Ontwerp norm NEN 2991

Nederlandse

Ontwerp

norm

NEN 2991

Lucht - Risicobeoordeling in en rondom gebouwen of constructies waarin asbesthoudende materialen zijn verwerkt

Publicatie uitsluitend voor commentaar

Air - Risk assessment in and around buildings or building constructions which contain asbestos materials

Commentaar vóór 2014-06-15 Zal vervangen NEN 2991:2005+C1:2012; NEN 2991:2005/C1:2012

be

ev

Pr

or Normcommissie 390146 "Luchtkwaliteit"

iew

THIS PUBLICATION IS COPYRIGHT PROTECTED

DEZE PUBLICATIE IS AUTEURSRECHTELIJK BESCHERMD Apart from exceptions provided by the law, nothing from this publication may be duplicated and/or published by means of photocopy, microfilm, storage in computer files or otherwise, which also applies to full or partial processing, without the written consent of the Netherlands Standardization Institute.

The Netherlands Standardization Institute shall, with the exclusion of any other beneficiary, collect payments owed by third parties for duplication and/or act in and out of law, where this authority is not transferred or falls by right to the Reproduction Rights Foundation. Auteursrecht voorbehouden. Behoudens uitzondering door de wet gesteld mag zonder schriftelijke toestemming van het Nederlands Normalisatie-instituut niets uit deze uitgave worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt door middel van fotokopie, microfilm, opslag in computerbestanden of anderszins, hetgeen ook van toepassing is op gehele of gedeeltelijke bewerking.

Although the utmost care has been taken with this publication, errors and omissions cannot be entirely excluded. The Netherlands Standardization Institute and/or the members of the committees therefore accept no liability, not even for direct or indirect damage, occurring due to or in relation with the application of publications issued by the Netherlands Standardization Institute.

eld

Dit document mag slechts op een stand-alone PC worden geinstalleerd. Gebruik op een netwerk is alleen. toestaan als een aanvullende licentieovereenkomst voor netwerkgebruik met NEN is afgesloten. This document may only be used on a stand-alone PC. Use in a network is only permitted when a supplementary license agreement for us in a network with NEN has been concluded.

Vo

april 2014 ICS 13.030.30; 91.120.99

Hoewel bij deze uitgave de uiterste zorg is nagestreefd, kunnen fouten en onvolledigheden niet geheel worden uitgesloten. Het Nederlands Normalisatie-instituut en/of de leden van de commissies aanvaarden derhalve geen enkele aansprakelijkheid, ook niet voor directe of indirecte schade, ontstaan door of verband houdend met toepassing van door het Nederlands Normalisatie-instituut gepubliceerde uitgaven.

Het Nederlands Normalisatie-instituut is met uitsluiting van ieder ander gerechtigd de door derden verschuldigde vergoedingen voor verveelvoudiging te innen en/of daartoe in en buiten rechte op te treden, voor zover deze bevoegdheid niet is overgedragen c.q. rechtens toekomt aan de Stichting Reprorecht. ©2014 Nederlands Normalisatie-instituut Postbus 5059, 2600 GB Delft Telefoon (015) 2 690 390, Fax (015) 2 690 190

Dit document is een voorbeeld van NEN / This document is a preview by NEN

Ontw. NEN 2991:2014

Inhoud Voorwoord ......................................................................................................................................................... 3 Onderwerp en toepassingsgebied ................................................................................................4

2

Normatieve verwijzingen ................................................................................................................ 7

3

Termen en definities ....................................................................................................................... 7

4 4.1 4.2 4.3 4.4 4.5

Beoordeling van de potentiële blootstelling aan asbest........................................................... 12 Eerder uitgevoerde inventarisaties van asbesthoudende materialen volgens SC 540 .................. 12 Bepaling van de hoeveelheid gesedimenteerde asbestvezels met kleefmonsters ........................ 14 Invloed van verwering op asbesthoudende materialen................................................................... 17 Bepaling van de verspreiding van asbestvezels als gevolg van secundaire besmetting ............... 18 Risicobeoordeling van asbesthoudende bouwvallen, leegstaande gebouwen en verlaten terreinen .......................................................................................................................................... 18

5 5.1 5.2 5.3 5.4 5.5

Bepaling van de actuele blootstelling aan asbest via de lucht ................................................ 19 Bepaling van de noodzaak tot het uitvoeren van asbestconcentratiemetingen in de lucht ............ 19 Bepaling van de onderzoeksstrategie ............................................................................................. 19 Bepaling van de asbestconcentraties in de lucht in een representatieve gebruikssituatie ............. 21 Bepaling van de asbestconcentratie in de lucht door simulatie van een gebruikssituatie .............. 22 Bepaling van de asbestconcentratie tijdens onderhoudswerkzaamheden ..................................... 22

6

Rapportage .................................................................................................................................... 23

7 7.1 7.2

Kwaliteit en veiligheid ................................................................................................................... 23 Kwaliteitsborging en deskundigheid ................................................................................................ 23 Veiligheidsaspecten bij de uitvoering van het onderzoek ............................................................... 23

or

Vo

1

Bijlage A (normatief) Overzicht van de meest toegepaste asbesthoudende producten ....................... 25

Pr

Bijlage B (normatief) Methode voor het nemen van kleefmonsters conform VDI 3877-1 ...................... 28

ev

be

Bijlage C (informatief) Beoordeling van de asbestconcentraties in de lucht ......................................... 31 Bijlage D (informatief) Saneringsadviezen en beheersmaatregelen ........................................................ 33

iew

Bibliografie ...................................................................................................................................................... 36

eld 2


Ontw. NEN 2991:2014

Voorwoord Dit normontwerp is opgesteld door de werkgroep 390 146 07 “Asbest in lucht”. Op het ogenblik van publicatie van het normontwerp was de werkgroep als volgt samengesteld: BME Asbestconsult BV, Vianen

T. Buissant des Amorie

(op persoonlijke titel)

M.A. de Clercq

SGS Laboratory Services,’s-Gravenpolder

C. Hegger

GGD Rotterdam-Rijnmond, Rotterdam

V. van der Hoeven

RPS Analyse BV, Ulvenhout

J. de Jong

Search Milieu BV, Heeswijk

S. Keuvelaar

Rijksgebouwendienst, Den Haag

J. de Keyzer

VVTB, Best

J. Lommelaars

InfoMil, Den Haag

T. Rave K. Spoelstra

or

Vo

J.W.C. van Willigenburg (voorzitter)

Oesterbaai BV, Groningen Dienst Vastgoed Defensie, Vastgoedbeheer, Zwolle

J. Tempelman (auteur)

HEMA, Amsterdam

be

C.S. van Hoek (secretaris)

Nederlands Normalisatie-instituut, Delft

iew

ev

Pr

M. de Vlaam

TNO, Afdeling AEC, Utrecht

Commentaar op dit normontwerp kan vóór 15 juni 2014 worden ingediend via normontwerpen.nen.nl.

eld 3


Ontw. NEN 2991:2014

Lucht – Risicobeoordeling in en rondom gebouwen of constructies waarin asbesthoudende materialen zijn verwerkt 1 Onderwerp en toepassingsgebied

Vo

Deze norm vormt een handleiding ter beoordeling van blootstellingsrisico’s aan asbest voor gebruikers en derden in gebouwen, woningen, constructies, objecten en leegstaande bouwwerken waarin asbesthoudende materialen zijn verwerkt. De norm is niet bedoeld als eindcontrole na asbestverwijdering (gebruik hiervoor NEN 2990). Een risicobeoordeling conform deze norm dient in principe als een aanvulling op een asbestinventarisatie, uitgevoerd conform de beoordelingsrichtlijn SC 540 [1]. Indien uit een dergelijke inventarisatie blijkt dat niet-hechtgebonden en/of sterk beschadigde of verweerde asbesthoudende materialen aanwezig zijn die een potentiële bron van blootstelling vormen, is een risicobeoordeling gewenst. In spoedeisende situaties kan NEN 2991 echter ook als zelfstandige methode worden uitgevoerd. De methodiek is gericht op het in kaart brengen van: — het actueel blootstellingsrisico, waarbij de asbestconcentratie in de lucht onder de heersende gebruiksomstandigheden (al dan niet gesimuleerd) wordt gemeten.

or

Doel: bepaling van de asbestconcentraties in de lucht onder de heersende gebruiksomstandigheden in relatie tot de gehanteerde normen en toetsingswaarden en ter onderbouwing van directe maatregelen om blootstelling te voorkomen.

— het potentieel blootstellingsrisico, waarbij vanuit de toestand van het asbesthoudend materiaal en/of de concentratie asbestvezels in secundaire bronnen, zoals stof op de vloer en in naden en kieren, een voorspelling wordt gedaan over de asbestconcentraties in de lucht die als gevolg van omgevingsomstandigheden (activiteit, luchtstromingen enz.) kunnen ontstaan.

be

Pr

Toepassingen zijn:

ev

— het retrospectief schatten van de blootstelling in een bepaalde gebruikssituatie door het uitvoeren van simulatieonderzoek;

iew

— bij het aantreffen van asbest in gesedimenteerd stof: het modelmatig schatten van de asbestconcentratie in de lucht die vanuit deze bron kan ontstaan in een specifieke gebruikssituatie. Doel: onderbouwing van preventieve maatregelen ter voorkoming van blootstelling aan asbest.

eld

OPMERKING In de praktijk worden veelvuldig situaties aangetroffen waarbij de desbetreffende gebruiksruimte niet of niet meer in gebruik is op het moment dat het onderzoek plaatsvindt. Het is dan niet mogelijk om luchtmetingen uit te voeren in de oorspronkelijke gebruikssituatie. Eén van de mogelijkheden is dan het uitvoeren van een simulatieonderzoek, waarbij de oorspronkelijke gebruiksomstandigheden worden nagebootst. Bij een ernstige besmetting met asbest in het gesedimenteerd stof kan een dergelijke simulatie ongewenst zijn omdat het asbest daardoor juist verder in de ruimte wordt verspreid. In dat geval wordt volstaan met een modelmatige schatting zoals beschreven in hoofdstuk 4.2.7

Het door de ministeries van I&M en SZW gehanteerde stelsel van toetsingswaarden voor het beoordelen van blootstelling aan asbest dient daarbij als referentiekader. In het stroomschema (figuur 1) is weergegeven langs welke route een beoordeling tot stand komt. Uiteindelijk kunnen er twee acceptabele eindsituaties ontstaan: a) Alle tijdens de inventarisatie geconstateerde asbesthoudende materialen zijn uit het gebouw of de constructie verwijderd. Na eindcontrole door een geaccrediteerde inspectie-instelling is conform NEN 2990 vastgesteld dat het gebouw voldoet aan de gestelde opleveringscriteria en zonder gebruiksbeperkingen kan worden bewoond en beheerd.

4


Ontw. NEN 2991:2014 b) Er blijven asbesthoudende materialen in het gebouw of de constructie achter die onder normale gebruiksomstandigheden niet tot asbestemissie zullen leiden. Toepassing van een robuust asbestbeheersplan bewerkstelligt dat asbestconcentraties in de lucht en in het gesedimenteerd stof in alle gevallen lager zijn dan de gehanteerde toetsingscriteria gemeten conform het in deze norm beschreven protocol. Geldigheidsduur Een risicobeoordeling is alleen geldig voor de omstandigheden waaronder het onderzoek en de metingen zijn uitgevoerd. Als deze situatie substantieel verandert, bijvoorbeeld door sanering van bronnen, veranderde gebruiks-/omgevingsomstandigheden enz. is er sprake van een nieuwe situatie.

be

iew

ev

Pr

or

Vo eld 5


Ontw. NEN 2991:2014

2 ai rapport cf SC540

1 opdracht

3 rapport actueel?

Vo

Ja 5 Bepaal representatieve meet/onderzoeks-strategie cf NEN2991

Nee

or

6 Uitvoeren verkennend onderzoek (kleefmonsters)

einde

8 Resultaat> score 1?

Ja

7 Uitvoeren volledig en representatief onderzoek (kleef- en luchtmonsters)

10 Kleefmonsters

be

ev

Pr

iew

einde

*) Kans op normoverschrijdende blootstelling

4 uitvoeren aanvullend onderzoek

Nee

Nee

11 Luchtmonsters

13 resultaat > "F"?

12 *) resultaat> score 1?

Ja

Ja

14 resultaat > "0,3 F"?

Nee

Ja 18 Afhankelijk van beleid opdrachtgever: saneren

eld

15 Maatregelen om blootstelling te voorkomen

Nee

Nee

16 Goedgekeurd cf NEN2990?

Ja

17 Asbestbeheersplan?

einde

Figuur 1 — Stroomschema beoordeling risico’s in gebouwen of constructies die asbest bevatten 6


Ontw. NEN 2991:2014

2 Normatieve verwijzingen De volgende documenten waarnaar is verwezen zijn onmisbaar voor de toepassing van dit document. Bij gedateerde verwijzingen is alleen de aangehaalde versie van toepassing. Bij ongedateerde verwijzingen is de laatste versie van het document (met inbegrip van wijzigingsbladen) waarnaar is verwezen van toepassing. NEN 2990:2012

Lucht – Eindcontrole na asbestverwijdering

NEN 5896

Kwalitatieve analyse van asbest in materialen met polarisatiemicroscopie

Vo

Bodem – Inspectie, monsterneming en analyse van asbest in bodem

NEN-EN-ISO/IEC 17020

Algemene criteria voor het functioneren van verschillende soorten instellingen die keuringen uitvoeren

NEN-EN-ISO/IEC 17025

Algemene eisen voor de competentie van beproevings- en kalibratielaboratoria

NEN-ISO 14966

Ambient air – Determination of numerical concentration of inorganic fibrous particles – Scanning electron microscopy method

VDI 3877-1

or

NEN 5707

Messen von Innenraumverunreinigungen – Messen von auf Oberflächen abgelagerten Faserstäuben – Rasterelektronenmikroskopisches Verfahren

VDI 3877-2 Entwurf

be

3 Termen en definities

iew

ev

Pr

Messen von Innenraumverunreinigungen – Messen von auf Oberflächen abgelagerten Faserstäuben – Bewertung der Messergebnisse

Voor de toepassing van deze norm gelden de volgende termen en definities. 3.1 accreditatie accreditatie verleend door de Raad voor Accreditatie (RvA)

eld

3.1.1 accreditatie RvA-Inspectie accreditatie verleend door de RvA voor inspectiewerkzaamheden OPMERKING

Beoordeling vindt plaats conform NEN-EN-ISO/IEC 17020.

3.1.2 accreditatie RvA-Testen accreditatie verleend door de RvA voor laboratoriumverrichtingen OPMERKING

Beoordeling vindt plaats conform NEN-EN-ISO/IEC 17025

3.2 achtergrondconcentratie concentratie in de omgevingslucht waarvan mag worden verondersteld dat deze uitsluitend afkomstig is van diffuse bronnen buiten het te beoordelen gebouw, de te beoordelen constructie of situatie (bijvoorbeeld buitenlucht)

7


Ontw. NEN 2991:2014 OPMERKING Zodra er sprake is van aanwijsbare bronnen of verdachte bronnen in de directe omgeving spreekt men niet meer over achtergrondconcentratie maar over de concentratie in de omgevingslucht.

3.3 achtergrondmeting meting waarbij de achtergrondconcentratie wordt vastgesteld 3.4 actuele blootstelling blootstelling aan asbest die rechtstreeks wordt afgeleid uit de in de omgevingslucht gemeten asbestconcentratie onder normale gebruiksomstandigheden, waarbij wordt aangenomen dat de blootstelling over de meetperiode recht evenredig is met de gemeten asbestconcentratie en de duur van de blootstelling

Vo

3.5 afscherming, duurzame de bouwkundige afscherming van asbesthoudende materialen op zodanige wijze dat deze gedurende de restlevensduur van een gebouw, object of constructie niet meer kan bijdragen aan een verhoging van de asbestvezelconcentratie in de lucht OPMERKING Een duurzame (bouwkundige) afscherming bewerkstelligt dat in een besloten ruimte gedurende de resterende gebruiksjaren van een gebouw of constructie vanuit het asbesthoudend materiaal, zelfs onder intensieve gebruikscondities, geen asbestconcentratie in de lucht ontstaat die de waarde van F = 0,3, uitgedrukt als een 8-uursgemiddelde concentratie, significant overschrijdt.

or

3.6 amfiboolasbest vezelachtige silicaten actinoliet (Cas-nummer 77536-66-4), amosiet (Cas-nummer 12172-73-5), anthofylliet (Cas-nummer 77536-67-5), crocidoliet (Cas-nummer 12001-28-4) en tremoliet (Cas-nummer 77536-68-6)

be

iew

ev

Pr

3.7 asbest vezelachtige silicaten actinoliet (Cas-nummer 77536-66-4), amosiet (Cas-nummer 12172-73-5), anthofylliet (Cas-ummer 77536-67-5), chrysotiel (Cas-nummer 12001-29-5), crocidoliet (Cas-nummer 12001-28-4) en tremoliet (Cas-nummer 77536-68-6) 3.8 asbestanalyse analyse van een materiaal-, lucht-, stof- of bodemmonster op aanwezigheid, type en percentage/concentratie asbest

OPMERKING (beheersplan).

eld

3.9 asbestbeheersplan beschrijving van de maatregelen die moeten worden getroffen om een gebouw of constructie waarin zich nog asbesthoudende materialen en/of restanten daarvan bevinden 'asbestveilig' te maken Een asbestbeheersplan behoort robuust te zijn (zie 3.13 'asbestveilige' situatie en 3.30 robuustheid

3.10 asbesthoudend bouw- of constructiemateriaal bouw- of constructiemateriaal waarin asbest verwerkt of aanwezig is en waarvan het asbestgehalte groter is dan of gelijk is aan 0,1 gewichtsprocent OPMERKING 0,1 gewichtsprocent is de bepalingsondergrens van de methode zoals vastgelegd in NEN 5896. Voor materialen die zijn verontreinigd met restanten van een asbesthoudend materiaal (bijvoorbeeld grond of puingranulaat) kan een lagere grenswaarde gelden (bijv. 100 mg asbest/kg grond).

3.11 asbestiforme vezel vezel met de morfologische kenmerken van een asbestvezel

8


Ontw. NEN 2991:2014 OPMERKING Om éénduidig vast te stellen of het onderzochte vezelmateriaal inderdaad asbest is en om tevens het type asbest te bepalen is identificatie nodig, ofwel met polarisatiemicroscopie conform NEN 5896 (materialen) ofwel met scanning elektronenmicroscopie in combinatie met röntgenmicroanalyse conform NEN-ISO 14966 (luchtmonsters, materialen, kleefmonsters).

3.12 asbestinventarisatie inventarisatie uitgevoerd conform SC 540 waarbij wordt vastgesteld of en waar zich in een bouwwerk of object asbest en/of asbesthoudend materiaal bevindt, en het vaststellen van de aard en de hoeveelheid daarvan (oppervlakte en/of gewichtseenheden) OPMERKING

Type A: direct waarneembare asbest, asbesthoudende producten enz.

Vo

1)

Er zijn twee typen asbestinventarisaties die op basis van de SC 540 [1] kunnen plaatsvinden:

Dit betreft een volledige inventarisatie van alle asbest en asbesthoudende producten enz. die zonder of met licht destructief onderzoek (handgereedschap) op te sporen zijn. 2)

Type B: aanvullend onderzoek met destructieve methoden voorafgaand aan sloop.

Wanneer er bij het type A onderzoek een redelijk vermoeden bestaat dat er niet direct waarneembare bronnen asbest en/of asbesthoudende producten aanwezig zijn worden deze, voorafgaand aan de bouwkundige sloop, met destructief onderzoek opgespoord (bijv. ingegoten asbestcement leidingen).

or

3.13 'asbestveilige' situatie (niet-sloopsituatie in besloten ruimten) situatie waarbij alle asbesthoudende bronnen zodanig uit de ruimte zijn verwijderd dan wel duurzaam zijn afgeschermd dat er tijdens metingen, uitgevoerd onder ‘worst-case’ zoals omschreven in deze norm, geen asbestconcentraties in de lucht ontstaan waarbij het waarschuwingsniveau (F=0,3, uitgedrukt als 8-uursgemiddelde concentratie) significant wordt overschreden OPMERKING 1 Wanneer het gaat om ruimten waaruit eerder asbest is verwijderd, is dit criterium additioneel aan de wettelijke eisen na eindcontrole zoals omschreven in NEN 2990.

Pr

ev

be

OPMERKING 2 Onbeschadigde, hechtgebonden asbesthoudende materialen in de desbetreffende ruimte zullen onder normale gebruiksomstandigheden niet bijdragen aan een verhoogde asbestconcentratie in de lucht.

iew

3.14 asbestvezel, respirabele asbestdeeltje langer dan 5 µm (micrometer) dat een middellijn heeft van minder dan 3 µm en een lengte/breedte-verhouding heeft van meer dan 3:1

eld

3.15 bepalings(onder)grens laagste concentratie die met de gehanteerde meetmethode met een betrouwbaarheid van 95 % kan worden gemeten 3.16 geaccrediteerd laboratorium; geaccrediteerde inspectie-instelling laboratorium of inspectie-instelling die voor één of meer verrichtingen beschikt over een door de RvA verleende accreditatie 3.17 grenswaarde in wet- en regelgeving vastgelegd maximum concentratieniveau voor de blootstelling aan een gevaarlijke stof 3.18 hechtgebonden asbesthoudend materiaal asbesthoudend materiaal dat onder intensieve gebruikscondities, zelfs in een besloten ruimte, niet kan leiden tot een asbestconcentratie in de lucht die hoger is dan overschrijdingsfactor F = 0,3 en/of verspreiding van asbest of asbesthoudend stof in de omgeving OPMERKING Een lijst van de meest voorkomende hecht- en niet-hechtgebonden asbesthoudende producten is vermeld in bijlage A. Indeling geschiedt in eerste instantie op basis van het analyseresultaat (conform NEN 5896). Ter

9


Bestelformulier Stuur naar:

NEN Standards Products & Services t.a.v. afdeling Klantenservice Antwoordnummer 10214 2600 WB Delft

NEN Standards Products & Services Postbus 5059 2600 GB Delft Vlinderweg 6 2623 AX Delft T (015) 2 690 390 F (015) 2 690 271

Ja, ik bestel __ ex. NEN 2991:2014 Ontw. nl Lucht - Risicobeoordeling in en rondom gebouwen of constructies waarin asbesthoudende materialen zijn verwerkt

www.nen.nl/normshop

€ 29.20

Wilt u deze norm in PDF-formaat? Deze bestelt u eenvoudig via www.nen.nl/normshop

Gratis e-mailnieuwsbrieven

Retourneren

Wilt u op de hoogte blijven van de laatste ontwikkelingen op het gebied van normen,

Fax: (015) 2 690 271 E-mail: [email protected] Post: NEN Standards Products & Services, t.a.v. afdeling Klantenservice Antwoordnummer 10214, 2600 WB Delft (geen postzegel nodig).

normalisatie en regelgeving? Neem dan een gratis abonnement op een van onze e-mailnieuwsbrieven. www.nen.nl/nieuwsbrieven

Gegevens Bedrijf / Instelling T.a.v.

O M

O V

Voorwaarden

• De prijzen zijn geldig tot 31 december 2016, E-mail tenzij anders aangegeven. • Alle prijzen zijn excl. btw, Klantnummer NEN verzend- en handelingskosten Uw ordernummer BTW nummer en onder voorbehoud bij o.m. ISO- en IEC-normen. Postbus / Adres • Bestelt u via de normshop een Postcode Plaats pdf, dan betaalt u geen handeling en verzendkosten. Telefoon Fax • Meer informatie: telefoon (015) 2 690 391, dagelijks Factuuradres (indien dit afwijkt van bovenstaand adres) van 8.30 tot 17.00 uur. Postbus / Adres • Wijzigingen en typefouten in teksten en prijsinformatie Postcode Plaats voorbehouden. • U kunt onze algemene voorwaarden terugvinden op: Datum Handtekening www.nen.nl/leveringsvoorwaarden.

Normalisatie: de wereld op één lijn.

preview - 2016

Ontwerp norm NEN 2991

Recommend Documents