Ontmoeting zet je op weg Bezinningsdag over ontmoeting en engagement Inhoud, bedoeling en aanpak Deze volledig uitgewerkte bezinningsdag zet jongeren van 12 tot 18 jaar aan na te denken over hun plaats in deze wereld en het engagement dat zij erin willen opnemen. Ook wordt stilgestaan bij de betekenis die ontmoetingen voor hen kunnen hebben. Vertrekpunt en bron van inspiratie is de Missio-oktobercampagne van 2012. De bezinningsdag draagt dezelfde titel als de slogan van deze campagne en laat zich uitdagen door een ontmoeting met geloof en kerk in Guatemala. Niettemin kan deze bezinningsdag ook buiten de campagneperiode georganiseerd worden. De dag bestaat uit verschillende bezinnende en/of groepsvormende activiteiten, die gemakkelijk van plaats verwisselbaar zijn. Het is met andere woorden niet noodzakelijk de planning chronologisch te volgen. De bezinningsdag in zijn geheel beslaat één volledige dag. Maar het is uiteraard ook mogelijk om slechts één of enkele element(en) te gebruiken voor een bezinningsnamiddag of een bezinningsmoment.
Ander bezinnend materiaal rond de oktobercampagne van Missio (liturgische map en/of bezinningsboekje) kun je bestellen via de website (www.missio.be) of bij jouw diocesane Missio-dienst (de contactadressen staan op dezelfde website).
Mogelijke planning van de dag 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8.
Informatief moment over de oktobercampagne van Missio Spel: levensweg Natuurwandeling met bezinnende haltes Middagmaal: traditionele gerechten uit Guatemala Workshops: vriendenkring, vriendschapsbandjes Vieruurtje: hapje en drankje uit Guatemala De cirkels van verbondenheid/engagement Afsluitende bezinning: Geef kleur aan je leven!
1. Informatief moment over de oktobercampagne van Missio
Je kan (her)aansluiten bij de campagne door de campagneaffiche en de powerpointpresentatie over Guatemala en het schoolproject te tonen. Deze powerpoint verschijnt eind augustus op de website van Missio: www.missio.be Een andere mogelijkheid is starten met een lied over Guatemala. Hieronder staan twee alternatieven: - ‘Guatemala’ van Moss Icon benadert het land vanuit ecologisch standpunt. Het lied is een aaneenrijging van impressies, die vaak heropgenomen worden. Het houdt het midden tussen een gedicht dat wordt voorgedragen en een lied dat wordt gezongen. Naast de kracht van de natuur, komt ook het thema vervuiling voorbij. De boom die valt in het Amazonewoud kan verwijzen naar de ontbossing en/of naar de filosofische vraag: “Als een boom omvalt in het woud en er is niemand om het te horen, maakt het dan geluid?” (Opmerking: In tegenstelling tot wat de titel van het lied doet vermoeden, komt het Amazonewoud niet voor in Guatemala. Wat je er wel hebt is de Petén: oerwoud waarin de beroemde ruïnes van Maya-tempels liggen.) - ‘The flowers of Guatemala’ van REM verwijst naar het bloedige verleden van het land. In 1954 bracht de CIA de in Guatemala democratisch verkozen regering ten val, omdat deze de economische belangen van de VS (meer bepaald de United Fruit Company) in het gedrang bracht omwille van sociale (land)hervormingen. Guatemala werd (opnieuw) aan een opeenvolging van dictaturen onderworpen. Dit ontaardde in een burgeroorlog (1960-1996) die naar schatting 200.000 slachtoffers eiste. De meeste doden en vermisten waren indígenas (inheemse volkeren). Op het hoogtepunt van het geweld (eind jaren ’70, begin jaren ’80) werden volledige dorpen uitgeroeid door het leger: mannen, vrouwen en kinderen. Het lied van REM werd niet lang daarna geschreven: het album waarin het verscheen (‘Life’s Rich Pageant’) dateert van 1986. Op het eerste zicht lijkt het lied een reisverslag waarin de Guatemalteken als een kleurrijke, tevreden bevolking worden beschreven. Niets is echter wat het lijkt. Bloemen bedekken de massagraven van de tegenstanders van het dictatoriale regime. Daartussen staan ‘Amanita’: een geslacht van paddenstoelen waarvan de meeste soorten giftig zijn. De meest bekende hiervan is de vliegenzwam (Amanita muscaria) die ook voorkomt in de hooglanden van Guatemala. Je vindt de tekst en vertaling van beide liederen in bijlage 1 (‘Guatemala’ van Moss Icon) en bijlage 2 (‘The flowers of Guatemala’ van REM).
2. Spel: Levensweg Benodigdheden: -
Print op groot, hard papier van het Levenswegbord (bijlage 3) Kaartjes met ‘oases’: afprinten op rood papier (bijlage 4) Kaartjes met ‘drempels’: afprinten op blauw papier (bijlage 5) Kaartjes met ‘kruispunten’: afprinten op wit papier (bijlage 6) Kaartjes met ‘wegwijzers’: afprinten op geel papier (bijlage 7) 6 pionnen of kleine voorwerpjes Een dobbelsteen of als je dit hebt: een echt Levensweg-rad met cijfers Hoepel of frisbee (voor één van de vertrouwensspelletjes)
Tip: Er is een bijlage met het spelbord in zwart-wit toegevoegd (bijlage 3’). Zo kan je het spelbord met een gewone kopieermachine vergroten tot A3 en zelf inkleuren, voor het geval je niet over een kleurenkopieermachine beschikt.
Spelverloop: Levensweg wordt gespeeld met 2 à 6 spelers. Je verdeelt de groep dus best in maximum 6 groepjes die elk een pion krijgen. Bij de meeste opdrachten mag elk lid van het groepje dat aan de beurt is aan het woord komen. (Maar dit is zeker geen verplichting.) Andere opdrachten zijn voor de hele groep bedoeld; dit staat dan in het cursief vermeld. Het opzet van Levensweg is heel eenvoudig: op het spelbord staat een parcours dat de deelnemers afleggen aan de hand van een dobbelsteen. Aan elke halte is een opdracht verbonden. In deze versie van Levensweg is ervoor gezorgd dat de opdrachten een bezinnend karakter kregen. In tegenstelling tot de klassieke Levensweg is de bedoeling van het spel bovendien niet om het eerst aan de eindmeet te geraken. Het is niet de bestemming, maar de weg die telt. Op het Levenswegspelbord staan vakjes in 4 verschillende kleuren. Het groepje dat aan de beurt is, mag telkens een kaartje trekken dat dezelfde kleur heeft als het vakje waarop ze beland zijn. De kleur staat voor de soort vraag of opdracht: - Oases (rood): waar je levensenergie put, jouw bron(nen) van zin - Drempels (blauw): hindernissen, moeilijke periodes - Kruispunten (wit): keuzes, engagement - Wegwijzers (geel): over ontmoetingen die iets in jouw leven hebben veranderd, die je op weg hebben gezet
Vertel de deelnemers ook dat de kleuren van de vakjes geïnspireerd zijn op de kleuren die de Maya’s met de vier windstreken verbinden: - Rood voor het oosten: waar de zon opkomt (oases) - Blauw voor het westen: waar de zon ondergaat (drempels) Opmerking: Voor de Maya’s staat zwart voor het westen. We vervingen dit hier door blauw omwille van de zichtbaarheid van de tekeningen op het spelbord. (Blauw is een koude kleur, tegenover het warme rood.) - Wit voor het noorden: waarop we ons oriënteren (kruispunten) - Geel voor het zuiden: waar warme ontmoetingen plaatsvinden (wegwijzers)
Achtergrond bij het spelbord Het spelbord in bijlage 3 is een bewerking van een (van de) oude Maya-kalender(s): de Tzolkin kalender. Maya priesters gebruiken deze Tzolkin nog steeds om religieuze gebeurtenissen en rituelen te plannen. Deze kalender is samengesteld uit 20 keer 13 dagen. Dit kan je ook terugvinden op het spelbord: - Op de buitenste cirkel vind je 20 tekens (namen van goden). Je kan deze herkennen als je de afbeelding hiernaast vergelijkt met de buitenste cirkel van het spelbord. - Op de tweede cirkel staan de Mayacijfers 1 tot en met 13. (Het cijfer 1 wordt voorgesteld door een stip, het cijfer 5 door een streep. Zo bestaat 13 uit twee strepen (2x5) en 3 stippen.) - De derde cirkel is er enkel om extra vakjes te creëren op het spelbord: deze cirkel is leeg. De 20 namen en 13 dagen worden parallel gelezen: dit betekent dat er per dag op de twee cirkels een vakje wordt opgeschoven. (Concreet: meteen na 1 Imix volgt 2 Ik, dan 3 Akbal, 4 Kan, ..., 12 Eb, 13 Ben, 1 Ix, 2 Men, …) Zo komt men aan een cyclus van 260 verschillende dagen. Speelwijze: De spelers verplaatsen zich in tegenwijzerzin over de vakjes. Zoals de pijltjes op het spelbord aangeven, volg je eerst de godentekens op de buitenste cirkel (in volgorde), dan de cijfers van 1 tot 13 en daarna de lege cirkel zodat je ten slotte in de middenste cirkel uitkomt.
Woordje uitleg bij de kaartjes (bijlagen 4 – 7): -
-
-
Oases (rood): Degenen die aan de beurt zijn, vertellen telkens wat de korte omschrijving op het kaartje hen zegt, welke plaats het inneemt in hun leven. Vormt dit een bron van zin voor hen? Wanneer de kaartjes op zijn, kunnen de deelnemers eventueel aanvullen: wat is voor hen een bron van zin? Waaruit putten zij kracht? Drempels (blauw): zoals bij de ‘Oases’ staat er telkens een korte omschrijving op het kaartje. De spelers vertellen of dit voor hen een drempel vormt (om het doel te bereiken dat zij willen bereiken). Kruispunten (wit): De vragen op de kaartjes zetten aan tot reflectie en eventueel tot discussie. De meeste kaartjes mogen gewoon door het groepje dat aan de beurt is, beantwoord worden. Eventueel kan de groep inpikken op wat gezegd wordt. Soms staat (in cursief) op de kaartjes aangegeven of de vraag voor de hele groep bedoeld is. Wegwijzers (geel): Bij deze kaartjes zitten reflectie- en discussievragen over ontmoeting. Er zijn ook kaartjes waarop de naam van een vertrouwens- en/of samenwerkingsspelletje staat; de volledige speluitleg vind je hieronder. Alle spelen worden met de hele groep gedaan.
Uitleg bij de vertrouwensspelen (gele kaartjes uit bijlage 7): Drijven op de groep De hele groep, behalve één iemand, gaat op de grond liggen in twee in elkaar gehaakte rijen (zoals een rits): de hoofden liggen vlak naast elkaar, terwijl de voeten van de twee rijen de tegenovergestelde richting uit wijzen. Iedereen strekt de handpalmen horizontaal boven zich uit, met de ellebogen gebogen. De persoon die niet op de grond ligt, gaat op de handpalmen van de eersten van de rij liggen, slap en ontspannen. Daarna wordt hij/zij doorgegeven. Levend standbeeld Verdeel de groep in twee of drie. Elk groepje maakt een levend standbeeld met de eigen groepsleden. Zo weinig mogelijk lichaamsdelen mogen de grond raken. Zonder handen De groep gaat in een kring staan. Iedereen geeft elkaar de hand. Tussen twee personen zit een hoepel (of een dik touw dat je tot een cirkel hebt dichtgeknoopt). De bedoeling is nu dat de hoepel de cirkel rond gaat zonder de handen losgelaten worden. (Iedereen zal elk om beurt door de hoepel moeten kruipen.) Variatie: Je kan de deelnemers ook op handen en knieën in een cirkel doen plaatsnemen. Op de rug van één iemand ligt een voorwerp (bv. een frisbee). Dit moet de cirkel doorgegeven worden zonder de handen te gebruiken. De minuut De hele groep gaat neerzitten. Uurwerken worden afgegeven. Op het sein van de begeleider begint iedereen in stilte een minuut te tellen. Wanneer je denkt dat de minuut om is, sta je recht. Achteraf wordt geëvalueerd: Heb je je laten beïnvloeden door anderen die eerder rechtstonden? Hoe was het om als eerste recht te staan? Vind je dit spel moeilijk/gemakkelijk?
Blind vertrouwen De groep wordt in twee verdeeld. Elke groep wordt geblinddoekt, alleen de groepsleider niet. Nu gaan de twee groepen in twee velden tegenover elkaar staan. Het spel ‘Tussen twee vuren’ wordt gespeeld met de geblinddoekte groepen. De groepsleiders mogen niet gooien met de bal en de bal ook niet aanraken. Zij mogen enkel instructies geven aan hun groepsleden. Bolletje Vorm groepjes van twee personen. Eén persoon maakt een bolletje van zichzelf: zoals een egel die zich oprolt. De andere persoon stelt dit bolletje (zonder woorden) op zijn/haar gemak en maakt het langzaam open. Daarna worden de rollen omgedraaid. Contact leggen Ga per twee tegenover elkaar zitten. Kijk elkaar eerst enkele seconden in de ogen. Op het signaal van de begeleider leggen jullie de handpalmen tegen elkaar, terwijl jullie het oogcontact zoveel mogelijk blijven behouden. Bij het tweede signaal maak je de handen van elkaar los, maar blijf je elkaar nog aankijken. De begeleider geeft aan wanneer de oefening voorbij is. Herhaal deze oefening een drietal keren, telkens met een andere persoon (doorschuifsysteem). Mijn plaats in de groep De groep gaat in een kring staan. Eén persoon staat nog buiten de groep. Wanneer deze zich er klaar voor voelt, treedt zij/hij de kring binnen en gaat in het midden ervan staan. Daarna kijkt hij/zij de groepsgenoten één voor één aan. (Hier mag zeker tijd voor genomen worden.) Wanneer degene in het midden met iedereen oogcontact heeft gehad, mag zij/hij een boodschap uitspreken: - Wat wil je meegeven aan de groep? - Hoe voel jij je in deze groep? Je mag de deelnemers gerust eerst even over deze vragen laten nadenken vooraleer je aan de eigenlijke oefening begint. In groepen waarin de relaties niet zo goed liggen, kun je de leden stimuleren negatieve kritiek op een niet-beschuldigende manier te verwoorden. Dit kan door in een ik-boodschap te spreken. Bv. niet: “Jullie sluiten me uit” maar “Ik voel me uitgesloten”. Elkaar dragen Dit spel speel je best in groepen van 6 à 8 personen. Eén persoon (per groep) gaat op de grond liggen en spant de spieren op. De anderen heffen hem/haar zo hoog mogelijk en houden dit enkele tellen vol. Daarna leggen ze deze persoon voorzichtig weer neer. Zorg ervoor dat iedereen eens kan ervaren gedragen te worden.
Lichaamstaal lezen Het groepje dat dit kaartje trok, beeldt zonder woorden enkele ontmoetingen uit. De rest van de groep raadt welke emotie, situatie, … hier een rol speelt. 1. Iemand die iets verkeerd gedaan heeft bij een ander en daarvan spijt heeft 2. Een ontmoeting tussen twee personen die elkaar niet kunnen luchten 3. Twee goede vrienden die elkaar lang niet meer gezien hebben Sociaal vangnet Maak één of meerdere kring(en) van 6 à 8 personen. In het midden van elke kring staat een persoon. Deze houdt zichzelf zo stijf als een plank en laat zich achterover vallen. De mensen in de kring vangen hem/haar op en duwen haar/hem voorzichtig naar een andere kant van de kring. Zorg dat iedereen eens in het midden staat. Bij elkaar op schoot Vorm een grote cirkel met de hele groep, waarbij iedereen buik aan rug staat. Op het signaal van de begeleider gaat iedereen zitten op de schoot van degene achter haar/hem. Als alles goed gaat, kan de groep zo een tijd blijven zitten. Levende lopende band De hele groep gaat op zijn buik liggen, dicht naast elkaar. De persoon aan de buitenkant rolt over de ruggen van de anderen naar de andere kant. De persoon ernaast mag al snel volgen. Zo ontstaat een soort levende lopende band. Blinde ontmoeting Alle deelnemers wandelen geblinddoekt en in stilte door de ruimte. Ze strekken de handen voor zich uit. Telkens ze iemand ontmoeten, geven zij deze persoon (nog steeds geblinddoekt) een hand. Op het signaal van de begeleider verandert het teken van ontmoeting: - Een kneepje in de schouder - De twee handen van de ander vasthouden - Een omhelzing - Eens wrijven door het haar - … Een ster vormen De deelnemers gaan hand in hand in een kring staan. Ze zetten enkele stappen achteruit, totdat er een natuurlijke spanning tussen hen ontstaat. De begeleider geeft de deelnemers afwisselend nummer 1 of 2. Op het afgesproken signaal gaan de nummers 1 langzaam naar voren hangen en de nummers 2 naar achteren. Zo zullen de deelnemers elkaar in balans houden en samen een ster vormen. Dit spel kan enkel met een even aantal mensen gespeeld worden. Je kan het uiteraard herhalen zodat iedereen eens mee kan doen. Levende slagbomen De deelnemers gaan per twee tegenover elkaar staan in een rij. Ze strekken hun armen zodat hun vingertoppen elkaar net niet raken. Eén persoon neemt een aanloop en loopt tussen hen door. De anderen reageren bliksemsnel en doen net op tijd hun armen omhoog.
Countdown De deelnemers gaan verspreid in de ruimte zitten. Bij het startsein zegt iemand het cijfer gelijk aan het aantal personen dat aanwezig is. Daarna moet iemand anders het getal eronder zeggen. Zo wordt afgeteld naar 1. Wanneer twee personen samen hetzelfde nummer zeggen, wordt herbegonnen. Domino Alle deelnemers gaan in een rij achter elkaar staan. De eerste valt achterover en laat zich opvangen door de tweede persoon. Daarna gaat de eerste zo snel mogelijk achteraan bij de groep staan en valt de tweede persoon, die opgevangen wordt door de derde. Daarna sluit de tweede persoon achteraan aan. Zo gaat het door totdat degene die begonnen is weer vooraan staat.
Afsluitende tekst: Jong zijn Jong zijn is nieuwe wegen durven gaan. De weg vragen en soms zelf zoeken langs ongebaande wegen. Het is een plaats vinden in het drukke mensenverkeer. Jouw plaats. Voorrang geven en krijgen. Op kruispunten de juiste richting kiezen en je toch mogen vergissen, op je weg terugkeren. Jong zijn is vrij willen zijn en toch grenzen moeten aanvaarden. Vragen naar begrip en je dikwijls onbegrepen voelen. Intens gelukkig zijn, je eenzaam voelen, uitbundig lachen, troosteloos huilen. Leven van illusies die als zeepbellen stukspringen en toch blijven dromen. Met je hoofd tegen de muur lopen en daartoe ook de kans krijgen. Een hart hebben vol vriendschap en begrip, en hard zijn voor je leeftijdgenoten. De liefde ontdekken en in de war zijn. Ongeneeslijk verliefd zijn en weer langzaam moeten genezen. Tegen oorlog en haat zijn en thuis alle bruggen opblazen. De honger uit de wereld willen bannen en mokken als je iets niet lust. Je uitleven in muziek en dans, de laatste mode volgen, graag mooi zijn. Jong zijn is ook geloven, dat het onmogelijke mogelijk zal worden. Stil kunnen worden en verwonderd in het leven staan. Eerlijk en echt willen zijn. Zoeken naar de diepere zin van het leven. Misschien groeien naar een God van Liefde. Tijd durven maken voor een tekst, een gebed, en soms niet meer weten wat bidden is. Het is hopen, geloven in de mensen. Vertrouwen dat de liefde het laatste woord heeft. Jongeren zijn de thermometer waarop het klimaat van de wereld kan afgelezen worden.
3. Natuurwandeling met bezinnende haltes Voorbereiding/benodigdheden: -
Een wandeling die je hebt uitgestippeld in de buurt. Leg ook enkele haltes vast, op ongeveer gelijke afstand van elkaar. Een tochtboekje + balpen voor elke deelnemer Enkele bijbels + kopieën van het Maya-scheppingsverhaal (bijlage 8) Een print van de boommeditatie (zie verder) Voor elke deelnemer een blad met citaten over de natuur (bijlage 9) Eventueel de tekst van één van de liedsuggesties
Opdrachten tijdens de wandeling: Schrijfopdrachten in het tochtboekje: - Luisteren naar het bos. Iedereen gaat 10 minuten tegen een boom zitten met gesloten ogen. Daarna komt de groep terug samen. Vraag de jongeren op te schrijven wat ze gehoord hebben. Daarna gaan ze opnieuw 10 minuten tegen een boom zitten. Hoeveel meer hoor je nu? Schrijf het op. - VerWONDERing. Schrijf in het midden van je blad verWONDERing. Daarrond schrijf je wat je hoort, ziet, ruikt en voelt. - Teken iets uit de natuur. Waarom heb je dit gekozen? - STOORzenders. Schrijf in het midden van je blad STOORzenders. Daarrond schrijf je geluiden, dingen die de natuur verstoren. - Zoek 5 bladeren, plak ze in je boekje en zoek uit bij welke boom ze horen. - Schrijf 5 tips op om de aarde proper te houden. Zoek vooral dingen die je zelf kunt doen. Groepsopdrachten: - Verzamel de vier oerelementen: aarde, vuur, water en lucht. Wees creatief! - Zwerfvuil oprapen: dit kan als duel tussen twee groepen. In 2 minuten tijd moet elke groep proberen het meeste te verzamelen. (Zorg voor een weegschaal!) - Schrijf een gedicht of lied over de aarde. (Eventueel op een bestaande melodie.) - Maak een kunstwerk met natuurmateriaal.
Aanvullende opdrachten / Regenprogramma: -
Vergelijk het scheppingsverhaal (of één van de scheppingsverhalen) van de christenen met dat van de Maya’s. Zijn er gelijkenissen? Welke? Wat zijn de grootste verschillen? Wat is de uiteindelijke boodschap? Fantasiereis als boom (meditatie): Zie http://www.jeugdwerknet.be/spelen/spel/fantasiereis-als-een-boom Citaten rond natuur bespreken Eén van de volgende liederen beluisteren en bespreken: o U2 – Where the streets have no name o Coldplay – Politik o Joni Mitchell (of Counting Crows) – Big yellow taxi o Fleet foxes – Mykonos o Within Temptation – Mother Earth o Urbanus – De aarde o Tracy Chapman – The rape of the world o Michael Jackson – Earth song
Tip: Meer bosvriendelijke spelen vind je op www.natuurenbosspel.be
4. Middagmaal: traditionele gerechten uit Guatemala Kip met Pepiansaus Ingrediënten: Half kopje sesamzaad Half kopje pompoenzaad 5 Roma tomaten 4 Tomatillos (of kleine groene tomaten) 1 droge groene peper (of zelf een groene peper roosteren) 1 droge chilipeper 1 ui kip water 1 sandwich kaneelstokje zout rijst of aardappelen
Bereiding: - Snij de kip in stukken en laat even koken. Spaar het kookvocht voor later. - Laat eerst het sesamzaad bruin roosteren in een pan en daarna de pompoenzaden. - Grill alle groenten behalve de ui. Dit kan best in de oven, maar ook in een metalen pan zonder vetstof. Let op: blijf in de buurt zodat ze niet te zwart worden. - Doe de geroosterde zaden en groenten in een blender samen met een kopje kookvocht en de sandwich en mix alles fijn (dit kan ook met een staafmixer). - Snij een ui fijn en stoof even aan, voeg daarna de saus toe met indien nodig wat extra water, het kaneelstokje en een snuifje zout. Laat nog 10 minuten zachtjes koken. - Bak de kip en laat rijst of aardappelen koken. Haal het kaneelstokje uit de saus en giet die over de kip. Strooi er wat sesamzaad over als garnering en … Smakelijk!!!
Chiles rellenos of gevulde groene pepers Ingrediënten: 4 jalapeno pepers (lange groene pepers), of gewone groene pepers 1 ui 3 wortelen 100 g boontjes 5 aardappelen 250 g gehakt 1tl maïsmeel 2 eieren laurier/tijm/peper en zout Bereiding: - Rooster de pepers in de oven, de grillpan of boven een vuurtje. Pel ze voorzichtig, snij ze overlangs door en haal de zaden en zaadlijsten eruit. - Snij de wortelen, boontjes en aardappelen in kleine stukjes en laat koken in gezouten water. - Bak het vlees met een fijngesneden ui. Meng de groenten met het vlees en doe de kruiden erbij. - Klop de eiwitten stijf, meng de dooiers erdoor en voeg een theelepel maïsmeel toe. - Vul de pepers en rol ze dicht, haal ze door het eimengsel. - Bak de pepers in een wokpan met veel olie.
Tortilla’s Ingrediënten: 500 g maïsbloem 3dl water zout olijfolie
Vulling: Gehakt of gebakken kipblokjes Bonen Ui Tomaat Sla Guacamole of tomatensalsa Bereiding: - Kneed de bloem, het water en een snuifje zout tot je een mooi vast deeg hebt. Maak kleine bolletjes die je heel plat uitrolt. - Doe een klein beetje olijfolie in een pan en laat die heel heet worden. Bak de tortilla’s heel kort! Ze mogen niet hard worden, anders kan je ze niet meer dichtvouwen. - Vul de warme tortilla’s met vlees en/of groentjes en heerlijke saus, mooi dichtvouwen en proeven maar! Tip: Je kan tortilla’s ook kant-en-klaar kopen. Warm ze op in de oven of pan en vullen maar.
5. Workshops: vriendenkring, vriendschapsbandjes Vriendschapskring Nodig: - Klei - Metalen plaatje (bv. offsetplaten uit drukkerij) - Lijm - Theelichtje Zo doe je het: Knutsel 4 of 6 poppetjes uit klei. Zet ze in een kring op de metalen plaat en zorg ervoor dat de voeten goed vastplakken aan de plaat. Maak de klei wat nat tussen 2 handen of plak er een klein restje klei tussen om ze goed aan mekaar vast te hangen. Nu goed laten drogen en een theelichtje in de midden zetten. Klaar!
Vriendschapsbandje Nodig: - Gekleurde koordjes - Schaar - Schrijfplankje met klem of houten plank met stevige nagel Doe het zo: Kies 4 kleuren uit die jij wil gebruiken. Knip 4 stuks op 80 cm en maak ze aan mekaar vast met een knoop. Bevestig de koorden op een schrijfplank met klem of hang ze goed vast aan de plank met nagel. Leg de koorden mooi naast mekaar. Let op: we knopen steeds van links naar rechts en we maken altijd 2 knopen.
Begin met het koord dat uiterst links ligt, knoop het 2 x aan het koord dat er rechts naast ligt, daarna 2 x knopen met het volgende koord en 2x knopen met het laatste koord. Nu ligt het beginkoord rechts. Neem het volgende koord en knoop dat 2x met het koord rechts ervan, daarna 2x met het koord rechts, en weer 2x met het koord rechts. Doe zo verder tot je bandje lang genoeg is.
Wil je graag een V-patroon? Dan heb je 8 koorden nodig (2 x 4 kleuren). Je knoopt per koord 4x van links naar rechts en dan 4 x van rechts naar links.
6. Vieruurtje: hapje en drankje uit Guatemala Maïskoekjes Ingrediënten: 300 g bloem 75 g maïsbloem (Polenta) 200 g suiker 1 eetlepel geraspte schil van citroen 2 eigelen 300 g boter Bereiding: Zeef de bloem met de maïsbloem in een mengkom. Voeg de suiker, citroenschil, eigelen en boter toe en meng alles. Kneed dit vervolgens op een met bloem bestrooid werkblad tot een glad deeg, wikkel het deeg in huishoudfolie en leg dit gedurende 1 uur in de koelkast. Rol het deeg op een met bloem bestrooid werkvlak ongeveer 1,5 cm dik uit en steek er koekjes uit met een ronde steekvorm. Leg de koekjes op met bakpapier beklede bakplaat en schuif deze in de voorverwarmde oven (160 à 180 graden). Laat 10 minuten bakken tot de koekjes goudgeel zijn. Haal de koekjes met het bakpapier van de bakplaat en laat deze op een rooster verder afkoelen. Erg lekker met een glas limonade of licuado!
Limonade of Licuado Ingrediënten: Limoenen en/of citroenen Suiker Water of spuitwater Bereiding:
-
Pers de limoenen en/of citroenen uit en roer er suiker doorheen, totdat de smaak goed zit. Voeg water of spuitwater toe en zet even in de koelkast.
Licuado lijkt meer op wat wij een smoothie noemen: Ingrediënten: Rijp fruit naar keuze: banaan, mango, ananas, sinaasappel, … Suiker Water of melk Bereiding: - Mix het fruit met suiker en water of melk in de blender tot je een soort smoothie hebt. Mmm, lekker en gezond!!!
7. De cirkels van verbondenheid/engagement Materiaal: -
CD-speler of laptop met boxen Kopieën van ‘Not perfect’ van Tim Minchin (bijlage 10) Een blad papier en een balpen voor elke jongere
Achtergrondinformatie voor de begeleider Cirkels van verbondenheid Anouk Depuydt (criminologe) onderscheidt 5 cirkels van verbondenheid: -
Jezelf: je eigen lichaam en bewustzijn De anderen: mensen veraf en dichtbij De materiële omgeving: voorwerpen De maatschappij of groep waartoe je behoort De natuur, het levensgeheel, de kosmos
Wanneer de verbondenheid met één van die vijf dimensies wegvalt, kunnen mensen overgaan tot grensoverschrijdend of crimineel gedrag. De verbondenheid met iets of iemand, zorgt er immers voor dat je er respect voor hebt. Anouk Depuydt: “Het ontwikkelen van verbondenheid voorkomt delinquent gedrag. Hier is re-ligie een antwoord op delinquentie. Religie moet je hier letterlijk vertalen als opnieuw verbinden waar de band ontbreekt. Het begrip is veel ruimer opgevat dan in zijn eng-godsdienstige context”1. 1
http://www.klasse.be/archief/hij-is-begonnen/
Cirkels van engagement De verbondenheid met de/het andere zorgt niet alleen voor respect, maar roept ook op tot engagement. We worden aangezet om zorg te dragen voor hetgene/degene/Diegene dat/die/Die ons omringt. Het begrip ‘engagement’ verwijst in zijn betekenis al naar verbondenheid. Het is synoniem voor ‘betrokkenheid’, ‘verbintenis’, of zelfs: ‘verloving’. Als je je ergens toe engageert, verbind je jezelf met iets of iemand. Dit engagement vraagt een blijvende inzet.
Werkvorm De jongeren maken kennis met de cirkels van verbondenheid aan de hand van het lied ‘Not perfect’ van Tim Minchin (dat gemakkelijk te vinden is op Youtube). Tim Minchin is een Australisch-Brits komiek, acteur, muzikant en zanger. In het lied laat hij zich van zijn gevoelige kant zien. Hij beschrijft waar hij zich verbonden mee voelt, waar hij deel van uitmaakt en hoe hij daarmee omgaat. De vijf cirkels van verbondenheid kunnen met het lied verbonden worden (in een andere volgorde): - Natuur, kosmos: ‘mijn Aarde’ - Maatschappij: ‘mijn land’ - De materiële omgeving: ‘mijn huis’ - Jezelf: ‘mijn lichaam’ & ‘mijn brein’ - De andere wordt niet expliciet vermeld in Tim Minchins lied. In feite kun je het huis waarover hij spreekt ook zien als een verwijzing naar zijn gezin, zijn familie. (Hij spreekt over de foto’s die er hangen.) Via het huis is hij zelfs verbonden met de eigenaar ervan, de vorige eigenaar en de oorspronkelijke eigenaar. Na het beluisteren van het lied maken de jongeren vijf concentrische cirkels op een blad, naar de vijf cirkels van verbondenheid. (In de volgorde van Anouk Depuydt: ‘ikzelf’ komt in de binnenste cirkel en ‘de natuur’ in de buitenste.) Bij elke cirkel beantwoorden zij de onderstaande vragen. De antwoorden mogen in de bijhorende cirkel worden geschreven: - Op welke manier voel je je (al dan niet) verbonden met …? Hoe merk je dat je verbonden bent? - Hoe druk je deze verbondenheid uit? - Hoe werk je aan die verbondenheid? Welk engagement neem je hiervoor op? - Wat wil je in de toekomst nog doen om je engagement te versterken? Nabespreking -
Met welke cirkel(s) voel jij je het sterkst verbonden? Hoe neem je je engagement op wat die cirkels betreft? Met welke cirkel(s) is de verbondenheid moeilijk? Hoe komt dit? Tim Minchin drukt het al uit: de zaken waar we deel van uitmaken (de aarde, ons land, ons gezin, ons lichaam en brein) zijn niet perfect. Hoe gaan we daarmee om? Vaak hebben we niet gekozen waarmee we verbonden zijn: ons lichaam, onze familie, onze nationaliteit en cultuur, onze aarde zijn gegeven. Doet dit afbreuk aan je verbondenheid? Of zorgt het er net voor dat je je sterker verbonden voelt?
8. Afsluitende bezinning: Geef kleur aan je leven! Voorbereiding/materiaal: - Campagneaffiche - Eventueel: gedicht van Karel Schippers - Kopieën liedtekst ‘De Colores’ (bijlage 11) - Kopieën voor de verwerkingsopdracht (bijlage 12 of 13) - Papier, balpennen, stiften en/of kleurpotloden - Kopieën liedtekst ‘Geef kleur’ van Mozaïek (bijlage 14) - Eventueel een aandenken voor de jongeren (Bv. een wasco of kleurpotlood met tekst: “Geef kleur aan je leven” / “Kleur je leven”)
Hang de affiche van de oktobercampagne uit in de bezinningsruimte. Hang eventueel ook een groot (gekleurd) blad op met het volgende gedicht:
De ontdekking Als je goed om je heen kijkt, zie je dat alles gekleurd is. (Karel Schippers)
Welkom + inleiding (begeleider) Op de affiche van de oktobercampagne zien we twee Maya-vrouwen in traditionele, kleurrijke klederdracht de trappen opgaan. In de Maya-spiritualiteit spelen kleuren bijzondere rol. Ze hebben vaak elk hun eigen betekenis: - Rood: staat voor het bloed dat in ons stroomt. - Zwart: symbool voor rust en rouw. - Wit: bescherming tegen al wat ons leven en dat van ons volk bedreigt. - Geel: de zon en de warmte die alles doet groeien en vitaminen geeft, vooral de maïs. - Blauw en groen: het hart van hemel en het hart van de aarde. Kleuren maken ons bewust van de rijkdom van onze schepping (denk aan het gedicht van Karel Schippers). Vandaar dat we deze dag willen afsluiten met een bezinning over kleuren.
Lied: De colores Dit is een Amerikaans volkslied waarin de schoonheid van de schepping, van het leven wordt bezongen. Het is vooral bekend bij Spaanstaligen, maar er zijn ook Engelstalige versies van. (Bekend is de – Spaanstalige – versie van Joan Baez, waarvan in bijlage 11 een vertaling.)
Tekst: Vergeet niet dat je uniek bent (jongere) Het is waar: je bent maar een klein fragment in het grote geheel. Maar jouw steentje heeft zijn eigen plaats en kleur. Het is waar: je kunt niet veel doen in de wereld. Maar zonder jouw kleine steen is de glans van het mozaïek gebroken. Het is waar: je kunt het leed van de mensen om je heen niet ongedaan maken. Toch is de glinstering van jouw kleine mozaïeksteen voor hen voldoende en onvervangbaar. Je bent als één van die talloze stofdeeltjes die dansen in de stralen van de zon. Je danst in het grote geheel een unieke dans: met jouw eigen, onvervangbare danspassen. Dans je dans, dans mee. Laat het leven in jou dansen. En ervaar dit: je leven is een heerlijke dans in de grote levensdans. Zo is het leven zalig.
Verwerkingsopdracht: Hoe geef jij kleur aan je leven? Er zijn twee alternatieven voor een verwerkingsopdracht rond kleuren: 1. Welke kleuren draag jij uit? (Zie bijlage 12) Leeftijd/graad: Deze opdracht is geschikt voor jongeren vanaf 15 jaar, want gaat ervan uit dat men de eigen identiteit al voor een groot stuk heeft gevormd. Verloop van de opdracht: De jongeren lezen de beschrijvingen bij de verschillende kleurentypes en duiden aan waarin zij zichzelf herkennen. Het is goed mogelijk dat de persoonlijkheid van een jongere aansluit bij verschillende (delen van) kleurentypes. Daarom mogen ze gerust schrappen of aanvullen waar zij willen. Benodigdheden: - Een kopie van bijlage 12 voor elke jongere - Een balpen voor elke jongere 2. Kleur je eigen levensboom (Zie bijlage 13) Leeftijd/graad: Deze verwerkingsopdracht is geschikt voor alle leeftijden. Verloop van de opdracht: De jongeren krijgen een blad met een boom (bijlage 13) of tekenen zelf een boom waarvan ze de kruin verdelen in 8 genummerde vakken. Daarna leest de begeleider acht ‘levensmomenten’ voor (hieronder beschreven). Bij elk levensmoment krijgt de jongere even tijd om na te denken, zich een voorstelling te maken bij de levensmoment en er een kleur mee te associëren. Het bijhorende vak van de boom wordt in die kleur ingekleurd. De acht levensmomenten zijn: 1) Mijn mooiste jeugdherinnering 2) Mijn grootste ontgoocheling 3) Wat mij bezig houdt
4) 5) 6) 7) 8)
Wat me diep Wat ik doe bij Mijn grootste verlieservaring Mijn meest positieve eigenschap Wat mij het meeste rust geeft
Benodigdheden:
gelukkig maakt problemen
- Een kopie van bijlage 13 voor elke jongere (of een wit blad papier en een zwarte stift voor elke jongere) - Enkele sets kleurpotloden/stiften (of elke jongere brengt zelf iets om te kleuren mee)
Bij beide oefeningen is het zinvol om een nabespreking te houden. Daarbij mogen de jongeren vertellen wat zij kwijt willen over hun kleurenpalet. Dit vormt een kans voor de groep om elkaar beter en/of anders te leren kennen. Maak ook op voorhand duidelijk dat wanneer iemand bepaalde zaken liever niet in groep bespreekt, dat gerespecteerd zal worden. Tot slot van de nabespreking kun je enkele conclusies meegeven: - Iedereen geeft op een eigen manier kleur aan zijn/haar leven. - Iedereen kleurt een heel leven lang verder aan zijn leven(sboom), is op weg, op zoek naar zijn/haar kleuren. - De volgende tekst (‘Fruitsla’) illustreert ook dat iedereen er mag zijn met zijn/haar eigen kleuren.
Tekst: Fruitsla (jongere) Eenheid in een groep is een mooi ding. Vaak denken mensen dat ze om echt te kunnen samen horen, ze allemaal precies hetzelfde moeten worden, dat ze hun eigen kleur moeten opgeven. Alsof je tien soorten fruit in een grote mengkom gooit en ze met een stevige mixer pureert: stukjes appel en peer, druiven, pruimen, bananen, aardbeien, kersen, sinaasappels, een stukje citroen en een ananas. Het resultaat zal een vreemdkleurige brij zijn waar inderdaad alles in zit: veel vitamines, maar ook schillen en pitten. Echt smakelijk ziet het er niet uit. Je kunt ook niet meer zien of proeven welke fruitsoorten er zoal inzitten. Veel smakelijker is een fruitsla. Elke vrucht blijft zichzelf: peer, appel, druif, banaan, enzovoort. Elke vrucht behoudt zijn eigen smaak en kleur en heeft zijn eigen inbreng in de sla. Elk stukje fruit geniet van de contrasterende smaak van de andere soorten. Er is slechts één voorwaarde: elke grote vrucht moet aanvaarden om voor de goede zaak in stukken gesneden te worden. Alleen de eenvoudigsten mogen heel blijven: een kers, een druif, een rode bes. In zo’n groep blijft iedereen herkenbaar. Iedereen mag er zijn eigen rol in spelen, zijn eigen kleur tonen, in samenspel met de anderen. Zo’n groep gaat veel minder snel vervelen. En ze is erg aantrekkelijk!
Slotlied: Geef kleur – Mozaïek (tekst in bijlage 14)
Slotwoordje door de begeleider Als we even terugkijken naar de campagne-affiche van Missio, zien we de twee Mayavrouwen in hun traditionele klerendracht. Hoogstwaarschijnlijk hebben zij deze kleren zelf geweven, zoals elke Maya-vrouw van jongs af aan leert doen. In de motieven en kleuren zitten verwijzingen naar eeuwenoude Maya-voorstellingen over de kosmos. Door het weven en dragen van hun kleren voelen deze vrouwen zich verbonden met de geschiedenis van hun volk, met hun verleden en met de gemeenschap waartoe zij behoren. Alhoewel er vandaag steeds meer belangstelling is voor de Maya-weefkunst, wordt er in Guatemala nog altijd neergekeken op Maya’s die ‘koppig’ hun eigen klederdracht blijven dragen. Al sinds de overheersing door de Spanjaarden in de zestiende eeuw, werd de Mayacultuur verdrongen, als minderwaardig beschouwd. Missio wil meewerken aan een wereld waarin iedereen, ongeacht de cultuur en godsdienst, kleur mag bekennen. Doen jullie mee?
Enkele manieren waarop jij met je school, jeugdbeweging, … tot actie kan overgaan: -
Zelfgemaakte vriendschapsbandjes en vriendenkringen verkopen Een benefietmaaltijd houden in Guatemalteekse stijl Missio-pralines verkopen Een sponsortocht, carwash, posterverkoop, … organiseren …
Missio dankt je alvast voor je inzet en wenst je veel succes!
Wil je meer uitleg of ondersteuning? Contacteer dan zeker één van de vormingsmedewerkers van Missio Brugge: Doorniksesteenweg 149 8500 Kortrijk 056/ 23 15 60 Coördinator: Adelbert Delmeire, 056/ 23 15 66,
[email protected] Verantwoordelijke basisonderwijs: Melanie Six, 056/ 23 15 61,
[email protected] Verantwoordelijke secundair onderwijs: Liesbeth Rogge, 056/ 23 15 67,
[email protected]
BIJLAGE 1 Guatemala Moss Icon Sing along. Sing along. The earth cliffs. All of them. Sing strong, you are the color. You are the sound, you are the color. You are the sound that you see. Sing along. The earth cliffs. All of them. Sing strong, you are the color. You are the sound that you see. Expose bank. Expose bank. Eroded. Cyclic rivulet gravitation. Pulling. Downstream. Bound. Soil cloud dripped and ripped. Dripped and ripped. Expose bank. Eroded. Cyclic rivulet gravitation. Downstream. Soil cloud dripped and ripped. Dripped and ripped. Dripped and ripped. Along and in between the large rocks that are still holding fast against the soft water. And the incessant pull. Against the soft water. And the incessant pull.
Zing mee. Zing mee. De kliffen. Allemaal. Zing luid, jij bent de kleur. Jij bent de klank, jij bent de kleur. Jij bent de klank die je ziet. Zing mee. De kliffen. Allemaal. Zing luid, jij bent de kleur. Jij bent de klank die je ziet. De waterkant blootgesteld. Geërodeerd. Cyclische zwaartekracht van het beekje. Aantrekkend. Stroomafwaarts. Begrensd. Vervuilde wolk, gedruppeld en opengescheurd. Gedruppeld en opengescheurd. De waterkant blootgesteld. Geërodeerd. Cyclische zwaartekracht van het beekje. Stroomafwaarts. Vervuilde wolk, gedruppeld en opengescheurd. Gedruppeld en opengescheurd. Gedruppeld en opengescheurd. Langs en tussen de grote rotsen die nog steeds standhouden tegen het zachte water. En het onophoudelijke getrek. Tegen het zachte water. En het onophoudelijke getrek.
Sing along. Sing along. The earth cliffs. All of them. Sing strong, you are the color. You are the sound that … Sing strong. You are the sound. You are the sound. Sing strong, you are the color. You are the sound.
Zing mee. Zing mee. De kliffen. Allemaal. Zing luid, jij bent de kleur. Jij bent de klank die … Zing luid. Jij bent de klank. Jij bent de klank. Zing luid, jij bent de kleur. Jij bent de klank.
Expose bank. Eroded. Cyclic rivulet gravitation. Downstream. Soil cloud dripped and ripped. Dripped and ripped. Along and in between the large rocks that are still holding fast against the soft water. And the incessant pull. Falling high. Falling high.
De waterkant blootgesteld. Geërodeerd. Cyclische zwaartekracht van het beekje. Stroomafwaarts. Vervuilde wolk, gedruppeld en opengescheurd. Gedruppeld en opengescheurd. Langs en tussen de grote rotsen die nog steeds standhouden tegen het zachte water. En het onophoudelijke getrek. Tegen het zachte water. Van hoog vallend. Van hoog vallend.
Tropical. Towering, tree universal, fell. In the Amazon, there was no one there to hear. There was no one there to hear. Sing strong, you are the color. You are the sound that you see. You collect the woolen sunlight and sing. You collect the woolen sunlight and sing. You collect the woolen sunlight and sing.
Tropisch. Torenend, een universele boom, viel. In de Amazone, daar was niemand om het te horen. Daar was niemand om het te horen. Zing luid, jij bent de kleur. Jij bent de klank die je ziet. Je verzamelt het wollen zonlicht en zingt. Je verzamelt het wollen zonlicht en zingt. Je verzamelt het wollen zonlicht en zingt.
BIJLAGE 2 The Flowers Of Guatemala - REM I took a picture that I’ll have to send People here are friendly and content People here are colorful and bright The flowers often bloom at night
Ik nam een foto die ik nog moet opsturen. De mensen hier zijn vriendelijk en tevreden. De mensen hier zijn kleurrijk en levendig. De bloemen bloeien vaak ’s nachts.
Amanita is the name The flowers cover everything The flowers cover everything
Amanita is de naam. De bloemen bedekken alles. De bloemen bedekken alles.
There’s something here that I find hard to ignore. There’s something that I’ve never seen before. Amanita is the name. They cover over everything
Hier is iets dat ik moeilijk te ontkennen vind. Hier is iets dat ik nooit eerder heb gezien. Amanita is de naam. Ze bedekken alles.
The flowers cover everything They cover over everything (Amanita is the name) The flowers cover everything
De bloemen bedekken alles Ze bedekken alles (Amanita is de naam) De bloemen bedekken alles
Don’t look into the sun Don’t look into the sun
Kijk niet in de zon Kijk niet in de zon
The flowers cover everything They cover over everything (Amanita is the name) The flowers cover everything The flowers cover everything They cover over everything (Amanita is the name) The flowers cover everything
De bloemen bedekken alles Ze bedekken alles (Amanita is de naam) De bloemen bedekken alles De bloemen bedekken alles Ze bedekken alles (Amanita is de naam) De bloemen bedekken alles
There’s something that I’ve never seen before. The flowers often bloom at night Amanita is the name. They cover over everything
Hier is iets dat ik nooit eerder heb gezien. De bloemen bloeien vaak ’s nachts. Amanita is de naam, ze bedekken alles.
bijlage 3 spelbord
Levensweg Start
Levensweg Start
bijlage 4 Oases
Genieten
Kunst
Jezelf ontplooien
Vriendschap
Iets betekenen voor een ander
Een verschil maken
Geloof
Ergens bij horen
Affectie
Schoonheid
Liefde
Een doel hebben
Waarheid
Muziek
Innerlijke rust
Respect
Vreugde Mysterie
Verwondering
Leven
Ontmoeting
Creativiteit
Zekerheid
Ontdekken
Het/de Onnoembare
Ergens goed in zijn
Er zijn
Bijlage 5 Drempels
Verwarring
Ontmoediging
Tegenkanting
Gebrek aan wilskracht
Kwetsuren, littekens
Haat
Vooroordelen
Gebrek aan (zelf)vertrouwen
Laag zelfbeeld
Geen richting vinden
Een te zware opdracht krijgen
Mezelf niet kunnen zijn
Onverwachte tegenslagen
Geen kans krijgen
Het gevoel hebben - dat ik er alleen voor sta
Teveel hooi op mijn vork nemen
Angst
Perfectionisme
Niet kunnen relativeren
Onverschilligheid
Te snel tevreden zijn
Niet genoeg tijd krijgen
Niet weten hoe eraan te beginnen
Uitstelgedrag
De zin ervan niet zien
Er (nog) niet klaar voor zijn
Op een dood spoor zitten
Niet op dezelfde golflengte zitten
In onvrede zijn met mezelf
Niet opkomen voor mezelf
Bijlage 6 Waarvoor zet jij je in? Wat doe je graag?
Wat wou je worden als kind? Is dit nog steeds zo?
Ben je actief als vrijwilliger? Voor wie/wat
Waarvan word jij kwaad? Wat vind je echt niet kunnen?
Waarvan lig je soms wakker?
Wat betekent ‘solidariteit’ voor jou? (vloergesprek met de hele groep)
Wat zou jij doen als vrijwilliger? o o o o
A. Een vakantiekamp helpen organiseren voor mensen met een mentale handicap B. Meehelpen in een wereldwinkel C. Dieren verzorgen in een asiel D. Voedsel, kleren, dekens, … inzamelen voor een arme familie uit jouw buurt -
Je hebt op tv een reportage gezien over sweatshops: ateliers waarin mensen vaak 16 uur per dag in slechte omstandigheden kleren maken tegen een hongerloon. De naam van een kledingmerk dat vaak gebruik maakt van sweatshops kwam aan bod.
“Armoede is meestal een gevolg van een gebrek aan kansen.” Ga je akkoord? (groepsgesprek)
Ga jij nog kleren kopen van dit merk? Welke beweegredenen om minder vlees te eten, kunnen jou overtuigen?
-
“Later wil ik een job waarmee ik op de eerste plaats veel geld kan verdienen.”
-
-
-
o
Kan je jezelf vinden in deze uitspraak?
Waarvan droom jij? (meerdere antwoorden mogelijk)
A. Teveel vlees is slecht voor mijn gezondheid B. Grootschalige vleesindustrie is erg belastend voor het milieu C. Ik denk aan het dierenwelzijn D. Minder vlees eten, kan al een groot deel van het wereldwijde voedseltekort oplossen. (Om 1 kg vlees te produceren heb je ruim 4 kg graan nodig)
Je wint een grote som geld. Wat doe je ermee? o o o
zijn -
A. Rijk en beroemd worden B. Wereldvrede: geen oorlog en armoede meer C. De liefde van mijn leven vinden en een gezin stichten D. … (zelf in te vullen)
Welke superheldenkracht zou je graag bezitten? (Bv.: Kunnen vliegen, gedachten lezen, supersterk zijn, …) Wat zou je ermee doen?
-
Waarin geloof jij? Hoe geef je dit een plaats in je leven? (De hele groep bereidt dit voor op papier. Daarna volgt een nabespreking.)
-
Welk soort van engagement zou -jij willen opnemen? A. Iets dat het hele jaar door regelmatig een kleine inspanning van mij vraagt B. Een eenmalig project waar ik in één keer al mijn energie in kan steken C. Een groot evenement dat jaarlijks terugkeert D. Een project waar ik aan kan werken telkens wanneer het past in mijn agenda Heb je ooit al eens geld gegeven aan een bedelaar? Waarom (niet)?
Welke vorm van spreekt jou wel aan?
engagement
A. Twee mensen die ervoor kiezen hun leven aan elkaar te geven B. Naar een ver land trekken om daar mensen te helpen C. Mensen bewust maken van onrecht door politieke acties, protestmarsen, … D. Door vele kleine dingen van deze wereld een aangenamer plaats maken “Wie groot wil zijn, moet zich klein maken.” Begrijp je deze uitspraak? Kan je erin komen?
Help jij wel eens iemand uit je directe omgeving? (Bv.: klasgenoot, ouders, buren, …)
"De jongeren van vandaag hangen maar wat voor hun computer, chatten met hun vrienden op Facebook of kijken naar filmpjes op Youtube. Kortom: ze zijn niet geïnteresseerd in wat er rondom hen gebeurt in de echte wereld." Ga je akkoord? (groepsgesprek)
“Als ik een belofte maak, doe ik alles om me eraan te houden.”
Als je opnieuw zou mogen kiezen, zou je dan nog je Vormsel doen? Waarom wel/niet?
Hebben mensen hier genoeg keuzemogelijkheden? Of hebben we net teveel keuze?
Past deze uitspraak bij jou?
Wat geeft de doorslag wanneer jij een keuze maakt? A. Een rationele afweging van voor- en nadelen B. Mijn gevoel, mijn intuïtie C. Eerdere ervaringen D. Raad van anderen
Maak jij gemakkelijk keuzes? Of twijfel je vaak over een beslissing?
“Kiezen is verliezen” Wat bedoelt men hiermee? Ga je akkoord?
Wanneer stond jij op een kruispunt in je leven?
Kun je mensen begrijpen die vandaag kiezen voor een religieuze roeping? (priesters, kloosterlingen, …)
Zou je leven er anders uitzien als je een andere weg had gekozen? (individuele voorbereiding op papier, nabespreking met de groep)
Bijlage 7 Welke ontmoeting(en) heeft/hebben jouw leven veranderd? In welke zin?
Geven de sociale media (zoals Facebook en Twitter) volgens jou kans op een echte ontmoeting? Waarom (niet)?
Wat is een warme ontmoeting? Beschrijf eens.
Heb je al ontmoetingen gehad met andere culturen of religies? Vertel eens.
Wie is voor jou een lichtend voorbeeld? Wie bewonder je?
Wanneer kun je van een echte ontmoeting spreken? Wanneer niet?
Geef een compliment aan de persoon links van jou (groepsopdracht)
Welke mensen gaan met jou op weg? Welke mensen zijn een steun voor jou?
Wie zou je graag (nog) eens ontmoeten? Wat zou je hem/haar vragen?
(vloergesprek in twee kolommen: ‘ontmoeting’ en ‘geen ontmoeting’)
Met welke mensen ga je een ontmoeting uit de weg? Waarom?
Klopt het beeld dat je hebt van iemand bij de eerste ontmoeting?
Geloof je in vriendschap of liefde op het eerste zicht?
A. Meestal B. Meestal niet C. Nooit D. Altijd
Vertrouwensspel:
Vertrouwensspel:
Vertrouwensspel:
Drijven op de groep
Levend standbeeld
Zonder handen
Vertrouwensspel:
Vertrouwensspel:
Vertrouwensspel:
De minuut
Blind vertrouwen
Bolletje
Vertrouwensspel:
Vertrouwensspel:
Vertrouwensspel:
Contact leggen
Mijn plaats in de groep
Elkaar dragen
Vertrouwensspel:
Vertrouwensspel:
Vertrouwensspel:
Lichaamstaal lezen
Sociaal vangnet
Bij elkaar op schoot
Vertrouwensspel:
Vertrouwensspel:
Vertrouwensspel:
Levende lopende band
Blinde ontmoeting
Een ster vormen
Vertrouwensspel:
Vertrouwensspel:
Vertrouwensspel:
Levende slagbomen
Countdown
Domino
Bijlage 8
Het scheppingsverhaal van de Maya’s Mensen van maïs Uit de Popol Vuh, het heilige boek van de Maya's Daarop werd de mens gevormd en geschapen uit aarde. Maar de Schepper en Vormgever – ‘Hart van de Hemel’ is zijn naam – zag dat het niet goed was. De mens van aarde was zacht en viel uit elkaar. Hij kon niet bewegen en had geen kracht. Zijn hoofd zakte naar opzij, zijn ogen waren zwak. Alhoewel hij praatte, begreep hij zijn eigen woorden niet. Al gauw werd de mens van aarde nat en toen was het met hem gedaan. Daarop sneed de Schepper en Vormgever beeldjes uit hout. Al snel kregen zij zonen en dochters en bevolkten ze de aarde. Het leken echte mensen, maar ze hadden geen ziel en geen verstand. Daarom waren zij niet in staat aan hun Schepper en Vormgever te denken, die hen het leven had geschonken en over hen waakte. Hart van de Hemel veroorzaakte een overstroming die de mensen van hout verzwolg. Duisternis daalde over de aarde neer en overdag en ‘s nachts viel er een zwarte regen. De dieren kwamen in opstand tegen de mensen van hout en zelfs de potten en pannen, heel de huisraad. Zij namen wraak omdat de houten mensen hen slecht hadden behandeld. Dat was de ondergang van de mensen van hout. Er wordt beweerd dat de apen afstammen van de mensen die werden gesneden uit hout. Daarom lijken apen op mensen. Ten slotte sprak de Schepper en Vormgever: “De tijd van de dageraad is aangebroken, ons werk moet worden voltooid. De mens moet verschijnen die ons onderhoudt en voedt, de verlichte mens, de beschaafde dienaar op deze aarde.” Toen kwamen er vier dieren, die gele en witte maïskolven brachten. Die werden gemalen en uit de krachtige drank van de maïs werden de spieren gemaakt die het lichaam stevig en sterk maken. Uit het deeg van de gele en witte maïs werden vlees en bloed gemaakt. Zo schiep de Schepper en Vormgever de eerste mensen uit maïs. De eerste mensen hadden geen vader of moeder. Zij werden niet uit een vrouw geboren, noch verwekt door de Schepper en Vormgever. Door een wonder werden zij geschapen en gevormd. Zij leken op mensen en het waren mensen. Zij spraken, zagen, hoorden, liepen en pakten al het geschapene vast. Het waren goede en prachtige mensen. (Naar: Mario Coolen, Hart van de aarde)
Bijlage 9 Plots realiseerde ik me dat die kleine, mooie blauwe 'erwt' de aarde was. Ik stak mijn duim op, sloot één oog, en mijn duim bedekte de aarde volledig. Ik voelde me niet als een reus; ik Probeer een plekje te voelde me heel, heel klein! vinden waar het zo stil is dat je de aarde om haar Neil Armstrong as kunt horen draaien. Wim Kan
De aarde is het huis van de mens. Maar de mens is geen eigenaar van dit huis. Wij verblijven zo graag in de vrije De mens krijgt haar huis aarde enkel natuur omdat deze in bruikleen De mens beheerst de natuur, vóór geen mening over van haar achterkleinkinderen. hij geleerd heeft zichzelf te ons heeft. beheersen. Mayawijsheid Friedrich Nietzsche Albert Schweitzer
[19] Verzamel voor jezelf geen schatten op aarde: mot en roest vreten ze weg en dieven breken in om ze te stelen. [20] Verzamel schatten in de hemel, daar vreten mot noch roest ze weg, daar breken geen dieven in om ze te stelen. [21] Waar je schat is, daar zal ook je hart zijn.
Mt 6, 19-21
[13] Jullie zijn het zout van de aarde. Maar als het zout zijn smaak verliest, hoe kan het dan weer zout gemaakt worden? Het dient nergens meer voor, het wordt weggegooid en vertrapt. Mt 5,13
Een boom die zo hard wil groeien dat hij zijn wortels uit de aarde trekt, zweeft niet ten hemel, maar valt om. Harry Mulisch
De aarde biedt voldoende om ieders behoefte te bevredigen maar niet ieders hebzucht. Mahatma Gandhi
De mens is de enige fout van de natuur. William S. Gilbert
Welk -
citaat … zou je willen geven aan iemand van het jaar 2300? geef je aan een goede vriend? hou je bij voor jezelf? vind je moeilijk, roept veel vragen bij je op? wil je opsturen naar een persoon waarvan je denkt dat die er nood aan heeft? zou je aan een groep leeftijdsgenoten geven? zou je aan een groep volwassenen geven?
Bijlage 10
Not perfect – Tim Minchin This is my Earth And I live in it It’s one third dirt And two thirds water And it rotates and revolves through space At rather an impressive pace And never even messes up my hair And here’s the really weird thing The force created by its spin Is the force that stops the chaos flooding in
Dit is mijn Aarde, en ik leef erop Het bestaat voor een derde uit vuil En voor twee derde uit water En het beweegt en draait door de ruimte In een redelijk indrukwekkend tempo En toch raakt mijn haar er nooit door in de war. En dit is echt vreemd eraan: De kracht die ontstaat door het ronddraaien, is dezelfde kracht die de chaos belet ons te overspoelen
This is my Earth And it’s fine It’s where I spend the vast majority of my time It’s not perfect, but it’s mine It’s not perfect
Dit is mijn Aarde En ze is best oké Het is waar ik het merendeel van mijn tijd op doorbreng Het is niet perfect, maar het is van mij Het is niet perfect
This is my country, and I live in it It’s pretty big And nice to walk on And the bloke who runs my country Has built a demagoguery And taught us to be fearful and boring And the weirdest thing is that he is Conservative of politics But really rather radical of eyebrow
Dit is mijn land, en ik woon erin Het is behoorlijk groot En leuk om door te wandelen En het heerschap dat mijn land leidt, doet aan volksmisleiding en heeft ons geleerd om angstig en saai te zijn. En het vreemdste is dat hij behoudend is in de politiek, maar toch wel eerder radicaal als het gaat om zijn wenkbrauwen
This is my country And it’s fine It’s where I spend the vast majority of my time It’s not perfect, but it’s mine It’s not perfect
Dit is mijn land En het is best oké Het is waar ik het merendeel van mijn tijd in doorbreng Het is niet perfect, maar het is van mij Het is niet perfect
This is my house And I live in it It’s made of cracks And photographs We rent it off a guy who bought it from a guy who bought it from a guy Whose granddad left it to him And the weirdest thing is that this house Has locks to keep the baddies out, but they’re mostly used to lock ourselves in
Dit is mijn huis En ik woon erin Het is gemaakt van barsten en foto’s We huren het van een kerel die het heeft gekocht van een kerel die het heeft gekocht van een andere kerel die het van zijn opa heeft geërfd En het vreemdste is dat dit huis sloten heeft om de slechteriken buiten te sluiten, maar dat deze meestal gebruikt worden om onszelf binnen te sluiten
Bijlage 11
De colores (Joan Baez) De colores, de colores Se visten los campos en la primavera. De colores, de colores Son los pajaritos que vienen de afuera. De colores, de colores Es el arco iris que vemos lucir.
In kleuren, in kleuren zijn de velden aangekleed in de lente In kleuren, in kleuren zijn de vogeltjes die van buiten komen In kleuren, in kleuren is de regenboog die we zien schijnen.
Y por eso los grandes amores De muchos colores me gustan a mí. Y por eso los grandes amores De muchos colores me gustan a mí.
En daarom hou ik van de grote liefde van vele kleuren En daarom hou ik van de grote liefde van vele kleuren
Canta el gallo, canta el gallo Con el quiri, quiri, quiri, quiri, quiri. La gallina, la gallina Con el cara, cara, cara, cara, cara. Los polluelos, los polluelos Con el pío, pío, pío, pío, pí.
De haan zingt, de haan zingt met kukeleku, kukeleku De kip, de kip met tok tok tok, tok tok tok De kuikentjes, de kuikentjes met piep, piep, piep, piep, piep
Y por eso los grandes amores De muchos colores me gustan a mí. Y por eso los grandes amores De muchos colores me gustan a mí.
En daarom hou ik van de grote liefde van vele kleuren En daarom hou ik van de grote liefde van vele kleuren
Bijlage 12
Welke kleuren draag jij uit? Punk Je kleuren zijn fel, uitdagend. Hoe meer je opvalt hoe beter. Je hebt graag dat mensen eens schrikken van jou en/of dat ze door jou tot denken worden aangezet. Je kleuren tonen je rebelse karakter. Je wilt laten zien dat je niet zomaar akkoord gaat met alles dat rondom je gebeurt. Doordat je zo in de kijker loopt, is de kans wel groter dat mensen je zullen aanvallen of bekritiseren.
Grijswaarden / kleurloos Jij houdt het liever neutraal. Je hebt nog geen echte keuzes gemaakt over wat je met je leven wilt doen. Je hebt moeite om kleur te bekennen. Misschien komt dat omdat je de draad kwijt bent geraakt, bijvoorbeeld door iets dat je hebt meegemaakt. Of misschien heb je gewoon wat meer tijd nodig om uit te zoeken wat je wilt. In elk geval: zonder kleur heb je soms moeite om plezier of zin te vinden in je leven.
Warme kleuren Je hebt een warme, aangename persoonlijkheid. Mensen voelen zich heel snel op hun gemak bij jou. Je straalt rust uit, maakt je niet te gauw druk, hebt geduld met anderen. Vrienden en kennissen komen naar jou voor een gezellige babbel of om hun hart eens te luchten. Soms vreet het wel energie om zoveel aandacht te geven aan anderen.
Fluo Je houdt van felle, vrolijke kleuren. Anderen kennen jou als een uitbundig persoon die af en toe eens goed uit zijn/haar dak gaat. Je probeert niet teveel na te denken, doen is het belangrijkst. Jouw leuze is: geniet van het leven, want voor je het weet is het gedaan. Al dat fluo doet echter wel eens pijn aan de ogen.
Regenboogkleuren Je hebt een rijke persoonlijkheid: een groot interesseveld, een brede kennis en een groot hart. In jouw ogen verdient elk mens een plaats op deze wereld: ongeacht huidskleur, religieuze of politieke overtuiging, geslacht, geaardheid, … Dat de werkelijkheid vaak verschilt van het ideaal, bezorgt jou soms een slapeloze nacht of toch minstens een bezorgde geest.
Kameleon-/camouflagekleuren Je laat jezelf vaak opgaan in de massa, in de hoop dat niemand je zou zien. Spreken voor publiek is een absolute nachtmerrie voor jou. Je hebt wel een eigen mening, maar bewust of onbewust pas je je nog liever aan je omgeving aan dan dat je daarvoor uitkomt. Je wilt immers kost wat kost problemen vermijden en/of staat echt niet graag in de belangstelling. Toch doet het pijn als je merkt dat mensen je soms vergeten omdat je gewoon niet opvalt.
Koude kleuren Mensen ervaren jou vaak als afstandelijk, gereserveerd. Misschien vind je het moeilijk om je in de leefwereld van anderen te verplaatsen. Of misschien hou je wel van contact met anderen, maar slaag je er niet zo goed in je gevoelens te uiten. Je voelt je soms eenzaam, ook al ben je redelijk vaak onder de mensen.
Vurige kleuren Je hebt je hart verloren aan één of meerdere passies. Daar lééf je gewoon voor. Je bent heel gedreven, ambitieus. Als je iets wil, dan ga je er ook voor. Soms ben je wat roekeloos en kwets je anderen of jezelf. Je gaat immers niets of niemand uit de weg om je doel te bereiken.
Zwart / donkere kleuren Misschien heb je de neiging je het negatieve sterk aan te trekken. Het kwade in de wereld werpt dan een donkere schaduw over jouw leven. Of misschien heb je je verzoend met de donkere kant van het leven. Wat anderen als somber of kleurloos beschouwen, ervaar jij vaak als mooi. Niets is immers zwart-wit.
Pastelkleuren Jij leeft op wolkjes. ‘Beide voeten op de grond’ is niks voor jou. Een groot deel van de tijd zit je te dagdromen of ben je weeral eens verliefd. Je bent erg gevoelig: film, muziek, beeldende kunst kunnen je (tot tranen toe) bewegen. Nadeel van al dat zweven, is dat je af en toe met een smak tegen de grond belandt.
Heldere kleuren Je denkt graag na over de dingen. Zo heb je een heldere, scherpe kijk ontwikkeld op de wereld en de mensen. Je weet waarvoor je staat en zal dit niet wegstoppen. Sommige mensen vragen je graag om raad of om je altijd eerlijke mening. Anderen zijn echter bang voor de kritische noot die je vaak laat horen. De waarheid kan immers pijn doen.
Bijlage 13
Bijlage 14
Geef kleur – Mozaïek Ik kan uren in de regen blijven lopen tot ik voel dat ik bijna ben verzopen kruip ik lekker in een stomend bad terwijl mijn pizza in de oven staat en rode wijn als limonade binnengaat Geef kleur aan je leven, kom uit je stoel en blijf niet zitten met een rot gevoel Geef kleur aan je leven, maak jezelf niet wijs dat de tijd verder glijdt tussen wit en grijs De wereld lijkt gevuld met haat en nijd als je dagelijks het journaal bekijkt Ik heb geen boodschap aan die grauwigheid, hunker naar wat positiviteit en trek ten aanval tegen al die kleurloosheid Geef kleur aan je leven, kom uit je stoel en blijf niet zitten met een rot gevoel Geef kleur aan je leven, maak jezelf niet wijs dat de tijd verder glijdt tussen wit en grijs Donkerblauw of zie je liever geel, oranje - rood ach, weet ik veel! Blijf niet langer meer ter plaatse staan en vlieg er tegenaan! Geef kleur aan je leven, kom uit je stoel en blijf niet zitten met een rot gevoel Geef kleur aan je leven, maak jezelf niet wijs dat de tijd verder glijdt tussen wit en grijs
