Ontwerpgids. voor keukens

1

Ontwerpgids voor keukens

2

Pressalit Care De juiste keuze Bij Pressalit Care geloven we dat een handicap geen beperking hoeft te zijn in het leven van mensen. Daarom zijn wij de toonaangevende leverancier van inrichting en meubilair voor de zorgsector. We staan bekend om onze expertise en om de kwaliteit die we inbouwen in al onze oplossingen. In 1976 ontwikkelden we ons eerste badkamersysteem speciaal voor gehandicapten. Op dat gebied hebben we inmiddels ruime ervaring opgedaan. In 2004 zijn we ons met dezelfde toewijding gaan richten op de keuken. Wij streven ernaar om oplossingen te ontwikkelen en aan te bieden die zijn gebaseerd op de behoeften van de gebruiker en de verzorger. Tegelijkertijd willen we belangrijke economische- en veiligheidsaspecten niet uit het oog verliezen. Vandaag de dag staan we hoog aangeschreven als professionele consultants voor de installatie van sanitair waar specialistische kennis nodig is van de eisen binnen de zorg en de ruimtelijke voorwaarden. We willen nu op het gebied van keukens advies geven van hetzelfde hoge niveau. Daarom hebben we vanaf het begin zo goed mogelijk gebruik gemaakt van het meest recente onderzoek op het gebied van keukenplanning voor personen met lichamelijke handicaps en door samen te werken met toonaangevende specialisten binnen het vakgebied. De keukensystemen van Pressalit Care kunnen overal worden geïnstalleerd waar behoefte is aan flexibele keukenoplossingen. Gedegen, professioneel advies en flexibele oplossingen zijn van essentieel belang om het uiteindelijke doel te kunnen bereiken: een efficiënte keuken.

Erik Boyter Directeur

3

Inhoud Onze filosofie De efficiënte keuken De Pressalit Care-keuken Planning en installatie

4 5 7

Systematische keukenplanning Ruimtelijke voorwaarden Vrije doorgang en draaicirkel Vier keukenmodellen

8 9 10

Plaatsing van werkzones De afwaszone De bereidingszone De kookzone Opslag

11 12 14 16 18

Witgoed Spoelbak en mengkranen Essentiële details

19 20 21

Comfortzones Hoogteregeling

22 23

Voorbeeldontwerpen – lineair ontwerp Voorbeeldontwerpen – L-vormig ontwerp Voorbeeldontwerpen – U-vormig ontwerp

24 25 26

Checklijst

27

4

De efficiënte keuken

De efficiënte keuken In de moderne keuken gebeurt veel meer dan alleen eten koken. Het is een plaats waar mensen bij elkaar komen. Als de gebruiker hulp nodig heeft, is het ook een werkplek voor familie en hulpverleners. Iedereen, gehandicapt of niet, moet zich er in gelijke mate thuis kunnen voelen. Een efficiënte keuken die voorziet in de behoeften van iedereen kan alleen worden ontwikkeld op grond van een gedegen kennis van de gebruiker. Uit klantenonderzoeken is gebleken dat hulpverleners en familieleden vaak een groot deel van de keukenwerkzaamheden verrichten. Tegelijkertijd is het voor gehandicapten van essentieël belang dat ze nog zoveel mogelijk in de keuken kunnen doen zonder de hulp van anderen in te hoeven roepen. Toch mag dat niet te veel tijd en energie kosten. Keukens worden meestal niet ontworpen voor één gebruiker, maar voor een groep van verschillende gebruikers, met uiteenlopende behoeften. Professionele verzorgers hebben speciale eisen als het gaat om veiligheid en de werkomgeving. En bovendien moet een goede keukenoplossing een combinatie leveren van alle elementen die managers, bestuurders en planners voor ogen hebben.

5

De Pressalit Care-keuken

De filosofie van Pressalit Care over de efficiënte keuken combineert al deze aspecten in één oplossing. We geloven niet in standaardoplossingen, maar ontwikkelen oplossingen die zijn afgestemd op individuele situaties en voor iedereen die erbij betrokken is. Flexibiliteit, daar gaat het om. Onze keukenontwerpen zijn opgebouwd uit flexibele eenheden. Zo bieden we gebruikers veel meer onafhankelijkheid en het vermogen om zelf te bepalen welke activiteiten ze zonder hulp aankunnen. Bovendien krijgen ze meer vrijheid om hulp in te roepen als dat nodig is. Voor de kwaliteit van leven is die keuzevrijheid van enorm belang. We zijn er absoluut van overtuigd dat goede werkomstandigheden de hoogste prioriteit verdienen om zo het vermogen om te werken zo goed en zo lang mogelijk vast te houden, terwijl verzorgers kunnen profiteren van een geschikte werkomgeving zonder ongelukken. Het unieke keukensysteem van Pressalit Care kan bijvoorbeeld worden gebruikt voor het inrichten van: - gemeenschappelijke keukens en oefenkeukens, waar vele mensen met diverse vermogens op een aangename manier samen bezig moeten kunnen zijn. - keukens in bejaardenhuizen, waar de gebruikers zelf moeten kunnen werken, al dan niet onder begeleiding van een verzorger. Pressalit Care-keukens kunnen probleemloos worden aangepast voor zowel staande als zittende gebruikers.

Voordelen voor gebruikers

Voordelen voor verzorgers

Voordelen voor planners en

- staand of zittend

- staand of zittend

bestuurders

Onafhankelijkheid Producten van Pressalit Care helpen gebruikers om zo zelfstandig mogelijk te zijn. Onze oplossingen zijn geschikt voor iedereen: kinderen, volwassenen, mensen die zitten of staand moeten werken.

Werkomgeving Producten van Pressalit Care zorgen voor een minimale lichamelijke belasting, sneller en makkelijker werken en goede werkomstandigheden.

Consultancy Met allround-advies voor de efficiënte keuken weet u zeker dat de ruimte voorziet in de behoeften van gebruikers en hulpverleners.

Details Het efficiënte ontwerp van het systeem, de materiaalkeuze en de perfectie tot in de details komen samen in één geïntegreerde keukenopstelling, zonder afbreuk te doen aan functionaliteit of comfort. Zelfrespect Zelf dingen kunnen doen in een veilige, aantrekkelijke en stimulerende omgeving zorgt ervoor dat mensen onafhankelijk worden in hun dagelijkse bezigheden.

Flexibiliteit Producten van Pressalit Care kunnen worden aangepast aan de specifieke behoeften van de primaire gebruiker(s) en verzorgers.

Klaar voor de toekomst Met keukensystemen van Pressalit Care is het niet nodig om te verbouwen of te vernieuwen als de behoeften van gebruikers veranderen of als er nieuwe gebruikers komen voor de keuken.

Respect Door de flexibiliteit van deze producten kunnen verzorgers gebruikers ondersteunen bij het werk in de keuken, zonder dat het ten koste gaat van hun integriteit en waardigheid.

Design Met Pressalit Care kunt u zich richten op flexibiliteit, functionaliteit en zuinigheid, zonder afbreuk te doen aan het design of de inrichting.

6

7

Ontwerp en installatie

De indeling en installatie van een keuken Een efficiënte keuken begint bij een systematische evaluatie van de behoeften van gebruikers en verzorgers en een evaluatie van de mogelijkheden die de ruimte biedt. In bepaalde situaties moeten meerdere gebruikers tegelijkertijd kunnen koken en afwassen. In andere situaties worden er misschien maaltijden bezorgd en is een kleine keuken voldoende. De behoeften van de gebruiker staan natuurlijk voorop. Toch moet ook rekening worden gehouden met de diverse taken die in de keuken door een verzorger worden uitgevoerd. Er is ruimte nodig voor de eigen werkzaamheden van de verzorgers. Bovendien ondersteunen ze de gebruiker bij bepaalde werkzaamheden. Daarom moet er rond de gebruiker ruimte zijn voor de verzorger, zodat deze vanuit alle hoeken ondersteuning kan bieden.

Verklaring van symbolen Oven Kookplaat Afwasmachine Koelkast Spoelbak Draaischijfsysteem

Bij het ontwerpen van een keuken moet met een aantal dingen rekening worden gehouden: De afstand tussen de werkplekken - de totale afstand tussen spoelbak/afwasmachine, kookplaat en koelkast. Voor de berekening maken we gebruik van een werkdriehoek: een instrument waarmee we kunnen bepalen of de afstand te groot is. De plaatsing van werkplekken - de correcte plaatsing van de spoelbak, de bereidingszone en de kookplaat ten opzichte van elkaar. Aantal gebruikers en de rol van gebruikers en verzorgers - hoeveel mensen maken er tegelijkertijd gebruik van de keuken. Dit moet worden vastgesteld voordat men de (on)mogelijkheden van de gebruiker in kaart brengt. Het kan zijn dat er slechts één gebruiker of verzorger tegelijk in de keuken aan het werk is, bijvoorbeeld: - een rolstoelgebruiker of een gebruiker met een loophulpmiddel, die alleen het eten klaar maakt. - een verzorger of een familielid die eten klaarmaakt voor een gehandicapte. De verzorger verricht hierbij de keukenwerkzaamheden voor de gebruiker. Ook kunnen er tegelijkertijd meerdere gebruikers en verzorgers in de keuken aan het werk zijn, bijvoorbeeld: - meerdere mensen die onafhankelijk van elkaar werken, - meerdere mensen die samen aan het werk zijn, - situaties waarbij de verzorger de gebruiker ondersteunt. Op de volgende pagina’s van deze Keukengids krijgt u een structureel overzicht van de ruimtelijke behoeften voor een keukengebruiker met een verzorger en hulpmiddelen. Vervolgens krijgt u informatie over de werkdriehoek en keukentypes, waarbij de relatie tussen de verschillende werkplekken wordt behandeld. Het overzicht bevat ook voorbeelden van diverse keukenmodellen en een handige checklijst voor de planning. Neem voor meer informatie contact op met Pressalit Care.

Uittrekbaarwerkblad Opslageenheid Let op: de bovenstaande symbolen worden gebruikt voor de keukenoplossingen in deze ontwerpgids voor keukens.

8

Een keuken moet voldoende ruimte bieden voor gebruikers met diverse mobiliteitshulpmiddelen, zowel onafhankelijk als met een verzorger.

Ruimtelijke voorwaarden

600

Gebruiker

900

600 1000

Bewegende persoon

Gebruiker met krukken

1000

700

750

600

1300

1200

Gebruiker met rollator

Gebruiker in handbewogen rolstoel

Gebruiker in elektrische rolstoel

Verzorger 750

600

1000

Gebruiker en verzorger in beweging

750

1750

2000

Verzorger en gebruiker in handbewogen rolstoel

Verzorger en gebruiker in comfortstoel

Draaicirkels met en zonder verzorger Ruimte

Lopende gebruikers – met loophulpmiddelen Draaicirkel zonder verzorger: 1400 x 1400 mm Draaicirkel met verzorger: 1700 x 1700 mm

1700 x 1700

1400 x 1400

360°

360°

Gebruikers in handbewogen rolstoelen Draaicirkel zonder verzorger: 1700 x 1700 mm Draaicirkel met verzorger: 1750 x 1750 mm

1750 x 1750

1700 x 1700

360°

360°

Gebruikers in elektrische rolstoelen of comfortstoelen Draaicirkel zonder verzorger: 2100 x 2100 mm Draaicirkel met verzorger: 2100 x 2100 mm 2100 x 2100

2100 x 2100

360°

360°

Let op: deze afmetingen zijn Deense industriële normen (Dansk Standard 3029:2001). De grootte van de draaicirkel moet worden beoordeeld aan de hand van de daadwerkelijke gebruikers in het type instelling of huisvesting. Gemiddeld moet de draaicirkel 1700 x 1700 mm groot zijn. Voor gebruikers die in hoge mate afhankelijk zijn van zorg en gebruikers met grotere rolstoelen is de aanbevolen draaicirkel 2100 x 2100 mm. Alle afmetingen zijn in mm.

9

Vrije doorgang en draaicirkel

Vrije doorgang Keukens en gangen moeten een vrije doorgang bieden. Met een doorgangsbreedte van 1500-1700 mm kan een rolstoelgebruiker ook draaien binnen de doorgang. 1300-1500

800-1200

Vrije doorgang

Onafhankelijke gebruiker met twee krukken met rollator handbewogen rolstoel elektrische rolstoel

Draaicirkel 1100 x 1100 1100 x 1100 1400 x 1400 1600 x 1600

Verzorger met gebruiker in een handbewogen rolstoel in een comfortstoel

1750 x 1750 mm 2100 x 2100 mm

Manoeuvreerruimte Het is voor rolstoelgebruikers van essentieel belang dat ze voldoende ruimte hebben om met de rolstoel te kunnen manoeuvreren.

90º mm mm mm mm

1100-1300

Vrije doorgang voor twee lopende personen


180º mm mm mm mm

Vrije doorgang langs een rolstoel


1750 x 1750 mm 2100 x 2100 mm

1750 x 1750 mm 2100 x 2100 mm

1700 x 1700

Voor iedere werkplek in de keuken moet er 1700 x 1700 mm draaicirkel zijn.

Een comfortstoelgebruiker plus een verzorger hebben een minimaal draaicirkel nodig van 2100 x 2100 mm voor iedere werkplek in de keuken.

360º mm mm mm mm

2100 x 2100

Beenruimte onder het aanrecht- of tafelblad kan deel uitmaken van de draaicirkel, waardoor de benodigde vrije doorgang wordt verkleind.

Let op: de efficiënte keuken moet ruimte bieden voor vrije doorgang en voldoende ruimte voor rolstoelgebruikers om in te draaien. Alle afmetingen zijn in mm.

10

Vier keukenmodellen

Het benodigde keukentype is afhankelijk van de fysieke capaciteiten van de keukengebruiker. De werkdriehoek geeft de belangrijkste afstanden in de keuken aan.

- het gebruik van de werkdriehoek

De werkdriehoek De werkdriehoek is een instrument dat wordt gebruikt om de geschiktheid van een bepaald keukenontwerp te bepalen. Hij wordt gevormd door de centrale punten van de spoelbak, de kookplaat en de koelkast met elkaar te verbinden, zodat ze een driehoek vormen. Vervolgens kunnen we de omtrek van die driehoek bepalen, die de totale werkafstand in de keuken aangeeft.

Werkdriehoek in de lineaire keuken

Als vuistregel moet de totale afstand tussen spoelbak, kookplaat en koelkast ergens tussen 3600-6600 mm liggen. De afstand tussen spoelbak en kookplaat moet 1200-2000 mm bedragen. Bovendien mogen er geen verkeerslijnen door de werkdriehoek lopen. Lineaire keuken Een lineair keukenontwerp is niet geschikt voor rolstoelgebruikers, omdat de afstanden tussen de werkplekken te groot zijn. Dit keukenmodel is niet praktisch als er meerdere gebruikers tegelijkertijd moeten werken. Er wordt vaak voor de lineaire keuken gekozen als de beschikbare ruimte klein is en als de keuken geen hoge prioriteit heeft, bijvoorbeeld bij aanleunwoningen (waarbij het eten wordt bezorgd) of wanneer er wordt gegeten in een gemeenschappelijke eetkamer.

Werkdriehoek in de dubbel lineaire keuken

Dubbel lineaire (parallelle) keuken Dit ontwerp is niet geschikt voor rolstoelgebruikers en mensen die slecht ter been zijn, omdat de kookspullen van het ene werkblad naar het andere moet worden verplaatst. De dubbel lineaire keuken wordt vaak gebruikt als de keuken deuren aan beide zijden heeft en wordt afgeraden voor mensen met een lichamelijke handicap. Ook keukenontwerpen met eilanden worden afgeraden. De L-vorm De L-vormige keuken is geschikt voor zowel rolstoelgebruikers als mensen die problemen hebben met lopen, omdat de driehoeksopstelling de individuele werkplekken met elkaar verbindt. De kookspullen kunnen over het werkblad worden verplaatst en hoeft dus niet te worden opgetild.

Werkdriehoek in de L-vormige keuken

Het L-vormige ontwerp wordt bijvoorbeeld gebruikt in grote keukens waar er meerdere personen tegelijk in de keuken aan het werk kunnen zijn. De U-vorm De U-vormige keuken zorgt voor goede aansluitingen als er extra werkplekken nodig zijn. Deze opstelling verkort de afstanden en concentreert de werkplekken. Het keukengerei kan over het werkblad worden geschoven en hoeft dus niet te worden opgetild. Het U-vormige ontwerp wordt bijvoorbeeld gebruikt in grote keukens waar er meerdere personen tegelijk in de keuken aan het werk kunnen zijn.

Werkdriehoek in de U-vormige keuken

Let op: de werkdriehoek is uitgewerkt op basis van één gebruiker.

11

Plaatsing van werkplekken

De omvang alleen is niet voldoende om keukens functioneel te maken. Functionaliteit hangt ook af van de concentratie van de werkplekken, van minimale afstanden daartussen en van het beschikbare oppervlak. Voor al die dingen is een goede planning nodig.

- afwas-, bereidings- en kookzones

Potten Pannen Keukengerei Kommen en schalen Kruiden Kruidenierswaren enz.

Koffiezetapparaat Afwasspullen Papieren handdoeken Afvalzakken Borden Bestek enz.

Schoonmaakzone

Bereiding

Kookzone

In keukens moeten in principe de volgende werkzaamheden kunnen worden verricht: Schoonmaken, voedsel bereiden en mengen, koken op een kookplaat of in de oven en vervolgens weer schoonmaken/afwassen. De belangrijkste werkplekken in de keuken zijn: De afwaszone De bereidingszone De kookzone Iedere werkplek moet zijn voorzien van opslagruimte, zodat voedsel en keukengerei snel en eenvoudig bereikbaar zijn. Het bereidingscentrum bevindt zich doorgaans tussen de spoelbak en de kookplaat, zodat deze makkelijk bereikbaar zijn. De volgorde van afwas-, bereidings- en kookzones kan worden omgedraaid. Op de volgende pagina’s geven we een beschrijving van de drie werkplekken en de onderlinge verbanden.

Let op: het is van essentieel belang om de hoogte van de werkplekken af te stemmen op de behoeften van staande en zittende gebruikers. Ook is het belangrijk om beenruimte in te bouwen. Alle afmetingen zijn in mm.

12

De afwaszone

De werkzaamheden in de afwaszone hangen nauw samen met de bereidingszone, de opbergruimte en de afvalverwerking. De afwaszone moet aan de rechter- of linkerkant van de centrale bereidingszone komen.

- bereiding, opbergruimte en afval

Afwaszone en opbergruimte Er moet ruimte zijn voor afwasspullen, afvalzakken, borden en bestek in lades of kasten in de buurt van de spoelbak. Bestek kan bijvoorbeeld in een houder op het werkblad worden gezet. Afwaszone en bereiding Aan beide zijden van de spoelbak moeten er werkbladen zijn, waarop tafel- en keukengerei kunnen worden geplaatst. Dit zorgt ook voor een goede hygiëne bij het bereiden van diverse soorten voedsel. Afwaszone en afval Afval moet bij de spoelbak eenvoudig kunnen worden weggegooid. Afvalbakken moeten in de buurt van de spoelbak staan, bijvoorbeeld in een verrijdbare kast. Afwaszone en afwasmachine Een afwasmachine betekent een vermindering van de werkdruk en moet worden geïnstalleerd. Er moet een werkoppervlak in de buurt zijn om de afwas in- en uit te laden.

13


Schoonmaakzone

Bereiding

Kookzone

Ruimte De afstand tussen afwasplek, opbergplek en afvalbak moet over het algemeen kort zijn om de transportafstanden te verkleinen.

600-800 mm

min. 200 mm

Hoekopstelling – comfortabel werken

Vrije ruimte bij hoek

min. 400 mm

min. 400 mm

Comfortabel werken In hoekopstellingen moeten werkplekken 600800 mm van de hoek geplaatst worden. Hierdoor kunnen 2 gebruikers comfortabel werken zonder elkaar in de weg te staan. Gebruikers van de spoelbak hebben min. 200 mm vrij ruimte bij de hoek nodig.

min. 600 mm

Minimale ruimte Of de keuken nu enkelzijdig of een hoekkeuken is, er is behoefte aan afzetruimte aan beide kanten van de spoelbak: min. 600 mm aan de ene kant en min. 400 mm aan de andere kant, voor het neerzetten van keukengerei e.d. De ruimte in een hoek kan handig benut worden.

Ruimte aan beide kanten van de spoelbak

Benutte hoekruimte

Ideale werkruimte bij het koken voor A+B = 1200-1600 mm A

Ideale werkruimte

B

meerdere personen De ideale lengte van de werkplek (A+B) is afhankelijk van het aantal personen waarvoor moet worden gekookt: Tot 2 personen: 1200 mm Tot 4 personen: 1400 mm Tot 6 personen: 1600 mm

14

De bereidingszone

De werkzaamheden in de bereidingszone hangen nauw samen met de afwaszone, afvalverwerking, opbergruimte, kookplaat en oven. Voor een goede samenhang moet deze werkplek tussen de schoonmaak- en kookzones komen.

- opbergen, afwassen, koken

Bereidingszone en bergruimte Borden, bestek, keukengerei, vuilniszakken en ander materiaal voor dagelijks gebruik moeten worden opgeborgen in een kast of in lades in de buurt van de bereidingszone. Kommen en schalen die worden gebruikt voor het bereiden en opdienen van voedsel moeten binnen een geschikte reikafstand en op een geschikte hoogte staan. In grote keukens moeten de keukenmachines en de koelkast in de buurt van de bereidingszone worden geplaatst. Bereidingszone, spoelbak en afval Er mag slechts een kleine afstand zijn tussen de plaats waar het voedsel wordt bewaard, de plaats waar het bij de spoelbak kan worden gewassen (zoals bij groente) en de afvalbak. Ook moet de afwasmachine van hieruit eenvoudig bereikbaar zijn. Een uittrekbaarwerkblad is handig als extra zone voor bereiding of het smeren van boterhammen of als eetzone in een kleine keuken. Bereidingszone, kookplaat en oven Als het eten klaar is, wordt het in potten, pannen of schalen gedaan. Deze moeten, net als het keukengerei dat bij de kookplaat wordt gebruikt, in de buurt worden geplaatst. Het moet mogelijk zijn om een zone vrij te laten om eten van de bereidingszone naar de kookzone te kunnen schuiven, zodat er niet zwaar hoeft te worden getild.

15



Schoonmaakzone

Bereiding

Kookzone

Ruimte De afstand tussen de bereidingsplek, opbergplek, spoelbak, afvalbak, kookplaten en oven moet over het algemeen kort zijn om de transportafstanden te verkleinen.

Comfortabel werken In hoekopstellingen moeten werkplekken 600800 mm van de hoek geplaatst worden. Hierdoor kunnen 2 gebruikers comfortabel werken zonder elkaar in de weg te staan.

600-800 mm


Minimale ruimte Er is behoefte aan min. 400 mm afzetruimte aan beide kanten van de bereidingsplek, voor het neerzetten van keukengerei e.d. min. 400 mm

min. 400 mm

Ruimte aan beide kanten van de bereidingsplek

Ideale werkruimte bij het koken voor meerdere personen De ideale lengte van de werkplek (A+B) is afhankelijk van het aantal personen waarvoor moet worden gekookt: A+B = 800-1200 mm A

B

Ideale werkruimte

Tot 2 personen: 800 mm Tot 4 personen: 1000 mm Tot 6 personen: 1200 mm Er kunnen meerdere bereidingsplekken in de keuken zijn, bijv. in de vorm van uittrekbare werkbladen.

16

De kookzone

De werkzaamheden in de kookzone hangen nauw samen met de opbergruimte, de bereidingszone en de schoonmaakzone. De werkplek moet aan de linker- of rechterzijde van de centrale bereidingszone komen.

- opbergen, bereiden, schoonmaken

Kookzone en bergruimte

In de kookzone worden potten, pannen en ovenvaste schalen gebruikt. Keukengerei, kruidenierswaren en kruiden moeten worden opgeborgen in in hoogte verstelbare wandkasten, verrijdbare onderkasten of op het werkblad in de buurt van het kookplaat. Kookzone en bereiding

Aan de ene zijde van de kookzone moet er een bereidingszone zijn en aan de andere een hittebestendige zone, waar hete pannen kunnen worden neergezet (op hittebestendige platen of onderzetters). De kookplaat en de oven moeten als 2 afzonderlijke elementen worden geïnstalleerd om voldoende beenruimte te houden om zittend te kunnen werken. Kookzone en spoelbak

De afstand tussen de kookzone en de spoelbak moet kort zijn en het moet mogelijk zijn om een zone vrij te houden om dingen te kunnen schuiven, om bijvoorbeeld potten met water te kunnen vullen of om heet water in de spoelbak te kunnen gieten. In grote keukens is het handig om een extra kraan direct naast de kookzone te plaatsen. Een mengkraan met uittrekbare sproeikop is er handig.

17


Schoonmaakzone

Bereiding

Kookzone

Ruimte De afstand tussen kookplek, bereidingsplek, opbergplek en spoelbak moet over het algemeen kort zijn om de transportafstanden te verkleinen.

600-800 mm

min. 200 mm


Vrije ruimte bij hoek

min. 400 mm

min. 400 mm

Comfortabel werken In hoekopstellingen moeten de werkplekken 600800 mm van de hoek geplaatst worden. Hierdoor kunnen 2 gebruikers comfortabel werken zonder elkaar in de weg te staan. Gebruikers van de kookplaten hebben min. 200 mm vrij ruimte bij de hoek nodig.

min. 400 mm

Minimale ruimte Of de keuken nu enkelzijdig of een hoekkeuken is, er is behoefte aan afzetruimte aan beide kanten van de kookplek: min. 400 mm, voor het neerzetten van keukengerei e.d. De ruimte in een hoek kan handig benut worden.

Ruimte aan beide kanten van de kookplaten

Benutte hoekruimte

Ideale werkruimte bij het koken voor A

A+B = 1000-1400 mm

meerdere personen De ideale lengte van de werkplek (A+B) is afhankelijk van het aantal personen waarvoor moet worden gekookt:

B

Tot 2 personen: 1000 mm Tot 4 personen: 1200 mm Tot 6 personen: 1400 mm

Ideale werkruimte

18

Bergruimte

Voor de toegankelijkheid van een keuken is het van essentieel belang dat voedsel en keukengerei worden geplaatst in de buurt van de werkplekken waar ze worden gebruikt. Er moet als opbergruimte bij iedere werkplek lades, planken en werkruimte aanwezig zijn.

- een overzicht

De ideale opbergruimte De hoeveelheid benodigde opbergruimte is afhankelijk van het aantal mensen waarvoor de keuken is bedoeld: maximaal 3 personen: 7800 mm planken/lades maximaal 6 personen: 10200 mm planken/lades Let op: om efficiënte keukens te ontwerpen, verdient het de voorkeur om, met het oog op de beenruimte, geen gebruik te maken van kasten onder de werkbladen. Hierdoor wordt echter wel de bergruimte beperkt. Daarom zullen niet alle keukens kunnen voldoen aan de bovengenoemde algemene aanbevelingen. Opbergruimte naast de afwaszone De volgende dingen moet in de buurt van de spoelbak worden bewaard: - Borden en bestek voor dagelijks gebruik. - Afvalbakken, schoonmaakmiddelen en keukengerei kunnen bijv. worden opgeslagen in verrijdbare onderkasten. Schalen en bestek die niet dagelijks worden gebruikt, kunnen in sommige gevallen in een andere ruimte worden opgeslagen. Opbergruimte bij de bereidingsplek De volgende dingen moeten in de buurt worden bewaard: - keukengerei en voedsel bijvoorbeeld in een in hoogte verstelbare wankast. - Keukenapparaten voor dagelijks gebruik, bijvoorbeeld op het werkblad of in beschikbare kastruimte. Opbergruimte bij de kookplaat Hier moet het volgende worden opgeborgen: - Keukengerei voor koken en bakken e.d., bijv. in een verrijdbare kast. Opbergruimte in koelkast of diepvries Gekoeld en diepgevroren voedsel wordt bewaard in koelkast of vriesvak. Een diepvries is ideaal voor mensen die niet in staat zijn om vaak boodschappen te gaan doen.

Let op: In de bovenstaande algemene aanbeveling van de ideale bergruimte is rekening gehouden met servies, kookgerei, kruidenierswaren, voorraad e.d. Het is handig om ongehinderd van de eetplek naar de opbergplek van het servies te kunnen, zodat tafeldekken en afruimen niet worden bemoeilijkt.

19

Witgoed

De keuze van witgoed moet worden afgestemd op de behoeften en capaciteiten van de primaire gebruiker. Deze aanbevelingen zijn daarom alleen van algemene aard.

- ovens, kookplaten, afzuigkappen, koelkasten en afwasmachines

Ovens - Wij adviseren het gebruik van tafel- of inbouw modellen met ovendeuren met scharnieren aan de zijkant. - Indien mogelijk moeten ovens in de buurt van de koelkast worden geplaatst. Gekoelde of ingevroren goederen kunnen dan eenvoudig naar de oven worden verplaatst. - Op ooghoogte plaatsen, op een hoogte van ca. 1200 – 1630 mm, zodat gebruikers in de oven kunnen kijken. - Een verstelbare hoogte maakt het mogelijk om warm voedsel op een geschikte hoogte uit de oven te halen. Kookplaten en afzuigkappen - Door de kookplaat te scheiden van de oven ontstaat er beenruimte voor zittende gebruikers. - Voor personen met een beperkte beweging in vingers en armen moet worden gekozen voor een keramische of inductiekookplaat met tiptoetsen. - Elektrische kookplaten met knoppen zijn het meest geschikt voor blinden en slechtzienden. - Het aantal kookzones is afhankelijk van de vraag hoe vaak er in de keuken eten wordt klaargemaakt. - Warmte-isolatie aan de onderkant van de kookplaat is noodzakelijk om brandwonden aan benen en knieën te voorkomen. - Er moeten in de buurt van de kookplaat hittebestendige oppervlakken zijn om hete potten en pannen tijdelijk neer te kunnen zetten. - De afzuigkap moet aan de voorkant twee verschillende knoppen hebben voor de afzuiging en de verlichting. Koelkast - Als er geen ruimte is voor een diepvries moet worden gekozen voor een model met vriesvak. - Automatisch ontdooien moet als standaardfunctie aanwezig zijn. - Met doorzichtige en uitschuifbare schappen en manden is het makkelijker om te zien wat erin zit. - De koelkastdeur moet 180º open kunnen. - Plaats de koelkast minimaal 300 mm boven de vloer. Afwasmachine - Plaats de machine in de buurt van de spoelbak en afvoer op minimaal 300 mm boven de vloer of kies voor een tafelmodel. - Maak ruimte vrij vóór de afwasmachine, zodat de doorgang niet wordt belemmerd door openstaande deuren.

20

Spoelbak en mengkranen

Bij een verbeterde bereikbaarheid gaat het vaak om details. Daarom is het zo belangrijk om bij het ontwerpen en installeren van een nieuwe keuken aandacht te besteden aan de spoelbak en de mengkranen, veiligheidsvoorzieningen, handgrepen enz.

Spoelbak Onder de spoelbak moet er beenruimte zijn, zodat er zittend comfortabel gewerkt kan worden. Plaatsing: - Zo dicht mogelijk bij de voorste rand van het werkblad. Vorm: - Kleine diepte: 100-120 mm, om ruimte te creëren voor de dijen en knieën van zittende gebruikers. Voor staande gebruikers kunnen dieptes worden gebruikt van 150 mm. - Breedte: minimaal 450 mm. Overige opmerkingen: - Sifons en afvoeren moeten zo dicht mogelijk bij de wand worden gemonteerd. - Sifons en afvoeren moeten worden geïsoleerd om brandwonden aan benen en voeten te voorkomen. - De onderkant van de spoelbak moet worden geïsoleerd om verwondingen aan de benen van zittende gebruikers te voorkomen. - Het kan handig zijn om dubbele spoelbaken te plaatsen. Mengkranen Plaatsing: - Zorg ervoor dat de mengkraan van de spoelbak goed bereikbaar is. - Mengkranen kunnen eventueel ook aan de wand worden gemonteerd. Hierdoor wordt het schoonmaken eenvoudiger. Het is echter niet geschikt voor gebruikers met een beperkte reikwijdte. Overige opmerkingen: - Voor personen met een beperkte reikwijdte of beperkte kracht is het handig om eenhendelmengkranen met lange bedieningshendels te gebruiken. - De uitloop van de mengkraan moet op de juiste hoogte worden geplaatst en moet kunnen worden gedraaid boven een op het werkblad geplaatste pan. Het kan handig zijn om een mengkraan met een uittrekbare sproeikop te gebruiken. - De temperatuurinstelling en de waterhoeveelheid moeten in het design van de mengkaan duidelijk zichtbaar zijn.

21

Essentiële details - veiligheid, uittrekbare werkbladen, handgrepen, scharnieren, stopcontacten, schakelaars en verlichting Veiligheid In hoogte verstelbare werkbladen, wandkasten enz. worden voorzien van een veiligheidsmechanisme dat ze tegenhoudt als ze tegen een weerstand aan komen, bijvoorbeeld de benen van een rolstoelgebruiker, een keukenapparaat of apparatuur op het werkblad. Er is een veiligheidsafstand nodig van minimaal 25 mm tussen het werkblad en de wand of tussen de in elkaars verlengde gemonteerde werkbladen. - Kookplaat en spoelbak moeten aan de onderkant worden geïsoleerd om brandwonden aan knieën en dijen te voorkomen. - Bedrading en leidingwerk (spoelbak en afwasmachine) moeten ook worden geïsoleerd en afgeschermd om brandwonden aan knieën en voeten te voorkomen. Uittrekbare werkbladen - Extra ruimte om dingen even neer te kunnen zetten, bijvoorbeeld bij koelkasten en ovens. - Ook levert het extra werkruimte op voor werkzaamheden in een kleine keuken. Handgrepen, kastdeuren en scharnieren - De handgrepen op kastdeuren zijn makkelijk te bedienen voor mensen met weinig kracht in handen en armen. - Kastdeuren moeten niet breder zijn dan 300 mm, omdat ze anders in geopende positie te veel ruimte zouden innemen. Scharnieren moeten 180º kunnen openen. Er kunnen eventueel ook schuifdeuren worden gebruikt. - De planken moeten ongeveer 300 mm diep zijn. - Lades volledig uitschuifbaar met automatische sluiting. Schakelaars, stopcontacten en verlichting - De keuken en de individuele werkplekken moeten overal voldoende verlicht zijn. - Stopcontacten voor vaste keukenapparaten (koffiezetapparaten e.d.) moeten op de achterwand worden geplaatst. Stopcontacten voor kleine apparaten moeten binnen een geschikte reikwijdte worden geplaatst. - Om esthetische redenen en voor de veiligheid moet de bedrading in de wand worden weggewerkt of worden verborgen achter de inventaris van de keuken. - Elektrische bedrading en leidingwerk moeten voldoen aan de nationale wettelijke voorschriften.

22

Bij comfortzones gaat het om algemene afmetingen voor reikwijdte en hoogte, waarbij verreweg de meeste gebruikers comfortabel kunnen werken. In de toegankelijke keuken moeten zoveel mogelijk elementen binnen de comfortzones worden geplaatst.

Comfortzones

Comfortzones – comfortabele reikwijdte Comfortabele reikwijdte: 0-500 mm vanaf de voorste rand van het werkblad. 0-500 mm

Afhankelijk van de fysieke capaciteiten van de gebruiker kan het lastig zijn om voedsel en keukengerei te pakken dat midden op het werkblad ligt.

Comfortabele reikwijdte

Comfortzones – comfortabele werkhoogte en reikwijdte Comfortabele werkhoogte: 700-1100 mm vanaf de vloer. Comfortabele reikwijdte: 400-1400 mm vanaf de vloer.

400-1400 mm

Onze kennis van de algemene comfortabele reikwijdte en werkhoogte, d.w.z. de comfortzones voor de meeste van onze gebruikers, is gebaseerd op onderzoeken onder gehandicapte consumenten.

700-1100 mm

Comfortabele werkhoogte en reikwijdte

Hoogteafstelling van werkbladen en kasten Werkbladen worden normaal gesproken afgesteld op een hoogte van 700 mm boven de vloer en het moet mogelijk zijn om ze tot 1100 mm te kunnen verhogen. 0-400 mm

350-400 mm

Afzonderlijke hoogteafstelling van wand700 mm

Hoogteafstelling van werkbladen en kasten

Hoogteafstelling van wandkasten

kasten Wandkasten worden op 350-400 mm boven het werkblad gemonteerd. Ze kunnen worden verlaagd tot het niveau van het werkblad en ook voorwaarts naar de voorste rand worden getrokken.

23

Voor de afstemming van het ontwerp van een keuken op de gebruiker is een juiste werkbladhoogte erg belangrijk. Het is van essentieel belang dat werkoppervlakken in hoogte verstelbaar zijn voor lichte of zware werkzaamheden. Het moet mogelijk zijn om kasthoogtes te verstellen en witgoed moet op een comfortabele hoogte worden geplaatst.

Hoogteregeling

Comfortabele hoogte: lichte en zware werkzaamheden Werkbladen worden standaard afgesteld op een hoogte die geschikt is voor lichte werkzaamheden (zoals het roeren in een pot), op zo’n 100-150 mm onder de ellebooghoogte. 100-150 mm

Lichte werkzaamheden

170-250 mm

Zware werkzaamheden

Voor zware werkzaamheden, zoals het kneden van deeg, is het verstandig om met een lagere werkbladhoogte te werken, op 170-250 mm onder de ellebooghoogte. De bovenstaande afmetingen zijn van toepassing op zowel staande als zittende gebruikers. Hoogteafstelling van ovens Het moet mogelijk zjin om ovens in hoogte te verstellen naar een geschikte werkhoogte. Bepaalde magnetrons kunnen in een in hoogte verstelbare wandkasten worden ingebouwd. Hoogteafstelling van spoelbak en kookzone Spoelbak en kookplaat worden doorgaans ingebouwd in het werkblad. Hun hoogte wordt dus automatisch afgesteld.

Oven

Spoelbak

Plaatsing: koelkast en afwasmachine De koelkast moet zodanig worden geplaatst dat het grootste deel van de schappen makkelijk bereikbaar is vanuit een zittende positie. Koelkasten worden op minimaal 300 mm boven de vloer geïnstalleerd.

min. 300 mm

De juiste hoogte voor afwasmachines is minimaal 300 mm boven de vloer. Er kan eventueel ook een tafelmodel worden gebruikt.

Koelkast

Gelijktijdige afstelling van werkbladhoogtes Een grote keuken moet minimaal over twee verstelbare tafelbladen beschikken. De afstelling van de hoogte van de werkbladen moet eenvoudig zijn om te kunnen zorgen voor een ononderbroken oppervlak voor slepen. Een knop voor het gelijktijdig afstellen van de hoogtes is bijzonder handig.

Gelijktijdige afstelling met hoogteafstellingsknop

24

Op deze pagina en de volgende pagina’s laten we u zien hoe zowel grote als kleine keukens kunnen worden ingericht als lineaire keuken of als een van de hoekmodellen.

Voorbeeldontwerpen

De lineaire keuken is wat ruimte betreft het minst veeleisend, maar ook het minst praktisch voor de gebruiker van de keuken.

- lineaire keuken

Een compacte keuken voor één gebruiker Een compacte keuken is een keuken die beschikt over de mimimaal vereiste keukenvoorzieningen. Een dergelijke keuken is vaak de enige mogelijkheden voor appartementen en in gevallen waarbij de keuken geen hoge prioriteit heeft, bijvoorbeeld bij aanleunwoningen of verzorgingshuizen waar het eten wordt bezorgd. Vaak is er sprake van doorgaand verkeer langs de werkplekken en vaak is er geen ruimte voor een afwasmachine.

1700 x 1700

Keukenoppervlak: 3180 x 3060 mm, in totaal 9,7 m² Werkdriehoek: 2000+1100+1100 = 4200 mm

Gemeenschappelijk gebruikte keukens Dit type keuken kan tegen de wand worden geplaatst in een dagverblijf met een gecombineerde eet- en woonruimte.

1700 x 1700

De koelkast en afwasmachine kunnen aan het uiteinde van de in hoogte verstelbare tafelbladmodules worden geplaatst. Ook kan voor de afwasmachine worden gekozen voor een tafelmodel. Keukenoppervlak: 5040 x 2520 mm, in totaal 12,7 m² Werkdriehoek: 3000+1700+1300 = 6000 mm

Let op: de voorbeeldmodellen kunnen ook worden geïnstalleerd in andere ruimtes die hier niet zijn genoemd en vice versa. De hier weergegeven keukenzones zijn exclusief eetzone. Alle afmetingen zijn in mm.

25

De L-vormige keuken is uitermate geschikt voor één of meer gebruikers en biedt individuele gebruikers een complete keukenoplossing. Dat geldt voor gebruikers die tijdens de werkzaamheden kunnen staan, maar ook voor zittende keukengebruikers.

Voorbeeldontwerpen

De L-keuken is samen met de U-keuken het meest geschikt voor situaties waarbij er meerdere mensen tegelijkertijd in de keuken moeten werken.

- L-vormige keukens

Keuken voor één gebruiker De L-keuken biedt goede verbindingen tussen de verschillende werkplekken en is uitermate geschikt voor installatie in privéwoningen. 1700 x 1700


Keuken voor meerdere gebruikers en 2100 x 2100

verzorgers De L-keuken is een geschikte optie als er meerdere gebruikers in de keuken moeten werken, bijvoorbeeld in oefenkeukens. Ook is er ruimte voor de verzorger om informatie te verstrekken en ondersteuning te bieden tijdens de werkzaamheden. Deze keuken moet beschikken over minimaal twee afzonderlijk verstelbare werkbladen en verstelbare wandkasten. Keukenoppervlak: 4260 x 3480 mm, in totaal 14,8 m² Werkdriehoek: 1200+2400+1400 = 5000 mm

Keuken voor meerdere onafhankelijke gebruikers De L-keuken is een goede keuze als er in de keuken ruimte nodig is voor meerdere gebruikers die er allemaal tegelijk moeten kunnen werken, bijvoorbeeld in woonvormen. De keuken moet worden voorzien van voldoende afzonderlijk in hoogte verstelbare werkbladen en in hoogte verstelbare wandkasten.

2100 x 2100



26

Voorbeeldontwerpen

De U-vormige keuken verkort de afstanden en concentreert de werkplekken. De keuken is uitermate geschikt voor grote keukens waar behoefte is aan meerdere afzonderlijk in hoogte verstelbare secties en waar behoefte is aan veel bergruimte en veel werkruimte.

- U-vormige keuken

Een keuken voor één gebruiker De U-keuken biedt goede verbindingen tussen de verschillende werkplekken en is uitermate geschikt voor gebruik in privéwoningen. 1700 x 1700


Keuken voor meerdere gebruikers en verzorgers De U-keuken is een geschikte optie als er meerdere gebruikers in de keuken moeten werken, bijvoorbeeld in oefenkeukens. Ook is er ruimte voor de verzorger om informatie te verstrekken en ondersteuning te bieden tijdens de werkzaamheden. Deze keuken moet beschikken over minimaal twee afzonderlijk verstelbare werkbladen en verstelbare wandkasten.

2100 x 2100


Keuken voor meerdere onafhankelijke gebruikers De U-keuken is een goede keuze als er in de keuken ruimte nodig is voor meerdere gebruikers die er allemaal tegelijk moeten kunnen werken, bijvoorbeeld in woonvormen. 2100 x 2100

De keuken moet worden geïnstalleerd met voldoende afzonderlijk in hoogte verstelbare werkbladen en in hoogte verstelbare wandkasten. Keukenoppervlak: 3540 x 5700 mm, in totaal 20,2 m² Werkdriehoek: 3200+2000+1400 = 6600 mm


27

Checklijst

Gebruikers en verzorgers - Ontwerpen we voor een bepaalde gebruiker of voor een heleboel gebruikers? - Wie zijn de gebruikers? Welke mobiliteitshulpmiddelen hebben ze? - Is er sprake van oefenen en/of revalidatie? - Wat is het niveau van de vaardigheden van de gebruikers voor de dagelijkse werkzaamheden? - Welke werkzaamheden moeten er worden uitgevoerd? Type huisvesting of instelling - Ziekenhuizen, revalidatiecentra, verpleeghuizen, speciale instellingen, verzorgingshuizen, aanleunwoningen voor ouderen? - Privéwoningen, hotels en vakantiecomplexen? De ruimte - Gaat het om een nieuw project of om een verbouwing? - Hoe groot is de ruimte en wat is de vorm? - Zijn er elementen (installaties, koven, deuren) waarmee rekening moet worden gehouden? - Voldoet de ruimte aan de geldende regelgeving en normen voor de inrichting van keukens voor gehandicapten? - Is er voldoende ruimte voor rolstoelgebruikers om te kunnen draaien? - Is er voldoende vrije ruimte en doorgangsruimte voor de keukenonderdelen en –apparaten en is er geen verkeer in de ruimte rond de werkplekken? - Kan er worden gezorgd voor voldoende beenruimte bij de bereiding-, schoonmaak- en kookzones? Werkbladen - Kan de hoogte van de werkoppervlakken afzonderlijk worden ingesteld? - Lopen de schuifoppervlaktes tussen de werkplekken in elkaar over? - Is er ruimte op het werkblad aan beide zijden van de spoelbak en de kookplaat? - Zijn er uittrekbare werkbladen naast bijv. de koelkast? Kasten - Zijn de kastdeuren minimaal 300 mm breed en kunnen ze 180º open? - Zijn er al voldoende verrijdbare onderkasten? - Is er voldoende bergruimte bij de diverse werkplekken? - Hebben de kasten gebruiksvriendelijke handgrepen? Witgoed - Is de kookplaat gescheiden van de oven en is er een afzuigkap? - Is er een inbouwoven of is de oven in hoogte verstelbaar? - Zitten de scharnieren van de ovendeuren aan de zijkant en is er onder de oven een uittrekbaarwerkblad? - Kan de afwasmachine op een bereikbare hoogte worden geplaatst? - Is de koelkast op een bereikbare hoogte geplaatst? - Zijn de meeste schappen in de koelkast op een bereikbare hoogte geplaatst?

Gebruik deze checklijst bij het ontwerpen. Zo houdt u rekening met alle belangrijke factoren bij het creëren van een efficiënte en toegankelijke keuken.

Essentiële details - Is de diepte van de spoelbak geschikt voor zittende gebruikers, d.w.z. 100-120 mm? - Zijn de sifon en de afvoer zo dicht mogelijk bij de wand gemonteerd? - Is er in de buurt van de kookplaat een kraan en een afvoer? - Is de onderkant van de spoelbak en de kookplaat geïsoleerd en zijn de waterleidingen en elektrische bedrading geïsoleerd en afgeschermd om brandwonden te voorkomen? - Kan de mengkraan met één hand worden bediend en kan de uitloop van de kraan zijwaarts worden bewogen? - Zijn er veiligheidsvoorschriften om beknelling te voorkomen? - Zijn er voldoende stopcontacten op bereikbare hoogtes en is er voldoende verlichting?

Tel. Fax E-mail

+45 8788 8777 +45 8788 8669 [email protected]

04.05 CB1006A

Pressalit Care A/S Pressalitvej 1 DK-8680 Ry Denemarken

28

A division of Pressalit Group A/S

Pressalit Care is onderdeel van de Pressalit Group, een hooggespecialiseerd bedrijf op het gebied van producten voor toiletten, badkamers en keukens.

541

006 Printed matter

www.pressalitcare.com

www.designconcern.com

IRONMENT LABEL

NORDIC

NV

Vanaf 2005 levert Pressalit ook keukenoplossingen voor de verpleging en de bejaardenzorg. Pressalit Care is op dit moment wereldwijd actief met serviceverlening en advisering voor badkamer- en keukenontwerp. Het hoofdkantoor van Pressalit Care is gevestigd in Denemarken.

AL

E

Al meer dan 25 jaar ontwikkelt, produceert en verkoopt Pressalit badkameroplossingen voor gehandicapten.

Ontwerpgids. voor keukens

Recommend Documents