tussen High Tech en Life Sciences & Health. Zeker wanneer we het centrum in Enschede koppelen aan de het One DaTe-initiatief, een open innovatienetwerk in het UMC Nijmegen rond de behandeling van 19
oostnv
m
patienten voor diagnose, operatie, behandeling en diagnose van de ingreep, allemaal binnen slechts een dag. Ook het One health-traject met VKON en het Mira-instituut van de UT halen we graag aan. Oost NV spoort samen met de initiatiefnemers, mogelijke partners op voor deze twee innovatienet werken in 2013 en ontwikkelt innovatieprojecten, met name voor het MKB.
Robotica De revalidatiecentra Sint Maartenskliniek en Roessingh zijn wereldwijd toonaangevend. Zij werken, samen met een groot aantal bedrijven, aan de validatie van diverse producten om uitgevallen lichaamsfuncties te herstellen of over te nemen. Uniek daarbij is de ontwikkeling van diverse robottechnologieen. Met de toenemende vergrijzing groeit de behoefte aan dergelijke vormen van robotondersteuning. Oost NV zet zich in 2013 in om een open innovatiecentrum rond robotica te ontwikkelen. Activiteiten richten zich op het ontwikkelen van het plan voor het open innovatiecentrum en het opzetten van projecten in samenwerking met partijen zoals Sint Maartenskliniek en Roessingh.
eHealth De inzet van ICT in de zorg (eHealth) loopt achter ten opzichte van andere sectoren, terwijl de maat schappelijke noodzaak hiervoor enorm groot is: dreigend tekort aan verplegend personeel. Dit biedt kansen voor Oost-Nederland, temeer daar de bereidheid tot samenwerken in open innovatiestructuren op dit thema bovengemiddeld groot is. Oost NV blijft ook in 2013 werken aan lopende en nieuwe eHealth toepassingen. Oost NV werkt ook aan de standaardisering van protocollen samen met koploperbedrijven in de sector. Dit bevordert opschaling en daarmee omzetgroei, geheel in lijn met de ontwikkelde initiatieven van het platform eHealth Nu en de Nederlandse Vereniging van e-Health.
Waardeketen De zorg is een complex cluster, met een veelheid aan partijen en financieringsmodellen. De ontwikkeltijd van een nieuw idee tot commerciele uitrol is vaak 10-15 jaar. Dit komt door de strenge veiligheidseisen en hoge kosten om een nieuw product naar de markt te brengen. Om de doorlooptijd in de waardeketen te verkorten, is het noodzakelijk dat we nog dichter bij de markt werken. Dicht bij de markt betekent ook nauw samenwerken met patienten en medische experts. In aansluiting hierop ontwikkelt Oost NV samen met haar partners nog meer proeftuinen voor gezondheidsinnovatie, waar aspecten als validatie, doorontwikkeling en werkzaamheid binnen de gezondheidssector centraal staan.
RedMedTech Ventures Oost NV zet zich ook in 2013 in om het kennisvalorisatie-programma RedMedtech Ventures van de grand te krijgen rond de sector Life Sciences, samen met ondermeer Isala in de regio Zwolle, het UMC St Radboud, Health Valley, UT en meerdere hogescholen. De activiteiten in 2013 en verder hebben betrekking op het screenen en scouten van de spin-off bedrijven, vergelijkbaar met Startlife rond Wageningen UR. Daarmee overbruggen we de kloof tussen laboratorium en markt voor technostarters in de Life Sciences & Health sector. Financiering in de vorm van leningen en deelnemingen zijn eveneens van groot belang om deze kloof te overbruggen. De kerntaken Innovatie en Investeringen werken samen aan de vorming van een RedMedtech Ventures Technostarters Fonds. De realisering in 2013 van een Life Science Fonds in Brabant, Gelderland en Overijssel is dan ook van groot belang.
20
oostnv
Internationale netwerken Nederiand als thuismarkt is te klein voor het gros van de producenten in de medische sector. Om voldoende rendement te halen moeten zij hun medische producten en diensten per definitie aanbieden aan een internationale klantenkring. MKB-bedrijven in de speerpuntsectoren van Oost-Nederland ma ken in toenemende mate gebruik van onze internationale netwerken. Het hierbij betrekken van kennis instellingen uit onze regio vergroot de exposure van Oost-Nederland in het buitenland. Hiermee vergroten we de bekendheid van de technologische competenties van Oost-Nederland en zijn aantrekkelijke vestigingsmogelijkheden voor buitenlandse bedrijven, bijvoorbeeld de uitgaande handelsmissie random MIRA/CMI. Ook het WTC in Overijssel en kennispark Twente krijgen toenemende verzoeken voor uitwisseling en partnering uit het buitenland. In 2013 en verder richten we ons met onze internationaliseringsactiviteiten op de regio's Noord-Amerika, Brazilie, Nabije- en Verre Oosten met name China en India. Dit gebeurt in nauwe afstemming met de NFIA en de Innovation Attachees. Deze gekozen landen laten de hoogste score zien in de resultaten van de NFIA. De gebiedsontwikkeling Novio Tech Campus en Mercator Science Park maken de hierboven genoemde activiteiten rond innovatie en valorisatie zichtbaar. Echter een dergelijke gebieds ontwikkeling vergt een lange adem. U kunt hierbij denken aan planvorming, verwerving van commitment van betrokkenen en belanghebbende partijen en het accommoderen van de (inter-) nationale valorisatieprojecten. En last but not least de marketing van het concept voor het aantrekken van buitenlandse bedrijven. Aan de basisactiviteiten onder deze noemer kunnen de subsidienten Gelderland en Overijssel moge lijk aanvullende activiteiten inbesteden, zodra zij de internationaliseringsparagrafen concreet hebben uitgewerkt.
Samenwerking De Health Valley Community kan niet zonder een brede basis in de regio. Oost NV heeft om die reden een hechte samenwerking met de netwerkorganisatie Health Valley en de regionale innovatieloketten Kennispoort Zwolle, Kennispark Twente/lnnovatieplatform Twente en Health & Care Stedendriehoek. In goed overleg met hen richt Oost NV zich primair op de ontwikkeling van (cluster)projecten en busi ness development en -support. Voor een compleet overzicht van alle concrete activiteiten en de beoogde projecten van Oost NV in de sector Life Sciences & Health verwijzen we naar bijlage 1.
21
oost nv
5.3
High Tech
Hoog op de agenda van zowel de provincie Overijssel als Gelderland staat het groeipotentieel van het MKB door technologische hoogwaardige toepassingen. Bij het ontwikkelen van projecten gaat het niet alleen om de technologie, maar vooral om de bijdrage van technologische oplossingen aan maatschappelijke vraagstukken. Deze vraagstukken liggen op het gebied van duurzaamheid, energie, gezondheidszorg en veiligheid. Deze vraagstukken zijn duidelijk terug te vinden in het landelijk beleid, met name in de plannen voor de nationale Topconsortia voor Kennis en Innovatie (TKI's) van de Topsectoren Chemie en High Tech Systems & Materials (kortweg HTSM). Logisch dat de focus van Oost NV zich ook in 2013 richt op deze topsectoren, inclusief Kunststoffen en ICT-toepassingen. Samen met het bedrijfsleven heeft Oost NV roadmaps opgesteld voor High Tech Materials en Systems. Kunststofchemie is hier overigens een onderdeel van. De roadmaps geven de belangrijkste thema's aan voor onze regionale projecten. In 2013 richten we ons niet uitsluitend op deze regionale projecten, los van nationale programma's. We laten vooral net als in het afgelopen jaar ook het MKB aanhaken op de TKI's, zodat regionale, nationale en internationale samenwerkingsverbanden niet los van elkaar werken. We doen dat in samenspraak met de innovatieloketten. Aparte lokketten in de regio zijn hiervoor niet nodig.
Materials De ontwikkelingen in de (thermoplastische) composietenmarkt gaan snel, mede dankzij de aanhoudende vraag naar lichte en hoogwaardige constructiematerialen vanuit de markten van lucht- en ruimtevaart, jachtbouw en windenergie. Open innovatiecentra Oost NV werkt ook in 2013 aan de uitbouw van het TPRC als open innovatiecentrum te Enschede, samen met Boeing, DSM (polymeren, resins), Teijin Aramid (aramidevezels), AkzoNobel (chemische producten) en Ten Cate Advanced Composites (thermoplastische composieten en beschermingsmiddelen). We werven en verbinden steeds meer nieuwe deelnemers en onderzoeks- en ontwikkelingsprojecten aan het centrum. Daarnaast werkt Oost NV verder aan het Texperium in Haaksbergen dat bedrijven, kennisinstellingen en de overheid laat samenwerken aan het onderzoek naar recycling en hoogwaardig hergebruik van textiel. We blijven ook verder bouwen aan het succes van OICAM, het open innovatiecentrum voor "Advanced Materials" in Nijverdal. Tot slot noemen we Polymer Science Park in Zwolle. Als onderdeel hiervan hebben de PSP-partners een start gemaakt met een opeen innovatiecentrum op de locatie van Vishay. Er is ruimte en behoefte bij het bedrijfsleven aan uitbreiding. We hebben deze open innovatiecentra geholpen bij de lancering van hun activiteiten. Nu onze rol als kwartiermaker achter de rug is, volgt in 2013 het verder verbinden van (nieuwe) bedrijven aan deze 22
oost nv
centra en de verdere ontwikkeling van innovatieve projecten en mogelijke spin-offs. Oost NV zal in 2013 naar verwachting vanuit de hierboven genoemde open innovatiecentra de ontwikkeling kunnen oppakken van drie a vier projecten, samen met de betrokken bedrijven - uiteraard alleen na goed overleg met de subsidienten. Smart Materials De markt voor "Smart Materials" staat nog in de kinderschoenen. Het bedrijfsleven in Oost-Nederland produceert een breed scala aan "Smart Materials" voor de lucht- en ruimtevaart, voor transport, telecommunicatie en huishoudelijke toepassingen. De Universiteit Twente werkt - met behulp van nanotechnologie - aan de integratie van "Smart Materials" in nieuwe materialen voor toepassingen in sensoren, actuatoren en textiel. Ook Saxion Kenniscentrum Design en Technologie is nauw betrokken bij allerlei "Smart Materials" projecten. Oost NV zal in 2013 naar verwachting de ontwikkeling kunnen oppakken van 1 nieuw project, samen met de betrokken bedrijven. Ook voor coatingtechnologie liggen er kansen bij kleine High Tech bedrijven en de grotere ondernemingen (producenten van coatings, lakken en verven). Denk aan de potentie van nanotechnologie en de verbinding met (niche)technologieen, zoals ontwikkeld in de regio: medische technologie, thermoplastische composieten, optieken, semicon.
Systems Nanotechnologie (en -wetenschap) ontwikkelt zich stormachtig en richtzich naast nano-elektronica meer en meer op maatschappelijke toepassingen. De Universiteit Twente bekleedt internationaal een sterke positie in het veld van microsysteem- en nanotechnologie, met bijvoorbeeld het MESA+ Instituut voor Nanotechnologie en de High Tech Factory. Een andere speler van betekenis is de Radboud Universiteit Nijmegen. Oost NV verbindt deze spelers met elkaar en is daarnaast namens de provin cie Gelderland actief in de stuurgroep CAT Agro Food te Wageningen, die zich richt op nanotoepassingen. Oost NV ziet op het gebied van Nanotechnologie duidelijke raakvlakken tussen de sectoren Agro-Food, Lifesciences & Health en High Tech en zal die verder uitbouwen. Silicon Europe In 2013 gaat Silicon Europe van start, een nieuw project op het gebied van halfgeleiders. Via dit pro ject verbinden Oost NV en Business Cluster Semiconductors (BCS) de bedrijven en kennisinstellingen in de halfgeleiderwaardeketens aan partners in de belangrijkste semicon-clusters elders in Europa: de regio rond Dresden in Duitsland, Grenoble in Frankrijk en omgeving Leuven in Belgie. Business Clus ter Semiconductors Oost-Nederland (BCS) is tegenwoordig ook actief met de uitvoering van het pro ject "I2I" en legt verbindingen met de nano-instituten. Met de verzelfstandiging van het BCS blijft het van belang om de cross-overs verder uit te bouwen tussen de semiconductor sector en andere secto ren, waaronder de Life Sciences. Mechatronica De uitdagingen van Mechatronica spelen zich af rond miniaturisatie met gebruik van micro- en nano technologie, precisie-mechatronica, intelligente robotica, mens-machine interactie, ICT-interfacing en inkjettechnologie als High Tech productietechnologie. Ook Industrial Printing kent talloze potentiele toepassingen in 'Biomedical & Healthcare', 'High Tech Materials & Manufacturing' en 'Food & Nutrition'. High Tech Machinebouwtechnologie biedt ook steeds weer nieuwe mogelijkheden, denk aan de besturing van auto's en vliegtuigen, toepassingen in de zorgsector (robotica) en ontwikkelingen op het vlak van duurzaamheid, zoals lichtere constructies en recycling. Op deze terreinen groeit de vraag naar de kennis en kunde van bedrijven in OostNederland. In het verlengde hiervan krijgt Oost NV in toenemende mate de vraag om consortia te
23
oostnv
vormen van waaruit bedrijven nieuwe business ontwikkelen, waaronder innovatieprojecten bij de open innovatiecentra OICAM en Polymer Sience Park.
Campussen De diverse campussen rond Chemie en HTSM in Gelderland en met name Overijssel bieden de ruimte en de R&D-faciliteiten voor langlopende samenwerkingsverbanden tussen bedrijven en tussen be drijven en kennisinstellingen. De HTSM sector heeft duidelijke behoefte aan dergelijke campussen. De gebiedsontwikkelingen geven de hierboven genoemde activiteiten rond innovatie en valorisatie een zichtbaar ontmoetingspunt.
ICT Naast infrastructuur is het ook van belang om in 2013 het maatschappelijk belang van ICT als techno logie voor de samenleving zichtbaar te maken en de kansen te benutten die hieruit voortvloeien voor Oost-Nederland. Zeker daar ICT in toenemende mate als "embedded" terug te vinden is in de toepassingen van High Tech Systems en Materialen. Daarom willen we in 2013 verder werken aan de ont wikkeling van ICT-infrastructuur, in de vorm van breed band netwerken voor de zakelijke markt. Uiteraard alleen indien de subsidienten deze aanvullende taak aan ons gunnen. Oost NV zal in 2013 actief bijdragen aan de realisatie van deze breedbandnetwerken voor de zakelijke markt, na goedkeuring van de provinciale plannen in Overijssel en Gelderland voor de uitrol van breedband naar bedrijventer reinen.
Financieel instrumentarium Financiering in de vorm van leningen en deelnemingen is essentieel om innovaties in deze Topsectoren te laten slagen. Oost NV verbindt vragen vanuit het MKB met de kennisinstellingen, zoals de UT. De UT zet zich hiervoor in om kennisvalorisatie in het project Koplopers A1 van de grand te krijgen. In Overijssel zijn concrete plannen om in 2013 een Innovatiefonds te realiseren. PPM Oost zal hierbij de rol spelen van fondsmanager. Dit fonds zal de noodzakelijke financiele ruimte bieden voor innovatieve bedrijven uit deze sector.
Internationale netwerken Voor de internationalisering werken we intensief samen op het gebied van promotie en acquisitie met kennisinstellingen als MESA+, CTIT, MIRA/CMI en BCS. In samenwerking met deze bedrijvenclusters organiseren en ondersteunen we vanuit Oost NV inbound en outbound missies en matchmaking events. We organiseren gezamenlijke deelnames aan internationale beurzen en conferenties. In het kader van de Innovatiedriehoek Twente stemmen we onze acquisitie-activiteiten af met het acquisitieteam van Kennispark Twente. Wij zijn tevens intensief betrokken bij projecten random de Luchthaven Twente, Hessenpoort, A1 bedrijventerrein Deventeren NovioTech Campus in Nijmegen. De internati onale activiteiten blijven vooral gericht op de BRIC-landen, Noord-Amerika, Duitsland en Zuid-Korea. Op technologiegebied is de score van de NFIA in deze landen het hoogst. Daarom werken we op dit gebied dan ook intensief samen met de NFIA en Innovation Attachees. Belangrijk is ook de relatie met Duitsland te versterken. Van belang is voor komend jaar verder te werken aan de realisatie van internationaal onderwijs in Twente. Mogelijk kan Oost NV hieraan een bijdrage leveren. Aan de basisactiviteiten onder deze noemer kunnen de subsidienten Gelderland en Overijssel moge lijk aanvullende activiteiten inbesteden, zodra zij de internationaliseringsparagrafen concreet hebben uitgewerkt. Voor een compleet overzicht van alle activiteiten en beoogde projecten van Oost NV in het licht van de High Tech sectoren verwijzen we naar bijlage 1. 24
oostnv
5.4
Energie-en Milieutechnologie
Impulsen van de nationale en regionale overheid zijn nodig om markt- en systeem falen op te lossen. De provincies Gelderland en Overijssel en het ministerie van EZ geven deze impulsen aan de Ener gie- en Watersector via een actief EMT beleid. In Gelderland schakelt de provincie Oost NV in bij de uitvoering van het beleid; in Overijssel niet. Binnen het brede spectrum Energie- en Milieu technologie richten we ons op volgende focusgebieden: Duurzame energie; Biobased Economy; Watertechnologie en -zuivering; Smart Grid. Daarnaast zijn campussen, netwerken, Financieel instrumentarium en internationalisering natuurlijk ook van belang.
Duurzame energie Wageningen University & Research Centre (WUR) en DNV KEMA ontwikkeien bijvoorbeeld technieken voor de winning van biologische brandstoffen uit organische reststromen in onder meer het Gelders energietransitie centrum. Zij werken daarbij in toenemende mate samen met deskundigen van de Universiteit Twente en met het technologiecluster rond bio-energie. Op het gebied van biobased en zonne-energie gaan we relevante relaties aan en halen onze bestaande contacten verder aan met andere clusters in onder meer Noord-Nederland en Zuidoost-Brabant, samen met de zusterorganisatie NOM respectievelijk BOM. Daarnaast zien we een groeiende behoefte aan innovaties voor duurzame energieopwekking, zoals warmte-koude opslag, warmtepompen, diepe en ultra diepe geothermiesystemen. De combinatie met zonnecellen en decentrale windenergie vergroot de haalbaarheid van energie neutrale oplossingen in de bouw en industrie.
Biobased Economy Het thema Biobased Business Economy omvat het domein van de productie op basis van organische grondstoffen. Voorheen gebruikten we hiervoor ook wel het begrip agrificatie. Denk aan verf op basis van plantaardige olie in plaats van synthetische olie. Het past in de trend van hernieuwbare grondstoffen. Algea Pare te Wageningen en de initiatieven rond Parenco, waar we in 2013 hard aan doorwerken, zijn hier goede voorbeelden van. In Oost-Nederland ontstaan - mede door de inspanningen van Oost NV- steeds meer activiteiten op dit gebied. Deze zijn gebaseerd op teelten zoals algen, aquacultuur, grassen, hout en dergelijke, die samenvallen met de reststromen van de voedingsmiddelenindustrie. Biobased Business kan resulteren in nieuwe - afbreekbare - producten of groene energie. Hierin is een duidelijke cross-over te maken met de nieuwe topsector Energie- en Milieutechnologie (EMT) en de topsector Chemie (biobased polymeren). Belangrijk is ook dat de Universiteit Twente en WUR op dit gebied zijn gaan samenwerken. Het Algea Park en de ideeen rond Parenco voor de gebiedsontwikkeling maken de hierboven genoemde activiteiten zichtbaar. Echter een dergelijke gebiedsontwikkeling vergt een lange adem. U kunt hierbij denken aan pianvorming, verwerving van commitment van betrokkenen en belanghebbende partijen en het accommoderen van de (inter-)nationale valorisatieprojecten. Oost NV werkt samen met Food & Nutrition Delta (FND), Stichting Food Valley en de daaraan verbonden Food Valley Society, Innofood, Dutch Poultry Centre, Betuwse Bloem, Kennispoort regio Zwolle etc. Deze bedrijvengroepen geven signalen af die Oost NV verder ontwikkelt en uitbouwt tot nieuwe, innovatieve projecten en business cases. Oost NV ontwikkelt en werkt met de betrokken 25
oostnv
bedrijven samen de ideeen uit tot concrete business plannen waarmee een groep samenwerkende partijen (in een zogenaamd cluster) de markt betreedt. Deze business cases passen in de Food Valley Ambition 2020. Voor de ontwikkeling van de campus blijkt in de praktijk jarenlange inspanning noodzakelijk. U kunt hierbij denken aan planvorming, verwerving van commitment van betrokkenen en belanghebbende partijen. Voor de Ambition zijn daarin drie sporen aangebracht, namelijk de gebiedsontwikkeling, de kennisvalorisatie en de marketing van het concept voor het aantrekken van buitenlandse bedrijven.
Watertechnologie- en zuivering Onder de noemer EMT willen we komend jaar aandacht schenken aan de kansen van watertechnologie- en zuivering. Gelderse bedrijven als Triqua, Water Insight, Aqua Industrial water Treatment en Clean Light ontwikkelen zeer innovatieve producten veelal voor de wereldmarkt. In Overijssel zijn overigens ook veel toonaangevende bedrijven op dit vlak actief - Pentair X-flow, Wavin, Dyka, Nanomi, Wazutec Water Treatment. Op de universiteiten van Wageningen en Enschede ontwikkelen onderzoekers nieuwe kennis en toepassingen op het gebied van waterzuivering. Imares is een van de kennisinstituten van WUR gespecialiseerd in onder meer watertechnologie en -zuivering. In het komende jaar ontwikkelen we een innovatietraject op dit gebied.
Smart Grid Naast de bekende centrale energiebedrijven voor opwekking en distributie, ontstaan in Nederland naar verwachting honderden decentrale energiebedrijfjes met biogasinstallaties, zonneenergiepanelen en windparken. Dit vraagt om een andere opzet van het energienet. Het net krijgt honderden kleine leveranciers. Het verandert van een "central grid" in een "Smart Grid". Hiervoor zijn vele innovaties noodzakelijk, in de hardware maar juist ook in software. Met name instituten als DNV, KEMA, CTIT en Novay kunnen hierin van toegevoegde waarde zijn. Dit blijkt ook uit de ontwikkeling van het demonstratiecentrum Watt Connected dat verder kan uitgroeien naar een open innovatienetwerk op dit gebied. Naarmate we meer duurzame bronnen aan het elektriciteitsnet aanhaken, groeit het belang van efficiente energieopslag. Dit vraagt ook om aanvullende opslag van energie tijdens perioden met een overaanbod van duurzame energie en dito innovaties op dit gebied.
Netwerken De stichting kiEMT waarvan Oost NV in de afgelopen jaren hoofdparticipant is geweest, heeft het netwerk van bedrijven in Oost-Nederland geinventariseerd en geactiveerd. Daarnaast zijn op lokaal niveau diverse netwerken van bedrijven ontstaan die actief samenwerken aan duurzaamheid. In 2013 zet Oost NV zich in om ideeen, die uit deze netwerken ontstaan, verder te brengen. Dit is te vergelijken met de inzet van Oost NV bij de andere speerpunten Life Sciences & Health, Agro-Food en High Tech. We vertalen hiervoor ook de roadmaps van de topsectoren Energie en Water naar de regio. Zo geven we richting aan verdere initiatieven binnen de clusters van bedrijven. Veel bedrijven besteden aanmerkelijk meermiddelen aan technische ontwikkeling dan zij hadden gepland. Ze beschikken daardoor niet meer over de slagkracht en financiele middelen voor een succesvolle marktintroductie. Financiele prikkels kunnen deze drempel slechten. Belangrijke oplossingen hiervoor zijn demonstratieprojecten die we opzetten. We begeleiden de uit voering om dit te kunnen uitproberen bij klanten die als "first mover" fungeren. Door" kansenzones" voor dit soort projecten te creeren, doorbreken we de patstelling. Vanuit de diverse disciplines binnen Oost NV kunnen we mogelijk tot haalbare business cases komen, samen met marktpartijen analoog aan het uitrollen van het glasvezelnetwerk voor bedrijventerreinen over Oost-Nederland.
oost nv
Campussen De campussen bieden de ruimte en de R&D-faciliteiten voor langlopende samenwerkingsverbanden tussen bedrijven en tussen bedrijven en kennisinstellingen. De energietechnologiesector heeft duide lijke behoefte aan dergelijke campussen. Op dit moment ziet Oost NV voor verschillende campussen goede kansen: Norske Skog in Renkum gericht op verkrijgen van biobrandstof uit reststromen van het papier, waterzuivering en bio raffinage, Algea pare rond bio raffinage en biobrandstoffen en bij KEMA in Arnhem gericht op Smart Grids rond het initiatief Watt Connect.
Financieel instrumentarium Financiering in de vorm van leningen en deelnemingen zijn eveneens van groot belang om innovaties in de EMT-sector tot stand te brengen of infrastructurele projecten die bijdragen aan de Gelderse transitiedoelstellingen naar duurzame energieproductie. Daarvoor is in Gelderland het Innovatie- en Investeringsfonds Gelderland beschikbaar, waarvoor PPM Oost optreedt als fondsmanager. In Overijssel gaat een groot Energiefonds van start, waardoor fors ruimte komt om innovaties op dit gebied te financieren. In het project Gelderland Valoriseert! wordt door een breed consortium actief gewerkt aan de kennisvalorisatie op het gebied van onder meer EMT.
Internationale netwerken Voor de internationalisering werken we intensief samen op het gebied van promotie en acquisitie met kennisinstellingen als WUR, UT, KEMA, MESA+, CTIT en Novay. In samenwerking met deze bedrijvenclusters organiseren en ondersteunen we in- en outbound missies en matchmaking events. We nemen gezamenlijk deel aan internationale beurzen en conferenties. Wij zijn tevens intensief betrok ken bij projecten random Industrie Park Kleefse Waard (energie en milieu) en bij het opzetten van een ICT cluster Oost-Nederland. De internationale activiteiten blijven vooral gericht op Noord-Amerika, Nabije- en Verre Oosten waaronder China, India en Zuid-Korea. Op technologiegebied is de score van de NFIA in deze landen het hoogst. Dit zijn de gebieden waar we dan ook intensief met de NFIA en Innovation Attachees samenwerken. Aan de basisactiviteiten onder deze noemer kunnen de subsidienten Gelderland en Overijssel moge lijk aanvullende activiteiten inbesteden, zodra zij de internationaliseringsparagrafen concreet hebben uitgewerkt. Voor een compleet overzicht van alle concrete EMT-activiteiten en beoogde projecten van Oost NV in het licht van de regionale topsectoren energie en water verwijzen we u naar bijlage 1.
27
oost nv
5.5
Overige economische activiteiten
Niet alle relevante kansrijke sectoren en voorwaardenscheppende bedrijfsinfrastructuur zijn een op een terug te vertalen naar de nationale en regionale topsectoren. Het betreft voor Oost-Nederland de sectoren Maakindustrie en Logistiek en voorwaardenscheppende infrastructuur in termen van bedrijventerreinen, kantoren en breedbandinfrastructuur. Oost NV en PPM Oost is in deze sectoren vergelijkbaar actief als in de Topsectoren Agro-Food, Life Sciences & Health, High Tech en EMT (zie de voorgaande hoofdstukken). De innovatieve kansen binnen de maakindustrie en de cross-overs van logistieke dienstverleners met de andere regionale topsectoren zijn evident. Dit geldt ook voor de kansen op het gebied van bedrijventerreinen en kantoren en breedband, waarin PPM Oost en Oost NV eveneens actief zijn.
Kansrijke sectoren: Maakindustrie De maakindustrie is een stuwende kracht in de economie in Oost-Nederland. Delen van de dienstensector en het leeuwendeel van export en investeringen zijn aan deze industrie gekoppeld. De aanwezigheid van de maakindustrie is daarmee een randvoorwaarde voor productiviteitsgroei, innovatievermogen, technologische ontwikkeling en de opkomst van kennisintensieve bedrijvigheid. Maar de wereldwijde concurrentie in de industriele productie is groot. Innovatie en technologische vernieuwing bieden de beste garantie voor behoud en mogelijk zelfs uitbreiding van de bestaande Industrie. Het is niet meer dan logisch dat Oost NV zich daarom inzet om buitenlandse maakindustrie te behouden en mogelijk nieuwe buitenlandse maakindustrie bedrijven aan te trekken voor de regio. De provincies stimuleren innovatie door bedrijven te verbinden met elkaar en met onderwijs- en kennisinstellingen. Zo kan gemakkelijker kennisvalorisatie ontstaan. De Regionale Centra voor Technologie (RCT's) spe len in Gelderland een belangrijke rol als eerstelijnsorganisatie om de maakindustrie te informeren en om te netwerken met elkaar en met kennisinstellingen. In Overijssel betreft het de innovatielokketten. Oost NV is actief vanuit de tweedelijnsactiviteiten in het bouwen van innovatieclusters waarin ook maakbedrijven participeren. Zo zetten Oost NV en PPM Oost samen met de RCT's het instrument "Gelderland voor Innovaties" in om innovaties te stimuleren. Dit instrument krijgt in 2013 een forse uitbreiding. Tevens zet Gelderland met het fonds "MKB Kredietfaciliteit Gelderland" zich in om de groei van potentiele doorgroeiers in de maakindustrie te faciliteren die geraakt worden door de economi sche crisis.
Kansrijke sectoren: Logistiek Gelderland en Overijssel fungeren als logistieke schakel tussen het Rotterdamse havengebied en het Duitse achterland in het Ruhrgebied/Nordrhein-Westfalen (NRW) en Niedersaksen. Het goederenvervoer in Oost-Nederland zal de komende jaren sterk groeien. Enerzijds willen we profiteren van de werkgelegenheid en de economische impuls die deze groei met zich meebrengt. Anderzijds moeten we ons inzetten voor efficienter, schoner en veilig transport door de regio. Vooral in het vervoer over water en spoor zien we veel mogelijkheden op dit gebied. Specifiek voor de grote rivieren doen zich kansen voor, waarbij we initiatieven actief ondersteunen bij het onderzoeken van te ontwikkelen watergebonden locaties. Oost NV is in het verleden betrokken geweest bij de ontwikkeling van dergelijke logistieke terminals in Oost-Nederland. Verder heeft Oost NV innovatieclusters samengesteld waarin ook logistieke dienstverleners participeren. Zo staat het instrument "Gelderland voor Innovaties" ook open voor logistieke dienstverleners. Met een integrale programma aanpak kunnen we de kansen voor het logistieke cluster optimaal benutten. Deze aanpak verbetert zowel ruimtelijke ordening, transport, logistiek en bereikbaarheid als innovatie in hun onderlinge samenhang. Deze integrale aan pak is ook van belang om Oost NV - gezamenlijk met alle partners - succesvol in te zetten om buiten landse distributiecentra voor de Nederlandse en Europese markt te werven en te laten landen. De 28
oost nv
samenwerking met alle relevante partijen zorgt ervoor dat de inspanningen gericht op de versterking van de Nederlandse achterlandverbindingen niet alleen gunstig uitpakken voor de Randstad, maar ook voor de sectoren in de regio. De regio definieren we hier overigens strikt: Gelderland. In overleg met de provincie bezien we welke acties we in aanvulling op de topsectoren we in de Gelderse logistiek kunnen oppakken. Voor Overijssel heeft Oost NV geen activiteiten in de logistiek uit.
Voorwaardenscheppende bedrijfsinfrastructuur: Bedrijventerreinen Heel veel bedrijven, actief in de topsectoren, zijn niet alleen gehuisvest op de campussen maar van oudsher juist ook op gemengde bedrijventerreinen. Vaak staan vestigingen van bedrijven uit de top sectoren broederlijk naast vestigingen van bedrijven uit de kansrijke sectoren als maakindustrie en logistieke dienstverleners. Kortom (her-)ontwikkeling van een bedrijventerrein om het gereed te maken voor de 21ste eeuw is dus ook van belang voor het functioneren van de aldaar gevestigde bedrijven. Echter de (her)ontwikkeling van werklocaties staat onder druk. De ontwikkeling van nieuwe bedrijven terreinen moeten we naar beneden bijstellen. Gemeenten zijn extra voorzichtig hierin te investeren, gezien de lopende bezuinigingen. Toch blijft, in dit geval letterlijk, ruimte voor economische activiteiten een voorwaarde voor een goed vestigingsklimaat. Dit geldt trouwens niet alleen voor ruimte sec maar ook voor bijvoorbeeld shared facilities en goede digitale infrastructuur en logistieke terminals. Juist ook elementen die voor Oost NV van belang zijn in het aantrekken en behouden van buitenlandse bedrij ven. Voor de uitvoering van de (her-)ontwikkeling van reguliere bedrijventerreinen zien het Rijk en de provincie Overijssel geen rol meer weggelegd voor Oost NV. Zo heeft voor de aanpak van de private kavels binnen de (her-)ontwikkeling Overijssel de Herstructurerings Maatschappij Overijssel kortweg HMO in het leven geroepen. Prioriteiten bij het Rijk en de provincie Overijssel waarin zij wel mogelijk (beperkt) actief wil blijven, zijn de campussen die ten diensten staan aan de ontwikkeling van de Top sectoren. In de Gelderse Aanpak van de (her-)ontwikkeling van bedrijventerreinen heeft Oost NV de rol van aanjager en procesbegeleider van idee tot planvorming. Zo assisteert zij gemeenten en ondernemers bij het opstellen van de ambitie en begeleidt zij het proces om tot een businessplan voor de bedrijfsomgeving te komen. Tevens voert Oost NV vastgoedanalyses uit om de kansen en ontwikkeling bij private partijen optimaal te benutten. De belangenverschillen ten aanzien van de functie van het terrein, de wensen van private partijen en de overheid en het verschil tussen plan en uitvoering vragen visie, geduld, doorzettingsvermogen en soms ook geluk. De provincie Gelderland onderzoekt samen met Oost NV in 2013 de mogelijkheden om revolverend financiele middelen in te zetten voor gebiedsontwikkelingen. Hiermee wordt zowel de publieke als de private ruimte op de schop genomen. Naast publiek investeringen dient het ook om zoveel mogelijk private investeringen te mobiliseren in het kader van de verzakelijkingsagenda. Hierbij zal het in de toekomst niet alleen gaan om bedrijventerreinen en campussen maar ook om de herontwikkeling van kantoren. Een praktijkvoorbeeld is dat Oost NV thans samen met de private eigenaren en de gemeente Zwolle de herontwikkeling van het kantorenpark Oosterenk oppakt. Zeker is dat de herontwikkeling van bedrijventerreinen een duurzame activiteit is. Het hergebruik en intensivering van ruimtegebruik voorkomt namelijk verloedering en aanleg van overbodige nieuwe terreinen. Parkmanagement en het beheer van terreinen is dus van belang maar staat nog veelal al leen op papier en dat blijkt in de praktijk geduldig te zijn. Ontwikkeling en implementatie van efficiente (regionale) beheerconcepten is een logische maar vooral ook noodzakelijke activiteit om verloedering tegen te gaan en de gei'nvesteerde middelen in de herontwikkeling niet versneld teloor te laten gaan. Ook is duurzaamheid voor ondernemers een manier om geld te verdienen en zich "groen" in de markt te zetten. Investeringen in bijvoorbeeld duurzame energieopwekking renderen steeds beter. Het loont
oost nv
hiergoed naarte kijken. Infrastructurele investeringen in duurzame energieopwekking kunnen worden gefinancierd vanuit het Innovatie- en investeringsfonds Gelderland, waarvan PPM Oost het fondsmanagement voert. In een klein aantal gevallen dienen we echter nog een slag te maken voordat we tot een rendabele business case kunnen komen. Een cross-over met de nieuwe topsector Energie- en Milieutechnologie ligt voor de hand. Ideeen over het aantrekken en vestiging van bedrijven op basis van waardeketens en daarmee een betere segmentering van de te herstructureren terreinen zijn er wel, maar we moeten deze plannen nog verder concretiseren voordat we ze in de praktijk kunnen brengen.
Breedband/Glasvezel Oost NV is intensief betrokken bij de uitrol van de glasvezel 'back-bone' in Oost-Nederland. Inmiddels is de back-bone gerealiseerd en zijn diverse digitale marktplaatsen aanwezig waarmee bedrijven een scala aan digitale producten kunnen inkopen. Toch zijn nog maar ongeveer 25% van de bedrijventer reinen in Oost-Nederland voorzien van snelle digitale infrastructuur. In Overijssel zijn ideeen om heel de provincie te verglazen. Er zijn drie pilots in uitvoering, waarin Oost NV meewerkt aan de vorming van consortia en meerekent om de business cases rond te krijgen. Ook de provincie Gelderland heeft vier pilots uitgevoerd om haar rol op dit dossier te bepaien. Glasvezel is meer en meer een onmisbare 'nuts'-faciliteit op een bedrijventerrein. Voor 2013 betekent dit, bij goedkeuring van alle plannen, een mogelijke ondersteuning bij de uitrol van breedband op verschillende bedrijventerreinen in beide provincies. Afhankelijk van de besluitvorming worden hier separaat met Oost NV op maat afspraken over gemaakt. De inzet voor breedband/glasvezel zit namelijk niet in de basisfinanciering. Deze ondersteuning bestaat uit het inbrengen van praktische en onafhankelijke kennis en ervaring bij het opstellen van investeringsplannen en business cases. De ontwikkelingen op breedbandgebied gaan snel. Van gemeenten en ondernemers kunnen we niet verwachten dat ze die allemaal bij kunnen houden. Verder zijn er de nodige valkuilen waarvoor we ze behoeden. Op het A-18 Bedrijvenpark heeft dit geleid tot gemeentelijke voorfinanciering van de aanleg van breedband op dit nieuwe terrein. De parkmanagement organisatie verkrijgt het eigendom van het glasvezelnetwerk. Daarnaast zijn er diverse combinatiemogelijkheden. Zo heeft Haaksbergen het besluit genomen om over te gaan tot de aanleg van een innovatieve combinatie van glasvezel en beveiliging. Voor een compleet overzicht van alle concrete activiteiten en beoogde projecten van Oost NV in het licht van de regionale kansrijke sectoren maakindustrie en logistiek en de voorwaardenscheppende bedrijfsinfrastructuur in termen van bedrijventerreinen en breedband verwijzen we u naar bijlage 1.
30
oostnv
6.
Financier!
In 2013 krijgen we wederom te maken met de gevolgen van de afbouw van de subsidierelatie met het ministerie van Economische Zaken. Dat betekent voor 2013 wederom ruim € 600.000 minder. We kunnen de bezuiniging in 2013 opvangen, door een verdere efficiencyslag en additionele financiering. Vanaf 2014 en 2015, als de subsidie van het ministerie verder is afgebouwd, zal Oost NV dit niet verder kunnen opvangen en zal er, bij onvoldoende additionele financiering, gesneden moeten worden in de dienstverlening.
6.1
Financiering
Financiering basissubsidie Ministerie van EZ In 2013 krijgen we, zoals gezegd, te maken met de tweede bezuinigingsronde van het ministerie van Economische Zaken. Provincie Overijssel en provincie Gelderland De beschikkingen van 2012 nemen we als basis voor de begroting 2013. Inhoudelijk bespreken we per kwartaal, aan de hand van een schriftelijke rapportage, de voortgang met de subsidienten en bekijken we eventueel waar aanpassingen gewenst zijn. Omzet programma en project activiteiten In de begroting hebben we € 2,4 miljoen opgenomen voor de uitvoering van (lopende) programma's en projectactiviteiten. Daarvan betreft€ 1 mln. reeds lopende projecten. Daarnaast vindt overleg plaats over extra werkzaamheden met waarschijnlijk daaraan gerelateerde inkomsten uit programmafinanciering. Oost NV heeft in de personeelsomvang de afgelopen jaren een ruime flexibele schil (contracten voor bepaalde tijd) opgebouwd, die in overeenstemming was met de te verwachten omzet boekjaarsubsidie en programma-financiering. Door de teruggang in personeel is die flexibele schil per 1 januari 2013 erg klein geworden. We gaan ervan uit dat de afbouw van personeel, zoals ingezet in 2012, niet verder noodzakelijk is en dat er mogelijk enkele vacatures zullen ontstaan. Deze vacatures zullen we met flexibele contracten invullen en uiteraard afstemmen op de mogelijk additionele financiering.
6.2
Kosten
Directe externe kosten De begroting gaat uit van een out of pocket budget voor 2013 van € 250.000. Personeelskosten De personeelskosten zijn gebaseerd op een personeelsomvang van 49,3 fte bij Oost NV. Dat is meer dan per 1 januari daadwerkelijk in dienst is. Zoals hierboven reeds opgemerkt zijn de personeels omvang en personeelskosten afgestemd op de financiering. Vacatures zullen we pas invullen als de financiering hard is. Bij PPM Oost zijn per 1 januari 2013 23,8 fte werkzaam. 31
oostnv
Overhead De overheadkosten zijn gebaseerd op de cijfers van 2012 en op de historie in de voorgaande jaren. Ze zijn waar nodig gecorrigeerd. In 2013 komt de integrate kostprijs uit op € 930 per dag en is daarmee 5% lager dan in 2012.
6.3
Begroting Oost NV 2013
Begroting van Oost NV is hieronder opgesteld en weergegeven exclusief PPM Oost Bedragen in € Begroting 2013 FINANCIERING Activiteitensubsidie Programma financiering/overige activiteiten Rente inkomsten
4.108.000 2.350.000 10.000
Totaal financiering
6.468.000
DIRECTE KOSTEN Directe externe kosten Personeelskosten Totaal directe kosten
250.000 4.710.000 4.960.000
OVERHEAD Overige personeelskosten Huisvestingskosten Automatisering Algemene Kosten Promotie kosten Totaal overhead Netto resultaat
375.000 425.000 225.000 400.000 75.000 1.500.000 8.000
Specificatie financiering Activiteitensubsidie Bedraqen in € Begroting 2013 Financiering Ministerie van Economische Zaken Provincie Overijssel
1.250.000 1.428.000
Provincie Gelderland Totaal
1.430.000 4.108.000
32
oost nv
Specificatie personeelskosten Bedragen in €
Lonen en salarissen Pensioenlasten Sociale lasten Overiq Totaal
Beg rating 2013 3.395.000 695.000 535.000 85.000 4.710.000
Specificatie overhead Overige personeelskosten Bedragen in €
Opleiding/cursussen Reis- & autokosten Overiq Totaal
Begroting 2013 60.000 195.000 120.000 375.000
Huisvestingskosten Dit betreft voornamelijk huurkosten. Oost NV werkt vanuit twee locaties: Arnhem en Enschede. Automatiseringskosten Dit betreft onder andere licentiekosten, afschrijvingskosten en systeembeheer. Algemene kosten Bedragen in €
Kantoorkosten etc. Kosten RvC
Begroting 2013 225.000 45.000
Accountantskosten BTW correctie Totaal
30.000 100.000 400.000
De BTW-correctie heeft betrekking op de voorbelasting die niet is terug te vorderen. Promotiekosten Dit betreft o.a. flyers, brochures, internetsites en kosten van het werkplan en het jaarverslag. Het betreft alleen de algemene kosten voor Oost NV en niet de kosten die in projecten zijn door te belasten.
33
oost nv
Activiteitenplan Oost NV 2013 Bijlagenrapport
Arnhem/Enschede, december 2012
oost nv
Inhoudsopgave Bijlagenrapport Bijlage 1: Overzicht van acties en output 1.1 1.2 1.3 1.4 1.5 Bijlage Bijlage Bijlage Bijlage
2: 3: 4: 5:
3
Agro-Food Life Sciences & Health High Tech Systems & Materials Energie- en Milieutechnologie Overige economische activiteiten
3 10 16 22 29
Inzet van capaciteit Indicatoren Programmafinanciering 2013 1ste en 2de lijns ondersteuning
36 41 42 43
oost nv
Bijlage 1
Overzicht van acties en output
Hieronder geven we de opsomming van het activiteitenpakket van Oost NV in 2013. We delen de activiteiten in naar de aard ervan onder de verschillende topsectoren. We geven telkens aan in welke provincies we de activiteiten uitvoeren en - voor zover mogelijk en reeds bekend - welke resultaten de activiteiten opleveren. De output die we voorzien berust op schattingen op grond van ervaringen uit het verieden. Het is niet zinvol om in dit stadium te gissen naar de verdeling ervan tussen de beide provincies. In de Jaarrapportages maken we die uitsplitsing uiteraard wel. Een gedeelte van de activiteiten betreft inbesteding van werk bovenop het basispakket en additionele projecten. We noemen dit programma-activiteiten. Hieronder presenteren we alle activiteiten als een integraal geheel. In Bijlage 2 geven we per activiteit de uitsplitsing in basis en programma en de personele inzet die ermee gemoeid is.
1.1.
Agro-Food
Deze actiepunten voeren we voor het merendeel uit in Gelderland. Voor de indeling gebruik hebben we gebruik gemaakt van het prioritaire programma food en het meerjarenprogramma van onder meer de stichting Food Valley. Mogelijk dat via aanvullende activiteiten we Overijssel beter kunnen laten aansluiten op onder meer duurzaamheid in de Agro-Food sector.
Gebiedsontwikkeling & bereikbaarheid
i
FV Ambitie 2020
De Valleiregio ontwikkelen tot het Agro-Food centrum van Europa en koploper op gebied van gezonde en duurzame voeding. Dat is het centrale doel van de Food Valley ambitie 2020. De verdere campusontwikkeling in de Food Valley regio biedt de ruimte en de R&Dfaciliteiten voor langlopende samenwerkingsverbanden tussen bedrijven en tussen bedrijven en kennisinstellingen. De betrokken overheden en instellingen werken de ambitie uit langs drie programmalijnen: Kennisvalorisatie (Startlife en KIC energie en KIC Food), Marketing (stichting Food Valley/ Regio Food Valley) en Gebiedsontwikkeling (kennisas Ede-Wageningen en Campusontwik keling WUR). Oost NV coordineert de drie programmalijnen in de periode 2010-2015. Output: in 2013 is een tussenrapportage 'drie jaar Food Valley Ambitie 2020'. Registratie van de output loopt via basisprogramma economie onderdeel bedrijventerreinen. Smart outputs dit jaar nog niet te noemen.
2
Food Experience Center
Een specifiek onderdeel van de Food Valley Ambitie is de realisatie van het World Food Center (WFC). Dit wordt een combinatie van educatief centrum, laboratorium en informatiepunt over gezonde voeding. De foodsector heeft behoefte om het belang van voedsel beter zichtbaar te maken aan een groter publiek. Binnen Food Valley is tevens de behoefte om het betrokken bedrijfsleven, kennisinstellingen en overheden aan een groter publiek (inter-)nationaal zichtbaar te maken. Eerste ontwerp voor het WFC is een pand in de vorm van een ei, als eyecatcher. Oost NV heeft het voorstel vanuit de regio mee voorbereid in de vorm van een bidbook en ondersteunt de werving van financiering bij overheden en bedrijfs leven. Output in 2013: dekking voor de investering in WFC is rond - geschatte investeringsvolume: € 110,- miljoen
3
3
CampusParenco/ AlgeaPARC
Samen met private investeerders coordineert Oost NV haalbaarheidsstudies en een busi ness plan voor de Campus Parenco gericht op verkrijgen van biobrandstof en grondstoffen uit reststromen (bioraffinage). Dit als onderdeel van het nieuwe speerpunt EMT (zie verder op). Daarnaast ondersteunt Oost NV bij het aantrekken van risicokapitaal c.q. nieuwe projectpartners. Algea PARC is ook een dergelijk initiatief waarin Oost NV mede heeft gezorgd om de financiering rond te krijgen. Oost NV is zich nu aan het orienteren welke volgende stappen noodzakelijk zijn om samen met de WUR en de initiele partners te kijken hoe het fysieke onderzoekscentrum verder uit te bouwen. Een samenwerking met de campusont wikkeling van Parenco is daarbij een van de mogelijkheden. Output in 2013: planontwikkeling voor de investeringen in beide initiatieven is rond. Reqistratie van de output loopt via basisproqramma economie onderdeel bedrijventerreinen.
4
Centre for Advanced Technology Agro-Food (CATAgro-Food)
Oost NV vertegenwoordigt de provincie Gelderland in de stuurgroep CAT-Agro-Food. Het project is een revolving fund van 15 miljoen euro voor de aanschaf van R&D-apparaten bij WUR. De apparaten zijn niet alleen voor onderzoeksgroepen binnen de WUR maar ook instellingen en bedrijven erbuiten. Oost NV brengt het fonds nadrukkelijk bij MKB bedrijven onder de aandacht en spoort de WUR aan om hier actie in te ondernemen. Output in 2013: actief blijven deelnemen in de stuurgroep CAT-Agro-Food en blijven hameren op actie vanuit WUR richtinq MKB. Smart outputs dit jaar noq niet te noemen.
5
Betuwse Bloem
In het Green Port Betuwse Bloemprogramma is duurzaamheid en energie een belangrijk element naast logistiek en innovatie. In de verschillende tuinbouwclusters ontstaan vele nieuwe ideeen. Oost NV coordineert de activiteiten die voor alle tuinbouwclusters van be lang zijn en regelt ook de financiering van het project de Betuwse Bloem. In termen van gebiedsontwikkeling kan gedacht worden aan de laanboomteelt in de Bommelwaard en een ander voorbeeld is de tuinbouwiocatie Bergerden in de gemeente Lingewaard waarbij door Oost NV ook nadrukkelijk wordt gekeken naar gemeenschappelijke faciliteiten in termen van logistiek, infrastructuur en energie. Output in 2013: Coordinatie Betuwse Bloem inclusief rapportage richting provincie Gelder land. Smart outputs in dit iaar noq niet te noemen.
Versnellen van innovaties
6
Koplopers in Ambitie
Bureau Food Valley introduceert het Koplopers in Ambitie (KIA) programma. Kenmerkend voor KIA is dat de deelnemende bedrijven zich a priori committeren aan het realiseren van een stevige ambitie rond duurzaamheid of gezondheid. In ruil voor dit commitment ondersteunen Food Valley en Oost NV de betrokken bedrijven inhoudelijk, communicatief en, indien nodig, financieel. Oost NV verzamelt en screent concrete ideeen en voorstellen en staat de jaarlijks drie geselecteerde kandidaten inhoudelijk bij, bij het opstellen van financierbare voorstellen. Output in 2013: financierbare KIA-voorstellen van minimaal 3 bedrijven.
oost nv
1
Product-/ Projectontwikkeling: Voeding en Gezondheid
Uit het netwerk van Food Valley, Ziekenhuis Ede en UMC Nijmegen en via eigen projecten van Oost NV (Kennis Werkt!, Food Future, etc.) komen veel R&D-resultaten voort: nieuwe productconcepten, -modellen en prototypen in het licht van voeding en gezondheid. Veel van die resultaten belanden niet in de markt omdat ondernemers moeite hebben met de industrialisering en de commercialisering - ziedaar de "Innovation Gap". Het traject van R&D-resultaat naar product op de markt noemen we 'business development en -support'. Output in 2013: 5 Cluster- annex business development en -support traiecten.
8
Product-/ Projectontwikkeling: Food & Factory
Uit het netwerk van Food Valley, Innofood, DPC, UT en via eigen projecten van Oost NV (Kennis Werkt!, Food Future, etc.) komen veel R&D-resultaten voort: nieuwe productcon cepten, -modellen en prototypen in het teken van de voedingsindustrie en proces technolo gie. Veel van die resultaten belanden niet in de markt omdat ondernemers moeite hebben met de industrialisering en de commercialisering - ziedaar de "Innovation Gap". Het traject van R&D-resultaat naar product op de markt noemen we 'business development en -support'. Output in 2013: 5 Cluster- annex business development en -support traiecten.
9
Food KIC
Foodbest is een samenwerkingsverband van bedrijven en kennisinstellingen in Nederland en onder meer Denemarken, Belgie, Frankrijk, Groot Brittannie en Italie. Foodbest bereidt een grote KIC-aanvraag voor (Knowledge & Innovation Community), gericht op R&D voor nieuwe duurzame voedselproducten. Ontwikkeling van nieuwe bedrijvigheid in de AgroFood steer en kennisvalorisatie zijn eveneens belangrijke doelen van de Foodbest KIC. De KIC beslaat qua tijd een periode van 10 jaar, waarin de partners en Brussel jaarlijks circa 10 miljoen euro investeren in R&D en in de valorisatie van de uitkomsten van het onderzoek. Indiening van de aanvraag is in 2014/2015. Output in 2013: concept programmavoorstel klaar en consortium compleet; smart outputs in 2013 nog niet te noemen.
10
Brainflow / STEP Forward
STEP Forward is een sub-project binnen het Europese Interreg 4c miniprogramma Brain Flow. Oost NV is op verzoek van provincies Overijssel en Gelderland leadpartner van STEP Forward en coordineert het project van maart 2012 tot en met augustus 2013. De 8 partnerregio's werken samen om 'brain drain' in die regio's tegen te gaan door intensieve kennisuitwisseling. Partners komen uit Litouwen (Hogeschool Alytaus), Duitsland (Hogeschool Niederrhein), Zwitserland (gemeente Basel), Overijssel (Universiteit Twente) en Gelderland (Hogeschool Arnhem Nijmegen). Output in 2013: eindrapport met aanbevelingen voor nieuwe human capital-initiatieven klaar.
11
Europa
Het Agro-Food cluster in Nederland is allengs een onderdeel geworden van een EU-breed netwerk van Agro-Food regio's in Europa. Europese en nationale investeringen in innovatie stromen steeds meer via internationale consortia naar de bedrijven toe. We faciliteren hen bij de aansluiting bij die consortia en bij calls for proposals van de EU waaronder in het nieuwe 8ste kader programma, EFRO Interreg en dergelijke. Omgekeerd betrekken we bui tenlandse bedrijven in R&D-consortia in Gelderland. Output in 2013: minimaal 1 EU-project ontwikkelen gericht op de Agro-Food sector in Gelderland.
5 d.
i " I# ~
4-
& ± JL
oost nv
12
Knowledge Based Bio-Economy
Oost NV en haar partners elders in de EU vormen met het budget van het KBBE-project een netwerk van regio's die een regionale biobased strategie hebben. Deze regio's ontwerpen samen nieuwe instrumenten om deze strategieen in te vullen. Oost NV gebruikt het KBBE-project als vehikel om voor te sorteren op nieuwe EU-fondsen in de periode 20142020. Het KBBE-project is ook een mooie aanvulling op het biobased economy-thema van het Gelderse EMT-programma. Voorwaarde voor dit alles is dat DG Onderzoek & Innovatie van de Europese Commissie de aanvraag in 2013 goedkeurt. Output in 2013: 1 goedgekeurde aanvraag.
13
World Class food Cluster
World Class Cluster is het EU project gericht op de internationale promotie en commercialisatie van de bedrijven actief in de Agro-Food clusters. World Class Cluster richt zich op de ontwikkeling van marktkansen en samenwerkingsverbanden op internationaal niveau in de Agro-Food sector. Primair in het belang van innovatieve en technology-based ondernemingen en voor innovatieve food bedrijven gevestigd in Lombardije, Montpellier en regio Wa geningen. Ultimo 2012 heeft DG Onderneming de aanvraag goedgekeurd waar WUR en Oost NV aan deelnemen. Output in 2013: opstarten van het project. Smart outputs in dit jaar nog niet te noemen.
14
Food Future
Food Future is een majeur Interreg 4a-project met als doel het ontwikkeien van nieuwe producten en processen door bedrijven in de voedingsmiddelenbranche in het DuitsNederlandse grensgebied. Het Deutsches Institut fur Lebensmitteltechnik leidt het project. Oost NV is een van de partners. De partners van Food Future ondersteunen in totaal minimaal 100 ondernemers; waarvan er 50 een financiele bijdrage krijgen voor product- en procesontwikkeling. Looptijd 2010-2013. Output in 2013: 10 bedriiven inhoudelijk ondersteund en 10 bedrijven financieel.
15
StartLife
Valorisatie-consortium StartLife stimuleert ondernemerschap en ondersteunt kennisintensieve startende ondernemers in de sector Agro-Food en Life Sciences. Oost NV participeert in de Stichting en geeft onder de vlag van StartLife ondersteuning aan technostarters in de vorm van business development. Zo verzorgen we introducties bij bruikbare partners en geven we feed back op bedrijfsplannen. We volgen de ontwikkeling van 20 aspirant onder nemers op jaarbasis en zien toe op financierbaarheid van de voorstellen. Output in 2013: business development bij 20 potentiele starters.
16
Meesters van de Toekomst
Ondernemers en Business Angels begeleiden naar meer en betere deals door: - voorlichtings- en matchingsbijeenkomsten, - intakes van proposities en nieuwe business angels, - trainingen bedrijven, - proposities doorgeleiden naar investeerders. Output in 2013: intake van minimaal 20 bedrijven in de Agro-Food-sector en minimaal 10 matches tussen ondernemers en business angels.
17
Gelderland voor Innovaties
Uit het fonds van Gelderland voor Innovaties kunnen innovatieve projecten gefinancierd worden. Oost NV voert de inhoudelijke analyse uit en PPM Oost maakt de financiele analy se en verstrekt en beheert de leningen. Met name de regionale topsectoren komen in aanmerking voor deze leningen waaronder dus ook Agro-Food bedrijven. Voor 2013 gaan we uit van circa 6 verstrekte leningen aan food bedrijven. Output in 2013: intake van minimaal 25 -30 productontwikkeltrajecten.
e
oost nv
18
Innovatie- en Investeringsfonds Gelderland - IIG
Uit het IIG zijn participaties van innovatieve bedrijven mogelijk. Oost NV en PPM Oost wer ken samen aan de uitvoering van IIG. De eerste zorgt voor de uitwerking van waardevolle trajecten die nog niet rijp zijn voor een deelneming uit het IIG-fonds. De tweede zorgt voor intake, aanvraag, beoordeling en beheer van de uitvoering van de diverse participatieprojecten. Output in 2013: uitwerking van minimaal 6 nog niet rijpe trajecten en vertrekking van 20 participaties uit het IIG.
19
Innovatiefonds Overijssel
Uit het op te richten innovatiefonds in Overijssel zijn participaties in het eigen vermogen van innovatieve bedrijven mogelijk. Oost NV en PPM Oost werken samen aan de uitvoering van dit fonds waarbij de inzet van Oost NV via de Innovatieloketten gaat lopen. De eerste zorgt voor de uitwerking van waardevolle trajecten die nog niet rijp zijn voor een deelneming uit het fonds. De tweede zorgt voor intake, aanvraag, beoordeling en beheer van de uitvoering van de diverse participatieprojecten. Output in 2013: we voorzien geen output omdat Agro-Food bedrijven voor het Innovatie fonds Overijssel niet tot de doelgroep behoren.
20
Duurzaamheid in Agro-Food Overijssel
Indien Overijssel hierom vraagt, ondersteunt Oost NV bedrijven in Overijssel bij hetformuleren van maatregelen om de duurzaamheid van de eigen bedrijfsprocessen en producten te verbeteren. We werken hierbij nauw samen met het Overijsselse bedrijvennetwerk Innofood. Output in 2013: is 2 voorbeeld projecten definieren.
7
oost nv
Acquisitie Oost NV heeft al jarenlang de taak om buitenlandse en bovenregionale bedrijven aan te trekken naar Oost-Nederland, dan wel bestaande bedrijven te helpen uitbreiden. Daarnaast is meer aandacht nodig voor het verkopen van de producten van Nederlandse bedrijven in het buitenland. MKB bedrijven in de speerpuntsectoren in OostNederland maken intensief gebruik van de internationale netwerken van Oost NV. Door in samenwerking met de regionale clusters en kennisinstellingen inhoudelijke missies naar de gekozen landen te organiseren voor MKB bedrijven, worden deze bedrijven ondersteund bij hun internationale expansie. Door de regionale kennisinstel lingen hierbij te betrekken wordt de exposure van Oost-Nederland in het buitenland verder versterkt. Dat draagt bij tot meer bekendheid over de technologische competenties van Oost-Nederland en de vestigingsmogelijkheden voor buitenlandse bedrij ven. Dit heeft een zeer positieve invloed op de relatie met NFIA en Innovation Attachees in de landen die proactief door Oost NV worden bewerkt.
21
Internationalisering
Op deze wijze worden de internationale netwerken van Oost NV op 2 manieren benut: 1. door nieuwe bedrijven aan te trekken (van buiten naar binnen) 2. bestaande bedrijven te ondersteunen in het kader van business support en internationalisatie (van binnen naar buiten). Ter ondersteuning van bovengenoemde activiteiten worden onder andere de volgende acties uitgevoerd: - Schatgraven in eigen tuin. - Bezoek van beurzen in binnen- en buitenland. - Organiseren van inhoudelijke missies i.s.m. regionale bedrijvenclusters en kennis instellingen. - Organiseren van match-making events met bedrijven in de gekozen landen. - Ondersteuning instituten als Food Valley, TIFN, WUR bij (internationale) profilering. - Intensiveren van de relaties met NFIA, Innovation Attachees en m.n. in de BRIClanden, Verenigde Staten (California), Canada, Nabije- en Verre Oosten waaronder Zuid-Korea. - Meewerken in alumni-netwerken. - Opstellen bidbooks en organiseren van Fact Finding Trips. Output in 2013: 14 projecten, 150 arbeidsplaatsen, 20 mln. investeringen.
-3 w
z1
-L £ ~ A 111 1. ^
oostnv
Human Capital
22
Kennis Werkt!
Oost NV heeft het project Kennis Werkt! ontwikkeld en dat we nu onder de stichting Food Valley uitvoeren. Enerzijds betreft het buitenlandse studenten een jaar langer innovatiestage laten lopen bij gerenommeerde food-bedrijven door middel van studiebeurzen. Anderzijds leiden we deze studenten op als ambassadeur van de regio Food Valley waardoor er na terugkeer naar het land van herkomst een bedrijf actief is die een relatie kan leggen richting kennisinstituten en bedrijven binnen Food Valley en ook vice versa natuurlijk . De uitvoering van het project loopt tot 2014 waarin 10 ambassadeurs per jaar worden opgeleid en nog meer bedrijfservaring opdoen en deelnemende bedrijven een jaar lang extra R&D capaciteit beschikking krijgen. Output in 2013: opleiden van 10 ambassadeurs en monitoren van de innovatietrajecten binnen de bedrijven.
Governance
23
Samenwerking met stichting Food Valley en initiatief verbinden met andere partners
Oost NV heeft aan de wieg gestaan van de oprichting van Food Valley en levert sindsdien een flink deel van de inhoudelijke capaciteit voor projectontwikkeling en internationalisering/investeringsbevordering. Vastgestelde overlegmomenten zorgen voor goede afstem ming. In het najaar zijn de samenwerkingsafspraken voor de komende jaren en dus ook 2013 weer bepaald. Oost NV verbindt de stichting Food Valley met andere initiatieven in de regio en daarbuiten. Ze fungeert als communicerend vat richting Innofood, Dutch Poultry Centre en Betuwse Bloem. Maar ook met buitenlandse clusters in Europese projecten. Ook de betrokkenheid van Oost NV binnen StartLife en CAT-AgroFood is hierin van belang. Daarnaast voert Oost NV de acquisitietaken uit voor Food Valley. Output in 2013: Actief deelnemen aan netwerkbijeenkomsten van communities, afstemmingsoverleggen blijven initieren en actief meedoen. Smart output is in 2013 niet te noemen.
24
Cross-overs in de Topsectoren Food: TKI
Met het nieuwe topsectorbeleid zijn de topsectoren Agri & Food en Tuinbouw ontstaan. In 2013 gaan de Topconsortia Kennis & Innovatie(TKI's) van start met de uitvoering van toegepast wetenschappelijk onderzoek. Het Ministerie van EZ vraagt aan Oost NV om MKB-ers voor deelneming in TKI's te begeleiden in de food en tuinbouwsector. Dit geldt ook voor cross-overs van MKB-ers in andere topsectoren: High Tech, Chemie en Life Sciences & Health. Oost NV verbindt jaarlijks MKB-ers uit de food en tuinbouwsector aan voor hen relevante TKI's. Output in 2013: 5-10 MKB-ers aan een of meer TKI's verbinden.
9
oost nv
1.2.
Life Sciences & Health
De actiepunten zoals hieronder weergegeven komen overeen met de actiepunten die vanuit Gelder land en Overijssel zijn vastgelegd in de economische programma's en in het meerjarenprogramma van de stichting Health Valley in de Red Med Tech High Way.
Gebiedsontwikkeling en bereikbaarheid
1
Open Innovatiecentra: CMI en One DaTe
In de komende jaren gaat Oost NV een actieve bijdrage leveren in de verdere opbouw en organisatie van de open innovatieplatforms Central for Medical Imaging verbonden aan het MIRA instituut van de UT en One DaTe verbonden aan het UMCN. Deze initiatieven worden actief ondersteunt bij de verdere uitbouw, de vorming van samenwerkingsprojecten en het verbinden van deze centra aan de andere (grensoverschrijdende) initiatieven. Deze twee health open innovatiecentra zijn tevens boegbeeldprojecten van stichting Health Valley. Aandachtspunt is het verder werven van bedrijven en organise ren van de samenwerking met bedrijven binnen en tussen deze open innovatiecentra. Output in 2013: bijdragen aan verdere opbouw en samenwerking met beide open inno vatiecentra. Smart outputs (m2, aantal open innovatieverbanden e.d.) zijn voor 2013 noq niet te qeven.
2
REshape Incubator
Bij het UMCN in Nijmegen zijn in het oude gebouw van de afdeling Neurologie en rond het REshape instituut van UMCN en het Health Valley bureau ruimtes beschikbaar gekomen als open innovatiecentrum voor bestaande bedrijven en voor de opvang van starters. Oost NV, Reshape en UMCN onderzoeken de mogelijkheden voor een REshape innovatie- en starterscentrum. Output in 2013: concept-plan gereed. Smart output is in de aard van de zaak voor 2013 niet te qeven.
3
Novio Tech Campus
Met de ontwikkeling van de Novio Tech Campus wordt een belangrijke cross-over tus sen Health en High Tech bewerkstelligt. De verdere campusontwikkeling van NTC biedt de ruimte en de R&D-faciliteiten voor langlopende samenwerkingsverbanden tussen bedrijven en tussen bedrijven en kennisinstellingen. De betrokken overheden en instellingen werken de ambitie uit langs drie programmalijnen: Kennisvalorisatie (Red Med Tech Ventures, incubator en shared facilities, Marketing (stichting Health Valley, Nijme gen, Business cluster Semiconductors) en Gebiedsontwikkeling (Novio Tech Campus). Oost NV coordineert de drie programmalijnen in de komende jaren door de directievoering van de NTC ontwikkelings BV. Output: in 2013 operationalisering fase 1 van Novio Tech Campus. Registratie van de output loopt via basisprogramma economie onderdeel bedrijventerreinen.
10
Versnellen van innovaties
4
Focusthema Molecule 2 Man 2 Market
Projectontwikkeling (ideevorming, uitwerking voorstel draagvlak creeren, financiering regelen en uitvoering voorbereiden) op het vlak van en op het grensgebied van diagnostiek & drug discovery. Oost NV bouwt het cluster verder op, definieert R&Dprojecten, cluster- annex business developmentprojecten. Output in 2013: opzet om te komen tot 2 proiecten rond drug discovery en diagnostiek.
5
Focusthema E-Health
Uitvoering e-health strategie met ICT- en zorgpartners in Oost-Nederland. Oost NV zoekt de juiste zorgpartners, verzekeraars en ict bedrijven, creeert draagvlak en regelt financiering voor nieuwe e-health toepassingen van bedrijven in de regio. Echter centraal staat het verder bundelen van de marktvraag voor het verder uitrollen van de ehealth toepassingen. Output in 2013: het opzetten van 2 projecten rond e-health toepassingen.
6
Focusthema Medical devices & Robotics
Oost NV ondersteunt bedrijven en instellingen in de robotica aan de ontwikkeling van nieuwe producten, toe te passen in care, maar bijvoorbeeld ook in diagnostica. Voorbeelden van die partijen zijn het Revalidatiecentrum Roessingh in Overijssel en St Maartenskliniek in Nijmegen Output in 2013: het opzetten van 2 projecten rond medical divices en robotics.
7
Meesters van de Toekomst
Via het Meesters van de Toekomst project begeleidt Oost NV ondernemers en Angels naar meer en betere deals door middel van voorlichtingsbijeenkomsten, intakes van proposities, intakes van nieuwe business angels, trainingen, matchingsbijeenkomsten (ondernemers en investeerders) en bedrijven doorgeleiden naar investeerders. Hierbij hoort ook het lidmaatschap van (het bestuur van) EBAN Europe. Output: intake van minimaal 10 proposities in de medische en gezondheidsmarkt en 5 matches tussen business angels en ondernemers.
8
Highway to Health
Oost NV heeft het project ontwikkelt in samenwerking met zorgverzekeraars Nederland. Het project richt zich op voorlichting, training en begeleiding van aspirant innovatieve starters en dito MKB-ers in de zorgsector bij het sneller toegang verkrijgen tot reguliere financieringsstromen in de zorg door geheel Nederland. Tevens moet het ertoe leiden dat innovatieve starters en dito MKB-ers beter beslagen ten ijs de Health markt betreden. De uitvoering van het project wordt volledig uitbesteed aan relevante private partij en. Het kost Oost NV dus geen capaciteit meer. Output in 2013: zorgdragen dat het project goed wordt uitgevoerd en de betreffende workshops goed worden bezocht: minimaal 50 deelnemers.
11
oost nv
Europese en nationale investeringen in innovatie stromen lopen steeds meer via inter nationale consortia, naar de bedrijven toe. We faciliteren hen bij de aansluiting bij die consortia en bij calls for proposals van de EU waaronder in het nieuwe 8ste kader programma , EFRO Intereg en dergelijke. Omgekeerd betrekken we buitenlandse bedrijven in R&D-consortia in Gelderland.
9
Europa/ MIAS
Output in 2013: minimaal 1 EU-project ontwikkeien gericht op de Agro-Food sector in Gelderland. Via het Interreg 4a-project MIAS (Medical Technology and Innovation for an Ageing Society) hebben de MIAS-partners waaronder Oost NV inhoudelijk en financieel enkele R&D-trajecten ondersteund.
10
Labstore/facility Sharing
Het project wordt in 2013 afgerond waarvoor eveneens een eindrapportage dient te worden opgesteld. Output in 2013: private investering van € 1,3 mln bij 8 bedrijven met 20 nieuwe arbeidsplaatsen als gevolg van het project. Oost NV ontwikkelt een virtuele Labstore met R&D-faciliteiten in de regio die de eigenaars aanbieden voor gebruik door derden. Bedrijven en instellingen die deze instru menten en apparatuur niet zelf willen of kunnen aanschaffen, kunnen er via de Labstore gebruik van maken op huur- of leasebasis. Output in 2013: businessplan voorde labstore compleet. Smart outputs zijn in 2013 nog niet te geven.
11
Health Snelle Groeiers
Door business development en -support te concentreren op een klein aantal zorgvuldig te selecteren nieuwe product-marktcombinaties van bestaande, samenwerkende bedrij ven, kweken we snelle groeiers: bedrijven of bedrijfsactiviteiten die sneller en verder uitgroeien dan gebruikelijk. Output in 2013: Oost NV selecteert 4 mogelijke snelle groeiers en neemt de ondernemer op in cluster business development en -support trajecten.
12
ln2LifeSciences
Uitvoering transnationaal project op het gebied van facility sharing in de medische sector. Uitbreiding inventarisatie van facilities bij bedrijven en kennisinstellingen in Over ijssel. Door middel van vouchers wordt het internationaal gebruik van de verschillende faciliteiten gestimuleerd. Output in 2013: in totaal 10 vouchers door het MKB in te laten zetten.
13
Crossovers Topsectoren Health en Agro-Food
R&D en business development trajecten scouten en ontwikkeien op het gebied van gezonde voeding, neutraceuticals en dergelijke (zie ook speerpunt Agro-Food). Output in 2013: minimaal 2 trajecten gescout en in ontwikkeling genomen.
14
Crossovers Topsectoren Health en HTSM
R&D en business development trajecten, scouten en ontwikkeien op het gebied van medical devices, biomaterialen in medische toepassingen (zie ook speerpunt High Tech). Output in 2013: minimaal 2 trajecten gescout en in ontwikkeling genomen
12
oostnv
15
Red MedTech Ventures
Oost NV heeft samen met Health Valley, UMC St Radboud, Saxion, MIRA het valorisatieproject Red MedTech Ventures (RMV) voorbereid. Het is gericht op (kennisintensief) ondernemerschap, risicokapitaal voor de jonge starters en internationalisering. Het nationale Valorisatieprogramma heeft onze aanvraag voor een periode van zes jaar in oktober 2012 afgekeurd. De partners kunnen ook zonder een nationale bijdrage aan de slag waarbij het project een looptijd krijgt van vier jaar. Lopende de uitvoering kunnen geinteresseerde investeerders instappen als zij met hun wensen en mogelijkheden bij RMV passen. Het is ook een van de boegbeeldprojecten van de stichting Health Valley. Output in 2013: opstart van het project Red Med Tech Ventures.
16
Field Labs (inhoudelijk)
Oost NV zet samen met partners proeftuinen in de regio op voor test en implementatie zorginnovatie-concepten met diverse consortia MKB-ers en zorginstellingen. Oost NV scout naar nieuwe ideeen van bedrijven en matcht die met de vraag van patienten en zorginstellingen en vice versa. Beoogd wordt een netwerk van 5 sub-regionale proef tuinen op te starten en aan elkaar te koppelen en minimaal 5 succesvolle pilots te realiseren. De Fieldlabs vormen ook een van de drie boegbeeldprojecten van Health Valley. Output in 2013: minimaal 2 proeftuinen opzetten in Oost-Nederland.
Governance
17
Samenwerking met stichting Health Valley en initiatief verbinden met andere partners
Oost NV heeft aan de wieg gestaan van de oprichting van Health Valley en levert sindsdien een flink deel van de inhoudelijke capaciteit voor projectontwikkeling en acquisitie. Vastgestelde overlegmomenten zorgen voor goede afstemming. In het najaar zijn de samenwerkingsafspraken voor de komende jaren en dus ook 2013 weer bepaald. Oost NV verbindt samen met de stichting Health Valley andere initiatieven in de regio en daarbuiten. Ze fungeert als communicerend vat richting open innovatiecentra als MIRA, CMI, One DaTe. Maar ook met buitenlandse clusters in Europese projecten. Ook de betrokkenheid van Oost NV binnen Red Med Tech Ventures is hierin van be lang. Daarnaast voert Oost NV de acquisitietaken uit voor Health Valley.
Output in 2013: Actief deeinemen aan netwerkbijeenkomsten van communities, afstemmingsoverleggen blijven initieren en actief meedoen. Smart outputs zijn in de aard van de zaak niet te geven.
Internationalisering
18
Hightech International Medical Business Coaches (HIMBC)
Oost NV heeft een pool samengesteld van experts die als coaches fungeren voor kleine bedrijven met weinig internationale ervaring. Dankzij HIMBC weten zij de weg te vinden op hun markt in landen zoals bijvoorbeeld Canada en Verenigde Arabische Emiraten en de Verenigde Staten. Output in 2013: internationale marktontwikkeling bij 4 start ups opzetten.
13
oost nv
19
Telemedicine & Personalized Care
Samen met de FachhochSchule in Munster heeft Oost NV het project Telemedicine & Personalized Care ontwikkeld, ingediend en in uitvoering genomen met ondersteuning vanuit Interreg 4a. Dit majeure project met in totaal 12 deelprojecten en een projectvolume van ruim 11,2 miljoen euro verbindt Duitse en Nederlandse ondernemers en ken nisinstellingen in concrete innovatieprojecten. Oost NV coordineert de uitvoering en jaagt door om de innovaties ook met succes de markt te laten betreden. Output in 2013: Coordinate van de uitvoering van het project en verzorgen van dito rapportages. Smart output in 2013 niet te geven; output van langlopende projecten zoals deze registreren we aan het einde van de looptijd.
20
Gelderland voor Innovaties
Uit het fonds van Gelderland voor Innovaties kunnen innovatieve projecten gefinancierd worden. Oost NV voert de inhoudelijke analyse uit en PPM Oost maakt de financiele analyse en verstrekt en beheert de leningen. Met name de regionale topsectoren ko men in aanmerking voor deze leningen waaronder dus ook Health bedrijven. Voor 2013 gaan we uit van circa 5 verstrekte leningen aan Life Sciences & Health bedrijven. Output in 2013: intake van minimaal 20 productontwikkeltraiecten.
21
Innovatie- en Investeringsfonds Gelderland IIG
Uit het IIG zijn participates van innovatieve bedrijven mogelijk. Oost NV en PPM Oost werken samen aan de uitvoering van IIG. De eerste zorgt voor de uitwerking van waardevolle trajecten die nog niet rijp zijn voor een deelneming uit het IIG-fonds. De tweede zorgt voor intake, aanvraag, beoordeling en beheer van de uitvoering van de diverse participatieprojecten. Output in 2013: uitwerking van minimaal 6 nog niet rijpe trajecten en vertrekking van 2 participates uit het IIG voor innovatieve Life Sciences & Health bedrijven.
22
Innovatiefonds Overijssel
Uit het op te richten innovatiefonds in Overijssel zijn participates in het eigen vermogen van innovatieve bedrijven mogelijk. Oost NV en PPM Oost werken samen aan de uitvoering van dit fonds waarbij de inzet van Oost NV via de Innovatieloketten gaat lopen. De eerste zorgt voor de uitwerking van waardevolle trajecten die nog niet rijp zijn voor een deelneming uit het fonds. De tweede zorgt voor intake, aanvraag, beoorde ling en beheer van de uitvoering van de diverse participatieprojecten. Output in 2013: ontwikkeling van 6 business cases tot gerede investeringsprojecten en verstrekking van 2 participates uit het Innovatiefonds Overijssel voor innovatieve Life Sciences & Health bedrijven.
23
Cross-overs in de Topsectoren Health: TKI
Met het nieuwe topsectorbeleid is ook de topsectoren Health en Life Sciences ontstaan. In 2013 gaan de Topconsortia Kennis & Innovatie (TKI's) van start met de uit voering van toegepast wetenschappelijk onderzoek. Het ministerie van EZ vraagt aan Oost NV om MKB-ers naar deelneming in TKI's te begeleiden in de Health en Life Sciences. Dit geldt ook voor cross-overs van MKB-ers in andere topsectoren: High Tech, Chemie en Agro-Food. Oost NV verbindt jaarlijks MKB-ers uit de Health en Life Sciences aan voor hen relevante TKI's. Output in 2013: 5-10 MKB-ers aan een of meer TKI's verbinden.
_2>
•" A1 ~ i ^ ~~ j. 01 2.
oost nv
Acquisitie Oost NV heeft al jarenlang de taak om buitenlandse en bovenregionale bedrijven aan te trekken naar Oost-Nederland, dan wel bestaande bedrijven te helpen uitbreiden. Daarnaast is meer aandacht nodig voor het verkopen van de producten van Nederlandse bedrijven in het buitenland. MKB bedrijven in de speerpuntsectoren in Oost-Nederland maken intensief gebruik van de internationale netwerken van IB. Door i.s.m. regionale clusters en kennisinstellingen inhoudelijke missies naar de gekozen landen te organiseren voor MKB bedrijven, wor den deze bedrijven ondersteund bij hun internationale expansie. Door de regionale kennisinstellingen hierbij te betrekken wordt de exposure van OostNederland in het buitenland verder versterkt. Dat draagt bij tot meer bekendheid over de technologische competenties van Oost-Nederland en de vestigingsmogelijkheden voor buitenlandse bedrijven. Dit heeft een zeer positieve invloed op de relatie met NFIA en Innovation Attachees in de landen die proactief door IB worden bewerkt. Op deze wijze worden de internationale netwerken van IB op 2 manieren benut: 1. 2. 24
Internationalisering
door nieuwe bedrijven aan te trekken (van buiten naar binnen) bestaande bedrijven te ondersteunen in het kader van business support en internationalisatie (van binnen naar buiten).
Acties Ter ondersteuning van bovengenoemde activiteiten worden onder andere de volgende acties uitgevoerd: • • • • • •
• •
Schatgraven in eigen tuin. Bezoek van beurzen in binnen- en buitenland. Organiseren van inhoudelijke missies i.s.m. regionale bedrijvenclusters en kennisinstellingen. Organiseren van match-making events met bedrijven in de gekozen landen. Ondersteuning instituten als Kennispark, MIRA en CMI bij (internationale) profilering. Intensiveren van de relaties met NFIA, Innovation Attachees en NBSO, m.n. in de BRIC-landen, Verenigde Staten (California, Massachusetts) en Zuid-Korea. Binnen China leggen we de nadruk op Wuhan en Dalian. Meewerken in alumni-netwerken. Opstellen bidbooks en organiseren van Fact Finding Trips.
Output in 2013: 10 projecten, 150 arbeidsplaatsen, 20 mln. investeringen.
15
oost nv
1.3.
High Tech Systems & Materials
De indeling van onze werkzaamheden sluit aan bij de doelen van de verschillende regioprogramma's Twente c,q, Kennispark Twente/IPT, Kennispoort Regio Zwolle en de provincie Overijssel. Het merendeel van de activiteiten voeren we uit in Overijssel en financieren we via de basisfinanciering door de provincie Overijssel en het ministerie van EZ. Onze werkzaamheden hebben we in grote lijnen afgestemd met de 3 innovatieloketten in Overijssel. De invulling van die afspraken en detail kan nog wijzigen, al naar gelang de mogelijkheden van de Innovatieloketten en Oost NV en de voorkeuren van de subsidienten met name de provincie Overijssel. We pakken het werk op in nauwe samenspraak met de Innovatieloketten.
Kennispositie
I
Centra voor Innovatief Vakmanschap
In het Centrum voor Innovatief Vakmanschap 'Polymeren en nieuwe materialen" worden de regio's Zwolle en Twente aan elkaar verbonden. Voor ROC Deltion is Oost NV een van de kernpartners die meehelpt dat het CIV een dynamische organisatie wordt waarin in wisselende samenstellingen aan diverse projecten wordt gewerkt, met als doel: het vergroten van de innovatieve (beroeps)kracht van de regio op het gebied van kunststoffen en nieuwe materialen. Output in 2013: Oost NV blijft het ROC Deltion betrekken in termen van vakmanschap en deelneming in minimaal 2 innovatieprojecten bij de doorontwikkeling van Polymer Science Park Zwolle.
2
Centers of Expertise
De hogescholen Saxion en Windesheim zetten in op de toekomst van technologische innovatie. Gezamenlijk gaan zij, met steun van de provincie, naast een kenniscentrum voor techniekonderwijs het expertisecentrum voor High Tech Systemen & Materialen (HTSM) ontwikkelen. Output: inbreng leveren in plan voor expertise centrum en in 2013 is de contour van het plan voor het expertisecentrum klaar.
3
Compensatie Orders
Voortzetting van het programma 'Compensatie Order Defensie', zodat regionale MKBbedrijven actief in contact worden gebracht met grote buitenlandse defensiebedrijven. Tevens kunnen we via de contacten met deze grote bedrijven inspelen op innovatievragen die daar spelen en onze kennisinstellingen en MKB bedrijven daarin positioneren. Output in 2013: minimaal 8 projecten vanuit het compensatie programma ontwikkelen.
4
Silicon Europe
Regions of Knowledge project, samenwerking met toonaangevende clusters in Duitsland, Belgie en Frankrijk. In Nederland zijn PointOne, BOM en Oost NV samenwerkende partners in het project. Ook wordt nadrukkelijk het business cluster Semiconductors Netherlands in het project betrokken. Deelneming van ons MKB in Europese R&D consortia is het doel. Hiermee wordt ook toegang op deze markten gecreeerd. De R&D consortia moeten leiden tot producten die duurzaam zijn in termen van energieverbruik en materiaalgebruik. Output in 2013: opstarten van het project en uitvoeren van de analysefase van Silicon Europe.
16
5
DIAMANT
Interreg 4a: samenwerking Nederland-Duitsland DIAMANT-projecten MOPED, microBLM's, AmbuPress: MOPED: ontwikkeling ambulante gaschromatograaf. C2V (Enschede) is leadpartner. microBLM's: ontwikkeling van ge'fntegreerd, microfluidic systeem voor metingen aan membraanprotei'nen. Leadpartner is lonovation (Osnabruck), samenwerkende partners in Oost-NL zijn Micronit en de UT. AmbuPress: miniaturisering van een bloeddrukmeetsysteem. Leadpartner is Finapres Medical Systems. Samenwerkende partner in Oost-NL is Demcon. Output in 2013: ervoorzorgen via inhoudelijke sturing en eventuele Interreg knelpunten oplossen voor de 3 deelprojecten.
6
Europa
Oost NV richt zich op het betrekken van Oost-Nederlandse bedrijven in consortiavorming in Europees verband, gericht op internationale R&D en marktontwikkeling. Daarbij gebruiken wij waar mogelijk en zinvol EU-programma's zoals Interreg 5, Horizon 2020 en dergelijke. Wanneer de nieuwe EFRO-middelen beschikbaar komen, zal nader worden ingezet op het ondersteunen van (consortia van) bedrijven bij hun vraag en oppor tunity's, bij de aanvragen. Output in 2013: minimaal 1 internationale project ontwikkeien gericht op de HTSM-sector in Overijssel.
Business Support
7
Kennis Kunde Kassa
Via "Van Kennis en Kunde naar Kassa" biedt Oost NV enkele consortia ondersteuning bij hun productontwikkeling en het op de markt brengen van de producten. Het betreft hier consortia die dankzij de subsidieregeling Pieken in de Delta Oost-Nederland een ontwikkeltraject zijn gestart. Oost NV denkt mee over mogelijke marktscenario's, business cases en waar nodig schakelen we partners en/of marktpartijen bij. Daarmee vergroten we de kans op succes in de markt. Oost NV verwacht diverse business cases gezamenlijk (verder) te kun nen ontwikkeien. Output in 2013: minimaal 1 Overijssels traject wordt met succes afgesloten (succesvolle marktintroductie).
8
AMMON fase 2 AMMON fase 3
Advanced Materials & Manufacturing Oost-Nederland is een industrie-geleid programma. Doelstelling: AMMON moet industriele spelers in Oost-Nederland in staat stellen door onderlinge samenwerking meer onderscheidende producten / systemen sneller en effectiever in de markt te zetten. Afgeleide doelstelling is het creeren van een industriele community in Oost-Nederland waarin spelers elkaars business en technologische mogelijkheden goed kennen, nauwer gaan samenwerken en waarin sleutelspelers elkaar vertrouwen: de basis voor snelle totstandkoming van toekomstige consortia. AMMON is business case gedreven, gericht op Oost-Nederland maar is wel een open sys teem: consortia worden gebouwd op kracht, met de best mogelijke spelers ongeacht waar ze vandaan komen. Overwogen wordt fase 2 vanaf 2013 in fase 3 een vervolg te geven met meer industrial leaders, nieuwe business cases en het laten aanhaken van nog meer MKBbedrijven. Output in 2013: het opsporen van interessante partners en interessante business opportuni ty's die mede leiden tot 2 businesscases.
17
oost nv
9
Business cases Innovatieloketten en MKB Innovatievouchers
De 3 Overijsselse innovatieloketten organiseren in de 1ste lijn bijeenkomsten en netwerken. Oost NV vertaalt deze in clusters en samenwerkingsverbanden. Oost NV ontwikkelt vervolgens de nieuwe business cases verder via business development en -support in de 2de lijn. Oost NV verwacht in de komende periode in totaal 30 business cases te ontwikkeien Output in 2013: minimaal 5 Overijsselse business cases. Om nieuwe MKB-bedrijven betrokken te krijgen bij de open innovatiecentra worden specifieke MKB-innovatievouchers uitgegeven. Output in 2013: Oost NV attendeert 10 bedrijven op het bestaan van dit voucherinstrument.
10
Crossovers Top sectoren HTSM en Energie
Specifieke cross-over met EMT in Overijssel en Gelderland. Naarmate meer duurzame bronnen aan het elektriciteitsnet worden aangehaakt, wint energieopslag aan belang. Dat vraagt om aanvullende opslag van energie tijdens perioden met een overaanbod van duurzame energie. Accu's en andere mediums voor opslag van duur zame energie worden bijvoorbeeld steeds belangrijker. In de komende jaren willen wij mi nimaal 2 projecten realiseren gericht op de ontwikkeling en/of demonstratie van energie (opslag-)toepassingen. Output in 2013: minimaal 1 projectschets opgesteld op het gebied van energie (opslag-) toepassinqen in Overijssel.
11
Specifieke cross-over met Health in Overijssel en Gelderland. De zorg wordt steeds duurder en uiteindelijk onbetaalbaar. De materialen en processen van HTSM dienen (nog) meer slim te worden ingezet binnen de sector Health om kostenbesparingen te kunnen realiseren. Ook zal in gezamenlijkheid worden gewerkt aan de zogenaamde Labstore. Hierbij ligt de focus op het door bedrijven en kennisinstellingen bijvoorbeeld Crossovers Topsectoren HTSM van het Polymer Science Park, openstellen van de aanwezige productie- en testapparatuur aan derden. Wij willen tegemoet komen aan deze marktvraag voor shared facilities middels en Health een nieuw te ontwikkeien duurzaam verdienmodel. Zowel vanuit de Life Sciences als de Semiconductors als de Materiaaltechnologie. Output in 2013: minimaal 1 projectschets met Overijsselse partners opgesteld voor shared facilities.
Kennisvalorisatie
12
Innovatiecluster High Tech Systems
Vanuit het thema High Tech Systems ontwikkelt en ondersteunt Oost NV regionale en regiooverstijgende innovatieclusters. Veelal zijn dit clusters random de open innovatiecentra in Oost-Nederland. Daarnaast betreft het de support voor ICT-cluster Oost-Nederland en Business Cluster Semiconductors. Juist het verbinden van deze deelclusters in een HTSM cluster biedt veel meerwaarde voor de bedrijven en profilering voor de regio. Oost NV verwacht in de komende jaren diverse projectconsortia te organiseren. Output in 2013: opbouw projectconsortium in Overijssel met 20 bedrijven rond HTSM.
13
Innovatiecluster Materials en chemie
Vanuit thema High Tech Materials, chemie en kunststoffen ontwikkelt en ondersteunt Oost NV regionale en regio-overstijgende innovatieclusters. Veelal zijn dit clusters random de open innovatiecentra in Oost-Nederland. Juist het verbinden van deze deelclusters in een Material cluster biedt veel meerwaarde voor de bedrijven en profilering voor de regio. Oost NV verwacht in de komende iaren diverse proiectconsortia te organiseren.
18
oostnv
Output in 2013: opbouw proiectconsortium met 20 bedrijven in Overijssel rond Materials.
14
Open Innovatiecentrum TPRC
In de afgelopen jaren heeft Oost NV een actieve bijdrage geleverd in de opbouw en organisatie van het TPRC. Dit initiatief van Boeing, Ten Cate, Stork en UT wordt actief ondersteund bij de verdere uitbouw, de vorming van samenwerkingsprojecten en het verbinden van dit centrum aan de andere (grensoverschrijdende) initiatieven. Aandachtspunt is het op peil houden van de inzet van Oost NV voor deze open innovatiecentra, onder voorwaarde dat de provincie deze taak in aanvulling op de basisfinanciering dekt. Output in 2013: verdere opbouw TPRC bedrijf (communicatie, faciliteiten) en aanhaken 5-10 nieuwe deelnemende bedrijven met dito innovatieprojecten.
15
Open Innovatiecentrum OICAM
In de afgelopen jaren heeft Oost NV een actieve bijdrage geleverd in de opbouw en organisatie van het open innovatiecentrum OICAM. Dit initiatief van Ten Cate, Wavin, UT, Saxion wordt actief ondersteund bij de verdere uitbouw, de vorming van samenwerkings projecten en het verbinden van dit centrum aan de andere (grensoverschrijdende) initiatieven. Aandachtspunt is het op peil houden van de inzet van Oost NV voor deze open innovatiecentra, onder voorwaarde dat de provincie deze taak in aanvulling op de basisfinanciering dekt. Output in 2013: verdere opbouw OICAM en aanhaken nieuwe bedrijven met dito innovatieprojecten.
16
Open Innovatiecentrum Polymer Science Park
In de afgelopen jaren heeft Oost NV een actieve bijdrage geleverd in de opbouw en organisatie van het open innovatiecentrum Polymer Science Park. Dit initiatief van DSM WAVIN, UT, Windesheim wordt actief ondersteund bij de verdere uitbouw, de vorming van samenwerkingsprojecten en het verbinden van dit centrum aan de andere (grensoverschrijdende) initiatieven. Aandachtspunt is het op peil houden van de inzet van Oost NV voor deze open innovatiecentra, onder voorwaarde dat de provincie deze taak in aanvulling op de basisfinanciering dekt. Output in 2013: verdere opbouw Polymer Science Park en aanhaken 10 nieuwe deelnemers met dito innovatietrajecten.
17
Meesters van de Toekomst
Via het Meesters van de Toekomst project begeleidt Oost NV ondernemers en Angels naar meer en betere deals door middel van voorlichtingsbijeenkomsten, intakes van proposities, intakes van nieuwe business angels, trainingen, matchingsbijeenkomsten (ondernemers en investeerders) en bedrijven doorgeleiden naar investeerders. Hierbij hoort ook het lidmaatschap van (het bestuur van) EBAN Europe. Output: intake van minimaal 10 proposities in de medische en gezondheidsmarkt en 5 mat ches tussen business angels en ondernemers.
Human Capital De activiteiten en de bijbehorende acties zijn separaat uitgewerkt in de 'Human Capital Agenda'. Concrete projecten Oost NV: Geen, tenzij in uitdrukkelijke opdracht van de subsidienten.
19
oost nv
Internationalisering Oost NV heeft al jarenlang de taak om buitenlandse en bovenregionale bedrijven aan te trekken naar Oost-Nederland, dan wel bestaande bedrijven te helpen uitbreiden. Daarnaast is meer aandacht nodig voor het verkopen van de producten van Nederlandse bedrijven in het buitenland. MKB bedrijven in de speerpuntsectoren in Oost-Nederland maken intensief gebruik van de internationale netwerken van Oost NV. Door in samenwerking met de regionale clusters en kennisinstellingen inhoudelijke missies naar de gekozen landen te organiseren voor MKB bedrijven, worden deze bedrijven ondersteund bij hun internationale expansie. Door de regionale kennisinstellingen hierbij te betrekken wordt de exposure van OostNederland in het buitenland verder versterkt. Dat draagt bij tot meer bekendheid over de technologische competenties van Oost-Nederland en de vestigingsmogelijkheden voor bui tenlandse bedrijven. Dit heeft een zeer positieve invloed op de relatie met NFIA en Innovati on Attachees in de landen die proactief door Oost NV worden bewerkt. Op deze wijze worden de internationale netwerken van Oost NV op 2 manieren benut:
18
Internationalisering
1. 2.
door nieuwe bedrijven aan te trekken (van buiten naar binnen) bestaande bedrijven te ondersteunen in het kader van business support en internationalisatie (van binnen naar buiten).
Acties Ter ondersteuning van bovengenoemde activiteiten worden onder andere de volgende ac ties uitgevoerd: Schatgraven in eigen tuin. Bezoek van beurzen in binnen- en buitenland. Organiseren van inhoudelijke missies i.s.m. regionale bedrijvenclusters en kennisinstel lingen. Organiseren van match-making events met bedrijven in de gekozen landen. Ondersteuning instituten als Kennispark, MIRA en CMI bij (internationale) profilering. Intensiveren van de relaties met NFIA, Innovation Attachees en NBSO, m.n. in de BRIClanden, Verenigde Staten (California), Massachusetts), Nabije Oosten en Zuid-Korea. Binnen China nadruk op Wuhan en Dalian. Meewerken in alumni-netwerken. Opstellen bidbooks en organiseren van Fact Finding Trips. Output in 2013: 7 proiecten, 200 arbeidsplaatsen, 20 mln. investeringen.
Kennisfaciliteiten / infra ten behoeve van innovatie
19
Polymer Science Park Campus
Kennis van onderzoekers in kennisinstellingen en bedrijven blijft hangen bij de bron en stroomt onvoldoende door naar de bedrijven die het nodig hebben om te valoriseren. De Polymer Science Campus van circa 8 ha. biedt de ruimte en de R&D-faciliteiten voor langlopende samenwerkingsverbanden tussen bedrijven en tussen bedrijven en kennisinstellingen. In dit kader ligt de focus op een ruimtelijk spoor waarin het masterplan verder vorm moet krijgen en aandacht zal worden besteed aan de inrichting en plan economische verkenning van het beoogde terrein. Oost NV coordineert haalbaarheidsstudies en een business plan voorde campus, een incubator en kan wellicht risicokapitaal inbrengen. Output in 2013: eerste opzet van planontwikkeling van PSP Campus klaar.
20
Project op te starten eind 2012/begin 2013.
20
High Tech Campus Thales
Oost NV kan coordinate voor haalbaarheidsstudie en business plan voor het High Tech Campus uitvoeren. Ook het onderzoek naar Shared Facilities is onderdeel van deze actie en zal in eerste instantie worden gericht op testfaciliteiten van Thales. Echter de activiteiten beginnen met het opstellen van een gezamenlijk plan van aanpak hoe bovengenoemde activiteiten kunnen worden opgepakt. Output in 2013: plan van aanpak klaar en eerste analyses faciliteiten
21
NovioTech Campus
In de komende jaren wordt de Novio Tech Campus gerealiseerd: een werklocatie en ontmoetingsplaats in Nijmegen waar innovatie en samenwerking tussen de halfgeleiderindustrie en medische technologie centraal staan. In samenwerking tussen Oost NV, de provincie Gelder land, de gemeente Nijmegen, NXP en diverse markpartijen wordt het bedrijventerrein Winkelsteel her ontwikkeld tot een aantrekkelijke, toekomstgerichte werklocatie voor hoogtechnologische en kennisintensieve bedrijven. Oost NV levert in de komende jaren de directeur van de NTC BV. Daarnaast trekt Oost NV bedrijven aan en begeleidt en investeert in de campusontwikkeling. Output in 2013: verder ontwikkeling van de eerste fase van Novio Tech Campus. Het Project vormt een duidelijke cross-over met het Topsector Health.
22
Innovatiefonds Overijssel
Uit het op te richten innovatiefonds in Overijssel zijn participaties in het eigen vermogen van innovatieve bedrijven mogelijk. Oost NV en PPM Oost werken samen aan de uitvoering van dit fonds waarbij de inzet van oost NV via de Innovatieloketten gaat lopen. De eerste zorgt voor de uitwerking van waardevolle trajecten die nog niet rijp zijn voor een deelneming uit het fonds. De tweede zorgt voor intake, aanvraag, beoordeling en beheer van de uitvoering van de diverse participatieprojecten. Output in 2013: ontwikkeling van 6 business cases tot gerede investeringsprojecten en verstrekking van 5 participaties uit het Innovatiefonds Overijssel voor innovatieve HTSM bedrij ven. De ontwikkeling van glasvezelinfrastructuur voor zakelijke gebruikers in met name het buitengebied blijft een belangrijk actiepunt voor Oost NV. We bundelen de vraag van ondernemers naar glasvezelaansluiting, zorgen ervoor dat verglazing voor hen haalbaar is en dat zij vrije toegang krijgen tot internetdiensten via de al bestaande digitale marktplaatsen.
23
Breedband We bezien samen met stroomnetbeheerders en de betrokken ondernemers of voor hen ook smart grid toepassingen zinvol zijn. Als dat zinvol blijkt te zijn, kunnen we smart grid- en glasvezelaansluiting in een investeringstraject vatten. Output in 2013: (on)haalbaarheid van minimaal 1 glasvezel/smart gridproject vastgesteld in Overiissel en 1 in Gelderland.
24
Cross-overs in de Topsectoren High Tech: TKI
Met het nieuwe Topsectorbeleid zijn de Topsectoren HTSM en Chemie in de afgelopen jaren gestart. In 2013 gaan de Topconsortia Kennis & Innovatie (TKI's) van start met de uitvoering van toegepast wetenschappelijk onderzoek. Het ministerie van EZ vraagt aan Oost NV om MKB-ers bij deelneming in TKI's te begeleiden. Dit geldt ook voor MKB-ers in de HTSM en Chemie en via cross-overs ook MKB-ers in andere topsectoren: Life Sciences en Agro-Food. Oost NV verbindt jaarlijks MKB-ers uit de HTSM en Chemie sector aan voor hen relevante TKI's. Output in 2013: 5-10 MKB-ers aan een of meer TKI's verbinden.
21
oostnv
1.4.
Energie-en Milieutechnologie
Overijssel schakelt Oost NV niet in voor de EMT-sector of ten behoeve van energietransitie. Alle acti viteiten voeren we daarom uit in Gelderland, via maatwerkfinanciering. Voor dat doel sluiten Oost NV en de provincie Gelderland een inbestedingsovereenkomst.
Een goed (fysiek) vestigingsklimaat
1
Campus EMT
Kennis van onderzoekers in kennisinstellingen en bedrijven blijft hangen bij de bron ervan en stroomt onvoldoende door naar de bedrijven die het nodig hebben om te valoriseren. Een campus biedt de ruimte en de R&D-faciliteiten voor langlopende samenwerkingsverbanden tussen bedrijven en tussen bedrijven en kennisinstellingen. Mogelijke EMT campus is bij Parenco gericht op verkrijgen van biobrandstof en grond stoffen uit reststromen. Een cross-over ligt hier met Oost NV die vanuit biobased en infrastructuur reeds betrokken zijn bij de ontwikkeling van Parenco. (Inzet zie tabel onder Agro-Food, biobased economy). Output in 2013: Oost NV zet planvorming op voor Parenco en zoekt naar mogelijke partners in deze ontwikkeling c.q. investeringen. Registratie output loopt via basisprogramma economie onderdeel bedrijventerreinen.
2
Smart Grid Demon stration- & Devel opment Centre
DNV Kema zet zich in voor het verkrijgen van een leidende rol op het gebied van nieuwe Smart Gridtechnologie en -producten in Oost-Nederland. Een van de initiatieven die bij deze ambitie passen is de ontwikkeling van Watt Connects. Dit moet uitgroeien tot een internationaal smart grid demonstratie- en ontwikkelingscentrum. Het centrum moet de showcase worden van de Nederlandse smart gridsector. Voor een dergelijk initiatief is per definitie de inzet nodig van een consortium van partijen. Output in 2013: Oost NV formuleert samen met DNV Kema en andere betrokkenen concepten voor de doorontwikkeling van het open innovatienetwerk Watt Connects en naar mogeliike geinteresseerde partijen die zich daarbii willen aansluiten.
3
Climate KIC
Provincie Gelderland komt in 2013 met een nieuwe Omgevingsvisie (voorheen Structuurvisie) waarbinnen 4 bedrijfslocaties potentieel bestemd zijn voor vestiging van zogenaamde agroparken, oftewel Metropolitane Food Clusters, Lochem, Medel, Ber gerden, haven van Wageningen. Oost NV participeert in een Nederlandse Community of Practice van de Climate KIC in dit domein, onder aanvoering van Alterra van Wage ningen UR. Binnen Gelderland is dit verbonden met Betuwse Bloem, Greenport Arnhem-Nijmegen, Bergerden. Alterra heeft dit onderwerp in diverse projecten ingebracht in de Climate KIC en zo verbonden aan de Europese klimaatagenda. Gelderland kan met de vier "proeftuinen" kennis opbouwen over implementatie. Oost NV kan capaciteit en kennis uit cross-overs leveren voor de clustering van bedrijfsactiviteiten op deze agroparken. Output: definitie van minimaal 2 cross-overs vanuit EMT met landelijk gebied, logistiek, Agro-Food, bedrijfsterreinen.
22
oost nv
Kennis, kunde en kassa
4
Gelders Energie Transitie Centrum
Het Gelders EnergieTransitieCentrum is een samenwerking van de stichting kiEMT met de DNV Kema, Wageningen UR, Oost NV en andere partijen om nieuwe energietechnologie te ontwikkelen en op de markt te brengen. Het ontwikkelen van deze projecten en onze rol daarin hebben we afgestemd met de stakeholders van het initia tief. Output in 2013: inhoudelijke inbreng van kennis en contacten bij de beoordeling van projectideeen en -voorstellen. Smart output is in de aard van de zaak niet te geven.
5
Vaak zijn individuele bedrijven niet in staat een compleet en gegarandeerd nieuw product aan te bieden aan potentieel interessante klanten. Door consortia te vormen van partners die de propositie verstevigen, kunnen we launching customers creeren. Daarmee doorbreken we de patstelling. De toepassing van nieuwe energietechnoloConsortiavorming launching customer gie wordt dan haalbaar. EMT We selecteren in samenspraak met de provincie Gelderland uit het GTC-programma (hierboven) de nieuwe energietechnologie trajecten waar we ons op concentreren. Output in 2013: minimaal 2 consortia samengesteld.
6
Business Devel opment en support EMT
Ondernemers die een prototype of model voor een nieuw product hebben ontwikkeld, lopen vaak vast in de fase van industrialisering en commercialisering. Een veelheid van vraagstukken komt op hen af: praktijktests, productiecapaciteit scheppen, distributiekanalen aanboren, voldoen aan eisen van productaansprakelijkheid, wettelijke normen, etc. Er zijn weinig of geen overheidsprogramma's beschikbaar die hen hierbij steunen. We scouten en selecteren in samenspraak met de provincie Gelderland minimaal 2 nieuwe energietechnologie trajecten waar we ons op concentreren.
7
Europa
Het energienet in Nederland wordt allengs een onderdeel van een groot, EU-breed net met allerlei verbindingen. Dat heeft gevolgen voor bedrijven in de EMT-sector: energieproducenten vergeven grote opdrachten steeds vaker aan internationale con sortia. We kunnen hen faciliteren bij het vinden van aansluiting in dit soort consortia voor aanbestedingen. In buurlanden hebben overheid en bedrijfsleven veel meer gei'nvesteerd in innovatieve energietechnologie dan in Nederland. Hier valt veel van te leren. We kunnen buitenlandse bedrijven in regionale R&D-consortia betrekken en visa versa. Dat is voor Gelderse bedrijven in de EMT-sector van belang. Oost NV richt zich daarom op het betrekken van Oost-Nederlandse bedrijven in con sortiavorming in Europees verband, gericht op internationale R&D en marktontwikkeling. Output in 2013: minimaal 1 internationaal project ontwikkelen gericht op de EMTsector in de regio. Daarbij gebruiken we waar mogelijk en zinvol EU-programma's zoals Interreg.
8
Internationalisering
Ook voorzien we extra capaciteit op internationalisatie van het Clean Tech cluster in Gelderland. Deze internationalisatie voltrektzich in 2 richtingen: aantrekken van bui tenlandse investeringen in deze sector naar Gelderland en het ondersteunen van gevestigde bedrijven in hun internationalisatiestrategie. Oost NV zet op deze laatste activiteit haar internationale netwerk in dat in de loop van de afgelopen jaren is opge-
23
oost nv
bouwd. Daaronder zijn begrepen een aantal buitenlandse regio's waarmee al jaren een intensieve samenwerking bestaat, maar ook met organisaties zoals de NFIA, het netwerk Innovation Attachees, ambassades en consulaten, etc. Door de inzet van extra capaciteit kan Oost NV de volgende activiteiten meer aan dacht geven: - Gelders Clean Tech sector verder in kaart brengen, aantal Company Profiles in Clean Tech sectorboek uitbreiden en locatiefactoren verder uitwerken tot concrete value propositions (uitbouwen van Clean Tech sector boek). - Aantal bedrijfsbezoeken in de sector fors opvoeren om zo tot meer leads te komen voor aantrekken van nieuwe bedrijven naar Gelderland (schatgraven). - Uitbouwen van regionale en internationale netwerken van bedrijven, kennisinstel lingen, R&D organisaties en relevante netwerkorganisaties. - Organiseren van of participeren in (dedicated) inbound en outbound missies op gebied van Clean Tech naar of vanuit beperkt aantal doellanden. - Verdere internationale profilering van Gelderland op gebied van Clean Tech op basis van de value proposition bij target groep van internationale bedrijven en regio's, als ook bij ambassadeurs zoals NFIA, Innovatie Attachees, ambassades en consulaten etc. Output in 2013: 4 projecten, 100 arbeidsplaatsen, 20 mln. investeringen.
Governance
9
Samenwerking met stichting kiEMT vormgeven en initiatief verbin den met andere partners
Net als bij de andere topsectoren zal Oost NV in 2013 verder projecten verbinden uit de diverse netwerken van kiEMT en met andere mogelijke innovatieclusters op het gebied van Agro-Food (Biobased), High Tech (High Tech Systems en High Tech Materials voor bijvoorbeeld Zonne-energie en brandstofcellen) en ICT (Smart Grids) in Oost-Nederland. Voorbeelden van samenwerking zijn onder meer met de UT, RUN, HAN en de RCT's in Gelderland. Output in 2013: werkafspraken bereiken over de samenwerking op basis van de taakverdeling tussen 1s,e en 2de lijns inzet.
10
Met het nieuwe topsectorbeleid is eveneens de topsector Energie ontstaan. Het beleid is nu bijna klaar en in 2013 zal de uitvoering ter hand worden genomen. De TKI's zullen daarin een belangrijke rol spelen. Gelderland en het ministerie van EZ vragen aan Oost NV inzet voor het mobiliseren van MKB-ers en hen vervolgens actief te laten participeren in deze TKI's. Hierbij gaat het niet om de topsector Energie sec Topsector Energie: maar ook om voor MKB-ers in de EMT-sector ook de juiste cross-overs te leggen met onder meer de topsector High Tech Systems, Chemie en dergelijke. MKB-ers in TKI's Syntens en Agentschap NL hebben deze taak eveneens van het Rijk gekregen. (Cross-overs) Ook kiEMT heeft hiervoor een aanbod geformuleerd. Output in 2013: Oost NV introduceert in 2013 minimaal 5 Gelderse MKB-ers in de EMT-sector bij voor hen relevante TKI's; daarbij zorgvuldig afstemmen met de andere intermediairs.
24 pi r'
ii ™ i
oost nv
•
Biobased economy
11
Biobased Economy op locatie Parenco
Parenco is in 2012 overgenomen door een H2 investment, waarmee Parenco als zelfstandige papierproducent verder gaat en de relatie met Norske Skog verbroken wordt. De prioriteit van Parenco komt te liggen op het uitbreiden van de biofiber tech nologie, de belangrijkste is meer papierproductie (de PM2 opnieuw opstarten). Maar erzal ook naar andere cellulose-stromen gekeken worden. Daarnaast lijkt voor de langere termijn de productie van bio-chemicalien interessant, daarnaast industriele suikerproductie en fermentatie. De mogelijkheden van bio-energieaspecten worden in kaart gebracht en - op langere termijn - die van ultradiepe geothermie. Het Waterschap Vallei en Veluwe wordt intensief betrokken in de plannen. Verder zijn er ideeen voor het ontwikkelen van HRM-trajecten: procesoperators opleiden voor papier- en bioraffinage processen. Wageningen UR en de HAN zijn hierin interessante partners. Innovatieve starters op het gebied van Biobased Economy zullen moge lijk ook faciliteiten vinden op de site van Parenco. Output in 2013: Oprichting Stichting Biorefinery Campus. Outputcijfers zijn niet compleet en definitief.
Deskundigen dichten biomassa en biobrandstoffen een grote rol toe in de energie transitie en een flink aandeel in de toekomstige energiemix. Oost NV pleegt reeds inzet op dit gebied als cross-over met Agro-Food en Technology onder biobased economy.
12
Biobased Eco nomy5 en bioraffinage
Zo is Oost-Nederland op het gebied van raffinage van biologische grondstoffen en energie uit algen, eendekroos en vergelijkbare bronnen, een belangrijke regio. Oost NV heeft AlgaeParc mede-ontwikkeld en kan in de verdere uitwerking een aanjaagrol vervullen. Hetzelfde geldt voor biobased business-initiatieven op het vlak van eende kroos en raffinage van houtige massa's: het ontwikkelen van bedrijvigheid, industriali sering en commercialisering op basis van kennis op deze gebieden. Het traject van R&D-resultaat naar product op de markt noemen we "business development en sup port" Output in 2013: 5 cluster- annex business development en -support trajecten.
13
5
WaterTechnologie
Hieronder wordt aandacht besteed aan de Climate KIC. Juist over (afval)water wordt de strijd in de toekomst steeds harder gevoerd. Schoon drinkwater voor de mens en het tegengaan van het lozen van vervuild afvalwater. Nederland en Oost-Nederland in het bijzonder heeft met een aantal toonaangevende instituten zoals het IMARES (gevestigd buiten de regio, maar onderdeel van WUR) en de Waterschappen een enorme bron van kennis die voor bedrijven kansen biedt indien we de valorisatie binnen dit cluster van de grand krijgen. Tevens sluiten we hiermee aan op twee van de drie onderwerpen van de topsector Water naast de topsector Energie. Oost NV pleegt reeds inzet op dit gebied als cross-over met topsectoren Agro-Food, Tuinbouw en High Tech Materials. Met deze combinatie van disciplines is Oost-Nederland op het gebied van watertechnologie zuivering een internationaal belangriike regio.
De term "biobased economy" verwijst doorgaans naar het ontlenen van grondstoffen uit organische fracties en het verwerken ervan in producten waardoor deze duurzamer worden. Bijvoorbeeld kunststof huisraad op basis van biopolymeren en biobrandstoffen op basis van bio-ethanol gewonnen uit gewassen. 25
oost nv
Output in 2013: een internationaal ontwikkelingsproject gedefinieerd voor innovatieve watertechnologie.
De Climate KIC is een fors Europees samenwerkingsverband van bedrijven en ken nisinstellingen in Nederland en andere landen, gericht op R&D aan nieuwe producten die relevant zijn voor bestrijden van klimaatverandering en de gevolgen ervan. Daar naast is ontwikkeling van nieuwe bedrijvigheid in de biobased steer een doel van de Climate KIC.
14
Climate KIC
Dat is ook een oogmerk van het Valorisatie-consortium StartLife. Om duplicatie van werk en "overbevissing" van technostarters te voorkomen hebben we voor afstem ming gezorgd tussen Startlife en de Climate KIC. De consortia hebben afgesproken dat de Climate KIC een beperkte taakstelling van te ondersteunen biobased tech nostarters kiest, bovenop die van Startlife. Daardoor blijven beide taakstellingen sa men een haalbare kaart. Via een overeenkomst met StartLife schakelt Climate KIC de StartLife projectorganisatie in voor de uitvoering van de technostartersondersteuning in haar programma. De kosten ervoor dekt de Climate KIC uit haar eigen budget. Daarmee voorkomen we een dubbelop in de regio en winnen we aan efficientie. Output in 2013: Oost NV levert via StartLife ondersteuning aan minimaal 3 tech nostarters.
Vernieuwingstrajecten en uitrol van energiebesparing
15
Gebouwde omgeving/Utiliteitsbouw
In bestaande bedrijfslocaties zit nog een groot potentieel voor energiebesparing. De overheid zal de komende jaren de regelgeving op tal van punten aanscherpen, gericht op flinke besparingen in energiegebruik in de bouw. Dat heeft gevolgen voor bouwmateriaal (isolatiewaardes) en installaties voor het verlichten, verwarmen en koelen van bedrijfsruimtes. Een actueel voorbeeld is Green Port Betuwse Bloemprogramma waarbij duurzaamheid en energie een belangrijk element is. Een voorbeeld hiervan is de tuinbouwlocatie Bergerden in de gemeente Lingewaard. De tuinders werken er onderling en met andere spelers in hun waardeketen samen aan nieuwe duurzaamheidsmaatregelen. Een warmtenet vanuit de centrale van Electrabel in Nijmegen is een optie. Ook liggen er kansen voor het opwekken van elektriciteit via PV modules verwerkt in de kassen en hallen. Hier ontstaan in de loop van de jaren proeftuinen en icoonprojecten. Belangrijk aandachtspunt hierbij is het zorgvuldig meten van het energieverbruikspatroon in de bestaande situatie zodat de tuinders zich bewust worden van de zaak en monitoring na het treffen van besparingsmaatregelen. Output In 2013: minimaal 1 initiatief opgestart binnen het Betuwse Bloemprogram ma rond Bergerden.
26 5 t"' ~ i1
oost nv
Vernieuwingstrajecten hernieuwbare energie
16
Smart Grids
Naar verwachting zullen honderden decentrale energiebedrijfjes met biogasinstallaties, zonne-energiepanelen en windparken ontstaan. Dat vraagt om een andere opzet van het energienet. Het verandert van een "central grid" in een "Smart Grid". Hiervoorzijn vele innovaties in hardware, maar juist ook in software noodzakelijk. Een interessante verbinding ligt hier naar het smart grid programma van SETS (Smart Energy Technologies and Systems) in Twente. In samenspraak met de provincie Gelderland formuleren we toonaangevende smart grid-projecten. Output in 2013: 2 proef- en demonstratieprojecten met smart grid toepassinqen qedefinieerd en opgestart.
17
Energie-opslag en brandstofcellen (Cross-overs)
Naarmate meer duurzame bronnen aan het elektriciteitsnet worden aange haakt, is energie-opslag belangrijker. Dat vraagt om aanvullende opslag van energie tijdens perioden met een overaanbod van duurzame energie. Voor specifieke toepassingen (range-extender in auto's, specifieke utiliteitsvoertuigen, stroomgeneratoren) is waterstof een goed bruikbaar alternatief voor fossiele energiebronnen. Ook dit thema heeft een duidelijke cross-over met High Tech Systems en -Materials in Gelderland en Overijssel. Output in 2013: minimaal 1 nieuw innovatietraject opgestart.
18
DIAMANT (Cross-overs)
DIAMANT-projecten Nanosol en SM2APP. Nanosol: ontwikkeling van een nieuw type tandem PV-cel, optimalisatie elektriciteit- en warmteopbrengst. Onderzoek naar optimale celstructuren. DNV Kema (Arnhem) is leadpartner van het project, andere Gelderse projectpartner is Wepro (Wageningen). SM2APP: ontwikkeling van Smart Small Autonomous Power Packs; microsysteem voor energiemanagement. IVRA (Arnhem) is leadpartner van het project, andere Gelderse projectpartner is Noeton (Nijmegen). Output in 2013: Oost NV dekt de kosten voor deze acties via het budget van DIAMANT. De output is te registreren in het werkpakket voor HTSM.
19
Meesters van de Toekomst energie en milieu
Ondernemers en Business Angels begeleiden naar meer en betere deals door: - voorlichtings- en matchingsbijeenkomsten, - intakes van proposities en nieuwe business angels, - trainingen bedrijven, - proposities doorgeleiden naar investeerders. Output in 2013: ondersteunen van minimaal 4 bedrijven in de EMT-sector en minimaal 1 match(bijeenkomst) tussen en ondernemers en (een) business anqel(s).
27
oost nv
20
21
Gelderland voor Innovaties (GVI)
Gelderland Valoriseert!
Uit het fonds van Gelderland voor Innovaties kunnen innovatieve projecten gefinancierd worden. PPM Oost en Oost NV werken samen aan de uitvoe ring van GVI. Voor een gedeelte richten zij de inzet op EMT bedrijven. Output in 2013: De kosten voor GVI zijn al uit het projectbudget gedekt. We voorzien in de periode 2013 minimaal 5 investeringstrajecten in de EMTsector.
Ook de komende jaren biijft kennisvalorisatie een belangrijk onderwerp. De provincies en EZ zijn zeer actief in het ondersteunen van de diverse valori satieprogramma's. In het project Gelderland Valoriseert! werken de Radboud Universiteit Nijmegen, Stichting kiEMT, Oost NV, de RABO-Bank en de HAN actief samen aan de kennisvalorisatie op het gebied van chemie, de creatieve sector maar met name ook EMT. Oost NV neemt actief deel in de uitvoering van het project. De kosten voor Oost NV zijn al gedekt uit het projectbudget. Output in 2013: minimaal 2 traiecten in de EMT-sector gerealiseerd.
22
Innovatie- en Investeringsfonds Gelderland - IIG
In het afgelopen jaar is de uitvoering van de eerste tranche IIG ter hand genomen. Inmiddels hebben zich al tientallen gegadigden gemeld voor het IIG. Allerlei initiatieven vragen bijdragen rond EMT voor bijvoorbeeld groene lokale en regionale energiecooperaties, ultradiepe geothermie, mestvergisters en ontwikkeling van dakbedekkingsmaterialen geintegreerd met PVfilm. PPM Oost zorgt voor intake, aanvraag, beoordeling en beheer van de uitvoering van de diverse trajecten. In 2013 voorziet de provincie Gelderland uitbreiding van het fonds met een omvang van in eerste instantie € 20 mln. Het IIG voor EMT is bedoeld voor 1. Innovatie en 2. Infrastructuur. Oost NV levert ondersteuning aan waardevolle trajecten die nog niet rijp zijn voor ondersteuning door het IIG. Output in 2013: we gaan uit van 2 EMT innovatieprojecten en 3 infrastruc tuur projecten.
Uitrol van hernieuwbare energie
23
Vraagbundeling hernieuwbare energieproductie
Er zijn serieuze voornemens om PV-farms te ontwikkelen in bijvoorbeeld de Achterhoek op en nabij bedrijventerreinen (Arnhem, Apeldoorn, OverBetuwe, etc.). Op enkele bedrijfslocaties liggen kansen voor WKKtoepassingen. Juiste gezamenlijke business cases bouwen is de toegevoegde waarde die Oost NV hier kan inbrengen. Daarnaast het bundelen ervan op lokaal (gemeentelijk) en (sub-)regionaal niveau. Activiteiten heb ben betrekking op ondersteuning van lokale initiatieven, marktanalyse en innovatie in combinatie met financieringsmogelijkheden om het daadwerkelijk op het bedrijventerrein te implementeren. Output in 2013: Oost NV initieert in 2013 minimaal 1 initiatief in een gebundeld verband, verbonden aan een bedrijfslocatie.
28
oost nv
1.5.
Overige economische activiteiten
De actiepunten zoals hieronder weergegeven komen overeen met de actiepunten die vanuit de provincies Gelderland en Overijssel zijn vastgelegd in de economische programma's.
Een goed (fysiek) vestigingsklimaat
1
Campussen
Kennis van onderzoekers in kennisinstellingen en bedrijven blijft hangen bij de bron en stroomt onvoldoende door naar de bedrijven die het nodig hebben om te valoriseren. Oost NV is actief om vanuit de topsectoren diverse campussen vorm te geven. Het biedt de ruimte en de R&D-faciliteiten voor langlopende samenwerkingsverbanden tussen bedrijven en tussen bedrijven en kennisinstellingen. In dit kader ligt de focus op een ruimtelijk spoor waarin het masterplan verder vorm moet krijgen en aandacht zal worden besteed aan de inrichting en planeconomische verkenning van het beoogde terrein. Oost NV is ook actief in het in kaart brengen van shared facilities en om deze te trachten ontsluiten. Ook coordineert Oost NV haalbaarheidsstudies en een business plan voor de campus, een incuba tor en kan wellicht risicokapitaal inbrengen. Ook is het actief om (buitenlandse) bedrijven aan de betreffende centra te binden en daarmee ook internationaal en nationaal in de markt te zetten. Output in 2013: zie andere bijlagen Agro-Food, Life Sciences, High Tech en EMT.
De provincie stimuleert regionale samenwerking tussen gemeenten. Het regionaal programma bedrijventerreinen is een goed middel om die samenwerking te versterken. De uitvoering ervan moet wel georganiseerd worden en bij een aantal regio's kan hiervoor de ondersteuning van Oost NV goed gebruikt worden. Het gaat hier om toepassing SER ladder, Grondprijsmethodieken afspreken, programmering zowel kwantitatief als kwalitatief monitoren.
2
Ondersteunen bij het vormgeven van de samenwerking van gemeenten in regio's
Een goed voorbeeld is de samenwerking in de West-Achterhoek. Ook in de OostAchterhoek hebben vier gemeenten een samenwerkingsovereenkomst ondertekend en heeft de provincie € 6 mln. gereserveerd voor hun revitaliseringsagenda. Plannen hiervoor moeten nog gemaakt worden. De regio Rivierenland wil samenwerking op gebied van marketing, acquisitie, planning, monitoring, prijsbeleid en ontwikkeling van een nieuw logistiek terrein gezamenlijk oppakken. Oost NV treedt in opdracht van de samenwerkende ge meenten op als programmamanager bij de samenwerking in de West-Achterhoek. Ook in Knooppunt Arnhem-Nijmegen monitort Oost NV het RPB voor de samen werkende gemeenten. In opdracht van provincie Gelderland ondersteunt Oost NV in de periode 20132015 de uitwerking van de overeengekomen regionale samenwerking in de OostAchterhoek en in de Rivierenland. Output 2013: Ondersteunen bij het vormgeven van de samenwerking van gemeenten in drie regio's.
29
oostnv
3
Herstructureringsprogramma Bedrijventerreinen 2009-2013
Uitvoering van drie reguliere herstructureringsprojecten in het kader van de uitvoe ring van het Herstructureringsprogramma Bedrijventerreinen 2009-2013. Het Provinciaal Herstructureringsprogramma (PHP) 2009-2013 bevat een inventarisatie van herstructureringsprojecten die gemeenten tot en met 2013 willen uitvoeren. Met de Gelderse aanpak en inzet van het A-Team wordt gekozen voor een slagvaardige aanpak van verouderde terreinen. Voor een groot deel van de projecten zijn inmiddels herstructureringsplannen vastgesteld of zijn de werk zaamheden reeds in uitvoering. Echter, doortal van in- en externe omstandigheden zijn nog niet alle opgaven uit het PHP gerealiseerd. De provincie hecht groot belang aan het uitvoeren van de herstructurerings-agenda en heeft voor de perio de 2013-2015 een bedrag van € 13 mln. gereserveerd. Output 2013 : het A-Team van Oost NV is in de periode 2013-2015 vanuit haar aanjaagfunctie jaarlijks bij minimaal drie herstructureringsprojecten betrokken. Voor deze terreinen wordt een vastgoedanalyse en kwaliteitsscan opgesteld om het herstructureringsproces aan te jagen.
4
Ontwikkelen business cases fonds Gebiedsontwikkeling
In aanvulling op de inzet van reguliere subsidies voor bedrijventerreinen wordt in samenwerking met Brabant, Limburg en Utrecht gewerkt aan de oprichting van een revolverend fonds voor gebiedsontwikkeling. Doel hiervan is het forceren van doorbraken in gebiedsontwikkelingsprojecten, het genereren van opbrengsten die opnieuw inzetbaar zijn en het aantrekken van meer private investeringen. Daar naast past de inzet van een revolverend fonds in een zakelijkere benadering van de markt, zoals verankerd in het verzakelijkingsbeleid. Output 2013: ondersteunen bij opzet fonds gebiedsontwikkeling en daarna jaar lijks mogelijk drie business cases ontwikkelen die ingebracht worden in het fonds Gebiedsontwikkeling.
5
Breedband op bedrijventerreinen
Een snel en open glasvezelnetwerk voor het bedrijfsleven in Gelderland en Over ijssel stimuleert de economische ontwikkeling. In veel gebieden in het Oosten van het land, met name in landelijk gelegen bedrijventerreinen, is die infrastructuur er echter niet of is het gebruik ervan te duur. Ondernemers dreigen hiermee verstoken te raken van snelle, veilige en moderne communicatie-infrastructuur. De beide provincies willen een rol nemen in dit dossier zodat de aanleg van glasvezel naar bedrijven en instellingen versneld wordt. Output 2013: - Oost NV adviseert en ondersteunt minimaal 10 gemeenten of ondernemersverenigingen per jaar over de aanleg en gebruik van glasvezel (inrichting proces, besluitvorming, planning, marktkennis, opzet business case). - Oost NV geeft vervolg aan de pilotprojecten breedband in Buren en mogelijk Bronckhorst. - Oost NV bundelt de kennis en ervaring die wordt opgedaan in Overijssel, Gelderland en landelijk en distribueert die naar ondernemers en gemeenten.
30
oost nv
Wij hebben de taak geleerde lessen uit te dragen naar anderen en kennis te delen. Dit doen we met soortgelijke organisaties in SKBN verband. Ook in relatie tot campusontwikkeling en breedband zien wij het als onze taak opgedane kennis vast te leggen en te verspreiden onder belangstellenden. Hierbij kan onder meer gedacht worden aan het updaten van het handboek parkmanagement Kennisontwikkeling bedrijven terreinen
6
Duurzaam (regionaal) beheer van bedrijventerreinen
7
Beleidsmatig gaat de provincie Gelderland nog een aantal nieuwe thema's vormgeven. Hiervan is de rol, opzet en omvang nog onduidelijk voor de komende jaren. Het gaat om thema's zoals logistieke terminals, kantoren maar ook winkelgebieden. Vraagbaak, ontwikkelingen in de markt signaleren zijn hierin voor Oost NV de belangrijke activiteiten. Output 2013: landelijk Bedrijventerreincongres en nieuw business plan SKBN Met de Gelderse aanpak en inzet van het A-Team wordt gekozen voor een slagvaardige aanpak van verouderde terreinen. Voor een groot deel van de projecten zijn inmiddels herstructureringsplannen vastgesteld of zijn de werkzaamheden reeds in uitvoering. Echter, door tal van in- en externe omstandigheden wordt het beheer van terreinen (nog) niet voldoende gestructureerd aangepakt. Dit is van groot belang om zo de miljoenen investeringen niet na een aantal jaren weer teloor te laten gaan aan achterstallig onderhoud. Oost NV wil samen met de pro vincie Gelderland kijken op welke wijze we hierin tot een structurele aanpak kun nen komen om het beheer op de bedrijventerreinen ook op lang termijn te bewerkstelligen. Output 2013: uitvoering van drie pilots inzake duurzaam (regionaal) beheer van bedrijventerreinen in het kader van de uitvoering van het Herstructureringsproqramma Bedrijventerreinen 2009-2013.
Business support
8
Meesters van de Toekomst
Via het Meesters van de Toekomst project begeleidt Oost NV ondernemers en Angels naar meer en betere deals door middel van voorlichtingsbijeenkomsten, intakes van proposities, intakes van nieuwe business angels, trainingen, matchingsbijeenkomsten (ondernemers en investeerders) en bedrijven doorgeleiden naar investeerders. Hierbij hoort ook het lidmaatschap van (het bestuur van) EBAN Europe. Output: intake van minimaal 5-10 proposities in de kansrijke sectoren en 2 matches tussen business angels en ondernemers.
9
Logistieke Terminals
Oost NV ondersteunt bedrijven en instellingen actief in het ontwikkeien van spoor en waterterminals voor de logistieke sector Output in 2013: het opzetten van 1-2 proiecten rond spoor en water.
31
oost nv
10
Labstore/facility Sharing
Oost NV ontwikkelt een virtuele Labstore met R&D-faciliteiten in de regio die de eigenaars aanbieden voor gebruik door derden. Maakindustrie bedrijven en instellingen die deze instrumenten en apparatuur niet zelf willen of kunnen aanschaffen, kunnen er via de Labstore gebruik van maken op huur- of leasebasis. Output in 2013: businessplan voor de Labstore compleet.
11
Ontwikkel consortia Health, Agro-Food, EMT en HTSM Chemie
R&D en business development en -support trajecten scouten en daarin Maakindu strie en logistieke dienstverleners involveren in de ontwikkelconsortia rond AgroFood en Health rond EMT en HTSM en Chemie en cross-overs hiertussen. Output in 2013: minimaal in 2 trajecten kansrijk sectorbedriiven involveren.
Kennisvalorisatie
12
Logistiek
Projectontwikkeling (ideevorming, uitwerking voorstel draakvlak creeren, financie ring regelen en uitvoering voorbereiden) in de logistiek op het vlak van en op grensgebied van Agro-Food, Health en EMT toepassingen samen met kennisin stellingen. Oost NV definieert mee aan development en support tot ontwikkeling de markt bereikt. Output in 2013: opzet om te komen tot 2 projecten (development en support) rond Health, Aqro-Food en EMT toepassingen.
13
Maakindustrie
Projectontwikkeling (ideevorming, uitwerking voorstel draakvlak creeren, financie ring regelen en uitvoering voorbereiden) in de maakindustrie op het vlak van en op grensgebied van Agro-Food, Health en EMT toepassingen samen met kennisin stellingen. Oost NV definieert mee aan development en support tot ontwikkeling de markt bereikt. Output in 2013: opzet om te komen tot 2 projecten (development en support) rond Health, Aqro-Food en EMT toepassingen.
32 3 *
—
2I ~~ 1 2. ~
0 1 2.
oost nv
Oost NV zet samen met partners proeftuinen in de regio op voor test en implementatie zorginnovatie -concepten m.b.v. consortia, MKB en zorginstellingen Deze proeftuinen zitten dicht op de markt en daarmee interessant voor maakindustrie en logistieke dienstverleners. Oost NV scout naar nieuwe ideeen van bedrij ven en matcht die met de vraag van patienten en zorginstellingen. Beoogd wordt een netwerk van 5 sub regionale proeftuinen te koppelen en minimaal 5 succesvolle pilots te realiseren. De fieldlabs vormen ook een van de drie boegbeeldprojecten van Health Valley. 14
Field Labs en Open innovatiecentra
In de komende jaren gaat Oost NV een actieve bijdrage leveren in de verdere opbouw en organisatie van diverse open innovatiecentra in Oost-Nederland. Deze initiatieven worden actief ondersteund bij de verdere uitbouw, de vorming van samenwerkingsprojecten en het verbinden van deze centra aan de andere (grensoverschrijdende) initiatieven. Ook hier is het van belang om relevante maakbedrijven en logistieke dienstverleners aan te laten sluiten op deze open innovatiecentra. Output in 2013: bijdragen aan verdere opbouw open innovatiecentra en fieldlabs en 5-10 bedrijven uit kansrijke sectoren met open innovatiecentra en fieldlabs verbinden.
15
Samenwerking RCT's ver binden met andere partners
Oost NV heeft vanuit het verleden een goede samenwerking opgezet met de lo pende RCT's. Voorheen vastgestelde overlegmomenten zorgen voor goede afstemming. Na de evaluatie van de RCT's in het najaar moet de planning van de overlegmomenten voor 2013 weer worden bepaald. Output in 2013: Actief deelnemen aan netwerkbijeenkomsten van communities, afstemminqsoverleggen blijven initieren en actief meedoen
33
oost nv
Internationalisering MKB bedrijven in Oost-Nederland maken intensief gebruik van de internationale netwerken van Oost NV. Door i.s.m. regionale clusters en kennisinstellingen in houdelijke missies naar de gekozen landen te organiseren voor MKB bedrijven, worden deze bedrijven ondersteund bij hun internationale expansie. Door de regionale kennisinstellingen hierbij te betrekken wordt de exposure van Oost-Nederland in het buitenland verder versterkt. Dat draagt bij tot meer bekendheid over de technologische competenties van Oost-Nederland en de vestigingsmogelijkheden voor buitenlandse bedrijven. Dit heeft een zeer positieve invloed op de relatie met NFIA en Innovation Attachees in de landen die proactief door Oost NV worden bewerkt.
16
Internationalisering
Op deze wijze worden de internationale netwerken van Oost NV op 2 manieren benut: 1. door nieuwe bedrijven aan te trekken (van buiten naar binnen) 2. bestaande bedrijven te ondersteunen in het kader van business support en internationalisatie (van binnen naar buiten). Acties Ter ondersteuning van bovengenoemde activiteiten worden onder andere de vol gende acties uitgevoerd: • • • • • •
•
Schatgraven in eigen tuin. Bezoek van beurzen in binnen- en buitenland. Organiseren van inhoudelijke missies i.s.m. regionale bedrijvenclusters en kennisinstellingen. Organiseren van match-making events met bedrijven in de gekozen lan den. Ondersteuning door kennisinstituten bij (internationale) profilering. Intensiveren van de relaties met NFIA, Innovation Attachees en NBSO, m.n. in de BRIC-landen, Verenigde Staten (California), Massachusetts) en Zuid-Korea. Binnen China nadruk op Wuhan en Dalian. Opstellen bidbooks en organiseren van Fact Finding Trips.
Output in 2013: 5 projecten, 100 arbeidsplaatsen, 20 mln. investeringen.
17
Gelderland voor Innovaties
Uit het fonds van Gelderland voor Innovaties kunnen innovatieve projecten gefi nancierd worden. Oost NV analyseert de inhoudelijke aspecten van de aanvraag en PPM Oost verstrekt en beheert de leningen. Hier komen ook de maakindustrie en logistieke dienstverleners voor in aanmerking Voor 2013 gaan we uit van circa 6 nieuwe leningen. Output in 2013: intake van minimaal 25-30 productontwikkeltraiecten.
34
oostnv
18
Innovatie- en Investeringsfonds Gelderland - IIG en MKB fonds Gelderland
Uit het IIG zijn participaties van innovatieve bedrijven mogelijk. Oost NV en PPM Oost werken samen aan de uitvoering van IIG. De eerste zorgt voor de uitwerking van waardevolle trajecten die nog niet rijp zijn voor een deelneming uit het IIGfonds. De tweede zorgt voor intake, aanvraag, beoordeling en beheer van de uitvoering van de diverse participatieprojecten. Ook maakindustrie en logistieke dienstverleners met een cross-over met een van de topsectoren komen hiervoor in aanmerking. Voor 2013 verwacht PPM Oost 1 nieuwe investering te verstrekken uit het IIG. Voor 2013 verwacht PPM Oost ca. 5 nieuwe leningen te verstrekken uit het MKG. Output in 2013: intake van minimaal 15-20 aanvragen voor IIG en 20-25 aanvragen MKG.
19
20
Innovatiefonds Overijssel
N.v.t.
Cross-overs in de Topsecto ren Logistiek en Maakindu strie: TKI
Met het nieuwe topsectorbeleid zijn negen topsectoren waaronder Chemie , HTSM en Logistiek. In 2013 gaan de Topconsortia Kennis & Innovatie (TKI's) van start met de uitvoering van toegepast wetenschappelijk onderzoek. Het ministerie van EZ vraagt aan Oost NV om MKB-ers naar deelname aan TKI's te begeleiden in de genoemde Topsectoren en via cross-overs ook MKB-ers in andere topsecto ren: Life Sciences, Tuinbouw en Agro-Food te verbinden. Oost NV verbindt jaarlijks MKB-ers ook uit de maakindustrie en de logistiek aan voor hen relevante TKI's. Output in 2013: 5-10 MKB-ers aan een of meer TKI's verbonden.
21
BPCM (Brainflow)
Op verzoek van de provincies Gelderland en Overijssel heeft Oost NV inbreng geleverd in de ontwikkeling van 2 deelprojecten onder Brainflow, een Interreg 4cprojct waar beide provincies partner in zijn. In 2013 ronden we de inzet voor Brain flow af. Dat geldt voor deelproject Step Forward van Brainflow, en ook voor BPCM (Best Practice in Cluster Management). Dit deelproject handelt over de verschillende manieren waarop een economische ontwikkelingsmaatschappij of clusterorganisatie acties op het gebied van opleidingen en menselijk kapitaal kan oppakken. Output in 2013: opleveren van eindrapport met aanbevelingen over human capital acties.
35
oost nv
Bijlage 2
Inzet van capaciteit
Agro-Foodb Herkomst financiele inzet: 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24
FV Ambitie 2020 ' Food Experience Center Campus Parenco/AlgeaParc" CAT Agro-Food Betuwse Bloem Koplopers in Ambitie Product/Projectont.: Voeding en gezondheid Product/Projectontwikkeling: Food & Factory Food KIC Brainflow/Step Forward Europa EU Knowledge Based Bio-Economyu World Class Food Cluster10 Food Future StartLife Meesters van de Toekomst Gelderland voor Innovaties11 Innovatie- en Investeringsfonds Gelderland12 Innovatiefonds Overijssel - geen capaciteit voorzien Duurzaamheid in de Agro-Food sector Overijssel Internationalisering Kennis Werkt! Samenwerking met Food Valley en andere partners Cross-overs topsectoren: TKI Extra Gelderland O&l Totaal per subsidient
BUDGET EZ Geld
Over
PROGRAMMA Geld EZ
Over
pm 0,1 pm pm 0,1/pm pm 0,7 0,7 0,3 0,1 0,1 0,1 0,1 0,3
0,2 0,7
0,1 pm
0,1
0,3
0,3
0,2 0,2 pm pm 0,7
0,4/pm 0,2
1,1 0,1
0,1 1,7
3,0
0,9
0,6/pm 1,9
0,4
6
Projecten 11, 15,16,17, mede gefinancierd door EU Zie brede economie onderdeel bedrijventerreinen, idem project 8 Idem voetnoot 6 9 Gefinancierd door EU 0,2 fte 10 Gefinancierd door EU 0,2 fte 11 Betreft uitvoeringskosten van Oost NV; uitvoeringskosten van PPM Oost dekt zij uit de beheersvergoeding van het fonds 12 Idem voetnoot 8 7
36
oost nv
Life Sciences & Health" Herkomst financiele inzet: 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24
Open innovatie CMI One DaTe REshape Incubator Noviotech Campus14 Molecule 2 Man 2 Market E-Health Medical devices & Robotics Meesters van de Toekomst Highway to Health113 Europa/MIAS Labstore/Facility Sharing Health Snelle Groeiers ln2LifeSciences Crossovers Topsectoren Health en Agro-Food Crossovers Topsectoren Health en HTSM Red Med Tech Ventures1b Field Labs Samenwerking met Health Valley en andere part ners Hightech International Business Coaches (HIMBC) Telemedicine & Personalised Care Gelderland voor innovaties1' Innovatie-en investeringsfond Gelderland 1B Innovatiefonds Overijssel Iy Cross-overs Topsectoren: TKI Internationalisering Extra Gelderland O&l Totaal
BUDGET EZ
Geld 0,2
Over
PROGRAMMA Geld EZ
Over
0,2 PM PM
0,7 0,7 0,6/pm 0,4 0,1
0,3 0,1
0,1
0,1
0,1 0,1
0,1
0,1 PM 0,1 PM PM PM 0,2
0,1
PM
0,2 0,5
0,1
0,3 PM PM
0,3
PM 0,1 0,7
1,1
1,7
3,0
0,5
0,7
0,3/pm 0,6/pm 2,1
0,5
Projecten 6, 9, 17,, mede gefinancierd door EU Zie brede economie onderdeel bedrijventerreinen 15 Financiering geheel van Zorgverzekeraars Nederland (0,2 fte) 16 Financiering ook door Provincie Noord Brabant (0,4fte) 17 Zie voetnoot 8 18 Idem voetnoot 8 19 Betreft uitvoeringskosten van Oost NV; uitvoeringskosten van PPM dekt zij uit de beheersvergoeding van het fonds 14
37
oost nv
High Tech Systems & Materials Herkomst financiele inzet:
1 2 3 4 5 6 7 8 9
10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24
20
Centra voor innovatief vakmanschap Centers of expertise Compensatieorders Silicon Europe DIAMANT Europese projecten Kennis Kunde Kassa AMMON fase 2 en 3 Business cases Innovatie/ loketten en MKB20 Innovatievouchers Cross-overs in de topsectoren HTSM en Energie Cross-overs in de topsectoren HTSM en Health Innovatiecluster HTSM Innovatiecluster Materials Open innovatiecentrum TPRC Open innovatiecentrum OICAM Open innovatiecentrum PsP Meesters van de Toekomst Internationalisering Polymer Science Park Campus (ruimtelijk) High Tech Campus Thales (ruimtelijk) Novio Tech Campus (ruimtelijk) Overijssel innovatiefonds Breedband Cross-overs topsectoren: TKI Totaal
0,5 fte opgenomen bij Health
BUDGET Geld EZ
Over
PROGRAMMA Geld EZ
Over
0,1 0,4
0,2 0,3
0,1 0,1 0,2 0,1 0,3 0,2 0,2
0,2 0,3
5,2
0,2 0,2 0,2 0,2 pm pm pm 0,6 1,2
2,4 pm pm pm
0,2 3,4
7,6
0,5
pm
pm pm
0,5
1,1
oost nv
Energie & Milieutechnologie
Herkomst financiele inzet:
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23
Campus EMT^1 Smart Grid Demonstration & Development Centre Climate Kic Gelders EnergieTransitiecentrum Consortiavorming launch ing customer EMT Business development en -support EMT Europa Internationalisering Samenwerking Kiemten andere netwerken Cross-overs Topsector Energie TKI's Parenco biobased toepassinqen Biobased economy en bioraffinage Watertechnologie Climate KIC Gebouwde omgevinq/Utiliteitsbouw Smart Grids Energie-opslag en brandstofcellen DIAMANT Meesters van de Toe komst energie en milieu Gelderland voor Innova ties (GVI) Gelderland Valoriseert! Innovatie- en Investeringsfonds Gelderland -IIG Vraagbundeling hernieuw bare energieproductie Totaal
21
Zie overzicht brede economie
BUDGET Geld EZ
Over
PROGRAMMA Geld EZ
pm pm pm pm pm pm pm pm pm pm pm 1,0/pm pm pm pm 1,0/pm pm pm pm pm 0,3
pm pm pm
0,3
2,0/pm
Over
oostnv
Overige economische activiteiten
Herkomst financiele inzet:
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21
Campussen Samenwerking bedrijventerreinen in regio's Herstructureringsprogramma Bedrijventerreinen: A Team Ontwikkel fonds en businesscases fonds Gebiedsontwikkeling Breedband bedrijventerreinen Kennisontwikkeling bedrijventer reinen duurzaam (regionaal) beheer van bedrijventerreinen Meesters van de Toekomst Logistieke Terminals Labstore/facility Sharing Ontwikkelconsortia Health, AgroFood, EMT, Chemie en High Tech Logistiek Maakindustrie Samenwerking RCT's verbinden met andere partners Field labs en open innovatiecentra Internationalisering (CID) Gelderland voor Innovaties (GVI) Innovatie-en Investeringsfonds Gelderland - IIG en MKB fonds Innovatiefonds Overijssel Cross-overs Topsector en maak industrie en Logistiek BPCM (Brainflow) Totaal
BUDGET Geld EZ
Over
PROGRAMMA EZ Geld
Over
3,0/PM 0,6 1,0/PM 0,8 PM
PM
0,2 PM PM PM PM PM PM PM PM PM 0,4 0,2 PM PM PM
1,6
0,4
0,1
0,1
4,3
0,1
oost nv
Bijlage 3
Indicatoren
Deze gegevens worden begin 2013 aangeleverd.
oost nv
Bijlage 4
Programmafinanciering 2013 Hard
Agro-Food
EU Bio-Food Cluster on the World Stage Food future Additioneel Gelderland
€60.000 25.000 €30.000 € 10.000 € 50.000 €75.000 € 150.000
Red Med Tech ventures Field Lab Telemedicine In 2 Life Sciences Additioneel Gelderland
PM €40.000 € 105.000 €30.000 € 150.000
Silicon Europe Diamant Mias
€ 50.000 € 100.000 € 15.000
Start life Betuwse Bloem Kennis werkt Food2Market
Life Sciences & Health
High Tech
Energie- en Milieu tech.
Inzet op EMT Gelderland
335.000
Financieringsinstrumenten
GELDerland voor Innovaties Meesters van de Toekomst Twente Gelderland Valoriseert Brainflow projecten
€ 30.000 € 100.000 €50.000 €40.000
Verankering NFIA 2012 Inzet internationalisering Overijssel Inzet internationalisering Gelderland Inzet logistiek A12/A15 corridor
€75.000 PM €165.000 PM
Campussen Gelderland Inzet A-team
€ 500.000 € 165.000
Investeringsbevordering
Bed rijfs inf rastru ctu ur
TOTAAL
€ 2.350.000
oostnv
Bijlage 5
1ste en 2de lijns ondersteuning
1ste lijns ondersteuning
2de lijns ondersteuning
Investeren
Investeren
Vooriichting algemeen (dit komt via het digitale ondernemersplein, Agentschap NL)
•
Beheer fondsen
•
Beheer participaties
•
Verstrekken leningen
•
Doorverwijzen ondernemers
•
Verstrekken participaties
•
Ondernemers actief informeren op financieringsmogelijkheden
•
Fondsmanagement voor derden
•
Acquisitie business cases
•
Onderhouden en uitbouwen Business Angel Netwerk
•
Ondersteunen ondernemers bij Business Angel Netwerk
•
Internationaliseren
•
Internationale branding
•
Internationale promotie
•
Zichtbaar contractpunt voor buiten landse delegaties, toegang geven tot netwerk
Innoveren
•
•
Opzetten en onderhouden ledennetwerken in een specifieke regionale prioritaire sector of regio. Verspreiden van kennis, informatie en nieuws door middel van websites, nieuwsbrieven en publicaties
•
Contactpunt voor individuele onderne mers met vragen
•
Doorverwijzen van ondernemers
•
Matchmaking tussen ondernemers en ondernemers en kennisinstellingen
•
Organiseren van bijeenkomsten voor het netwerk, open innovatie seminars. Conferenties
Internationaliseren
•
Ondersteuning buitenlandse bedrijven die zich willen ves-
•
tigen Behouden en uitbreiding bestaand bedrijfsleven
•
Internationale technologische matchmaking bedrijven en organiseren technologische matchmakingsreizen
Innoveren
•
Business Development en -support, ontwikkeien busi ness cases
•
Valorisatie en ondersteuning starters
•
Ondersteuning van samenwerking in consortia en open innovatiecentra Ontwikkeling en ondersteuning regionale programma's en projecten o.a d.m.v. EU-innovatie instrumenten
• •
Ondersteuning regionale clusters
43
SP - 21
oost nv
Infrastructuur •
Behoeftearticulatie op het gebied van infrastructuur
•
Bijdrage regionaal ruimtelijke beleid
Gericht op netwerkontwikkeling, vragenloket en promotie op regionale speerpunten. Voor en door ondernemers.
Infrastructuur •
Campus ontwikkeling
•
Herstructurering en kwaliteitsverbetering bedrijventerrei nen
•
Breedband ontwikkeling
•
Ontwikkeling regionale ontwikkelingsbedrijven
Ondersteuning van bedrijven, consortia en economische structuurversterking door middel van generieke instrumenten op het gebied van innovatie, investeren, internationaliseren en infrastruc tuur.
44
