OOR otterdam. Stem van de Stedelijke cultuur. Verrassende keuze Rotterdam ontvangt European Design Awards Bloeiend en divers

DOOR M a d r e t t Ro Deze uitgave hoort bij Adformatie

Stem van de Stedelijke cultuur

FunX heeft intensieve band met

nummer 17/18

eigen doelgroep

‘Verrassende keuze’

sign Awards 2010

Rotterdam ontvangt European De

Bloeiend en divers

Vruchtbare samenwerking tussen

Rotterdamse mediabedrijven

‘Online zit in ons dna’

et

Zicht is meegegroeid met intern

Wie wat waar in Rotterdam

Creative capital aan de Maas Zou het dna van de creatieve industrie in Rotterdam zijn zoals de stad oogt? In dat geval kunnen we spreken van een dna met een aanhoudende dynamiek, want Rotterdam is tenslotte nooit af. Vanuit die vraag lieten we vertegenwoordigers van de creatieve sector een visueel ‘ijkpunt’ noemen dat dat dna verbeeldt. De Cascade van ontwerper/beeldhouwer Joep van Lieshout geeft volgens twee elders in deze uitgave geïnterviewden misschien wel het best het (nieuwe) elan van Rotterdam-anno-nu weer: ‘het robuuste van de stad verwerkt in hardwerkende gestaltes die de top proberen te bereiken’ en ‘een beeld zonder poespas en vol met verbeeldingskracht’. Hard werken zonder poespas, het is het eeuwige cliché dat met de Maasstad in verband wordt gebracht. Een stereotiep bovendien dat door Rotterdammers zelf zo wordt gekoesterd. ‘Het komt je nooit aanwaaien in Rotterdam’, zegt een van de betrokkenen in de creatieve scene. En: ‘Je ziet hier weinig mensen die denken dat succes alleen een gevolg is van talent.’ Neem die combinatie van creativiteit en nuchterheid, de komst van een heel nieuwe generatie eigenwijze jongeren, een gemeente die stimuleert dat Rotterdamse creativiteit meer van de daken wordt geschreeuwd en een crisis die steeds meer vraagt om een Rotterdamse mentaliteit zonder loze beloften, gooi al die elementen bij elkaar en je hebt een prima brandstof voor een Rotterdamse motor die aardig op toeren begint te raken.

5

‘Intense merkbeleving belangrijk’



Sniper-x gaat merkavontuur aan

6

‘Niet lullen maar doen’



La fille heeft haar plek gevonden

7

Stem van de Stedelijke cultuur



FunX heeft intensieve band met eigen doelgroep

8

Sommige Rotterdammers denken compleet anders

12 ‘Verrassende keuze’

Rotterdam ontvangt European Design Awards 2010

14 Van boodschap naar interactie Full service interactief bureau dpdk maakt klanten wegwijs in de digitale wereld

16 Nieuw Rotterdams elan

Léon Bouwman Hoofdredacteur Adformatie



22 Bloeiend en divers

Vruchtbare samenwerking tussen Rotterdamse mediabedrijven

24 Topstad op designgebied 25 Rotterdam, thuishaven van de creatieve sector Colofon Uitgever Rogier Mulder Uitgeefcoördinatie Amarja van der Woerd Project­manager / initiator Dennis

26 Willem de Kooning unlimited

Jak Vormgever Fiona Dijkhuizen Redacteur Marco van der Hoeven Fotografie Lennaert Ruinen,

28 Communicatie is ondernemen

Laura Zwaneveld, Cor Mooij Redactie redactionele items Hanny Roskamp, Viveka van de Vliet,



Maarten Hafkamp Productiecoördinatie Maartje Kuypers Orderadministratie Anita Verlinden

Pudding and The Proof zoekt en vindt relevantie in merken

Deze uitgave kwam tot stand in samenwerking met Sniper-x, FunX, Rotterdam Marketing, dpdk,

30 ‘Online zit in ons dna’

Rotterdam Media Commission, Pudding and The Proof, Zicht Nieuwe Media Ontwerpers, obr,



Mangrove. De bijdragen die ‘mogelijk gemaakt zijn door’ zijn gerealiseerd buiten de verantwoorde-

Zicht is meegegroeid met internet

lijkheid van de redactie van Adformatie.

32 Wie wat waar in Rotterdam

Deze uitgave is gedrukt door Drukkerij Printvisie op fsc gecertificeerd

35 Het online ecosysteem

LumiArt 115 g/m2 en omslag 170 g/m2, geleverd door Proost en Brandt.



Mangrove biedt full service internetdiensten vanaf bijzondere locatie

3

Mogelijk gemaakt door Sniper-x

Beurs-WTC Congress&Event Center

‘Intense g n i v e l e b k r me be l a n g r i j k ’

Sniper-x gaat merkavontuur aan

In een van de meest bijzondere industriële monumenten van Rotterdam, de voormalige Van Nelle-fabriek, is de studio gevestigd van Sniper-x. Dit creatieve bureau houdt zich bezig met alle aspecten van merkstrategie. Vooral nieuwe media spelen een steeds belangrijker rol in de activiteiten van dit jonge bureau. ‘Stagiairs komen vaak met heel leuke en wilde ideeën.’ ‘Ik heb nooit getwijfeld aan een andere locatie dan Rotterdam.’ Sylvia Nelissen, directeur van Sniper-x, is stellig over de plaats die zij gekozen heeft voor haar bureau om door te groeien. ‘Ik zie het als een creatieve stad bij uitstek. Dat blijkt ook uit de locatie waar we zitten: de voormalige Van Nelle fabriek, een industrieel monument dat met behoud van de architectonische details is omgebouwd tot bedrijfsverzamelcomplex.’ Op het terrein zit een breed scala aan bedrijven, waaronder veel ondernemingen in de creatieve sector: ‘Alleen al op de verdieping waar wij zitten huizen diverse bedrijven waar we mee samenwerken. We kunnen als hoofdaannemer in dit creatieve netwerk allerlei opdrachten aannemen.’ De specialisatie van Sniper-x is merkstrategie. Acht jaar geleden begon Nelissen haar bedrijf met het aanbieden van brand activation, maar al snel breidden deze activiteiten zich uit naar het strategische niveau. Het team van momenteel zes medewerkers houdt dit vakgebied actief bij, onder meer met gespecialiseerde opleidingen. Nelissen zelf is vorig jaar afgestudeerd als merkstrateeg aan de Rijksuniversiteit Groningen. Sniper-x werkt voor veel verschillende ondernemingen, waaronder kpn en Akzo Nobel, maar ook kleinere bedrijven die net beginnen. Nelissen: ‘We gaan graag het merkavontuur aan. Wanneer we ergens een uitdaging in zien, zijn we bijvoorbeeld ook bereid om er in te investeren. We steken dan uren in een bedrijf waar we in geloven, zonder dat we direct een factuur sturen.’

w w w.w t c r ot t e r d a m .nl

Jong talent Het team bestaat uit jonge, enthousiaste medewerkers: ‘We willen onszelf blijven uitdagen, blijven groeien en het onmogelijke mogelijk blijven maken. Onze medewerkers ontwikkelen zich voortdurend en komen met allerlei creatieve ideeën. Zo krijgt jong talent de kans om te groeien. Zeker met de sleutelrol die digitale media spelen in onze markt is het belangrijk om met mensen aan de slag te gaan die weten wat je er allemaal mee kunt.’ Ook hier speelt de locatie een essentiële rol. ‘Rotterdam heeft veel creatieve opleidingen die voor ons relevant zijn. We hebben dan ook bijna altijd stageplaatsen bij Sniper-x, bijvoorbeeld voor mensen van het Grafisch Lyceum of de Willem de Kooning-Kunstacademie. Daar komen vaak heel leuke en wilde ideeën uit voort. Twee van de zes huidige medewerkers zijn hier zelfs begonnen als stagiair.’ De opkomst van nieuwe media hebben het vak van reclame maken ingrijpend veranderd. ‘Tien jaar geleden werkte iedereen nog met een traditionele marketingmix. Door de opkomst van nieuwe media is het veel spannender en interessanter geworden. Zo zijn soms social media relevant voor de merkstrategie. We kregen onlangs de vraag om voor een medewerker van een bedrijf een persoonlijk blog op te zetten. Op die manier werk je aan een ‘personal brand’. Een kenmerkend verschil met een aantal jaren geleden is dat je je nog beter moet richten op een afgebakende doelgroep. In plaats van zoveel mogelijk mensen te benaderen, betrek je nu een kleinere groep bij een communicatie-uiting, maar die geef je wel een intensere merkbeleving.’

5

Mogelijk gemaakt door la fille

Mogelijk gemaakt door FunX

nX. Deze radiozender is primair Fu is d lan der Ne in pen roe om e nd te Een van de meest opvalle voor deze snel groeiende doelgroep in od nb aa het et we en , en ing del ste gericht op jonge . mma’s en specifieke digitale kanalen gra pro n aa la sca ed bre een t me n vulle Het Rotterdamse Lloydkwartier is thuishaven van veel creatieve- en mediabedrijven. Een daarvan is radiozender FunX, dat zich primair richt op jonge stedelingen. De zender heeft frequenties in de vier grote steden van de Randstad, een kabelfrequentie in heel Nederland, en is ook online en mobiel te ontvangen. De populairste muziekstijlen onder stadsjongeren komen ook terug in de programmering, waar veel aandacht is voor r&b, hiphop en dance, maar ook voor Latin, reggae en Arabische pop.

‘niet lullen maar doen’

La fille heeft haar plek gevonden

Sinds kort is Bert Verweel werkzaam bij FunX als commercieel directeur. Hij heeft hiervoor gewerkt bij id&t en idtv, waar net als bij FunX veel jonge mensen in dienst zijn. Verweel: ‘In mijn perceptie was FunX veel kleiner dan dat het in werkelijkheid is. Het is een professionele organisatie, een serieus mediabedrijf, waar meer dan vijftig mensen werken. Onderscheidend is dat we de jonge stedelingen op wie we ons richten zelf in dienst hebben. Diversiteit is bij ons dan ook geen issue, het is er gewoon. Daarom staan we zo dicht bij de doelgroep.’ FunX is volgens Verweel echt een Rotterdams bedrijf: ‘De meeste medewerkers komen uit Rotterdam en hier heerst een echte Rotterdamse mentaliteit. We communiceren direct, maar wel met respect voor elkaar, ongeacht leeftijd of afkomst. En omdat de mensen jong zijn durven ze out of the box te denken, daar bieden we ze ook de ruimte voor. We geven ze niet teveel restricties.’

Verbinding doelgroep en bedrijfsleven Verweel en zijn salesteam beschikken over veel kennis van de jongste generatie: ‘Bij FunX gaat het niet alleen om aantallen luisteraars, maar ook om de uniciteit van onze doelgroep. Daar weten we heel veel vanaf en die

informatie delen we graag met anderen. Dat doen we in een persoonlijk gesprek, maar bijvoorbeeld ook via onze b-to-b site www.funx.info. Deze site is specifiek gericht op marketeers en beslissers en bevat allerlei informatie en onderzoek over jongeren. Belangrijk onderdeel van de site is het FunX Testpanel, een project waarin we onze luisteraars over allerlei zaken ondervragen, van mode en lifestyle tot hoe ze sporten of verzekerd zijn. Zo bieden we onze relaties een uniek kijkje in de keuken van de hedendaagse grootstedelijke jeugdcultuur.’ FunX legt ook op de radio nadrukkelijk de verbinding tussen haar doelgroep en het bedrijfsleven. Een voorbeeld daarvan is hi5, een programma waarin iedere zondag een succesvolle ondernemer uitgenodigd wordt die over zijn weg naar succes vertelt. Deze ondernemer stelt tegelijkertijd een vacature beschikbaar voor een van de luisteraars, waar in de uitzending live op gesolliciteerd wordt. hi5 ontving onder meer zakenvrouw van 2009 Meiny Prins (Priva b.v.), de minister-president van Aruba Mike Eman en Olcay Gulsen (Supertrash), die door het blad Quote als een van de dertig meest succesvolle vrouwen van 2009 werd geselecteerd. Door de convergentie van technologieën overschrijden de activiteiten van mediabedrijven steeds vaker traditionele grenzen. Dat geldt ook voor FunX: ‘We zijn op weg een internetbedrijf te worden dat radio maakt. Nu al zie je dat jongeren via internet en hun mobiele telefoon radio consumeren. Die trend gaat in de toekomst alleen maar doorzetten. Ook auto’s zullen steeds meer worden uitgerust voor ontvangst van online radio. Dit betekent dat we in de toekomst niet meer beperkt worden door fm-frequenties, en in de hele wereld 24/7 te bereiken zijn.’

Het leek een weloverwogen keuze voor la fille om zich te vestigen in Rotterdam. Oprichter Fiona Dijkhuizen (foto: links) legt uit dat dit puur toeval is geweest. Want hoewel zij altijd een voorliefde voor de stad heeft gehad, had zij vooraf niet kunnen bedenken dat zij na vijf jaar weer terug zou keren naar haar thuishaven Rotterdam. ‘Rotterdam is voor een aantal jaar mijn woonplaats geweest maar vanwege mijn deeltijd studie aan de Koninklijke Academie van Beeldende Kunsten te Den Haag werd al snel duidelijk dat het reis-technisch beter was om te verhuizen naar Den Haag’ aldus Fiona Dijkhuizen. Ze is een jonge creatieveling en tevens oprichter van het ontwerpbureau la fille. Vorig jaar heeft zij de grote sprong in het diepe gemaakt en is zij gestart als zelfstandig ondernemer. ‘Al zeven jaar ben ik werkzaam in de ontwerpwereld en ik vond het nu toch wel eens tijd worden om op eigen benen te gaan staan. Bovendien heb ik in de loop der jaren een eigen handschrift binnen mijn werk weten te ontwikkelen die ik graag volledig wilde benutten en waar mogelijk uitbreiden. Het is lang niet meer alleen drukwerk waar ik mee bezig ben, ook de digitale wereld en letterontwerpen vind ik te gek.’

Disciplines mixen Na een korte zoektocht voor een geschikte werkruimte kwam Fiona Dijk­huizen toevallig terecht in Rotterdam Noord bij mode-ontwerper Amel Bouazizi (foto: rechts). Gevestigd in een historisch pand aan de Hildegardisstraat wat voorheen dienst deed als ziekenhuis, basisschool en nu als verzamelgebouw voor kunstenaars, werken Fiona en Amel tegenwoordig samen in één ruimte. ‘Hoewel we ieder onze eigen disciplines hebben kan ik beamen dat er een samenwerking plaats vindt. Amel en ik inspireren elkaar juist en hierdoor ontstaan er vaak hele mooie dingen. We staan beiden ook open voor het mixen van onze disciplines wat ons werk uiteindelijk alleen maar ten goede komt.’

6

Dezelfde mentaliteit La fille is goed terecht gekomen bij Amel Bouazizi en de meiden zijn blij met de klik die er tussen de twee is. Ze hebben beiden veel bewondering voor elkaars doorzettingsvermogen en ze dragen allebei dezelfde mentaliteit. ‘We zeggen altijd, niet lullen maar doen. Dat klinkt misschien wat plat maar zo werkt het voor ons wel. We houden beiden absoluut niet van zeuren of luiheid en we proberen altijd het onderste uit de kan te halen, hoe moeilijk iets soms ook is.’

Afstuderen Momenteel leidt Fiona een druk bestaan. Niet alleen studeert zij naar verwachting over twee maanden af aan de kunstacademie, ook is zij twee dagen in de week te vinden bij grafisch ontwerper en illustrator Marenthe Otten, waarin zij als grafisch ontwerper voornamelijk Marenthe’s goed lopende bedrijf popje.com ondersteunt. De stap naar zelfstandig ontwerper bleek voor Fiona een hele verstandige keuze te zijn geweest aangezien ze voor la fille geen moment stil zit. ‘Ja, het is echt heel erg druk maar mij hoor je absoluut niet klagen. Ik ben heel erg tevreden met hoe het loopt en kijk erg uit naar de toekomst.’

Meer informatie Voor meer informatie over la fille en Amel Bouazizi, neem een kijkje op hun website www.lafille.nl en www.amelbouazizi.nl.

stem van e k j i l e d e t s e d cultuur

FunX heeft intensieve band met de

eigen doelgroep 7

S om m i g e s r e m m a d ­ r e R ot t denken c o m p l e et a n de rs lijnen voor het logo en een tedx-organisator moet goedkeuring vragen voor de sponsoring. Dan luidt de volgende vraag uiteraard: What is in it for ted?

e Laura Zwaneveld

Tekst Hanny Roskamp, Fotografi

ad. Georganiseerd door Op 4 juni komt ted naar de Maasst twee Rotterdammers Isis Spuijbroek en Myron Freeling, che massa op de been met een droom. ‘We willen een kritis brengen die iets wil met de stad.’ ‘Al Gore kwam bij ted voor het eerst met zijn verhaal over het broeikaseffect toen niemand er nog mee bezig was. Het is een podium waar je een idee of een oplossing kunt pitchen buiten je normale context, voor een kritisch publiek’, zegt Isis Spuijbroek, samen met Myron Freeling organisator van tedxRotterdam. Voor de harde kern van fans heeft ted geen introductie nodig. Voor de rest van de mensheid: ted begon als een jaarlijks conferentie in de vs waar een lange lijst vooraanstaande denkers uit wetenschap, techniek, entertainment en design grensverleggende ideeën presenteren op een verfrissende manier, in maximaal achttien minuten. De conferentie is doorgegroeid naar een internetplatform, waar de talks worden uitgezonden en ted-fans in contact kunnen treden met elkaar. De afgelopen jaren haalden de talks 200 miljoen views, de website heeft 300.000 unieke bezoekers per dag. ted had dus niets met Rotterdam te maken. Althans, totdat Spuijbroek en Freeling zich ermee gingen bemoeien. Beiden zijn al jaren ted-fan en droomden ervan om ted naar Rotterdam te halen. Dus belden ze ted in de vs en kregen ze een licentie. Zo makkelijk is dat, want ted is anders. Vervolgens hoorden Spuijbroek en Freeling dat Amsterdam ook bezig was om een ted-conferentie te organiseren. Als de tijd rijp is, wordt een idee vaak op meerdere plekken tegelijk geboren.

8

Amsterdam was sneller en bracht in november jongstleden voor het eerst tedxAmsterdam. Maar laat duidelijk zijn dat Rotterdam niet probeert Amsterdam te imiteren. En ook dat ted niet van Amsterdam naar Rotterdam gaat verhuizen. Hoe kan het dan dat er twee teds zijn in Nederland? Freeling: ‘ted vindt dat elke stad een ted-event mag organiseren. Dat kan dus in Rotterdam en Amsterdam naast elkaar bestaan. De ‘x’ in het logo staat voor een onafhankelijke organisatie. Het zullen daarom verschillende evenementen zijn. Ik denk dat

Freeling: ‘Je draagt het beeldmateriaal af. Dat is heel slim, want daarmee vult ted de website. Een fantastische manier om content te genereren. Voor ons is het een extra uitdaging om goede ted-talks te organiseren. Zodat we kunnen laten zien wat we kunnen als stad, wie onze vrienden zijn en wat onze inspiratie is.’ Spuijbroek: ‘Laatst op Twitter noemde ik ted het nieuwe leiderschap. Omdat ze op een andere, slimme manier de wereld veroveren. Door het franchise-concept krijgen ze de beschikking over al die geweldige lokale content. Ze domineren deze nieuwe markt. Online heb je toegang tot allerlei bijzondere mensen, maar wel via ted. Een goed idee draagt bij aan de hele wereld.’

Spuijbroek is creative director. Ze werkte tot voor kort als conceptontwikkelaar bij een architectenbureau in New York. Nu werkt ze voor de gemeente Rotterdam als creatief strateeg en als bestuurslid van Lantaren Venster. Op een andere manier naar de stad kijken, nieuwe coalities vormen om tot vernieuwde oplossingen te komen, is haar missie. Typisch Rotterdam. ‘Dat is het klassieke verhaal, inherent aan het verleden. Rotterdam heeft alleen de toekomst. Amsterdam kan leunen op het verleden.’ Freeling is stedenbouwer. Als gebiedsontwikkelaar voor de gemeente Rotterdam werkt hij nu aan nieuwe concepten voor de stad. Daarnaast organiseert hij dance events in binnen- en buitenland. ‘Ook muziekevents dragen bij aan de ontwikkeling van steden. Voor mij is het belangrijk ook op die manier de stad verder te brengen.’

‘Het is een podium waar je een idee of een oplossing kunt pitchen buiten je normale context, voor een kritisch publiek’ wij in Rotterdam iets meer op de edge zullen zitten. Dat is ons thema: ‘Somethink completely different.’ We willen aanzetten tot anders denken. Maar inmiddels helpen we elkaar wel.’

Nieuw leiderschap ted ligt niet wakker van de Hollandse verwarring. Wat telt voor de moederorganisatie is het verspreiden van goede ideeën. ‘Ideas worth spreading’, zoals de slogan luidt. De enige eisen hebben betrekking op het format - een talk mag achttien minuten duren. Verder zijn er richt­

Kritische massa Het programma van tedxRotterdam bestaat uit Rotterdamse, nationale en internationale sprekers. Freeling en Spuijbroek kunnen er nog niet veel over verklappen. Er komen gasten die de rand opzoeken van hun vakgebied en die zo het publiek inspireren. ‘Denk aan een hacker, een genderarts, wat gebeurt er op die grenzen? We willen een kritische massa op de been brengen die iets wil met de stad. We geloven in de kruisbestuiving van verschillende mensen, dat geeft vernieuwing. Bij bijna alle events komt een

[Myron Freeling (l) en Isis Spuijbroek]

9

vaste club samen. De bankiers of de marketeers. Bij ted heb je een gemêleerd gezelschap. Bas Haring hebben we uitgedaagd om iets volkomen anders te doen dan evolutie en succes, want dat kennen we al. Een hartspecialist komt vertellen wat hem triggert. We willen onze sprekers uitdagen. We zoeken overal boeiende sprekers. Van de tu Delft of de Erasmus Universiteit tot het Grafische Lyceum en het bedrijfsleven.’ Het programma prikkelt niet alleen de fantasie, maar ook de zintuigen. Freeling: ‘Een theaterperformer helpt ons om een compositie te ma-

nisatie wel laten zien dat ze gemotiveerd zijn, of ze nu bij een bank werken of ‘voetbaltoernooitjes organiseren op het Afrikanerplein’.

Non-profit Grote events zijn big business. Voor de tedconferentie in de vs staan de sponsors en adverteerders in de rij. ted verdient bovendien geld met de content omdat alle talks zijn voorzien van korte commercials. Ook hier zullen de grote merken zich de lippen aflikken bij zo’n upmarket event. Maar die mogen hun logo’s en geldzakken nog even thuislaten.

‘Bij ted heb je een gemêleerd gezelschap’ ken de dag door, zodat je niet alleen maar zit en luistert. Misschien is de zaal een tijdje donker of komt er iets voorbij dat de neus prikkelt. Er is een videoprogramma, waarvoor we samenwerken met de Willem de Kooning Academie en v2 Institute. Noisia maakt een elektronische soundscape speciaal voor tedxRotterdam en het Scapino Ballet doet een unieke performance die normaal niet binnen hun programma past.’ Hoewel er geen enkele vorm van promotie is bedreven, zijn er al genoeg aanmeldingen om de zaal te vullen. Puur op de kracht van het sterke merk en het persoonlijke netwerk van Freeling en Spuijbroek. Het bijwonen van tedxRotterdam is gratis, maar bezoekers moeten de orga-

aanzien dat neerstrijkt in de Maashaven en dat de reputatie van Rotterdam als vernieuwend en vooruitstrevend verstrekt. Spuijbroek: ‘Burgemeester Aboutaleb helpt zelf om contact te leggen met internationale sprekers. Rotterdam denkt natuurlijk ook: shit, dit hadden we zelf kunnen verzinnen. In New York zijn kunstenaars en ontwerpers even belangrijk als advocaten of bankiers. Dat gaat hier ook gebeuren. Ik zou niet blij zijn als in de zaal straks alleen maar ceo’s zitten of alleen maar de creatieve industrie. Het moet een mix zijn. Ik denk dat er groei ligt in een stad als we nieuwe coalities vormen en meer met elkaar delen. tedxRotterdam is een middel om dat te bereiken.’

tedxRotterdam is een non-profitorganisatie en sluit alleen kleinschalige sponsordeals met logische partners zoals zaalverhuur, drukkers en papierboeren. Spuijbroek: ‘ted stimuleert die opzet, zodat je onafhankelijk kunt blijven. We willen naar een nieuw businessmodel. Is het liefdadigheid of commercieel? Geen van beide. Social Business Model noem ik het. Onze focus is een rijk en geloofwaardig event maken voor de stad. Daarna gaan we nadenken hoe we dat kunnen omzetten. Het is nu 24/7, we hebben allebei een baan ernaast. Maar we krijgen er heel veel voor terug. We ontmoeten interessante mensen en hebben boeiende gesprekken.’ De gemeente Rotterdam is zeer gelukkig met de komst van ted. Weer een evenement van

Smakelijk beleven Met trots presenteren wij Uw Ahoy. De thuishaven voor uw mooiste belevenissen op het gebied van Entertainment, Events, Business & Food. Ahoy beschikt bovendien over uitgebreide communicatie- en promotiemiddelen voor uw event en merk. Schuif gezellig aan! Onze professionals maken het u graag naar uw zin.

Passie, energie en ambitie. De Kuip is meer dan een voetbalstadion alleen. De Kuip is een unieke belevingswereld. Voor uw jubileum en bedrijfsfeest. Voor outdoor adventures en games. Voor uw kick-off meeting en congres. En vooral voor groepen van elk formaat.

Want het stadion zelf, het Maasgebouw en de Olympiazijde bieden voor ieder event de perfecte ruimte. Of dat nu voor 10, 500 of 2000

Mijn

mensen is, in De Kuip is het een beleving om nooit te vergeten.

Laat u inspireren en voel De Kuip!

Ga voor een virtuele rondleiding naar www.ahoyvirtueel.nl Uw evenement in Ahoy? Neem vrijblijvend contact op via 010 - 293 32 43 of [email protected]

Hier beleef ik!

www.dekuip.nl

100109_2 Corp190x131 01bWT.indd 1

01-04-2010 15:22:51

Mogelijk gemaakt door Rotterdam Marketing

Standaard verhogen De contacten tussen Rotterdam en de organisatie van het festival zijn zelfs geïnitieerd vanuit de branche. Vivi de Regt, bij Rotterdam Marketing verantwoordelijk voor het bidding traject: ‘Studio Dumbar heeft ons attent gemaakt op de mogelijkheid het European Design Festival naar Rotterdam te halen. Toen de contacten eenmaal waren gelegd, is het snel gegaan. In januari 2009 zijn we met Demetrios Fakinos in gesprek geraakt, en hebben we hem de mogelijke locaties laten zien. Hij is daar zo enthousiast over geraakt dat hij in maart al heeft besloten om het edf in Rotterdam te laten plaatsvinden.’ Het edf 2010 is de vierde editie van dit nog jonge festival. Eerdere edities vonden plaats in Athene, Stockholm en Zurich. Doel van het edf is om een netwerkplatform te bieden aan Europese designers, en om de standaard van het Europese design te verhogen. De organisator, European Design, is een samenwerkingsverband tussen veertien Europese design- en communicatiemagazines. Vertegenwoordigers van deze magazines vormen tevens de jury voor de Design Awards, die tijdens het festival zullen worden uitgereikt. Deze award uitreiking is een internationaal fenomeen: vorig jaar dongen inzenders uit 29 landen mee naar de prijzen. Ook dit jaar zal er een breed deelnemersveld van professionele bureaus aantreden voor prijzen in 32 categorieën, waaronder één bijzondere categorie voor studenten.

Design Walks

‘Verrassende k e uz e ’

Ook het programma van sprekers tijdens het congresprogramma is volledig internationaal. Jonas Uddan: ‘Hier zijn we vrij streng in. We kiezen er bewust voor om uit ieder Europees land maar één spreker uit te nodigen. We hebben nu dan ook vijftien sprekers uit vijftien landen.’ Naast de award-uitreiking en het congresprogramma is European Design nog verantwoor­ delijk voor twee andere programmaonderdelen: het grote afsluitende feest en de zogenoemde Design Walks.

n festival 2010

Rotterdam ontvangt European Desig

Dit jaar is Rotterdam het toneel van het jaarlijkse European Design Festival. Hiermee bevestigt Rotterdam zijn reputatie als spil in de creatieve sector in Nederland en Europa, door mededingers Den Haag, München en Milaan achter zich te laten. Het meerdaagse festival biedt een intensief programma waarin een breed scala aan aspecten op het gebied van design aan bod komt, zowel in het hoofdprogramma als in het aanvullende programma dat door Rotterdamse bedrijven zelf wordt ingevuld.

‘Rotterdam is een jonge stad, waar op het gebied van design en architectuur veel interessante dingen gebeuren’, aldus Demetrios Fakinos, directeur van het European Design Festival. ‘Het lijkt op het eerste gezicht misschien niet de meest voor de hand liggende keuze als locatie voor het festival, het is voor velen een verrassing. Maar wanneer je beter naar de stad kijkt is het juist een logische keuze. Nederland is erg georiënteerd op design, en vooral in Rotterdam zie je dat overal om je heen.’ ‘Een belangrijke reden dat we deze keuze hebben gemaakt is bovendien dat we geconfronteerd werden met een groot enthousiasme bij organisaties en bedrijven in de designbranche, we kregen direct allerlei aanbiedingen om te helpen bij het opzetten van het festival. Die commitment is voor ons erg belangrijk. Daarnaast kregen we veel ondersteuning van Rotterdam

12

Marketing bij onze zoektocht naar een locatie, en dat past bij ons streven om samen te werken met een professionele partner.’ Zijn collega Jonas Uddan, projectmanager voor het European Design Festival, vult aan: ‘De sfeer in de designbranche is hier positief en optimistisch. Dat is voor ons een grote motivatie, je hoeft niemand ervan te overtuigen van het belang van een dergelijk evenement. In feite zijn wij als organisatie alleen maar de katalysator, door alle enthousiasme in Rotterdam is de organisatie heel voorspoedig verlopen, wat voor mij als projectmanager natuurlijk heel prettig is.’

speciale tentoonstellingen. Horecagelegenheden als Elit en Parket vormen onderdeel van het onderdeel Design Around Town. Akkerhuis: ‘Het uitgebreide programma side events is niet alleen bedoeld voor de deelnemers aan het festival, ook de inwoners van Rotterdam zijn bij deze onderdelen welkom om kennis te maken met wat hun stad te bieden heeft op het gebied van design.’ Hiermee heeft het European Design Festival een intensief programma, met onderdelen van ’s ochtends vroeg tot ’s avonds laat. Uddan: ‘We streven naar een breed aanbod, waar mensen de onderdelen uit kunnen kiezen waar ze inhoudelijk het meeste aan hebben. Maar daarnaast is het natuurlijk vooral belangrijk dat de deelnemers uit heel Europa elkaar in een inspirerende omgeving ontmoeten. Het onderdeel netwerken is zeker zo belangrijk als het inhoudelijke programma.’ Vivi de Regt is trots op de komst van het edf: ‘Het internationaal presenteren van Rotterdam als designstad is een van de speerpunten voor Rotterdam Marketing. We hebben daarvoor binnen de stad veel draagvlak, zowel van de vele design-gerelateerde bedrijven als het Ontwikkelingsbedrijf Rotterdam (obr). Ook speelt mee dat we in Rotterdam diverse gerenommeerde creatieve opleidingen hebben, zoals de Willem de Kooning Academie. Hierdoor krijgen de creatieve bedrijven hoogwaardige medewerkers. Het belang van deze sector in Rotterdam is lang onderbelicht gebleven, maar daar is ondertussen verandering in gekomen. We zijn dan ook heel blij dat de professionaliteit, het enthousiasme en de gastvrijheid voor de organisatie belangrijke overwegingen geweest zijn om voor Rotterdam te kiezen.’

Dit laatste is een nieuw onderdeel van het edf. Uddan: ‘Tijdens deze Design Walks openen Rotterdamse Designbureaus hun deuren voor de bezoekers aan het edf. Op die manier kunnen de internationale gasten kennismaken met de Rotterdamse bedrijven. Per fiets, per boot of te voet gaan groepen van twaalf onder begeleiding van een design guide de ateliers af. Dit programmaonderdeel blijkt heel populair te zijn, de deelnemers willen graag kennismaken met de design scene in Rotterdam. Al in en vroeg stadium waren de tours uitverkocht.’ Een belangrijk onderdeel van het European Design festival is de lokale bijdrage. ‘Wij organiseren de vier hoofdonderdelen, maar het festival is in feite een paraplu voor allerlei side events’, aldus Uddan. ‘Zo treedt een wisselwerking op. Wij komen naar Rotterdam met het festival, laat Rotterdam ons dan maar zien wat de stad kan doen op het gebied van design.’ Bij Rotterdam Marketing houdt Karin Akkerhuis zich bezig met dit aanvullende programma: ‘Wij vervullen daarin uitsluitend een coördinerende rol, wij brengen vooral de mensen bij elkaar. De inhoud wordt volledig door een enthousiaste designbranche samengesteld. Op dit moment stromen de aanmeldingen binnen. Zo wordt een grote bijdrage geleverd door de Willem de Kooning Academie, die de communicatie rondom de side events volledig door zijn studenten laat doen. Zij ontwikkelen bijvoorbeeld flyers en posters en een internetpagina.’

Inwoners van Rotterdam Ook Vivid, Design Platform Rotterdam en Lantaren/Venster leveren een bijdrage in de vorm van

Het European Design Festival vindt plaats van 27-30 mei in Concert- en Congresgebouw De Doelen. Naast het congres vindt op de laatste dag de uitreiking van de European Design Awards plaats, en een afsluitend feest in Dado. Zie voor meer informatie de website, www.europeandesign.org

13

Mogelijk gemaakt door dpdk

k veroverd in Nieuwe media hebben een vaste ple r waarop die reclamecampagnes. Maar de manie eist gespecialitechnologie kan worden gebruikt ver door dpdk, een seerde expertise. Deze wordt geleverd hnologie aan full service interactief bureau dat tec naar een doelde hand van de boodschap vertaalt maatwerk.’ gerichte campagne. ‘We leveren altijd ‘Mensen proberen vaak om ons in een hokje te stoppen, maar dat is door het brede scala activiteiten van dit bedrijf lastig’, aldus commercieel directeur van dpdk Pim van Helten. ‘We zijn een full service digitaal bureau dat onze klanten bedient vanuit de kerncompetenties creativiteit, strategie en web­ development.’ Oorspronkelijk was dpdk een voornamelijk technisch georiënteerd bureau. Maar in de loop der jaren is het bedrijf uitgegroeid tot een multidisciplinair bureau met 35 medewerkers. De producten en diensten die dpdk levert zijn divers, maar een gemene deler is het inzetten van digitale media in al zijn facetten. Zo worden steeds vaker sociale media ingezet bij campagnes, zoals bij een campagne voor de Universiteit Tilburg die zich volledig afspeelde op Facebook. Ook mobiele applicaties, zoals toepassingen voor de iPhone, maken steeds vaker deel uit van het portfolio, evenals animatie en games. Het is daarbij volgens dpdk wel belangrijk dat deze toepassingen een functie hebben in de strategie. Creative director Eline Deutekom: ‘Wat we voor onze klanten leveren is altijd maatwerk. Het hangt sterk van de doelstellingen van een campagne af welke middelen we inzetten. Bij de wervingscampagne voor een internationale masterstudie van de Universiteit Tilburg hebben we bewust voor Facebook gekozen, omdat dit sociale netwerk een internationaal karakter heeft. We voegen altijd iets toe met onze concepten. Het uitgangspunt daarbij is altijd de doelgroep.’

Brede oriëntatie Dpdk heeft in de loop der jaren de markt voor internettoepassingen in campagnes radicaal zien veranderen. Van Helten: ‘In de beginjaren van ons bedrijf, toen we vooral gericht waren op techniek, werden wij ingeschakeld door vooruitstrevende reclamebureaus. In die tijd werden concepten bedacht waarvan we achteraf gezien kunnen zeggen dat ze veel effectiever waren geweest wanneer ze op internet waren geëxploiteerd. Daar hebben we in de loop der jaren veel kennis over opgebouwd, en omdat we veel waarde aan online campagnes konden toevoegen zijn we snel gegroeid. De markt is volwassener geworden, en de campagnes zijn veel diverser. Daar kunnen we met de brede oriëntatie van onze medewerkers op inspelen.’ Doordat de technische mogelijkheden zo snel veranderen heeft dpdk een belangrijke adviesfunctie voor zijn klanten. Deutekom: ‘Aan advies is veel behoefte. We moeten veel klanten wegwijs maken in de digitale wereld. Dat zie je aan de manier waarop sommige organisaties en bedrijven met digitale mogelijkheden omgaan. Dan wordt het middel tot doel verheven, en daar doen we liever niet aan mee. Je gaat dan innovatieve technologieën alleen maar inzetten omdat ze nieuw zijn, zonder dat het doel duidelijk is. ‘Doe maar een Facebook-actie’ klinkt leuk, maar wat is het doel daarvan? Dat zijn vragen waar we als bureau altijd al mee te maken hebben gehad, omdat we traditioneel met innovatieve technologie werken.’ Op die manier maakt het Rotterdamse bureau de vertaalslag van technologie naar campagne. De opdrachtgevers van dpdk zijn door heel Nederland te vinden, zowel onder reclamebureaus als bedrijven die rechtstreeks zaken doen met het bedrijf. De thuisbasis blijft echter Rotterdam, al heeft dpdk in het verleden ook korte tijd in Den Haag en Dordrecht gezeten. Van Helten: ‘Rotterdam heeft dankzij de inspanningen van de gemeente een uitstekend ondernemersklimaat. Bovendien merken we als bureau dat de gemeente flink aan het investeren is in de creatieve sector van Rotterdam. Dat maakt deze stad voor ons extra aantrekkelijk.’

Bijzondere locaties Ook de vestiging van creatieve bedrijven wordt door de gemeente Rotterdam gefaciliteerd. ‘Voor we ons huidige kantoor aan de Calandstraat betrokken 14

p a h c s d o o b n a V e i t c a r e t n i r na a

nten wegwijs in de digitale wereld

maakt kla Full service interactief bureau dpdk

hebben we met de gemeente uitgebreid gesproken over de mogelijkheden voor creatieve bedrijven. Er zijn diverse bijzondere locaties in Rotterdam waar je terecht kunt, zoals de Schiecentrale. Uiteindelijk zijn we in dit mooie pand terecht gekomen.’ Deutekom: ‘De creatieve sector in Rotterdam is breed georiënteerd. Designbureaus van naam zitten hier al heel lang, daarnaast zitten er veel kleinere bureaus en freelancers met diverse specialiteiten. Indien nodig kunnen we hun expertise inhuren, en andersom worden we ook zelf weer door andere Rotterdamse bureaus ingeschakeld om gezamenlijk concepten uit te werken. Dergelijke samenwerkingsverbanden komen steeds beter van de grond.’ Ook voor het aantrekken van medewerkers blijkt Rotterdam een strategische keuze. Bij dpdk werken niet alleen mensen die in Rotterdam wonen, maar ook Brabant en de regio Den Haag. Van Helten: ‘Dat maakt Rotterdam voor ons aantrekkelijk. We kunnen getalenteerde mensen aantrekken uit een grote

regio rondom de stad. Daar investeren we zelf ook in. Een van onze oprichters geeft bijvoorbeeld les in Breda, de stad waar hij zelf vandaan komt.’ De band met opleidingen is voor dpdk heel belangrijk. ‘We hebben veel contacten met de creatieve opleidingen in Rotterdam. Die hebben een hoog niveau. Dat blijkt wel uit het feit dat steeds meer bedrijven van buiten Rotterdam komen shoppen voor medewerkers bij de Rotterdamse opleidingen. Je zag vroeger studenten snel na hun opleiding naar Amsterdam vertrekken, maar ondertussen zien we er steeds meer die hier in Rotterdam uitdagend werk kunnen vinden in de creatieve sector. We zien ze zelfs weer terugkomen naar Rotterdam als ze eerst ergens anders gewerkt hebben.’

Opleidende rol Mede door die intensieve contacten met de lokale creatieve opleidingen is dpdk een jong bureau, waar veel stagiaires werken. Deutekom: ‘We hebben een opleidende rol, en tegelijkertijd leer je er ook zelf weer van. We hebben

natuurlijk voortdurend te maken met nieuwe technieken, waar de studenten alles vanaf weten. Je kunt niet alleen maar seniors inzetten om een volledig op jongeren gerichte campagne op te zetten. Het is belangrijk om zowel mensen te hebben die al lang meelopen in het vak en het klappen van de zweep kennen, als jonge ontwerpers die op de hoogte zijn van de nieuwste trends. We hebben dus een goede mix van senior en junior in ons team.’ De markt is door de opkomst van innovatieve technologie aanzienlijk veranderd. Van Helten: ‘We zien dat doordat we niet alleen meer concurreren met andere grote bureaus, maar ook steeds vaker met kleine bureaus die goede ideeën hebben, zoals free lancers die technisch interessante zaken maken. Dat is een nieuwe generatie die precies weet hoe ze met verschillende media om moeten gaan, en daar maken ze slim gebruik van. We werken graag met dergelijke mensen samen. Want voor onze opdrachtgevers is vooral van belang welke competenties je hebt, en welke slimme oplossingen je daarmee voor ze kunt ontwikkelen.’ 15

Nieuw Rotterdams Elan

Tekst Maarten Hafkamp

ad bloeit op. Waar komt De creatieve industrie in de Maasst ang langs een aantal het nieuwe elan vandaan? Een rondg g mensen die denken dat nieuwe(re) spelers. ‘Je ziet hier weini t.’ succes alleen een gevolg is van talen

Pim van Helten (dpdk): ‘De Willem de Kooning Academie. Dé creatieve opleiding.’

Venour begon zo’n vijf jaar geleden als creatief bureau in Rotterdam met als specialiteit een mix tussen nieuwe media en fine art. Dat was er nog niet en dan val je dus meteen op. Een van de drie initiatiefnemers Steven Kuijs: ‘Wij worden vaak gezien als de jonge nieuwkomer. Dit komt overigens niet alleen omdat we nog zo relatief kort bestaan, maar zeker ook door onze nieuwe manier van werken. Omdat wij nieuwe media met autonome kunst mixen, biedt dit ons enorm veel mogelijkheden om verschillende creaties binnen diverse disciplines (kunst, websites, mode) te maken en daardoor veelzijdig werk te leveren.’ Nieuw elan? Jazeker. Kuijs: ‘We zijn makkelijk benaderbaar. Iemand kan hier gewoon binnen stappen, zijn wensen kenbaar maken en bij wijze van spreken zo met een eindproduct de studio weer uit wandelen. De combinatie van toegankelijkheid en het snel leveren van resultaat en kwaliteit is toch wel een ontwikkeling, die zeker in deze tijd erg belangrijk is.’ De drie van Venour zien dat er iets bloeit in Rotterdam. ‘We zien hier veel creatieven die ambitieus bezig zijn en gaan voor het beste resultaat. Een sterk portfolio opbouwen lijkt daarbij haast wel belangrijker dan het najagen van projecten voor het grote geld. Creativiteit is nummer één.’ Ook Pim van Helten, commercieel directeur van dpdk (of voluit De pannekoek en de kale), ziet iets ontstaan in Rotterdam. ‘We zien dat er lokaal erg veel kansen liggen. Dpdk werkt zelf al veel samen met verschillende Rotterdamse bureaus en opdrachtgevers. Verder komen veel getalenteerde Rotterdammers die eerst in

16

Amsterdam hun heil moesten zoeken terug om hier te werken.’ Vincent Luyendijk in10 (interactieve merkcommunicatie) sluit zich daar bij aan, hoewel hij het iets breder trekt. ‘Mensen uit de creatieve sector vertrekken uit de hoofdstad naar andere gebieden, niet per se alleen Rotterdam. Ik heb sterk het idee dat er wel een shift gaande is.’

Die creatieve broedplaatsen ziet Luydendijk ook, maar volgens hem zegt dat niet alles over het nieuwe creatieve elan in Rotterdam. ‘Twintig creatieven bij elkaar in een hok zetten is natuurlijk nog geen garantie voor succes. Zoiets laat zich niet dwingen. Wel is het goed dat de gemeente heeft aangegeven dat het ze ernst is met de ontwikkeling van de creatieve sector.’

Broedplaatsen

Uit cijfers van het Ontwikkelingsbedrijf Rotterdam uit 2007 blijkt dat de gemeente toen streefde naar een toename van het aantal arbeidsplaatsen binnen de ‘creatieve economie’ in Rotterdam van 20 procent in vier jaar. Ook moet de samenwerking tussen deelsectoren van de creatieve sector enerzijds, en tussen de creatieve en andere sectoren anderzijds gestimuleerd worden. Pim van Helten van dpdk zegt dat zijn bedrijf zelfs door de gemeente is aangemoedigd om terug te keren naar Rotterdam, na een aantal jaar in Dordrecht. ‘Dat vind ik veelzeggend.’ Verder is er onder meer Rotterdam Media Fonds (rmf) dat een financiële en facilitair loket is voor producenten die hun werk geheel of gedeeltelijk in de stad of de regio Rotterdam (willen) draaien. En niet te vergeten de Rotterdam Media Commission. Doel: Rotterdam als mediastad op de kaart te zetten.

Sylvia Nelissen begon acht jaar geleden Sniper-x in Gouda en dat (reclame)bureau verhuisde 3,5 jaar geleden naar Rotterdam. Ze gelooft echt in de kracht van jonge creatieve mensen en die liet ze dan ook ‘aanhaken’ bij haar bureau. ‘Ik ben ervan overtuigd dat Sniper-x binnen de markt van a-merken niet onderdoet voor de grote jongens, hoewel de grotere bureaus op strategisch niveau wel sterker in hun schoenen staan. Maar we hebben wel de ambitie om ook een grotere speler te worden. Het liefst doen we dat met jong creatief talent. Om ons heen zien we duidelijk ook andere jonge bureaus die stevig meespelen. Je kunt daarom best spreken van een nieuw Rotterdams elan.’ Belangrijk punt zou kunnen zijn dat er echte creatieve bolwerken in de Maasstad ontstaan, gestimuleerd vanuit de gemeente. Plaatsen waar meerdere jonge bedrijven zich kunnen vestigen en daar zijn veel creatieve bedrijven bij. Nelissen somt op: ‘In de Schiecentrale, in de Van Nelle Fabriek waar wij zelf zitten, en natuurlijk de Creative Factory. Het wil overigens niet zeggen dat iedereen ook gelijk met elkaar samenwerkt, maar er zit wel groei in allerlei disciplines.’

De commissie doet ook veel voor de gamesindustrie, weet ceo Peter de Jong van Codeglue, een innovatieve gamesdeveloper. Hij plaatst wel een kanttekening bij de gemeentelijke pogingen de creatieve sector in Rotterdam een extra impuls te geven. ‘Er zijn hier veel jonge ondernemers die vooral erg op de nieuwe media gericht

Peter de Jong (Codeglue): De Creative Cube, het tot creatief bolwerk omgetoverde no-nonsense gebouw.’

l ‘ijkpunt’ te noemen We vroegen de geïnterviewden een visuee tot uitdrukking waarin het (nieuwe) elan van Rotterdam tot een kunstwerk. komt. Dat kan variëren van een gebouw

17

zijn en ook het opleidingenaanbod sluit daarop aan. Alleen is het jammer dat de gamingopleiding in Rotterdam beperkt is. Er is wel een grafisch lyceum maar vervolgens ontbreekt er een hbo-opleiding waarnaar je kunt doorstromen. Die is er wel in Utrecht en Breda en daar zie je dan ook meer game startups. Het zou goed zijn als er in Rotterdam ook een dergelijke opleiding komt. Daar ligt dus nog best een taak.’

‘De Rotterdammer is niet gericht op quick wins’ - Marcus Vlaar Talentenpool [ Atelier Van Lieshout, Cascade, 2010, foto Jannes Linders, copyright: Atelier Van Lieshout ]

Creatieve talenten die zo van bijvoorbeeld de Willem de Kooning Academie komen, moeten volgens Pim van Helten van dpdk makkelijk binnen Rotterdam aan de slag kunnen. ‘Er zijn veel jonge creatieve talenten die digitaal gefocust zijn en op zoek zijn naar een bureau dat online dna heeft. Voor traditionele bureaus is het moeilijk om webdevelopment aan de kerncompetenties toe te voegen. Zo komt het jonge talent vaak juist hier bij de wat kleinere, nieuwere bureaus terecht. En talent trekt weer nieuw talent aan.’ Venours Steven Kuijs ziet dat ook: ‘Veel afgestudeerden maken bewust de keuze om direct voor zichzelf te beginnen terwijl het vroeger toch meer voor de hand lag dat je eerst bij een bekend bureau aan de slag ging. Dit zien wij in Rotterdam toch wel veelvuldig gebeuren. Het leuke is dan wel weer dat vervolgens veel grotere bureaus deze jonge bedrijfjes inhuren.’

Steven Kuijs (Venour): ‘De Cascade van ontwerper/beeldhouwer Joep van Lieshout. Het robuuste van de stad verwerkt in de tonnen (havenstad) klimmende en hardwerkende gestaltes die de top proberen te bereiken. Sommigen halen het, sommigen falen aan de top, sommigen zelfs aan het begin of halverwege de klim.’

Marcus Vlaar (Ranj): ‘De Cascade van ontwerper/beeldhouwer Joep van Lieshout. De olievaten met de olievlekken in de vorm van uit de vaten klimmende mannetjes. Een beeld zonder poespas en vol met verbeeldingskracht. Een keihard statement ook: de crisis.’

Raymond van der Kaaij van productiebedrijf Revolver Media denkt dat er toch nog wel veel creatief talent naar de hoofdstad trekt, omdat daar simpelweg meer aanbod is. Revolver Media stimuleert wel jong talent door te werken met een talentenpool. ‘We werken met allerlei creatieven, van commercialregisseurs tot mensen die gespecialiseerd zijn in special effects, animatie en fotografie. Een groot talent bij ons is bijvoorbeeld regisseur Eelko Ferwerda, een Rotterdammer die korte films en commercials heeft gemaakt en ook prijzen gewonnen heeft. Maar hij is toch nog niet zo heel bekend, misschien wel omdat hij Rotterdammer is.’

Nuchterheid

Raymond van der Kaaij (Revolver Media): ‘Het Unilever-gebouw op de kop van Zuid. Typisch Rotterdams om dwars over alles heen te bouwen.’

18

En daarmee komen we op een belangrijk punt, want Rotterdammers hoeven zich niet zo nodig te profileren, het zijn harde pragmatische werkers, zo horen we steeds terug. Marcus Vlaar gaat al wat langer mee in de industrie. Met Hans Wessels creëerde hij bijvoorbeeld Purno de Purno. De animatiefilms rond dit figuurtje werden destijds door de vpro uitgezonden. ‘Van daaruit zijn we de games in gerold en hebben we Ranj opgezet, waarmee we serious games maken. Ons bedrijf past goed in Rotterdam: een combinatie van creativiteit en zakelijkheid/nuchterheid. Maar we hebben ook een maatschappelijk verantwoorde visie: we willen veranderen, verbeteren op een leuke manier. Zo laten wij kinderen van de basisschool rekenen met games.’

see

you is real

kaart gezet, vindt ook Nelissen. ‘En de vorige burgemeester, Opstelten, heeft veel gedaan. Hij heeft gezorgd dat evenementen als de Red Bull Race en het Zomerfestival mogelijk werden. Deze evenementen werken ook door naar de creatieve sector. Het is durf, lef tonen. Dat zijn dingen die er aan bijdragen dat Rotterdam minder als havenstad wordt gezien. Toen ik hier 18 jaar geleden in de buurt woonde. had ik weinig met Rotterdam, nu is dat heel anders. Het bruist veel meer.’

Vlaar heeft in die 20 jaar dat hij in de havenstad actief is duidelijk kunnen zien dat Rotterdammers er harder voor moeten werken. ‘Hier moet je het niet hebben van een lokaal netwerkje, je moet beter je best doen om een opdracht binnen te halen. Dat leidt volgens mij ook tot een meer internationale oriëntatie; dat zie ik ook aan onze opdrachtgevers die steeds internationaler worden. Het komt je nooit aanwaaien in Rotterdam. Je ziet hier weinig mensen die denken dat succes alleen een gevolg is van talent. De Rotterdammer is niet gericht op quick wins.’

muziek, in de media. De straatcultuur, de eigenwijsheid van die generatie, het wordt steeds meer zichtbaar.’

Straatcultuur Het is nu zaak dat de Rotterdamse creatieve industrie zich echt meer gaat profileren, maar volgens dpdk’s Pim van Helten is dat een kwestie van tijd. ‘De gemeente stimuleert nu juist  dat we het wel een keer van de daken gaan schreeuwen dat er hier veel gebeurt in de creatieve sector. Er wordt hier een enorme berg aan mediawerk verzet wat voor de gehele sector niet altijd even zichtbaar is. De prachtige campagnes en vette games die hier worden gemaakt, staan vaak minder in de spotlights. Maar de branche gaat wel meer van ons zien, daar ben ik van overtuigd.’

Maar volgens Sylvia Nelissen van Sniper-x en Vincent Luyendijk van in10 heeft dat typische Rotterdamse dna zeker in deze tijd van economische crisis zo zijn voordelen. Nelissen: ‘Op onze website staat ook dat we een no-nonsense aanpak hebben en gericht zijn op resultaat. Dat past uitstekend in deze tijd waarin marketing­ managers vragen om accountable te zijn.’ En Luyendijk: ‘De Rotterdamse mentaliteit past uitstekend in deze veranderde tijden: geen loze beloftes doen, maar je beloftes waarmaken.’ Toch zien beiden ook nog een ander belangrijke Rotterdamse eigenschap: durf, of misschien wel beter, lef. Luyendijk: ‘Als ik over het water kijk en de hoge torens en grote gebouwen zie, dan vind ik dat echt bij Rotterdam passen. Ook de architectuur: men durft hier nieuwe dingen te beginnen, er is lef.’ De stad heeft zichzelf op architectonisch vlak de laatste jaren duidelijk op de

can dance ineens allemaal Rotterdammers van tussen de 18 en 20 meedoen. Er gebeurt veel, er ontstaat een nieuwe creatieve sector, in de

Volgens Marcus Vlaar van Ranj komt er een hele generatie stoere, eigenwijze jongeren aan en dat zal ook doorwerken in de creatieve sector. ‘Rotterdam is jong en zeer multicultureel. Ik geloof dat er wel zo’n 180 verschillende culturen zijn. Daar komt veel talent uit. Wat ik opvallend vind is dat er bij programma’s als So you think you

Vincent Luyendijk (in10): ‘De Wilhelminapier vanaf de kant van het centrum bekeken. Het is mini-Manhattan.’

De Doelen | concert- en congresgebouw rotterDam

Sylvia Nelissen (Sniper-x): ‘De Van Nelle Fabriek. Een soort stadsboerderij waar de kippen en konijnen rondlopen.’

Van Nelle Ontwerpfabriek Rotterdam

Vergadering, feest, beurs en congres van 2 tot 5.000 personen

een ontmoetingsplaats met karakter!

Concert- en congresgebouw de Doelen is de ontmoetingsplaats bij uitstek voor de meest uiteenlopende evenementen. In het hart van dynamisch Rotterdam, op slechts 5 minuten loopafstand van het Centraal Station, biedt het sfeervolle gebouw plaats aan alle mogelijke culturele, zakelijke en kennisgerichte activiteiten. De tweeledige functie als concert- én congresgebouw en de functionalistische architectuur geven de Doelen een bijzondere allure.

www.ontwerpfabriek.nl | 010 - 750 3500 adv deDoelen Adform 190x131mm.indd 1

09/04/2010 15:32:28

Mogelijk gemaakt door Rotterdam Media Commission

Veel potentie ‘De creatieve sector is Rotterdam is er een met heel veel potentie’, aldus Jan Hoogesteijn, managing director van rmc. ‘We hebben gemerkt dat er achter gesloten deuren heel bijzondere dingen gebeuren, maar in veel gevallen zijn de mensen te bescheiden om dat naar buiten te brengen. Daar willen wij verandering in brengen, we proberen dat letterlijk wereldkundig te maken. Zo profileren we ons internationaal als mediastad, bijvoorbeeld door samen te werken met het consulaat in San Francisco om te kijken hoe we de stad voor filmmakers op de kaart kunnen zetten in de zogenaamde Holland Hollywood Connection.’

De mediasector vormt een belangrijk en innovatief onderdeel van de creatieve sector in Rotterdam. Om kennisuitwisseling tussen ondernemingen in deze sector onderling te bevorderen, en de band met onderwijsinstellingen te verstevigen, is de Rotterdam Media Commission ingesteld. Het is voor mediabedrijven vooral belangrijk nieuwe verdienmodellen te ontwikkelen, en grenzen tussen voorheen afgescheiden onderdelen te doorbreken.

Een van de zaken die nauwelijks bekend zijn is de uitstekende infrastructuur van de stad, waaronder een grote hoeveelheid bijzondere verzamelgebouwen voor media. Belangrijk voor de creatieve sector is bovendien een recent aangelegd hoogwaardig glasvezelnetwerk, de Rotterdam Internet Exchange (rix). Hoogesteijn: ‘Rotterdam was in het verleden bij uitstek het overslagbedrijf voor goederen, met dit digitale netwerk wordt Rotterdam nu dé overslagplaats voor digitale goederen. Dat is een belangrijke stimulans voor de creatieve industrie, en vormt typisch zo’n voorbeeld van een onontdekte schat. Het ligt letterlijk in de grond, iedereen loopt erover heen, maar bijna niemand weet het.’

Daadkrachtig Ook de stad zelf is een goede voedingsbodem voor ondernemers. ‘Omdat het al veel gezegd wordt, lijkt het een cliché, maar het is wel waar: typisch voor de mentaliteit in de stad is dat de mensen daadkrachtig zijn. Wat vanochtend wordt verzonnen is ’s middags al uitgevoerd. De creatieve wereld is bovendien overzichtelijk, iedereen kent elkaar en weet elkaar snel op te zoeken. Die gedrevenheid is kenmerkend voor Rotterdam. Zowel materieel als immaterieel zorgt dit alles voor het ideale creatieve klimaat. Je kunt met creativiteit je geld verdienen.’

Blo e i e n d e n di v e rs

Vooral interactiviteit en digitalisering zijn drijvende krachten voor het ontwikkelen van nieuwe verdienmodellen. ‘Dat is bij uitstek een terrein waar uitwisseling van kennis en ervaring zijn vruchten afwerpt. Zo kunnen sectoren als film en muziek leren van de gamesindustrie hoe je producten kunt vermarkten die niet meer in een doosje worden verkocht. We zien deze convergentie in alle onderdelen van de mediasector. Al die werelden staan op hun kop. Je kunt niet meer ouderwets te werk gaan, maar tegelijkertijd biedt digitalisering allerlei nieuwe kansen. De productiekosten voor films zijn bijvoorbeeld radicaal gedaald, waar je vroeger tonnen voor nodig had kun je nu met enkele duizenden euro’s doen. Steeds meer mensen zijn in staat met relatief lage investeringen muziek en films maken, de belangrijkste vraag is nu hoe je dat rendabel kunt doen.’

Havenbedrijf Een nieuwe en verrassende ontwikkeling in de relatie tussen de creatieve sector en het bedrijfsleven is de rol die gaming speelt. ‘Rotterdam heeft een aantal belangrijke bedrijven op gamesgebied, waaronder ook serious gaming en simulatie vallen. Dat is weer interessant voor het havenbedrijf, dat veel gebruik maakt van deze technologie. Zo komen ze in contact met de jonge mensen waar ze naar op zoek zijn, en andersom leren jonge mensen het havenbedrijf van een andere kant kennen. Ze zien dat het ouderwetse imago niet klopt, maar dat de haven juist een hightechbedrijf is. Een vergelijkbare directe link is er ook tussen de medische sector en serious gaming. Het is onze taak dergelijke bijzondere verbindingen te leggen.’

tterdamse mediabedrijven

Vruchtbare samenwerking tussen Ro

De mediasector in Rotterdam is bloeiend en divers. Eigenlijk kunnen alle creatieve bedrijven, uitgezonderd fashion, architectuur en design, onder deze noemer worden geschaard. Het gaat daarbij om zaken als muziek, beeld, film, fotografie, televisie, radio, animatie, gaming en interactieve media. Al deze aspecten zijn in Rotterdam ruim vertegenwoordigd. Een kenmerkende ontwikkeling in de Rotterdamse mediasector is dat de grenzen tussen deze specialisaties in hoog tempo verdwijnen. Bedrijven die zich bijvoorbeeld traditioneel bezig houden met audio en muziek werken ondertussen ook in de sectoren gaming en animatie. Omdat gaming niet afhankelijk is van subsidie worden juist hier creatieve oplossingen ontwikkeld. Ook binnen de filmindustrie wordt gewerkt aan creatieve oplossingen, onder meer door de invloed van digitale distributie en piraterij. De vragen die daardoor in de sector ontstaan, bijvoorbeeld over auteursrechten, kunnen bedrijven kwijt bij de Rotterdam Media Commission (rmc).

22

Dit is een jonge organisatie, operationeel vanaf augustus 2009. rmc is voortgekomen uit de wens van de gemeente Rotterdam om het maximale te halen uit de vele mediabedrijven die Rotterdam als thuishaven hebben. Aandeelhouders zijn de gemeente Rotterdam, de mediabedrijven zelf én onderwijsinstellingen. Met het onderwijs vindt een intensieve interactie plaats. Veel media­bedrijven werken samen met scholen, vooral met de hbo-opleidingen. Zij bieden stageplaatsen, en medewerkers van die bedrijven geven weer gastcolleges. Wanneer bepaalde activiteiten ontbreken in de grote diversiteit van mediabedrijven, stimuleert RMC de oprichting van zo’n bedrijf door Rotterdammers. Als dat niet lukt wordt gekeken of een passend bedrijf van buiten naar Rotterdam kan worden gehaald. Deze vraag speelt momenteel bijvoorbeeld voor mediabureaus. Ook probeert RMC in samenwerking met Rotterdam Marketing om beurzen en congressen naar Rotterdam te halen. De primaire taak is echter kennisuitwisseling.

Het onderwijs is een centrale factor in de Rotterdamse creatieve industrie. Het aanbod aan opleidingen in die sector is groot, en de creatieve industrie is bij uitstek een bedrijfstak die behoefte heeft aan hoogopgeleid personeel. ‘Het is dus belangrijk deze mensen in Rotterdam te houden na hun opleiding. Er is veel jong talent in de stad, ze zijn erg enthousiast en gemotiveerd.’ De gemeente Rotterdam ondersteunt deze activiteiten. Hoogesteijn: ‘We zijn er heel blij mee dat de creatieve industrie één van de speerpunten van het beleid is voor de gemeente, naast de haven en de medische sector. We hebben er alle vertrouwen in dat dit ook in het volgende college zo blijft, dat heeft de burgemeester onlangs nog eens bevestigd. Scepsis die er in het verleden was over de sector heeft te maken met het onterechte idee dat hij draait op subsidies, terwijl het in praktijk een echte industrie is waar veel geld wordt verdiend. De investeringen die Rotterdam heeft gedaan, betalen zich daarmee direct uit.’

23

Mogelijk gemaakt door Rotterdam Marketing

Topstad o p d es i g n g e bi e d

Een ruige, industriële stad. Een stad die over werk gaat, over samenwerken. Maar ook een stad waar goede design de ruimte krijgt en hoogtij viert. Een stad die durft en op de toekomst gericht is. Vol onverwachte schoonheid. De jury van de prestigieuze Wallpaper Design Awards 2010 merkte de bijzondere kwaliteiten van Rotterdam op en nomineerde de stad in de categorie ‘Best City’, naast Berlijn, Istanboel, New York en Seoel. En hoewel de prijs uiteindelijk naar The Big Apple ging, is Rotterdam, in al zijn nuchterheid, apetrots. Rotterdam dankt zijn nominatie aan ‘het totaalplaatje’, maar de juryleden roemden met name het brede scala aan nieuwe architectuur en design en de grote diversiteit aan hippe restaurants. Ook de echte trendsetters op het gebied van interieur en mode ontsnapten niet aan hun aandacht. Vooral Studio Hergebruik, met topdesign van gebruikte materialen, Nieuwe Ontwerpers, met werk van pas afgestudeerde ontwerpers, en de artistieke modezaken van Margreeth Olsthoorn vielen op. Margreeth Olsthoorn, van huis uit ontwerpster en styliste, kent haar kracht: ‘Mijn boetieks maken internationaal indruk. De samenstelling van het interieur is nauw verweven met het assortiment en de mode zit dicht tegen kunst aan. Dat wordt gezien, en niet alleen door Wallpaper Magazine.’ Maar is het typisch Rotterdams? ‘Mijn klanten komen overal vandaan, maar ik heb wel een voorkeur voor een no-nonsense aanpak en krachtige kleding. Ik hecht aan constructie aan kwaliteit. Als een jurk 700 euro kost, moet je dat echt kunnen zien. Die nuchterheid past bij deze stad.’ Ook over de bijdrage van haar boetieks aan de nominatie is ze nuchter. ‘Rotterdam is daar nu heel trots op en ziet het als een bevestiging. Ik zie het meer als een opstap voor de gemeente om haar parels meer te koesteren. Het valt mij op dat in het juryrapport vooral ondernemers worden genoemd. Wíj vormen de cultuur buiten de musea. Daar zou Rotterdam veel meer mee kunnen doen en ik ben er ook heel erg mee bezig om daar samen met de gemeente over na te denken.’ Min of meer toevallig hielp ook museum Boijmans van Beuningen de weg te bereiden naar de nominatie van Rotterdam. Directeur Sjarel Ex: ‘Carsten Höller, de beeldend kunstenaar die van 6 februari tot 25 april in ons museum exposeerde, was een van de juryleden. In de aanloop naar de tentoonstelling heeft hij Rotterdam herhaaldelijk bezocht en zo heeft hij de stad leren kennen en waarderen. Hij heeft me verteld dat hij in de jury sterk voor Rotterdam heeft gepleit en dat andere juryleden hem daarin zijn bijgevallen.’ Niet meer dan terecht, vindt Ex. ‘Het is een stad die op allerlei manieren veel mogelijkheden en ruimte biedt aan creativiteit, een stad met een eigen sfeer die je onmiddellijk proeft als je binnenkomt. Het is leuk te zien dat iemand die de hele wereld over reist, dat ook zo ervaart. En natuurlijk is het jammer dat Rotterdam uiteindelijk niet heeft gewonnen, maar verliezen van New York is geen schande. Dan is een tweede plaats ook heel mooi.’

De Machinist

Post Rotterdam

In de voormalige machinistenschool op Coolhaveneiland gaan werk en ontspanning hand in hand. Startende en gerenommeerde bedrijven hebben er hun intrek genomen en zetten hun deuren naar elkaar en hun omgeving open. Inmiddels is het karakteristieke pand uitgegroeid tot een gastvrij en sfeervol vergader-, kennis-, kunst- en cultuurfabriek met een podium voor horeca, een stadscafé, sociëteit, debat, expositieruimte, muziek en theater. www.demachinist.nl

Het monumentale postkantoor aan de Coolsingel wordt, onder architectuur van unStudio, getransformeerd naar Post Rotterdam Urban Destination. Het belooft een publiekstrekker te worden met internationale allure. Een ware belevenis met verschillende thema’s: style, fashion, food, design en shopping. Behalve een luxe, trendy winkelaanbod komt er onder meer ruimte voor horeca, evenementen en tentoonstellingen. De bouwwerkzaamheden gaan eind 2010 van start. Tot die tijd is het mogelijk Post Rotterdam exclusief af te huren voor bijeenkomsten, diners en congressen. www.postrotterdam.com

Creative Factory Ooit de grootste graansilo van Europa, nu een broedplaats van feesten van 100 tot 6.000 personen, evenementen en creatieve activiteiten voor innovatieve en ambitieuze ondernemers. De Creative Factory biedt een werkplek aan ruim zeventig jonge bedrijven die, ondersteund door sterke partners, elkaar helpen en samen willen groeien. Onder hen zijn websitebouwers, documentairemakers, eventorganisatoren, foodstylisten, modeontwerpers, reclamebureaus… op elk creatief terrein valt er te kiezen. www.creativefactory.nl

Vertrekhal Oranjelijn Vertrekhal Oranjelijn aan de Lekhaven is in 1948 ontworpen door Brinkman en Van den Broek, in opdracht van Thomsen’s Havenbedrijf. In 2004 heeft de nieuwe eigenaar, koffiebrander Rob Kooij, de vertrekhal met een omvangrijke renovatie in de oorspronkelijke staat teruggebracht. Met adembenemend resultaat. Het gebouw is zeer geschikt voor inspirerende vergadersessies, volledig verzorgde trainingsdagen en spetterende bedrijfsfeesten met uitzicht over de Maas. www.vertrekhaloranjelijn.nl

Rot terdam, e d n a v n e v a h s i u th r o t c e s e v e i t a e cr erfgoed heeft in Rotterdam de meest el rie ust ind en h isc tor his n va k rui Creatief hergeb gelijke zakelijke activiteiten. mo e all or vo ors dec ale ide rd, eve gel fantastische locaties op tspots. Een greep uit de vele inspirerende ho

Schiecentrale Studio’s

rdm Campus Congrescentrum

De Schiecentrale in het Lloydkwartier is zijn oorspronkelijke functie trouw gebleven: de gemeente Rotterdam heeft de elektriciteitscentrale omgevormd tot smeltkroes van creatieve energie. Ruim honderd bedrijven, vaak branchegenoten en sparringpartners, hebben deze bijzondere plek als thuishaven. Zoals filmproductie- en animatiebedrijven, vormgevers en gameontwikkelaars, maar ook omroepen als rtv Rijnmond en FunX. De twee zeer complete audiovisuele studio’s zijn ook beschikbaar voor evenementen, bijeenkomsten en diners. www.schiecentralestudios.nl

Het rdm Campus Congrescentrum is gevestigd in Droogdok, het oude hoofdkantoor van de rdm, direct aan de Dokhaven. Op deze historische locatie - waar schepen als de Rotterdam werden gebouwd - zijn nu ruimtes te huur voor vergaderingen, brainstormsessies, workshops, recepties, congressen enzovoort. Zoals de art deco Directie- of Commissarissenkamer, het Auditorium en de machinehal Innovation Dock. www.rdmcampus.nl/evenementen/congrescentrum

Van Nelle Ontwerpfabriek De Van Nelle fabriek, in de jaren dertig toonbeeld van het ‘nieuwe bouwen’, oogt nog altijd modern. Maar in plaats van koffie, thee en tabak wordt er nu vooral creativiteit verwerkt. Het complex biedt ruimte aan 50 tot 75 kleine en middelgrote bedrijven, veelal op het gebied van design, communicatie, architectuur en media. Ruim 10.000 m2 is in gebruik voor bedrijfsevenementen, beurzen, vergaderingen en congressen. www.ontwerpfabriek.nl

Tollens Fabriek Toen architect Van den Broek in 1940 de Tollens Fabriek tekende volgens de richtlijnen van het ‘nieuwe bouwen’, kon hij niet vermoeden dat deze verffabriek zeventig jaar later omgevormd zou zijn tot een plek voor het ‘nieuwe werken’. De werkomgevingspecialisten van innvire creëerden er vergaderruimtes met een perfecte harmonie tussen licht, akoestiek, vrije ruimte en designmeubelen, voorzien van alle hedendaagse gemakken. www.tollensfabriek.nl

Welkom in Rotterdam Rotterdam Marketing nodigt u van harte uit om de mogelijkheden van uw te organiseren (internationale) congres of symposium te bespreken. Voor meer informatie over Rotterdam Marketing kunt u terecht op www.rotterdam.info, bij de afdeling Accountmanagement via telefoon­nummer 010-2051500 of per email: [email protected]

24

25

Nergens in Nederland bestaat een academie met een afdeling ‘Advertising’, behalve op de Willem de Kooning Academie, officieel het Instituut Willem de Kooning Academie Hogeschool Rotterdam, kortweg wdKA. ‘Naar mijn idee is het de meest innovatieve afdeling: altijd voorop en ontzettend dicht op de beroepspraktijk’, zegt Stephan Saaltink, sinds 2007 directeur van de WdKA’s School of Media & Design, in de directiekamer van de academie in de voormalige bank Mees & Zn. aan de Rotterdamse Blaak. Hij onderbouwt dat door te vertellen dat studenten - behalve dan in deze crisistijd - snel aan de bak komen. Vaak zelfs al tijdens hun stage. Ook winnen ze veelvuldig prijzen, onder andere bij de Young Lions-competitie en de JongeHonden-pitches. Prijsvragen vormen een onderdeel van het curriculum, evenals externe opdrachten en uitwisselingen met buitenlandse academies. Grafisch ontwerper Saaltink (hij had een eigen bureau ‘Typography & Other Serious Matters’, was chef vormgeving bij nrc Handelsblad en typedirector bij Total Identity), vormt samen met Richard Ouwerkerk de directie van de academie. Ouwerkerk studeerde als grafisch ontwerper af aan de academie toen het nog Academie van Beeldende Kunsten heette, en als kunsthistoricus aan de UvA in Amsterdam. Sinds de academie in 1998 werd omgedoopt in Willem de Kooning Academie en een onafhankelijk instituut vormt binnen de Hogeschool Rotterdam, is hij voorzitter van de WdKA.

Groeibriljant

W i lle m de Kooning U n lim i t e d

Kenmerkend voor de academie is het zogenoemde driehoek-onderwijsmodel: het op elkaar afstemmen van de beroepspraktijk, het opleidingsinstituut en de ambitie van de student zelf. Ouwerkerk: ‘We zijn studentgericht en kennisgestuurd, gevoed door de vraag vanuit de beroepspraktijk en vanuit de student. Dat is de couleur van de academie.’

Cor Mooij t Viveka van de Vliet Fotografie

Teks

ch voor het Rotterdams paviljoen op pit de gs lan on n wo ie em ad Ac ing De Willem de Koon belangrijk’, zeggen Stephan l hee is nd nla ite bu het op cus ‘Fo de Wereldexpo in Shanghai. samen de directie vormen. die rk rke we Ou rd cha Ri en ink alt Sa

Saaltink: ‘Het is een creative factory, die studierichtingen aan veranderingen in de maatschappij aanpast. Naast concept- en merkdenken zijn bijvoorbeeld Marketing, Strategie & Cross Media geïntroduceerd. Er is aandacht voor theorie: marketing, consistent denken en vormgeving zijn belangrijk om een executie te kunnen doen; studenten moeten een idee voor een campagne kunnen onderbouwen en visualiseren. Ook zijn in het keuzeonderwijs een paar extra’s gekomen, zoals de mogelijkheid een minor te halen in copywriting.’ Op dit moment studeert een groep studenten af die een deel van het vaste eindexamen (major) inruilen voor een cross-over (minor) en dus kiezen voor verbreding en individualisering. ‘Ze kiezen steeds vaker voor cross-overs en studeren in gemengde teams. Zo zoeken we grensgebieden op en leggen die over elkaar. Dat kan leiden tot nieuwe afstudeerrichtingen.’ Omdat Advertising goed marcheert en een nauwe relatie met de beroepspraktijk onderhoudt, is heel Amsterdam hier komen studeren, zegt Saaltink lachend. Wie de lijst studenten bekijkt die hier afstudeerden, treft inderdaad veel bekende artdirectors die een weg vonden naar de reclamewereld. Zoals Ivar van der Zwan (Lowe, nu weer student aan de Academie voor

Bouwkunde), Serge Steijn en Arjan van Woensel (Doom & Dickson), Edward Bardoul (Etcetera), Ingeborg de Caluwé (tbwa/Neboko), Willem van Harrewijen (usp Company) en j-p Nieuwerkerk (Park). Helden van de huidige studenten die soms als docent weer terugkeren. Zoals Frank Langerak en Ab Mollinga die het vak artdirection geven. ‘Mensen staan meer open in de samenleving, het maakt niet uit waar je zit, als je je ergens maar senang voelt’, zegt Ouwerkerk, doelend op onder anderen ontwerpster Hella Jongerius, die van Rotterdam naar Berlijn verhuisde, maar via het web ook hier bereikbaar blijft. Toch blijven veel afgestudeerden in Rotterdam en zetten daar een bureau opzetten, zeggen beide heren niet zonder trots. Kijk naar bekende ontwerpbureaus als 75b, Ping Pong en Vuurrood, naar Michel de Boer van Studio Dumbar en naar toonaangevend kunstenaar Joep van Lieshout. Ouwerkerk: ‘Dat komt voort uit een traditie die hier bestaat sinds de jaren zeventig. Toen het spraakmakende tijdschrift en later bureau Hard Werken werd opgericht. Je zou bijna zeggen dat de academie sindsdien een groeibriljant is.’

waterwoningen in de Rijnhaven, een animatie over groene daken en de coördinatie van het bouwproces. ‘Een hell of a job. Als we de pitch voor het Nederlands paviljoen ook hadden gewonnen, zouden we het niet hebben gered’, zegt Ouwerkerk.

Dwarsverbanden Net als het postdoctorale Sandberg Instituut van de Rietveld Academie in Amsterdam, heeft de WdKA het Piet Zwart Instituut. Met regelmaat worden er interessante mensen ingevlogen. Zo werd onlangs de Duitse reclameman Mark Schwieger (creative director van Scholz & Friends, een van de grootste Europese reclamebureaus) uitgenodigd om onderzoek te doen naar de impact van user generated content en design in reclame op het web. Ook probeert hij te achterhalen of de reclamewereld net zo op zijn grondvesten zal schudden als in de muziek- en filmindustrie is gebeurd door de opkomst van het internet. Schwieger participeerde in de bachelor Advertising maar bleek ook een groot retaildeskundige te zijn. Daardoor gaf hij meteen ook maar een

‘Zeker in Advertising leren we studenten global denken’ - Stephan Saaltink Watercity De WdKA is sterk gericht op internationale contacten met bedrijven, opleidingen en organisaties. De academie werkt onder andere samen met zustersteden Sjanghai en Baltimore en is in China al tien jaar verbonden aan de belangrijkste instituten in Hanghzou, Beijng en Sjanghai. Andere internationale initiatieven zijn het Donghua/De Kooning International Design & Research Centre en het Dumbar Design College, beide in Shanghai. ‘Gerichtheid op het buitenland is heel belangrijk’, zegt Saaltink. ‘Zeker in Advertising leren we studenten global denken. Ze moeten de wereld kennen, want Nederland is een klein land en de opdrachtgevers zitten nu ook in China. Bovendien leren ze veel van de interactie met andere culturen, van hoe je reclame maakt in China of op de Amerikaanse manier.’ Ook andere academies doen projecten in het buitenland of hebben uitwisselingen met buitenlandse opleidingen. Maar wat ze de Willem de Kooning Academie niet snel na zullen doen, is het winnen van een pitch voor het Rotterdamse paviljoen van de ‘Watercity World Expo in Shanghai 2010’, die op 1 mei opent. De academie, met Ouwerkerk en Saaltink als ‘voorwaardenscheppende’ artdirectors, is verantwoordelijk voor het ontwerp van het paviljoen.

master Retail Design. Zijn verblijf eindigde met een symposium over ‘viral communication’. Ouwerkerk: ‘We hebben optimaal gebruik van hem gemaakt. Het geeft aardig aan hoe we over dwarsverbanden denken en voorwaarden scheppen om specifieke kennis over de toekomst binnen te halen.’ Toch kan je de beide instituten niet echt met elkaar vergelijken, meent Saaltink. ‘Het Sandberg Instituut richt zich meer op de autonome activiteiten binnen de kunsten, terwijl het Piet Zwart instituut, zoals uit de bovengenoemde activiteiten wel blijkt, een bredere opzet kent. Misschien dat de onlangs aangestelde Rotterdamse directeur (Jurgen Bey, red.) voor een frisse wind op het Sandberg zal zorgen’, merkt hij lachend op. Toch ook hier die rivaliteit tussen Rotterdam en Amsterdam? Nee hoor, reageren Saaltink en Ouwerkerk eensgezind. Het verschil zit in de onderwijsvorm en de inrichting van het onderwijs. De Rietveld is autonomer en haalt meer buitenlandse studenten binnen, terwijl de WdKA zich meer richt op het buitenland. Ouwerkerk: ‘Belangrijker is dat het een groot goed is dat je in Nederland via verschillende wegen het onderwijs kunt inrichten en je zelf kunt kiezen op welke manieren je onderwijs wilt volgen.’

Studenten van verschillende afstudeerrichtingen hebben daaraan meegewerkt alsof ze zelf opeens ontwerpbureaus waren. De afdeling Mode ontwierp de uniformen van de hostesses in het paviljoen, de afdeling Interieurarchitectuur bedacht de vip-room, studenten Audiovisueel verzorgden het informatieve design en maakten promotiefilms over Rotterdam en alumni werkten mee met films over onder andere drijvende

Richard Ouwerkerk (l) en Stephan Saaltink 27

Mogelijk gemaakt door Pudding and The Proof

We beschikken over veel talent op alle gebieden van communicatie, terwijl we op dat moment ook veel productie intern verzorgden.’ Dat laatste heeft Have bewust losgelaten, door een duidelijke scheiding aan te brengen tussen de kernactiviteit strategie en creatie enerzijds en productie anderzijds. ‘Tegenwoordig besteden we geregeld productie uit aan externe bureaus, veelal uit Rotterdam. Dat doen we overigens ook voor onze eigen producties, bijvoorbeeld die van de website. Ik vind dat je dat zelf ook moet durven als je het met je klanten zo doet. De bekroning van deze ontwikkeling is de nieuwe naam die we gaan voeren.’

Doe iets waar mensen wat aan of mee hebben De focus op creatie en strategie betekent dat het bureau dat zich niet beperkt tot interactiviteit in de zin van digitale communicatie. ‘We zijn al actief vanaf het midden van de jaren tachtig, en hebben daarmee onze wortels in offlineactiviteiten. Uiteraard speelt digitalisering een cruciale rol, maar interactief is voor ons veel meer dan alleen digitaal. We streven ernaar het geheel in kaart te brengen. Het doel van communicatie is een samenhangend verhaal te vertellen dat inspeelt op wat de mensen willen. Dat vraagt om interactie, en niet alleen digitale interactie.’ Een voorbeeld hiervan is de feestmeter die Have heeft ontwikkeld voor Drop Shot & Hot Shot van Koninklijke De Kuyper. Deze feestmeter, op basis van een decibelmeter, speelt weer een rol in een competitie die is opgezet tussen cafés en andere feestlocaties. ‘Op die manier breng je relevantie aan in de boodschap, en associeer je het merk interactief met feesten en plezier maken. Dit proces is ook altijd inspirerend voor de organisatie voor wie je het doet. Communicatie zet dingen in beweging.’ ‘Interactief betekent dat er iets gebeurt op alle touching points. Je kunt dat wel combineren met traditionele uitingen als posters en advertenties, maar in onze optiek is het goed om de nadruk te leggen op een activerend platform dat aansluit bij de missie van het merk. Kortom, stop met zenden. Brand managers moeten ondernemen met hun merk en de communicatie. Daar zijn wij een goede sparring partner voor.’

Onontgonnen gebied Maar niet alleen de manier van communiceren verandert, ook de eisen die klanten eraan stelt worden hoger. Een ontwikkeling waar Van Vlijmen in toenemende mate mee te maken krijgt is dat steeds meer organisaties vragen om een kwantitatieve onderbouwing van hun communicatiestrategie. ‘Wij zien het als onze taak om dat inderdaad meetbaar en aantoonbaar te maken, door een vorm van track and trace in te bouwen. Dat is onontgonnen gebied. Juist het inspelen op deze vraag is bij uitstek het ondernemerschap waar wij steeds de nadruk op leggen. Je gaat op een andere manier over de inhoud nadenken, wat een verdieping is van het vak, en toegevoegde waarde biedt voor klanten.’

e i t a c i n u m m Co n e m e n r e d n o is

Ondanks de offline-wortels van Have speelt digitalisering een cruciale rol in de activiteiten. ‘Voor ons is het effect tweeledig. We gebruiken het natuurlijk bij onze klanten, maar ook voor onze eigen communicatie is digitalisering essentieel. Het heeft ons vak de afgelopen tien jaar volledig op zijn kop gezet, en het einde is nog niet in zicht van alle mogelijkheden die het nog verder gaat bieden.’

dt relevantie in merken

Pudding and The Proof zoekt en vin

Over enkele weken verdwijnt de naam Have, een vertrouwde naam in de Rotterdamse communicatiebranche. De nieuwe naam wordt Pudding and The Proof, een naam die volgens partner Nico van Vlijmen beter aansluit bij de kernactiviteiten van het bureau: ‘Wij bedenken rond een merk graag dingen waar mensen wat mee kunnen. Deze naam benadrukt de praktische invulling die we eraan geven, en het is natuurlijk een naam die de wenkbrauwen doet fronsen.’

28

Nico van Vlijmen heeft een uitgesproken mening over zijn vak: ‘Communiceren is ondernemen, en we werken graag met klanten die in hun communicatie iets willen bereiken.’ Bij Pudding and The Proof, voorheen Have, werken daaraan vijfentwintig professionals van diverse pluimage. Van Vlijmen is als partner verantwoordelijk voor de dagelijkse gang van zaken en ontwikkeling van het bureau, zijn partner Virgial Berveling is als interactive master verantwoordelijk voor alles wat te maken heeft met digitale producten en partner Kees van Soest onderhoudt als account director het contact met klanten. Ook maakt het bureau regelmatig gebruik van talent van bijvoorbeeld de kunstacademie. Dat levert een gevarieerde groep medewerkers op, en intern blijft de kennis over de nieuwste ontwikkelingen, bijvoorbeeld die op het gebied van multimedia, op peil.

Volgens Van Vlijmen heeft de creatieve sector in Rotterdam nog veel potentie om te groeien. ‘De creatieve sector doet het hier redelijk, maar er zijn nog veel zaken die beter kunnen. Zo schrijft de gemeente bijvoorbeeld onbetaalde pitches uit, daarmee behandel je de sector niet op een volwassen manier Ook gaan nog veel studenten die hier afstuderen aan de kunstacademie niet in Rotterdam aan de slag. Daarvoor is de basis voor de creatieve sector vanuit het bedrijfsleven te smal. Rotterdam blijft daarin achter bij Amsterdam. De politiek zou hier wat aan kunnen doen door meer bedrijven naar Rotterdam te halen die werken met hoogopgeleid personeel, en die zich richten op hoogwaardige dienstverlening. Dat zorgt voor een goede creatieve vibe. Wanneer er meer hoogwaardige dienstverlening zou komen dan groeit de creatieve sector in Rotterdam als kool, daar ben ik van overtuigd. Maar we zullen zien: The Proof of the Pudding is tenslotte in the eating.’

Van Vlijmen: ‘We kunnen voor ieder project een team vormen met de juiste samenstelling.’ Een van die teams heeft onlangs de hoofdprijs gewonnen in de adcn/Cebuco competitie. De huidige vorm van het bureau is vijf jaar geleden ontstaan. ‘In 2005 raakten we een grote klant kwijt, wat voor ons als bedrijf leidde tot een aantal essentiële veranderingen. We werden gedwongen om verder na te denken over onze toegevoegde waarde.

29

Mogelijk gemaakt door Zicht Nieuwe Media Ontwerpers

een municatie, is dertien jaar geleden op com eve cti era int r voo u rea bu e vic ser l Zicht, een ful de drie oprichters in Delft. De in n va r me ka der zol de op n: aa geg rt klassieke manier van sta voor innovatie en technologie e ssi pa n hu en nd ko en end vri de eer e Industrieel Ontwerpen afgestud centraal stond. Bij de oprichting speeld tie lisa sua -vi 3d n ari wa ten jec pro in. aanvankelijk kwijt in , maar daar kwam snel verandering ten tei ivi act de in rol jke gri an bel n gee internet nog technische implementatie. De website van Terre des Hommes bijvoorbeeld is weer helemaal vanuit de merkidentiteit ontwikkeld. Een recente online campagne is de Stroompetitie in opdracht van energie:direct.

Ambitie Zicht werkt vooral landelijk: ‘We hebben wel projecten gedaan die afgeleid in het buitenland worden uitgerold door bureaus in die landen, maar de culturen in communicatie zijn toch landelijk bepaald. Wij kennen de Nederlandse cultuur door en door, in het buitenland is het toch altijd weer anders. Onze ambitie is om een Nederlands topbureau te worden.’ De uitvalsbasis voor die ambitie is Rotterdam. Aanvankelijk was de keuze om van Delft naar Rotterdam te verhuizen redelijk pragmatisch: ‘Delft is klein en heeft weinig ruimte beschikbaar voor bedrijven. In Rotterdam was die ruimte wel beschikbaar, voor een redelijke prijs. Het was dus aanvankelijk een gemakskeuze, maar ondertussen willen we niet meer weg. Rotterdam is een van de creatiefste steden van Nederland. De inspanningen van de gemeente om de creatieve industrie te stimuleren heeft effect gehad. We zitten hier bijvoorbeeld vlak bij de Lloydpier, die helemaal vol zit met allerhande creatieve bureaus.’ ‘Een ander voordeel van Rotterdam is dat je hier goede medewerkers kunt vinden. Er is hier veel talent, en de stad heeft goede opleidingen. Een grote regio is gericht op Rotterdam, en het openbaar vervoer is goed. Mensen kunnen hier goed wonen, je kunt een leuk huis kopen voor een redelijk bedrag. Er is volop ruimte voor bedrijven, er zijn altijd wel een paar stoere gebouwen aan het water waar je iets mee kunt doen.’

‘Online zit in ons DNA’

Sfeer Juist door de economische situatie heeft Zicht niet zoveel last gehad van de economische crisis. ‘Daar zijn we goed doorheen gekomen. Er zijn vrij veel bureaus die zware tijden hebben, zeker als ze zich tot bepaalde sectoren beperken. Dat hebben wij nooit gedaan, wij bedienen een grote diversiteit aan klanten en daar hebben we nu profijt van. Bovendien werkt de crisis opvallend genoeg ook als katalysator van het proces, de bestedingen op het gebied van campagnes worden verschoven, en niet zelden ten gunste van online. Daar komen wij dan weer om de hoek kijken.’

Zicht is meegegroeid met internet

‘We gingen steeds vaker internet erbij doen voor onze opdrachtgevers, totdat het zo belangrijk werd dat we ons volledig zijn gaan toeleggen op het bouwen van websites’, aldus directeur en medeoprichter Seb van Deursen. In de loop van die dertien jaar is het bedrijf gestaag gegroeid, tot de huidige omvang van twintig medewerkers die huizen in een voormalig pakhuis aan de rand van Delfshaven. ‘We zijn in feite meegegroeid met de ontwikkeling van internet, en hebben onze activiteiten uitgebreid van het zelf programmeren van websites tot het volledig organiseren van interactieve communicatie, waar bijvoorbeeld ook mobile t een belangrijke rol in speelt.’ ‘We bestaan pas dertien jaar, maar in die tijd is er veel gebeurd in onze markt. In het begin was internet slechts een luxeproduct, nu is het in veel gevallen de motor geworden van de business van onze opdrachtgevers. Waar het eerst niet meer was dan een virtueel visitekaartje is het in veel gevallen uitgegroeid tot de business zelf, de website is het bedrijf. Dat is een ingrijpende transformatie geweest.’

30

Naast de eerder genoemde mobiele communicatie is een belangrijke trend het inzetten van sociale media. ‘De vraag daarnaar is groot. We kijken daar echter wel met een kritische blik naar. We zijn niet een bureau dat gadgets ontwikkelt, we gaan op zoek naar de slimme toepassingen. Twitteren om het twitteren doen we niet, Facebook gebruiken omdat het cool is Facebook te gebruiken doen we ook niet. Het zijn zeker heel nuttige communicatieuitingen in niches, waar je fantastische dingen mee kunt doen. Die moeten dan wel relevant zijn voor het eindproduct, dat op zichzelf dan weer relevant moet zijn voor de doelgroep. Kortom, relevantie is in alle opzichten het toverwoord.’

Pragmatisch advies Het adviseren van klanten over het relevant inzetten van de beschikbare middelen is een belangrijke taak voor Zicht. ‘We geven daarbij pragmatisch advies, en durven ook nee te zeggen als iets in onze visie niet past. Dan gaan we toch met klanten praten over wat ze ermee willen bereiken. Dat wordt

gewaardeerd, omdat online onze passie is, we zijn echte online freaks. We volgen bij Zicht allemaal op de voet wat er gebeurt en wat de mogelijk­ heden zijn, dat geldt zowel voor de designers als de strategische mensen.’ Dit geeft het bureau een duidelijke toegevoegde waarde voor zijn klanten. ‘We helpen onze klanten in de volle breedte van het proces, van het online strategisch advies aan het begin, via het bouwen van de systemen tot het onderhoud. Dat is een duidelijke transformatie die we hebben ondergaan. Vroeger waren we een uitvoerend bureau dat bouwde wat gevraagd werd, maar dat bureau zijn we niet meer, we zijn geëvolueerd tot bron van advies over online communicatie en het inzetten van de meest geschikte kanalen.’

Al dertien jaar lang zijn de drie oprichters zelf bij het bureau blijven werken. Van Deursen: ‘De unieke sfeer binnen het bedrijf is voor ons heel belangrijk. Bij het aannemen van personeel en verder ontwikkelen van het bedrijf is dat een van de belangrijkste bepalende factoren. Het is prettig om hier te werken. Onze kracht is dat we strategie, design en technologie onder één dak verenigen. Fysiek zitten de medewerkers wel door elkaar heen, in twee grote ruimten, en binnenkort zelfs in één grote studio zodat de wisselwerking nog beter wordt.’ ‘We hebben nauwe banden met diverse organisaties in Rotterdam. We geven bijvoorbeeld gastcolleges, begeleiden studenten en hebben altijd stagiairs. Daarnaast zijn we lid van de Zakenkring van de Kunsthal, Rotterdam Community, we vinden het belangrijk om in het Rotterdamse netwerk aanwezig te zijn. De Rotterdamse scene is overzichtelijk, en de onderlinge verstandhouding tussen de bureaus is goed.’

Ondertussen heeft Zicht een divers portfolio aan referenties opgebouwd, waaronder zowel corporate campagnes als thematische websites, bijvoorbeeld voor Kröller Müller. Bij Oorcheck, heeft Zicht in opdracht van de Nationale Hoorstichting het gehele traject begeleid, van strategie tot

31

Mogelijk gemaakt door Rotterdam Media Commission

R A A W T A W WIE M A D R E T T O R IN Communicatie (advies) bureaus 2twintig public relations Arianne Beekman [email protected] www.2twintig.nl Alexander Bakker Public Relations bv Alexander Bakker [email protected] alexanderbakker.com am+d creatieve communicatie R. Dukker mbm [email protected] www.amd.nl ara Erik Triesscheijn [email protected] www.ara.nl BFocussed Luc Beurskens [email protected] www.bfocussed.nl fpw Rotterdam bv Félice Bals [email protected] www.fpw.nl Made of Man Leon Oosterwijk [email protected] www.madeofman.nl More than Live Linda Grootscholten [email protected] www.morethanlive.nl

32

Syndicat Arie van Baarle [email protected] www.syndicat.nl

Expand Online Willem Blom [email protected] www.expandonline.nl

tol Marketing & Communicatie Advies [email protected] www.tolmc.nl

MaasGroep Media Bauke van de Zand [email protected] www.maasgroepmedia.com

Triplex Communicatie Willem Lutje Hulsik [email protected] www.triplexcommunicatie.nl Verhaal in Vorm Joost Pieters [email protected] www.verhaalinvorm.nl Zeehaas (journalistiek & teksten) Chrétienne Vuijst [email protected] www.zeehaas.nl

Reclame (advies) bureaus Pudding & The Proof Nico van Vlijmen [email protected] www.puddingandtheproof.nl Razor Creativs [email protected] www.razorcreativs.nl Waal aan de Maas Maartje den Hartogh [email protected] www.waalaandemaas.nl

Communicatie / Interactief

rak Communicatie Irene van Bentum [email protected] www.rak-communicatie.nl

Aikon Studio Dave de Lange [email protected] www.aikonstudio.com

Sniper-x bv Sylvia Nelissen [email protected] www.sniper-x.nl

De Alarmvogel Carolien Bijvoet [email protected] www.alarmvogel.com

Stap één Marketing Concepts Karlijn Offermans [email protected] www.stap-een.com

De Pannekoek en De Kale Pim van Helten [email protected] www.dpdk.nl

mcw Studio’s Martin van den Berg [email protected] www.mcw.nl Republicom Martijn Hogenboom m.hogenboom www.republicom.nl Supersteil Glyn Duijzer [email protected] www.supersteil.nl Zicht online Seb van Deursen [email protected] www.zicht.nl

Drukkerijen Printvisie Leander Wunschmann [email protected] www.printvisie.nl

(Buiten) media exploitatie gripp bv Annemieke Schoonderwoerd [email protected] www.gripp.nl pk Media bv Emil van der Beijl [email protected] www.pkmedia.nl vanPuffelen, Reclame Buiten Jurjen van Vliet [email protected] www.reclamebuiten.nl

Grafische vormgeving / illustratie Annemarie Arends [email protected] www.annemariearends.nl Ellen in Design Ellen Breukink [email protected] www.ellenindesign.nl

Lennaert Ruinen [email protected] www.ruinenfotografie.com Rob Mertens [email protected] www.course.nl

ign / 3d Visualisatie / Animatie / Motion Des

Game development Codeglue Peter de Jong [email protected] www.codeglue.com NuVorm Wouter Visser [email protected] www.nuvorm.nl

Enchilada (strategie & ontwerp) Paul Weverling [email protected] www.enchilada.nl

Cuebit Maarten Visser [email protected] www.cuebit.nl

De Jongens Ronner Matthijs Ronner [email protected] www.dejongensronner.nl

is3d Ivo Schouten [email protected] www.ivoschouten.com

Richard Boeser [email protected] www.richardboeser.com

La fille Fiona Dijkhuizen [email protected] www.lafille.nl

ShoSho Rotterdam Ramon Fennet [email protected] www.shosho.com

Vertigo Games Richard Stitselaar [email protected] www.vertigo-games.com

Lazzuli Daniëlle Voortman [email protected] www.lazzuli.nl

Studio Analoog Joris van Opstal [email protected] www.studioanaloog.nl

Maaike Slingerland [email protected] www.maaikeslingerland.nl

The 1st Floor Jeroen de Mooij [email protected] www.the1stfloor.net

Monologo Communicatie & Vormgeving Wendy Pereboom [email protected] www.monologo.nu Studio Léon&Loes Louise Sikkes [email protected] www.leon-loes.nl Westenwind Ontwerp Jeremine Holt [email protected] www.westenwindontwerp.nl

Design StudioSpass Jaron Korvinus [email protected] www.studiospass.com The Cottage Industry Damian O’Sullivan [email protected] www.the-cottage-industry.com waacs Design & Consultancy Fleur de Vries [email protected] www.waacs.com

Fotografie Else Kramer [email protected] www.elsekramer.com

Full Service Internetbureaus 7u Digital Handmade Originals Frank Tibben [email protected] www.7u.nl Cipix Mark Rooijens [email protected] www.cipix.nl Connectholland BV Jeroen Soeterbroek [email protected] www.connectholland.nl Hoppinger Eric de Vos [email protected] www.hoppinger.nl Label a Chris Hall [email protected] www.labela.nl Mangrove Roel Schiefelbusch [email protected] www.mangrove.nl Redkiwi Jasper Verbunt [email protected] www.redkiwi.nl

Ranj Serious Games gaf van Baalen [email protected] www.ranj.nl

Internet Hosting Intermax Hosting John Knieriem [email protected] www.intermax.nl Luna.nl bv Robert Zoeteweij [email protected] www.luna.nl

Opleidingen / Workshops Grafisch Lyceum Rotterdam Robert van der Lek [email protected] www.glr.nl MediaCollege Robert van der Lek [email protected] www.mediacollege.nl New Media Brains Anne Marie Hazenberg [email protected] www.newmediabrains.nl Renske Janssen Communicatie Renske Janssen [email protected] www.renskejanssen.nl Hogeschool Rotterdam Instituut voor Communicatie, Media en Informatietechnologie [email protected] www.hro.nl/cmi

Online uitgeverij Milq Media bv Martijn van Erp [email protected] www.milq.nl

Foto agentschap Par 31 www.par31.com

33

Mogelijk gemaakt door Mangrove

E-Learning

Radio

Firenze Film bv Robert Mann [email protected] www.firenzefilm.com

A new Spring René Persoon [email protected] www.anewspring.nl New Learning Factory Arnold Einhaus [email protected] www.newlearningfactory.nl

av productiemaatschappijen Active Studios Ruben Bults [email protected] www.activestudios.nl Apelien Producties Elseline Hokke [email protected] www.apelienproducties.nl Bleijsfilm bv Dietert Bleijs [email protected] www.bleijsfilm.nl

Groener Gras Producties Hans Groenendijk [email protected] www.groenergras.tv

Evenementen Bureau Rotterdam Business Events bv Daniëlle de Wilde [email protected] www.rotterdambusinessevents.nl

Neon Media Bob Visser [email protected] www.neonmedia.nl

Platforms Creatieve Industrie

Pal av – motion pictures Jos van der Pal [email protected] www.pal-av.nl

Idealize [email protected] www.idealize.nl/thinkstyle/Rotterdam

m etc. Verhuur van dollies, cranes, steadica Grip4Rigging Peter van Vugt [email protected] www.grip4rigging.nl

Macs en Camera's

City Media Rotterdam Marije Grund [email protected] www.citymediarotterdam

FunX Bert Verweel [email protected] www.funx.fm

H et o n l i n e ecosysteem

Pytch Ayman van Bregt [email protected] www.pytch.nl Rotterdam Media Commission Jan Hoogesteijn [email protected] www.rmc.rotterdam.nl

Macmeo Romeo Haas [email protected] www.macmeo.nl

iensten Mangrove biedt full service internetd

Rotterdam heeft een grote diversiteit aan locaties voor creatieve bedrijven. Een van die plekken is de Creative Cube, een gemeenschappelijk kantoorgebouw op een steenworp afstand van Rotterdam Centraal. Full service internetbureau Mangrove heeft aan de wieg gestaan van dit concept, en huurt zelf de derde verdieping van het gebouw. Tevens is Mangrove op deze locatie gastheer voor Open Coffee, de succesvolle netwerkbijeenkomst voor de creatieve sector in Lungo, de espressobar op de begane grond van de Creative Cube.

Google Checkweken Gratis advies van professionals

Bent u benieuwd hoe u beter vindbaar kunt worden in Google? Of heeft u een bestaande AdWords campagne en wilt u weten of deze verbeterd kan worden? Vraag dan als lezer van Adformatie geheel gratis een Google AdWords en/of Zoekmachine Optimalisatie Quick Scan aan tijdens de Google Checkweken (26 april – 9 mei). Surf snel naar www.googlecheckweken.nl! Expand Online is dé Google specialist van Rotterdam. Onze online marketeers weten alles van Google AdWords, Zoekmachine Optimalisatie (SEO) en Web Analytics. Door middel van zoekmachine marketing zorgt Expand Online voor meer verkeer en hogere conversies op websites. Expand Online is een Google AdWords Qualified Company en staat voor hoge kwaliteit tegen een betaalbare prijs. Honderden klanten, van MKB tot grote corporates, maken reeds gebruik van onze diensten.

VRAAG DIRECT AAN! www.googlecheckweken.nl

www.expandonline.nl T: 010 413 4607 Westblaak 7G, 3012 KC Rotterdam

Expand_online_adv_DEF.indd 1

vanaf bijzondere locatie

12-04-2010 10:51:49

Het gebied rondom station Rotterdam Centraal is volop in beweging. Overal wordt gebouwd en gegraven, en voortdurend wordt het gebied verrijkt met nieuwe of aangepaste architectuur. Een van die projecten in de buurt van het station is de Creative Cube, waar verschillende communicatiebedrijven, een industriële vormgever en een architect zich hebben gevestigd. Onder hen is full service internetbureau Mangrove, dat met onder anderen de gemeente Rotterdam heeft samengewerkt aan het opzetten van de Creative Cube.

Geavanceerde opties

Managing Partner Roel Schiefelbusch: ‘Het is een inspirerende omgeving. Overal om ons heen wordt gebouwd, er is overal bedrijvigheid, en de mensen die je hier tegenkomt zijn heel divers, van advocaten die bij grote kantoren hier in de buurt werken tot de jeugd die van en naar het station gaat.’

Een meer traditioneel product is de website Rotterdam.nl. Deze ziet er grafisch bewust eenvoudig uit zodat een brede doelgroep hem kan gebruiken, maar bevat in het technische hart geavanceerde opties, zoals de ‘Ik wil’campagne van de stad. Dit is een digitale vraagbaak waarmee mensen alles kunnen opzoeken wat met de gemeente en de stad te maken heeft.

Een voorbeeld hiervan is de door Mangrove ontwikkelde location based mobiele taxiapplicatie. In de steden Amsterdam, Rotterdam en Utrecht is het mogelijk rechtstreeks vanaf de mobiele telefoon een taxi te bestellen; het netwerk ziet op welke locatie de gebruiker is, en met één druk op de knop wordt een bericht gezonden naar de boordcomputer van de dichtst­ bijzijnde beschikbare taxi.

Voor Mangrove is contact met de leerlingen aan de Rotterdamse onderwijsinstellingen in de creatieve sector belangrijk. ‘De Hogeschool biedt diverse opleidingen in vakgebieden die voor ons relevant zijn. We hebben dan ook een voortdurende instroom van studenten die bij ons stage lopen, op ieder vakgebied één. Zo krijgen we in ons team voortdurend versterking van jonge, creatieve stagiairs en schoolverlaters, en verrijken we als organisatie ook ons kennisniveau.’

‘Voor dergelijke projecten hebben we alle expertise in eigen huis, van marketeers en websitebouwers tot designers. We maken gebruik van de zogenoemde Scrum methode, wat betekent dat we met interdisciplinaire teams in korte en intensieve trajecten een project tot een goed einde brengen, onder supervisie van de klant. Hierdoor gaat de kwaliteit omhoog en worden de doorlooptijden lager.’

Dat is vooral van belang omdat Mangrove werkt met de nieuwste digitale technologie. Schiefelbusch: ‘Wij noemen dat het online ecosysteem. We houden ons bezig met het volledige internettraject, een breed gebied dat zich voortdurend uitbreidt. Het gaat niet alleen meer om websites, het gaat in toenemende mate om mobiele toepassingen en het integreren van sociale media.’

Ondanks de brede expertise die Mangrove zelf in huis heeft blijft netwerken belangrijk. ‘Daarom organiseren we in de Creative Cube maandelijks Open Coffee Rotterdam, een informele bijeenkomst voor de creatieve sector en nieuwe media. Dat is een groot succes, de zeventig plekken zijn vaak weken van tevoren al gereserveerd.’

35

36