Ooit wil ik in New York staan, dat is een droom

Nr.

6

M a r k t l e i d e r

i n

o n d e r n e m e n d

T w e n t e .

juni

08 | Twentevisie | Jaargang 20 | Nummer 06 | juni 2008 |

Muzikaal multitalent Esther Pierweijer:

‘Ooit wil ik in New York staan, dat is een droom’ Special Triathlon Holten 2008

colofon

| inhoud

commentaar | jan medendorp

Opgestapt 4

 ldo van der Laan bouwt verder A aan FC Twente

7

Transportcriminaliteit neemt grote vlucht

8

Rob van Holten steekt gouden handdruk in eigen vervoersbedrijf

10

 ud-gedeputeerde Dijkema nog actief in O publieke sector

13

Column Notarieel Advies

14

De ‘one tier board’ rukt op

17

Column Financieel Accent

18

September traditioneel slechte beursmaand

20

Memphis in beeld

25

Column Juridisch Gezien

26

Nieuws en Feiten

29

 iologisch culinaire hoogstandjes uit B Haaksbergen

32

Esther Pierweijer: ambitieuze duizendpoot

35

Column Training en Coaching

36

Onroerend Goed Transacties

39

Opmerkelijke personeelstransacties

40

Jeroen Dubbeldam vecht voor OS

42

Met Schalke 04 zit Fred Rutten in de Europese top

45

Special Triathlon holten

55

IKTelgids

4 Aldo van der Laan, gedreven

Hij heeft Zwanenberg Foods gemaakt tot en van de meest toonaangevende bedrijven in Twente, dat wereldwijd vleeswarenproducten afzet. Maar Directeur Aldo van der Laan houdt ook van voetbal en hij bemoeit zich met name met de exploitatie en uitbouw van het stadion. Niet dat van Heracles (hij woont in Almelo), maar dat van FC Twente.

Dé specialist in Twente in werving, selectie & detacheren van topsecretaresses

62

 irecteur Heisterkamp: D Snelle aanpak A1

64

OPRA wil naar de beurs

66

Rotor groeit door focus op strategie

68

Timmerfabriek Overbeek innoveert

69

Positionering van Twente

71

Scope en IKT-nieuws

72

Twente Agenda

Willemsgang 5, Almelo [email protected] www.punctuality.nl T. 0546 - 639370

Ook meer commerciële slagkracht? Kijk op www.visie.com

8 Rob van Holten, vervoerder Als dank voor zijn goede diensten kreeg hij een goede acht ton mee als afscheidcadeautje. Rob van Holten zag zijn kans schoon en investeert dat geld nu in een nieuw vervoersbedrijf dat onder de naam Qbuzz de concurrentie aangaat. Blijkbaar was er geen concurrentiebeding voor Van Holten.

32 Esther Pierweijer, ambitieus

62 Heisterkamp

Personeel- en organisatieontwikkeling

De stijging van de brandstofkosten kan hij doorberekenen en ook is de krapte op de arbeidsmark t goeddeels verdwenen. Directeur Henk Noordam van transportbedrijf Heisterkamp heeft nog één grote ergernis: de Nederlandse bureaucratie waardoor de noodzakelijk verbreding van de A1 veel te lang op zich laat wachten.

Ellen bellen. 074 250 16 25 www.pamsolutions.nl

Uw partner in opleidingen

Ze is bekend van de RTV Oost-serie ‘van jonge leu…’, maar als het aan haar ligt, zal die bekendheid zo snel mogelijk een wereldwijd karakter krijgen. Het multitalent maakt er geen geheim van dat ze koste wat het kost de planken van het New Yorkse uitgaansleven wil bestijgen, al is het voorlopig maar in een achtergrondkoor.

www.maatwerktwente.nl

NIEUW IN OOST-NEDERLAND!

Colofon Twentevisie is een onafhankelijk economisch ma­ga­zine dat maandelijks (m.u.v. juli/augustus) verschijnt voor on­der­nemers in Twente. In dit blad zijn onder meer verhalen opgenomen van inter views die hebben plaatsgehad in het economische programma ‘Memphis’. De op­names vinden maandelijks op dinsdag plaats in de TOS-ruimte van het Arke Sta­­dion in Enschede. De data vindt u elders in dit magazine. Daarnaast fungeer t Twente­visie als of ficieel mededelingenorgaan voor deel­nemers van de Industriële Kring Twente Uitgever Twentevisie b.v., Getfer tsingel 41, Enschede, Postbus 268, 7500 AG Enschede, Telefoon 053-4842180, Fax 053-4842189, E-mail:[email protected], Website: www.twentevisie.nl

COMMERCIEEL

Directie André Odding Bladmanager Frederik van Leersum Redactie Jan Medendorp (hoofd­redacteur), Anno Oude Engberink (eindredactie), Eric Brinkhorst (fotografie) Redactie IKT Niko Wind,

KLANTGERICHTHEID

Saskia Rikhof-Slot, Jaap Baar t (fotografie) Secretariaat IKT Hengelose­straat 585, Postbus 5501, 7500 GM Enschede, Tele­foon 053-48 49 980, Fax 053 - 48 49 985 E-mail: [email protected],

LEIDINGGEVEN

Website: www.ikt.nl Adver tentie-exploitatie MediaSales Nederland bv., Ageeth Vehof, Aleid Kluivers, Henno van Aalst, Telefoon 053 - 484 21 80, Fax 053 - 484 21 89,

COMMUNICATIE

K o n i n k l i j k e Te n C a t e i s u i t h e t Innovatieplatform gestapt. Naar aanleiding van het interview met voorzitter Arie Kraaijeveld van datzelfde Innovatieplatform in de vorige Twentevisie. Kraaijeveld (te gast in het ondernemersprogramma Memphis) zette Ten Cate en vooral topman De Vries daarin toch wel in de hoek. Uiteraard vroegen we De Vries om een reactie. Die wilde eerst niet geloven dat Kraaijeveld dat had gezegd. De autoriserende mail van de communicatieadviseur van Kraaijeveld zit echter in mijn computer en ik verwees naar het programma PuntKomma van vrijdag 6 juni (17.30 tot 18.00 uur) bij Radio Oost waarin het desbetreffende interview werd uitgezonden. Om twee minuten over zes (die vrijdag) had ik een woedende De Vries aan de lijn: ‘Het is nog veel erger dan je hebt opgeschreven’. De woede van De Vries had vooral te maken met een ‘om de waarheid draaiende’ Kraaijeveld. De Vries wenste nederige excuses en geen gekonkel. Kraaijeveld (die overigens in een persoonlijke telefoongesprek met mij direct zei dat de boodschapper in dit geval geen blaam treft…) was toevallig op woensdag 4 juni te gast bij Ten Cate waar dertig buitenlandse ambassadeurs in Nederland een rondleiding kregen. Het zal de airco geweest zijn, zoals De Vries gekscherend opmerkte, maar de kou tussen de heren was bijkans voelbaar. Kraaijeveld draaide opnieuw, terwijl De Vries spijkerhard meldde dat hij al zijn mensen opdracht had gegeven zich terug te trekken uit de diverse stuurgroepen en commissies die door het Innovatieplatform worden aangestuurd. De commissaris van de koningin was op 4 juni te gast en sloeg het tafereel met verbazing gade, universiteitbestuurder Flierman wist zich geen raad met de situatie. Den Oudsten (arriveerde later op die bijeenkomst op 4 juni) liet zich snel bijpraten. Die heeft deze maand een evaluatiegesprek met Kraaijeveld. Ik sluit niet uit dat, als u deze uitgave voor u krijgt, Kraaijveld ‘passé’ is, althans voor het Innovatieplatform Twente. Wie ik een goede voor die functie zou vinden? Roel Pieper! Die is al af en toe in Twente, kent de politiek, is hard, heeft autoriteit bij alle partijen en weet hoe de hazen lopen. Succes, mijnheer Den Oudsten.

E-mail: [email protected] Acquisitie IKTelgids Angela Heijboer Basis lay-out & vormgeving TerZake reclameadvies, Hengelo Vormgeving Wegener Studio Speciale Uitgaven, Enschede Druk Roelofs, Enschede Cover foto Eric Brinkhorst Oplage De oplage bedraagt ongeveer 7.000 exemplaren en wordt verspreid onder IKT-deel­nemers, bedrijven met meer dan 5 werknemers, en zoge­

Zie de bijsluiter in deze uitgave voor onze open trainingen en kijk op www.XL10.nl

noemde ‘decision makers’. Ar ti­ke­len uit deze uitgave mogen niet zonder toestemming van de uitgever worden overgenomen. Aan de inhoud van dit blad kunnen geen rechten worden ontleend. © Twentevisie bv



Twentevisie 06/2008



Twentevisie 06/2008

JOBO5012 AD 50x40mm 1

06-01-2006 12:27:00

Zwanenberg Food Group niet in etalage, tenzij ‘ze factor tien of hoger bieden’

interview | aldo van der laan

Aldo van der Laan stuwt

Zwanenberg­ en FC Twente omhoog ker, het is net kauwgom, we zijn het aan het verbeteren, maar de essentie hiervan is dat wij met dit soort producten ons proberen te onderscheiden van onze concurrent.”

‘One tier board’

Aldo van der Laan werkt met de Zwanenberg Food Group met vleeswaren, vleesconserven en snacks. “Wij proberen de snacks iets gezonder te maken dan al die vette happen die over het algemeen geserveerd worden.”

(door Jan Medendorp) Soms heb je het gevoel dat Aldo van der Laan het geluk aan zijn kont heeft hangen. Maar dat is niet eerlijk, jaren geleden leek het wel of de hele wereld tegen hem was. Het tij is gekeerd. Hij is een van de architecten van het succes van FC Twente. Hij doet de onderhandelingen met spelers en makelaars. “Ik moet zeggen dat ik in de vleessector al wel wat gewend was, maar sommige mensen in de voetballerij zijn de overtreffende trap.” Een verhaal over vlees, in de supermarkt en op het veld. Het familiebedrijf Zwanenberg Food Group (zoals het nu heet) stamt uit 1929, toen opa Theodorus van der Laan in Leidschendam een vleeswarenbedrijfje begon. Op zich niets bijzonders. Tot op de dag van vandaag zijn er nog steeds honderden van dat soort ‘papa-enmama’-bedrijven. Pa Van der Laan besloot het bedrijf in 1984 naar Almelo te verplaatsen; in Leidschendam zat het bedrijf ingeklemd in een woonwijk en in Almelo stond een leegstaande vleeswarenfabriek te koop. Kleinzoon Aldo nam het bedrijf over in 1992 en bouwde het uit. Niet geruisloos overigens, want in de jaren negentig waren nog veel ‘cowboys’ aan de macht in de vleessector. Van der Laan boerde vrij goed, waar de marges elders veel te wensen overlieten. Dus hij moest de zaak wel besodemieteren, was de gedachte. Van der Laan kreeg zelfs privédetective Ben Zuidema (op kosten van zijn ‘collega’s’) achter zich aan. “Ach, ik wil er wel over praten, maar het is vijftien jaar gele-



den. En ze hebben later excuses aangeboden.” Rond de eeuwwisseling verkocht hij (als één na grootste slachter van het land) dat onderdeel van het bedrijf aan ’s lands grootste slachter Dumeco. Op de persconferentie was het niet druk, want tegelijkertijd gaf het ministerie van Landbouw ook een persconferentie, over de uitbraak van mond- en klauwzeer.

Toegevoegde waarde Hoe vreemd het ook klinkt, het grote bedrijf Zwanenberg moet het absoluut niet van de bulk hebben. Van der Laan wil A-merken (Kips, Zwanenberg, Zwan, Linera, Limco, Offerman) en onderscheidend zijn. Dat lijkt al lastig genoeg, want een plakje ham op het brood is een plakje ham op een snee brood. “Wij leveren een product als leverkaas, er zijn twee of drie andere producenten. Als we met hen alleen op prijs zouden concurreren, moeten we heel veel verkopen om toch een paar centen te verdienen.” In de supermarkten wordt nauwelijks meer gesneden. Wel is er een enorme revolutie in het verpakkingsmateriaal en het voorverpakken van vleeswaren. “Kijk bij de groente, de winst wordt niet gemaakt op die krop sla, maar op de sla die voorverpakt en gewassen in de koeling ligt. En dat proberen wij met vleeswarenconcepten, zoals Bob de Bouwerworst en Bob de Bouwerpaté voor kindertjes.” Zwanenberg Food Group werkt (zowel met eigen merken als private label) voor supermarkten, maar de ‘out of home’-markt (let-

terlijk alles wat niet thuis wordt gegeten en niet in de supermarkt is gekocht, van bedrijfscatering tot de shop bij het benzinestation) is inmiddels veel interessanter. Met de vleeswaren, vleesconserven en snacks. Dit interview heeft plaats in het stadion van FC Twente: “Ik zag hier net weer een schaal met allemaal van die heerlijke gefrituurde hapjes rondgaan, dat is een van de nieuwe loten aan ons bedrijf. Wij proberen die snacks iets gezonder te maken dan al die vette happen die over het algemeen geserveerd worden.” Saillant detail is dat Van der Laan zelf in de afgelopen jaren twintig kilo is kwijtgeraakt aan overgewicht. “Ik doe heel veel aan fitness en ik probeer een beetje te letten op wat ik eet.”

De indruk bestaat wel eens dat Van der Laan drukker is met FC Twente dan met zijn vleeswaren in binnen- en buitenland. Hij heeft zich uit de operationele leiding teruggetrokken en zich (vooruitlopend op de installatie van een zogenaamde ‘one tier board’) de titel van ‘chairman’ toegemeten. En dat is nog wat anders dan commissaris, benadrukt hij. “Ik merk aan mezelf dat als je iets een jaar of twintig hebt gedaan, het dan tijd wordt voor andere dingen. Weet je, ik word zelfs af en toe een beetje chagrijnig als ik weer met iets wordt geconfronteerd wat je jaarlijks een aantal keren meemaakt. Dat is niet goed voor het bedrijf, dat is ook niet goed voor mij. Of je gaat te veel op routine drijven en dat is helemaal niet goed.” Hij doet in elk geval de uitbreidingen (Dubai) en acquisities (Australië). Dan gaat het vooral om conserven, de blikjes. Dankzij de overname (in 1996) van Zwanenberg (van Unilever). “Dat is echt een heel sterk merk in heel veel landen buiten Europa. Aan ons de taak de producten goed te positioneren.” In Australië werkte Zwanenberg met een bedrijf dat meer ijzers in het vuur had. Zwanenberg was voor dat bedrijf een ‘cashcow’: “Zoveel mogelijk opbrengst halen en zo weinig mogelijk kosten en energie er in steken. Wij hebben die activiteit van het bedrijf overgenomen en gaan nu zelf aan de slag.”

Previtas Dus hij eet zijn eigen producten niet? “Jawel, ik wil weten wat ik de mensen voorschotel.” Maar wel dus innovatieve producten. Met zijn in totaal zestienhonderd medewerkers (onder wie voedingsdeskundigen) zoekt hij de nichemarkten waar de marge ruimer is. Voor het bedrijf Previtas in Hengelo van de internist Frank van Berkum maakt hij ook speciale worstjes. “Dat moet je niet overschatten, we hebben hooguit honderd van die speciale worstjes verkocht. Ook aan u? Mooi, want er zit veel marge op. Voor alle duidelijkheid, ik zie dat als Spielerei. Van Berkum heeft een hoog eiwitdieet ontwikkeld om af te vallen. Wij hebben daarvoor dat worstje ontwikkeld. Maar u heeft gelijk, dat worstje is inderdaad niet lekTwentevisie 06/2008

Dubai Tien jaar geleden verkocht Zwan (toen nog van Unilever) tweehonderd ton aan conserven in Dubai, dat in nu een duizend ton (marktaandeel 65%). “Dubai is natuurlijk geweldig gegroeid; ik denk niet dat de toeristen of de kopers van die huizen en appartementen op die opgespoten Palmeilanden onze blikjes kopen, maar al die mensen uit de Filippijnen en andere landen die daar dagelijks aan het werk zijn, zijn onze klant wél.” Van der Laan heeft het bedrijf veel waard gemaakt, lezen we in de Quote. Veel potentiële kopers verschijnen niet meer aan zijn bureau. Niet dat hij definitief het bordje ‘absoluut niet te koop’ heeft opgehangen, Twentevisie 06/2008

maar hij wil beslist de hoofdprijs. “Gemiddeld wordt er een factor zes betaald van de ‘ebita’ (winst voor aftrek van rente, belasting en afschrijvingen) in onze sector. Ik wil pas praten als ze de factor tien of hoger bieden. Maar als gevolg van de huidige kredietcrisis is het erg rustig geworden.” De Zwanenberg Food Group ressorteert onder Meatpoint dat in 2006 (2007 nog niet bekend) een bedrijfsresultaat boekte van 13,5 miljoen. Dat geïnteresseerden dat vast weten, anders gaat het bedrijf naar zoon Sjoerd en dochter Jo-Anne die inmiddels beiden in de zaak werken.

‘Ik moet zeggen dat ik in de vleessector al wel wat gewend was, maar sommige mensen in de voetballerij zijn de overtreffende trap’ FC Twente Via Dik Wessels is Van der Laan bij FC Twente verzeild, waar hij tot de rangen der commissarissen reikte. Als we hem complimenteren met de revival van FC Twente (voorronde Champions Leaque, uitbreiding stadion, financiële huishouding op orde - geen spelers meer die eigendom van anderen zijn) blijkt de Hagenaar een bescheiden Tukker te zijn geworden: “Ik zal je precies vertellen wat ik doe. Samen met Joop Munsterman doen wij de onderhandelingen met de spelers en hun makelaar of agenten. Daar blijft het bij; de technische staf draagt spelers aan, wij kijken of dat financieel haalbaar is. Maar ik moet wel zeggen, ik ben in het vlees veel gewend, daar ben ik wel een aantal rakkers tegen gekomen die er wat van kunnen, maar wat je in de voetballerij tegenkomt is overtreffende trap.” Van der Laan heeft ook de uitbreiding van het stadion in zijn portefeuille. “Het stadion wordt betaald door FC Twente zelf. FC Twente is eigenaar van het stadion. En de gemeente verstrekt een lening van twintig miljoen, de banken doen elk een miljoen en dan zijn er een paar privépersonen die Twente een warm hart toe dragen, maar die wel op basis van een commercieel contract het laatste stuk van de financiering leveren.” En daar hoort ook mijnheer Van der Laan bij. “Daar kon ik mij niet aan onttrekken, net als de andere leden van de Raad van Commissarissen.”

Spelersfonds Inmiddels zijn alle spelers (inclusief N’Kufo wiens komst gefinancierd was door Guus Brandriet en Henk Lunter) eigendom van FC Twente. De opbrengst van verkochte spelers zal niet volledig aan de versterking van de selectie ten goede komen. Het zal ook deels voor het stadion gebruikt worden: stenen in plaats van voetballers? “Kijk, het stadion is natuurlijk heel zwaar belast, we hebben moeten lenen dat heb ik je net uitgelegd, we hebben schulden moeten overnemen, mensen moeten uitkopen. Wij willen alles zo snel mogelijk aflossen. Ja en daarvoor gebruiken we een groot deel van de transfers die binnen komen.” “We moeten ons bij Twente niet gek laten maken en danken dat we elk jaar vierde kunnen worden, nee, ook niet als het stadion is uitgebreid naar 25.000 plaatsen. De extra inkomsten die gegenereerd worden, zijn in eerste instantie nodig voor de rente en aflossing. We moeten dus slim inkopen, zoals Theo Jansen van Vitesse.” FC Twente heeft (Van der Laan wil het exacte bedrag niet noemen) om en nabij 1,25 miljoen voor Jansen betaald aan Vitesse. “Dat zijn in de voetballerij misschien geen extreem hoge bedragen, zeker niet voor clubs als Real Madrid, Manchester United en Inter Milaan, maar voor FC Twente is het fors. Zo fors dat we het tot voor kort niet eens konden betalen.” Een spelersfonds kan een oplossing zijn, zoals Feyenoord heeft ingesteld en Heracles. Van der Laan maakt een wegwerpgebaar. “Ik durf te voorspellen dat er bij Feyenoord over drie, vier, vijf jaar heel grote problemen zullen komen met de investeerders, tenzij er een paar jongens voor de hoofdprijs worden verkocht. Vergis je niet, Feyenoord heeft tot dusver fondsen gebruikt voor Makaay, Van Bronkhorst, Landzaat; ze praten nou weer over Vennegoor of Hesselink, dat zijn jongens die bijna geen transferwaarde meer hebben, die zitten allemaal tegen het einde van hun carrière.” Voorlopig droomt Van der Laan over de voorronde waarvan begin augustus duidelijk wordt wie de tegenstander zal zijn. Als FC Twente daar toch eens door heen zou komen… “Ja, dan komen de miljoenen binnen. De realiteit is dat we waarschijnlijk een heel zware tegenstander zullen loten. Realistisch gesproken zal het na de voorronde ophouden.” ■



Onveilige parkeerplaatsen oorzaak van grote transportcriminaliteit

transport | criminaliteit

‘Het zijn professionals’ (door Gerrit Strijbis) Johnny Jacobs van J TE Transpor t uit Enschede is kwaad. Kortgeleden verdween een geladen oplegger tijdens het weekeinde van zijn terrein op het Transportcentrum in Enschede. De politie vond de lege trailer kort daarna terug bij Rotterdam. Jacobs vermoedt dat criminelen aan de poort staan bij bedrijven met diefstalgevoelige goederen. Ze registreren de vertrekkende vrachtauto’s om in het weekeinde hun slag slaan. Jacobs verwijt zichzelf niets: “Op het transportcentrum beschikken we over camera’s en een bewakingsdienst. Dat criminelen ondanks onze voorzorgsmaatregelen toch toeslaan, bewijst dat het professionals zijn.” In Europa richten transportbendes een schade aan van ruim acht miljard per jaar. Volgens transportverzekeraar TVM is dat in Nederland ongeveer 350 miljoen euro, maar waarschijnlijk is dit hoger. Zo snijden criminelen de zeilen van een vrachtauto open om de lading te controleren. Veel transporteurs melden deze schade van ongeveer drieduizend euro niet. Parkeerplaatsen langs de snelweg en bedrijventerreinen zijn riskant. Zo behoren in Overijssel de parkeerplaatsen Bolder, Struik en het Lonneker Meer aan de A1 tot de twintig meest onveilige parkeerplaatsen van Nederland. Twentse transporteurs als Bolk en Heisterkamp hebben voorzorgsmaatregelen genomen. Zo stelt Hein Noordman van Heisterkamp Trucking dat zijn chauffeurs overnachten op de beveiligde terrein van zijn vestigingen in Travemünde, Trier en Gent. “Alleen bij transporten naar Engeland lopen zijn chauffeurs iets meer risico.” Daarnaast concentreert de transportcriminaliteit zich volgens hem op Zuid- en Oost-Europa terwijl bij Heisterkamp transporten naar Scandinavië een groot deel van de omzet bepalen. André Pluimers van Bolk Transport vertelt dat zijn chauffeurs in het verleden wel eens zijn beroofd in Italië: “De laatste jaren gelukkig niet meer. Daarnaast vervoeren wij zelden waardevolle spullen, althans niet voor criminelen.”

Informatie Leo Hoogenberg, regiomanager Regio Oost van brancheorganisatie Transport en Logistiek Nederland (TLN) in Apeldoorn, stelt dat niet alleen vrachtauto’s met waardevolle goederen het doelwit zijn: “Ook tandpasta en pampers Twentevisie 06/2008

Vo o r a l p a r k e e r p l a a t s e n l a n g s d e snelweg en zijn riskant in ver band met criminelen die goederen of zelfs complete vrachtwagens stelen.

zijn interessant. Het gaat om alle producten die relatief eenvoudig in het helingcircuit verdwijnen.” De criminelen hebben volgens hem vrij spel als gevolg van de onveilige parkeerplaatsen langs de snelwegen. “Ook beschikken criminelen vaak over informatie van de lading. Mogelijk spelen de chauffeurs hierbij ongewild een rol. Bijvoorbeeld als ze tijdens gesprekken in chauffeursrestaurants informatie uitwisselen over de vracht. Ook bestaat het vermoeden dat criminelen over contacten bij transportbedrijven of verladers beschikken. En de geringe aandacht van Justitie speelt eveneens mee. Het Openbaar Ministerie besteedt pas sinds enkele jaren serieuze aandacht aan dit probleem.” Inmiddels staat transportcriminaliteit hoger op de agenda van de overheid. Minister Eurlings stelt tien miljoen euro beschikbaar voor beter beveiligde parkeerplaatsen. Er komt geld voor betere verlichting en andere aanpassingen die vrachtauto’s vanaf de weg beter zichtbaar maken. Dit geldt ook voor een betere bewegwijzering naar beveiligde parkeerplaatsen. Hoogenberg: “We zijn redelijk tevreden, maar voor een grondige aanpak is minstens twintig miljoen nodig.” Daarnaast beschikt het Bureau Verkeershandhaving Openbaar Ministerie (BVON) sinds 2005 over een vast aanspreekpunt voor de

transport- en logistieksector. Dit stelt de overheid in staat optimale aandacht te besteden aan de opsporing en vervolging van de daders. Ook de KLPD zit niet stil. De landelijke politiedienst zette vanaf vorig jaar bij een tiental acties lokvrachtauto’s in en pakte zo enkele criminelen. Daarnaast heeft TLN in het keurmerk Transport & Logistiek afspraken gemaakt over bijvoorbeeld het treffen van preventieve maatregelen en de aanpak van interne criminaliteit. “Het doel is de transportcriminaliteit in 2008 met 25 procent terug te dringen.” ■

Transportcriminaliteit in Twente Aantal gestolen vrachtauto’s: 2005: 9 2006: 5 2007: 14 2008: 2 (eerste kwartaal) Aantal diefstallen uit vrachtauto’s: 2005: 94 2006: 55 2007: 63 2008: 8 (eerste kwartaal)



Oud-manager Connexxion: 'Van de 450 miljoen aan tenders die in de komende

Rob van Holten gaat voor

Rob van Holten gebruikt zijn gouden handdruk om te gaan ondernemen in het openbaar vervoer. Qbuzz: een jointventure met de NS.

(door Jan Medendorp) Heibel in de tent. Rob van Holten (52) zorgde met zijn vertrek bij vervoersbedrijf Connexxion voor een politieke rel en de stakers in het streekvervoer werden extra gemotiveerd. Het ging niet sec om zijn vertrek, maar om de 821.000 euro (drie jaarsalarissen) die hij meekreeg. In de Tweede Kamer ontstond daarover onrust, minister Bos suggereerde dat hij van niets wist (wat later toch zo bleek te zijn) en de boze chauffeurs vroegen zich hardop af waarom de één ruim acht ton meekrijgt en voor de ander (de chauffeurs) nog geen paar tientjes beschikbaar zijn voor salarisverhoging. Terwijl het grote nieuws is dat manager Van Holten ondernemer Van Holten is geworden.



Rob van Holten is altijd (om dat vreselijke woord te gebruiken ) een mensen-mens . Natuurlijk, hij heeft kwaliteiten, maar hij begrijpt de mensen op de werkvloer, die kan hij enthousiastmeren. Niet door te slijmen, maar door zelf ook eens een zwabber te pakken toen hij in de schoonmaaksector (Eijssink, Cemsto, ISS waar hij leiding gaf aan 30.000 mensen) zat. En het eerste wat hij deed toen hij naar Connexxion overstapte, was het halen van zijn grootrijbewijs, zodat hij een bus kon besturen wat hij in de remise ook regelmatig etaleerde. En natuurlijk had hij een auto met chauffeur, maar in tegenstelling tot veel van zijn collega’s in de publieke sector begreep hij dat het niet handig is om voor het oog van de camera en de chauffeurs op het achterbankje te gaan zitten.

En dus geeft hij serieuze, keurige antwoorden op de politieke rel en de boze chauffeurs. En ontkent hij ten stelligste dat hij in zijn vuistje lacht om de staking. “Ik denk altijd klantgericht, reizigersgericht en dan is een staking dramatisch voor het openbaar vervoer. Ik ben blij dat Klaas de Vries als mediator optreedt en ik hoop dat partijen er snel uitkomen.”

Frans De hamvraag is natuurlijk waarom Van Holten is opgestapt en waarom hij ruim acht ton mee heeft gekregen. Voor alle duidelijkheid, Van Holten is dus niet ontslagen, hij is zelf opgestapt. Connexxion is verkocht aan het Franse Transdev (325 miljoen voor 55% van de aandelen) en aan de Bank Nederlandse Gemeenten. Twentevisie 06/2008

vijf jaar vrijkomen wil ik toch zeker een derde’

interview | openbaar vervoer

eigen risico ondernemen Om te voorkomen dat bestuurders (de vertrekregeling gold voor de bovenste laag van vijftien managers van Connexxion) dwars zouden gaan liggen bij de verkoop, schreef bestuursvoorzitter Kortenhorst van Connexxion aan de Tweede Kamer. Van Holten is niet dwars gaan liggen, heeft keurig meegewerkt, maar toen de deal rond was, gold het credo ‘take the money and run’. Zonder concurrentiebeding of andere beperking kon hij zonder problemen een eigen busbedrijf oprichten. Natuurlijk is het ‘vergeten’ van zo’n concurrentieding een stommiteit, maar wie vooraf van de plannen van Van Holten had geweten, had hem voor gek verklaard. En dat Van Holten weinig behoefte had aangestuurd te worden door een parmantige Fransoos, is ook te begrijpen. Hij was als vicevoorzitter tweede man van Connexxion in een collegiaal bestuur, wat zoveel betekent dat hij uitsluitend verantwoording verschuldigd was aan de Raad van Commissarissen. Hij (en zijn collegae) zouden de marionetten worden in Nederland om het geïnvesteerde geld van Transdev terug te gaan verdienen. Pasman heeft een vergelijkbare afweging gemaakt bij Grolsch. Wrang is alleen dat mensen als Pasman en Van Holten die de deals doen daar zelf blijkbaar zo weinig vertrouwen in hebben dat ze opstappen, met een dikke portemonnee. De brouwer aan de ketel, de chauffeur achter het stuur heeft die keuze niet. Sterker nog, zij betalen letterlijk de investeringen van (in dit geval) de Zuid-Afrikanen en de Fransen.

Spoorwegen Van Holten heeft nooit slecht verdiend en zou dankzij de laatste bonus de rest van zijn leven in zijn riante villa in Markelo kunnen gaan zitten en in de winter op een Spaans strand. Maar het pleit voor hem dat hij zelf wil laten zien dat hij het kunstje ook voor eigen risico aandurft en dat hij samen met collega Leon Struijk (samen 51% van de aandelen) in een jointventure (Qbuzz) met de spoorwegen (49%) is gestapt. Een bijna typische Van Holten-constructie. Grijnzend: “De NS begrijpt ook dat een nieuw bedrijf niet belast moet worden met historie en cultuur van een bedrijf als de NS. Er is een andersoortige instap nodig.” De Federatie Mobiliteitsbedrijven Nederland (waarin Connexxion, Arriva en Veolia samenTwentevisie 06/2008

werken) was woedend over de bemoeienis van de spoorwegen en noemen het oneerlijke concurrentie (de busbedrijven kunnen namelijk niet inschrijven op treinverbindingen). Minister Eurlings denkt er anders over. Toch blijft de medewerking van de NS opvallend. Want tot voor kort waren ze alleen geïnteresseerd in massavervoer voor intercity. Waarbij je je kuntafvragen of dat nou zo’n succes is, weten vooral de forenzen tijdens de spits.

‘Als ik nu naar de aanbestedingen kijk, draait het voor tweederde om geld, maar zaken als aansluitingen en reisinformatie zijn op verzoek van de reizigers zwaarwegende kwaliteiten geworden’ Qbuzz Met zijn bedrijf Qbuzz gaat Van Holten dus goed doen wat bij Connexxion fout gaat. Hij trapt niet in de valkuil. “Dat zou betekenen dat ik de afgelopen zes jaar niet zo heel veel bereikt hebt. Het zou ook niet terecht zijn naar Connexxion. “Rancune? “Nee, ook niet, ik vind openbaar vervoer gewoon een heel mooi vak.” Dankzij de spoorwegen heeft hij een fraai kantoor op het station van Amersfoort met uitzicht over de sporen die van alle kanten Amersfoort binnen komen. Hij maakt er zelf regelmatig gebruik van, zegt hij. “Al was het alleen al omdat de A1 doordeweeks geen pretje meer is.” Er zitten in de nog betrekkelijk klinische kantoren toch een man of tien te werken. Waaraan, vraag je je af, want Qbuzz heeft nog niet één bus, laat staan een lijn of verbinding in beheer. “We hebben een optie op honderdenvijftig bussen.” Anderzijds had het moment van de start van het eerste openbaarvervoerbedrijf sinds meer dan een eeuw op geen beter moment kunnen plaatsvinden, want in de komende vijf jaar worden er zogeheten tenders aanbesteed met een totale waarde van zo’n 450 miljoen euro. De eerste, Zuidoost-Friesland, lijkt Van Holten al binnengehaald te hebben, want Qbuzz bleek de enige te zijn die daar op ingeschreven had. Twente gaat pas over zeven jaar weer de markt op. “Er waren tijden dat ik blij was met een tienjarig contract,” grijnst hij. Maar nu even niet. Dat Van

Holten kan rekenen, bleek bij Connexxion waar hij 34 van de 41 aanbestedingen wist binnen te halen.

Nederlands busbedrijf Want daar gaat het om, geld. Wie is de goedkoopste. Ooit spuwde een andere oud-topman van Connexxion, Cees Anker, in dit blad zijn gal over de onbetrouwbare overheid die service en kwaliteit wil, maar uiteindelijk gewoon de goedkoopste aanbieder kiest. “In die tijd had hij absoluut gelijk. Als ik nu naar de aanbestedingen kijk, draait het voor tweederde om geld, maar zaken als aansluitingen en reisinformatie zijn ook op verzoek van de reizigers een zwaarwegende kwaliteit geworden.” Maar goed, Connexxion, Veolia en Arriva zijn gevestigde namen. Het lijkt me als regiobestuurder link om met het onbekende Qbuzz in zee te gaan. “Als u bedoelt te zeggen dat we een kans nodig hebben om ons te bewijzen, ben ik het met u eens.” Van Holten weet hoe Connexxion werkt, handelt en denkt. En hij heeft de beste mensen uit het metier om zich heen verzameld. “Dus we kunnen een goede prijs-kwaliteit aanbieden.” En Qbuzz is het enige echt Nederlands busbedrijf. “Dat zullen we in de gesprekken zeker benadrukken en dat zal ook te zien zijn aan de bussen die deels in oranje worden uitgevoerd. En we zijn ook geen filiaalbedrijf,” voegt hij er fijntjes aan toe.

150 miljoen Het enige Nederlandse busbedrijf dat overigens nog geen tender heeft binnengehaald, verwacht wel dat zeker een derde van die eerdergenoemde 450 miljoen zal worden binnengehaald. “We hebben een nieuw bedrijf, we zien de markt en we weten hoe wij ons kunnen onderscheiden. Dan zou ik mij schamen als ik een ander getal zou noemen dan een derde van de markt.” Maar de vraag hoe Qbuzz zich dan gaat onderscheiden, blijft onbeantwoord. “Ik hoop niet dat u mij kwalijk neemt dat ik niet al mijn kruit verschiet.” Okay, maar nu kost Qbuzz alleen geld aan salarissen en kantoor. Of is dat de verdienste van de NS? “Nee, de NS staat niet garant. Maar we hebben een paar miljoen nodig, dat klopt. Dat hebben we ingedekt.” Lachend: “Nee, ik ben niet gebeld door Connexxion-chauffeurs die weer voor mij willen rijden. Daar zou ik overigens in dat geval wel apetrots op zijn.” ■



Door de wol geverfde bestuurder wil dingen voor elkaar krijgen

interview | jan dijkema

‘Niemand kan zijn

eigen leven regisseren’

Schaatsen is voor Jan Dijkema zijn lust en zijn leven. Maar het MKB via RAAKprojecten aan het innoveren krijgen, is een minder bekende activiteit van hem : “De doelstelling is het aantal MKB -bedrijven dat een voor tdurende relatie met een HBO-instelling heeft, te verdubbelen naar 20.000.”

(door Jan Medendorp) Als het vriest gaat zijn bloed sneller stromen. Jan Dijkema is namelijk schaats-bobo. Hij is de man die de wereldbekerwedstrijden uit het slop heeft getrokken. En met een schuin oog kijkt hij naar Peking, naar de Spelen waar ook dankzij zijn inspanningen niet alleen de sporters baat bij hebben, maar wellicht ook (later) het bedrijfsleven. Als hij topsporter was geweest, zou de vraag gerechtvaardigd zijn of hij wel alles uit zijn carrière heeft gehaald. In 1978 werd hij gedeputeerde in Overijssel. Jan Dijkema, toen 32 jaar, was de jongste gedeputeerde ooit en gold als een groeibriljantje. “Ik wist toen nauwelijks wat een gedeputeerde was.” Maar hij bleef bijna zeventien jaar bestuurder in Overijssel, en daarmee werd hij een van de langstzittende gedeputeerden ooit. “Maar het was een heel interessante periode, vooral door de herstructurering van Twente. Toen ik begon

10

als gedeputeerde was de textielcrisis nog erg dominant en met Europese middelen hebben we toen veel kunnen doen.” De maakbare samenleving, met financiële steun, Dijkema gelooft er nog steeds in, blijkt uit zijn enthousiasme voor de zogenaamde RAAK-projecten (RAAK staat voor Regionale Aandacht en Actie voor Kenniscirculatie, een regeling van het ministerie van OCenW). Een van de honderden projecten die steun hebben gekregen, heet ‘Goud na Beijing’ dat zich richt op regionale bedrijven die topsporters helpen hun prestaties te verbeteren. En dan gaat het bij dit project niet expliciet om de medailles, maar om de bedrijven die aan de wieg hebben gestaan van innovaties om die medailles te halen. “Voor hen ligt er wellicht goud te wachten na de Spelen,” glimlacht Dijkema, “als de producten hun weg dan weten te vinden naar de breedtesport en naar nieuwe product-marktcombinaties.” In het oosten van het land doen bijvoorbeeld Xsens, en Re-lion hier aan mee.

‘Ik heb meermalen tegen Ed van Thijn en Bram Peper gezegd dat de partij een ereschuld heeft aan hen; maar zo wordt niet gedacht in Den Haag’ Ruilverkaveling Dijkema maakte naam in den lande als politicus door een enorm ruilverkavelingprobleem in Tubbergen (nota bene zijn woonplaats) tot een goed einde te brengen. Het betrof een plan om de streek een nieuwe ontwikkeling door te laten maken, en daar was veel weerstand tegen. Het broekie Dijkema, de socialist, overleefde het wonderwel. “Ik wist wat er speelde, mijn vader was ook een kleine boer.” De ruiten bleven heel, de ME hoefde niet in actie te komen. Zachtjes: “Net niet.” Het politieke gemanoeuvreer ging hem goed af. Het duurde niet lang of zijn naam werd genoemd in Den Haag. “Toen het kabinet Van Agt/Den Uyl Twentevisie 06/2008

tot stand kwam, werd mij gevraagd ‘stand by’ te blijven als staatssecretaris van landbouw.” Het feest ging niet door, Landbouw ging naar het CDA. Rouwig hoefde Dijkema daarover niet te zijn, acht maanden later viel het kabinet al. “Ik zeg wel eens, er zijn maar heel weinig mensen die in Den Haag gelukkig worden. En je ziet ook dat mensen, nadat ze een periode in een kabinet hebben gezeten, vaak de grootst mogelijke moeite hebben om weer op een fatsoenlijke manier hun draai te vinden.” De partij, en zeker de PvdA, heeft wat dat betreft helemaal een slechte naam. “Ja, ik denk dat dat de realiteit is. Ik heb meermalen tegen Ed van Thijn en Bram Peper gezegd dat de partij een ereschuld heeft aan hen. Maar zo wordt niet gedacht in Den Haag.”

BoBo Terug naar de vraag of Dijkema met zijn talenten wel genoeg uit zijn carrière heeft gehaald, want hij was ook nog voorzitter geweest van de arbeidsTwentevisie 06/2008

voorziening in Overijssel. Niet echt een instelling die aan zijn eigen succes ten onder is gegaan (tegenwoordig CWI). “Niemand kan zijn eigen leven regisseren. Ik heb dingen gedaan waarvoor ik gevraagd ben en probeer die op een zo goed mogelijke manier te doen.” En Dijkema is nog niet zo heel lang geleden flink ziek geweest. “Daardoor leer je wel relativeren.” Nadenkend: “Een keer goed ziek zijn helpt, daar word je niet slechter van: je wordt minder gericht op de carrière en krijgt veel meer oog voor de kleine dingen van het leven.” Het schaatsen is zijn lust en zijn leven, daarvoor reist hij letterlijk de hele wereld af voor de internationale schaatsunie (ISU). Hij ziet het bijna als zijn persoonlijke taak om van het schaatsen een mondiale sport te maken. Zijn liefde brengt hij op het ijs ook in de praktijk, want Dijkema bindt de ijzers onder als het even kan. Maar wat is de lol van het zijn van schaatsbestuurder? De sporters zelf hebben nauwelijks respect voor bestuurders. “Ik denk dat schaatsers pas veel later zien wat er allemaal nodig is voordat er überhaupt geschaatst kan worden. Christine Aaftink zat in het bestuur van de schaatsbond en ze zei onlangs eerlijk dat ze dat nooit eerder zo gezien had.”

‘Een keer goed ziek zijn helpt, daar word je niet slechter van: je wordt minder gericht op de carrière en krijgt veel meer oog voor de kleine dingen van het leven’ Twentse ijsbaan Als het aan Jan Dijkema had gelegen, had Twente al veel eerder een ijsbaan gehad. Hij is nauw betrokken geweest bij de financiering, hij zat onder meer in het comité van aanbeveling, de club die het werven van fondsen verzorgde. Waarom lukte het niet eerder? “Dat is te wijten aan de verdeeldheid tussen de grote steden in Twente. Ik heb als gedeputeerde begin jaren negentig nog geprobeerd om het van de grond te krijgen, maar het lukte niet. Dat het nu wel is gelukt, is ook voor een belangrijk deel te danken aan oud-burgemeester Lemstra van Hengelo.” Korfbal en schaatsen, in die sporten wordt Nederland toch wel zeven keer in de tien jaar wereldkampioen. Omdat Nederland goede korfballers en schaatsers telt, maar ook omdat schaatsen geen echte wereldsport is, behalve in het sprin-

ten. Dijkema ziet in de wereldbekerwedstrijden kansen om het schaatsen wereldwijd, ook buiten Duitsland, Nederland, Noorwegen, Zweden, de Verenigde Staten en Rusland verder te promoten. “En schaatsers uit grote schaatslanden gebruiken deze wedstrijden om ritme op te doen voor de grote toernooien of om zich te kwalificeren.” Landen in Zuid-Amerika zijn de nieuwe doelgroep. “Vanuit het inline-skaten ontstaan nieuwe ontwikkelingen, Shani Davis en Chad Hedric zijn daarvan voorbeelden.” Dijkema ziet met het lidmaatschap van Argentinië van de internationale schaatsunie het gelijk van zijn stelling,

Enthousiastmeren Zaken tot stand brengen, dingen mogelijk maken, daar geniet hij het meeste van. Het blijkt uit zijn politieke loopbaan, zijn sportieve activiteiten, maar ook uit zijn maatschappelijke bijbanen. Zoals toezichtvoorzitter van het Gelders-Overijssels bureau voor Toerisme en als voorzitter van het landelijk fietsplatform. Maar hij kan zijn ei vooral kwijt in het beoordelen van innovatieve projecten van het MKB. Om het innovatieve vermogen van kleine en middelgrote ondernemingen te vergroten, is in 2003 de Stichting Innovatie Alliantie (SIA) opgericht (door MKB Nederland, de HBO-raad, TNO, het Telematica Instituut en Syntens, ook VNO-NCW is inmiddels toegetreden). Volgens deze stichting kan de doelstelling verwezenlijkt worden door hogescholen, intermediaire organisaties en kennisinstellingen bij elkaar te brengen om kennisvragen van MKBondernemingen beter op te pakken. “Zeg maar het koppelen van hogescholen aan bedrijven en omgekeerd. Saxion speelt daar in het oosten een goede rol in.” Het eerdergenoemde RAAK is een van initiatieven, daarvoor is subsidie beschikbaar en in de afgelopen jaren hebben al meer dan honderd regionale projecten financiële steun ontvangen. Een van de mensen die de projecten beoordeelt, is Jan Dijkema. Begin juni is in Zwolle nog een voorlichtingsbijeenkomst geweest voor het bedrijfsleven. “De doelstelling is het aantal MKB-bedrijven dat een structurele, dus een voortdurende relatie met een HBO-instelling heeft, om dat aantal te verdubbelen naar 20.000.” Dat lijkt flink, maar zelfs als het zou lukken, praten we nog maar over 4% van het totale MKB. “Je kunt het ook omdraaien, in de afgelopen jaren is de innovatie vanuit het middenen kleinbedrijf echt teruggelopen van pakweg 60% naar 40%. Dus als de doelstelling gehaald wordt, is die negatieve tendens gekeerd.” ■

11

Vrijblijvend persoonlijk advies? Kijk op www.twentevisie.nl

column | notarieel advies

Het Ondernemerstestament Het opmaken van een goed testament is niet een onderwerp waar u iedere dag mee bezig bent. Maar belangrijk is het wel. Want één ding is zeker, u komt ook een keer te overlijden. Als uw zaken niet goed geregeld zijn zadelt u uw nabestaanden op met veel vragen en onduidelijkheden. Ze moeten er dan zelf maar uit zien te komen en mogelijk leidt dat tot conflicten. Hoe is de bedrijfsopvolging na uw overlijden geregeld? Is er een goede regeling getroffen ten behoeve van uw echtgenoot of partner? Heeft u geregeld dat uw vermogen bij uw kinderen terechtkomt en daar ook blijft na een eventuele verbroken relatie van uw kind? Betalen ze straks niet te veel belasting? En wie heeft na uw overlijden de regie? In een testament kunnen deze onderwerpen geheel volgens uw eigen wensen worden geregeld. Zorg dat u met een testament goed voorbereid bent!

Wettelijk erfrecht Als u komt te overlijden zonder testament bepaalt de wet hoe uw vermogen wordt verdeeld. Op 1 januari 2003 is dit wettelijk erfrecht ingrijpend gewijzigd. De belangrijkste wijzigingen zien op het gezinserfrecht. Bij het achterlaten van een echtgenoot en één of meer kinderen wordt uw gehele vermogen toegedeeld aan de langstlevende echtgenoot, terwijl de kinderen in de wachtkamer worden gezet tot de langstlevende echtgenoot komt te overlijden. Is de beoogde bedrijfsopvolger een ander dan de langstlevende echtgenoot, dan schiet de wettelijke regeling tekort en moeten in een testament voorzieningen worden getroffen.

De voortzetting van het bedrijf Met de invoering van het nieuwe erfrecht is een regeling in de wet gekomen voor de beoogde bedrijfsopvolger, als het tenminste gaat om bepaalde familieleden. Deze beoogde bedrijfsopvolger kan de kantonrechter verzoeken om de goederen van de onderneming over te mogen nemen tegen een redelijke prijs. Deze regeling is in veel gevallen ook van toepassing op aandelen in een BV of een NV. De regeling biedt echter in de meeste gevallen niet voldoende zekerheid voor een soepele bedrijfsoverdracht. Ten eerste dient het recht door de beoogde bedrijfsopvolger te worden afgedwongen bij de kantonrechter, hetgeen tot spanningen binnen de familie kan leiden. Verder is de beoogde bedrijfsopvolger verplicht een redelijke prijs te vergoeden, terwijl het in veel gevallen de bedoeling zal zijn om Twentevisie 06/2008

de onderneming of de aandelen voor een lagere prijs over te dragen. Bovendien kan met vorenstaande regeling geen gebruik worden gemaakt van de bedrijfsopvolgingsfaciliteiten (de ‘BOF’), die - zoals in de vorige notariële bijdrage beschreven - een aanzienlijke besparing van successierechten kunnen opleveren. Ten slotte kan de wettelijke regeling niet de statutaire bepalingen omtrent de overdracht van aandelen opzij zetten. Vanwege deze beperkingen in het wettelijk erfrecht is het voor ondernemers van belang om de regie van de bedrijfsopvolging in eigen hand te houden. Dat betekent een gedegen voorbereiding tijdens leven, waarbij een goed en op maat gemaakt ondernemerstestament onontbeerlijk is.

De langstlevende echtgenoot Op de wettelijke regeling ten behoeve van de langstlevende echtgenoot kent diezelfde wet een belangrijke beperking. De kinderen hebben, tenzij bij testament anders is bepaald, een aantal ‘wilsrechten’. Zo kunnen de kinderen al bij het voornemen tot het aangaan van een nieuw huwelijk of geregistreerd partnerschap door de langstlevende echtgenoot bepaalde goederen uit de nalatenschap opeisen. De langstlevende echtgenoot houdt weliswaar het recht van vruchtgebruik ten aanzien van deze goederen, maar is beperkt in zijn of haar bevoegdheid om deze te verkopen of er bijvoorbeeld een hypotheekrecht op te vestigen. De wilsrechten kunnen bij testament worden uitgesloten.

Besparing successiebelasting Het wettelijk erfrecht biedt te weinig mogelijkheden tot besparing van successiebelasting. Bij testament kunnen echter allerlei instrumenten worden ingezet om tot een aanzienlijke besparing van belasting te komen. Bijvoorbeeld door er voor te zorgen dat de vrijstellingen zo volledig mogelijk worden benut en dat het vermogen op een bepaalde wijze onder de erfgenamen wordt verdeeld.

Executeur In veel gevallen, bijvoorbeeld bij complexe nalatenschappen, grote vermogens, lastige familieverhoudingen of ondernemingsvermogen, is het bovendien verstandig iemand aan te wijzen die de touwtjes in handen heeft na het overlijden. Bij testament kan een executeur worden benoemd die deze regie voert. U bepaalt in het testament zelf welke bevoegdheden de executeur heeft.

Een testament: doen! Moet iedere ondernemer zo’n testament maken? Natuurlijk: als ondernemer bent u gewend risico’s te nemen, maar als het gaat om de continuïteit van uw bedrijf, om uw gezin of om de verzorging van uw partner zult u risico’s willen en ook kunnen vermijden door het opmaken van een goed ondernemerstestament. ■

De partner De partner met wie wordt samengewoond heeft, anders dan een echtgenoot of geregistreerd partner, geen enkel recht op grond van het wettelijk erfrecht. Indien u uw partner verzorgd wenst achter te laten, dient altijd een regeling te worden getroffen bij testament. De in het testament op te nemen ‘Monica Lewinsky’-clausule zorgt er bovendien voor dat kinderen van één van beide of van beide partners, hun erfrechtelijke aanspraken pas bij overlijden van de langstlevende partner kunnen opeisen.

Mr. Mariëtte Plaggemars. De auteur is werk zaam als notaris Ondernemingsrecht bij Suwijn Notarissen te Hengelo (O)

De kinderen U dient er rekening mee te houden dat uw erfenis mogelijk niet alleen vererft naar uw eigen kinderen, maar ook terecht kan komen bij hun echtgenoot of partner. Bij testament kunt u de ‘koude kant’ uitsluiten. Bij een eventuele (echt)scheiding hoeft uw kind het uit uw nalatenschap afkomstige vermogen dan niet te delen met zijn of haar ex-echtgenoot of partner.

Mr. Ilone Huiskes. De auteur is werkzaam als kandidaat-notaris Familievermogensrecht bij Suwijn Notarissen te Hengelo (O)

13

‘One tier board’ goed aansturingmodel voor kleine en middelgrote ondernemingen

achtergrond | raad van commissarissen

‘Professionele commissaris van De rol van commissarissen bij een bedrijf is wezenlijk veranderd. Vroeger achterover leunend en sigarenrokend op de achtergrond, tegenwoordig bijkans minachtend bezien omdat hij niet of nauwelijks raad weet met de raden van bestuur, zo bewijzen de affaires bij Ahold, Worldcom, Enron en Parmalat en ook de opsplitsing van ABN. De discussie spitst zich daarbij toe op de toezichthouder bij beursgenoteerde ondernemingen. Veruit de grootste groep bedrijven in Nederland behoort tot het middenen kleinbedrijf. Zijn de discussies en suggesties die in het kader van ‘corporate governance’ oftewel goed ondernemingsbestuur gedaan zijn ook van toepassing op het MKB, vroeg de redactie van Twentevisie zich af? Hans Siers heeft bij een aantal bedrijven (Vos Groep, De Groot Vroomshoop, Hak Pijpleidingen, Plasticon en Hartman) aan het roer gezeten en werkt de laatste jaren als adviseur/commissaris voor een aantal MKB-bedrijven. Hij legt in dit artikel uit waarom hij groot voorstander is van de zogenaamde Angelsaksische ‘one tier board’ (een orgaan waar uitvoerende en nietuitvoerende leden samen sturing geven aan een onderneming) voor het MKB.

(door Hans Siers) In de huidige wetgeving kan de gewone besloten vennootschap in haar statuten besluiten tot het instellen van één of meer commissarissen. Zo’n raad wordt benoemd door de Algemene Vergadering van Aandeelhouders. Bij een structuurvennootschap is de Raad van Commissarissen wel een verplicht onderdeel. Maar daar gold weer het zogenaamde coöptatiesysteem (slager die zijn eigen vlees keurt). In 2004 is dit systeem sterk afgezwakt om daarmee de positie van de aandeelhouders te versterken. Het draait allemaal om het begrip corporate governance, in Nederland verwoord in de code Tabaksblat. Het staat voor goed bestuur, effectief toezicht en het afleggen van verantwoording. Het denken en praten over verantwoord ondernemen werd gevoed door de schandalen en de exceptionele honorerings- en afvloeiingsregelingen van sommige bestuurders. In de code Tabaksblat zijn principes en bepalingen vastgelegd die gelden voor bestuurders, commissarissen en aandeelhouders. Ook zijn afspraken gemaakt over het risicobeheer, financiële verslaglegging en externe accountant alsmede open-

14

baarmaking, naleving en handhaving van de code. In eerste instantie alleen voor beursgenoteerde bedrijven. De rol van commissaris is helder omschreven in de code, waardoor de professionaliteit zal toenemen. Het toezicht schuift op van ex post naar ex ante wat zoveel betekent dat de commissaris meer proactief toezicht moet houden. En dat betekent dat de Raad van Commissarissen dichter tegen het bestuur komt aan te staan en dat de adviserende rol de overhand krijgt boven de toezichthoudende rol.

commerciële en/of technische ideeën in de praktijk te brengen. Op beperkte schaal is een adviseur geen overbodige luxe. Want uit eigen ervaring weet ik dat sommige administratiekantoren eerder voor problemen zorgen dan voor ondersteuning. Waardoor onnodige liquiditeitsproblemen kunnen ontstaan, wat in sommige gevallen leidt tot deconfiture. De accountant heeft hier heel nadrukkelijk de taak te kijken naar de interne risicobeheersing. De adviseur kan sparringpartner zijn.

Commissaris: een beroep

Middelgrote onderneming

Een commissaris is meer geworden dan een vrindje van de bestuurder, directeur of andere commissaris. De persoon in kwestie dient te beschikken over specifieke ervaring en getrainde intuïtie. De commissaris moet naast toezichthouder ook vooral adviseur zijn. Maar dat betekent wel dat hij/zij zich moet verdiepen in de strategie en in de markten waarop de onderneming opereert. In de code is ook expliciet opgenomen dat in het kader van de onafhankelijkheid een commissaris in de voorgaande vijf jaar geen bestuurder of werknemer mag zijn geweest van de onderneming. De kern is dat het axioma van ‘vooraf vertrouwen geven en controle achteraf’ niet langer houdbaar is. Een commissariaat is een functie met duidelijke verantwoordelijkheden geworden. De code Tabaksblat is slechts op vijf procent van de bedrijven in Nederland van toepassing. Dat betekent natuurlijk niet dat de resterende 95% niets met deze nieuwe cultuur te maken heeft. Ook bij deze grote groep van het Nederlandse bedrijfsleven, groot of klein, geldt dat de complexiteit van het ondernemen sterk toeneemt. De globalisering, de fusiegolven, de allianties en de complexere financieringsstructuren vragen steeds meer deskundigheid en professionaliteit van de bestuurders, adviseurs en commissarissen - voor zover aanwezig. Maar dat is helaas niet altijd het geval. moet goed gekeken worden naar de specifieke kenmerken binnen deze groep, aangezien er sprake is van een zeer divers karakter. Niet alleen in grootte, maar ook in de ‘levensfase’ van de ondernemingen zitten grote verschillen. Belangrijk is dan ook dat die elementen van de code in een eventuele aangepaste versie zou moeten worden overgenomen.

Bij de groeiende grotere (familie)ondernemingen staat vaak een directeur/grootaandeelhouder (DGA) aan het roer. Die man of vrouw loopt soms vast op de verdere structurering om de groei in goede banen te leiden. Het managen van een groeiende onderneming is een vak waarvoor deskundigheid en professionaliteit vereist zijn. Daarnaast komt het regelmatig voor dat de DGA mensen om zich heen verzameld heeft die samen met hem de onderneming groot gemaakt hebben, maar die mensen blijken niet zelden een belemmering bij de verdere groei. De problemen die hierdoor kunnen ontstaan in het raakvlak van ratio en emotie hadden voorkomen kunnen worden als de DGA in een vroegtijdig stadium terzijde was gestaan door een adviseur/commissaris. Bij de familiebedrijven doet zich regelmatig het probleem voor van gebrek aan professioneel leiderschap als de tweede of derde generatie het roer overneemt of moet overnemen. Nog los van de emoties. Ook hier geldt dat een ervaren buitenstaander de nodige hulp kan bieden. Maar die buitenstaander moet zich altijd realiseren dat de DGA uiteindelijk de beslissing neemt.

Kleine startende ondernemingen Starters worden in hun aanvangsfase meestal bijgestaan door een accountant of administratiekantoor. Maar dan wel een goede, want vaak is de financiële bewaking een ondergeschoven kindje bij deze entrepreneur, die meer oog heeft om zijn

De accountant Ik vind het een goede zaak dat de AFM momenteel accountantskantoren auditeert, waardoor ook hier het kaf van het koren wordt gescheiden. Ik heb overigens met de gerenommeerde regionale accountantskantoren nooit problemen. Zij zien duidelijk de verschillende rollen van de commissaris en de accountant. Problemen ontstaan juist bij de kleinere administratiekantoren die niet zijn meegegroeid met de onderneming en de advies- en controlerol door elkaar halen. Ondersteuning bij de opzet van een adequate administratieve organisatie is van deze kantoren niet te verwachten. Het ontbreken van een goed samenspel tussen directie, accountant en commissaris kan hierdoor de groei van de onderneming sterk belemmeren. In mijn eigen praktijk vervul ik de rol van commisTwentevisie 06/2008

toegevoegde waarde voor MKB’ saris/adviseur bij en aantal bedrijven. De ondernemer, de DGA heeft zélf ingezien een praatpaal te willen van buiten de onderneming. Om deze rol goed te kunnen vervullen is het belangrijk dicht tegen het directieteam aan te zitten aangezien het managementinformatiesysteem vaak niet zo optimaal ontwikkeld is als bij de grote ondernemingen. Zelf heb ik de situatie meegemaakt tijdens mijn periode als directeur van De Groot Vroomshoop (onderdeel van Kondor Wessels) waarbij ik als commissaris de helaas te vroeg overleden Herman Wessels had. Deze man vervulde die rol op uitstekende wijze. Dit model dat wij toen hanteerden was vergelijkbaar met het hiervoor reeds gememoreerde ‘one tier’-model uit de Angelsaksische praktijk. Ook kon in deze situatie de commissaris de voortgang van de veranderingsprocessen bewaken.

Rapport Rapporten opstellen door gerenommeerde adviesbureaus over de eigen organisatie waarin vaak goede ideeën staan, structurele veranderingen worden geadviseerd waardoor de onderneming kan doorgroeien. De implementatie wordt vervolgens door het managementteam onder aanvoering van de DGA ter hand genomen, maar bij de eerste de beste tegenslag of calamiteit wordt het proces stilgelegd. De mensen zijn sterk operationeel ingesteld. Een zwakke poging tot herstart wordt nog ondernomen, maar uiteindelijk verdwijnt het rapport in het archief. Met een commissaris is dan wel extra capaciteit in huis om deze trajecten succesvol af te maken, is mijn ervaring. Processen die worden ingezet zoals de implementatie van een structuur of andere grote veranderingen, slagen omdat hier de commissaris/Raad van Commissarissen de voortgang bewaakt en de DGA of de directie met raad en daad terzijde staat. Het samenspel met accountant en bankier is hier ook optimaal, waarbij ieder op natuurlijke wijze zijn eigen rol invult.

Vos Groep Een goed voorbeeld daarvan is de Vos Groep, een familieonderneming pur sang. In de tijd dat ik hier werkzaam was, hadden de aandeelhouders een adviseur, die regelmatig overleg voerde met de directie en vervolgens verslag uitbracht aan de groot aandeelhouder in die tijd. Tegen de achtergrond van de maatschappelijke ontwikkelingen werd begin jaren negentig een Raad van Commissarissen ingesteld die bestond uit een vertegenwoordiger van de familie en twee externe onafhankelijke commissarissen met hun eigen specifieke inbreng (zoals een financieel deskundige). Vandaag de dag bestaat de Twentevisie 06/2008

raad uit drie onafhankelijke commissarissen. In het jaarverslag over 2006 wordt expliciet vermeld dat de onderneming de ontwikkelingen op het gebied van ‘corporate governance’ volgt en de onderneming sluit zich in hoofdlijnen aan bij de aanbevelingen van de commissie Tabaksblat. Verderop in het verslag staat dat de Vos Groep het van essentieel belang vindt dat er openheid en transparantie is naar zowel de commissarissen, de aandeelhouders, de accountants en de ondernemingsraad alsmede de overige ‘stakeholders’. Ik durf te stellen dat de professionele benadering van ‘corporate governance’ de Vos Groep geen windeieren heeft gelegd.

Vrindjespolitiek Ik heb van dichtbij ook meegemaakt dat de commissarissen van een bedrijf de vrienden waren van de directievoorzitter. Deze onderneming is uiteindelijk ten onder gegaan, omdat de kritisch constructieve aanpak ontbrak om adequaat toezicht te houden en te adviseren. Ik ben van mening dat ook de kleine en middelgrote ondernemingen een verantwoording hebben naar de samenleving en de ‘stakeholders’. Het is niet uitsluitend de factor kapitaal die een onderneming succesvol maakt. En bedrijven waar de DGA alleenheerser is, zijn slechter af. Het is mijn ervaring, maar dat blijkt ook uit onderzoek in de Verenigde Staten, dat waar bedrijven die zich goed houden aan de beginselen van ‘corporate governance’ aantoonbaar beter presteren dan ondernemingen die hier minder goed aan voldoen. Bovendien worden maatschappelijke kosten bespaard door deze regels, want een aantal faillissementen en surseances worden voorkomen dankzij aandacht voor een goede risicobeheersing. De invoering van de code zal haar uitwerking niet missen, want het zal onder meer betekenen dat ook zaken als bestuurdersaansprakelijkheid explicieter worden en het bestuur dwingen tot goed ondernemingsbestuur. De malafide ondernemingen worden eerder zichtbaar als gevolg van de transparantie.

Conclusie Ik ben van mening dat de commissaris of Raad van Commissarissen in het ‘two tier’-model (dat wil zeggen een gescheiden rol voor bestuur en RvC) bij het MKB-bedrijf teveel op afstand staat. Ik pleit dan ook voor een afgeleide vorm van het ‘one tier’-model voor deze categorieën van ondernemingen (de minister van Justitie heeft onlangs een voorstel gedaan om het ‘one tier board’ vast te leggen in de wet). De commissaris komt meer in

de adviserende rol dan in de toezichthoudende rol. In dit model is de commissaris nauwer betrokken bij de dagelijkse besturing en kan als zodanig van beperkte afstand de strategie beter bewaken. Hoewel de aansprakelijkheid een punt van aandacht is, zit ik zelf bij de ondernemingen, waarvoor ik werkzaam ben, in veel gevallen aan de directietafel tijdens de periodieke vergaderingen. Ik haal mijn informatie bij de werkmaatschappijen of het tweede echelon, hetgeen extra informatie betekent voor de DGA bij de uiteindelijke besluitvorming. Hoewel mij vaak de specifieke branchekennis ontbreekt, kan ik vanuit mijn brede ervaring de DGA bijstaan en voor hem toezicht houden op de ontwikkelingen. Voorts fungeer ik als praatpaal. Daarnaast help ik mee aan de verdere structurering en ontwikkeling van de onderneming. Ook opvolgingszaken worden door de commissaris makkelijker aangepakt zoals de intrede van de zoon in de zaak. Kortom, hoewel meestal niet formeel vastgelegd, ben ik een niet-uitvoerende bestuurder. Dit model werkt op grond van mijn ervaringen uitstekend. Het is wel frappant dat de vraag naar ondersteuning in de regel komt van reeds succesvolle ondernemingen, die inzien dat meekijken over de schouder door een buitenstaander toegevoegde waarde oplevert voor de onderneming. Ik ben dan ook voorstander van een adviseur in een vroegtijdig stadium, die doorgroeit naar commissaris en uiteindelijk, tegen de achtergrond van de omvang van de onderneming, een professionele Raad van Commissarissen die handelt in overeenstemming met de geest van de code Tabaksblat, zolang voor niet-beursgenoteerde ondernemingen geen code is ontwikkeld. Waardoor de onderneming professioneler bestuurd zal worden en transparanter voor de omgeving zal zijn. De risicobeheersing wordt expliciet aangepakt. De vrees voor extra kosten deel ik niet omdat de beheersing groter wordt, wat ook waarde heeft. Daarnaast is het zo dat goed ondernemingsbestuur een vanzelfsprekendheid zou moeten zijn. Een zetje in de rug door efficiënte en effectieve regelgeving draagt alleen maar bij aan de continuïteit van de onderneming. Regels over ‘corporate governance’ moeten door de onderneming niet vanuit defensief oogpunt benaderd worden. Ik ben van mening dat bij naleving van relevante regels voor het midden- en kleinbedrijf de processen zullen verbeteren en de continuïteit meer gewaarborgd zal zijn. Anderzijds realiseer ik mij dat er sprake zal zijn van koudwatervrees, aangezien we in Nederland met betrekking tot de informatieverstrekking, zeker bij het midden- en kleinbedrijf, zeer terughoudend zijn.

15

Vrijblijvend persoonlijk advies? Kijk op www.twentevisie.nl

column | financieel accent

Outsourcing Financieel Management nieuwe trend? Het accountantsberoep is in beweging. De branche staat aan de vooravond van grote veranderingen en bevindt zich daar in een aantal gevallen al middenin. Nieuwe regelgeving, verdergaande internationalisering, outsourcing, digitalisering, XBRL, toenemende kwaliteitseisen en nieuwe technologische mogelijkheden dwingen accountantskantoren tot het maken van keuzes. In een voorgaand artikel hebben we gememoreerd dat niet ieder accountantskantoor tot dezelfde strategische keuze komt. Wel dat het lastig is om als accountantskantoor alles te blijven doen, zeker als het kantoor een relatief beperkte omvang heeft. Voor grote(re) kantoren (150+) ligt dat relatief eenvoudiger.

Online dienstverlening Eén aspect uit al deze veranderingen valt met name op. De dienstverlening van de accountantsorganisaties breidt zich voor de standaard dienstverleningsprocessen binnen de kantoren uit richting online. In onze visie gaat het om de integrale ontwikkeling van intranet, internet en extranet (het portaal tussen accountantskantoor en ondernemers). Het online aanbieden van diensten zit dan als vanzelf in het hart van de onderneming. Met name in het MKB zullen werkzaamheden als het samenstellen van jaarrekeningen, het opstellen van de belastingaangiften en het verwerken van de salarisstroken online gaan plaatsvinden. De klantendossiers zijn volledig elektronisch opgeslagen en kunnen via het internet worden gedeeld met de klant. Deze werkzaamheden worden verwerkt met behulp van de back office-systemen op het kantoor. De ondernemer zal de aanlevering en goedkeuring van de mutaties en documenten online verrichten. De communicatie tussen accountantskantoor en ondernemer zal gaan verlopen middels een portal. De online dienstverlening is daarmee een verlengstuk geworden van het traditionele (accountants)proces. Uiteraard zal de accountant ervoor moeten zorgen dat hij naast ‘Online’, ook ‘On eye’ blijft met haar cliënten. Deze digitalisering in accountantsland biedt ook de ondernemer in het MKB nieuwe mogelijkheden.

Outsourcen Financieel Management Indien een accountantskantoor volledig online werkt, met andere woorden indien alle gebruikte softwareapplicaties zoveel mogelijk webbased worden aangeboden, dan biedt dit de ondernemer in het MKB weer nieuwe kansen. Financieel Management en financiële administratie zijn kritische processen binnen iedere Twentevisie 06/2008

onderneming. Deze processen dienen efficiënt te verlopen en dienen de benodigde managementinformatie te verschaffen om de juiste ondernemingsbeslissingen te kunnen nemen. Accountants zijn goed toegerust om de financiële processen efficiënt en zo goed mogelijk te laten verlopen. Met behulp van online dienstverlening, gebruik van webbased applicaties en de kennis van rapportagetools ten behoeve van het management kunnen zij het volledige financiële proces inclusief de controllerfunctie van de ondernemer overnemen. Het accountantskantoor dient de MKB ondernemer dan wel ‘echte’ toegevoegde waarde te bieden. Alleen het uitbesteden van de financiële administratie en de controllerfunctie en die vervolgens weer inkopen tegen een zo laag mogelijke prijs zijn niet voldoende. De dienstverlening dient verder te gaan dan alleen maar het uitbesteden van de financiële administratie en het financieel management. Een goede sourcingpartner levert markt- en klantkennis. De partner dient te beschikken over ondernemende MKB accountants die in staat te zijn te sparren met de ondernemer. Een goede sourcingpartner levert tevens continuïteit van het financiële proces en innoveert financiële diensten (bijv. scanning en automatisch inboeken van inkoopfacturen). Zaken die menige MKB ondernemer regelmatig zorgen baren en waar zij zelf te weinig kennis en ervaring voor in huis hebben.

Finance Online Een business unit binnen het accountantskantoor houdt zich bezig met de administratieve activiteiten van een onderneming of delen daarvan. Een onderneming kan zelf bepalen welke delen van de administatie en welke managementrapportages zij uitbesteedt. Met andere woorden, het betreft Flexibele outsourcing. Voorbeelden van deze administraties zijn inkoop-/crediteurenadministratie, grootboekadministratie, projectadministratie, rapportages (maandelijks), pre-auditing, samenstellen van balansdossiers ten behoeve van de accountant etcetera. Deze Finance Online unit zal haar processen volledig dienen te standaardiseren en te digitaliseren met behulp van genoemde webbased applicaties. Binnen deze unit dienen ervaren controllers en accountants ervoor te zorgen dat de ondernemer tijdig en juist de gewenste managementinformatie ontvangt. Daarnaast zullen zij deze informatie van deskundig advies moeten voorzien.

Business case Outsourcen is ‘in’. Echter uitbesteden is wel iets wat je moet willen. Een ondernemer moet het als een

kans zien en niet als een bedreiging. Zeker in tijden van kostenbeheersing lijkt outsourcen een soort medicijn om tot een beter rendement te komen. Voor het opstellen van een business case: ‘Is outsourcen wel of niet interessant voor uw onderneming’ dienen wel de onderliggende redenen voor het outsourcen te worden benoemd. Zoals boven gememoreerd, dient kostenbesparing niet de enige reden te zijn: continuïteit van uw financiële proces, ontbreken van kennis en opleiding binnen uw bedrijf, kwaliteit van de managementrapportages, focussen op core business, sparringpartner voor de ondernemer etcetera zijn eveneens van belang. Voordat besloten wordt (delen van) het administratieve proces en de controllerfunctie uit te besteden, dienen de processen te worden doorgelicht met behulp van een scan. De huidige ondernemerssituatie wordt in beeld gebracht (een nulmeting) en vervolgens wordt met de ondernemer bepaald hoe de processen verlopen nadat tot uitbesteding is overgegaan. De dienstverlening wordt vastgelegd in een service level agreement, zodat accountantskantoor en ondernemer precies weten wat er van elkaar verwacht wordt en tegen welke prijs.

Tenslotte Outsourcing van het Financieel Management. De digitale accountant. Een nieuwe kijk op dienstverlening. Het is nu al actueel. Bent u ook geïnteresseerd in online dienstverlening en/of outsourcen en in de nieuwe kijk op dienstverlening, vraag er uw accountant naar.

L.G.H. (Rene) Scholten AA De auteur is directeur bij Ten Kate & Huizinga

Henry Janssen De auteur is werkzaam als MKB adviseur vestiging Enschede

17

Wim Steenkamp ziet Fugro, Aalberts, Imtech, Ahold, Van der Moolen,

‘September is traditioneel

Het Rabo-beleggingsspel is een simpel maar leuk spel dat gespeeld wordt tijdens (en vooral in de weken voor) het maandelijkse radiocafé Memphis. Bezoekers kunnen een formulier invullen, anderen kunnen meespelen via internet (www.twentevisie.nl) en de vraag beantwoorden hoe hoog de AEX zal staan tijdens de eerstvolgende Memphis-bijeenkomst op 2 september. De winnaar van mei was Liz van der Deen, zij voorspelde 483 punten. Zij kreeg van Steenkamp een RaboMobiel als prijs. Verder werden ook eerder winnaars die vaak en ook goed scoren tijdens de laatste Memphis-bijeenkomst voor de zomer in het zonnetje gezet.

(door Jan Medendorp) “De maand mei heeft per saldo weinig gebracht. Het hoogste niveau was de slotkoers op 19 mei, 493,11 punten. Iedereen had de indruk dat de 500-puntengrens beslecht zou worden, maar dat was blijkbaar toch teveel van het goede,” zegt Wim Steenkamp, beleggingsadviseur van de Rabobank CentraalTwente. De grote winnaars waren de energiesector (Royal Dutch Shell en Fugro) en de sector basismaterialen (Arcelor Mittal en DSM).

Aanpassingen AEX Bodemonderzoeker Fugro en uitzender USG People worden mogelijk vanaf dinsdag 2 september opgenomen in de AEX-hoofdgraadmeter van de beurs in Amsterdam. De twee fondsen promoveren van de Midkap-index en nemen de plaats in van Hagemeyer en Vedior. “Fugro vinden wij een interessante koopkandidaat met koersdoel 61 euro. USG People hebben we op houden staan, maar die wordt af en toe getipt als overnamekandidaat.”

Bij de oostelijke beursgenoteerde ondernemingen was TKH de witte raaf met een koersstijging tot circa 17,30 euro waarbij ook al 66 eurocent dividend werd uitgekeerd. De eerste kwartaalcijfers vielen bijzonder goed in de smaak. Nedap is fors gedaald naar 26,00. “Dat is ook een gevolg van de dividenduitkering van 1,90 euro. Wel heeft het aandeel grote moeite om het dividend ‘in te lopen’, zoals dat heet. Ook al omdat de omzeten winstvooruitzichten voor dit jaar mager zijn. Bij ons staat Nedap op ‘houden’.” Ten Cate noteert 22,90 euro na even in de buurt te hebben gestaan van 25 euro. “De onderneming blijft sterk dollargevoelig. Ik durf daarom niet verder te gaan dan een ‘houden’-advies. Ook al omdat de vooruitzichten voor de sector (industriegroep duurzame consumentengoederen) niet optimaal zijn.”

Eerste halfjaar 2008 Terugkijkend vanuit het perspectief van de belegger en de beurs, waren kernwoorden in de eerste

Beleggingsportefeuille Punt Komma Titels

datum aankoop

aankoop koers

stuks

startwaarde

huidige koers

huidige waarde

koersresultaat

dividenden

resultaat %

Wavin

24/03/2008

€ 7,17

1555

€ 11.148

€ 7,67

€ 11.925,26

€ 777

€ 373

10,32%

SNS Reaal

11/01/2008

€ 14,40

694

€ 10.000

€ 14,82

€ 10.291,67

€ 292

€ 319

6,11%

TKH Holding

11/01/2008

€ 12,90

775

€ 10.000

€ 17,39

€ 13.480,62

€ 3.481

€ 512

39,92%

Randstad

11/01/2008

€ 27,10

369

€ 10.000

€ 27,82

€ 10.265,68

€ 266

€ 461

7,27%

Imtech

11/01/2008

€ 13,33

750

€ 10.000

€ 18,24

€ 13.683,42

€ 3.683

€ 353

40,36%

Tom Tom

11/01/2008

€ 38,18

203

€ 7.757

€ 23,98

€ 4.853,71

€ 2.904-

€ 0,00

-37,43%

Nokia

22/05/2008

€ 17,95

557

€ 10.000

€ 18,32

€ 10.206,13

€ 206

€ 0,00

2,06%

Fortis Equity Turkey

11/01/2008

€ 256,30

39

€ 10.000

€ 179,67

€ 7.010,14

€ 2.990-

€ 0,00

-29,90%

Black Rock Merill Lynch Latin America Fund

11/01/2008

€ 57,61

174

€ 10.000

€ 64,67

€ 11.225,48

€ 1.225

€ 0,00

12,25%

Sam Smart Energy Fund

11/01/2008

€ 22,25

449

€ 10.000

€ 20,98

€ 9.429,21

€ 571-

€ 0,00

-5,71%

Spaarrekening 3 % wekelijks renderen Totaal

18

€ 2.240,37

€ 98.905

€ 104.612

€ 8,35

€ 3.466

€ 2.026

Ordina, KPN na de zomer als tip, hoewel…

de slechtste beursmaand’

helft van 2008: kredietcrisis, hoge grondstof- en olieprijzen, inflatie, vastgoedmarkt in problemen. “Een periode met meer downs dan ups,” zegt Steenkamp met gevoel voor understatement.”

Oranjewoud: Ten Cate: Wavin: Nedap:

De indexen:

“Voor de tweede helft van het jaar heb ik hoge verwachtingen van TKH en in iets min-

1 januari AEX: 515 AMX: 657 ASCX: 666

op 3 juni 484 680 612

verandering - 6% 3,5% - 8%

De winnaars… Corporate Expresse 68% industrie Super de Boer 25% voeding/ consument Arcelor Mittal 22% basismaterialen DSM 22% basismaterialen Vopak 20% industrie, opslag en transport Nutreco 19% voeding/ consument SBM Offshore 18% energie Grontmij 17% industrie

De verliezers… TomTom Heijmans Oce Wessanen Wolters Kluwer Aegon Unilever Fortis

55% consument 26% industrie bouwsector 25% it 25% voeding 21% consument 20% financials 17% voeding 15% financials

Van de verliezers heeft Steenkamp alleen TomTom op ‘kopen’ staan. Maar ook bij de winaars zijn er niet alleen feestgeluiden. Arcelor Mittal en Nutreco staat op ‘kopen’, de rest op ‘houden’. Als kanshebbers voor de tweede helft noemt Steenkamp naast TomTom: “Fugro, Aalberts, Imtech, Ahold, Van der Moolen, Ordina en KPN.” Abstract: “Over aandelen in de sectoren basismaterialen en industrie staan we positief. De energiesector heeft weliswaar een mooi herstel laten zien, maar ik loop nog niet over van enthousiasme om daarin te investeren."

Oostelijke fondsen De noteringen van Grolsch en Stork zijn verdwenen van de beurs. De prestaties van de resterende fondsen in het eerste halfjaar: TKH: 16% industrie Twentevisie 06/2008

achtergrond | beurs

2,8% 9% -15% -20%

industrie/ it consument industrie industrie

Woekerpolissen In Nederland hebben 4,1 miljoen huishoudens ruim 6,5 miljoen beleggingsverzekeringen afgesloten die vallen onder het kopje ‘woekerpolis’. Beleggingsverzekeringen hebben (voor alle duidelijkheid) niets te maken met de adviezen die beleggingsadviseur Wim Steenkamp maandelijks op deze pagina’s geeft. Woekerpolissen is de volksnaam voor beleggingsverzekeringen (zoals pensioen-, studie- en lijfrenteverzekeringen, maar ook beleggingshypotheken, koopsompolissen en spaarplannen, op de website www.kifid.nl staat een uitvoerige lijst - er zijn door verzekeringsmaatschappijen meer dan duizend namen bedacht voor dit soort producten) waarbij de kosten onevenredig hoog zijn. Dat blijkt uit een onderzoek van de Autoriteit Financiële Markten naar beleggingsverzekeringen in 2006. Daarvoor was het tussenpersoon Ab Flipse (die vooral werkt voor Midden- en Oost-Nederland) die hamerde op het zakken vullen van zijn collega’s en de verzekeringsmaatschappijen. Hij richtte zelfs In de wandelgangen tips 2008 Index

dere mate van Wavin. Nee, ik voorzie geen herstel van Nedap.” En Ten Cate? “Door uitbreiding in Amerika is de dollargevoeligheid toegenomen. Met een koers/winstverhouding van 9 en een dividendrendement van 4% is het aandeel zeker niet te duur. Het staat bij ons op ‘houden’.”

de stichting Toezichthoudend Nederland op en pleitte voor transparante kosten van beleggingsverzekeringen. “Ik zie dagelijks de weinig integere adviesmethoden, de riskante aandelenlease-producten, te hoge woningtaxaties, sjoemelende notarissen en taxateurs. Er is nauwelijks toezicht,” zei hij eerder in een uitzending van Radio Oost. “Het meest frustrerende zijn de verborgen kosten voor zaken als een overlijdensrisicoverzekering of een arbeidsongeschiktheidsverzekering, die vaak aan beleggingsproducten worden gekoppeld. Het blijkt vaak dat klanten duizenden euro’s kunnen besparen door de overlijdensrisicoverzekering los te nemen naast de beleggingsverzekering.” Wie de afgelopen maanden de moeite nam een envelop van zijn verzekeringsmaatschappij te openen, zag voor het eerst hoe het precies zat met zijn beleggingspolis. Duidelijk is dat de eindstand bij afloop geen mooi opgebouwd kapitaal zal zijn. En hoeveel geld er helemaal niet belegd wordt, maar door verzekeringsmaatschappijen en tussenperso-

09.01.2008

30.05.2008

Verschil

AEX AScX AMX

492,00 605,00 616,00

485,52 618,87 669,80

-1,32% 2,29% 8,73%

09.01 TKH Group 16.01 SNS Reaal 23.01 Arcelor Mittal 30.01 Ahold 06.02 TomTom 13.02 Vedior 20.02 ING 27.02 BAM Groep 05.03 Draka 19.03 Wavin 26.03 Fortis 02.04 Ordina 09.04 Tele Atlas 16.04 USG 16.04 ASML 23.04 AKZO 23.04 Boskalis 07.05 Aalberts 14.05 Heijmans 21.05 Unilever 28.05 Reed Elsevier

12,77 13,20 39,25 8,75 35,50 16,70 21,65 14,95 19,44 7,08 15,68 10,92 25,05 14,18 16,95 53,20 40,30 13,60 23,60 20,30 11,84

14,77 14,90 47,13 9,62 23,52 17,73 25,05 14,99 23,00 7,75 17,27 11,13 28,10 14,69 19,16 54,41 38,99 14,10 19,94 21,00 11,99

15,66% 12,89% 20,00% 10,15% -37,00% 6,20% 15,70% 0,26% 18,30% 9,60% 10,20% 2,54% 12,20% 3,60% 13,00% 2,27% -3,25% 3,68% -18,00% 3,45% 1,27%

Twentevisie 06/2008

De traditionele voorzomerse uitsmijter ‘sell in May, but remember, come back in September’ (afkomstig overigens uit de agrarische sector) doet geen opgeld meer volgens Steenkamp: “September is traditioneel de slechtste beursmaand.” ■

nen wordt opgestreken en uit het beleggingspotje wordt gehaald, circa 40%. “Bijna niemand weet dat een tussenpersoon gedurende de hele looptijd van een product provisie krijgt en dat noem ik perverse prikkels om de producten te verkopen. Ze kregen van de verzekeraars veel meer provisie voor beleggingshypotheken dan voor traditionele hypotheken. Een onderzoek van minister Bos is (ondanks een boze tweede kamer) alweer voor de derde keer uitgesteld. Eind juni begint de eerste rechtszaak over woekerpolissen van de Stichting Woekerpolis Claim tegen verzekeraar Nationale-Nederlanden. Advocaat Jeroen Wendelgelst van Woekerpolis Claim: “De rechter kan vragen beantwoorden als: hoe transparant moet een verzekeraar zijn? En na een rechterlijke uitspraak krijgen verzekeraars meer behoefte hun reputatieschade te beperken.” De Stichting Woekerpolis Claim bereidt ook een zaak voor tegen de Rabobank, wegens de Op Maat Hypotheek. De aansprakelijkheid van tussenpersonen komt dan aan de orde.”

Tip van de Week In de afgelopen jaren gaven Wim Steenkamp en Martin Landkroon elke vrijdagmiddag bij Radio Oost de tip van de week. De tip is met ingang van dit jaar verplaatst van radio naar televisie (op woensdagavond). De tips van de heren staan in een kader elders op deze beurspagina’s. Om de kwaliteit van de tips te beoordelen zijn in het kader ook de benchmark-ontwikkelingen opgenomen. Aan Steenkamp en Landkroon is daarnaast gevraagd aan het begin van het jaar om een pakket aandelen samen te stellen van tien bedrijven waarvan zij hoge verwachtingen hebben. Die tien fondsen staan ook elders op deze pagina’s.

19

| onderwerp De hapjes en drankjes tijdens de opnames van Memphis worden aangeboden door Twentse Catering Groep en Twentevisie.

onderdeel

xx

onderwerp | onderdeel impressie | memphis

Memphis in beeld

IT, bussen en vlees Op 3 juni vond voor de laatste keer dit seizoen het radiocafé Memphis weer plaats in de TOS lounge van het Arke Stadion. Te gast waren drie ondernemers van uiteenlopend pluimage. Eerst schoof Hans Lesscher aan tafel van het gelijknamige IT-bedrijf; hij vertelde over de wijze waarop zijn bedrijf blijft groeien en over de toekomst van de IT. Rob van Holten sprak open over het feit dat hij de achtenhalve ton die hij van zijn voormalige werkgever Connexxion meekreeg, heeft geïnvesteerd in een nieuwe busmaatschappij, Qbuzz, waarin de NS voor 49% participeert. Tenslotte mocht Aldo van der Laan vertellen over zijn zeer grote en succesvolle vleeswarenbedrijf, maar ook over FC Twente, waar hij een niet onbelangrijke vinger in de pap heeft. De volgende opname van Memphis is op dinsdag 2 september. In het nieuwe seizoen blijft het stadion plaats van handeling, alleen is de TOS dan verhuisd naar de overkant en heet het stadion Grolsch Veste. Op het moment van schrijven van deze pagina’s waren de gasten voor de volgende opname nog niet bekend. Als u maandelijks uitgenodigd wilt worden voor de opnames van Memphis, dan kunt u zich voor de e-mailservice opgeven via www.twentevisie. nl. U wordt dan ook op de hoogte gehouden van de gasten. U ontvangt dan bovendien de maandelijkse nieuwsbrief die een voorproefje geeft van wat de komende uitgave te bieden heeft.

Op de volgende pagina’s een vervolg van de fotoreportage van de Memphis-bijeenkomst van 3 juni.

Te gast bij Memphis op juni waren, van boven naar onder: Hans Lesscher, die in de afgelopen 18 jaar een goed draaiend IT-bedrijf van de grond tilde, Rob van Holten, die de nieuwe streekvervoersmaatschappij Qbuzz oprichtte, en Aldo van der Laan, die niet alleen een groot vleeswarenbedrijf heeft, maar ook voor FC Twente belangrijk is. De Microsoftpartner van Lesscher (bij monde van Tony Krijnen), pareerde met veel flair de vragen van Jan Medendorp over alle ellende met bijvoorbeeld Microsoft Vista (grote foto op deze pagina).

Werving, selectie & training Ondernemend in krediet vOOr Ondernemers

20

Tel.: 053 4754500 Fax: 053 4754535 [email protected]

053-480 49 49 www.valkselect.nl

ValkSelect

Credion Twente B.V. Nijverheidstraat 11 - 3e etage 7511 JM Enschede

telefoon (053) 4822245 fax (053) 4822250 web www.credion.nl

21

impressie | memphis

GEVEL TECHNIEK TWENTE

Maatwerk in Media Effectief en creatief uw doelgroep bereiken?

voor al uw opsporingen

22

Van Loenshof 84 - Enschede (Winkelcentrum De Zuidmolen) www.miss-jones.nl

www.aamediaservice.nl WWWPDRECHERCHEADVIESNL   [email protected]

Kunststof Afwerkingsprofielen Kunststof Bekledingsprofielen

Meer dan alleen kunststof

Kunststof Balkonheksystemen Kunststof Kozijnen

Nijverheidsstraat 66 • 7575 BK Oldenzaal • Tel.: 0541 - 53 43 53

www.gttwente.nl

23

Vrijblijvend persoonlijk advies? Kijk op www.twentevisie.nl

column | juridisch gezien

Zaken doen met jezelf Doet u als bestuurder wel eens zaken met uzelf? U dient dan het belang van de BV of NV (vennootschap) voorop te stellen. Als u bij een transactie een eigen, persoonlijk belang hebt, is het echter de vraag of dat lukt. De verleiding uzelf ‘niet tekort te doen’ is immers groot. Een mogelijke verstrengeling van de persoonlijke belangen van een bestuurder met de belangen van de vennootschap kan echter verstrekkende gevolgen hebben, zoals persoonlijke aansprakelijkheid. Bent u wederpartij of betrokkene bij de transactie, loopt u het risico dat deze ongeldig blijkt te zijn.

Twee partijen, één handtekening Het komt dagelijks voor. Een bestuurder huurt namens een vennootschap een bedrijfspand van zichzelf. Onder de opdracht- of arbeidsovereenkomst met de bestuurder zelf staat voor beide partijen dezelfde handtekening. Is een partij geïnteresseerd in de aankoop van de onderneming, voeren de bestuurders de onderhandelingen, zelfs als hun toekomstige positie na een eventuele overname aan de orde komt. De wet spreekt in dat soort gevallen van een ‘tegenstrijdig belang’. Van een tegenstrijdig belang kan onder meer sprake zijn als de vennootschap zaken doet met een bestuurder in privé, een familielid van een bestuurder of een vennootschap waarin een bestuurder een rol speelt. Het persoonlijke belang van de bestuurder hoeft niet financieel van aard te zijn en kan zich indirect voordoen. Het gevaar dat het bestuur dat persoonlijke belang in de besluitvorming betrekt, hoeft zich niet daadwerkelijk te verwezenlijken. Alleen al de mogelijkheid dat het persoonlijk belang van een bestuurder een rol speelt, is genoeg om te kunnen spreken van een tegenstrijdig belang. Een tegenstrijdig belang heeft gevolgen voor de besluitvorming in en de vertegenwoordiging van een vennootschap.

Het hele bestuur is onbevoegd Normaal wordt een vennootschap vertegenwoordigd door of met volmacht van het bestuur. Is er sprake van een tegenstrijdig belang bij één of meer bestuurders, is het gehele bestuur onbevoegd om de vennootschap te vertegenwoordigen. Alleen commissarissen of door de algemene vergadering (van aandeelhouders) aangewezen Twentevisie 06/2008

bijzonder vertegenwoordigers (dat mág het bestuur zijn) kunnen dan de vennootschap vertegenwoordigen. In de statuten van de vennootschap kan hiervan voor een deel worden afgeweken. Zo kan worden opgenomen dat het bestuur toch bevoegd is bij een tegenstrijdig belang, of dat medebestuurders die zelf geen persoonlijk belang hebben, mogen vertegenwoordigen. De bevoegdheid van de algemene vergadering een of meer bijzonder vertegenwoordigers aan te wijzen is echter niet statutair uit te sluiten. Het hangt van de omstandigheden in een vennootschap af of het verstandig is in de statuten te bepalen dat het bestuur ook bij een tegenstrijdig belang bevoegd is de vennootschap te vertegenwoordigen. Enerzijds maakt het de zaken voor een bestuurder die tevens de enige aandeelhouder is een stuk eenvoudiger. Anderzijds wordt het ook eenvoudiger voor een bestuurder die (andere) aandeelhouders benadeelt door de vennootschap leeg te halen. Wordt een contract namens een vennootschap alleen door een onbevoegd bestuur getekend, is de vennootschap in beginsel niet gebonden. Eenvoudig gezegd kan de vennootschap op elk moment besluiten het contract niet na te komen. Alleen als haar wederpartij niet van het tegenstrijdig belang wist of hoefde te weten, mocht deze erop vertrouwen dat de bestuurders bevoegd waren verplichtingen voor de vennootschap aan te gaan. Ga er niet te gemakkelijk vanuit dat u niet van het tegenstrijdig belang bij uw wederpartij hoeft te weten. Banken hebben de afgelopen tien jaar substantiële bedragen verloren doordat zij onvoldoende hadden onderzocht of bestuurders van groepsmaatschappijen een tegenstrijdig belang hadden bij een kredietovereenkomst. Daarom vragen zij tegenwoordig bij die overeenkomsten de nodige aandeelhoudersbesluiten.

procedures moeten hanteren die waarborgen dat integer met een tegenstrijdig belang wordt omgegaan, zoals de procedure opgenomen in de Nederlandse Corporate Governance Code. Bespreking van deze Code valt buiten het bestek van deze bijdrage, maar meer informatie is op aanvraag bij mij beschikbaar. Waarschuwen bestuurders de algemene vergadering niet (of volgen ze niet een vervangende procedure), zouden zij persoonlijk aansprakelijk kunnen worden gesteld. Daarnaast kunnen zij en de vennootschap tevens bij andere vorderingen betrokken raken. Dit alles dient goed onderscheiden te worden van wat hiervoor over vertegenwoordiging is opgemerkt. Het al dan niet intern melden van een tegenstrijdig belang staat los van het wel of niet bevoegd zijn de vennootschap te vertegenwoordigen.

Spelen met vuur Het zal niet telkens nodig zijn juridisch advies in te winnen bij een tegenstrijdig belang in uw eigen vennootschap of bij uw wederpartij. Het is wel verstandig een keer met een specialist in kaart te brengen welke procedures u dan dient te volgen. Is het in het verleden bij de vertegenwoordiging of het informeren van de aandeelhouders fout gegaan, kan dat vaak nog hersteld worden. Onderneemt u echter geen actie, speelt u met vuur. ■

Persoonlijke aansprakelijkheid bestuurders De Hoge Raad heeft bepaald dat, ongeacht of het bestuur in die situatie bevoegd is, bestuurders in beginsel een tegenstrijdig belang tijdig behoren te melden aan de algemene vergadering. De aandeelhouders kunnen dan desgewenst een of meer bijzonder vertegenwoordigers aanwijzen. Er zijn gevallen dat het praktisch niet te doen is de algemene vergadering te informeren, vanwege bijvoorbeeld het aantal aandeelhouders of het relatief geringe belang van een transactie. Mijns inziens zou een vennootschap dan andere

Michaël S. van Knippenberg De auteur is werkzaam als advocaat bij Van Knippenberg Advocatuur te Enschede

25

nieuws en feiten

| actueel

Ondernemersnieuws In Twente is het afgelopen jaar ruim 36 hectare bedrijventerreinen verkocht, vijf hectare meer dan in 2006. Bovenaan staat Enschede met ruim eenvijfde van de Twentse omzet. In 2007 verkocht Oldenzaal ruim zes hectare bedrijventerrein en neemt daarbij de tweede plaats in. Goede uitgiftecijfers vertonen ook de gemeenten Almelo met 4,5 hectare, Dinkelland met 3,5 hectare, Hengelo met 4 hectare en Hellendoorn met 3 hectare. De goedkoopste locaties in Twente worden op dit moment gevonden op het Bedrijvenpark Twente in Almelo. Daar werden kavels verkocht voor € 65,- per m2. Mede door de grote opkomst, en de enthousiaste reacties van vorig jaar heeft IT Oost Nederland, gespecialiseerd op het gebied van ontwerpen, implementeren, toepassen en beheren van IToplossingen, besloten om de Amerikaanse ITgoeroe Brian Madden weer naar Nederland te halen voor een masterclass op 24 juni. Brian Madden heeft vorig jaar zijn visie gegeven over de technologische ontwikkelingen van onder meer application delivery en virtualisatie toepassingen. In de presentatie gaf hij een onafhankelijk beeld over de diverse mogelijkheden en kwamen zowel de voor- als nadelen naar voren. Brian Madden staat bekend als onafhankelijk technologieanalist, auteur, adviseur, spreker en trainer en heeft zijn eigen onderneming, The Brian Madden Company.

He t Ens che de s e b e dr ijf D i git al G am e Technology (DGT) heeft een grote en prestigieuze opdracht gekregen. De contracten hiervoor zijn deze week in Dresden ondertekend door CEO Albert Vasse en Jörn Torsten Verleger namens de toernooiorganisatie. Voor de Schaakolympiade in Dresden wordt DGT de leverancier van de schaakklokken, elektronische IT Oost Nederland haalt IT-goeroe Brian Madden op 24 juni naar Nederland voor een masterclass.

actueel | nieuws en feiten

schaakborden en ondersteunende software. Het is een van de grootste orders die ooit door een schaakorganisatie is geplaatst. Het aangekochte materiaal zal na de Schaakolympiade door de Wereldschaakbond FIDE worden gebruikt om schaken in armere landen te ondersteunen. Het Platform voor Stads- en Streekmarketing heeft met ingang van 1 juni 2008 een nieuwe naam: Enschede Promotie. Met die naam wil de organisatie helder aangeven waar ze voor staat: het sterker uitdragen van de positieve facetten van het ‘merk’ Enschede. De twee beeldmerken Enschede Uitburo en VVV Enschede blijven vooralsnog deel uitmaken van de Stichting Enschede Promotie. Enschede Promotie ziet als haar kerntaken het bevorderen van het (dag)toerisme, het profileren van de culturele activiteiten van Enschede en het vermarkten van Enschede als aantrekkelijke woon- en werkstad. Daarnaast blijft Enschede Promotie nauw betrokken bij de organisatie van evenementen. Samen met de andere evenementorganisatoren in de stad zorgt zij ervoor dat er het hele jaar van alles te beleven is in Enschede.

ten worden opgediend op een speciaal door een kunstenaar ontworpen onderbord, dat na afloop als uniek cadeau meegenomen mag worden. Met een gang langs de verschillende deelnemende restaurateurs kunnen liefhebbers zo een unieke collectie kunstborden bij elkaar sparen. Proeven van Kunst staat voor stimulering van lokale veelbelovende kunstenaars en kunst in het algemeen.

In één jaar (periode april 2006-april 2007) is de werkgelegenheid in Enschede gestegen met 1,4% (+ 1.056 arbeidsplaatsen). Dit is in lijn met de ambitie van het gemeentebestuur om over een periode van vier jaren een stijging van 4.000 arbeidsplaatsen te realiseren. De werkgelegenheidscijfers zijn afkomstig uit de zojuist verschenen Monitor Economische Ontwikkeling Enschede 2007. Daarin zijn de belangrijkste economische kengetallen opgenomen.

Robitex Multipromotionals levert dit jaar de zomercollectie voor de FC Twente Fanshop. De kledinglijn betreft een groot onderdeel van de gehele merchandising van de Fanshop. Onder meer sweaters, polo’s, T-shirts en vesten volledig in de stijl van FC Twente zijn deze zomer weer volop te koop in de fanshop of online via www.fctwente.nl. Robitex heeft het gehele traject van ontwerp tot de productie begeleid. Op dit moment zijn Robitex Multipromotionals en FC Twente reeds bezig met het samenstellen van de wintercollectie.

In de hotel de Wilmersberg in de Lutte is onlangs het eerste kunst-onderbord uitgereikt aan de heer Wools van Raad van advies van het Twent s Gastheer schap. Tijdens Proeven van Kunst worden in de deelnemende restaurants gedurende tenminste twaalf maanden speciale ‘Proeven van Kunst’-menu’s aangeboden. De gerech-

Onlangs is in hotel de Wilmersberg het project Proeven van Kunst van start gegaan.

De laatste gebouwen van de voormalige chloorfabriek van AkzoNobel aan de Boortorenweg zijn onlangs gesloopt. Het ‘chloorhoes’ is nu compleet verdwenen en daarmee behoort de chloorproductie in Hengelo definitief tot het verleden. Twee jaar geleden heeft de uitplaatsing van de fabriek naar Delfzijl plaatsgevonden. Vanaf dat moment zijn de voorbereidende werkzaamheden voor de afbraak gestart en in september vorig jaar werd een begin gemaakt. Een compleet wagenpark van honderden eenheden krijgt een nieuwe uitstraling, zonder te worden overgespoten! De meer dan 225 bedrijfsvoertuigen van Ziggo, een fusie van de bedrijven @Home, Casema en Multikabel, worden volledig ingepakt in een speciale folie. Nog nooit eerder gebeurde dit op zo’n grote schaal. RGN (Restyle Groep Nederland) uit Almelo verzorgt de restyling en heeft hiermee de primeur. Het met folie inpakken van hele voertuigen wordt ook wel ‘wrappen’ genoemd.

de opbrengsten begraafrechten, de erfpachtopbrengsten, de studiekosten in het kader van het minimabeleid en de lagere rijksbijdrage voor uitvoering van de Wet Bescherming Bodem. Het aantal startende ondernemers in Nederland is hoger dan ooit. Oost-Nederland scoort extra hoog: in heel Nederland was de groei 13%, in Oost-Nederland 19%. Hiermee heeft het gebied van de Kamer van Koophandel Oost Nederland na regio Den Haag (20%) het hoogste groeipercentage van Nederland. Wat betreft het aantal vrouwelijke starters zit Oost-Nederland met 29% net onder de landelijke norm. Ook het aantal buitenlandse starters is met 11% zo goed als gelijk gebleven tegenover 2006. Oranjewoud en TenCate hebben de overname van Edel Grass heden op 14 mei afgerond. De Nederlandse Mededingingsautoriteit (NMa) heeft ingestemd met de overname. Edel Grass is vooral een vooraanstaande aanbieder op de wereldmarkt van hockeysystemen. Edel Grass zal verder worden uitgebouwd tot een leidende aanbieder op het gebied van hoogwaardige

Eind vorige maand opende PRRE lastechniek een nieuwe vestiging aan de Josink Esweg in Enschede. PRRE biedt momenteel werk aan zes medewerkers en is bovendien naarstig op zoek naar twee nieuwe servicemonteurs. Vorige maand is een intentieovereenkomst getekend tussen Plegt-Vos Bouwgroep in Oldenzaal en de aandeelhouders van Geelen Bouw Groep in Vleuten, waarbij de intentie is uitgesproken dat Plegt-Vos Bouwgroep alle aandelen van Geelen Bouw Groep zal verwerven. De verwachting is dat begin juli de overname-overeenkomst getekend zal worden. Geelen Bouw Groep is actief in projectontwikkeling en uitvoerende bouw in alle segmenten van de woning- en utiliteitsmarkt. Het bedrijf heeft een omzet van circa € 40 mln. en er zijn 140 medewerkers in dienst. Kennispark Twente heeft in 2007 hard aan de weg getimmerd om de doelstelling van 10.000 extra hoogwaardige arbeidsplaatsen voor de regio Twente te realiseren. Het aantal arbeidsplaatsen op Kennispark Twente (exclusief Universiteit Twente) is met 6,6% gestegen ten opzichte van 2006 (van 4.669 in 2006 naar 4.975 in 2007).

26

Dit blijkt uit het jaarverslag 2007 van Kennispark Twente dat eind mei 2008 gepubliceerd is.

Twentevisie 06/2008

RGN (Restyle Groep Nederland) uit Almelo verzorgt de restyling van het totale wagenpark van Ziggo. De gemeente Hengelo heeft mede door lagere lasten van de bijstandsverlening, hogere dividenden en een hogere uitkering uit het gemeentefonds een batig saldo op de jaarrekening over het jaar 2007 van drie en een half miljoen euro. Het overgrote deel van het bedrag is ontstaan doordat voor de bijstandsverlening zo’n 1,3 miljoen te veel was begroot. Aan renteopbrengsten kan bijna vijf ton worden toegeschreven. Zo’n zeven ton van het positieve saldo is te danken aan meevallende dividendopbrengsten. Het gemeentefonds keerde één miljoen euro meer uit dan werd verwacht en ook de bouwleges en rioolrechten leverden een flinke duit meer op, zo’n 640.000 euro extra. Er staan wel wat tegenvallers tegenover, onder meer Twentevisie 06/2008

kunstgras sportsystemen in brede zin, waarbij de elkaar aanvullende kennis van Edel Grass, Oranjewoud en TenCate op het gebied van componenten, het integrale productieproces, veiligheid en duurzaamheid evenals bouwtechnische aspecten en installatie en onderhoud de basis vormt. De gemeente Hengelo wil de regie over het woningbouwprogramma proberen terug te krijgen. Daartoe wordt dit jaar letterlijk nog een woningbouwregisseur aangesteld. Die nieuwe functionaris wordt ook met bevoegdheden uitgerust om het beleid mee te kunnen aansturen. Het programma is niet meer in balans. Dat blijkt onder meer uit het enorme aantal appartemen-

ten, dat de laatste jaren in Hengelo is verrezen. Om een actueel beeld te krijgen van de behoefte aan nieuwe woningen, de typen en de doelgroepen staat er dit jaar ook een beoordeling van de bouwplannen op het programma. Daarbij wordt vooral naar projecten gekeken, die nu een lage prioriteit hebben. Acht steden, waaronder Hengelo, willen de openingstijden bij publieke dienstverleners en bedrijven in de gemeente verruimen. Op die manier moeten ouders hun werk beter kunnen combineren met de zorg voor hun kinderen. De acht gemeenten hebben daartoe maandag een overeenkomst getekend met minister Ronald Pasterk van Emancipatie en staatssecretaris Ank Bijleveld van Binnenlandse Zaken. Naast de gemeente Hengelo zullen ook de openings­ tijden in de gemeenten Maarssen, Geldermalsen, Halderberge, De Marne, Zaanstad, Alphen a/d Rijn en Leeuwarden verruimd worden. Op vrijdag 30 mei ondertekenen de Stichting Landschapsfonds Enschede en agrariër Hems Averink uit Twekkelo het eerste ‘groene diensten contract’. De stichting Landschapsfonds sluit contracten met boeren en andere particulieren en ze werft nieuwe fondsen. De boeren zeggen op hun beurt toe - tegen vergoeding - te zorgen voor onderhoud of aanleg van bijvoorbeeld bomen, houtwallen, kikkerpoelen, recreatiepaden of beken. De gemeente Enschede stelt 750.000 euro beschikbaar aan de stichting Landschapsfonds en de provincie Overijssel 547.000 euro. In de periode van14 april tot en met 16 mei lheeft de Rechtbank de volgende faillissementen doorgegeven. Let wel, tussen het verschijnen van deze uitgave en de uitspraak van de rechtbank kunnen er wijzigingen ontstaan. Voor de actuele situatie kan men terecht bij het handelsregister, telefoon 0900-1234567 of via www.kvk.nl/faillissementen. Almelo: J. Buist, geb. 11-2-1951 hodn Oud IJzer & Metaalhandel Buist; Totaalrenovatieplan C.V. Enschede: Chilled Food Company B.V.; Jaro Verhuur B.V.; H.A. Klaver, geb. 3-1-1969 hodn Doe Het Zelf Centrum Klaver; H.J.R. Busschers, geb. 20-11970 hodn Verkeers Educatie Team Twente. Hengelo: Progress Automatisering Hengelo B.V.; Eska B.V. Hellendoorn: H.D.H. Blankvoort, geb. 20-4-1974 hodn Blankvoort Trading. Oldenzaal: VDV X Sales & Marketing B.V.; C.G.L.M. Bentlage, geb. 28-2-1954 en M.J.F. Verheijen, geb. 18-9-1968 beiden vennoot van PC Platform V.O.F. Wierden: A.A.M. Schellekens Holding B.V.; P.J. Koopman, geb. 29-11-1945 hodn Ter Braak Makelaardij. ■ Persberichten kunnen per e-mail worden toegestuurd aan [email protected]. Tekst als word-bestand, eventuele foto’s of ander illustratiemateriaal als jpeg, 300 dpi.

27

Biologische kant- en klaarmaaltijden uit Haaksbergen

interview | voedsel

‘Met de Michelinsterren van moeder natuur…’ (door Patricia Penrhyn Lowe) Overtuigd van zijn missie begon Raymond Hertong met veel ervaring in de ‘gangbare maaltijdenwereld’ een nieuw biologische kant- en klaarmaaltijdenbedrijf in Haaksbergen: BioZorg. BioZorg bestaat sinds april, na een ‘pilot’ van een half jaar bij een zorginstelling in Nijmegen. “Het bedrijf is even vers als onze producten.” BioZorg richt zich op afnemers in het hele land. Zorginstellingen, horeca- en bedrijfscatering en ook de retail. In de keuken van het bedrijf aan de Industriestraat wijst alles op biologisch, emmers vol kruiden en specerijen, tapioca om te binden, zelfs grootmoeders nootmuskaat is biologisch. Kratten met vers van de akker aangevoerde eerlijke groenten. De zoektocht naar receptuur is nog in volle gang, om ook aan de verwende smaak van de hedendaagse consument te voldoen. “Op dit moment zijn we vooral bezig ons product af te stemmen op de vraag.” Kok Tony loopt rond met kleine potjes met biologische inhoud, die hij op proef heeft besteld en waarvan hij bulkvoorraden nodig heeft. “Dat is niet zo eenvoudig, elk ingrediënt moet gegarandeerd biologisch zijn. Daar is nog niet zo makkelijk aan te komen. Waar haal je bijvoorbeeld bouillon vandaan getrokken van biologisch vlees? Een smaakmaker als Maggi kan ook niet, dat moet een ander aroma zijn uit de biologische keuken. Een biologische maaltijd is toch wat anders van smaak.”

Raymond Hertong begon, met veel ervaring in de ‘gangbare maaltijdenwereld’, het nieuwe BioZorg dat biologische kant- en klaarmaaltijden produceert.

Bekeerd Hertong is dan wel ‘bekeerd’ tot biologisch, maar hij erkent ook de problemen. “Het is niet altijd even eenvoudig om van alles voldoende volume te krijgen, groenten vooral. Daarom hebben we zaaiplannen neergelegd bij biologische boeren, die dan ook verzekerd zijn van afname. Vlees is geen probleem, dat is er genoeg in het Vechtdal waarvan wij het betrekken. Dat geldt ook voor onze zuivel uit de Weerribben. Een biologisch wijntje bij het eten kan ook. We willen zo compleet mogelijk zijn.” Biologische groenten nemen de tijd en brullen niet de grond uit. Kunstmest is taboe. Duurzaamheid laat zich ook vertalen in prijs: een maaltijd van BioZorg is gemiddeld 25 procent duurder, maar dat verschil betaalt zich uit in meer smaak, redeneert Hertong. Bij BioZorg heb je geen aardbeien in de winter. Spruitjes met een ‘bite’ en de lichte bitterheid van ouderwetse spruitjes, knisperende Twentevisie 06/2008

stevige witlof met de smaak van oma. “Ik wil het biologisch product verbeteren en het voor iedereen toegankelijk maken. Dat is best moeilijk, maar niet onmogelijk. Ik zie het als een persoonlijke uitdaging om er een succes van te maken.”

Smaakpapillen Om de smaakpapillen te testen, organiseert BioZorg geregeld proeverijen voor potentiële afnemers. “We staan in Nederland vergeleken met landen als Italië en Engeland nog aan het begin van een ontwikkeling. Het komt vanzelf hier naartoe. De trend zal ook in ons land doorzetten. In de nabije toekomst gaan we ons zeker ook richten op de particuliere markt, via supermarkten en een online bestel- en bezorgsysteem van biomaaltijden.” Hertongs bedrijf heeft de benodigde biologische certificaten die kwaliteit garanderen. “Er ligt een

markt voor ons open, zegt de ondernemer die ooit begon aan de lopende band bij een grote runderslachterij. “Iedereen wil op den duur biologisch. Mijn vrouw wil niet anders meer. Er zijn veelbelovende ontwikkelingen, zoals de ministeries die een convenant hebben gesloten dat maaltijden in hun personeelsrestaurants vanaf 2010 voor 60 procent biologisch moeten zijn. Andere instellingen en bedrijven zullen volgen, dat merk je nu al. Het wordt een hele grote markt, waarop wij willen inspelen.” BioZorg heeft zich al verzekerd van expansiemogelijkheden op eigen terrein, zodat het bedrijf aan de voorspelde groeiende vraag kan beantwoorden. “Onze productiecapaciteit is toereikend om op dit moment aan de vraag te voldoen. We zitten nog in de aanloopfase, we gaan eerst mooie recepturen maken en dan moet de zaak echt gaan draaien. Met de Michelinsterren van moeder natuur,” belooft Hertong. ■

29

‘Ik wil in New York optreden, al sta ik in het koor, het maakt me niets uit’

Interview | carrièrevrouw

Esther Pierweijer wil doorbraak

forceren via televisie En hoe gaat dat schnabbelen? “Heel goed. Ik doe veel studiowerk. Ik zing de ‘backingvocals’ voor Petra Berger en Thomas Berge. Dat is voornamelijk voor de CD-opnamen. Ik treed weinig met ze op omdat het altijd in het weekend is en dan zing ik al bij de Dinnershows. En dat vind ik toch leuker. En ik heb net Singing Bee op TV gedaan, het programma van Gordon. Wij zongen de nummers voor en de kandidaten moesten het afmaken. Jammer dat het door te weinig kijkcijfers van de zender is gehaald.” Tussen de bedrijven door mogen we backstage kijken. Bij elk stuk hoort natuurlijk een ander kostuum.

‘Ooit wil ik in New York staan, al zing ik dan in een koor, dat maakt me niks uit. Dat is een droom’ Het valt me op hoe rustig de artiesten zijn, ze nemen alle tijd voor ons.

Esther Pier weijer, met Carrie Ten Napel als geboeide toeschouwster, kan ook op de viool goed uit de voeten: “Ik kan niet acht keer per week op de bühne hetzelfde doen, dat voelt echt als lopendebandwerk.”

Voor Twentevisie portretteert Carrie ten Napel een aantal succesvolle ondernemende vrouwen uit het oosten des lands; een zoektocht naar de carrièrevrouw. In dit nummer Esther Pierweijer, artieste. Ten Napel kreeg thuis de journalistiek met de paplepel ingegoten van vader Evert (Studio Sport). Ze werkte zelf als sportjournalist voor Tien (het televisiekanaal van John de Mol, dat inmiddels ter ziele is) en ze is dit televisieseizoen presentatrice van het praatprogramma En Dan Nog Even Dit (dagelijks bij TV Oost).

32

(door Carrie ten Napel) Esther Pierweijer is met recht een multitalent op muzikaal gebied. De Enschedese studeerde af in zang, viool en piano aan het conservatorium. Veelzijdigheid loopt als een rode draad door haar leven. De ene dag treedt ze op in het concertgebouw, de volgende dag verzorgt ze de ‘backingvocals’ bij bekende artiesten en de dag daarop zingt ze de sterren van de hemel in de Novomundo Dinnershows. Maar ooit hoopt ze met haar eigen theatershow door het land te toeren, waarin ze al haar kunsten kan combineren. Voor dit verhaal spreken we haar niet alleen, maar ze heeft ons ook uitgenodigd voor de Novomundo Dinnershow in studio 21 in Hilversum. Mensen worden tussen de gangen door vermaakt met dans en muziek. En dan zien we ook de veelzijdigheid van Esther.

Ze bespeelt werkelijk op fantastische wijze de viool en piano. Ze zingt moeiteloos klassiek, pop en musicals achter elkaar. Eén nummer is zelfs speciaal voor haar geschreven waarin ze al deze talenten combineert.

Hoeveel dinnershows doe je per week? “Nu doe ik er twee, drie per week, maar in november en december hebben we topdrukte, dan doe ik er soms wel zes. In januari zijn mensen wat zuiniger en in maart trekt het weer wat aan. Ik krijg altijd een optielijst en hoor dan twee weken van te voren of het door gaat. Maar ik moet die avonden dus wel vrijhouden. Ik heb een jaarcontract, maar dat is geen garantie; ik krijg geen salaris, maar een honorarium per show. Als het druk is, heb ik een riant salaris. Zijn het slechte weken, dan moet ik erbij schnabbelen.” Twentevisie 06/2008

“We doen dit natuurlijk al een aantal jaren. Het gaat echt op routine, want het programma zit in het hoofd geprogrammeerd. Maar elke avond probeer je er wel weer een groot feest van te maken. En ik kan alles van mezelf kwijt in deze shows. Volgend jaar krijg ik nog een grotere rol, ze willen dan nog meer gebruik maken van mijn veelzijdigheid. En ik vind het alleen maar super om viool, piano, zang en dans te combineren op één avond.” Directeur Wentink bevestigt de ontwikkelingsmogelijkheden van Pierweijer: “Zij heeft zoveel talent, daar gaan we volgend seizoen meer gebruik van maken.”

Maar je hebt toch kwaliteiten genoeg om ook solo te gaan? “Ja, dat denk ik wel. Maar het is wel moeilijk omdat ik alles leuk vind. Ik kan geen keus maken. Ik ben nu een concept voor een show aan het verzinnen samen met mijn management waarin onder anderen Guus Verstraete (tv-regisseur en echtgenoot van Simone Kleinsma) zit. Een show met als thema musicals waarin ik een prominente rol krijg.”

Hoe moet de show eruit gaan zien dan? “Het liefst wil ik een intieme theatershow gaan maken. Een tour door de wereld, waarin ik de mensen meeneem langs allerlei landen. Twentevisie 06/2008

Daar vertel ik wat over en ik laat de verschillende culturen ten gehoren brengen. Een show die ik zelf heb bedacht en helemaal zelf uitvoer en waarin ik natuurlijk speel en zing, met een klein clubje muzikanten erbij. Het zit er wel aan te komen, maar ik heb meer bekendheid nodig, anders komen de mensen niet naar het theater.”

Hoe ga je dat doen? “Daar zijn we nog over aan het nadenken. Het is wel belangrijk want niemand komt als je niet bekend bent, zelfs de theaterliefhebbers niet. We hebben een paar opties: spelen in een musical, een hitje maken of een duet met een bekende Nederlander. Wat mij het leukste lijkt is om meer op televisie te komen, zoals met Singing Bee. Of met een groot optreden tijdens het musicalgala dat op tv wordt uitgezonden. Als het dan door bijvoorbeeld ‘De wereld draait door’ wordt opgepakt, zit je goed. Komende maanden gaan we brainstormen, liedjes arrangeren en muzikanten bekijken. Al wordt ik eerst voor een half uur geboekt, dan kan ik het later wel uitbreiden.”

Ben jij een carrièrevrouw? “Vind ik mezelf een carrièrevrouw? Ja, ik werk er heel hard voor. Ik vind een privéleven belangrijk, maar ik wil nu hiervoor gaan. Ik hoef geen bekende Nederlander te worden of zo. Dat lijkt me verschrikkelijk. Ik wil mezelf echt niet in een roddelblad terug te zien. Als ik maar gewoon geboekt wordt en mooie dingen mag doen. Ooit wil ik in New York staan, al zing ik dan in een koor, dat maakt me niks uit. Dat is een droom.”

Wat heb je ervoor moeten doen zover te komen? “Het is hard studeren en werken. Als andere meiden uitgingen stond ik tot diep in de nacht op te treden. Dit moet je ervoor over hebben. En dan moet je nog geld verdienen, dus ernaast werken en naar school. Vooral viool en piano betekenen heel veel studeren. Daar gaat veel tijd inzitten.”

Waar komt die muzikaliteit vandaan? “Mijn vader was concertpianist en gaf les aan het conservatorium. Mijn moeder speelde ook piano en nam me altijd mee naar concerten. Op oude video’s die mijn opa van mij heeft gemaakt, sta ik als tweejarige al met een microfoon te zin-

gen op Luv en de Dolly Dots. Ik heb vroeger veel met mijn vader opgetreden. We waren zo goed op elkaar ingespeeld. Ik heb daarna nooit meer iemand gevonden die mij zo goed kan begeleiden, heel irritant. Het zit dus in de genen. Toen ik tien was, zong ik bij ‘Kinderen voor Kinderen’ al alle solo’s. Daarna werd ik voor veel kindermusicals gevraagd. Na mijn studie trad ik veel op in opera’s. Op mijn negentiende werd ik voor het musicalcafé Showbizzcity gevraagd en zo rolde ik het entertainment in.”

Heb je nooit het gevoel gehad dat je alles half deed? “Misschien wel. Als ik me meer op viool had gericht en harder had gestudeerd, was ik wellicht zover gekomen als Janine Jansen, al is zij een uitzonderlijk talent. Maar ik kan niet één ding. Daarom zit ik niet in een musical. Ik kan niet acht keer per week op de bühne hetzelfde doen, dat voelt echt als lopendebandwerk. Ik kan nu alles combineren. De ene dag sta ik te zingen in de studio en de andere dag sta ik met de viool in het concertgebouw. Het komt ook allemaal op mijn pad. Ik rolde van de opera in de musical, van klassiek in pop. En ik ben zo bevoorrecht dat ik het nog kan ook. Daarom geniet ik van die veelzijdigheid.”

En daarom heb je het acteren er ook maar bij gepakt? “Ik speel in de regiosoap ‘Van Jonge Leu en Oale Groond’. Er was een oproep op RTV Oost. Mijn moeder vond het wel iets voor me. Ik twijfelde nog tot dat Kemna Casting mij belde. ‘Woon je nog in het oosten en kun je Twents’ was de vraag. Ik heb een screentest gedaan en zat in de serie. Ik vind het leuk om daar twee maanden in de zomer fulltime mee bezig te zijn. En daarna ga ik weer muziek maken.”

Je hebt al zoveel gedaan, maar je bent niet bekend bij het grote publiek. Is dat vervelend? “Nee, op zich niet, ik hoef niet herkend te worden op straat. In Twente gebeurt dat wel door de serie natuurlijk. Televisie speelt een grote rol. Ik vind het wel heel leuk als mensen na de show naar me toe komen en zeggen dat ze het geweldig vonden. Ik heb wel de ambitie om met mijn foto en naam op een poster te hangen die mijn show aankondigt. Maar die bladen, daar wil ik niet in.” ■

33

Vrijblijvend persoonlijk advies? Kijk op www.twentevisie.nl

column | training en coaching

‘Probleemgevallen’ of ‘Goudhaantjes’? In de dagelijkse praktijk komen we het veel tegen. Ondernemers en managers die als het gaat om het trainen en opleiden van hun medewerkers vooral zoeken naar de ‘probleemgevallen’ in hun organisatie. Een voorbeeld? Neem Gerard, al jaren directeur bij een van de best draaiende metaalbedrijven in Twente.

Prestatieverbetering Gespreksonderwerp - prestatieverbetering door middel van gerichte training. Gerard is een enthousiast verteller: ‘Het gaat op dit moment heel goed, Regina. Het werk komt aanwaaien. De sfeer is goed. En als ik kijk naar mijn mensen … de meesten werken hier al iets langer, zijn goed ingewerkt, presteren over het algemeen goed, dus nee, op dit moment lijkt trainen niet zinnig’. Na wat kritische doorvragen van mijn kant krijgt Gerard een idee. Gerard heeft een groot probleem met één van zijn mensen zoals hij zelf zegt. ‘Het gaat om Jan’ vertelt hij enigszins bedroefd, een van zijn voormannen in de productie. ‘Misschien moet je hier wat mee doen, want hij communiceert te weinig en is bot in de omgang …’ Natuurlijk organiseren we graag een maatwerk of open training voor Jan. Alleen … de redenatie van Gerard is in mijn beleving onvoldoende effectief als het gaat om de lange termijn ontwikkeling van zijn mensen en organisatie. Immers, Gerard ontwikkelt nu één van zijn medewerkers op een aspect, waarin deze persoon van huis uit al niet uitblinkt. Een ster zal hij hierin dus - ook na een goede training of een gedegen coachingstraject - nooit worden. Daarmee blijft deze actie ‘ad-hoc’ en natuurlijk zal het effect er wel zijn, maar voor de organisatie is de stap die gemaakt wordt klein.

Boeien en Binden Herkent u het volgende? Waar ik ook kom, is de term ‘boeien en binden van medewerkers’ vanwege de krappe arbeidsmarkt overal hot. Bij u vast ook! Het binnenhalen van de juiste mensen is al een enorme uitdaging. Hen vasthouden en hun talenten uitbouwen zodat beide partijen langdurig blij met elkaar blijven, is mogelijkerwijs nog ingewikkelder. Naast voldoende aandacht en een goede werkrelatie kan training - juist gericht op uw goudhaantjes - hierin een goed middel zijn. Twentevisie 06/2008

Waarom juist de goudhaantjes trainen? Zij doen het toch al goed? Dat klopt, maar stel dat Gerard nu juist zijn goudhaantjes zou trainen? Diegenen die er al goed in zijn en lol hebben in de communicatie met ‘intern’ en ‘extern’? Diegenen die graag nog verder uitgedaagd worden om te groeien en te ontwikkelen? Als mens hebben we vaak de neiging deze ‘kartrekkers’ van de organisatie niet zoveel aandacht te geven. Zij redden zich toch wel? Zij hebben toch geen training ‘nodig’? U hebt als ondernemer al uw tijd en aandacht nodig om problemen op te lossen en bezig te zijn met de dagelijkse praktijk. Zie daar de valkuil.

Effect & accelereren! Stel Gerard zet zijn kartrekkers bij elkaar in een aan hun praktijk aansluitende training en laat ze elkaar inspireren en nog vérder te accelereren. Dan zal er een effect ontstaan dat leidt tot een win/win situatie.

Winstpunt 1 De ‘goudhaantjes’ zijn blij, want zij hebben weer stappen gemaakt en zijn gegroeid. Zij zullen enthousiast met elkaar aan de slag gaan (zij zijn immers in de training samen tot de conclusie gekomen dat bepaalde punten beter moeten kunnen) om hun ontwikkelpunten in praktijk te brengen. Zo heeft Gerard ervoor gezorgd zijn mensen te boeien en te binden, wat leidt tot een grotere binding met hun bedrijf en met Gerard zelf.

Winstpunt 2 Samen met Gerard zorgen zij voor een effect dat voor de organisatie van Gerard duidelijk merkbaar is en voor Gerard in geld, tijd en energie meetbaar rendement oplevert. En dat terwijl zij geen training ‘nodig’ hadden…

Regina Nieuwmeijer De auteur is directeur van Jobo Training & Coaching / XL10 Training

Van goed naar geweldig Tip aan alle ondernemers voor wie binnenkort weer functionerings- en POP-gesprekken voor de deur staan. Zoek niet naar ontwikkeling op competenties en talenten die uw medewerkers toch niet bezitten. Maar zoek naar trainingen en opleidingen die de talenten en sterke punten van uw medewerkers juist versterken en die ervoor zorgen dat ze verschuiven van ‘goed naar geweldig’! ■

Arjan Bloemendaal Directeur Jobo Training & Advies en XL10 Training

35

transacties

| vastgoed

Vastgoed transacties Almelo u Uniek Bedrijfsmakelaars heeft circa 80 m² kantoorruimte met circa 65 m² magazijn verhuurd aan het Twentepoort West 60. De huurde is VLA (werving en selectie van bouwprojecten en personeel). De huurprijs bedraagt € 15.000,-. u Uniek Bedrijfsmakelaars heeft namens een

particulier op de Woonboulevard 42 circa 1308 m² winkelruimte verhuurd aan Jysk BV. De huurprijs bedraagt € 95.000,- per jaar. u U niek Bedrijf smakelaars heef t aan de

Deldensestraat 31 -31A / Violierstraat ong. 525 m² winkelruimte en opslagruimte op de etage en een woonruimte verkocht in opdracht van een particulier aan een ontwikkelaar. u Uniek Makelaars heeft circa 5.042 ² winkel-

ruimte aan de Woonboulevard 42 verhuurd aan Finkers Wonen. Dit betreft een huurverlenging. De ruimte is verdeeld over de begane grond + etage.

vastgoed | transacties

Enschede u De Beckmann Groep concentreert alle activiteiten aan de Hendrik ter Kuilestraat 183. Het gaat om het al in Enschede gevestigde Beckmann Elektrotechniek en om Beckmann Elektro Mechanisch Onderhoud in Oldenzaal, het voormalige Beckmann-Kamphuis. Het gaat om een bedrijfspand van circa 3.735 m² onderverdeeld in circa 3.310 m² bedrijfsruimte alsmede circa 425 m² kantoorruimte. DTZ Zadelhoff v.o.f. trad op namens de eigenaar, een particuliere belegger. De huurprijs werd niet bekend gemaakt u Snelder Zijlstra Bedrijfsmakelaars v.o.f. heeft

de winkelruimte, totaal groot 600 m², gelegen aan de Langestraat 27 aangehuurd voor Sooco Footbar, de multibrand shoe & sneaker fashion footbar. De huurprijs is niet bekend gemaakt. u Hengelsportvereniging VIOS heeft de kan-

toorruimte, totaal groot 140 m², gelegen aan de Eeftinksweg 17 in eigendom verworven. Snelder Zijlstra Bedrijfsmakelaars v.o.f., Partner in Dynamis, bracht deze transactie namens de eigenaar tot stand. De koper werd geadviseerd door Verwey Vastgoed.

Hengelo u E uverman Temmink & Partners Bedrijfs­ makelaars heeft namens haar opdrachtgever aan de Deurningerstraat 1 circa 540 m² winkelruimte verhuurd aan een I-Kook. De huurprijs bedraagt naar verluidt € 41.000,-.

u Snelder Zijlstra Bedrijfsmakelaars v.o.f. heeft

namens projectontwikkelaar VDR Vastgoed B.V. een bedrijfsunit, groot 163 m², in het bedrijfsverzamelgebouw gelegen aan de Midzomerweg verkocht. De koper is een particuliere belegger. De koopsom is niet bekend gemaakt.

u Goos Horeca, een cash & Carry formule met u Snelder Zijlstra Bedrijfsmakelaars v.o.f. heeft

reeds vijf vestigingen in Nederland, heeft aan de Diamantstraat 1-11 1.360 m² showroomruimte gehuurd. De huurprijs is niet bekend gemaakt. Snelder Zijlstra Bedrijfsmakelaars v.o.f. bracht deze transactie namens de verhuurder, een particuliere belegger, tot stand.

namens projectontwikkelaar VDR Vastgoed B.V. een bedrijfsunit, groot 183 m², in het bedrijfsverzamelgebouw gelegen aan de Midzomerweg verkocht. Koper is Elzinga Installatietechniek. De koopsom is niet bekend gemaakt.

u Namens de verkoper, een particuliere belegu N amens de eigenaar, Menlen Beheer B.V.,

heeft Snelder Zijlstra Bedrijfsmakelaars v.o.f. de winkelruimte, groot 70 m², gelegen aan de Haaksbergerstraat 113a verhuurd. De huurder is Mousa Wasserette en Kledingherstel. De huurprijs is niet bekend gemaakt. u S nelder Zijlstra Bedrijfsmakelaars v.o.f.

heeft aan de Kopersteden 22-3 namens de verhuurder, een particuliere belegger, 160 m² bedrijfsruimte met 160 m² kantoorruimte verhuurd. De huurder is

ger, heeft Euverman Temmink & Partners Bedrijfsmakelaars 118 m² winkelruimte met bovenwoning, gelegen aan de Molenstraat 22, verkocht aan een particulier. De koopsom bedraagt naar verluidt € 305.000,-. Dekkers Garantiemakelaars trad op namens de koper.

Aan de Kopersteden 22-3 in Enschede is 160 m² bedrijfsruimte met 160 m² kantoorruimte verhuurd aan Povo Design.

Povo Design v.o.f. De huurprijs bedraagt € 19.667,- per jaar. u B ukatchi B.V. heeft de kantoorruimte-

met een oppervlakte van 140 m² aan de Marssteden 108 gehuurd. De huurprijs bedraagt € 10.800,- per jaar. Snelder Zijlstra Bedrijfsmakelaars v.o.f. bracht deze transactie namens de verhuurder, een particuliere belegger, tot stand. u Tempo Team heeft aan het Hoedemakerplein

2. 480 m² kantoorruimte op de begane grond gehuurd. De huurprijs is niet bekend gemaakt. Snelder Zijlstra Bedrijfsmakelaars v.o.f. bracht deze transactie namens de verhuurder, een institutionele belegger, tot stand. Enter u Uniek Bedrijfsmakelaars heeft namens huidige huurder van de Vonderweg 42 een bedrijfs-/showroomruimte van circa 780 m² met circa 140 m² kantoor op de verdieping onderverhuurd aan TKPS BV voor een huurprijs van € 3.500,- per maand.

aan de Veldmaterstraat 176 verhuurd. De huurder is een franchisenemer van de DA-formule. De huurprijs bedraagt € 30.000,- per jaar. Hardenberg u Wavin Nederland heeft een huurcontract gesloten voor circa 3.710 m² kantoorruimte aan de J.C. Kellerlaan 8. Het gebouw is in belegging genomen door Balk C.V. uit Hardenberg. Het bestaande kantoorgebouw van Wavin Nederland met een oppervlakte van circa 1.290 m², zal volledig gerenoveerd worden en naast de huidige locatie wordt een nieuw kantoor gebouwd met een totale omvang van circa 2.420 m². Per 1 januari 2009 zal dit gebouw turn-key opgeleverd worden. DTZ Zadelhoff begeleidt Wavin Nederland bij het gehele proces van aanhuur, verkoop en projectmanagement.

u A an de Generatorstraat 34 is per 1 oktober

a.s. circa 800 m² bedrijfsruimte met kantoorruimte verhuurd aan Gietart Hengelo ten behoeve van haar afdeling Kaeser Kompressoren. De huurprijs is niet bekend gemaakt. Euverman Temmink & Partners Bedrijfsmakelaars bracht de transactie tot stand namens de verhuurder. Rijssen u Uniek Bedrijfsmakelaars heeft namens een particuliere belegger circa 180 m² winkelruimte met circa 130 m² magazijn aan de Haarstraat 56A verkocht aan eveneens een particuliere belegger. De koopprijs bedraagt € 565.000,u Uniek Bedrijfsmakelaars heeft circa 148 m²

winkelruimte op A1 locatie verhuurd aan Sans Kleding aan de Haarstraat 36.

Goor u Ten behoeve van de uitbreiding van haar winkelformule IT’s heeft Impact Retail B.V. circa 400 m² winkelruimte gehuurd in het in aanbouw zijnde winkelcomplex met woningen, gelegen aan de Grotestraat. Snelder Zijlstra Bedrijfsmakelaars v.o.f. trad op namens verhuurder Woningfonds Nederland CV. Impact Retail B.V. werd geadviseerd door DT Z Zadelhoff Winkels Oost. Haaksbergen u S nelder Zijlstra Bedrijfsmakelaars v.o.f. heeft namens de eigenaar, een particuliere belegger, de winkelruimte gelegen

Er zijn winkelruimtes verhuurd aan de Woonboulevard 42 in Almelo.

36

Twentevisie 06/2008

Twentevisie 06/2008

Tempo Team heeft aan het Hoedemakerplein 2 in Enschede 480 m² kantoorruimte op de begane grond gehuurd.

37

actueel | personeelstransfers

“Een ware leider legt een besluit niet op, maar zorgt ervoor dat mensen het zichzelf opleggen” (Nelson Mandela)

Mens en organisatie Voor de maand juni werden de volgende opmerkelijke transfers op management- en directieniveau in Twente bij de redactie van Twentevisie aangemeld. Outplacementbureaus, werving- en selectiebureaus, bedrijven of instellingen, maar ook nieuwe medewerkers zelf kunnen recente transfers doorgeven aan de redactie van Twentevisie via www.twentevisie.nl (voorpagina, rechts in de menubalk). Susanne Wichman (44) is sinds 1 april de nieuwe directeur van het Student & Onderwijs Service Centrum van de Universiteit Twente. Met haar jarenlange onderwijservaring op zak en door haar laatste functie als hoofd van de afdeling informatie, studenten en onderwijsondersteuning aan Saxion Hogescholen ziet ze haar taak - de implementatie van het nieuwe S&O Service Centrum - met vertrouwen tegemoet. Berend Moerdijk (34), de voormalige regiodirecteur van HumanCapitalCare Oost Nederland, is sinds februari zijn eigen onderneming gestart, Aedem. Aedem levert een eHRM oplossing in de vorm van een Vitality Portal waarop modules worden aangeboden die de Human Resource Manager ondersteunt bij zijn dagelijkse werkzaamheden en uitdagingen. Human Resource Management gaat om de inzetbaarheid van het menselijk talent. Met behulp van een geïntegreerd informatiesysteem neemt Aedem de Human Resource professional randzaken uit handen, zodat hij ervoor kan zorgen dat de juiste werknemers op de juiste plek in Berend Moerdijk. het bedrijf komen. Janine Swaak (39) uit Enschede is per 1 mei gestart als Manager Beleid & Relatiebeheer bij Twente Milieu. Swaak heeft na haar promotie op de Universiteit Twente bij het Telematica Instituut gewerkt als onder andere programmamanager. Daarnaast heeft zij wereldwijd trainingen verzorgd op het gebied van Open Innovatie. Bij Twente Milieu is Swaak verantwoordelijk voor het verder professionaliseren van een hoogwaardig afval- en milieubeleid, het ontwikkelen van vernieuwende diensten en producten alsmede het structureren van een goed relatiemanagement met zowel gemeenten als bedrijven. Janine Swaak

Twentevisie 06/2008

Het Enschedeese bedrijf Virobuster heeft per 1 maart ir. Alain le Loux MBA aangetrokken als Algemeen Directeur. Virobuster heeft een innovatief concept ontwikkeld dat het mogelijk maakt om in de lucht zwevende bacteriën, schimmels en virussen te elimineren. De techniek is wereldwijd gepatenteerd. Alain le Loux was hiervoor werkzaam als divisiedirecteur bij het beursgeAlain Leloux noteerde Getronics PinkRoccade. Naar aanleiding van de overname bij Grolsch door SABMiller plc hebben er diverse veranderingen plaatsgevonden op management- en directieniveau. Rob Snel wordt de nieuwe algemeen directeur. Snel is sinds 1984 in dienst bij Grolsch en op dit moment lid van de Raad van Bestuur. Ronald van Amerongen heeft de functie van Global Brand Director aanvaard. Voorheen was hij Global Marketing Director binnen Grolsch. Van Amerongen is sinds 2006 in dienst bij de bierbrouwer. Jan Nales is marketing directeur voor de Nederlandse markt geworden. Nales was voorheen marketing manager binnen de organisatie. Tom Wilms is als Brand Leader verantwoordelijk voor het merk Grolsch in Nederland. Wilms is sinds 2000 werkzaam bij Grolsch. Daarvoor heeft hij bij Sara Lee, Douwe Egberts en ACNielsen gewerkt. Per 1 mei is Raymond Kerver gestart als vestigingsmanager voor de nieuw te openen vestiging van Maandag® in Hengelo. Bij Maandag® werken 1600 interim professionals met diverse specialisaties. Voorheen heeft Kerver diverse functies bekleed bij onder andere Ericsson, Raymond Kerver Randstad en Deloitte. Meine Bruinsma uit Boekelo is per 10 april benoemd tot de nieuwe directeur van Regiebureau Natura 2000. Het bureau coördineert het tot stand komen van beheerplannen voor beschermde natuurgebieden. Bruinsma was hiervoor onder andere werkzaam als griffier van de provincie Noord-Brabant en als gemeentesecretaris in Enschede. Daarnaast is hij als interim manager betrokken geweest bij diverse bestuurlijke projecten, waaronder landelijk programmadirecteur van het regiebureau Investeringsbudget Landelijk Gebied (ILG).

Deze pagina wordt samengesteld door Joost Luttikhuis, directeur van Cevae TopSelect. Objectief, in samenspraak met de hoofdredactie.

Naam: Marc Leeuw Leeftijd: 41 jaar Woonplaats: Enschede Burgerlijke staat: gehuwd Vorige functie: sabbatical Huidige functie: directeur Mindshift Kunt u iets meer vertellen over Mindshift? In 2007 is Mindshift BV opgericht door aantal ervaren ondernemers in Twente. Zij combineren hun ambitie, betrokkenheid, netwerken en zakelijke inzichten om kansrijke startende en doorstartende ondernemingen sneller te laten groeien. Mindshift neemt een minderheidsaandeel in deze bedrijven en biedt actieve hands-on ondersteuning op het gebied van strategievorming, organisatie en management, juridische vraagstukken, communicatie, business development en financiering. Na verloop van tijd zal Mindshift zijn aandeel in deze organisaties weer verkopen. Waarom de stap naar Mindshift? Voor Mindshift heb ik een sabbatical gehad. Het is ook de periode waarin we naar Enschede zijn verhuisd. Daarvoor heb ik jarenlang verschillende managementfuncties bekleed bij organisaties in het westen van het land. Ik wilde graag meer betrokken zijn bij de ontwikkeling van bedrijvigheid in de regio waar ik woon. Wat mij aanspreekt als directeur van Mindshift is de veelzijdigheid van de functie, het innovatieve speelveld, het werken met veel verschillende partijen en belangen en de uitdaging er een succes van te maken. Waar staat u over 5 jaar? Over 5 jaar zal Mindshift participeren in circa 10 veelbelovende (technologische) bedrijven in Twente. Daarnaast zullen we de eerste participaties weer van de hand hebben gedaan om te kunnen investeren in de andere veelbelovende bedrijven. Mindshift heeft dan aan de wieg gestaan van een aantal succesvolle bedrijven en mede een flinke impuls gegeven aan de werkgelegenheid in de regio. Wat is uw credo in het leven? Vaar je eigen koers.

39

Springruiter Jeroen Dubbeldam forceert fysiek herstel voor Olympische Spelen

olympische spelen | huishoudboekje

‘Ik voel dat er In september van dit jaar worden de Olympische Spelen in Peking gehouden. Tot die tijd zal in Twentevisie een serie verschijnen van Twentse sporters die daar acte de presence geven, over hun leven en hun financiën.

(door Gerhard Nijboer) Tot voor kort gaf niemand nog een cent voor de kansen dat Jeroen Dubbeldam de Olympische Spelen zou halen. De Weerselose springruiter had net een nekhernia achter de rug toen hij op 22 april onzacht werd getoucheerd door een edele viervoeter. Met een verpulverde knie en een gebroken kuitbeen zagen doktoren weinig mogelijkheden op tijdig herstel, maar amper vijf weken later bewijst Dubbeldam het tegendeel. “Ik heb stiekem al weer op het paard gezeten. Ik hoop zelfs dat de bondscoach me als reserve meeneemt in de landenploeg voor het CHIO in Aken. Ik doe er alles aan om óók de Olympische Spelen te halen. Ik denk dat het lukt.” Jeroen Dubbeldam denkt dus dat hij ook nu weer iets te zoeken heeft op de Spelen, die voor de paardensporters overigens niet in Peking maar in Hong Kong worden gehouden. Zoals in 2000 in Sydney toen hij de legendarische schimmel De Sjiem naar het goud stuurde. Maar toen ging hij er gezond en met een goede voorbereiding naar toe. Nu is dat anders. Maar waarom dan toch koste wat het kost een mogelijk risicovol herstel forceren om er in Hong Kong bij te zijn? “Omdat het mijn grote doel voor dit seizoen is,” is het simpele antwoord. “Misschien is het wel alleen mijn gevoel dat zegt dat ik daar een kans heb op een medaille. In de paardensport kan een millimeter het verschil maken tussen goud en de dertigste plaats, maar toch wil ik die kans benutten, want gevoelsmatig denk ik dat ik daar iets te zoeken heb. Toen ik na dat ongeluk op de grond lag, schoot de Olympiade als eerste door mijn hoofd. Niet het gezin, wat toch meer normaal zou zijn geweest, niet de stal, niet mijn been en knie, maar de Olympische Spelen. Misschien zegt dat iets.” Heeft Jeroen Dubbeldam wat te zoeken op de Olympische Spelen na zijn zware blessures? Hijzelf denkt van wel.

40

Heel zuinig Het tekent het karakter van de man die, ondanks zijn ‘nog maar’ 35 jaar, al vijftien jaar Twentevisie 06/2008

weer iets te halen is’ in de mondiale wereldtop meedraait. Op geheel eigen wijze verwierf Dubbeldam zich in zowel sportief als handelsopzicht met Stal De Sjiem een plek in de wereldtop. Op het sportieve vlak deed en doet hij dat “door heel zuinig op de paarden te zijn. Ik heb de grote successen in die jaren met slechts drie paarden behaald (Killarney, De Sjiem en BMC Up and Down). Ik ben niet elk weekeind op concoursen. Ik selecteer de wedstrijden nauwkeurig en stel me één of twee hoofddoelen per jaar. Op bijvoorbeeld een EK, WK, de Olympische Spelen of een grote Grand Prix wil ik net dat beetje extra uit mijn paard kunnen halen. Als je dat wilt, kun je dat één of twee weken daarvoor of daarna niet nóg eens van het dier vragen. Ik ben daar heel erg mee bezig en ik geloof ook dat ik daar wel goed in ben.”

Diermanagement De feiten geven Jeroen Dubbeldam gelijk. Waar het merendeel van zijn collega’s de successen veelal in korte tijd met één paard haalt en daarna het dier óf snel voor veel geld verkoopt óf opgebrand op stal zet, dan wel in dienst van een eigenaar de overwinningen met verschillende paarden boekt, kiest de geboren Zwollenaar de weg van zorgvuldig dier- en mensmanagement op lange termijn. Daarmee pakte hij onder (veel) meer drie Europese titels, werd wereldkampioen, zegevierde in de prestigieuze Grote Prijs van Aken en greep het Olympisch goud in Sydney. “Balans in rust en inspanning, voeding, druk en ontspanning is niet alleen het beste voor mij, de paarden en onze stal, maar ook voor ons gezin. Het is mijn overtuiging dat je alleen op die manier op alle fronten de top kunt bereiken. Ik heb met name van De Sjiem geleerd dat je vooral tijd moet investeren om optimaal te presteren. Tijd om te trainen, tijd om plezier te hebben, tijd om te presteren, maar ook tijd om rust te nemen en vooral tijd om bij blessures gezond te worden en te blijven.”

In de etalge Voor Jeroen Dubbeldam is het zakelijk gezien niet (meer) nodig om op de Olympische Spelen in Hong Kong present te zijn. Het sportieve succes is nauwelijks nog van invloed op de (financiële) resultaten die hij met de handelsstal boekt. “Het helpt natuurlijk altijd wel een beetje als ik opnieuw een Olympische medaille zou Twentevisie 06/2008

halen, maar we hebben in de loop van de jaren wel een zodanig goede naam als opleidings- en handelsstal opgebouwd dat we niet afhankelijk zijn van sportieve successen om klanten naar onze stal te halen,” aldus Dubbeldam, die er overigens aan toevoegt dat hij in de beginjaren zijn stal wel degelijk in de etalage heeft gezet door sportieve successen. “Maar inmiddels weet iedereen wel wat Stal De Sjiem te bieden heeft,” zegt de man die zichzelf niet bestempelt als echte ouderwetse handelsman van de snelle in- en verkoop.

‘We hebben in de loop der jaren een goede naam als opleidings- en handelsstal opgebouwd, we zijn niet meer afhankelijk van sportieve successen om klanten naar onze stal te halen’ “Echt handelen is niet mijn stiel. Maar we investeren heel veel in jonge paarden, die we helemaal opleiden tot ze op het niveau van de potentiële klant zijn. Dat kan lang duren, maar dat komt dan ook in de prijs tot uiting. We verkopen in principe ook alleen maar paarden aan mensen, van wie we weten dat ze bij elkaar passen. Ik vind het dan ook fantastisch dat er al heel wat paarden in het internationale Grand Prix-circuit uitkomen, die hier opgeleid zijn. Daar geniet ik misschien nog wel meer van dan van een sportieve overwinning. Dat geeft enorm veel voldoening. Het bevestigt dat we goed bezig zijn met de manier waarop we hier met de paarden omgaan.”

Succes delen Als het gaat over Stal De Sjiem praat Jeroen Dubbeldam altijd in de ‘wij’-vorm. “Mijn vrouw Monique is natuurlijk mijn steun en toeverlaat en ook mede-eigenaar. Ze heeft als ex-amazone ook veel verstand van de paarden en ze is zakelijk sterk.” Dat laatste heeft ze ongetwijfeld van haar vader Bennie Holtkamp, die het tweetal in de beginfase financieel steunde als mede-eigenaar van De Sjiem, maar zich nu beperkt tot incidentele medefinanciering van talentvolle jonge paarden. “We staan nu volledig op eigen benen, maar mijn schoonvader staat ons nog geregeld met raad en daad ter zijde. Heel fijn, zoals ook

mijn ouders mij in het verleden geweldig op weg hebben geholpen in de paardenwereld,” benadrukt Jeroen Dubbeldam dat hij zijn successen heel graag wil delen met de mensen die mede aan de basis daarvan stonden: “En vooral niet alleen met geld.” Inmiddels zijn er vijf mensen in vaste dienst van Stal de Sjiem. Stuk voor stuk ruiters en amazones, die achter de stalvisie van Monique en Jeroen staan. De Zweedse Katarina Holmgren werkt al jaren voor de Stal, terwijl er de laatste jaren Sjaak Sleiderink, Ivo Biessen, Tonnie Kreuwel en Willem Greve als talentvolle jongelingen bij kwamen. Haaksbergernaar Greve heeft ook een paar eigen paarden bij Dubbeldam in de stal ondergebracht, de anderen rijden vooral de paarden van Stal De Sjiem. “Katarina houdt zich nu vooral bezig met BMC Up and Down, het paard dat meegaat naar de Spelen, maar het is natuurlijk zaak dat ik er zo snel mogelijk weer zelf op ga zitten. Want we hebben alleen kans op succes in Hong Kong als we allebei in vorm zijn.”

Excuus Waar veel ruiters en amazones zeggen dat de weers- en luchtomstandigheden tijdens de Spelen in Azië reden zijn om af te haken voor het grootste evenement ter wereld zet Dubbeldam daar vraagtekens bij. “Ik ben met de paarden overal in de wereld geweest, van Zuid Amerika tot Rusland en van Noord Europa tot Azië. Het klimaat heeft nog nooit een rol gespeeld. Een paard past zich heel snel aan. Ik heb meer de indruk dat een aantal ruiters en amazones vooraf een excuus zoeken omdat ze niet geselecteerd zullen worden. Ik denk dat de ware reden is dat ze op dit moment gewoon niet goed genoeg zijn of even geen paard in vorm hebben. Maar dat zeg je natuurlijk niet gemakkelijk. Want iedereen wil naar de Spelen. Ik in elk geval wél.” En als Jeroen Dubbeldam naar Hong Kong gaat, moet Nederland er ernstig rekening mee houden dat hij eind augustus met eremetaal terug komt. Want als geen ander staat de Weerseloër bekend als iemand die ’zijn’ wedstrijden kan kiezen. En Hong Kong staat hoog op dat lijstje. Nu nog ‘even’ de fysieke ongemakken de baas worden. “En dat is harder werken dan je uitsloven met paarden in de stal of wedstrijden rijden op de concoursen. Maar het gaat me lukken. Reken daar maar op.” ■

41

Nieuwe club van Fred Rutten qua financiën in Europese top-15

achtergrond | sport

Schalke 04: megabedrijf met

Het biermerk Veltins betaalt tien miljoen euro per jaar voor de naamskoppeling met de Arena Auf Schalke.

(door Eddy van der Ley) Trainer Fred Rutten, assistent-trainer Youri Mulder en middenvelder Orlando Engelaar verruilen FC Twente niet zomaar voor Schalke 04. De Duitse traditieclub is in alle opzichten de overtreffende trap. Qua populariteit, qua financiële huishouding, qua salarissen, qua media-aandacht. Vergelijken is zinloos, maar toch: de begroting in Gelsenkirchen bedraagt 150 miljoen euro, tien keer zo hoog als die in Enschede. Die laatste constatering is licht ‘verneukeratief’, want FC Twente staat juist voor de grootste economisch-financiële groeispurt in de clubgeschiedenis: met de uitbouw van het stadion, de Grolsch Veste (naar ruim 24.000 toeschouwers), gaat de begroting met bijna veertig procent omhoog, van 15 miljoen naar 25 miljoen euro. Een achtenswaardige stap, maar in relatie met het huishoudboekje van Schalke 04 ‘peanuts’.

Iedere speler miljonair De traditieclub uit Gelsenkirchen, tweewekelijks spelend voor een uitverkochte Veltins-Arena met 61.482 toeschouwers, draait met een begroting van een kleine 150 miljoen euro, waarvan bijna de helft (64 miljoen) bestemd is voor de salarissen van spelers en technische staf. Iedere selectiespeler van Schalke 04, hoe jong ook,

42

is miljonair. En vedetten als Kevin Kuranyi en Marcelo Bordon toucheren op jaarbasis vier miljoen euro. Het maakt Schalke 04 tot een prominente speler op de internationale voetbalmarkt. De club behoort qua begroting tot de Europese top-15, terwijl ze in Duitsland slechts het schier onaantastbare Bayern München voor zich moet dulden. Die positie heeft ze mede te danken aan de Russische energieleverancier Gazprom, het grootste aardgasbedrijf ter wereld, dat zich in 2007 als nieuwe hoofd- en shirtsponsor aan Schalke 04 verbond, tegen een vergoeding van 125 miljoen in vijf jaar. Kritische geesten rond de club, die repten van FC Schalski, vreesden dat de club zich had overgeleverd aan een spelletje Russische roulette en dat de volkse identiteit in het gedrang zou komen.

Energiemarkt Maar de praktijk is een stuk milder. Gazprom claimt geen constructie à la Roman Abramovitsj bij Chelsea, geen gedeeltelijke overname en zelfs geen zetel in het bestuur of de Raad van Toezicht. De inmenging van het energiebedrijf, ook hoofdaandeelhouder van het door Dick Advocaat getrainde Zenith Sint Petersburg, beperkt zich tot een ‘normaal’ hoofd- en shirtsponsorschap. Nee, voor Gazprom is Schalke 04 een reclameinstrument, als voorbode van een greep naar de macht op de Duitse energiemarkt.

Ook Michael Zylka, journalist en ex-voorzitter van ‘die Köningsblauen’, heeft zijn scepsis laten varen. “Aanvankelijk dacht ik aan een wurgconstructie. Ik bedoel, zomaar 125 miljoen euro storten, zonder daar enigszins controle over te willen uitoefenen, dat leek me onwaarschijnlijk. Russen staan niet voor niets te boek als ijskoude zakenlieden, die hun doel met ijzeren hand willen bereiken. Maar ik neem al mijn vooroordelen terug. Gazprom is een zegen voor Schalke 04. Een fantastische hoofdsponsor, die het fundament heeft gelegd voor een gouden toekomst.”

Veltins Ook de co-sponsors zijn gewichtige pijlers onder de club, schetst Zylka. Zo betaalt het biermerk Veltins tien miljoen euro per jaar voor de naamskoppeling met de Arena Auf Schalke. “En dat voor de komende vijftien jaar.” Ook grote bedrijven als Victoria (verzekeringen), Adidas (sportmerk), Air Berlin (luchtvaartmaatschappij) en Volkswagen pompen jaarlijks miljoenen euro’s in de club, in ruil voor exposure en goodwill. “Iedereen wil bij Schalke 04 horen,” weet Zylka. “Grote bedrijven weten dat ze hun investering dubbel en dwars terugbetaald zien.” In tegenstelling tot de andere clubs uit de Bundesliga reguleert en bedruipt Schalke 04 zichzelf op alle fronten. “Het stadion en de omliggende grond zijn voor honderd procent Twentevisie 06/2008

omzet van 150 miljoen euro

Ook Youri Mulder en Orlando Engelaar verruilen FC Twente niet zomaar voor Schalke 04.

eigendom van de club,” zegt Zylka. “Dat is uniek voor Duitsland. Alles gebeurt in eigen beheer, ook de merchandising. Als je een t-shirt koopt, vloeit het volledige bedrag in de kas van Schalke 04. Nergens zit een marketingbedrijf tussen, dat nog even commissie wil vangen. Zelfs de winst van popconcerten en andere grote evenementen in de Veltins Arena gaat naar de rekening van Schalke 04. Op die manier zal de schuld uit het verleden, die nog slechts een voetnoot in de financiële huishouding is, ook snel weggemasseerd zijn. Schalke 04 heeft vorig jaar dertien miljoen winst gemaakt en is nog nooit zo gezond geweest als nu.”

nenbal afdwingen, het liefst via een kampioenschap, of anders via een tweede of (eventueel) derde plaats. De weg naar succes zal een zware en lange worden, want Schalke 04 moet in augustus - net als FC Twente - al aantreden in de voorronde van het kampioenenbal. Het vakmanschap van Fred Rutten inschattende, zal hij de club met - voor Duitse begrippen verzorgd voetbal naar een mooie eindklassering in de Bundesliga leiden. Of hij ook gelijk zijn succesvolle stempel kan drukken, is echter de vraag. Net als in de eerste fase bij FC Twente zal het Rutten tijd kosten zijn voetbalfilosofie op een nieuwe selectie over te brengen.

Koningsklasse

Valse waakhond

De financiële groei kan niet los worden gezien van de resultaten in de Champions League. Wil Schalke 04 ook prestatief een Europees A-merk zijn, dan is een jaarlijkse wals op het miljoenenbal een ‘must’. In die zin heeft de ploeg uit Gelsenkirchen de ontwikkelingen en tijdgeest mee. In de voorbije jaargang proefde ze voor het eerst aan de kwartfinale van de koningsklasse. Daarin bleek de Spaanse grootmacht Barcelona te sterk, maar toch: de financiële en pr-technische boost smaakt in Gelsenkirchen naar meer. De doelstellingen voor het seizoen 2008/2009 zijn vastomlijnd: overwinteren in de Champions League én opnieuw een ticket voor het miljoe-

In de prestatiemaatschappij van de Bundesliga, met de media als alom aanwezige en (vals) blaffende waakhond, bestaat het begrip tijd niet. Toch krijgt Rutten het krediet dat hij verdient, bezweert manager Andreas Müller. “Het zou niet van realiteitszin getuigen om ‘der Fred’ op te hangen aan de eerste drie maanden. Natuurlijk is het van groot belang om de voorronde van de Champions League te overleven, want daar zijn miljoenen euro’s mee gemoeid, maar we zetten hem niet onder zware druk. Dat laat hij ook niet gebeuren. Hij is een vakkundige trainer met een rustige uitstraling en een natuurlijke autoriteit, die precies weet wat hij wil en niet kan doen.

Twentevisie 06/2008

Het vakmanschap van Fred Rut ten inschattende, zal hij de club met - voor Duitse begrippen - verzorgd voetbal naar een mooie eindklassering in de Bundesliga leiden.

Dat hij de technische leiding heeft van een bedrijf met een omzet van 150 miljoen euro, zal hem niet van slag brengen. Wij geloven dat ‘der Fred’ Schalke 04 mooie jaren van innovatie en succes kan bezorgen.” ■

Schalke 04 blijft knuffelclub Ofschoon Schalke 04 financieel groeit en groeit, blijft het imago van volksclub kaarsrecht overeind. Miljoenen mensen over de hele wereld belijden haast devoot hun liefde voor de sympathieke knuffelclub uit de ‘Kohlenpott’. Schalke 04 telt op dit moment 72.000 leden en heeft bijna 800 officiële fanclubs, waaronder een aantal in Nederland. De grootste is Blau Weiss Enschede, met 275 leden. “Maar door de komst van Rutten, Mulder en Engelaar zal dat aantal opgekrikt worden,” denkt voorzitter Hennie ten Vergert. “Het is prachtig dat Schalke 04 weer een Nederlands gezicht krijgt, net als in de jaren negentig, met Youri Mulder, Huub Stevens, René Eijkelkamp en Johan de Kock. Toen bracht die Nederlandse connectie succes, met het winnen van de UEFA Cup, in 1997, als hoogtepunt. Ik hoop nu weer op mooie tijden.”

43

Triathlon Holten doet elk jaar net iets extra's

Special Triathlon Holten 2008 M a r k t l e i d e r

i n

o n d e r n e m e n d

T w e n t e .

Triathlon Holten strikt sponsors op eigen wijze

special | triathlon holten

“Geef ook je bestaande

sponsors aandacht” om je bestaande sponsors te vriend te houden. “Drie, vier nieuwe sponsors vinden is geen kunst, maar je moet ook tijd en aandacht schenken aan de bestaande. Ook in mindere tijden. McDonalds haakte op enig moment bij ons af als sponsor maar ik heb al die tijd contact met ze gehouden. Nu zijn ze er weer bij.” Cruciaal bij sponsorwerving, vindt Markvoort, is het nakomen van afspraken. “Iedereen maakt fouten, maar wat je afspreekt over bijvoorbeeld advertenties, toegangskaarten en boarding moet je nakomen, dat is essentieel. Ik merk in gesprekken met sponsors dat dit niet bij elk ander evenement zo is.” Bestaande sponsors houdt ‘Holten’ tevreden door net iets extra’s te doen. Markvoort noemt als voorbeeld de jaarlijkse evenementspresentatie. Voor deze bijeenkomst zijn tientallen vrijwilligers een paar dagen in touw en wordt restaurant De Poppe omgebouwd tot een sportarena waar de spotlights op de sponsors worden gezet. “Je kunt zo’n presentatie tien keer simpeler doen, dan bespaar je een paar duizend euro maar doe je niets extra’s. Al het geld dat wij binnenkrijgen, proberen wij in de organisatie te steken zodat sponsors het gevoel hebben dat ze er veel voor terug krijgen.”

Hendri Markvoor t: “Drie, vier nieuwe sponsors vinden is geen kunst, maar je moet ook tijd en aandacht schenken aan de bestaande. Ook in mindere tijden.”

‘Waar andere organisaties drie, vier of vijf betaalde krachten hebben, doen wij het erbij’ Mensenkennis

(door Martin Steenbeeke) Er zijn sponsors van de Triathlon Holten die het evenement steunen omdat ze bestuurslid Hendri Markvoort en voorzitter Martin Pieters “aardige mensen” vinden. Markvoort schuift, bescheiden als hij is, de ‘credits’ door naar de overige bestuursleden, de honderden vrijwilligers en de uitstraling van het evenement. “We doen het met zijn allen.” Maar feit blijft dat een aantal hobbyisten in Holten hetzelfde, zoniet meer voor elkaar krijgen dan betaalde krachten bij andere sportevenementen. De kracht schuilt hem in de continuïteit. “Je moet ook je bestaande sponsors aandacht geven.” Hij steekt gemiddeld zo’n 25 uur per week in de organisatie van de Triathlon Holten. Daar staan alleen een reiskostenvergoeding en het gebruik van een mobiele telefoon tegenover.

46

Wie dat doet, moet helemaal gek zijn van het evenement. “Het is een beetje mijn kindje,” geeft Markvoort (43) toe. Hij heeft de Triathlon Holten zien en helpen groeien, sinds hij in 1985 door Wim Brinks werd benaderd om mee te helpen bij de organisatie van de eerste editie. Markvoort was net als Brinks lid van de plaatselijke atletiekvereniging in Holten en kende de sport tot dat moment alleen van televisie. Bij de Triathlon Holten werd hij verantwoordelijk voor de opbouw van allerlei faciliteiten, het loopparcours en de sponsoring. Markvoort heeft qua sponsoring de regie in handen en is bij alle gesprekken met (potentiële) sponsors aanwezig. Het budget van het allereerste evenement bedroeg 2500 gulden, bijeengebracht door een beroep te doen op de plaatselijke middenstand. De begroting bedraagt 24 jaar later 4 euro-ton en volgend jaar als het EK in Holten

wordt gehouden zelfs 8 ton. Alle sponsors worden niet door een professioneel bureau, maar door Markvoort en de zijnen binnengehaald. Nog altijd wordt met succes een beroep gedaan op de Holtense middenstand maar het leeuwendeel van de sponsorgelden wordt nu via een omvangrijk netwerk binnengehaald. “Dat bouw je niet zo maar op, dat groeit.”

Golfclinic Het werven van sponsors is ook een kwestie van geluk, toeval of “tegenaan lopen,” zegt Markvoort. “Bij de golfclinic van RTV Oost zat ik in een groepje met een man die later op de marketingafdeling van Holland Casino bleek te werken. Die zijn inmiddels sponsor. Zo is Vitens via-via ook bij ons gekomen.” Netwerken om nieuwe contacten aan te boren is belangrijk, zegt Markvoort, maar het is nog belangrijker Twentevisie 06/2008

Tijdens de presentatie gaven enkele sponsors desgevraagd aan dat ze het evenement steunen omdat ze Markvoort en de zijnen “aardige mensen” vinden. “Ze waarderen ons denk ik omdat ze zien dat wij er ontzettend veel energie insteken om zo’n mooi project in Holten voor elkaar te krijgen.” Samen met Wim Brinks is Markvoort er vanaf de eerste editie bij; voorzitter Martin Pieters kwam in 1986 bij de organisatie. Ook veel andere bestuursleden en vrijwilligers zijn al meer dan twee decennia bij het evenement betrokken. Alle vrijwilligers lopen zich belangeloos het vuur uit de sloffen omdat ze zien dat de bestuursleden dit ook doen. “Op het moment dat wij vier betaalde mensen op het bureau hebben zitten, haken er zeker een aantal af.“ In de hechtheid van de Holtense gemeenschap schuilt volgens Markvoort de verklaring voor het succes. “Als onverhoopt de triatlonsport ten Twentevisie 06/2008

dode is opgeschreven, kunnen wij met deze hele groep ook een andere activiteit organiseren. Het leukste is het werken met een team. Het is tegelijk heel lastig om alle neuzen dezelfde richting op te krijgen. ”Het bestuur bepaalt zo’n beetje wat er gebeurt, maar je moet wel zestig blokhoofden mee zien te krijgen. Daarvoor moet je mensenkennis hebben. Het nadeel van een vrijwilligersorganisatie is dat je niet iemand kunt ontslaan als deze niet voldoet. Dat is wel het laatste wat je doet. Je moet het zo regelen dat het doel wordt nagestreefd binnen de mogelijkheden die iemand heeft. Ik denk dat ik mensen wel redelijk goed kan motiveren, een wijgevoel kan creëren. ”

Sous-chef Markvoort heeft een horeca-achtergrond. Hij is opgeleid als kok en heeft in een aantal gerenommeerde restaurants gewerkt. “Werken in de horeca is fantastisch maar je hebt er geen leven naast.” Nu combineert hij zijn hobby met een baan als sous-chef in de Gelreziekenhuizen in Apeldoorn en Zutphen. Elke dag meldt hij zich om 06.00 uur in de keuken, waarna hij om 15.00 uur weer terug is in Holten. “In de weken voor het evenement krijg ik dagelijks zo’n veertig mailtjes binnen. Die kan ik dan mooi afhandelen.” De buitenstaanders onderschatten het werk dat verricht wordt, zegt Markvoort. “Waar andere organisaties drie, vier of vijf betaalde krachten hebben, doen wij het erbij.” Tegenover alle duizenden uren die in het evenement worden gestoken, staat veel waardering. “Als sponsors tevreden zijn over de evenementspresentatie geeft dit een kick. Daar doe je het voor.” Ook uit onverwachte hoek is er steun. Zo werd Markvoort vorig jaar koninklijk onderscheiden.

Nieuw logo voor EK Speciaal voor de EK 2009 heeft de Triathlon Holten een nieuw logo laten ontwerpen. Het is gemaakt door reclamebureau Youniq uit Holten, een van de projectsponsors van het evenement. Directeur Erno Reuvekamp heeft zes verschillende ontwerpen gemaakt, waarna de organisatie het snel eens was over het logo dat terug te vinden is op alle officiële uitingen, zoals website, flyers, brochures en vlaggen (zie foto Hendri Markvoort) Het was ook de eerste keus van Reuvekamp “Dit was vanaf het begin ook mijn favoriet. Vooral omdat het emotie uitstraalt. Het is niet het zoveelste triathlon-logo met een loper, fietsertje en zwemmer. Dat hoeven we na 25 jaar niet meer uit te leggen, zeker niet aan EK-deelnemers. Het ontwerpen van logo’s is een van de activiteiten van het reclamebureau, dat voor de Triathlon ook andere reclame-uitingen verzorgt.

Ook uit het feit dat hij enkele malen is benaderd om in dienst te treden van een professioneel sponsorwerfbureau spreekt waardering. Maar Markvoort houdt bewust de boot af. De consequentie dat hij dan een punt moet zetten achter zijn baan in het ziekenhuis maar, vooral, achter zijn werk voor de Triathlon Holten, is een brug te ver. “De Triathlon Holten is mijn passie en dat laat je niet zo maar los.” ■

2008 generale voor 2009 De 24ste editie van de Triathlon Holten wordt gehouden op 27 en 28 juni. Aan de start worden zo’n 1000 à 1200 triatleten verwacht, onder wie enkele honderden recreanten die strijden om het Holtens Kampioenschap. De (inter)nationale wedstrijd vormt voor de organisatie en de triatleten een generale repetitie voor 2009, wanneer in Holten het EK wordt gehouden. Met name het finishterrein en het zwemparcours zijn met het oog hierop aangepast. De ‘Olympic Distance-wedstrijd’ (1500 meter zwemmen, 40 km fietsen, 10 km lopen ) telt mee voor de European Premium Continental Cup. Zeker is dat de Nederlandse Olympiaganger Sander Berk in Holten aan de start verschijnt. Reto Huf en Sven Riederer voeren een 22-man sterke Zwitserse delegatie aan. Het volledige wedstrijd- en randprogramma is te bekijken via www.triahtlonholten.nl

47

De verwachtingen van debutant Rachel Klamer en ‘stamgast’ Michel Schoneveld

special | triathlon holten

Triathlon Holten mixt bij; een ander, Rachel Klamer - een talentvolle 17-jarige VWO-scholiere uit Denekampstaat aan het begin van haar carrière als triatleet, maar heeft ook talent voor atletiek. Vanuit een verschillende achtergrond reageren ze op dezelfde thema’s.

‘Mijn tijd? Die is niet belangrijk, dat interesseert me niet meer’ Het debuut

Michel Schoneveld kan met zwemmen en fietsen aardig mee komen, maar moet met hardlopen afhaken.

(door Martin Steenbeeke) Rijp en groen verschijnt op 28 juni aan de start van de Triathlon Holten. Jong en oud, recreant en professional. Eén deelnemer, Michel Schoneveld (36) uit Lochem, was er alle 23 voorgaande edities

Nieuwe zwemlocatie Domelaar zwaar bevochten De triatleten die zaterdag 27 juni het water van De Domelaar instappen, hebben weinig weet hoeveel moeite het heeft gekost om de zandwinplas tussen Holten en Markelo in gebruik te kunnen nemen. Zelfs een zwaargewicht als Erica Terpstra werd door de organisatie ingeschakeld om de benodigde toestemming te krijgen. Maar pas nu de zandzuigers hun werk hebben gedaan, ligt de Domelaar aan de voeten van de nationale en internationale triatleten. “We zijn er wel een jaar of tien mee bezig geweest,” zegt bestuurslid Wim Brinks over het dossier-Domelaar. Al in de aanloop naar het in Holten georganiseerde Nederlands Kampioenschap in 1999 viel het oog op de Domelaar. Omdat er een afwijzing volgde, werd uitgeweken naar de Schipbeek. Maar omdat

50

Michel: “Dat was voor mij in 1985. Ik was dertien jaar en eigenlijk een jaar te jong. De organisatie belde en vroeg of ik wel goed kon zwemmen. Toen ik dat bevestigde, knepen ze een oogje dicht. Maar eigenlijk was ik illegaal. Van de wedstrijd zelf kan ik me niet zoveel meer herinneren. Het was in en rond het oude zwembad en intiemer van opzet. Bijna iedereen die deelnam of langs de kant stond, kende elkaar.” Rachel: “‘Holten’ is na een wedstrijd in Frankrijk en het EK in Lissabon pas mijn derde officiële triatlonwedstrijd. Ik ga niet voor een goede tijd, maar meer om het parcours te leren kennen. Volgend jaar is in Holten het EK en wie weet kan ik me daarvoor kwalificeren.”

deze watergang eigenlijk te smal en te ondiep is voor triatlon op internationaal niveau, is de Domelaar al die jaren in beeld gebleven. Groot struikelblok in het afgelopen decennium vormde de veiligheid in en rond de zandwinplas. Eigenaar Dyckerhoff Basal Betonmortel, heeft altijd de angst gehad dat ook andere mensen het water als zwemplas zouden ontdekken als het door de Triathlon Holten in de spotlights was komen te staan. En ‘wildzwemmen’ verdraagt zich niet met zandwin-activiteiten. “Uit sportief oogpunt wilden ze wel meewerken maar bedrijfsmatig stuitten we telkens op een nee,” zegt Brinks. “Zelfs de garantie van de wethouder uit Markelo dat de politie extra ging controleren, kon ze niet vermurwen.” De organisatie heeft samen met het gemeentebestuur van Rijssen-Holten alle contacten aangesproken om de directie van het betonbedrijf op andere gedachten te brengen. Politiek-bestuurlijke zwaargewichten als Gert-Jan

De passie voor de sport Michel: “Ik ben geïnspireerd door mijn vader. Hij deed in Laren met een groepje aan triathlon. Zelf deed ik aan zwemmen. In het begin was ik wel fanatiek met elke dag trainen. Ik deed leuk mee, en heb zelfs nog een keer in Holten de 1/8-ste wedstrijd gewonnen, maar ik heb nooit de ambitie gehad een nationale topper te worden.” Rachel: “Ik heb altijd gezwommen maar triathlon trok me wel. Ik hikte aan tegen het hardlopen, wat ik eigenlijk nog nooit had gedaan. Het lopen gaat best goed. Bij het NK cross ben ik min of meer vanuit het niets tweede geworden. Niemand kende me, en ze konden mijn naam niet goed uitspreken. Ik zit nu in de atletiekselectie van trainster Grete Koens. In de toekomst zal ik een keuze maken tussen atletiek of triatlon.”

Het favoriete onderdeel Michel: “Ik vind zwemmen het leukste, en dan vooral in open water. Als de buitentemperatuur het maar even toelaat ben ik in plassen als Busloo te vinden. Bij het zwemmen eindig ik meestal dan ook voorin, met het fietsen hou ik de voorsten aardig bij maar bij het lopen haak ik af. Dat is altijd al mijn zwakke punt. Ik ben wel eens lid van een atletiekvereniging geweest

talent en routine maar zal nooit een goede loper worden.” Rachel: “Heb ik niet echt. Van nature ben ik een zwemmer, maar ik heb pas één keer in open water met een wetsuit gezwommen. Het fietsen valt reuze mee en bij het lopen heb ik het voordeel dat ik mensen in kan halen.”

‘Ik ga niet voor een goede tijd, maar meer om het parcours te leren kennen’ De voorbereiding Michel: “Holten is voor mij wel een piekmoment. Ik train nu zo’n drie keer per week. Dat houdt in 1,5 uur zwemmen, één avond lopen en op zondagochtend een fietstraining. In de aanloop probeer ik nog een aantal andere wedstrijden mee te pakken om toch met enig wedstrijdritme aan de start te komen. Mijn tijd? Die is niet belangrijk, dat interesseert me niet meer.” Rachel: “Ik maak deel uit van het Pro Triathlon Team van Dennis Looze en Eric van der Linden en werk een bepaald schema af. De laatste tijd ben ik me wel meer gaan richten op het fietsen. Ik heb speciaal geoefend hoe je bij het wisselpunt je wielrenschoenen aan moet doen. In

Frankrijk ging het mis met de elastiekjes op de pedalen en bij het EK kon ik niet snel in mijn schoenen komen. Voor Holten heb ik nog wel een paar nieuwe nodig.“

Het mooie van ‘Holten’ Michel: “Het is gewoon uniek. Veel mensen, een prachtige route met in het centrum heel veel mensen langs de kant en een prachtige sfeer in het ‘finish-stadion’. En de organisatie is altijd goed, die wil ik bij deze nogmaals complimenteren.” Rachel: “Ik weet echt niet wat ik moet verwachten. Ik ben de laatste tijd nogal druk geweest met school, maar zal me zeker nog meer verdiepen in het parcours en de omstandigheden”

De laatste keer Michel: “Ik denk dat als ik tussen zes planken lig, het moeilijk wordt om mee te doen. Maar serieus, ik ga door zo lang het kan. Ik vind het nog steeds leuk en het feit dat er slechts een aantal deelnemers is die alle edities hebben meegedaan, maakt het voor mij helemaal speciaal om telkens terug te keren.” Rachel: “Ik weet echt niet hoe vaak ik Holten zal doen. Ik moet de definitieve keuze tussen atletiek en triatlon nog maken. Ik heb

Rachel Klamer zal in de toekomst een keuze maken tussen atletiek en triatlon.

beide sportbonden duidelijk laten weten dat ik mij voorlopig op beide sporten richt. Het voordeel van triatlon is wel dat je kunt gaan zwemmen of fietsen als je door een blessure niet kunt hardlopen.” ■

Oplaat, Annie Schreijer en NOC*NSF-voorzitter Erica Terpstra werden, zonder resultaat, in stelling gebracht. Pas nu de zandwinactiviteiten op het einde lopen, is er toestemming en krijgen de triatleten ruim baan. Speciaal voor de Triathlon Holten wordt er een drijvend ponton aangebracht. De deelnemers zwemmen tweemaal een driehoek van in totaal 750 meter lengte en onderbreken dit voor een kort sprintje over de vaste wal. Het is een internationale regelwijziging, ingegeven door de commercie, weet Brinks. “Aan één stuk 1,500 meter zwemmen is niet zo aantrekkelijk om in beeld te brengen. Nu is er meer actie.” Regels van de internationale triatlonbonden schrijven ook de aanwezigheid van een gediplomeerde reddingsbrigade voor. Het is, vergeleken met de smalle Schipbeek, geen overbodige luxe. Brinks: “De Domelaar is zo’n dertig meter diep.”

Twentevisie 06/2008

Twentevisie 06/2008

51

Twentse topsportevenementen bundelen krachten

special | triathlon holten

‘Twente 5’ met eigen identiteit

Topspor t in Twente: vijf grote topspor tevenementen hebben de krachten gebundeld.

(door Martin Steenbeeke) Op initiatief van de Triathlon Holten bundelen vijf grote Twentse sportevenementen de krachten. Onder de naam Topsport in Twente willen ze zich gezamenlijk profileren en kennis uitwisselen. “Je kunt elkaar op verschillende manier helpen, zonder dat je aan de inkomsten komt,” zegt voorzitter Martin Pieters van de Triathlon Holten. Bezoekers van de FBK-Games die wel eens bij de Triathlon Holten zijn geweest, is het wellicht opgevallen. Het blauwe vloerkleed waar de atleten in Hengelo over heen lopen tussen inloopparcours en stadion oogt hetzelfde als de vloerbedekking op de wisselpunten en de finish van Triathlon Holten. “Het is hetzelfde, wij hebben het aan de FBK-Games uitgeleend,” zegt Martin Pieters. Het is een praktisch voorbeeld van hoe de Twentse topsportevenementen elkaar kunnen en willen helpen. De Triathlon Holten, FBK Games, Enschede Marathon, CSI Twente en Military Boekelo hebben afgesproken meer van elkaars ervaringen te profiteren. De samenwerking wordt gestimuleerd door het Twents Bureau voor Toerisme (TBT). Op initiatief van het TBT is er vorig jaar een gezamenlijke promotiefolder gemaakt. De vijf organisaties hebben de samenwerking verder ingevuld en dit jaar de website Topsportintwente.nl gelanceerd. De Triathlon Holten fungeert als aanjager. Martin Pieters: “Wij waren al geregeld te gast bij de Twentevisie 06/2008

andere evenementen. Het leek ons een goed idee om gestructureerd met zijn allen om tafel te gaan zitten. Onze sponsors zagen de meerwaarde ook.”

Belastinginspecteur Ook zullen de evenementen vaker onder één vlag naar buiten treden en elkaar helpen bij de promotie. Zo heeft de Triathlon Holten tijdens de FBK-Games in en rond het FBK-stadion flyers uitgedeeld om de aandacht te vestigen op het evenement in Holten. De link tussen atletiek en triatlon is nog wel te leggen maar zijn paardesportliefhebbers ook te porren voor atletiek? “Niet allemaal natuurlijk,” zegt Pieters. “Maar bij een groot evenement als de military moeten er toch ook mensen rondlopen die wel geïnteresseerd zijn in atletiek of triatlon.” Er wordt niet alleen aan een gezamenlijke promotie gedacht, maar ook aan uitwisseling van materialen of kennis. Bijvoorbeeld op juridisch en financieel vlak. “We hebben allemaal te maken met dezelfde belastinginspecteur,” zegt Pieters. “En de FBK heeft veel ervaringen met verzekeringen voor mogelijke wereldrecords. Die informatie kan andere partijen ook helpen.” Ook wordt gekeken of vrijwilligers korting kunnen krijgen op de toegang tot de betaalde evenementen.

Sponsorwerving Het is niet de eerste keer dat de grote Twentse sportevenementen elkaar opzoeken. In de afgelopen decennia zijn er al verschillende

serieuze en minder serieuze toenaderingspogingen geweest. Zo is getracht de marathon in het FBK-stadion te laten finishen, maar deze toenaderingspoging heeft uiteindelijk de atletiekorganisaties meer uit elkaar gedreven dan aan elkaar verbonden. Uitgangspunt van de huidige samenwerking is dat de identiteit en het unieke karakter van alle vijf evenementen overeind blijven. De inrichting van één overkoepelend organisatiebureau is vooralsnog dan ook niet in beeld, zegt Pieters. Zelfs het onder één vlag binnenhalen van sponsors lijkt al een brug te ver. “Het is lastig om een verdeelsleutel te maken. Doe je dat op basis van toeschouwers? Van de hoeveelheid reclameborden? ” Wel is het mogelijk om één accountmanager op pad te sturen met de afzonderlijke sponsorpakketten, erkent Pieters, maar ook dat zullen de evenementen niet snel uit handen geven. “Je eigen sponsorrelatie is van levensbelang,” zegt Pieters. Wat wel kan, is gezamenlijk optrekken richting subsidieverstrekkers. “We komen nu met vijf verschillende delegaties bij gedeputeerde Ranter van de provincie. Als we subsidie krijgen, gebeurt dat toch volgens een bepaalde verdeelsleutel, dus dan kun je net zo goed samen er naar toe.” De beoogde samenwerking oogt in ieder geval zo aantrekkelijk dat de Wielerronde van Overijssel het initiatief met argusogen volgt. Vooralsnog zal de ‘Twentse 5' niet worden uitgebreid, zegt Pieters. “Eerst maar eens bouwen aan een goede samenwerking.” ■

53

IKT Visie op…

Onderscheidingen In Nederland kennen we vele prijzen, voor kwaliteit, milieu, veiligheid, innovatie, export, en ga zo maar door. En dan is er nog de Koning Willem I prijs (KWI) voor ondernemerschap, waarbij de belangrijkste criteria zijn: durf, daadkracht, doorzettingsvermogen en innovatie (en dat naast uiteraard goede financiële resultaten). De laatste bedrijven in onze regio die deze prijs hebben gewonnen, waren de Koninklijke TenCate in 1992 en OAD in 2003. Deze KWI prijs is 29 mei weer uitgereikt door prins Willem Alexander aan twee Nederlandse bedrijven: een groot bedrijf en een kleiner bedrijf (minder dan 250 werknemers). Neelie Kroes zei tijdens een interview: “Als het om innovatie gaat, zijn Nederlandse ondernemers vaak volgend en niet leidend.” En dat is iets waar ik het niet mee eens ben. Als voorzitter van de regiojury Oost van de KWI prijs heb ik met andere juryleden vijftien bedrijven uit onze regio mogen bezoeken. Daarbij valt op hoeveel innovatie er is - en niet

Directeur Heisterkamp: 62 Snelle aanpak A1

alleen bij de hightech-bedrijven. Daar verwacht je innovatie.

OPRA wil naar de beurs 64

nieuwe wegen om hun activiteiten te laten groeien.

Rotor groeit door focus 66 op strategie

Ook bedrijven in meer conventionele sectoren, zoals de wegen waterbouw en transport, zijn geavanceerd bezig en zoeken Bij de zes genomineerden Koning Willem I prijs waren twee bedrijven in de regio Oost: KEMA Arnhem (groot) en Xsens Technologies uit Enschede (MKB). Zij ontvingen uit handen van de kroonprins een oorkonde. De winnaars dit jaar waren Fugro uit Leidschendam en Holland Solar Cells uit Heerlen.

Timmerfabriek Overbeek 68 innoveert Positionering van Twente 69

Over twee jaar zal de KWI prijs weer worden uitgereikt en dan zullen er weer bedrijven uit onze regio meedingen naar de hoofdprijs, maar ook een nominatie is een geweldige manier om je in Nederland te profileren.

Scope en IKT-nieuws 71 Twente Agenda 72

Geert de Raad Voorzitter IKT

Stichting Industriële Kring Twente - Postbus 5501, 7500 GM Enschede - Tel. 053 - 48 49 980 - Fax 053 - 48 49 985

| Twentevisie | Jaargang 20 | Nummer 6 | Juni 2008 |

Heisterkamps dire c t e u r

“Volgend jaar starten 62

Henk Noordman wil in Oldenzaal uitbreiden.

Voor Heisterkamps directeur Henk Noordman begint de maat langzaam vol te raken. “Het is de grootste waanzin dat we tot 2020 moeten wachten voordat gestart wordt met de verbreding van de A1. Bij de aanleg is al rekening gehouden met een mogelijke verbreding. Met iets meer asfalt en een kleine verschuiving van de belijning, kan de weg snel naar 2 maal 3 rijstroken worden uitgebreid. Daar kunnen ze in 2009 al mee beginnen. Zeker omdat het bedrijfsleven in dat geval zeker bereid is om de verbreding gedeeltelijk voor te financieren. De overheid lijkt te vergeten dat sinds de

aanleg van de weg het ijzeren gordijn is verdwenen, waardoor het vrachtverkeer explosief is toegenomen.” Door de bureaucratie zal, volgens hem, deze belangrijke oost-west as binnen afzienbare tijd volledig vast komen te staan. (door Niko Wind)

In feite is dat zijn enige ergernis. Natuurlijk, de snel stijgende brandstofkosten zijn slecht voor de economie, maar die kan hij - net als de luchtvaartmaatschappijen - doorberekenen aan zijn

Dynamisch netwerk van Twentse ondernemingen

H e n k N o o rd m a n :

met verbreding A1!” klanten. De stijging van de brandstofprijzen kan niemand voor eigen rekening nemen. “Het enige nadeel voor ons is dat we altijd een maand achterlopen bij de prijsstijging.” Of extreem hoge brandstofprijzen op de lange duur grote invloed zullen hebben op de sector durft hij niet te zeggen. “Er zal een verschuiving optreden naar spoor en water, maar dat kan maar een klein deel van het wegtransport vervangen.” Extra aandacht aan zuinig rijden is er niet. Dat is de chauffeurs al tijdens de opleiding - en in elke nascholing - ingeprent. “Bedrijven die daar nu pas mee beginnen, zijn de jaren daarvoor verkeerd bezig geweest.”

en de goede naam die het als werkgever heeft. “Wij hebben aan de ene kant goede opleidingsmogelijkheden en kunnen aan de andere kant gemakkelijker inspelen op de wensen van de chauffeurs. Veel ouderen willen graag rijden, maar zien op tegen de langere ritten. Voor hen is een ‘lijnverbinding’ met bijvoorbeeld Travemunde vaak een ideale mogelijkheid om tot hun pensioen met veel plezier hun vak uit te oefenen.” Die mogelijkheden zijn er overigens niet alleen voor de grote groep Twentse chauffeurs; ook in de andere vestigingen wordt op eenzelfde manier opgeleid en probeert men op gelijke wijze alle werknemers binnen de poort te houden.

Kilometers en wielen

48-urige werkweek

Heisterkamp is in Europa de grootste als het gaat om trailertrucking: het leveren van trekkers met chauffeur om daarmee opleggers door Europa te transporteren: zo’n 850 trekkers, die door 1.200 chauffeurs worden gereden (in totaal telt Heisterkamp zo’n 1.400 medewerkers). Dit zijn lang niet allemaal Nederlanders. Er zijn - naast het hoofdkantoor in Oldenzaal - inmiddels vestigingen in Travemunde (Duitsland), Gent (België), Trier (Duitsland), Trelleborg (Zweden) en Stettin (Polen), van waaruit, aangestuurd door locale mensen, locale chauffeurs opereren. Die buitenlandse vestigingen vormen een van de peilers onder het succes van Heisterkamp. Ze liggen allemaal op doorgaande routes, zo’n 450 km van Oldenzaal of 450 km na een andere vestiging. “Op deze wijze is het mogelijk dat één chauffeur binnen de maximale reistijd het traject tot een volgende vestigingsplaats kan overbruggen om daar te rusten of zijn auto aan een andere chauffeur over te dragen.” Een bijkomend voordeel is dat de trucks en opleggers ’s nachts bijna altijd op een eigen, bewaakte parkeerplaats staan, wat de kans op overvallen en diefstal van lading tot bijna nul reduceert. Natuurlijk moet wel alles mee zitten en moet er niet te veel oponthoud zijn door files. “Op dit moment is Hamburg een crime. Hoe je ook naar Scandinavië rijdt, je komt daar altijd in de problemen. Er wordt daar en op veel andere plaatsen in Duitsland hard aan verbreding en verbetering van de autowegen gewerkt, wat op de korte termijn vervelend is, maar op de langere termijn wél kan zorgen voor een betere doorstroming.” Transporteren door Duitsland heeft nog een probleem: het rijverbod op zon- en feestdagen. Heisterkamp heeft voor de meeste vrachten voor de zondagen en feestdagen een ontheffing omdat men van zeehaven naar haven rijdt. Henk Noordman rekent niet op een versoepeling. “In tegendeel, het aantal ontheffingen in Duitsland zal minder worden en de Duitsers staan in Europa sterk omdat ook grote landen als Frankrijk en Italië rijverboden kennen.”

Op dit moment mogen chauffeurs in Nederland nog 55 uur per week werken, maar ons land zal zich voor 2011 (moeten) aanpassen aan de Europese norm van 48 uur. “Maar ook daarvoor bieden onze buitenlandse vestigingen uitkomst. We kunnen de ritten hierdoor mooi in stukken knippen. Men rijdt door tot de volgende vestiging of ruilt halverwege de trailer." Omdat Heisterkamp met trailertrucking in feite alleen maar kilometers verhuurt, zijn de planning en het volgen van de combinaties een essentiële activiteit. “We hebben sinds kort een tracking and tracing-systeem waarmee we niet alleen de combinatie kunnen volgen, maar waarin ook alle documenten zijn opgeslagen en waarmee automatisch een overzicht per chauffeur wordt gemaakt. Bij de meeste wagens is er een navigatiesysteem en een digitale tachometer in verwerkt, die ook op afstand kan worden uitgelezen.” Op deze wijze is het mogelijk om op elk moment van de dag te zien waar elke chauffeur en elke lading zich bevinden, hoeveel werkuren de chauffeur heeft gemaakt en zelfs hoeveel brandstof er nog ongeveer in de tank zit. Alle vrachtbrieven en andere documenten worden ingescand. De chauffeur is op deze wijze verlost van alle papierwerk en kan zich beperken tot het intoetsen van een aantal gegevens. Uiteraard kunnen ook de opdrachtgevers online hun lading volgen door in te loggen op de website van Heisterkamp.

Personeel Het grote tekort aan personeel is bijna even snel verdwenen als dat het ontstond. “Door het afvlakken van de economie is er ook in de transportwereld meer rust ontstaan. Ook aan de verdringing door chauffeurs uit het voormalige Oostblok is een eind gekomen. Hun productiviteit is lager én de loonkosten in die landen zijn de afgelopen jaren - door het tekort in West-Europa - fors gestegen.” In verhouding tot andere bedrijven heeft Heisterkamp veel minder last gehad van het tekort op de arbeidsmarkt. De reden is, volgens Henk Noordman, de omvang en kwaliteit van zijn bedrijf

www.ikt.nl

Groei Naast trailertrucking (het per kilometer verhuren van een trekker met chauffeur) heeft Heisterkamp zich - zoals Henk Noordman dat noemt - inmiddels ook gestort op de verhuur van wielen, met of zonder motor. “We hebben momenteel bijna 700 trailers in de verhuur en 400 trekkers, al dan niet inclusief chauffeur. En dat volume willen we in de komende jaren verder uitbreiden. Daarnaast hebben we een goed functionerend garagebedrijf waarin we ook trailers van diverse klanten onderhouden en zo nodig restylen.” Zoals elk groeiend bedrijf heeft ook Heisterkamp behoefte aan ruimte. En omdat het vooral om parkeerruimte gaat, zijn dat veel vierkante meters. Er is bij buitenlandse vestigingen inmiddels extra ruimte gecreëerd, maar in Oldenzaal zit men klem. Henk Noordman is daarom in goed overleg met de gemeente Oldenzaal over uitbreidingsplannen grenzend aan de bestaande locatie. Daarnaast wordt er voorzichtig gekeken naar mogelijkheden over de grens of daar, tegen een aanvaardbare prijs, grond te koop is. ■

63

Omzet turbine-producent expa n d e e r t

OPRA wil binnen een

van nul naar vele miljoenen

jaar naar de beurs Fredrik Mowill lijkt volledig op zijn plaats als CEO van een internationaal opererend technologisch bedrijf. Als Noor studeerde hij werktuigbouwkunde in Engeland en bekroonde dat met een MBA aan de Erasmus Universiteit. Ondanks het feit dat OPRA een middelgroot bedrijf is, houdt zij zich internationaal bezig en heeft zij een zeer multiculturele groep medewerkers. “We hebben hier in Hengelo engineers uit alle delen van de wereld. De helft van hen is in Nederland opgeleid (Twente en Delft), de anderen komen onder meer uit Brazilië, China en Rusland.”

64

Geen concurrenten OPRA staat voor Optimal Radial Turbine en heeft - in dit vermogenbereik - de turbine met verreweg het hoogste rendement. Belangrijk daarbij is, volgens Fredrik Mowill, de mogelijkheid om de restwarmte te gebruiken voor andere bedrijfsprocessen zoals het opwekken van stoom, verwarming of om te drogen. “Als warmtekrachtkoppeling hebben ze zo een rendement van rond de 90% .” Dit maakt de turbines van OPRA bij uitstek geschikt voor de procesindustrie en de olie- en gaswinning. De gepatenteerde technologie van OPRA en haar bijzondere klantgerichtheid geven haar een bijzondere marktpositie. De ‘groten’ zoals Siemens, Rolls Royce en General Electric richten zich volledig op de elektriciteitscentrales waar turbines nodig zijn met zeer grote vermogens. De OP16 gas turbine van OPRA zit daar met een vermogen van 2 MW ver onder. “Door het koppelen van turbines kunnen wij uiteraard hoger gaan, maar onze turbines zijn specifiek voor ‘stand-alone’ toepassingen ontworpen en met name voor situaties waar zowel behoefte is aan elektriciteit als aan warmte.

Beursgang

Fredrik Mowill is blij met de Twentse toeleverende industrie.

Jan Mowill kwam in 1991 (met steun van de Nederlandse overheid) naar Hengelo met als doel om, uitgaande van in Noorwegen ontwikkelde technologie, kleine gasturbines te gaan produceren. Na 13 jaar ontwikkelen werd in 2005 de eerste turbine geleverd. Daarna volgde de expansie. Momenteel levert OPRA zo’n 20 turbines per jaar. Jan heeft de leiding van het bedrijf inmiddels overgedragen aan zijn

zoon Fredrik, maar blijft als president commissaris (en vooral als gedreven ontwikkelaar) vol meedraaien. Teneinde een internationale expansie en toekomstige groei te kunnen financieren heeft OPRA het plan opgevat om zich binnen een jaar op de Noorse Effectenbeurs te plaatsen.

Dynamisch netwerk van Twentse ondernemingen

(door Niko Wind)

Tot 2005 waren de aandelen van OPRA voor 100% in handen van de familie Mowill. Maar toen de ontwikkelfase voorbij was, steeg de kapitaalbehoefte snel en haalde OPRA externe investeerders binnen die in totaal 60 miljoen euro in het bedrijf hebben gestoken. Het bedrijf draait prima en heeft in de jaren 2006 en 2007 al direct winstgevende cijfers laten zien en respectievelijke verkoopcijfers van 13,5 en 20 miljoen Euro. Het gevaar voor overname door een hedge fund of door grote collega-bedrijven is, volgens Fredrik, verwaarloosbaar klein. “Binnen de Holding zullen er - met uitzondering van de familie - geen dominante partijen actief zijn. Ook bestaat er weinig angst voor kopiëren door China of andere landen met lage loonkosten. De ontwikkeling van een gasturbine kost 15 tot 20 jaar en blijft daarna lang ‘state of the art’. “De straalmotor van een Boeing 747, in feite ook een gasturbine, stamt uit 1960 en in het basisontwerp is nadien niets wezenlijks veranderd.” Ondanks dat blijft OPRA óók een ontwikkelingsorganisatie. Jan Mowill is nog steeds actief binnen het bedrijf en hij richt zich specifiek op nieuwe toepassingen van het OPRA product.

Explosieve groei De verkoop van de eerste turbine in 2005 heeft een enorme impact gehad op het bedrijf. Tot dan toe was het een ontwikkelbedrijf met

www.ikt.nl

maximaal 15 man personeel. Na de commerciële doorbraak steeg dit aantal snel naar 100 en werden productie en marketing even belangrijk als research and development. De groei gaat zo snel dat het bedrijf inmiddels ook in Noorwegen een vestiging heeft geopend. Dit jaar worden zo’n 20 turbines geleverd. En dit aantal zal in 2009 flink hoger zijn. De start van de productie en de snelle groei van OPRA hebben hun uitstraling op veel regionale (metaal) bedrijven. “We concentreren ons op de verkoop en assemblage en besteden erg veel werk uit en verreweg het meeste daarvan gaat naar Twentse bedrijven. De kracht en de kwaliteit van de Twentse metaalindustrie was dan ook een van de redenen waarom mijn vader zich destijds in Hengelo vestigde.” Voor Fredrik draait het bij de productie van dit type apparatuur maar om drie dingen: een goed ontwerp, goede mensen én goede toeleveranciers. De mensen, de engineers, haalt hij uit de hele wereld; de monteurs die verantwoordelijk zijn voor de assemblage komen goeddeels uit de regio en de Twentse toeleverende industrie staat op een erg hoog peil, zodat de onderdelen van de turbine (ook) van topkwaliteit zijn. Alleen voor de marketing en verkoop is Hengelo als vestigingsplaats verre van ideaal. Voor relaties vanuit alle delen van de wereld is een reis naar Twente nét iets te ver weg. “Je kunt het de mensen niet aandoen om vanaf Schiphol nog twee uur in de trein of - afhankelijk van de files - twee tot vier uur in de auto te zitten. We hebben daarom een kantoor in het World Trade Center in Amsterdam geopend.” Fredrik Mowill ging tijdens het bedrijfsbezoek van IKT uiteraard ook in op de eerste twaalf jaar van het bedrijf. “Het is een bijzondere prestatie van mijn vader en moeder dat ze het klaar hebben gespeeld om iets dergelijk ingewikkelds als een gasturbine te ontwikkelen. Ze wisten van tevoren dat het hen meer dan tien jaar zou kosten en dat ze op veel problemen zouden stuiten bij het vinden van goede mensen en vooral van voldoende geld om deze ontwikkeling te financieren. Dergelijke lange ontwikkeltrajecten zijn hoogst uitzonderlijk. Zeker voor een startend bedrijf. De eerste 13 jaar was onze omzet nul euro, maar vanaf 2005 liep dit direct al in de miljoenen.”

Winterspelen De gasturbines van OPRA zijn uiteraard vooral geschikt voor toepassing in de industrie, maar ook op andere plaatsen blijkt dit type kleinschalige energie-opwekking aan te slaan. De kleinschaligheid en de combinatie van elektriciteit en warmte spelen daarin een grote rol. Het opvallendste project dat OPRA tot nu toe heeft binnengehaald, was de levering van zes turbines voor de Olympische winterspelen in 2014 in het Russische Sochi. “Ze zijn daar nu al hard aan het bouwen en willen het totale gebied omtoveren tot een toeristische trekpleister voor zowel de winter als de zomer.” Deze turbines zullen waarschijnlijk alleen met natuurlijk gas worden gestookt. De gasturbines van OPRA kunnen echter veel meer soorten brandstof aan en zullen dus ook kunnen profiteren van de trend naar biobrandstof en CO2-reductie. Zie ook: www.opraturbines.com ■

65

50-jarige elektromotoren f a b r i e k

Rotor groeit door

ziet export stijgen

focus op strategie op en werden twee jaar later door een management buy-out mede-eigenaar van het bedrijf. Door de overname van een gelijksoortig bedrijf in Engeland werken er bij Rotor inmiddels weer rond de 70 mensen, van wie 55 in Eibergen.

66

is het maximum vermogen dat met laagspanning kan worden opgewekt.” Maar ondanks al die fraaie orders in het Verre Oosten blijft Rotor zich nadrukkelijk richten op de binnenlandse markt, die - nog steeds - voor 70% van de omzet zorgt.

Unieke positie

Herbert Weekhout (l) en Mario Pistone zien vooral groei in China.

De Eibergse elektromotorenfabriek Rotor is in de afgelopen jaren ingrijpend veranderd. De afdeling mechanische aandrijftechniek werd afgestoten, waardoor de aandacht volledig kwam te liggen op de core-business van het bedrijf: de productie van kwalitatief hoogwaardige draaistroommotoren. Daarnaast is door de introductie van een nieuw ERP-systeem de interne organisatie sterk vereenvoudigd. Het gevolg was een flinke toename van de productiviteit en een forse omzetgroei in met name de scheepsbouw in

het Verre Oosten. Aan de groeimarkt Rusland brandt Rotor zich (nog) niet. Daar zitten volgens hen nog te veel onzekerheden om zaken te kunnen doen. (door Niko Wind)

Voor algemeen directeur Herbert Weekhout en commercieel directeur Mario Pistone is er alle reden om tijdens het vijftigjarig bestaan flink uit te pakken. Zij volgden in 2004 Hennie Abcouwer

Dynamisch netwerk van Twentse ondernemingen

Rotor neemt internationaal gezien een bijzondere positie in. Het bedrijf produceert zo ongeveer de simpelste elektromotor die er bestaat en exporteert hem naar Korea, Japan en China, waar deze draaistroommotor ‘op elke hoek van de straat’ te koop is. Het geheim zit in de kwaliteit en het vermogen om snel en klantspecifiek te kunnen leveren. Zeker in de scheepsbouw en de olie- en gasindustrie draait alles om certificering en betrouwbaarheid. De onderkant van de markt laat Rotor volledig aan zich voorbij gaan. “Tegen de goedkope motoren uit China willen we niet concurreren.” Het ‘klantspecifieke’ had ruim tien jaar óók betrekking op de tandwielkasten en reductoren die nodig waren om de kracht van de motor over te brengen op de installatie die moest worden aangedreven. Herbert Weekhout: “Dat was toen een goede strategie omdat we markten moesten gaan veroveren. Het kostte ons verhoudingsgewijs te veel aandacht en energie. Het bouwen van elektromotoren is onze kracht en die randapparatuur kon even goed door anderen worden geleverd.” Het afstoten van deze ‘dienst’ naar een servicepartner zorgde niet alleen voor sterke vereenvoudiging van het productieproces, maar ook voor een forse reductie van de productieruimte. En dat laatste komt het bedrijf goed uit. “Door de groei van het dorp zitten we nu midden in een woonwijk en is uitbreiding onmogelijk.”

Contact center

Queen Mary 2

Fast forward

Die rationalisering had ook betrekking op de benadering van de klantengroepen. Mario Pistone: “We hebben in al onze markten gekeken wie onze belangrijkste concurrenten waren en we hebben ons met de marketing daarop geconcentreerd. Door deze focus op klantgroepen is zowel onze export als de binnenlandse afzet fors gegroeid.” Samen met de andere maatregelen zorgde dat in vier jaar voor een verdubbeling van de omzet en een navenante groei van de winst. Het Verre Oosten bleef verreweg de belangrijkste afzetmarkt. Van de top-drie klanten zitten er twee in Japan: machinebouwers die toeleveren aan de scheepsbouw. De gecertificeerde motoren worden daar gebruikt voor het aandrijven van onder meer pompen, compressoren en ventilatoren, maar ook voor ankerlieren en voor het laten zakken van reddingsboten. Waar al die motoren precies terecht komen, interesseert de heren niet echt. Behalve dan als het op prestigeobjecten gaat als de Queen Mary 2, het grootste cruiseschip ter wereld. “Wij hebben zestien motoren van 160 kW geleverd voor de koeling van de aandrijving van het schip.” Motoren met een vergelijkbaar vermogen worden onder meer ook ingezet voor de pompen die de dieselolie naar de scheepsmotoren pompen. Een steeds belangrijker wordende markt is ook die van de containerkranen. Ook daar vraagt men om gecertificeerde motoren met een groot vermogen. “We gaan ongeveer tot 400 kW. Dat

Rotor gaat het lustrumjaar in met de slogan ‘50 jaar jong en blijvend innovatief’. Dat innovatieve sloeg tot voor kort vooral op het herontwerpen van de organisatie en het minimaliseren van de verspillingen. Momenteel ligt de nadruk intern op het innoverend vakmanschap, maar ook de productinnovatie heeft inmiddels haar intrede gedaan bij het Eibergse bedrijf. “We zijn - met steun van anderen - bezig om te zien hoe wij intelligentie kunnen toevoegen aan onze op zich simpele motoren en kijken uiteraard wat ‘de markt’ op dit gebied wil.” Voor de innovatie marktontwikkeling heeft het bedrijf inmiddels een intensief contact met de Saxion Hogeschool. “We hebben via het programma Fast forward voor een periode van drie jaar steeds een afgestudeerde binnen het bedrijf, die ons gedurende acht maanden ondersteunt en zich tegelijkertijd verder ontwikkelt. Het leuke is dat door dit binnenhalen van deze high potentials ook stagiaires en afstudeerders binnenkomen en zij weer worden vergezeld door docenten.” Momenteel is een groep van hen bezig om de markt in Duitsland in kaart te brengen, een andere groep richt zich op Vietnam. Ook zijn er jongens bezig met de kostprijsberekening. Herbert Weekhout is enthousiast over deze samenwerking. “De manier waarop wij samen met Saxion bezig zijn met innovatie willen we graag delen met collega-ondernemers; tijdens het bedrijfsbezoek van IKT-Berkelland en via interviews zoals deze.” ■

www.ikt.nl

De derde omslag in 2004 had betrekking op de interne orderstroom en facturering: het ERP-systeem. “We hebben een Microsoft Dynamics-systeem aangeschaft, waarmee we de functionaliteiten opnieuw hebben kunnen beschrijven.” Dit leidde niet alleen tot een efficiencyverbetering in de productie en de logistiek, maar ook in een andere invulling van de administratieve ondersteuning. “We hebben alle contacten met klanten geconcentreerd in een contact center, een kantoortuin waarin alle extern gerichte disciplines zijn samengebracht: inkoop, verkoop, order intake, facturering en dergelijke. Daar tegenover staat een competents center waarin alles is samengebracht dat betrekking heeft op de productie en de logistiek. De communicatie verloopt via het ERP-systeem, dat op een externe server wordt gehost. “We zijn zelfs zo ver dat onze servicepartners kunnen inloggen op ons systeem en - buiten ons contactcenter - direct hun orders rechtstreeks kunnen plaatsen bij de productie. Zij hebben daardoor de garantie van een snelle levering. Vaak nog op de dag zelf.” Dat wereldwijd netwerk van servicepartners speelt een cruciale rol in de marketing en verkoop van Rotor. Kleine klanten worden doorverwezen - en in veel gevallen ook direct doorverbonden naar een bedrijf in hun regio. “De top 300-klanten behandelen we zelf, de rest gaat naar de dealers.”

67

E n e rgiebesparing en milieueisen bieden nieuwe kansen

Timmerfabriek Overbeek 68

Arend Jan Overbeek wil dichter naar aannemers en architecten toegroeien.

Vader Jan Overbeek had al lang plannen om met zijn timmerfabriek uit het centrum van Haaksbergen te vertrekken. De komst van zijn zoon Arend Jan in mei 2006 zorgde voor een enorme versnelling. Nog geen 15 maanden later stond er een fraai nieuw pand aan de Textielstraat en was Timmerfabriek Overbeek letterlijk vol in beeld gekomen aan de weg, die binnenkort deel uit zal maken van de doorgaande route van Enschede naar Eibergen. Voor Arend Jan Overbeek een uitgelezen kans om zich ook figuurlijk in de kijker te spelen en meer aandacht te krijgen voor hout als bouwmateriaal. In ieder geval voor binnen- en buitenkozijnen. (door Niko Wind)

De gemeente wilde de fabriek graag weg hebben uit de binnenstad en het bedrijf wist dat het veel zou moeten investeren om het oude pand aan te passen aan de eisen van de tijd. Met name de spuitinrichting was zwaar verouderd en voldeed niet meer aan de huidige verwerkingsvoorschriften van watergedragende verfsystemen. Arend Jan, die de opleiding bouwtechnische bedrijfskunde in Tilburg voltooide, wil door innovaties dichter naar de aannemers en architecten toegroeien. Tegelijkertijd wil hij de strijd aangaan met de kunststof en aluminium kozijnen. “Hout is zo’n mooi en natuurlijk product en door de FSC-certificering kan het ook milieuvriendelijk worden geproduceerd. Daarnaast kunnen we in hout extreem isolerende kozijnen leveren. Onze ‘passief kozijnen’ met een drievoudige beglazing hebben een U-waarde tussen de 0,8 en 1,0 W/ m².K en overtreffen daarmee alle andere kozijnen.” De stand van Timmerfabriek Overbeek op de Bouw RAI trok hierdoor opvallend veel belangstelling onder aannemers en architecten. Arend Jan verwacht dat de orderstroom voor dit product pas in 2010 goed op gang zal komen omdat het ontwikkelen van een bouwproject nu eenmaal veel tijd in beslag neemt. “Men kent inmiddels ons concept en zal dat - gezien de grote aandacht voor energiebesparing - zeker meenemen in de besluitvorming.

Arend Jan zal veel meer de weg opgaan om architecten en aannemers te overtuigen van de kracht van hout en van zijn passief kozijnen. “We zitten nu goed in het werk, waardoor de marketing nog even op een laag pitje kan blijven. Maar we moeten voorbereid zijn op een veranderende markt."

Milieuvriendelijke houtproducten De liefde voor hout gaat bij de Overbeeks erg ver. Natuurlijk is in het eigen pand veel hout verwerkt, maar er wordt ook gekeken naar de toepassing van andere houtsoorten. Voor toepassing van hout in binnenkozijnen zou materiaal gebruikt kunnen worden waarvoor geen tropisch bos gekapt hoeft te worden. “We hebben een proef gedaan met hout van rubberbomen, maar dat materiaal blijkt met de huidige gereedschappen te veel te splinteren. Daarom zijn we op zoek naar nieuwe gereedschappen zodat we dit hout kunnen inzetten voor binnenkozijnen. Een nieuw product waar we op dit moment de eerste proeven mee hebben uitgevoerd, is geperst gras. Door de verlijming van het gras zijn we in staat een prachtig natuurlijk product te maken dat vergelijkbaar is met hardhout, maar waarvoor geen tropisch bos hoeft te worden gekapt. Het gelakte gras is een fantastisch materiaal voor binnenkozijnen. De toekomst moet uitwijzen of dit product een succes wordt. We zijn op dit moment in gesprek met een opdrachtgever om dit product als eerste in Nederland toe te passen."

Complete producten aanbieden Kozijnen zijn vaak letterlijk de sluitpost bij een bouwproject. “Mede daarom willen we eerder bij architecten en aannemers aan tafel komen te zitten. Dat geldt zowel voor onze energiezuinige buiten­kozijnen als voor de toepassing van ‘ander’ hout.” Een extra argument is de algehele upgrading van het productieproces. “We leveren nu volgens het KOMO-concept II, wat betekent dat we de kozijnen leveren inclusief beglazing, grondlak en aflak. De stap naar concept III (ook plaatsen van de complete ramen) zal binnenkort gezet worden.” ■

Dynamisch netwerk van Twentse ondernemingen

Vo o r e e n u i t s t raling als kennisinten sieve innovatieve regio

Twente beter op de kaart Twente wil zich profileren als kennisintensieve innovatieve regio. Dat is bij de meeste Twentenaren wel bekend. Er lopen een aantal meerjarige projecten om deze positie te versterken, waaraan - hoewel met mondjesmaat - in de regionale pers aandacht aan wordt besteed. Buiten de regio kent men de kracht van Twente veel minder. Dat bleek onder meer bij een bezoek begin maart 2008 van vijftien kamerleden aan de regio, die zich echt de ogen uitkeken en verrast waren over de innovatieve kracht van Twente. ‘We’ moeten dus veel meer doen aan de positionering van de regio. En zoals dat in Twente de laatste jaren steeds meer gebeurt: ondernemers, overheden, onderzoek en onderwijs hebben de handen ineengeslagen om een plan te maken om de economische kracht van de regio beter op de internationale kaart te zetten.

69

(door Niko Wind)

De Algemeen Directeur van Regio Twente, Annemieke Traag, had van IKT een bijzondere locatie gekregen om het verhaal over de positionering van Twente over te brengen: het museum TwentseWelle, dat de bezoekers vanuit het verleden ook een kijkje gunt in de toekomst van Twente.

Economische invalshoek De werkgroep die zich buigt over de wijze waarop Twente zijn kracht het beste nationaal en internationaal over het voetlicht moet brengen, is breed samengesteld. Annemieke Traag trekt - samen met Eric Nijkamp van VNO-NCW - de kar. Daarnaast zijn de Kamer van Koophandel, de Industriële Kring Twente, de Technologie Kring Twente, de Universiteit Twente, de Saxion Hogeschool, het Innovatie Platform én het Kennispark partij in dit traject. Ook het Twents Bureau voor Toerisme en het Career Center Twente zijn intensief betrokken bij dit traject. Annemiek Traag: “We hebben gekozen voor een economische invalshoek als aanvulling op de campagne van het Twents Bureau voor Toerisme. Toerisme en recreatie zijn heel belangrijk voor Twente. Tegelijkertijd willen we de economische potenties van Twente versterken.”

Mensen en bedrijven Het doel is duidelijk: "We willen bedrijven en mensen naar Twente trekken en ervoor zorgen dat de kennisintensieve bedrijven blijven en dat de afgestudeerden van de UT en Saxion en ook van het ROC aantrekkelijk werk in de regio kunnen vinden. We moeten aan de buitenwacht laten zien dat Twente industrieel een bijzondere regio is en dat hier enorm veel potentie is voor verdere innovatieve groei. Anders gezegd: we maken een verhaal voor iedereen die een relatie met Twente wil aangaan: investeerders, ondernemers, beleidsmakers, studenten en instituties.” Het gebied is, wat haar betreft, groter dan Twente alleen. “We zoeken nadrukkelijk ook samenwerking met de innovatieve krachten in Münster en Osnabrück. En de provincie is ook een belangrijke samenwerkingspartner in het positioneren van Twente.”

www.ikt.nl

Fondsen werven De positionering van Twente is, volgens Annemieke Traag, een schoolvoorbeeld van samenwerking van alle betrokken partijen. Als het ‘verhaal van Twente’ op hoofdlijnen gereed is en breed wordt onderschreven, zal het worden uitgerold en toepasbaar worden gemaakt voor de verschillende partijen, dus voor de ondernemers, de onderwijs- en onderzoeksinstellingen en de overheden. Dat kost geld, veel geld. “We zijn - naast het ontwikkelen van de beste strategie om dit draagvlak te genereren - ook druk bezig om sponsors te zoeken om het verhaal van Twente levend te krijgen.” Dat geld zal niet worden besteed aan eenmalige geldverslindende campagnes als ‘Er gaat niets boven Groningen’. “We willen op een meer subtiele wijze de verschillende doelgroepen zien te bereiken. En die zitten in alle hoeken van de wereld: van de studenten op de UT en Saxion en de hoger opgeleiden in de Randstad tot en met bedrijven in de VS en China. Daarvoor ontwikkelen we slimme (communicatie) strategieën waarmee we de boodschap van Twente helder kunnen verkondigen.” ■

Annemieke Traag mikt op veel doelgroepen.

Scope Nieuwe deelnemers

Nieuwsrubriek over Twentse zaken en mensen.

IKT-Enschede

Wanneer u deelnemer bent van IKT kan uw nieuws onder Scope worden opgenomen. Persberichten bij voorkeur per e-mail aan te leveren.

Siebert & Wassink personeelsadvies Postbus 3636 7500 DP Enschede Contactpersoon: mevr. J.W. Oude Reimerink Yakov BV Postbus 760 7500 AT Enschede Contactpersoon: mevr. R. Denneboom

IKT-Hengelo

Ruud Winkelhuis Architect Postbus 8073 7550 KB Hengelo Contactpersoon: dhr. R.H.J. Winkelhuis 4RealDrive Fazantstraat 9 7557 BX Hengelo Contactpersoon: mevr. drs. F.C. Ferrari SIG Combibloc BV Postbus 24 7550 AA Hengelo Contactpersoon: dhr. G. Nijland

IKT-West-Twente

Van der Veer Marketing Services Aalscholverstraat 4 7471 VK Goor Contactpersoon: dhr. H.P. van der Veer

71

Ons adres: IKT/Twentevisie T.a.v. Saskia Rikhof-Slot Postbus 5501 7500 GM ENSCHEDE

Tel. 053 – 48 49 980 Fax. 053 - 48 49 985 E-mail [email protected]

Beide dochterondernemingen van Beckmann Groep, Beckmann Elektrotechniek BV te Enschede en Beckmann Elektro Mechanisch Onderhoud te Oldenzaal (voorheen Beckmann-Kamphuis), worden samengevoegd onder één dak aan de Hendrik Ter Kuilestraat 183 in Enschede. De nieuwe locatie is geschikt voor een efficiëntere bedrijfsvoering en heeft de nodige uitbreidingsmogelijkheden voor de beoogde groei in de nabije toekomst. De Regioraad heeft met grote meerderheid besloten het aandeel van de Regio Twente in Twence niet te verkopen en aandeelhouder te blijven. Twence is blij dat er, na een langdurige discussie, nu een duidelijk besluit op tafel ligt om op verder te bouwen. In de komende periode zullen de Regio Twente en de daarbij aangesloten gemeenten samen met Twence uitwerken hoe het aandeelhouderschap nader wordt ingevuld. Op maandag 23 juni 2008 organiseert het Innovatieplatform Twente samen met het Ministerie van Economische Zaken en SenterNovem in het Ondernemingshuis een informatie- en netwerkbijeenkomst in Twente over Kansen voor Twentse ondernemers bij Nationale Innovatieprogramma’s.  ■

Personalia De heer L.J.T. (Bert) van der Els is per mei 2008 benoemd tot lid van de Raad van Commissarissen van TCPM Ingenieurs & Adviseurs. De heer Van der Els heeft brede ervaring in techniek en is een succesvolle ondernemer met visie. Hij was tot voor kort DGA van Burgers Ergon B.V., een installatietechnisch bedrijf met 1400 medewerkers, dat recent is overgenomen door Heijmans N.V. Bij Heijmans is de heer Van der Els divisiedirecteur van Burgers Ergon B.V. Per 1 mei 2008 is kandidaat-notaris Jacobine Tinselboer als partner (aandeelhouder) toegetreden tot KienhuisHoving advocaten en notarissen. Jacobine is gespecialiseerd in het ondernemingsrecht. Zij concentreert zich op fusies, overnames, joint ventures, herstructureringen en private equity transacties. Jacobine werkte tot voor kort bij Van Doorne in Amsterdam en zal naar alle waarschijnlijkheid binnen een half jaar benoemd worden tot notaris. Elise Zeelenberg is per 15 april jl. KienhuisHoving advocaten en notarissen komen versterken als advocaat aanbestedingsrecht en bestuursrecht. Elise is vanaf 2004 werkzaam geweest bij Nysingh advocaten-notarissen N.V. in Apeldoorn en verenigt een vrij unieke combinatie van vakgebieden in zich. John van den Hof, senior jurist bij advies- en ingenieursbureau DHV, is onlangs benoemd tot lector Gebiedsontwikkeling en Recht aan Saxion Hogescholen en gaat daar een onderzoeksprogramma opzetten over binnenstedelijke herstructurering, duurzame gebiedsontwikkeling en de implementatie van de nieuwe Wet Ruimtelijke Ordening.

www.ikt.nl

De deuren van Bistro De Broeierd zijn weer officieel geopend sinds 11 april 2008. Bistro De Broeierd bevindt zich in de oudste herberg van Twente - het tegenwoordige viersterren Eden Hotel De Broeierd - en is helemaal van deze tijd.

Twente Agenda 2008

72

Datum

Aanvang

Onderwerp

Organisatie

23 juni 24 juni 25 juni 02 sept. 04 sept. 11 sept. 15 sept. 17 sept. 17 sept. 18 sept. 22 sept. 01 okt. 02 okt. 06 okt. 07 okt. 14 okt. 06 nov. 08 nov. 13 nov. 14 nov. 17 nov. 19 nov. 24 nov. 26 nov. 04 dec. 08 dec. 10 dec. 16 dec.

16.00 uur 17.00 uur 16.00 uur 16.00 uur 17.00 uur 16.00 uur 16.00 uur 16.30 uur 07.30 uur 16.30 uur 16.00 uur 17.00 uur 15.30 uur 16.00 uur 16.30 uur 16.00 uur 18.00 uur 09.30 uur 16.00 uur 12.00 uur 16.00 uur 12.00 uur 16.00 uur 12.00 uur 17.00 uur 17.00 uur 17.00 uur 17.00 uur

Bijeenkomst IKT-Personeel & Organisatie Informele bijeenkomst IKT-Oldenzaal Bedrijfsbezoek IKT-Almelo Ontbijtbijeenkomst IKT-Almelo Informele bijeenkomst IKT-Enschede Bijeenkomst IKT-Productie, Logistiek & Techniek Bijeenkomst IKT-Personeel & Organisatie Bedrijfsbezoek IKT-Berkelland Ontbijtbijeenkomst KPMG Bedrijfsbezoek IKT-West-Twente Bijeenkomst IKT-Financiën & Economie Avondbijeenkomst IKT-Haaksbergen Jaarvergadering IKT Bedrijfsbezoek IKT-Oldenzaal Bedrijfsbezoek IKT-Hengelo Bijeenkomst IKT-Ondernemen & Communicatie Twente Concert Interregionaal Klootschiet Toernooi Bijeenkomst IKT-Productie, Logistiek & Techniek Lunchbijeenkomst IKT-Haaksbergen Bijeenkomst IKT-Financiën & Economie Lunchbijeenkomst IKT-Berkelland Bijeenkomst IKT-Personeel & Organisatie Lunchbijeenkomst IKT-West-Twente Eindejaarsbijeenkomst IKT-Enschede Eindejaarsbijeenkomst IKT-Oldenzaal Eindejaarsbijeenkomst IKT-Almelo Eindejaarsbijeenkomst IKT-Hengelo

IKT IKT IKT IKT IKT IKT IKT IKT KPMG IKT IKT IKT IKT IKT IKT IKT IKT IKT IKT IKT IKT IKT IKT IKT IKT IKT IKT IKT

Agenda www.ikt.nl heeft uiteraard een belangrijke agendafunctie. Het openingsscherm toont de bezoekers direct alle bijeenkomsten in de lopende en de komende maand en één muisklik later alle bijeenkomsten van een kring of een werkgroep. Naast inhoudelijke informatie over de bijeenkomsten is er - voor IKT-deelnemers - de mogelijkheid om zich on-line aan te melden. Voor de besturen van de kringen en werkgroepen zijn ook hun vergaderdata aangegeven. De samenstelling van de kringbesturen en werkgroepen is uiteraard ook op de site vermeld. Belangrijk voor andere Twentse organisaties is de Twente-agenda, waarin hun activiteiten kunnen worden opgenomen. Deze agenda staat zowel op de site als op de laatste pagina van Twentevisie.

Voor nadere informatie: IKT KPMG

tel. 053 - 484 99 80 tel. 053 - 483 25 40

Dynamisch netwerk van Twentse ondernemingen