Ook België loopt warm voor multiservices en maincontracting Opdrachtgevers in België huren veel diensten nog als single service in. Ze denken nog weinig in multiservices en maincontracting. Toch profileert Facilicom België zich steeds meer als totaalaanbieder, want dat is de toekomst. En bovendien kan het bedrijf zich daarmee onderscheiden van de concurrentie: ook in België is Facilicom namelijk de enige aanbieder die soft facilities én hard facilities in eigen huis heeft. Een verkenning van de Belgische facilitaire markt aan de hand van Alain Vandenbrande, algemeen directeur van Facilicom België.
Wie denkt dat Nederlandse formules zomaar kunnen worden uitgerold bij de zuiderburen, heeft het mis. De cultuur is anders. En de markt is niet zomaar te vergelijken. Ook de facilitaire markt niet. Facilicom is het enige grote Nederlandse facilitaire bedrijf dat succesvol is in België. Alain VandenBrande, zestien jaar geleden begonnen als districtsmanager bij Gom in Belgisch Limburg en sinds zeven jaar algemeen directeur van Facilicom België: ‘Dat succes komt mede doordat we echt een Belgisch bedrijf zijn. Als
we ons hier zouden profileren als een Nederlandse groep, dan zouden we zelf de deur al een stuk dichtdoen. Maar we hebben natuurlijk wel Nederlandse roots, en daar maken we ook gebruik van: we kunnen altijd terugvallen op de ervaring en de knowhow van de Nederlandse zusterbedrijven.’ Dan gaat het niet alleen om operationele expertise of ervaring met Europese aanbestedingen, maar ook om het inspelen op marktontwikkelingen. Want de Belgische markt vertoont veel overeenkomsten met de Nederlandse markt van een jaar of tien geleden.
Schoonmaken op zijn Hollands De Belgische schoonmaakmarkt kende nog vooral kleine aanbieders toen Facilicom in 1974 in Antwerpen begon met schoonmaakactiviteiten. Alain Vandenbrande: ‘De branche was nog sterk in ontwikkeling. De professionaliteit van Gom werd erg gewaardeerd. Om daarin nog meer onderscheid te creëren zijn hier in België de themakaarten ontwikkeld, de systematische manier van werken die bij de meeste divisies, ook in Nederland, nog steeds de basis is van de operational excellence die we leveren.’ De schoonmaakmarkt in België kent ook anno 2011 nog veel kleine, lokale aanbieders: er zijn 2.480 bedrijven met personeel. Maar het zijn de grote namen die de toon zetten. Multinational ISS is marktleider. Daarna volgen Gom, en drie (van oorsprong) Belgische bedrijven: Laurenty, Cleaning Masters en Euroclean. Gom België is nog maar net opgeklommen van de
derde naar de tweede plaats door de overname van de One Group in november 2010. Het schoonmaakbedrijf telt nu zo’n 3.700 medewerkers die goed zijn voor een omzet van 130 miljoen euro per jaar. Die schaalvergroting was welkom, want ook in België is de schoonmaakmarkt verzadigd en staan de prijzen onder druk. ‘We hebben opdrachtgevers die nu al voor de derde keer bij ons aankloppen om te vragen of het nog weer efficiënter kan. Waar we vroeger bijna overal vijf keer per weer schoonmaakten is dat nu drie keer, twee keer en soms zelfs nog maar een keer in de week. We voldoen aan die wensen en weten de opdrachtgevers zo te behouden, maar de omzet is in feite weg. We willen daarom actiever worden in nichemarkten, een goed voorbeeld is fleet services.’
Catering: warme maaltijden De Nederlandse en de Belgische schoonmaakmarkt zijn relatief goed te vergelijken. In de catering is het verschil tussen beide landen echter groot. Alain Vandenbrande: ‘Bedrijfscatering in Nederland is vooral een broodje kroket, een kop soep, een glaasje melk en een bakje sla. In België serveren bedrijfsrestaurants volledige maaltijden. De kok moet een driesterrenmaaltijd kunnen maken en ook de rest van het keukenpersoneel speelt een belangrijke rol.’ Vreemd genoeg zijn er maar weinig succesvolle Belgische cateraars. De markt wordt beheerst door de multinationals Sodexo, Compass en Aramark, samen goed voor bijna 85 procent marktaandeel. Op afstand volgt ISS, en pas op de
vijfde en zesde plaats komen twee Belgische bedrijven: Belgocatering en Horiservi. Prorest België neemt nu de zevende plaats in met in 2010 een marktaandeel van 1,48 procent en een omzet van zo’n 8,5 miljoen euro. ‘We willen groeien, de omzet moet tussen de 10 en 20 miljoen komen om een stabiele positie binnen deze markt te hebben. We zijn lang op zoek geweest naar goede overnames, maar die zijn er niet. Daarom gaan we nu extra inzetten op sales. Wij denken dat we autonoom kunnen groeien omdat we een goed alternatief zijn. De grote concurrenten bieden toch vaak niet meer dan een standaardproduct, met als gevolg dat veel Belgische arbeiders en bedienden op dezelfde dag hetzelfde eten. Prorest levert altijd maatwerk, bij elke opdrachtgever.’
Oligopolie in de beveiliging In de beveiliging beheersen de multinationals Securitas en G4S de markt. Het Franse bedrijf Seris Security, sinds begin 2011 ook in Nederland aanwezig na de overname van het bedrijf ANVD, volgt op enige afstand. Alain Vandenbrande: ‘Net als in de catering is er in de beveiliging in België sprake van een oligopolie: de grote drie hebben 80 tot 85 procent van de markt in handen.’ Facilicom is in België pas sinds 2009 actief in de beveiliging. In januari van dat jaar werd S.A.T. overgenomen en omgevormd van een bedrijf dat vooral actief was in de evenementenbeveiliging tot een algemeen beveiligingsbedrijf. Alain Vandenbrande: ‘Het is erg moeilijk om in België alle benodigde vergunningen te krijgen, vandaar dat we een overname hebben gedaan.’ Met een omzet van zo’n 4 miljoen euro
is Trigion België nu toch al de nummer 4 in de markt. En het bedrijf wordt serieus genomen. ‘We hebben in 2010 een tender voor Brussels Airport maar net verloren. Wel hebben we in dat jaar een interessant contract verworven bij KBC, een gerenommeerde Belgische bank. Mede daardoor is de omzet van Trigion in 2010 met een kleine 30 procent toegenomen.’ Met het contract van Brussels Airport, een opdracht van 17 miljoen euro, zou de groei zo’n 600 procent hebben bedragen. ‘Als relatief kleine partij zou je normaal gesproken nooit in aanmerking komen voor zo’n groot contract. Wij hebben het voordeel dat we onderdeel zijn van Facilicom, een bedrijf met geen 4 miljoen, maar 1 miljard euro omzet. Dat opent deuren die anders voor ons gesloten zouden blijven.’ Trigion België blijft onverminderd ambitieus. ‘Dit jaar gaan we bijvoorbeeld inschrijven op de tender van het Europees Parlement. We willen aansluiting vinden bij de grote drie. Doel is een omzet tussen de 20 en 30 miljoen. En dat hopen we vooral te bereiken via autonome groei. We onderscheiden ons in persoonlijke aandacht, hands on-management, korte lijnen en maatwerk. Dat is waarom KBC voor ons heeft gekozen. We denken dat ook andere opdrachtgevers daar steeds gevoeliger voor worden.’
Contracten ouderwets gegund De Belgische markt is vooral een single-servicemarkt. Alain Vandenbrande: ‘Er is nog steeds maar weinig vraag naar multiservices en maincontracting. Dat komt ook doordat in België
over het algemeen nog de facility managers de beslissing nemen. Dat verklaart ook waarom ze niet erg warm lopen voor maincontracting, dat is immers een rechtstreekse bedreiging voor hun baan. We lopen hier eigenlijk vijf tot tien jaar achter op de Nederlandse marktontwikkelingen.’ Dat leidt tot vreemde bewegingen. ‘Zelfs bij internationale aanbestedingen worden de contracten in België toch vaak lokaal ingevuld. Dan verlangt de facility manager dat er in de tender ook lokale werkende bedrijven worden meegenomen en stelt hij eisen die ook alleen door zo’n bedrijf zijn in te vullen.’ Veel contracten worden gegund in de traditionele zin van het woord. ‘Zeker als de prijzen overeen komen, gunnen ze het aan het bedrijf waarmee ze een goede band hebben. Dat werkt zelfs zo bij aanbestedingen. Het heeft in veel situaties voor ons eigenlijk geen zin om in te schrijven op een tender als wij de personen die aanbesteding doen niet persoonlijk kennen. Dat neemt wel af, zeker in Vlaanderen zie je dat minder worden, vooral bij jongere inkopers. Maar het is wel degelijk iets waar we rekening mee moeten houden.’
Voordeel behalen door synergie Toch profileert Facilicom België zich meer en meer als een totaalleverancier. Alain Vandenbrande: ‘Onze voorstellen om meerdere facilitaire diensten te leveren, de inkoop te doen van de overige diensten en ook het management op ons te nemen, vallen bij steeds meer bedrijven in goede aarde.’ Dat nu ook internationale facilitaire bedrijven als Johnson Controls in België
actief worden, ziet hij als het bewijs dat zijn bedrijf de goede koers volgt. Maar hij merkt het ook in eigen huis. ‘De omzet van Facilicom Facility Solutions is vorig jaar met 100 procent gestegen. We hebben bijvoorbeeld een mooie opdracht binnengehaald voor maincontracting bij Kraft Foods. En binnenkort starten we bij supermarktconcern Delhaize.’ Het aanbod van Facilicom België is recent ook veel sterker geworden. ‘Met de overname van One Group in november 2010 hebben we nu ook een bedrijf in eigen huis voor technisch en bouwkundig onderhoud, One Building Maintenance. Daarmee kunnen we dus een totaalpakket bieden in soft facilities én hard facilities. En we hebben als enige facilitair bedrijf in België ook een beveiligingstak. Dat heeft zelfs ISS, de grootste totaalprovider in België, niet. Dus hebben we een bijzondere positie in België.’ Hij ziet de toekomst zonnig in. ‘Ik wil niet zeggen dat we de luis in de pels willen zijn van de andere aanbieders, maar het is natuurlijk wel zo dat alle grote opdrachtgevers de laatste jaren wel een keer hebben gewerkt met de top 3 in beveiliging en catering. Wij zijn het alternatief, wij hebben oog voor vernieuwing, wij doen het anders. Tegelijkertijd zijn we een sterk bedrijf. Opdrachtgevers hoeven niet bang te zijn dat we omvallen. Ook kunnen we altijd gebruik maken van de ervaringen en de mensen van de zusterbedrijven in Nederland. En doordat we een echte totaalleverancier zijn, kunnen we synergieën zoeken en dus veel voordeel behalen voor de opdrachtgever. Dus ik verwacht er veel van als de markt voor multiservices en maincontracting binnenkort echt openbreekt in België.’ <
Grensoverschrijdend werken
Facilicom Nederland en Facilicom België sluiten steeds vaker samen contracten af. Zo nemen nu bijvoorbeeld H&M, Bart Smit, Leen Bakker, Esprit, Massimo Dutti grensoverschrijdend diensten af. Het gaat daarbij vooral om contractonderhoud. Facilicom doet sinds 2010 de maincontracting voor Kraft Foods en dat betreft zowel het kantoor in het Belgische Mechelen als het verkoopkantoor in het Nederlandse Oosterhout. Axxicom Nederland heeft belangrijke ondersteuning geboden bij het winnen van het contract voor het vervoeren van passagiers met een beperkte mobiliteit op Brussels Airport en het opzetten van Axxicom België. Om mee te kunnen dingen naar panEuropese contracten heeft Facilicom in 2009 de International Facility Alliance opgericht, een internationale alliantie van topspelers in facilitaire dienstverlening.
Bouwen en onderhouden van gevangenissen
Facilicom België is betrokken bij de bouw en het onderhoud van gevangenissen in Leuze-en-Hainaut, Dendermonde en Beveren. Facilicom en de recent overgenomen One Group participeerden ieder in consortia die succesvol hebben ingeschreven op deze PPScontracten. Bij de gevangenis in Leuze-en-Hainaut is Facilicom de komende 25 jaar verantwoordelijk voor schoonmaak en catering, de wasserij, buitenonderhoud en de monitoring on site. Daarbij moet worden aangetekend dat enkele van deze diensten op een bijzondere manier worden ingevuld. Schoonmaak en catering in het celgedeelte worden straks gedaan door gevangenen zelf: Gom en Prorest geven advies, maken het raamwerk voor de werkorganisatie, investeren in infrastructuur en apparatuur en leveren materialen. De gevangenissen in Dendermonde en Beveren zullen voornamelijk voor schoonmaak en building maintenance belangrijk zijn.
Onderhoud van auto’s, trams, vliegtuigen
One Fleet Services is een bijzonder onderdeel van Facilicom België. Het bedrijf is gespecialiseerd in schoonmaak en onderhoud van auto’s, vrachtwagens, bussen, trams, treinen, schepen en zelfs vliegtuigen. Het bedrijf werkt op locatie en dat scheelt opdrachtgevers veel tijd. De medewerkers reinigen niet alleen de buitenkant van ‘alles wat rijdt, vaart en vliegt’, maar ook cabines, cockpits, passagierscompartimenten en vrachtruimtes, waar nodig volgens de HACCP-richtlijnen. In één moeite door houden ze inspecties, doen ze technisch onderhoud en verrichten ze kleine reparaties. One Fleet Services is met een omzet van circa 6 miljoen euro marktleider in België en werkt voor grote en gerenommeerde bedrijven als PriceWaterhouseCoopers. In samenwerking met BASF Coating Services is One Fleet Services onlangs gestart met de uitbouw van een nationaal netwerk voor One Smart Repair, het herstellen van kleine schades aan wagens. Facilicom onderzoekt nu of er in Nederland interesse is voor een vergelijkbaar dienstenpakket.
