Ontheffingsdossier. Overstromingsgebied op de Tieltse Motte te Tielt-Winge. Definitief

Ontheffingsdossier Overstromingsgebied op de Tieltse Motte te Tielt-Winge

Definitief

Provincie Vlaams-Brabant Directie Ruimte Dienst Waterlopen Provincieplein 1 3010 Leuven

Grontmij Belgium NV Mechelen, februari 2014

Verantwoording

Titel

:

Ontheffingsdossier

Subtitel

:

Overstromingsgebied op de Tieltse Motte te Tielt-Winge

Projectnummer

:

06770006

Referentienummer

:

Revisie

:

Datum

:

februari 2014

Auteur(s)

:

Charlotte Verlinden, Troy Vanderlinden en Paul Durinck

E-mail adres

:

[email protected]

Gecontroleerd door

:

Paul Durinck

Paraaf gecontroleerd

:

Goedgekeurd door

:

Paraaf goedgekeurd

:

Contact

:

Paul Durinck

Grontmij Belgium NV Stationsstraat 51 B-2800 Mechelen T +32 15 45 13 00 F +32 15 45 13 10 [email protected] www.grontmij.be

06770006_Ontheffingsdossier Tieltse Motte Pagina 2 van 74

Inhoudsopgave

1

Inleiding ......................................................................................................................... 7

2 2.1 2.2 2.3 2.3.1 2.3.2 2.4 2.5 2.6

Algemene situering ....................................................................................................... 9 Ruimtelijke situering ...................................................................................................... 9 Planologische situering ................................................................................................. 9 Lopende en geplande ontwikkelingen ........................................................................ 10 RWZI en omlegging Tieltse Motte .............................................................................. 10 Collector Boekhoutstraat – Reststraat – Dorpsstraat ................................................. 11 Administratieve voorgeschiedenis .............................................................................. 13 Juridisch en beleidsmatig kader ................................................................................. 13 Relevante informatie uit bestaande onderzoeken ...................................................... 13

3 3.1 3.2 3.2.1 3.2.2 3.3 3.3.1 3.3.2 3.3.3

Projectomschrijving en verantwoording ...................................................................... 14 Overstromingsproblematiek ........................................................................................ 14 Projectomschrijving ..................................................................................................... 16 Oplossing overstromingsproblematiek ........................................................................ 21 Oplijsting werkzaamheden .......................................................................................... 24 Onderzochte en niet weerhouden alternatieven ......................................................... 24 Nulalternatief ............................................................................................................... 24 Locatiealternatief ......................................................................................................... 24 Inrichtingsalternatief .................................................................................................... 24

4

Methodologie beschrijving en beoordeling milieueffecten .......................................... 26

5 5.1 5.1.1 5.1.2 5.1.3 5.1.4 5.1.5 5.1.6 5.1.7 5.2 5.2.1 5.2.2 5.2.3 5.2.4 5.3 5.4

Bodem ......................................................................................................................... 27 Beschrijving referentiesituatie ..................................................................................... 27 Topografie ................................................................................................................... 27 Geologische opbouw .................................................................................................. 27 Bodemgesteldheid ...................................................................................................... 27 Bodemgeschiktheid ..................................................................................................... 27 Bodemerosie ............................................................................................................... 28 Bodemkwaliteit ............................................................................................................ 28 Bodemvochtregime ..................................................................................................... 28 Effectbeschrijving en –beoordeling tov referentiesituatie ........................................... 29 Structuur en -profielwijziging ....................................................................................... 29 Erosie .......................................................................................................................... 30 Bodemzetting .............................................................................................................. 31 Wijziging bodemkwaliteit ............................................................................................. 31 Effectbeschrijving en –beoordeling tov ontwikkelingsscenario ................................... 32 Synthese ..................................................................................................................... 32

6 6.1 6.1.1 6.1.2 6.1.3 6.1.4

Grondwater ................................................................................................................. 33 Beschrijving referentiesituatie ..................................................................................... 33 Watervoerende lagen en waterwinningen .................................................................. 33 Eigenschappen grondwatertafel ................................................................................. 33 Grondwaterkwetsbaarheid .......................................................................................... 33 Grondwaterkwaliteit .................................................................................................... 33


6.2 6.2.1 6.2.2 6.2.3 6.3 6.4

Effectbeschrijving en –beoordeling tov de referentiesituatie ...................................... 34 Wijzigingen grondwaterkwantiteit................................................................................ 34 Wijziging grondwaterkwetsbaarheid ........................................................................... 34 Wijzigingen grondwaterkwaliteit .................................................................................. 34 Effectbeschrijving en –beoordeling tov ontwikkelingsscenario ................................... 34 Synthese ..................................................................................................................... 34

7 7.1 7.1.1 7.1.2 7.1.3 7.1.4 7.2 7.2.1 7.2.2 7.2.3 7.3 7.4

Oppervlaktewater ........................................................................................................ 35 Beschrijving referentiesituatie ..................................................................................... 35 Hydrografie.................................................................................................................. 35 Wateroverlastproblematiek ......................................................................................... 35 Waterkwaliteit .............................................................................................................. 36 Structuurkwaliteit ......................................................................................................... 36 Effectbeschrijving en –beoordeling tov de referentiesituatie ...................................... 37 Wijziging oppervlaktewaterkwantiteit .......................................................................... 37 Wijziging oppervlaktewaterkwaliteit ............................................................................ 38 Wijziging structuurkwaliteit .......................................................................................... 38 Effectbespreking en –beoordeling tov het ontwikkelingsscenario .............................. 38 Synthese ..................................................................................................................... 38

8 8.1 8.1.1 8.1.2 8.1.3 8.2 8.2.1 8.2.2 8.2.3 8.2.4 8.2.5 8.3 8.4

Fauna en flora ............................................................................................................. 40 Beschrijving referentiesituatie ..................................................................................... 40 SBZ, RAMSAR, VEN en natuurreservaten ................................................................. 40 Biologische waardering en natuurtypes ...................................................................... 40 Fauna .......................................................................................................................... 41 Effectbeschrijving en –beoordeling tov de referentiesituatie ...................................... 43 Ecotoop- en habitatinname en –creatie ...................................................................... 43 Barrièrewerking en versnippering ............................................................................... 44 Verstoring .................................................................................................................... 45 Ecotoopwijziging door verandering van de waterhuishouding .................................... 45 Ecotoopwijziging door verontreiniging ........................................................................ 46 Effectbeschrijving en –beoordeling tov ontwikkelingsscenario ................................... 46 Synthese ..................................................................................................................... 47

9 9.1 9.1.1 9.1.2 9.1.3 9.2 9.2.1 9.2.2 9.2.3 9.3 9.4

Landschap, bouwkundig erfgoed en archeologie ....................................................... 48 Beschrijving referentiesituatie ..................................................................................... 48 Macroniveau................................................................................................................ 48 Mesoniveau ................................................................................................................. 48 Microniveau ................................................................................................................. 51 Effectbeschrijving en –beoordeling tov de referentiesituatie ...................................... 53 Structuur- en relatiewijziging ....................................................................................... 53 Wijziging van erfgoedwaarde ...................................................................................... 53 Wijziging perceptieve kenmerken en belevingswaarde .............................................. 53 Effectbeschrijving en –beoordeling tov het ontwikkelingsscenario ............................. 54 Synthese ..................................................................................................................... 54

10 10.1 10.1.1 10.1.2 10.1.3 10.1.4 10.2 10.2.1 10.2.2 10.2.3 10.3

Mens - ruimtelijke aspecten ........................................................................................ 55 Beschrijving referentiesituatie ..................................................................................... 55 Wonen ......................................................................................................................... 55 Werken/landbouw ....................................................................................................... 55 Recreatie ..................................................................................................................... 56 Mobiliteit ...................................................................................................................... 56 Beschrijving en beoordeling van de milieueffecten .................................................... 57 Wijziging ruimtegebruiksfuncties................................................................................. 57 Hinder en belevingswaarde ........................................................................................ 57 Wijziging ruimtelijke structuur en samenhang ............................................................ 58 Effectbespreking en –beoordeling tov het ontwikkelingsscenario .............................. 59


10.4

Synthese ..................................................................................................................... 59

11

Grensoverschrijdende effecten ................................................................................... 60

12

Eindsynthese............................................................................................................... 61

13 13.1 13.2 13.3

Bijlagen ....................................................................................................................... 63 Bijlage 1: Juridische en beleidsmatige context ........................................................... 64 Bijlage 2: Kaartenbundel ............................................................................................. 73 Bijlage 3: Bepaling totaal buffervolume van het aan te leggen overstromingsgebied 74


Kaartenlijst

Kaart 2.1 Kaart 2.2 Kaart 2.3 Kaart 2.4 Kaart 2.5 Kaart 3.1 Kaart 3.2 Kaart 5.1 Kaart 7.1 Kaart 7.2 Kaart 8.1 Kaart 8.2 Kaart 8.3 Kaart 9.2 Kaart 10.1 Kaart 10.2

Situering in de ruimere omgeving Situering op topokaart Situering op orthofoto Situering op stratenplan Situering op Gewestplan Overstromingscontour T2 en T25 – oorspronkelijk Overstromingscontour T2 en T25 – ontworpen toestand Bodemkaart Waterlopen en Watertoets Overstromingsgebieden Natuurreservaten en VEN-gebieden Speciale beschermingszones Biologische waarderingskaart Landschapsatlas en bouwkundig erfgoed Landbouwwaarderingskaart Herbevestigd agrarisch gebied


1

Inleiding

Voorliggend ontheffingsdossier wordt opgemaakt in functie van een waterbeheersingproject ter hoogte van de oude Tramdijk langs de Tieltse Motte in Tielt-Winge, stroomopwaarts de samende vloeiing van de Hommelse Beek. De Tieltse Motte (2 categorie) is een zijbeek van de Grote de Motte (2 categorie), gelegen in het Demerbekken. De Tieltse Motte wordt gekenmerkt door regelmatige overstromingen, voornamelijk in het meeste stroomafwaartse deel. Met het oog op het afvlakken van dit stroomafwaartse afvoerdebiet en zo de overstromingen ter hoogte van de woningen op Rot, de Boekhoutstraat en de samenvloeiing met de Hommelse Beek op te lossen wordt door de Provincie Vlaams Brabant een gecontroleerd overstromingsgebied (GOG) gecreeerd om de veiligheid van de gebiedsbewoners te verbeteren. Het waterbeheersingproject werd ontworpen na de opmaak van een modelleringstudie van de Grote Motte, opgesteld in opdracht van de gemeente Tielt-Winge (actie DB 09-01/Sp1_18 van het deelbekkenbeheerplan Winge/Motte). Hieruit blijkt dat de Tieltse Motte over bijna haar volledige lengte gevoelig is voor overstromingen. Bij een tweejarige bui treedt evenwijdig aan de Boekhoutstraat reeds wateroverlast op. Opwaarts, ter hoogte van de Dorpsstraat wordt er wateroverlast vanaf een 25-jarige bui vastgesteld. Deze wateroverlast is vooral het gevolg van lokaal lage oevers en een hoge wateraanvoer. De inrichting van een gecontroleerd overstromingsgebied op de Tieltse Motte moet hier een oplossing bieden. Dit GOG wordt ingericht op de linkeroever van de Tieltse Motte, stroomopwaarts de samenvloeiing met de Hommelse beek en behelst onder andere de aanleg van een dijk op de rechteroever van de Tieltse Motte van de Dorpsstraat tot aan de voormalige discotheek. Parallel aan de Tieltse Motte, op de linkeroever loopt een oude tramdijk, die hoger gelegen is in het landschap en zo, na minimale aanpassing, dienst doet als dijk van het overstromingsgebied. Door de inrichting van dit GOG wordt een vertraagde afvoer gecreëerd,die zal zorgen voor een debietafvlakking en waterpeildaling stroomafwaarts tot aan de monding van de Tieltse Motte in de Grote Motte. Bovendien kan er een waterpeildaling worden vastgesteld op het afwaartse deel van de Grote Motte (na de monding van de Tieltse Motte in de Grote Motte). Dit is te verklaren door de afvlakking van de maximale afvoer van de Tieltse Motte. Volgens artikel 2 (punt 1) van het Besluit van de Vlaamse Regering van 10 december 2004 (BS 13/05/2005) houdende de vaststelling van de categorieën van projecten onderworpen aan milieueffectrapportage is voor de volledigheid van de aanvraag van een stedenbouwkundige vergunning een milieueffectrapport vereist voor „Waterbeheersingsprojecten op onbevaarbare waterlopen, zoals de aanleg van overstromingsgebieden, wachtbekkens of van nieuwe waterlopen, die gelegen zijn in of een aanzienlijke invloed kunnen hebben op een bijzonder beschermd gebied, met uitzondering van instandhoudings-, herstel- of onderhoudswerken.‟ (Bijlage II, Rubriek 1c). De oude tramdijk in het projectgebied is op het gewestplan aangeduid als parkgebied en kan in dit geval begrepen worden onder bijzonder beschermd gebied. Artikel 2, punt 2 verwijst echter naar de categorieën van projecten vervat in bijlage II waarvoorde initiatiefnemer een gemotiveerd verzoek tot ontheffing kan indienen bij de bevoegde administratie. Volgens punt 3 van artikel 2 beslist de bevoegde administratie geval per geval over deze verzoeken tot ontheffing. Wordt in het ontheffingsdossier op onderbouwde wijze aangetoond dat de milieueffecten aanvaardbaar (niet significant negatief) zijn en wordt aangetoond dat de opmaak van een MER geen nieuwe of bijkomende gegevens over aanzienlijke milieueffecten kan bevatten, dan is ontheffing tot het opstellen van een projectMER mogelijk. Indien bij de opmaak van het ontheffingsdossier zou blijken dat er significante negatieve milieueffecten te verwachten zijn, moeten milderende maatregelen geformuleerd worden. Indien deze maatregelen dan in het


project geïntegreerd worden zodat significante negatieve milieueffecten wel uit te sluiten zijn en deze maatregelen vervolgens effectief worden uitgevoerd, kan het ontheffingsdossier in aanmerking worden genomen door de dienst Mer bij de behandeling van de vraag tot ontheffing. Dit ontheffingsdossier is als volgt opgebouwd:  algemene situering van het project inclusief de relevante ontwikkelingen in de onmiddellijke omgeving en de belangrijkste juridische en beleidsmatige randvoorwaarden;  beschrijving van de administratieve voorgeschiedenis;  verantwoording van voorliggend project;  gedetailleerde projectbeschrijving;  beschrijving van de overwogen alternatieven die na afweging verworpen zijn;  beschrijving en beoordeling van de mogelijke milieueffecten ten gevolge van het project met onderscheid tussen de diverse relevante milieudisciplines;  integratie van de bespreking van de relevante milieudisciplines en eindconclusie.


2

Algemene situering

2.1

Ruimtelijke situering

Het projectgebied is gelegen in het Demerbekken dat zich voornamelijk uitstrekt over het oostelijk deel van de provincie Vlaams-Brabant en het zuidelijk deel van de provincie Limburg. Het gebied situeert zich in de gemeente Tielt-Winge, ten noordoosten van de dorpskern van Tielt. Het reliëf van het Hageland, waarin het projectgebied gelegen is, wordt gekenmerkt door een 1 reeks oost-west gerichte ijzerzandsteenheuvels , met tussenliggende valleien. De Tieltse Motte ontspringt in het noorden van de gemeente Bekkevoort, net over grens met de gemeente TieltWinge en mondt ca. 6,5 km verder uit in de Grote Motte in het westen. De Grote Motte of Nieuwe Motte ligt in een brede vallei gelegen tussen twee heuvels. Deze ontspringt zuidelijker, in het westen van de gemeente Tielt-Winge, aan de grens met de gemeente Holsbeek, en stroomt vervolgens noordwaarts naar de Demer. De Grote Motte en zijlopen maken deel uit van de Hagelandse vallei, een gebied dat wordt gekenmerkt door uitzonderlijke landschappelijke kwaliteiten en natuurwaarden, met uitgestrekte bosstructuren, waaronder het centraal gelegen Walenbos. Uit de voet van de omringende Hagelandse heuvels stroomt zeer zuiver kwelwater waardoor grote delen van het gebied zeer nat zijn. Het projectgebied bevindt zich in zo een nat gebied op de linkeroever van de Tieltse Motte, stroomopwaarts de samenvloeiing met de Hommelse beek, en ca. 900 m stroomopwaarts de monding in de Grote Motte. Het gebied bestaat uit een weiland begrensd door de Tieltse Motte in het oosten en een oude tramdijk in het westen. In het zuiden grenst het projectgebied aan de bewoning langs de Dorpsstraat, en in het noorden grenst het aan een achterliggende woning langs het Hazenpad. Voor de ruimtelijke situering wordt verwezen naar de kaarten 2.1 en 2.2.

2.2

Planologische situering

Zoals reeds vermeld bezit de Hagelandse vallei grote natuurwaarden met uitgestrekte bossen. Zo zijn grote delen van de vallei van de Grote en Tieltse Motte aangeduid als natuurgebied. Het Walenbos, een groot natuurgebied centraal in de vallei van de Grote Motte is aangeduid als Vlaams Natuurreservaat. Een tweede natuurreservaat, zijnde de „Hagelandse Vallei – Tussen de twee Motten‟, bevindt zich ter hoogte van de monding van de Tieltse Motte in de Grote Motte. Beide natuurreservaten vormen teven samen het Vlaams Ecologisch Netwerk (VEN-gebied) „Het Walenbos‟. Rond de Tieltse Motte stroomopwaarts het projectgebied, ten zuiden van de bewoning langs de Dorpsstraat, situeert zich een tweede VEN-gebied „De Vallei van de Tieltse Motte‟ (Kaart 8.1). Ter hoogte van het projectgebied zelf is geen natuurgebied geselecteerd. Wel is de oude tramdijk „Rillaar – Tielt-Winge – Meersel-Kiezegem‟ op het gewestplan aangeduid als parkgebied. Het overige oostelijke deel van het projectgebied is aangeduid als agrarisch gebied (Kaart 2.5).

1

Deze zogenaamde Hagelandse heuvels of getuigenheuvels zijn oorspronkelijke Diestiaanse zandbanken, bestaande uit glauconiethoudend zand met vermengd met zware klei. Bij het terugtrekken van de zee werden deze omgezet in limoniet (ijzerzandsteen), die een harde korst vormde en beschermd waren tegen erosie (Bron: Gemeentelijk Ruimtelijk Structuurplan Tielt-Winge).


2.3

Lopende en geplande ontwikkelingen

2.3.1

RWZI en omlegging Tieltse Motte

Om het afvalwater van een groot deel van Tielt (Tielt-Winge) te zuiveren, wil Aquafin een waterzuiveringsinstallatie (RWZI) bouwen langs de Tieltse Motte. Deze rioolwaterzuiveringsinstallatie zal afwaarts het projectgebied worden ingepland, daar waar de Tieltse Motte onder de Rillaarseweg doorkomt, op de hoek met de Gebrandestraat. Om de bestemming van het terrein van de RWZI Tielt-Winge te regulariseren (landschappelijk waardevol agrarisch gebied en woongebied, rakend aan natuurgebied), werd in 2006 een BPA „RWZI Tielt-Winge‟ opgestart. Dit ruimtelijk uitvoeringsplan werd op 23/07/2007 officieel goedgekeurd door de minister en verscheen op 16/10/2008 in het Belgisch Staatsblad. Het RWZI zal een capaciteit hebben van 4.500 IE (Inwoners Equivalenten) voor het zuiveren van huishoudelijk afvalwater en het effluent te lozen in de Tieltse Motte. De installatie bestaat uit een influentpompstation, de mechanische zuivering (roosters), de biologische zuivering (omloopreactor met centrale nabezinktank en chemische defosfatatie) en de slibopvang (indikker en buffer). Aangezien de huidige loop dwars door de benodigde percelen loopt zal de loop van de Tieltse Motte plaatselijk worden omgeleid. De omlegging van de Tieltse Motte ter hoogte van dit RWZI werd eveneens opgenomen in de “modelleringsstudie van de Nieuwe Motte m.i.v. voorstudie van waterhuishoudingsingrepen en aanleg van fietsverbinding”. De modellering van de omlegging werd uitgevoerd op basis van plannen van Aquafin, met een kanaal met bodembreedte van 2 m, bovenbreedte van 5 m en minimaal 1,5 m diep.

Figuur 2-1:Situering RWZI Tielt-Winge (Bron: Ontheffingsnota MER RWZI Tielt-Winge (20351))

Het project maakt deel uit van het zuiveringsgebied Tielt-Winge. Het zuiveringsgebied omvat de volledige deelgemeente Tielt, een gedeelte van de deelgemeente Houwaart, een deel van Bekkevoort en enkele straten van Aarschot. De uitbouw van deze bovengemeentelijke milieuhygiënische infrastructuur werd opgenomen als actie (DB 09-01/Sp2_1) in het deelbekkenbeheerplan Winge/Motte.  20352 Collector Houwaart  20353A Collector Tielt-Winge fase 1


      

20354 Collector Tielt-Winge fase 2 20355 Collector Dorp-Boekhout-Reststraat 20707 Collector Houwaart fase 2 20708 Collector Houwaart fase 3 20709 Verbindingsriolering Keulestraat 20710 VBR Statiestraat-Diestsesteenweg-Stevensstraat 20711 Collector Bekkevoort

Figuur 2-2: Overzicht zuiveringsgebied Tielt-Winge (Bron: Ontheffingsnota MER RWZI Tielt-Winge (20351))

In collectorproject 20353A wordt een bufferbekken van 820 m³ aangelegd om de verharde oppervlakte van 3.279 ha aan 250 m³/ha te bufferen. Op het perceel waar het bufferbekken komt is er door het schrappen van het bergbezinkingsbekken (BBB) nog plaats om extra 625 m³ te bufferen. Om het verlies aan kombergend vermogen aan de RWZI te compenseren kan deze 625 m³ hier dus uitgebouwd worden. 2

Voor dit project werd een MER-ontheffingsdossier goedgekeurd op 14 oktober 2011. De vergunningen zullen vermoedelijk rond de jaarwisseling 2013/2014 aangevraagd worden, waarna de werken vermoedelijk starten in 2014. 2.3.2

Collector Boekhoutstraat – Reststraat – Dorpsstraat

Voor de optimalisatie van de hierboven beschreven RWZI dient er een maximale concentratie van influent nagestreefd te worden. Om dit te bereiken zal Aquafin NV zoveel mogelijk de RWA van de DWA afkoppelen. In dit kader wordt er ter hoogte van de Boekhoutstraat-ReststraatDorpsstraat een gescheiden stelsel aangelegd waarbij het regenwater wordt geloosd op de Tieltse Motte. Ook dit project maakt deel uit van het zuiveringsgebied Tielt-Winge en is opgenomen in het actieplan van het deelbekkenbeheerplan Winge/Motte, zijnde project „20355 Collector Dorp-

2

Aquafin n.v. 2011. Ontheffingsnota RWZI Tielt-Winge (20.351) Tielt-Winge.


Boekhout-Reststraat‟ behorende tot de actie die zorgt voor de uitbouw van de bovengemeentelijke milieuhygiënische infrastructuur (DB 09-01/Sp2_1) (zie hoger) Voor de afvoer van het regenwater worden in het project volgende inrichtingen voorzien:

 Reststraat  Bestaande leidingen worden opgebroken  Aanleg nieuwe regenwaterleiding  Behoud bestaande lozingen op Tieltse Motte  Boekhoutstraat  Behoud bestaande grachten  Verbreden bestaande grachten in weiland voor uitbouw buffering  Bouwen van stuwen in grachten  Behoud bestaande lozingen op Tieltse Motte  Vernieuwen bestaande leidingen t.h.v. bebouwing  Beurtstraat  Behoud bestaande grachten  Aanleg van 2 nieuwe buffergrachten in weiland  Bouwen van stuwen in grachten  Behoud bestaande lozingen op Tieltse Motte  Vernieuwen bestaande leidingen t.h.v. bebouwing Voor de afvoer naar de Tieltse Motte worden vertraagde lozingen voorzien om de waterloop te ontlasten en de wateroverlast te verminderen. Zo wordt het regenwater in buffergrachten opgevangen en geknepen richting waterloop. Samen met de werken door Aquafin voorziet de gemeente de aanleg van fietspaden en een nieuwe wegverharding in de Reststraat tussen de Zandstraat en Voortstraat. Het Vlaamse gewest heeft het technische plan voor dit project goedgekeurd. Het detailontwerp is in opmaak, en na de vereiste stedenbouwkundige vergunningen en andere vergunningen kunnen de werken van start gaan.

Figuur 2-3: Principe afvoer regenwater


2.4

Administratieve voorgeschiedenis

Door de gemeente Tielt-Winge werd een opdracht gegund voor de studie “opstellen van de opmaak van een modelleringsstudie van de Nieuwe Motte m.i.v. voorstudie van waterhuishoudingsingrepen en aanleg van fietsverbinding” aan Libost-Groep. Deze studie werd opgemaakt in 2008. Deze modelleringsstudie zit vervat in het deelbekkenbeheerplan Winge/Motte, zijnde actie DB 09-01/Sp1_18. Deze modelleringsstudie werd opgestart om een idee te verkrijgen van hoe en waarom de bestaande wateroverlast in het stroomgebied van de Grote Motte, met zijbeken IJsbeek, Tieltse Motte en de Hommelse beek, zich voordoet. Om een oplossing te bieden op de wateroverlast werden vervolgens een aantal scenario‟s gemodelleerd. Het betreft volgende scenario‟s: 1. Slibruiming: In dit scenario wordt het slib uit de waterlopen verwijderd. 2. Gecontroleerd overstromingsgebied op de IJsbeek: In dit scenario wordt er een overstromingsgebied voorzien opwaarts de problemen in de IJsbeek, met als doel het water op te slaan en trager af te voeren. 3. Verbindingsgracht IJsbeek – Grote Motte: De doorstroom door de 90°-bocht wordt op deze wijze verminderd. 4. Gecontroleerd overstromingsgebied op de Grote Motte: In dit scenario wordt er een overstromingsgebied voorzien opwaarts de monding van de IJsbeek, met als doel het water op te slaan en trager af te voeren. 5. Vergroten van de diameter buis en gedeeltelijk openleggen van de IJsbeek: In dit scenario wordt nagegaan als het openleggen van de IJsbeek kan bijdragen tot een vermindering van de wateroverlast. 6. Gecontroleerd overstromingsgebied op de Tieltse Motte: In dit scenario wordt er een overstromingsgebied voorzien opwaarts de monding Hommelse Beek, met als doel het water op te slaan en trager af te voeren. 7. Gecontroleerd overstromingsgebied op de Hommelse Beek: In dit scenario wordt er een overstromingsgebied voorzien op de Hommelse Beek, met als doel het water op te slaan en trager af te voeren. 8. Omlegging Tieltse Motte: In dit scenario worden de gevolgen onderzocht van het omleggen van de Tieltse Motte voor de inplanting van het RWZI. In het kader van het voorliggend ontwerp werd aan Grontmij gevraagd om scenario 6 te optimaliseren. Bovendien is er nagekeken of het mogelijk is om de buffering terug te brengen rekening houdende met de perceelsgrens die het GOG in 2 verdeelt. Dit aangepaste scenario wordt eveneens beoordeeld in voorliggend ontheffingsdossier.

2.5

Juridisch en beleidsmatig kader

In Bijlage 1 worden de juridische en beleidsmatige randvoorwaarden opgelijst met de bespreking van de relevantie (een „X‟ duidt op geen relevantie). Hierbij wordt aangegeven of het element juridisch (J), dan wel beleidsmatig (B) is. De bespreking van deze randvoorwaarden komt bij de uitwerking van het ontheffingsdossier verder aan bod bij de disciplines waar deze op van toepassing zijn.

2.6

Relevante informatie uit bestaande onderzoeken

 Integraal waterbeleid Demerbekken, 30/01/2009, „Het bekkenbeheerplan van het Demerbekken‟

 Provincie Vlaams Brabant, september 2007. “Deelbekkenbeheerplan deelbekken Winge/Motte”  Libost-Groep,03/07/2008. “De opmaak van een modelleringsstudie van de Nieuwe Motte m.i.v. de voorstudie van waterhuishoudingsingrepen en aanleg van een fietsverbinding”  Van Thuyne G. & Lambeens I. (INBO), 2012. “Visbestandopnames op de Motte en de Winge - Bemonsteringsverslag-2011”.


3

Projectomschrijving en verantwoording

3.1

Overstromingsproblematiek

Overstromingen zijn er altijd geweest en zijn noodzakelijk om de totale hoeveelheid neerslag ruimte te geven. Op een aantal plaatsen hebben ingrepen de overstromingen verplaatst, verminderd of verergerd, zoals rechttrekking, uitdiepen en indijken, verharding van oppervlakten, bebouwing in natuurlijk overstromingsgebied, verandering van bodembewerking. De overstromingen langs de Tieltse Motte zijn voornamelijk gesitueerd ter hoogte van de monding van de Tieltse Motte in de Grote Motte, door de cumulatie van de opstuwing van de Grote Motte, waardoor in de omgeving van de Boekhoutstraat en ter hoogte van de monding van de Hommelse Beek in de Tieltse Motte wateroverlast optreedt, voornamelijk ter hoogte van de tuinen van de aanwezige woningen, bij een tweejarige bui. Overstromingen in januari 2012 zijn hier een voorbeeld van. Stroomopwaarts de Tieltse Motte, ter hoogte van het Rot, wordt wateroverlast vastgesteld vanaf een 25-jarige bui. In onderstaande figuur wordt de overstromingskaart voor een tweejarige en vijfentwintigjarige bui weergegeven, met aanduiding van alle belangrijke overstromingsknelpunten.


Figuur 3-1: Overstromingskaart bestaande toestand voor T2 en T25, met aanduiding van de belangrijkste overstromingsknelpunten (rood)

In de waterbeheersplannen worden verschillende maatregelen opgenomen om de problematiek van de wateroverlast aan te pakken. Deze maatregelen of acties zijn gebiedsgerichte vertalingen van herstelmaatregelen die uitvoering geven aan de drietrapsstrategie „vasthouden – bergen – afvoeren‟, die de hoofddoelstelling vormt van het integraal waterbeleid van Vlaanderen. De volgorde van de strategieën geeft aan welk beheer de voorkeur geniet: in eerste instantie


retentie van het water, ten tweede zo veel mogelijk lokale berging/infiltratie, en ten slotte een vertraagde afvoer. Hierbij moet er op zijn minst naar gestreefd worden overstromingen in bebouwde zones te voorkomen en waterberging op een ecologisch verantwoorde wijze te organiseren. De waterbeheersplannen zijn uitgewerkt op verschillende niveaus, waarbij het deelbekkenbeheerplan het meest lokale plan is en daardoor ook vrij concreet. Het projectgebied is gelegen in het deelbekken Winge/Motte. Het deelbekken van de Winge heeft over het algemeen een zandige tot zandlemige bodem: dit biedt heel wat mogelijkheden om het hemelwater ter plaatse vast te houden en te laten infiltreren in de bodem. Het is echter ook van belang dat via buffering en vertraagde afvoer water zo veel mogelijk ter plaatse wordt vastgehouden vooraleer het verder afvloeit naar nabijgelegen waterlopen. Zo is het van groot belang voldoend ruimte voor water te voorzien. In het licht hiervan werd de actie “DB 09-01/Sp1_18 Modellering Grote Motte - Tieltse Motte” opgesteld. Deze modellering moet duidelijkheid bieden over welke zones aangesproken kunnen worden om water te bergen ter voorkoming van wateroverlast in meer stroomafwaarts gelegen gebieden.

3.2

Projectomschrijving

Voorliggend project werd ontwerpen na de opmaak van een modelleringstudie van de Nieuwe Motte, opgesteld in het kader van actie DB 09-01/Sp1_18 van het deelbekkenbeheerplan Winge/Motte. Deze modelleringsstudie werd opgemaakt om een idee te krijgen van hoe en waarom de bestaande wateroverlast zich voordoet. Alsook werden modellen gemodelleerd om een oplossing te bieden voor deze gekende wateroverlast. Zo werden 8 scenario‟s geanalyseerd, waarvan scenario 6 „Gecontroleerd overstromingsgebied op de Tieltse Motte‟ de overstromingsproblematiek ter hoogte van de Boekhoutstraat moet oplossen (zie ook 2.4). Volgende wijzigingen werden hierbij achtereenvolgens gemodelleerd.  Opsplitsen van het reservoir in 2 delen volgens de perceelsgrens wegens het doormidden leggen van een gemeentelijk fietspad, dit door in het model de storage area op te splitsen in 2 storage areas volgens de perceelsgrens. Na doorrekening van deze wijziging blijkt niets veranderd, wat logisch is gezien hydraulisch alles hetzelfde blijft ten opzichte van het oorspronkelijke scenario.  Opsplitsen van het reservoir in 2 delen door in het model een dwarsdijk te plaatsen tussen de oude tramdijk en de waterloop. Om het stroomopwaarts gedeelte van het vroeger reservoir te vrijwaren van overstroming dient de linkeroever opgehoogd zoals de rechteroever, de dwarsdijk dient op 26,7 m TAW gemodelleerd. Dit betekent een verkleining van het reservoir, en uit modellering blijkt dat de peilen zowel in het reservoir als afwaarts in de beek als in het overstromingsgebied ter hoogte van de samenvloeiing Tieltse Motte – Grote Motte gemiddeld met 5 à 6 cm stijgen. In het voorontwerp werden beide scenario‟s (oorspronkelijk en aangepast scenario 6) met elkaar vergeleken. Hieruit konden volgende conclusies worden getrokken  In het gewijzigde scenario 6 zijn door het verkleinde reservoir de maximum peilen in het (overblijvende deel van het) gecontroleerde overstromingsgebied een 8 tal cm hoger dan vroeger in het oorspronkelijk scenario 6. De totale buffering in het gewijzigd scenario 6 3 neemt met 1040,50 m af door de inplanting van de dwarsdijk.  Het opwaarts gedeelte van het gecontroleerde overstromingsgebied is nu vrij van overstromingen maar vergt bijkomende bedijking waardoor het zich in een kuip, die moeilijker zal kunnen afwateren, bevindt.  Zowel op- als afwaarts het gecontroleerde overstromingsgebied zijn de maximum peilen in het gewijzigde scenario 6 hoger dan in het ongewijzigde scenario. Dit heeft gevolgen o.a. voor de rechteroever van de Hommelse beek waar het water een 8-tal cm hoger zal overstromen.


 Ook ter hoogte van de duiker onder de Dorpsstraat komt het water een 8-tal cm hoger in het gewijzigd scenario 6 t.o.v. het oorspronkelijk scenario 6.  Zowel in het gewijzigde als ongewijzigde scenario 6 wordt het beschermingsniveau (dit is het niveau in m TAW van de kruin van de gemodelleerde dijken) beter op 26,9 m TAW gebracht i.p.v zoals oorspronkelijk 26,7 m TAW (rechteroever van de Tieltse Motte tot aan de Dorpsstraat). Zo wordt de vrijboord met 20 cm opgetrokken en een extra veiligheid tegen overstromingen van de achterliggende weilanden ingebouwd. Om deze redenen wordt het oorspronkelijke scenario behouden, mits enige aanpassing van de hoogte van de dijk (zijnde 26,9 m TAW ipv 26,7 m TAW). Het GOG wordt ingericht op de linkeroever van de Tieltse Motte, stroomopwaarts de monding van de Hommelse beek. Hiervoor wordt op de rechteroever van de Tieltse Motte een dijk ingericht over de gehele lengte van het overstromingsgebied. Parallel aan de Tieltse Motte, op de linkeroever loopt een oude tramdijk, die hoger gelegen is in het landschap en zo dienst doet als dijk van het overstromingsgebied. De aan te leggen dijk loopt parallel met de Tieltse Motte, en start daar waar de waterloop zich verwijdert van de oude tramdijk, ten zuiden van een woning langs het Hazenpad. De dijk loopt over een lengte van ca. 440 m tot aan de Dorpsstraat. Ten oosten van de Tieltse Motte, ter hoogte van de weilanden, situeert zich een bufferbekken, recentelijk aangelegd in het kader van de riolering Dorpsstraat-Zandstraat. De dijk komt hier bijgevolg tussen de Tieltse Motte en het bekken te liggen. De kruin van de dijk zal, zoals hierboven beschreven, voorzien worden op een 3 hoogte van 26,9 m TAW , zodat deze in het zuiden aansluit op het bestaande maaiveldniveau. Het onderhoud van de dijk en rechteroever van de Tieltse Motte zal niet vanaf linkeroever kunnen gebeuren. De dijk op rechteroever dient van een onderhoudsweg voorzien te worden. De minimale breedte van de onderhoudsweg wordt vastgelegd op 3 m. Zowel links als rechts van de onderhoudsweg wordt nog een halve meter vrije ruimte voorzien waardoor de dijk een bovenbreedte van 4m heeft. De dijk wordt op 1 m van de kruin rechteroever Tieltse Motte ingeplant onder taluds van 6/4. Daarnaast wordt er een veiligheidszone van 1 m tegen het afglijden van de taluds van het dijklichaam ingebouwd. Dit ter normalisatie van de teen van de taluds, de dijktalud zelf wordt verder niet verstevigd. Naast onderhoudsweg zal deze weg ook fungeren als fietspad. In het kader van toegankelijkheid van het dijklichaam worden twee bijkomende bruggen over de Tieltse Motte voorzien. De opbouw van de onderhoudsweg wordt aangepast aan de normen geldig voor een fietspad (van onverharde onderhoudsweg naar verhard fietspad). Om de velden ten oosten van de dijk te laten afwateren wordt er parallel aan de dijkconstructie langs deze oostelijke kant een afwateringsgracht voorzien. De oostelijke percelen stroomopwaarts het aanwezige bufferbekken van Riobra wateren via de afwateringsgracht af naar dit infiltratiebekken. De uitstroom van het bufferbekken wordt aangesloten op de afwateringsgracht stroomafwaarts het bufferbekken. Dit gebeurt door de bestaande uitstroomconstructie met overstort en knijp aan te sluiten op de nieuw aan te leggen afwateringsgracht. De oostelijke percelen stroomafwaarts het bufferbekken kunnen afwateren naar deze gracht. Op de afwateringsgracht, ter hoogte van de afbuiging van de Tieltse Motte wordt een twee nieuwe kopmuur met knijpconstructie voorzien. Ter hoogte van het bufferbekken zelf wordt de gracht weggelaten en vervult het bufferbekken de functie van de afwateringsgracht nl. de velden ten oosten van de dijk laten afwateren. . De afwateringsgracht sluit in het noorden, stroomafwaarts van de overstortconstructie, aan op de Tieltse Motte. De gracht wordt aangelegd met een bodembreedte van 0,5 m, een diepte van 0,2 m en een variabele bovenbreedte. De hellingsgraad van de grachttaluds wordt eveneens voorzien op 6/4. De afstand tussen de dijk en de gracht bedraagt 1 m. De nieuwe dijk kan bijgevolg in oostelijke richting afwateren naar deze afwateringsgracht, en in westelijke richting naar de Tieltse Motte.

3

Uit het hydraulische model kwam naar voren dat de overstortdrempel van de knijpconstructie best op 26,6 m TAW kan liggen, de overstortende laag bij T25 bedraagt 9 cm. (maximale pijl is 26.69 m TAW) Rekening houdende met de vrijboord, invloed van wind en golven, ed. dienen de dijken die het overstromingsgebied begrenzen op 26,9 m TAW aangelegd te worden.


Figuur 3-2: Dwarsprofiel dijk en afwateringsgracht

De oude tramdijk vormt de westelijke grens van het overstromingsgebied. De hoogte van deze tramdijk varieert van 26,5 m TAW in het noorden tot 26,9 m TAW in het zuiden. Plaatselijk dient deze dus verhoogd te worden tot 26.90 m TAW. De taluds van de tramdijk die dienen opgehoogd, worden voorzien onder 12/4. De bestaande taludhellingen blijven zoveel mogelijk behouden. Deze zullen voldoende flauw zijn om toegankelijk te blijven voor runderen die de weiden binnen het plangebied begrazen in geval van hoge waterstanden. De loop Tieltse Motte zelf zal over een kleine afstand verlegd worden. Daar waar de Tieltse Motte zich van de oude tramdijk verwijdert wordt deze over een lengte van ca. 60 m, 10 m naar het zuiden verschoven. Indien de oorspronkelijke loop behouden blijft zal de afwateringsgracht te dicht bij het huis (voormalige discotheek) komen te liggen (op minder dan 5 m). Een vierde ingreep die zal worden uitgevoerd is het beperkt afgraven van de linkoever van de Tieltse Motte. De ruimingswal wordt afgegraven tot een hoogte van 26 m TAW, wat overeenkomt met maximaal 44 cm, over een lengte van ongeveer 100 m. In het meest afwaartse punt van het overstromingsgebied, daar waar de Tieltse Motte zich begeeft langs de nauwe opening tussen de oude tramdijk en de nieuw aan te leggen dijk, wordt een knijpconstructie voorzien. De constructie heeft een drempelhoogte van 26,6 m TAW. 20 cm onder de beekbodem wordt de leegloop van het bekken door een buis met diameter 500 mm voorzien. De buis heeft een bodempeil op 24,3 m TAW is zodanig gedimensioneerd dat ook in normale omstandigheden (zonder vulling van het overstromingsgebied) het water van de Tieltse Motte vertraagd afgevoerd wordt. Daarnaast zal de buis ook als leegloop van het overstromingsgebied na vulling fungeren. Tijdens de vulling van het bekken kan deze buis door middel van een spindelschuif afgesloten worden. De voorgestelde schuif is niet automatisch gestuurd, de toegang tot de schuifsturing wordt door middel van een looprooster op 27.05 m TAW voorzien. Langs beide zijden van dit rooster zijn leuningen ingeplant zodoende dat de veiligheid ten alle tijden gegarandeerd is.


Figuur 3-3: Bovenaanzicht en dwarsdoorsnede knijpconstructie

De situering van de geplande ingrepen wordt verduidelijkt op onderstaande figuur.


Figuur 3-4: Situering geplande ingrepen


3.2.1

Oplossing overstromingsproblematiek

De inrichting van het overstromingsgebied heeft als doel het afvoerdebiet afwaarts af te vlakken en zodoende de overstromingen voornamelijk ter hoogte van de Boekhoutstraat op te lossen. Met de inrichting van het overstromingsgebied wordt het maximaal afvoerdebiet juist afwaarts de knijpconstructie, voor een vijfentwintigjarige bui afgevlakt van 1.195 m³/s in bestaande toestand naar 0.746 m³/s. Dit gaat gepaard met een waterpeildaling van 25.778 m TAW naar 25.540 m TAW. Deze debietsafvlakking en waterpeildaling trekken zich door tot aan de monding van de Tieltse Motte in de Grote Motte en verder. Toch moet erop gewezen worden dat het effect afneemt. De verklaring hiervoor is dat bij een vijfentwintigjarige bui de tweede duiker afwaarts de knijpconstructie (Hazenpad) beperkend is waardoor een beperkte opstuwing tussen deze duiker en de knijpconstructie optreedt. Het debiet stroomafwaarts de duiker wordt hierdoor nog eens afgevlakt en wordt niet langer enkel bepaald door de knijpconstructie. Deze duiker is ook beperkend in de bestaande toestand. Onderstaande figuur toont het lengteprofiel van de Tieltse Motte, vanaf het projectgebied tot aan de monding in de Grote Motte. Met weergave van het maximaal waterpeil voor een vijfentwintigjarige bui voor de bestaande toestand (stippellijn) en de ontworpen toestand (blauw). Hierin is duidelijk te zien dat ter hoogte van het gecontroleerd overstromingsgebied (gele kader) het water zal stijgen, en dat het waterpeil ter hoogte van de Boekhoutstraat (oranje kader) zal dalen, waardoor de kans op wateroverlast voor de woningen hier afneemt.

Figuur 3-5: Lengteprofiel van de Tieltse Motte, vanaf het projectgebied tot aan de monding in de Grote Motte, met weergave van het maximaal waterpeil voor een vijfentwintigjarige bui voor de bestaande toestand (stippellijn) en de ontworpen toestand (blauw)

Ter hoogte van de monding van de Hommelse Beek in de Tieltse Motte is er een waterpeildaling van circa 11 cm (Figuur 3-6 (1)). Dit draagt bij tot een verbeterde waterafvoering voor de Hommelse Beek. In de Hommelse Beek wordt er een debietstijging vastgesteld ter hoogte van de monding. Het debiet stijgt voor een vijfentwintigjarige bui van 0.494 m³/s in bestaande toestand naar 0.518 m³/s. Ter hoogte van de monding daalt het waterpeil in de Hommelse Beek met circa 11 cm (Figuur 3-6 (2)). De waterpeildaling trekt zich door tot aan de bocht waar de Hommelse Beek richting de Boekhoutstraat draait. Toch gaat de daling, opwaarts aan de monding van de Hommelse Beek, slechts over enkele centimeters. Analoog kan er een waterpeildaling worden vastgesteld op het afwaartse deel van de Grote Motte (na de monding van de Tieltse Motte in de Grote Motte). Dit is te verklaren door de afvlakking van het maximale debietafvoer van de Tieltse Motte. De daling schommelt voornamelijk tussen de 13 en 7 cm (Figuur 3-6 (3)). Ter hoogte van de monding van de IJsbeek in de Grote Motte bedraagt de daling circa 10 cm (Figuur 3-6 (4)). Deze daling veroorzaakt op zijn beurt een lokale daling in de IJsbeek ter hoogte van de lange duiker onder de Rillaarseweg van circa 5 cm (Figuur 3-6 (5)). Ook ter hoogte van het Rot, aan de zuidzijde van het overstro-


mingsgebied, zal de overstromingsproblematiek die zich voordoet bij een vijfentwintigjarige bui opgelost zijn (Figuur 3-6 (5)).

4 5

3

2

1

6

Figuur 3-6: Overstromingskaart ontworpen toestand voor T2 en T25, met aanduiding van de in de tekst vermelde locaties (rood)


Figuur 3-7: Verschil in overstromingscontouren tussen bestaande toestand en ontworpen toestand voor T2 en T25.


3.2.2

Oplijsting werkzaamheden

Voorbereidende werken:  Verwijderen van houtachtige gewassen, rooien van struweel (ca. 300 m²) en vellen en ontronken van bodem (ca. 22).  Afbreken van gebouw (1 bouwvallige stal)  Grondverzet:  Afgraven van 25 cm teelaarde onder de nieuwe dijk en ter plaatse van verleggen Tieltse Motte: totaal van 696 m³, waarvan 370 m³ wordt hergebruikt binnen de werf en 326 m³ wordt afgevoerd.  Uitgraven voor verlegging Tieltse Motte en afwateringsgracht: 238 m³ wordt hergebruikt binnen de werf.  Ophogen nieuwe dijk: totaal van 900 m³, waarvan 238 m³ uitgegraven bodem afkomstig van de werf en 662 m³ (zandgrond) geleverd door de aannemer.  Afdekken met teelaarde afkomstig van de werf (210 m³)  Ophogen oude tramdijk: totaal van 160 m³ afkomstig van de werf  Dempen van loop Tieltse Motte over lengte van 60 m met doorsnede van maximaal 3 m² (max. 180 m³)  Afgraven ruimingswal tot een hoogte van 26 mTAW met een totaal van ca. 200 m³. Onderfunderingen en funderingen:  Beschermen van onderfundering of fundering met geotextiel (1760 m²)  Aanbrengen van fundering: steenslagfundering met dikte van 25 cm (1355 m²) en fundering en stut van schraal beton (880 m met volume van 0,200 m³/m) Verhardingen:  Bitumineuze verhardingen ter hoogte van dijk: toplaag (4 cm dik) en onderlaag (6 cm dik) van asfaltbeton (2640 m²) en voorgevormde voegband (880 m). Werken aan Tieltse Motte:  Beschermingswerken met ruwe breuksteen, geotextiel en houten damwanden Allerhande werken:  Bouwen van knijpconstructies: beton, wapeningsstaal, looprooster en leuningen. Er wordt in de aanbestedingsfase nagekeken of werfzone nodig is. De werfzone wordt vermoedelijk voorzien op de rechteroever, in een zone van 5 m ten oosten van de eigenlijke werken.

3.3

Onderzochte en niet weerhouden alternatieven

3.3.1

Nulalternatief

Het nulalternatief, zijnde geen aanleg van een gecontroleerd overstromingsgebied, zal ervoor zorgen dat de huidige overstromingsproblematiek behouden blijft. Gezien bij recentelijke overstromingen delen van de Boekhoutstraat en Hazenpad en sommige woningen te maken kregen met wateroverlast, en rekening houdend met de resultaten van de modelleringsstudie, wordt de inrichting van het overstromingsgebied nuttig geacht. Het nulalternatief wordt dan ook niet weerhouden als volwaardig alternatief. 3.3.2

Locatiealternatief

Voor de wateroverlast op deze locatie, namelijk Hazenpad – Boekhoutstraat, zijn weinig alternatieven mogelijk. Op de rechteroever bevinden zich namelijk woningen, een bufferbekken voor de RWA. Bovendien is de topografische toestand nergens zo gunstig als in de gekozen locatie. De aanwezigheid van de oude tramdijk en de komvorm van het gebied maken dat beperkte ingrepen nodig zijn om hier tijdelijk water te kunnen ophouden. In de omgeving is er geen ander plaats te vinden die een gelijkaardig gunstige uitgangssituatie heeft. 3.3.3

Inrichtingsalternatief


In het huidige ontwerp zijn beperkte wijzigingen aangebracht ten opzichte van het ontwerp voorgesteld in de oorspronkelijke modelleringsstudie.  Het ontwerp van de modelleringsstudie hield geen lokale verlegging van de Tieltse Motte in. Dit zou echter impliceren dat de afwateringsgracht op bepaalde locaties op minder dan 5 m afstand van de woning komt te liggen, er dienen lokaal aanpassingen te gebeuren om de stabiliteit van deze woning ten alle tijden te waarborgen.  Aan het ontwerp werden enkele aanpassingen doorgevoerd in functie van het vrijwaren van het zuidelijke, stroomopwaartse perceel van het oorspronkelijk voorziene reservoir. Volgende wijzigingen werden hierbij gemodelleerd: ophogen van de linkeroever zoals de rechteroever, alsook het plaatsen van een dwarsdijk op 26,7 m TAW tussen de oude tramdijk en de waterloop. Deze maatregel betekent een verkleining van het reservoir, zijnde ongeveer de helft van het oorspronkelijke reservoir. Uit de modellering blijkt dat de peilen, zowel in het reservoir als afwaarts in de beek als in het overstromingsgebied ter hoogte van de samenvloeiing Tieltse Motte – Grote Motte, met 5 à 6 cm stijgen. Om deze reden wordt deze variant met dwarsdijk niet weerhouden.  Een alternatieve uitvoering van het fietspad is om deze niet te integreren in het ontwerp. Dit zou betekenen dat het fietspad, voor de overgang van de oude tramdijk in het noorden naar de aansluiting op de Dropsstraat in het zuiden, het overstromingsgebied zou moeten kruisen. Gezien dit extra voorzieningen met zich zou meebrengen en gezien de onderhoudsweg op de dijk, mits enkele aanpassingen, ook eenvoudig kan worden ingericht als fietspad, is de alternatieve uitvoering van het fietspad niet weerhouden. Om deze redenen werden deze alternatieven niet weerhouden


4

Methodologie beschrijving en beoordeling milieueffecten

De volgende milieudisciplines zijn van belang in het kader van dit project:  Bodem  Grondwater  Oppervlaktewater  Fauna en flora  Landschap, bouwkundig erfgoed en archeologie  Mens – ruimtelijke aspecten Per discipline wordt beknopt de referentiesituatie besproken en de te verwachten effecten per deelgebied. Indien er significant negatieve effecten optreden, worden er milderende maatregelen voorgesteld. De effecten worden beoordeeld volgens volgende beoordelingsschaal: ---0 + ++ +++

zeer significant negatief effect significant negatief effect matig negatief effect geen of verwaarloosbaar effect matig positief effect significant positief effect zeer significant positief effect


5

Bodem

5.1

Beschrijving referentiesituatie

Bij de beschrijving van de referentiesituatie van de discipline bodem worden volgende aspecten beschreven: de topografie, geologische opbouw, bodemgesteldheid, bodemgeschiktheid, bodemerosie, bodemkwaliteit en bodemvochtregime. Hierbij wordt voornamelijk gebruik gemaakt van de informatie beschikbaar via geo-vlaanderen en Databank ondergrond Vlaanderen (dov.vlaanderen.be). 5.1.1

Topografie

Het projectgebied is gelegen in een vallei tussen twee heuvelruggen met een oost-west oriëntatie. Deze getuigenheuvels bestaan uit hard ijzerzandsteen, bestand tegen erosie. Daar waar de rivieren zijn ingesneden in het oorspronkelijke oppervlak vormen zich diepere valleien, terwijl de zandbanken met ijzerzandsteen als heuvels uitsteken in het landschap. Het gevolg hiervan is een topografie met tamelijk grote hoogteverschillen tussen de toppen van de zandruggen, van 50 m ter hoogte van Tielt centrum tot meer dan 80 m TAW op de Bensberg, de zandrug ten zuiden van het projectgebied, en de valleibodems, tussen 25,5 m en 28 m TAW ter hoogte van het projectgebied. 5.1.2

Geologische opbouw

De Quartaire deklaag in de omgeving van het projectgebied bestaat uit zand, in het westen, maar voornamelijk zandleem. Bovenop de heuvelruggen is deze laag zeer dun, terwijl op de flanken en de valleibodem deze afzettingen tot verscheidene meters dik kunnen zijn. In de beekvalleien in de valleibodem bestaat de Quartaire laag uit natte klei. Ter hoogte van het projectgebied heeft deze groene klei een dikte van ca. 3 m. De onderliggende tertiaire laag wordt gevormd door de Formatie van Diest, bestaande uit fijn zand. 5.1.3

Bodemgesteldheid

De kleigronden in het projectgebied worden gekenmerkt door een natte tot zeer natte bodem (drainageklassen e en f), terwijl de zanden zandleembodems in de vallei eerder matig droog tot matig nat (d) zijn (Kaart 5.1). De toppen van de zandruggen worden gekenmerkt door een iets drogere ondergrond (drainageklassen a tot d).Door hun ligging veroorzaken de ruggen een microklimaat aan beide kanten van de ruggen. De zuid gerichte hellingen zijn steeds warmer en droger, wat een goed doorlaatbaar profiel heeft doen ontstaan. 5.1.4

Bodemgeschiktheid

De vochtige kleibodems in de vallei zijn ongeschikt voor akkerbouw en matig geschikt tot goed geschikt voor hooi- en weiland ook geschikt voor populieren mits verbetering door oppervlakkige ontwatering. De natte zanden zandleembodems in de vallei zijn geschikt voor weiland en mist drainering ook geschikt voor akkerbouw. Het huidige bodemgebruik ter hoogte van het projectgebied bestaat uit weiland.


5.1.5

Bodemerosie

Voornamelijk de flanken van de zandruggen zijn aangeduid als erosiegevoelig. In de valleibodem is de erosiegevoeligheid beperkt tot de enkele hoger gelegen elementen, zoals de oude tramdijk. 5.1.6

Bodemkwaliteit

De bodemkwaliteit wordt beschreven aan de hand van gegevens opgenomen in de GIS databank van OVAM (www.ovam.be). Ter hoogte van het projectgebied zijn geen gekende verontreinigingen. In het zuiden grenst het projectgebied aan een gebied oriënterend bodemonderzoek (OBO 12674), en ca. 220 m ten westen van het projectgebied situeert zich een gebied beschrijvend bodemonderzoek (BBO 30986) (Figuur 5-1).

Figuur 5-1: Bodemonderzoek en gekende bodemverontreinigingen in de omgeving van het projectgebied

5.1.7

Bodemvochtregime

Het bodemvochtregime wordt hier besproken op basis van de bodemserie volgens de Belgische bodemclassificatie (Kaart 5.1).De kleibodems (Efp) in het projectgebied worden gekenmerkt door een permanente grondwatertafel tussen 50 en 80 cm diepte. In de winter staat de bodem periodiek onder water en in de zomer blijft de grond nat maar daalt de grondwatertafel tussen 50 en 80 cm diepte. De zandleembodem ten oosten van het projectgebied (wPdfc) heeft een permanente grondwatertafel die varieert tussen 40 en 60 cm diepte.


5.2

Effectbeschrijving en –beoordeling tov referentiesituatie

5.2.1

Structuur en -profielwijziging

Structuurwijziging beslaat de wijziging van de structuur van de bovenste bodemlaag. De aandacht zal hierbij voornamelijk uitgaan naar bodemverdichting. Bodemverdichting treedt lokaal op en wanneer de uitgeoefende druk op de bodem groter is dan de draagkracht. Door het samendrukken van de bodemdeeltjes tot voldoende stevigheid wordt bereikt, wordt lucht uit de bodem gedreven. Hierdoor neemt de porositeit van de bodem af. Dit heeft negatieve effecten op de lucht- en waterhuishouding, en dus onrechtstreeks op de vegetatie. De gevoeligheid voor bodemverdichting wordt in sterke mate bepaald door de textuur en het vochtgehalte van de bodem. Hoe lager de bodemdichtheid en hoe hoger het vochtgehalte, hoe hoger de gevoeligheid voor verdichting. Natte kleigronden zijn zeer gevoelig voor verdichting, terwijl droge zandgronden weinig gevoelig zijn. Tijdens de aanlegfase kan verdichting optreden ten gevolge van het berijden van de bodem met zware machines, het aan- en afvoeren en opslag van materiaal en stapeling van de uitgegraven of aangevoerde grond. De geplande ingrepen en de werfzone worden voorzien op een locatie die momenteel voornamelijk een landbouwfunctie heeft, voornamelijk weiland en deels akkerland. Het overgrote deel van het projectgebied bestaat echter uit zware, natte klei, waardoor het bodemverdichtende effect groter zal zijn. Ter hoogte van de werfzone en de nieuwe dijk, ten oosten van het projectgebied bestaat de bodem uit vochtig zandleem en zal het effect kleiner zijn. Rekening houdend met het verdichtinggevoelige bodemtype (klei) ter hoogte van de werken enerzijds, maar anderzijds met het feit dat de bodemstructuur reeds verstoord zal zijn ten gevolge van de landbouwfunctie en de werken zeer lokaal optreden, wordt de structuurwijziging ten gevolge van de geplande werkzaamheden als matig negatief (-) beoordeeld. Onderstaand worden enkele algemene aanbevelingen geformuleerd om de effecten op de bodemstructuur te beperken:  gebruik te maken van vaste werfroutes, waarbij maximaal gebruik wordt gemaakt van de bestaande weginfrastructuur; ter hoogte van nieuwe werfwegen rijplaten gebruiken;  eerst de verst gelegen delen van de dijk aan te leggen. Tijdens deze fase kunnen de machines de toekomstige locatie van de dijk als werfroute gebruiken waardoor de kans op structuurwijziging tot een beperkte oppervlakte geconcentreerd blijft;  indien nodig wordt aangepast materieel (oa machines met lage gronddruk) gebruikt zodat bodemverdichting of spoorvorming beperkt wordt tot een minimum;  stockage van materieel en gronden op reeds verstoorde bodems of op bodems die ten gevolge van de geplande werkzaamheden verstoord zullen worden;  de werken te plannen in drogere periodes in de nazomer. Profielwijziging houdt de impact van uitgravingen, vergravingen en ophogingen in en treedt voornamelijk op tijdens de aanlegfase. Het aanbrengen en/of verwijderen van een grondlaag kan enerzijds negatieve effecten hebben door onder andere een wijziging van de waterhuishouding en de lokale grondwaterstroming, een mogelijke afname van de microbiële activiteit en verlies van de oorspronkelijk bodemfuncties. Anderzijds kan profielwijziging ook positieve effecten hebben door een verhoging van de doorlatendheid en beluchting van de bodem en het vergroten van de worteldiepte. Bij dit project wijzigt het bodemprofiel door het uitgraven van de afwateringsgracht, het aanvoeren van gronden voor de aanleg en ophoging van de dijken, uitgraven en aanvullen van de Tieltse Motte en gedeeltelijk afgraven van de linkeroever. Bij deze effectgroep komt ook het grondverzet aan bod. Dit grondverzet kan ruwweg als volgt geraamd worden:

 Afgraven van 25 cm teelaarde onder de nieuwe dijk (631 m³) en ter plaatse van verleggen Tieltse Motte (65 m³): totaal van 696 m³, waarvan 370 m³ wordt hergebruikt binnen de werf en 326 m³ wordt afgevoerd


 Uitgraven voor verlegging Tieltse Motte (170 m³) en afwateringsgracht (68 m³): totaal van     

238 m³ Ophogen nieuwe dijk: totaal van 900 m³, waarvan 238 m³ uitgegraven bodem afkomstig van de werf en 662 m³ geleverd door de aannemer. Ophogen oude tramdijk: 160 m³ afkomstig van de werf. Afgraven ruimingswal (200 m³) Afdekken met teelaarde afkomstig van de werf (210 m³) Dempen van loop Tieltse Motte over lengte van 60 m met doorsnede van max. 3 m² (max. 180 m³)

Plaatselijk uitgegraven grond zal maximaal binnen de werfzone hergebruikt worden. Zo zal de teelaarde ter plaatse, voorafgaand aan de werkzaamheden over een diepte van 25 cm afgegraven en afzonderlijk gestockeerd worden. Deze teelaarde wordt achteraf deels ter plaatse hergebruikt oa. om de dijklichamen af te dekken. Ook de uitgegraven grond in functie van de te verleggen Tieltse Motte en afwateringsgracht zal binnen de werf hergebruikt worden. Door de aanleg van de dijklichamen wordt een zeker aandeel aan gebiedsvreemde materialen aangebracht. Door maximaal hergebruik van de afgegraven teelaarde en de uitgegraven grond. Binnen de verschillende deelgebieden blijft het effect van aangevoerde grond beperkt. Het maximaal toepassen van de flauwe dijkhellingen zorgt ervoor dat de dijk volledig in grond kan worden opgetrokken en geen betonkern nodig is. Ter hoogte van de oude tramdijk is het bodemprofiel reeds verstoord door de aanwezigheid van deze berm. Gezien de eventuele bijkomende profielverstoring minimaal is en enkel lokaal optreedt wordt de profielwijziging ten gevolge van de geplande werken als matig negatief (-) beoordeeld. 5.2.2

Erosie

Bodemerosie is een proces waarbij bodemmateriaal door de inwerking van wind of water verplaatst wordt. De mate van bodemerosie wordt bepaald door de omgevingsfactoren reliëf, vegetatie en bodem en door de aard van de menselijke activiteiten. Bodemerosie kan mogelijk lokaal optreden ten gevolge van de grondwerken:  Watererosie kan optreden ter hoogte van nieuw gegraven gracht en nieuw gegraven deel van de Tielste Motte of nieuwe hellingen (dijklichamen)  Winderosie (opstuivend zand) is mogelijk ter hoogte van vergraven gronden (in hoofdzaak tijdens de werken). De erosiegevoeligheid van een bodem is sterk afhankelijk van de textuur en structuur. In het projectgebied hebben we voornamelijk te maken met kleigronden en in mindere mate met zandleemgronden. Door hun cohesie zijn kleigronden over het algemeen weinig gevoelig voor erosie. Zandleemgronden zijn er daarentegen wel gevoelig voor. Tijdens de aanlegfase en in het begin van de gebruiksfase kan winderosie optreden ter hoogte van de vergraven grond, tijdelijk opgeslagen gronden en ter hoogte van onbegroeide dijklichamen. Het gaat hier slechts om een zeer lokaal en tijdelijk effect waardoor het als verwaarloosbaar (0) wordt ingeschat. Daarnaast beschouwen we het erosie- sedimentatieproces binnen de waterloop. Enkele gevolgen van het sedimentatieproces zijn:  reductie van de doorvoer van sediment naar stroomafwaartse zones;  oevererosie;  daling van de bergingscapaciteit van het overloopgebied;  ontstaan van een dun sedimentlaagje ter hoogte van het overstromingsgebied; In de veronderstelling dat het sediment vervuild is zal het eerste voornamelijk een positief gevolg hebben op de wateren bodemkwaliteit in stroomafwaartse gebieden. De kans op oevererosie is het grootst t.h.v. gecreëerde taluds. Belangrijk voor dergelijke taluds is dat deze in zachte helling worden aangelegd en dat deze daarenboven beplant worden. Be-


groeiing reduceert immers de kans op erosie. De dijklichamen worden aangelegd met een taludhelling van minstens 6/4. De dijktaluds worden afgedekt met teelaarde zodat begroeiing mogelijk wordt. De voorziene ondiepe afwateringsgracht wordt aangelegd in een helling van eveneens 6/4. Ook deze oevers en de oevers van de verlegde Tieltse Motte zullen na verloop van tijd begroeid zijn, waardoor de kans op erosie ook hier na verloop van tijd vermindert. Niet enkel ter hoogte van de nieuwe gecreëerde talud, maar ook net stroomafwaarts de knijpconstructie bestaat de er een iets hogere kans op erosie. Gezien het projectgebied vandaag al deels fungeert als natuurlijk overstromingsgebied (zie verder), waarbij tijdens natuurlijke overstromingen reeds een deel van het slib werd afgezet. Door de realisatie van de knijpconstructie wordt een verhoogde sedimentatie verwacht in het overloopgebied. Op langere termijn zal zich een erosie-sedimentatie evenwicht instellen. Rekening houdend met de te verwachten oevererosie en sedimentatie wordt het resulterend effect op de bodemerosie als matig negatief tot verwaarloosbaar (-/0) beoordeeld. 5.2.3

Bodemzetting

Bodemzetting is een grondmechanisch proces waarmee de zakking van het bodemoppervlak ten opzichte van het oorspronkelijk maaiveld wordt aangeduid. Bodemzetting kan optreden door langdurige belasting of ontwatering (bemaling) van slappe (samendrukbare) bodemlagen en treedt voornamelijk op in veen- en kleigronden. Bodemzetting geeft aanleiding tot verdichting van de ondiepe en diepere grondlagen en tot wijzigingen in de luchthuishouding. Er wordt in het kader van het project extra belasting aangebracht, enerzijds door de aanleg van de dijk/wegverhoging, anderzijds door de tijdelijke opslag van materialen. Langdurige bemaling komt bij dit project niet voor. Bodemzetting is een traag en langdurig proces dat over tientallen jaren loopt. Gezien het tijdelijke karakter van de werken wordt het effect tijdens de aanlegfase als verwaarloosbaar (0) beoordeeld. De belasting door de dijk daarentegen is permanent. Ter hoogte van de oude tramdijk is mogelijke bodemzetting reeds in werking waardoor de impact van de bijkomende beperkte ophoging te verwaarlozen is. Ook voor de nieuw aan te leggen dijk is de ophoging beperkt in omvang (maximale hoogte van dijk 1,5 m in het noorden, overigens grotendeels minder dan 1 m). De bodem op de rechteroever, ter hoogte van de nieuwe dijk, bestaat voornamelijk uit zandleem gronden. Vermits deze bodem minder zettingsgevoelig is, kan het effect dan ook als verwaarloosbaar (0) beoordeeld worden.. 5.2.4

Wijziging bodemkwaliteit

Beïnvloeding van de bodemkwaliteit treedt op als gevolg van de verspreiding van bodemvreemde stoffen in de grond. De bodemkwaliteit kan beïnvloed worden door calamiteiten (accidentele lozingen) tijdens de aanlegfase en het grondverzet. Tijdens de aanlegfase kan beïnvloeding van de bodemkwaliteit optreden door calamiteiten (lekken in brandstofleidingen of morsverliezen van voornamelijk olie en/of brandstoffen van het machinepark). Het betreft hier accidentele bodemverontreiniging waarbij verontreinigde stoffen die in of op de bodem terechtkomen onder invloed van regenwater kunnen uitspoelen en als dusdanig ook het grondwater kunnen verontreinigen. Volgens het Bodemsaneringsdecreet dient dit type van verontreiniging als nieuw te worden beschouwd en dient de aannemer bij het optreden van calamiteiten onmiddellijk in te grijpen en de nodige maatregelen te treffen om bodem- en grondwaterverontreiniging uit te sluiten. Indien in de aanlegfase verontreiniging wordt vastgesteld, worden de te volgen stappen in overleg met een erkend bodemsaneringsdeskundige bepaald. Door de machines enkel toegang te geven tot vaste werfzones wordt de oppervlakte waarbinnen accidentele lozingen kunnen optreden beperkt gehouden. Het risico op deze vorm van bodemverontreiniging wordt dan ook als verwaarloosbaar (0) beschouwd. Gezien het grondverzet conform de vigerende wetgeving dient te verlopen, is er geen gevaar dat het hergebruik of de aanvoer van gronden tot bodemverontreiniging zal leiden. Beïnvloeding


van de kwaliteit van bodem en grondwater tijdens de aanlegfase wordt als verwaarloosbaar (0) beoordeeld.

5.3

Effectbeschrijving en –beoordeling tov ontwikkelingsscenario

De effecten ten opzichte van het ontwikkelingsscenario zijn grotendeels hetzelfde als beschreven bij de beoordeling ten opzichte van de huidige situatie. Er worden geen bijkomende effecten verwacht.

5.4

Synthese

De aanleg van een overstromingsgebied zal een aantal wijzigingen veroorzaken op de bodem. Gezien de relatief beperkte omvang van de ingrepen en het huidige gebruik als landbouwgrond, zijn de te verwachten effecten op de bodem beperkt. De belangrijkste effecten die zullen optreden zijn structuurwijziging en profielwijziging, ten gevolge van het grondverzet. Erosie kan optreden t.h.v. de nog onbegroeide dijktaluds en de nog onbegroeide oevers en ter hoogte van het overstromingsgebied kan beperkt verhoogde sedimentatie optreden. Ter hoogte van de nieuwe dijk kan er ook beperkte bodemzetting optreden, maar dit zal gezien de omvang slechts een beperkt negatief tot verwaarloosbaar effect hebben. Om structuurwijziging te beperken kunnen volgende maatregelen in acht genomen worden:  gebruik te maken van vaste werfroutes, waarbij maximaal gebruik wordt gemaakt van de bestaande weginfrastructuur; ter hoogte van nieuwe werfwegen rijplaten gebruiken;  eerst de verst gelegen delen van de dijk aan te leggen. Tijdens deze fase kunnen de machines de toekomstige locatie van de dijk als werfroute gebruiken waardoor de kans op structuurwijziging tot een beperkte oppervlakte geconcentreerd blijft;  indien nodig wordt aangepast materieel (o.a. machines met lage gronddruk) gebruikt zodat bodemverdichting of spoorvorming beperkt wordt tot een minimum;  stockage van materieel en gronden op reeds verstoorde bodems of op bodems die ten gevolge van de geplande werkzaamheden verstoord zullen worden;  werfzone voorzien op de rechteroever ter hoogte van de minder zettingsgevoelige zandleem grond;  de werken te plannen in drogere periodes in de nazomer.


6

Grondwater

6.1


Bij de beschrijving van het grondwatersysteem worden volgende aspecten beschreven: de watervoerende lagen en waterwinningen, de eigenschappen van de grondwatertafel en de grondwaterkwetsbaarheid. Dit gebeurt aan de hand van de beschikbare informatie uit de ecologische inventarisatie en de informatie via Databank Ondergrond Vlaanderen (DOV). 6.1.1

Watervoerende lagen en waterwinningen

De freatisch watervoerende laag bestaat uit Quartaire zanden (Quartair aquifersysteem: code 100). De onderliggende watervoerende laag wordt gevormd door de zanden van Diest (code 0252). Deze watervoerende lagen behoren tot het Centrale Kempische Systeem, die de watervoerende lagen van het onderliggende Brulandkrijtsysteem overdekt. Volgens de gegevens uit het DOV komen twee vergunde grondwaterwinningen voor. De waterwinningen situeren zich op ongeveer 500 m afstand van het projectgebied en betreffen winningen zowel uit het Centraal Kempisch Systeem als uit het onderliggende Brulandkrijtsysteem. Het gaat om een winning uit het Mioceen Aquifersysteem (code 0250), met een vergund jaardebiet van 1000 m³, en een winning uit het zand van Brussel (code 0620), eveneens met een vergund jaardebiet van 1000 m³. 6.1.2

Eigenschappen grondwatertafel

De grondwatertafel zit ondiep in het studiegebied, voornamelijk ter hoogte van de beekvalleien. In de omgevingen van het projectgebied bevinden zich volgens het DOV drie relevant meetpunten van het grondwatermeetnet. Deze meetpunten situeren zich meer stroomafwaarts de Tieltse Motte, nabij de monding in de Grote Motte. Uit deze metingen blijkt de grondwatertafel te variëren tussen 0,4 en 1,6 m-mv. Verder blijkt uit de informatie van het DOV dat er geen nitraatgevoelige zones, beschermingsgebieden of waterwingebieden in het studiegebied aanwezig zijn. 6.1.3

Grondwaterkwetsbaarheid

Volgens de grondwaterkwetsbaarheidkaart is het projectgebied gelegen in een zeer kwetsbare zone (Ca1), aangezien de deklaag bestaat uit zandig materiaal. Lokaal zal deze kwetsbaarheid echter gemilderd worden, aangezien in de beekvalleien deze zandige laag afgedekt wordt door alluviale klei. Dit is zo het geval ter hoogte van het projectgebied. 6.1.4

Grondwaterkwaliteit

Voor het voorkomen van eventuele grondwaterverontreinigingen (OVAM) wordt er verwezen naar de discipline bodem.


6.2

Effectbeschrijving en –beoordeling tov de referentiesituatie

6.2.1

Wijzigingen grondwaterkwantiteit

Wijzigingen in het grondwaterpeil kunnen optreden als gevolg van een gewijzigd overstromingsregime. Bij de wijziging in het overstromingsregime zijn zowel de overstromingsfrequentie als –duur van belang. Uit de discipline oppervlaktewater blijkt dat het overloopgebied voornamelijk extra berging creëert ter hoogte van het overstromingsgebied en een relatief korte bergingsduur vertonen (grootteorde van enkele uren tot maximaal enkele dagen, zie discipline oppervlaktewater). Bijgevolg wordt geen of tijdelijke verandering van het grondwaterpeil verwacht ten gevolge van het gewijzigd overstromingsregime. Voor de afwatering van de percelen die buitendijks het plangebied komen te liggen en niet meer kunnen afwateren naar de Tieltse Motte wordt een ondiepe afwateringsgracht voorzien, langsheen de buitenkant van de dijk. Deze gracht sluit stroomafwaarts het overstromingsgebied aan op de Tieltse Motte. Door haar ligging en profiel zal deze bijkomende gracht geen drainerend effect hebben ten aanzien van het grondwaterpeil. Het effect op de grondwaterkwantiteit wordt als matig negatief tot verwaarloosbaar beoordeeld (-/0).

6.2.2

Wijziging grondwaterkwetsbaarheid

De grondwaterkwetsbaarheid is afhankelijk van de omvang en de aard van de watervoerende laag, de deklaag, de eventuele verontreiniging en de grondwatertoestand in natuurlijke en kunstmatige omstandigheden. Ingrepen waarbij grote vergravingen of grondwaterwinningen worden voorzien, kunnen een wijziging in de grondwaterkwetsbaarheid tot gevolg hebben. Ophoging van het gebied zal resulteren in een lokale afname van de grondwaterkwetsbaarheid doordat het grondwaterpeil dieper onder het maaiveld komt te liggen. Afgraving van het gebied zal zorgen voor een grotere kwetsbaarheid van de watervoerende laag. De ophogingen ter hoogte van de dijk en de afgravingen van de ruimingswal op de linkeroever zijn lokaal een zeer beperkt. Bovendien wordt door de afgraving van de ruimingswal het natuurlijke bodempeil hersteld. Bijgevolg kan het effect hiervan op de grondwaterkwetsbaarheid als verwaarloosbaar (0) beoordeeld worden.. 6.2.3

Wijzigingen grondwaterkwaliteit

Grondwaterverontreiniging is veelal een indirect gevolg van een aanwezige bodemverontreiniging. Voor de bespreking en beoordeling van deze effectgroep wordt dan ook verwezen naar de discipline bodem.

6.3



6.4

Synthese

Vanuit de discipline grondwater worden geen significante milieueffecten verwacht door de aanleg van het overstromingsgebied.


7

Oppervlaktewater

7.1


Bij de beschrijving van het oppervlaktewater worden volgende aspecten beschreven: hydrografie, wateroverlastproblematiek, waterkwaliteit, structuurkwaliteit. Het studiegebied binnen de discipline oppervlaktewater wordt afgebakend als het hydrografisch bekken van de Demer. Voor wat betreft de effectgroep waterkwantiteit wordt voornamelijk gesteund op de resultaten uit de opgestelde hydraulische modellering van het stroomgebied van de Nieuwe Motte (Grontmij, 2008). 7.1.1

Hydrografie

Het projectgebied is gelegen in het Demerbekken, meer bepaald het deelbekken Winge/Motte. de De Tieltse Motte is een waterloop van 2 categorie en stroomt ca. 1 km ten noordwesten van het projectgebied uit in de Grote Motte. De Grote Motte, ook wel Brede of Nieuwe Motte gede noemd, is eveneens aangeduid als waterloop van 2 categorie, en stroomt meer noordelijk uit in de Demer. De Tieltse Motte ontspringt ca. 3,5 km ten oosten van het projectgebied, in het noorden van de aangrenzende gemeente Bekkevoort. Vervolgens stroomt de Tieltse Motte voor de eerste 2,7 km in zuidwestelijke, waarna deze een knik maakt en in noordwestelijke richting verder stroomt tot de monding in de Grote Motte. de In de Tieltse Motte stromen een paar kleinere waterlopen, van 3 categorie of niet geklasseerde de, uit. Eén van deze is de Hommelse Beek (3 categorie), die ca. 140 m stroomafwaarts het projectgebied uitmondt in de Tieltse Motte (Kaart 7.1). Ten oosten van het projectgebied situeert zich een bufferbekken. Dit bufferbekken sluit via een knijpconstructie aan op de Tieltse Motte. De waterlopen vormen structurerende elementen gekenmerkt door dieper ingesneden valleien omringd door de zogenaamde getuigenheuvels (zie hoger). 7.1.2

Wateroverlastproblematiek

De Tieltse Motte en Grote Motte geven aanleiding tot aanzienlijke wateroverlast. Deze wateroverlastproblematiek is een belangrijk knelpunt voor binnen heel het Demerbekken (zie 3.1 Overstromingsproblematiek). Naar aanleiding van de wateroverlastproblematiek werd door de gemeente Tielt-Winge een opdracht gegeven voor de aanmaak van een modelleringsstudie om de bestaande wateroverlast beter in kaart te brengen, alsook modellen uitwerken om oplossingen te bieden voor deze wateroverlast. De Tieltse Motte kent afwaarts, ter hoogte van de monding in de Grote Motte en evenwijdig aan de Boekhoutstraat, een overvloedige wateraanvoer. Hier treed reeds bij een tweejarige bui wateroverlast op. Opwaarts, ter hoogte van het Rot, wordt wateroverlast vastgesteld vanaf een vijfentwintigjarige bui. De wateroverlast langs de Tieltse Motte is voornamelijk het gevolg van lokaal lage oevers en te hoge wateraanvoer (zie ook 3.1 Overstromingsproblematiek)


De wateroverlast langs de Tieltse Motte blijkt uit de aflijning van de overstromingsgevoelige gebieden alsook de recent overstroomde gebieden (Kaarten 7.1 en 7.2). Grote delen van de vallei, voornamelijk stroomafwaarts zijn aangeduid als effectief overstromingsgevoelig. Het projectgebied zelf is grotendeels aangeduid als mogelijk overstromingsgevoelig en kleine delen in het noorden en zuiden als effectief overstromingsgevoelig. 7.1.3

Waterkwaliteit

De waterkwaliteit van de waterlopen binnen het studiegebied wordt beschreven op basis van de fysico-chemische (PIO) en biologische waterkwaliteit (BBI) van de waterlopen.  De Prati-index (PIO) (Tabel 7-1) beschrijft de fysico-chemische toestand en geeft aan tot welke kwaliteitsklasse het betreffende meetpunt behoort inzake zuurstofhuishouding. De Tieltse Motte en Grote Motte blijken matig verontreinigd te zijn, voor zover de beschikbare gegevens. Voor de Hommelse Beek blijkt de kwaliteit te verbeteren van verontreinigd in 2010 naar aanvaardbaar in 2012.  De Belgisch Biotische Index (BBI) (Tabel 7-2) beschrijft de biologische toestand en geeft aan tot welke kwaliteitsklasse het betreffende meetpunt behoort op basis van de aanwezigheid van macroinvertebraten (soorten en aantal). Voor de biologische waterkwaliteit zijn er weinig doorlopend gegevens beschikbaar. Uit de recentste gegevens van 2012 blijkt de kwaliteit voor de Grote Motte matig te zijn, en voor de Tieltse Motte slecht. Gegevens van de Hommelse Beek ontbreken. Tabel 7-1: Overzicht fysico-chemische waterkwaliteit van de waterlopen in het studiegebied (Bron: VMM) Waterloop

meetpunt

omschrijving

Prati-Index (PIO)* 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012

Boekhout, RillaarseTieltse Motte 397500 weg, tov electriciteits- 2,89 3,79 3,54 3,19 3,28 3,4 2,53 cabine, opw brug Tielt-Winge, BoekGrote Motte 409300 hout/Donk, voor ver2,66 val Rafelsbroek, zijwegje Grote Motte 409400 3,46 3,65 3,30 van Sluiweg, afw weg Tielt-Winge, Hommelse 409670 Boekhoutstrt, thv 4,64 2,83 1,74 Beek betonnen kot * ≤ 1 niet verontreinigd (blauw), >1 - 2 aanvaardbaar (groen), >2 - 4 matig verontreinigd (geel), >4 – 8 verontreinigd (oranje), >8 zwaar verontreinigd (rood) Tabel 7-2: Overzicht biologische waterkwaliteit van de waterlopen in het studiegebied (Bron: VMM) Waterloop

meetpunt

omschrijving

Belgische Biotische Index (BBI)* 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012

Boekhout, RillaarseTieltse Motte 397500 weg, tov electriciteits6 4 cabine, opw brug Tielt-Winge, BoekGrote Motte 409300 hout/Donk, voor ver5 val Rafelsbroek, zijwegje Grote Motte 409400 7 6 van Sluiweg, afw weg * 9-10 zeer goede kwaliteit (blauw), 7 - 8 goede kwaliteit (groen),5-6 matige kwaliteit (geel), 3-4 slechte kwaliteit (oranje), 1-2 zeer slechte kwaliteit (rood)

Alle waterlopen in het studiegebied hebben de basiskwaliteit als waterkwaliteitdoelstelling. 7.1.4

Structuurkwaliteit

De beschrijving van de structuurkwaliteit van de waterlopen in het studiegebied is onder andere 4 gebaseerd op een bemonsteringsverslag van Visbestandopnames op de Motte

4

Van Thuyne G. & Lambeens I. (2012). Visbestandopnames op de Motte en de Winge - Bemonsteringsverslag-2011. INBO


De Tieltse Motte heeft in het algemeen een vrij meanderende loop, met een hoge structuurkwaliteit.

7.2


7.2.1

Wijziging oppervlaktewaterkwantiteit

Tijdens de uitvoering van de werken kan er mogelijk tijdelijk een invloed optreden ten aanzien van de afwatering doordat het afwateringsstelsel wordt aangepast. De werken dienen op zodanige wijze uitgevoerd te worden dat de afwatering steeds gegarandeerd blijft. Door de aanleg van een wachtbekken (GOG) worden bijkomende bergingsmogelijkheden gecreëerd. Het wachtbekken treedt in werking op het moment dat het debiet groter is dan +/- 500 l/s. Volgens de gemodelleerde toestand wordt zo het afvoerdebiet voor een vijfentwintigjarige bui afgevlakt van 1,195 m³/s in bestaande toestand naar 0,746 m³/s in de ontworpen toestand. De inrichting van het GOG zal eveneens zorgen voor een waterpeildaling ter hoogte van de monding van de Hommelse Beek in de Tieltse Motte, wat zal bijdragen tot een verbeterde waterafvoering voor de Hommelse beek. Zo stijgt het debiet voor een vijfentwintigjarige bui van 0,494 m³/s in bestaande toestand naar 0,517 m³/s in ontworpen toestand. In normale omstandigheden zal het GOG een beperkte impact hebben op het stromingsregime van de Tieltse Motte. De buis van de knijpconstructie is immers zo gedimensioneerd, met een diamater van 500 mm, dat het water bij lage debieten een gewone afvoer kent. Op het moment dat het debiet groter is dan +/- 500 l/s zal het wachtbekken zich vullen tot maximaal 26,6 m TAW. Door de buis als knijpleiding zal het bekken zich automatisch, weliswaar vertraagd, ledigen. In bepaalde omstandigheden kan, indien nodig, de schuif gesloten worden, en kan zo het gewenste debiet geregeld worden. Het maximaal vulpeil van het overstromingsgebied bedraagt 26,6 m TAW indien de schuif gesloten wordt. Bergingsvolume 7 741.62 m³ (bijlage 3: bepaling totaal buffervolume van het aan te leggen overstromingsgebied) Doorvoerdebiet 0,746 m³/s Ledigingstijd 7 741.62 /0,746 = 10 377.51 s = 2.88 u De natuurlijke berging van het projectgebied is vandaag beperkt. Een beperkt deel in het noorden en zuiden zijn aangeduid als effectief overstromingsgebied, het overige gebied is aangeduid als mogelijk overstromingsgevoelig, aangezien het een natuurlijk overstroombaar gebied is (NOG). Ten gevolge van het inschakelen van het GOG zullen weer meer natuurlijke overstromingen ter hoogte van het projectgebied optreden. Gezien het om een beperkte oppervlakte gaat wordt dit gewijzigd overstromingsregime in de vallei van de Tieltse Motte als verwaarloosbaar tot matig negatief (0/-) beoordeeld. In de huidige situatie sluit het bufferbekken ten oosten van het projectgebied via een knijpconstructie, een buis met diameter 700mm en twee kopmuren aan op de Tieltse Motte. Om opstuwing in de Tieltse Motte en een te snelle vulling van het aan te leggen bekken te voorkomen zal met de inrichting van het overstromingsgebied de leegloop van het bufferbekken aangesloten worden op de afwateringsgracht. De knijpconstructie en de eerste kopmuur blijven behouden, waarbij de afwateringsgracht zal worden aangesloten op deze eerste kopmuur. De tweede kopmuur aan de Tieltse Motte wordt afgebroken. Er wordt een tweede kopmuur met knijpconstructies voorzien op de afwateringsgracht, stroomafwaarts het bufferbekken. Door de bijkomende bergingscapaciteit in het stroomgebied zal het risico op wateroverlast afnemen. De vertraagde afvoer die door de GOG bewerkstelligd wordt zal ook een positief effect (+) hebben op de globale waterbeheersing. Door de gereduceerde piekdebieten zullen er lagere maximumpeilen stroomafwaarts de Tieltse Motte, die zich doortrekken tot de Grote Motte en de IJsbeek, zorgen voor een beperktere omvang van de te verwachten overstromingen (zie 3.2.1 Oplossing overstromingsproblematiek).


7.2.2

Wijziging oppervlaktewaterkwaliteit

Calamiteiten tijdens de werken en tijdens de exploitatie (o.a. door lekken in brandstofleidingen of morsverliezen van voornamelijk olie en/of brandstoffen tijdens het gebruik en het onderhoud van het machinepark) kunnen de oppervlaktewaterkwaliteit beïnvloeden. Door de relevante wettelijke bepalingen (zie ook discipline bodem) na te leven, kan het risico van oppervlaktewaterverontreiniging tijdens de werken tot een minimum beperkt worden. Dit effect wordt bijgevolg als verwaarloosbaar (0) beschouwd. De waterkwaliteit zal niet wijzigen door de realisatie van het GOG. Wel treedt er mogelijk lokaal en tijdelijk een gewijzigd erosie- en sedimentatieregime op als de overloopgebieden worden ingeschakeld. Dit kan een tijdelijk effect hebben op de waterkwaliteit in de Tieltse Motte en de Grote Motte stroomafwaarts het projectgebied. Dit effect is echter verwaarloosbaar (0) gezien het zeer tijdelijke karakter ervan. 7.2.3

Wijziging structuurkwaliteit

Het gewijzigd stromingsregime bij vulling van de overloopgebieden kan sedimentatie opwaarts en verhoogde erosie afwaarts veroorzaken. Het effect zal waarschijnlijk relatief beperkt zijn rekening houdend met de overstromingsfrequentie en –duur, en gezien er nog steeds een basisafvoer uit het GOG zal optreden. De Tieltse Motte bezit in het algemeen een hoge structuurkwaliteit. In het ontwerp wordt hiermee echter rekening gehouden en wordt de loop zoveel mogelijk gevrijwaard. Enkel in het noorden van het plangebied wordt de Tieltse Motte over een kleine afstand van ca. 10 m en een lengte van ca. 50 m verlegd. De Tieltse Motte vertoont hier lokaal echter geen belangrijk waardevolle structuurkenmerken. Ingrepen op de hydromorfologie van de waterloop vormen bijgevolg geen knelpunt. Uit ecologisch standpunt is het wel aangewezen deze verlegging op een natuurtechnische manier te realiseren, zonder oeververdediging zodat natuurlijke oeverontwikkeling kan plaatsvinden, en is het aanbevolen de steile oevers van de huidige loop door te trekken in het ontwerp. Onmiddellijk na uitvoering van de werken zal de structuurkwaliteit van het verlegde waterlooptraject laag zijn. Na verloop van tijd kunnen er waardevolle structuurkenmerken ontwikkelen. Het verlies aan structuurkwaliteit is bijgevolg slechts tijdelijk en treedt bovendien over korte afstand op zodat er slechts van een verwaarloosbaar tot matig negatief effect sprake is. Ter hoogte van de knijpconstructie wordt om veiligheidsredenen versteviging met stortsteen en gewapend beton voorzien. Deze verharding heeft een negatief effect op de structuurkwaliteit, maar wordt enkel zeer lokaal aangebracht, waardoor het effect als verwaarloosbaar tot matig negatief (-/0) wordt beoordeeld.

7.3

Effectbespreking en –beoordeling tov het ontwikkelingsscenario

Door de inrichting van een nieuwe collector, met afkoppeling van RWA van DWA zal enkel het RWA op de Tieltse Motte geloosd worden. Dit kan mogelijk voor een bijkomende beperkte daling van het waterpeil stroomafwaarts het projectgebied zorgen. Gezien het om een beperkte impact gaat zullen de effecten ten opzichte van het ontwikkelingsscenario grotendeels hetzelfde zijn als beschreven bij de beoordeling ten opzichte van de huidige situatie.

7.4

Synthese

De realisatie van het gecontroleerd overstromingsgebied zal voornamelijk een positief effect hebben op de overstromingsproblematiek van Tieltse Motte en Grote Motte. Bij de vooropgestelde regeling zullen overstromingen in natuurlijke overstromingsgebieden blijven optreden, maar met een beperkter risico op overstromingen voor de aanwezige woningen.


Ten aanzien van de structuurkwaliteit kan volgende milderende maatregel worden geformuleerd:  Structuurkwaliteit: bij omleggen van Tieltse Motte is het aangewezen deze omlegging op een natuurtechnische manier uit te voeren


8

Fauna en flora

8.1


8.1.1

SBZ, RAMSAR, VEN en natuurreservaten

Ter hoogte van het projectgebeid zelf zijn geen speciale beschermingszones, VEN-gebieden of erkende natuurreservaten gelegen. Het dichtstbijzijnde VEN-gebied is gelegen op ca. 200 m ten zuiden van het projectgebied, zijnde „De Vallei van de Tieltse Motte‟ (GEN-455), en 500 m naar het oosten bevindt zich het VEN-gebied „Het Walenbos‟ (GEN-546), tevens aangeduid als erkend natuurreservaat „Hagelandse Vallei - Tussen twee Motte‟ (E-222). Deze VEN-gebieden komen grotendeels overeen met het Habitatrichtlijngebied 'Valleien van de Winge en de Motte met valleihellingen‟ (BE200012) (Kaart 8.1 en 8.2). De zone rondom de oude tramdijk is op het gewestplan aangeduid als parkgebied. 8.1.2

Biologische waardering en natuurtypes

Ter hoogte van het projectgebied komen biologisch waardevolle percelen, complex van biologisch waardevolle en zeer waardevolle elementen en een complex van biologische minder waardevolle en waardevolle elementen voor (Kaart 8.3). Volgende vegetatietypes komen voor in het studiegebied: Projectgebied:  Soortenarm en soortenrijk permanent cultuurgrasland (hp(+)) met hoogstamboomgaard (kj), bomenrij (kb) en houtkant met dominantie van meidoorn (khcr)  Verlaten spoorweg met interessante bermvegetatie (ks) met bomenrij van gemengd loofhout (kbgml)  Naaldhoutaanplant met ondergroei van struiken en bomen (pmb) van gemengd loofhout (kbgml) Ten oosten:  Soortenrijk permanent cultuurgrasland (hp+) met hoogstamboomgaard (kj) en houtkant met dominantie van meidoorn (khcr) Ten westen:  Populierenaanplant op vochtige grond met elzen- en/of wilgenondergroei (lhb), natte ruigte met Moerasspirea (hf)  Eiken-haagbeukenbos (qa) met populier (kbp)  soortenrijk vochtig permanent cultuurgrasland (hp+), gedomineerd door russen (hj) en bomenrij met dominantie van Zomereik (kbq-) Stroomafwaarts Tieltse Motte  bebouwing in agrarische omgeving, losstaande hoeve (ur)  halfopen of open bebouwing met beplanting (ua)  populierenaanplant op vochtige grond met elzen- en/of wilgenondergroei (lhb)  soortenarm en soortenrijk permanent cultuurgrasland (hp(+)) al dan niet met bomenrijen met gewone es (fr) en eik (q)  struweelopslag (sz) met populier (pop) en Gewone es (frax) Hommelse beek ter hoogte van de monding in de Tieltse Motte  Eiken-haagbeukenbos (qa)  Soortenrijk permanent cultuurgrasland (hp+) met hoogstamboomgaard (kj) Bij de monding van de Tieltse Motte in de Grote Motte komen verschillende biologisch zeer waardevolle percelen voor met onder andere:


 Natte ruigte met Moerasspirea (hf) al dan niet met struik- of boomopslag van essen-olmen (va), populieren (pop) en wilg (kbs)  Eiken-haagbeukenbos (qa)  Doornstruweel (sp) 8.1.3

Fauna

8.1.3.1

Vissen

Door het Instituut voor Natuur- en Bosonderzoek (INBO) werd in 2011 visopnames uitgevoerd 5 op Tieltse en Grote Motte. Dezelfde locaties werden bemonsterd in 1999, 2003 en 2007 . De Tieltse Motte werd op één locatie bemonsterd, net afwaarts het projectgebied, ter hoogte ven de samenvloeiing met de Hommelse Beek. De Grote Motte werd op 5 plaatsen bemonsterd, waarvan één stroomopwaarts de monding van de Tieltse Motte en de overige 4 stroomafwaarts de Tieltse Motte. Tabel 8-1 toont een overzicht van de meetcampagnes. Hieruit blijkt dat tijdens de campagnes 15 soorten werden waargenomen, waarbij de Driedoornige stekelbaars de meest gevangen soort blijkt. Een indicatie voor de kwaliteit van het visbestand en dus ook voor de biotische integriteit van waterlopen is de Index voor Biotische Integriteit (IBI). De meeste bemonsterde locaties hebben een slechte tot ontoereikende kwaliteit, zoals ook de Tieltse Motte. Hier werd voor de campagne in 2001 slechts 1 soort waargenomen. Uit vergelijking met de vroegere campagnes blijkt dat de soortendiversiteit hier achteruit is gegaan, dit geldt ook voor de IBI, die tegenover 2003 sterk is gedaald.

5

Van Thuyne G. & Lambeens I. (2012). Visbestandopnames op de Motte en de Winge - Bemonsteringsverslag-2011. INBO


locatie

Grote Motte Rafelsbroek

Grote Motte – Boekhoutmolen

Grote Motte – meanders Konijnenberg

Grote Motteachter de molen Schoonhoven

Grote Motte – aan oude Demerarm

Tieltse Motte Boekhout

nummer

66631250

66631300

66631400

66631450

66631500

66646100

X

X

2007

X

2007

X

2007

X

2007

2011

X

X

2003

2007

X

1999

2011

X

X

2003

X

X

X

X

X

X

X

1999

2011

X X

X

X

2003

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

Driedoornige stekelbaars

1999

2011

X

X

2011

2003

X

2007

X

X

2003

1999

X

1999

2011

X

2003

Tiendoornige stekelbaars

1999

Jaar

baars X

X

X

X

X

X

bermpje X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

blankvoorn X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

blauwbandgrondel X

X

X

X

X

X

brasem X

X

X

X

Amerikaanse Bruine dwergmeerval X

X

X

giebel X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

karper X

X

X

bolblei

Tabel 8-1: Visbestandsopnames op de Tieltse en Grote Motte (Bron: Van Thuyne G. & Lambeens I. , 2012)

kopvoorn X

X

X

paling X

X

X

X

X

X

X

rietvoorn X

X

X

X

X

X

riviergrondel X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

snoek X

winde X

X

X

zeelt

X

X

X

0,2

0,2

0,45

0,32

0,37

0,33

0,4

0,4

0,3

0,47

0,55

0,45

0,2

0,27

0,38

0,3

0,35

0,2

0,38

0,33

0,2

0,32

0,5

0,48

IBI

Slecht

Ontoereikend

Matig

Ontoereikend

Ontoereikend

Ontoereikend

Ontoereikend

Ontoereikend

Goed

Matig

Matig

Matig

Slecht

Ontoereikend

Ontoereikend

Ontoereikend

Ontoereikend

Ontoereikend

Ontoereikend

ontoereikend

Slecht

Ontoereikend

Matig

Matig

beoordeling


X

X

X

X

X

X

X

zonnebaars

8.2


Op basis van de referentiesituatie zullen de effecten op fauna en flora beschreven en beoordeeld worden volgens de volgende effectengroepen:  Ecotoop- en habitatinname en – creatie;  Barrièrewerking en versnippering;  Verstoring;  Ecotoopwijziging door verandering van de waterhuishouding; 8.2.1

Ecotoop- en habitatinname en –creatie

De ecotoop- en habitatinname is tweeledig, nl. deze ten gevolge van de te ontwikkelen infrastructuur (ruimte-inname door realisatie van dijklichaam en gracht en het verleggen van de Tieltse Motte) en deze ten gevolge van de werfzone en de tijdelijke opslag van materieel (tijdelijke inname). Het voorliggend project ligt volgens de BWK ter hoogte van biologisch waardevolle percelen, complex van biologisch waardevolle en zeer waardevolle elementen en een complex van biologische minder waardevolle en waardevolle elementen voor. Volgende tabel geeft een begroting van de ecotoopinname ten gevolge van voorliggend project. Ingreep

Evaluatie BWK* mw

Dijk en afwateringsgracht

wz w w

te verleggen Tieltse Motte Te verhogen oude tramdijk Totaal

mw w

Beschrijving BWK

Oppervlakte (ha)

Soortenarm permanent cultuurlandschap (hp) (met soortenrijk cultuurlandschap (hp+)) soortenrijk permanent cultuurlandschap (hp+) met hoogstamboomgaard (kj), bomenrij (kb) en houtkant met dominantie van meidoorn (khcr) soortenrijk permanent cultuurlandschap (hp+) Naaldhoutaanplant met ondergroei van struiken en bomen (pmb) van gemengd loofhout (kbgml) Soortenarm permanent cultuurlandschap (hp) (met soortenrijk cultuurlandschap (hp+)) Verlaten spoorweg met interessant bermvegetatie (ks) met bomenrij van gemengd loofhout (kbgml)

ca. 0,06 ca. 0,15 ca. 0,1 ca. 0,1 ca. 0,05 ca. 0,15 ca. 0,61

* mw = complex van biologisch minder waardevolle en waardevolle elementen; w = biologisch waardevol; wz = complex van biologisch waardevolle en zeer waardevolle elementen

Het dijklichaam en de afwateringsgracht nemen bij benadering ongeveer ca. 0,41 ha in. Hoewel hierbij waardevolle en zeer waardevolle ecotopen ingenomen worden, gaat het om zeer beperkte oppervlaktes. De nieuwe dijk wordt op 1 m van de kruin rechteroever Tieltse Motte ingeplant onder taluds van 6/4. Op deze manier wordt de ecologische inrichting van de rechteroever van de Tieltse Motte en dus ook de aanwezige bomen en struiken op de oever zoveel mogelijk behouden. Er zullen een aantal bomen (2 jonge aanplanten, een eik een meidoorn en overigens voornamelijk minder waardevolle naaldbomen) moeten worden gerooid en een hoeveelheid struweel van ongeveer 300 m². Het is aanbevolen de te rooien bomen te compenseren door nieuwe aanplantingen van gelijkaardige soort langs de dijk te voorzien. Ter hoogte van de nieuwe loop van de Tieltse Motte zal ongeveer 0,05 ha minder waardevol cultuurlandschap ingenomen worden, en voor het ophogen van de oude tramdijk ongeveer 0,15 ha bermvegetatie. De bomenrij (populieren) op deze tramdijk zal behouden blijven. Gezien de eerder beperkte oppervlaktes kan dit ecotoopverlies al matig negatief (-) worden beoordeeld. Het dempen van een strook van de bedding van de Tieltse Motte betekent eveneens ecotoopinname. Hierbij wordt habitat ingenomen van aquatische fauna en flora. Het te dempen tracé heeft geen waardevolle structuurkenmerken. Dit effect is echter slechts tijdelijk, aangezien er een nieuwe bedding aangelegd wordt, en zal bijgevolg een verwaarloosbaar tot matig negatief effect (0/-) met zich meebrengen


Er kunnen maatregelen genomen worden om een interessante structuur te (laten) ontwikkelen. Belangrijk is om de inrichting van de nieuwe bedding zo natuurlijk mogelijk uit te voeren (substraat, oeverprofiel, lengteprofiel) en om deze te realiseren alvorens de oude bedding te dempen, zodat de beekloop tijdens de werken steeds watervoerend blijven. Indien in de te dempen bedding interessante soorten zouden voorkomen, kunnen deze eventueel overgebracht worden. Het is belangrijk om alvorens demping over te gaan, het aanwezige visbestand te verwijderen door elektrisch af te vissen. Gezien de beperkte lengte die gedempt wordt, en gezien de potentie van een structuurrijke heraangelegde bedding, wordt dit effect als tijdelijk en verwaarloosbaar beschouwd. Er ontstaat niet enkel ecotoopinname door het dempen van de „oude‟ bedding, maar ook bij het uitgraven van de nieuwe bedding worden bestaande ecotopen ingenomen. Deze ecotoopinname hangt af van de waarde van de huidige ecotopen, die volgens de BWK grotendeels aangeduid zijn als een complex van minder waardevolle en waardevolle elementen. Bovendien gaat het om een beperkte lengte van het te verleggen tracé met beperkte ecotoopinname van ca. 0,05 ha. dat bijgevolg als matig negatief tot te verwaarlozen (-/0) kan beoordeeld worden. Tijdens de aanlegfase kan bijkomende (tijdelijke) ecotoopinname ontstaan t.h.v. de werfzone en de tijdelijke stockage van materieel. Er wordt hier aanbevolen deze maximaal te organiseren t.h.v. zones die in een latere fase van de realisatie van het voorliggend project alsnog ingenomen worden of t.h.v. percelen met biologisch minder waardevolle ecotopen of of op plaatsen die recent nog in gebruik waren als werflocatie voor de aanleg van riolering en bufferbekken. De werken worden bovendien bij voorkeur gepland in drogere periodes in de nazomer, om zo destructie van nattere ecotopen tijdens de werken te beperken, gezien de ligging in een vochtige zone. 8.2.2

Barrièrewerking en versnippering

De negatieve impact van versnippering op de duurzame instandhouding van gebieden en populaties ontstaat door enerzijds het verlies aan leefgebied en anderzijds het effect van isolatie. Verlies van leefgebied leidt ertoe dat de habitatdiversiteit en –kwaliteit afneemt, de overgebleven habitats blootstaan aan verhoogde randeffecten en deze kleinere populaties herbergen. Toegenomen isolatie impliceert dat de uitwisseling tussen populaties bemoeilijkt tot volledig verhinderd wordt. Waar migratieroutes doorsneden worden, worden deze door organismen verlaten of, indien ze toch gevolgd worden, leidt dit tot een grotere inspanning en groter risico en uiteindelijk een grotere mortaliteit. De resultante van deze processen is een verminderde kans op duurzame instandhouding van de betrokken populaties. Door de realisatie van de dijk wordt de vallei beperkt versnipperd en het overstromingsgebied kan een zekere barrière vormen. De nieuwe dijk vormt echter geen harde infrastructuur die onoversteekbaar zou zijn voor fauna. De barrièrewerking van de knijpconstructie op vismigratie hangt voornamelijk af van het beheer van de knijpconstructie en deels ook van het type constructie dat gebruikt wordt: een schuif of een klepstuw (Van Liefferinge et al. 2004). In voorliggend project wordt een spindelschuif voorzien. Een schuif die open staat, zelfs gedeeltelijk, wordt niet als migratieknelpunt beschouwd. Een schuif vormt enkel een belemmering voor vismigratie wanneer deze gesloten is. Gezien de ligging van de buis nabij de rivierbedding en de voldoende ruime dimensionering van deze buis wordt verwacht dat ook deze geen vismigratieknelpunt zal creëren. Rekening houdend met het beheer van de knijpconstructie, wordt geen bijkomend vismigratieknelpunt gecreëerd. Enkel wanneer de schuif gesloten wordt is vismigratie tijdelijk niet mogelijk. Dit is een verwaarloosbaar effect. Bij het verleggen van de bedding van de Tieltse Motte dient de creatie van een (tijdelijke) migratiebarrière vermeden te worden. Dit kan door ervoor te zorgen dat de nieuw gecreëerde bed-


ding maximaal voldoet als habitat voor relevante soorten vooraleer de oude bedding wordt gedempt. Het resulterende effect is hierdoor dan ook verwaarloosbaar (0). Gezien het oude tramtracé reeds in verhoging ligt en de bijkomende verhoging beperkt is, met een flauwe helling van12/4 die oversteekbaar blijft voor fauna, zal het effect op de barrièrewerking en versnippering door de verhoging van de tramdijk te verwaarlozen zijn. 8.2.3

Verstoring

Om verstoring door geluid en beweging van machines en mensen tijden de aanlegfase maximaal te beperken worden de werken bij voorkeur gepland buiten het broedseizoen en voortplantingsseizoen van amfibieën en vissen. Bij voorkeur worden de ingrepen uitgevoerd in september- oktober. Niettemin zal er enige verstoring van de fauna optreden. Omdat de verstoring slechts een tijdelijk karakter heeft (enkel tijdens de werken) is het milieueffect beperkt. Indien rekening gehouden kan worden met de gewenste periode van uitvoering, vormt dit een verwaarloosbaar effect. 8.2.4

Ecotoopwijziging door verandering van de waterhuishouding

Om een inschatting te maken van het effect van overstromingen op de aanwezige vegetaties kan gebruik worden gemaakt van het rapport van De Nocker et al. 2006. Daar wordt voor elk vegetatietype de combineerbaarheid met overstromingsregimes nagegaan (zie Tabel 8-2). Omdat het overstromingsgebied vlot leeg zal lopen zal de overstromingsduur vrij beperkt zijn (ledigingstijd is +/- 9u, zie hoger). Er wordt bijgevolg uitgegaan van kortdurende overstromingen. Binnen de methodiek van De Nocker et al. 2006 betekent dit minder dan 2 weken, hoewel in het voorliggende project ledigingsduur in de grootteorde van enkele uren tot maximaal enkele dagen voorzien worden. Algemene conclusies uit de tabel zijn:  Weinig effect op de Moerasspirea-ruigte;  Verbond van Grote vossenstaart en witbolgraslanden zijn vrij tolerant ten aanzien van verschillende overstromingsregimes, met uitzondering regelmatige en frequente overstromingen in de zomer, die schadelijk tot problematisch kunnen zijn;  Elzen-essenbos is tolerant voor kortdurende overstromingen, met uitzondering van frequente overstromingen in de zomer;  Doornstruweel met Eenstijlige meidoorn is vrij tolerant voor onregelmatige winteroverstromingen. Voor regelmatige en frequentie overstromingen in de winter maar vooral overstromingen in de zomer kan het problematisch zijn;  Sub-atlantische eikenmengbossen zijn vrij tolerant voor overstromingen in de winter. Overstromingen in de zomer daarentegen zijn problematisch. Uit de Overstromingskaart van de ontworpen toestand blijkt dat de hoogste waterstanden voornamelijk zich zullen voordoen in het noordelijke deel van het overstromingsgebied, ter hoogte van de witbolgraslanden en verbond van Grote Vossenstaart. Uit de modelleringgegevens blijkt dat deze vegetaties bij T25 een waterpeil van niet meer dan 0,5 m zullen ontvangen. Indien het gaat over winteroverstromingen, worden deze goed verdragen. Zomeroverstromingen leiden echter tot de achteruitgang van graslandgemeenschappen en nitrofiele gemeenschappen. Er wordt verwacht dat de zomeroverstromingen beperkt zullen zijn. De bermvegetatie op de oude tramdijk staan zullen geen impact ondervinden van de overstromingen. Er kan besloten worden dat het ecotoopverlies beperkt is gezien de beperkte oppervlakte aan waardevolle natuurtypes die een negatieve impact zullen ondervinden. Verder stroomafwaarts, dus waar bij vulling van het GOG minder hoge waterpeilen worden verwacht zal de overstromingsfrequentie afnemen. Uit het verschil tussen de huidige overstromingen en gemodelleerde overstromingen (zie Figuur 3-7) blijkt dat de waterpeildalingen zich voornamelijk zullen voordoen daar waar bebouwing voorkomt, maar ook ter hoogte van populierenaanplanten, soortenarm en soortenrijk grasland, eiken- en haagbeukbossen, moerrasspirea en struweelopslag. Gezien de eerder beperkte oppervlakte van verschil in overstromingsregime en


er verwacht wordt dat de het grondwaterpeil niet zal wijzigen, wordt de wijziging van plantengemeenschappen stroomafwaarts het GOG beperkt ingeschat en is het effect verwaarloosbaar (0). Tabel 8-2: Inundatietabel voor combineerbaarheid van waterberging met natuurtypen (Bron: De Nocker et al. 2006)

Periode

Frequentie*

Duur (dagen)

Diepte (cm)

MoerasVerbond Witbolgrasspirea-ruigte van Grote land Vossenstaart

Doornstruweel met eenstijlige meidoorn

Subatlantisch eikenmengbos, zure, arme variant

Elzenessenbos met Slanke sleutelbloem

3 3 3 2 2 1 2 2 2 2 2 1 2 2 2 1 1 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0

3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 2 2 0 3 3 2 1 1 0 2 2 1 1 1 0

Score** Onregelmatig <14

Onregelmatig >14

Regelmatig

<14

Regelmatig

>14

Frequent

<14

Frequent

>14

Winter

Onregelmatig <14

Onregelmatig >14

Regelmatig

<14

Regelmatig

>14

Frequent

<14

Frequent

>14

Zomer

<20 20-50 >50 <20 20-50 >50 <20 20-50 >50 <20 20-50 >50 <20 20-50 >50 <20 20-50 >50 <20 20-50 >50 <20 20-50 >50 <20 20-50 >50 <20 20-50 >50 <20 20-50 >50 <20 20-50 >50

3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 2 3 3 2 2 2 2

3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 2 2 3 2 2 1 1 0 1 1 0 1 0 0 1 0 0

3 3 3 3 3 2 2 2 2 2 2 1 2 2 1 2 1 1 3 3 2 2 2 2 1 1 0 1 1 0 1 0 0 1 0 0

3 3 2 2 2 1 2 1 1 1 1 1 2 1 0 1 0 0 2 2 1 2 1 1 2 1 0 1 0 0 1 0 0 0 0 0

* Frequentie: onregelmatig: 1/25-1/10 jaar, regelmatig: 1/10-1/2 jaar, frequent: >1/2 j ** score: 0: niet combineerbaar, 1: slecht combineerbaar, 2: matig combineerbaar; 3: goed combineerbaar

8.2.5

Ecotoopwijziging door verontreiniging

Tijdens de grondwerken bestaat het risico dat vervuilende stoffen, aanwezig in de aangevoerde slibgronden, verder verspreid worden bij de aanleg van de winterdijk door klimatologische en chemische processen. Dit kan dan onrechtstreeks wateren bodemvervuiling veroorzaken (cfr. resp. disciplines). Door de strenge wetgeving en controle is het evenwel vrij onwaarschijnlijk dat dit zal optreden. Hierdoor wordt het effect als verwaarloosbaar (0) beoordeeld.

8.3




8.4

Synthese

Voorliggend project heeft een beperkt negatief tot verwaarloosbaar effect op de fauna en flora in het projectgebied. Voor de inrichting van de dijk zal een zeer kleine oppervlakte waardevol ecotoop verdwijnen, met het kappen van enkele bomen en struweel. Om bijkomende impact te beperken worden een aantal milderende maatregelen geformuleerd:  Tijdens de aanlegfase kan bijkomende (tijdelijke) ecotoopinname ontstaan t.h.v. de werfzone en de tijdelijke stockage van materieel. Er wordt hier aanbevolen deze maximaal te organiseren t.h.v. zones die in een latere fase van de realisatie van het voorliggend project alsnog ingenomen worden of t.h.v. percelen met biologisch minder waardevolle ecotopen of op plaatsen die recent nog in gebruik waren als werflocatie voor de aanleg van riolering en bufferbekken.  De werken worden bij voorkeur gepland in drogere periodes in de nazomer, om zo destructie van nattere ecotopen tijdens de werken te beperken, gezien de ligging in een vochtige zone.  Om verstoring door geluid en beweging van machines en mensen tijden de aanlegfase maximaal te beperken worden de werken bij voorkeur gepland buiten het broedseizoen en voortplantingsseizoen van amfibieën en vissen. Bij voorkeur worden de ingrepen uitgevoerd in september- oktober.  Bij het verleggen van de bedding van de Tieltse Motte dient de creatie van een (tijdelijke) migratiebarrière vermeden te worden. Dit kan door ervoor te zorgen dat de nieuw gecreëerde bedding maximaal voldoet als habitat voor relevante soorten vooraleer de oude bedding wordt gedempt.  Te verwijderen KLE‟s worden in de mate van het mogelijk terug aangeplant.  Het is aanbevolen de te rooien bomen te compenseren door nieuwe aanplantingen van gelijkaardige soort langs de dijk te voorzien.


9

Landschap, bouwkundig erfgoed en archeologie

9.1


In de beschrijving van de referentiesituatie wordt het studiegebied gesitueerd op macro-, mesoen microniveau. Op macroniveau worden de drie projectgebieden gesitueerd binnen de traditionele landschappen. Aan de hand van de landschapsatlas wordt het landschap op mesoniveau beschreven. Op microniveau wordt dieper ingegaan op de lokale landschappelijke structuren en elementen. Naast de situering wordt beknopt ingegaan op erfgoed en archeologie. 9.1.1

Macroniveau

Het studiegebied is gelegen in het traditionele landschap „Zandige Hageland‟ (510000), subeenheid van het traditionele landschap „Hageland‟ (50000). Het Hageland wordt gekenmerkt door een heuvellandschap met beboste heuvelruggen en valleien met geassocieerde wegen en rijbebouwing op de overgang. De weidse panoramische meestal gerichte vergezichten worden begrensd door topografie en vegetatie. De bebouwing situeert zich voornamelijk in rijbebouwing langs wegen die behoren tot de open ruimte, de verspreide bebouwing is meestal storend maar zelden ruimtebegrenzend. De wenselijkheden voor toekomstige ontwikkelingen voor dit landschap zijn:  behoud van de landschappelijke identiteit en herkenbaarheid die gekenmerkt wordt door een duidelijke toposequentie van het landgebruik;  herstel bocage-elementen in de valleien;  beschermen bronzones op de hellingen. 9.1.2

Mesoniveau

Het projectgebied is gelegen in een vallei tussen twee heuvelruggen met een oost-west oriëntatie, zijnde de Houwaartse berg in het noorden en de Bensberg in het zuiden. Deze brede centrale Hagelandse vallei wordt gekenmerkt door verschillende boscomplexen die deze vallei een gesloten karakter geven. In deze vallei vormen de beekvalleien open structurerende elementen. De Tieltse Motte vormt tevens een verbindingsgebied tussen het Rafelsbroek en de Ralishoek. 6 Ook de oude trambedding, die het projectgebied begrenst, vormt een structurerend element.

 Landschapsatlas Ter hoogte van het projectgebied zijn geen ankerplaatsen gelegen. De dichtstbijzijnde ankerplaats „Walenbos‟ (A20015) bevindt zich op ca. 500 m ten zuidwesten. Het Walenbos, gelegen ten noorden van Sint-Joris-Winge, tussen Houwaart en Tielt, is als boscomplex niet veel ouder dan 1900 en bestond vroeger vooral uit beemden, akkertjes en turfkuilen. Er zijn talrijke sporen van oude ontginning en uitbating zichtbaar. Het projectgebied valt volledig binnen de relictzone „Walenbos – Kleefberg – Bensberg – Osseberg – Tieltse Broeken‟ (R20069). Dit uitgestrekte boscomplex gelegen in een vallei bestaat

6

Bron: Gemeentelijk Ruimtelijks Structuurplan Tielt-Winge.


zowel uit broekbossen als hellingsbossen. Ten tijde van Ferraris bestond het gebied ter hoogte 7 van de Tieltse Motte uit beemden met perceelsrandbegroeiing en enkele percelen bos. Ook op de Vandermaelenkaart komt een gelijkaardig beeld naar voren, met voornamelijk graslandpercelen in de valleien, maar met een beperkte toename van akkerland. In de ruimere omgeving is er een toename van bos. Het huidige landschap is slechts beperkt veranderd. Daar waar de weilanden bewaard zijn, is de perceelsrandbegroeiing deels behouden, ook de perceelsvormen van de vroegere beemden zijn bewaard gebleven. Het projectgebied wordt in het westen begrensd door het lijnrelict „Traject van de buurtspoorweg tussen Rillaar – Tielt-Winge – Meersel-Kiezegem‟ (L20076). Deze spoorweg werd aangelegd de ste omstreeks de eeuwwisseling van de 19 en 20 eeuw, en werd afgeschaft in 1953. In het centrum van Tielt zijn twee puntrelicten gelegen op ca. 600 m ten zuidwesten van het projectgebied. Het gaat om de „O.L.V. kerk‟ (P20814) en de „O.L.V. Pastorij‟ (P21094). De Onze-Lieve-Vrouwe kerk is op een heuvel gebouwd, lokaal ook wel „de berg‟ genoemd, en domineert het landschap in alle richtingen. De oudste gedeelten van deze kerk stammen uit de mode gelijk 13 , 15de en 16de eeuw, in de 19de eeuw gebeurden neogotische aanpassingen. Ze werd gedeeltelijk in ijzerzandsteen opgetrokken, afkomstig van de Diestiaanruggen.

Figuur 9-1: Ferrariskaart (ca. 1777) met situering project (rood)

7

Een beemd is een laaggelegen graslandperceel.


Figuur 9-2: Vandermaelenkaart (ca. 1850) met situering project (rood)

 Bouwkundig erfgoed en archeologie Ter hoogte van het projectgebied is geen beschermd erfgoed, noch bouwkundig erfgoed gelegen. De dichtstbijzijnde bouwkundige relicten zijn gelegen in de kern van Tielt, zijnde de „Parochiekerk Onze-Lieve-Vrouw‟ (ID 27816) (zie hoger) en een „landbouwerswoning‟ (ID 27838). Ter hoogte van het projectgebied zijn geen gekende archeologische vondsten gesitueerd. Figuur 9-3 geeft een overzicht van de vondsten in de omgeving zoals weergegeven in de Centrale Archeologische Inventaris. De dichtstbijzijnde vondst (ID1022) situeert zich op ca. 700 m ten noordwesten van het projectgebied. Het gaat om de locatie van een verdwenen watermolen (zichtbaar op de Ferrariskaart als „Meys Molen‟). De vondsten in de ruimtere omgeving betreffen onder andere enkele losse vondsten met lithisch materiaal uit de steentijd, aan de rand van de Diestiaanruggen (ID1780, ID3222, ID1777). Verder werden ook Romeinse vondsten gedaan van aardewerk en dakpannen, ter hoogte van het kerkhof van Tielt (150582, 158928), en werde den twee middeleeuwse sites met walgracht (ID2031, ID3225) en een 17 eeuwse hoeve gelokaliseerd. Ook de nog bestaande Onze-Lieve-Vrouwe kerk werd opgenomen in de Inventaris.


Figuur 9-3: Archeologische vondsten in de omgeving van het projectgebied (rood) (Bron: CAI)

9.1.3

Microniveau

De beekvallei van de Tieltse Motte wordt in de omgeving van het projectgebied gekenmerkt door natte weilanden. Ten oosten van het projectgebied, ter hoogte van de weilanden, bevindt zich een recent aangelegd bufferbekken. In de omgeving, voornamelijk in het westen, maar ook in het noorden en zuiden, zijn een aantal bospercelen gelegen die de zichtbaarheid van de open graslanden begrenzen. Ook de waterloop zelf wordt omgeven door gelieerd groen. Verder in het westen, noorden zuiden en zuidoosten wordt het studiegebied omgeven met woonlinten en door verspreide bebouwing in het oosten. Het projectgebied wordt in het westen begrensd door de oude tramdijk, tussen Rillaar – TieltWinge – Meersel-Kiezegem. Op het noordelijke deel van de tramdijk in het projectgebied is een bomenrij gesitueerd.


Figuur 9-4: zicht op het projectgebied vanuit het noordoosten (Bron: Google Streetview)


9.2


9.2.1

Structuur- en relatiewijziging

De geplande ingrepen van voorliggend project liggen binnen de relictzone „Walenbos – Kleefberg – Bensberg – Osseberg – Tieltse Broeken‟. De dijk wordt ingericht ter hoogte van oude beemden, die teruggaan tot de tijd van Ferraris (1777). De dijk zal bijgevolg de relatie van deze beemden langs beide kanten van de dijk verstoren. Anderzijds is deze relatie reeds deels vervaagd door de begroeiing langs de Tieltse Motte, waardoor het weiland in het projectgebied min of meer ligt ingesloten tussen deze begroeiing en de oude tramdijk. Bovendien is de hoogte van de dijk ten opzichte van het maaiveld beperkt tot maximaal ca. 1,5 m, daar waar de dijk aansluit bij de bestaande tramdijk. Naar het zuiden toe blijft de hoogte beperkt tot minder dan 1 m en vermindert geleidelijk waarna ze in het zuidelijkste punt aansluit bij het bestaande maaiveldniveau. Aangezien de oude tramdijk reeds verhoogd in het landschap aanwezig is, en de bijkomende verhoging beperkt blijft tot het noordelijke deel met maximaal ca. 40 cm, is de impact hiervan verwaarloosbaar. Ook de impact van de afwateringsgracht aan de buitenkant van de dijk is, gezien de beperkte diepte van 20 cm, te verwaarlozen. Bovendien wordt de oorspronkelijke landschapsstructuur hier reeds beperkt en lokkaal verstoord door het recent aangelegd bufferbekken. Algemeen kan gesteld worden dat de effecten van de geplande ingrepen op de bestaande landschappelijke structuur en relaties beperkt zijn, gezien de beperkte omvang van de werken, en als matig negatief tot verwaarloosbaar (-/0) te beoordelen zijn. 9.2.2

Wijziging van erfgoedwaarde

Ter hoogte van het projectgebied bevindt zich het lijnrelict „Traject van de buurtspoorweg tussen Rillaar – Tielt-Winge – Meersel-Kiezegem‟. Deze spoorlijn is in het huidige landschap zichtbaar als een berm. Deze berm alsook de bomenrij op deze berm blijven behouden. Bovendien wordt de berm gedeeltelijk, weliswaar beperk, verhoogd, waardoor zijn aanwezigheid in het landschap enigszins versterkt wordt. De impact op dit lijnrelict kan bijgevolg als verwaarloosbaar (0) beoordeeld worden. Gezien de beperkte omvang van de ingrepen en de afstand tot de overige erfgoedwaarden zal de impact hierop te verwaarlozen (0) zijn. Ter hoogte van het projectgebied zijn geen archeologische vondsten gemeld. Dit wil echter niet zeggen dat er in de bodem geen archeologisch erfgoed aanwezig is. De gekende archeologische vindplaatsen zijn immers slechts een fractie van de totale hoeveelheid erfgoed aanwezig in de bodem. De beperkte wijzigingen in landgebruik (beemden) en perceelsstructuur, en het gebruik als weiland wijzen er erop dat de het projectgebied weinig verstoring heeft gekend. Vergravingen (ter hoogte van de afwateringsgracht, af te graven ruimingswal en te verleggen Tieltse Motte) en compactie van de bodem (ter hoogte van de nieuwe dijk) kunnen nefast zijn voor het bodemarchief en leiden tot fysieke aantasting en verdwijnen van het aanwezige archeologische erfgoed. De afgravingen blijven zowel qua oppervlakte als qua diepte, beperkt tot de bovenste laag teelaarde, met uitzondering van de te verleggen Tieltse Motte. Ook de ophogingen blijven beperk in omvang waardoor de impact op het archeologisch erfgoed als matig (-) negatief beoordeeld. Aanvullend op de sectorale wetgeving die o.a. voorziet in de meldingsplicht van archeologische vondsten (art.8 van het decreet houdende de bescherming van het archeologisch patrimonium van 30 juni 1993), is een voorafgaande veldkartering en indien nodig een noodopgraving in functie van ongekend archeologisch erfgoed wenselijk daar waar vergraven wordt. 9.2.3

Wijziging perceptieve kenmerken en belevingswaarde

Tijdens de werken zullen de verschillende deelgebieden tijdelijke werflandschappen worden. De aanleg van de geplande ingrepen leiden enerzijds tot het plaatselijk verwijderen van vegetatie (struiken en bomen) en anderzijds zullen machines, kranen, aan- en afvoer met vrachtwagens, werfketen, opslag van materieel, grondopslag, puinopslag, ... tijdelijke landschapselementen


vormen. Deze werken zullen dus een verstorend invloed hebben op de landschappelijke structuur, gezien het tijdelijke karakter is het effect echter matig negatief tot verwaarloosbaar (-/0). De aanleg van de dijk zal gepaard gaan met het verdwijnen van de vegetatie, zijnde een aantal bomen en een oppervlakte struweel, langs de Tieltse Motte. Dit zal een negatief effect hebben op de landschapsecologische waarde en leiden tot landschapsverschraling. Op kleine schaal zal het landschapsbeeld vanuit het oosten gedeeltelijk veranderen. De visuele kenmerken worden van hieruit echter grotendeels bepaald door achterliggende vegetatie, zijnde de hoge populierenaanplantingen. De nieuwe dijk, wordt ingericht op 26,9 m TAW, wat overeenkomt met een maximale hoogte boven het maaiveld van ca. 1,5 m, maar op de meeste plaatsen beperkt is tot minder dan 1 m. Deze dijk vormt een artificieel landschapselement in een natuurlijke omgeving, maar betekent naast de oude tramdijk geen volledig nieuw element. Bovendien wordt het landschapsbeeld reeds beperkt verstoord door het recent aangelegd bufferbekken ter hoogte van de open weilanden.Het algemene beeld en de openheid/geslotenheid van het landschap zal ten gevolge van de aanleg van het overstromingsgebied slechts lokaal en beperkt wijzigen. Het effect van de uit te graven langsgrachten zal te verwaarlozen zijn naast de dijktracés. Ook het effect van de verhoging van het dijktracé en de verlegging van de Tieltse Motte zijn gezien de beperkte omvang verwaarloosbaar. Vanaf het westen wordt het zicht op het projectgebied verhinderd door de kleine boscomplexen (voornamelijk populierenaanplant) ten westen van het projectgebied. Gezien de beperkte omvang kan de impact van het dijktracé op de perceptieve kenmerken en belevingswaarde kan bijgevolg als matig negatief tot verwaarloosbaar (-/0) beoordeeld worden.

9.3

Effectbeschrijving en –beoordeling tov het ontwikkelingsscenario


9.4

Synthese

Globaal kan gesteld worden dat de effecten op landschap en erfgoed beperkt zijn. Gezien de beperkte omvang van de nieuwe dijk, en de aanwezigheid van de bestaande oude tramdijk wordt de impact op de landschappelijke structuur en visuele kenmerken als beperkt ingeschat. Ook de impact op de aanwezige erfgoedwaarde, zijnde het lijnrelict, is verwaarloosbaar. De mogelijke impact op ongekend archeologisch erfgoed vormt wel een aandachtspunt.


10

Mens - ruimtelijke aspecten

10.1


Voor de beschrijving van de referentiesituatie wordt uitgegaan van de ruimtelijke structuurplannen, het gewestplan, topografische plannen, aangevuld met eigen waarnemingen van de feitelijke toestand. Het projectgebied is gelegen op het grondgebied van de gemeente Tielt-Winge. Volgens het gewestplan (Kaart 2.5) is het projectgebied gedeeltelijk aangeduid als parkgebied, ter hoogte van de oude tramdijk, en gedeeltelijk als agrarisch gebied, het oostelijke deel. In de volgende paragrafen wordt de referentiesituatie besproken voor de functies wonen, werken/landbouw, recreatie en mobiliteit. 10.1.1

Wonen

Ca. 450 m ten zuidwesten van het projectgebied ligt de dorpskern van Tielt. Tielt wordt in het Gemeentelijk Ruimtelijk Structuurplan (GRS) aangeduid als hoofddorp en bestaat uit een uitgestrekt straatdorp met de centrumstraten Rillaarseweg, Kruistraat en het westelijk deel van de Heuvelstraat. Het noordelijke deel wordt gemarkeerd door een kleine heuvel („Berg‟) waarop de Onze-Lieve-Vrouwe kerk gesitueerd is. Tielt ontwikkelde zich de laatste decennia tot een kern met een eigen handels- en voorzieningenniveau. De verbindingswegen naar het dorp, zijnde de Rillaarseweg ten westen van het projectgebied, en de Dorpsstraat ten zuid-zuidoosten van het projectgebied worden gekenmerkt als woonlinten. Ook de plaatselijke wegen, zijnde de Stekstraat, ten zuiden van het projectgebied, en het noordelijke deel van de Boekhoutstraat, ten noorden van het projectgebied, worden omzoomd door woonlinten. Her en der komt ook verspreide bebouwing voor, voornamelijk ten oosten van het projectgebied. In het projectgebied zelf zijn geen woningen gelegen. In het noorden grenst het gebied aan de tuin van een woning en aansluitend in het zuiden bevindt zich de lintbebouwing langs de Dorpsstraat. 10.1.2

Werken/landbouw

Ter hoogte van het projectgebied en in de omgeving bestaat de landbouw voornamelijk uit weiland. Dit is typerend voor de nattere valleien in het Hageland, waarin weilanden eerder versnipperd voorkomen en aansluiten bij natuurgebieden. Ten noordoosten van het projectgebied, op heuvelflank en heuvelrug, bevindt zich een groter aaneengesloten landbouwzone met grotere percelen, voornamelijk akkerland. Binnen het overstromingsgebied zijn twee weilandpercelen gelegen van ongeveer 1 ha (noordelijk perceel) en 0,3 ha (zuidelijk perceel). In het oosten van het projectgebied, ter hoogte van de geplande dijk en afwateringsgracht is een bouwvallige stal gelegen. Ten oosten van het projectgebied is een deel van de hier gelegen weilanden verdwenen en versnipperd in functie van het aangelegde bufferbekken.


Volgens de landbouwwaarderingskaart (Kaart 10.1) hebben de gronden ter hoogte van het projectgebied een lage tot zeer lage waardering. Het gebied is wel gelegen in de zuidwestelijke rand van het herbevestig agrarisch gebied „Landbouwgebied Scherpenheuvel‟ (Kaart 10.2). Net ten zuiden van het projectgebied bevindt, aan de Dorpsstraat, zich het bedrijventerrein „BVBA Houtzagerij Broos‟, opgenomen in het „sectoraal BPA zonevreemde bedrijven‟ en goedgekeurd in het besluit van 16 januari 2006. 10.1.3

Recreatie

Het Hageland wordt gepromoot als toeristisch-recreatief gebied met waardevolle landschappen, waardoor dan ook verschillende wandel- en fietsroutes werden geselecteerd. Volgende wandel-, fiets- en menroutes bevinden zich in de omgeving van het projectgebied:  Wandelnetwerk „Hagelandse heuvels‟ loopt langs het Hazenpad, Boekhoutstraat en Linzestraat rondom het projectgebied (knooppunten 220-28-27)  Fietsknooppuntennetwerk loopt langs de Dorpsstraat, Lindestraat en Boekhoustraat (knooppunten 73-05).  Tieltse menroute loopt langs de Dorpsstraat en Rillaarseweg (knooppunten 7-9)

Figuur 10-1: Fietsknooppuntennetwerk (links) en wandelknoopuntennetwerk (rechts) in de omgeving van het projectgebied (rood)

10.1.4

Mobiliteit

De Dorpsstraat en Rillaarseweg zijn aangeduid als Functionele fietsroute. Beide wegens zijn tevens aangeduid als verbindingswegen en bezitten een 2*1 wegprofiel met fietspad langs beide zijden. De overige wegen rondom het projectgebied, zijnde de Stekstraat, Boekhoustraat, Lindestraat en Hazenpad, zijn plaatselijke wegen met 2 of 1 rijstroken. Op de oude tramdijk ligt een pad dat berijdbaar is vanaf het Hazenpad tot aan het projectgebied. De ontsluiting van het gebied gebeurt via de Dorpsstraat – Zandstraat – Schoonderbeukensweg naar de autosnelweg E314, ca. 1,5 km ten noorden van het projectgebied, via het open afrittencomplex Tielt-Winge (23). De buslijnen 390 (Aarschot – Tielt – Tienen) en 374 (Leuven, Gasthuisberg – Houwaart – Tielt) gaan doorheen de Rillaarsweg, en de lijnen 376 (Tielt, Stelplaats – Teilt – Berg) en 370 (alternatieve route, Leuven, Gasthuisberg – Tielt – Diest) gaan doorheen de Dorpsstraat.


10.2

Beschrijving en beoordeling van de milieueffecten

10.2.1

Wijziging ruimtegebruiksfuncties

De ruimte-inname tijdens de werken, ten behoeve van materiaalopslag, werfzone en werfverkeer, is van tijdelijke aard. De ruimte die wordt ingenomen voor de werfzone wordt nadien immers in de bestaande toestand hersteld. Deze werfzone wordt vermoedelijk voorzien op de rechteroever, in een zone van 5 m ten oosten van de eigenlijke werken. Hierdoor kan een zeker oppervlakte weiland en een beperkte oppervlakte akkerland ingenomen worden. Gezien het echter om een beperkte oppervlakte gaat en bovendien tijdelijk effect wordt de impact matig negatief tot verwaarloosbaar (-/0) beoordeeld. Door de werfzones en werfwegen zo sterk mogelijk te concentreren in en rond de zone waar de dijk wordt aangelegd of in te richten op plaatsen die recent nog in gebruik waren als werflocatie voor de aanleg van riolering en bufferbekken, wordt dit effect bovendien in belangrijke geminimaliseerd. Daar waar bovengrondse ruimte wordt ingenomen kan permanente wijziging van ruimtegebruiksfuncties optreden. De in te nemen oppervlakte ten gevolge van de aanleg van de dijk en afwateringsgracht en de te verleggen Tieltse Motte zal echter beperkt blijven. In totaal gaat het om minder dan 0,5 ha. De binnendijkse ruimte zal na de inrichting van de dijken in gebruik kunnen blijven als weiland, waardoor hiervoor geen ruimteverlies optreedt. Door de verlegging van de Tieltse Motte dient voor de aanleg van het dijktracé geen eigendom van het aansluitende perceel in het noorden ingenomen te worden. Voor de gronden ter hoogte van de nieuwe dijk dienen de nodige grondinnemingen te gebeuren. De in te nemen gronden hebben een beperkte oppervlakte en sluiten echter zoveel mogelijk aan bij de waterloop waardoor de innemingen tot een minimum beperkt worden. Het grondgebruik van de in te nemen ruimte betreft hoofdzakelijk struweel met bomen en een beperkte oppervlakte weiland. Door de werken en de aan te leggen dijk en afwateringsgracht zal 1 stal verplaatst moeten worden. Gezien het om slechts één bouwvallige stal gaat, die bovendien makkelijk verplaatst kan worden, is de impact hierop te verwaarlozen. De impact op de ruimtegebruiksfuncties van voorliggend project kan bijgevolg als matig negatief tot verwaarloosbaar (-/0) beoordeeld worden. 10.2.2

Hinder en belevingswaarde

Gedurende de aanlegfase kan tijdelijke hinder (geluid, trillingen en stof) optreden voor de omringende woningen. Ook ten aanzien van recreanten kan tijdelijke hinder optreden. De mate van de hinder zal afhangen van de duur van de werken, het type in te zetten materieel (niet gekend) en van de locatie van de werftoegang. Vermoedelijk zal de werftoegang vanuit het zuiden worden voorzien, zodat het werfverkeer via een veldweg kan worden afgewikkeld naar de Dorpsstraat. Hierbij is het aanbevolen het werfverkeer verder om te leiden in westelijke richting, zodat niet door de kern van Tielt-Winge moet. De werken en het werfverkeer kan tijdelijk hinder veroorzaken voor de omwonenden, en woningen langs de werfroute. Gezien het tijdelijke karakter ervan wordt de veroorzaakte hinder ten aanzien als matig negatief (-) beoordeeld. Tijdens de exploitatiefase kunnen de omwonenden visuele hinder ondervinden van de dijk. Zoals reeds besproken bij de discipline landschap, bouwkundig erfgoed en archeologie zal deze visuele hinder hoofdzakelijk gelden voor de woningen ten oosten van het projectgebied. De achtertuinen van de woningen in de Lindestraat en Dorpsstraat, en de woning ten noorden van het projectgebied geven immers zicht op het projectgebied, en op de in te richten dijk. Het verwijderen van de vegetatie en oprichting van de dijk zullen het landschapsbeeld lokaal wijzigen. De visuele kenmerken worden van hieruit echter grotendeels bepaald door achterliggende vegetatie, zijnde de hoge populierenaanplantingen. De nieuwe dijk, wordt ingericht op 26,9 m TAW, wat overeenkomt met een maximale hoogte boven het maaiveld van 1,5 m, maar op de meeste plaatsen beperkt is tot minder dan 1 m. Het algemene beeld en de openheid/geslotenheid van het landschap blijft dus grotendeels bewaard. De visuele impact beperkt zich tot de enkele woningen, die bovendien de zichtbaarheid vanaf de omliggende wegen naar


het projectgebied belemmeren, waardoor de impact op de recreatieve functie langs deze wegen te verwaarlozen is. De woning direct aansluitend ten noorden van het projectgebied, zou ten gevolge van de oprichting van het fietspad op de dijk wel enige hinder en inkijk kunnen ondervinden, van fietsverkeer op de dijk. Ten aanzien hiervan is het aanbevolen een voldoende hoge groenbuffer te voorzien tussen de woning en de dijk zodat inkijk verhinderd wordt. Het effect op de belevingswaarde van de overige ingrepen, zijnde de afwateringsgracht, de verhoging van de oude tramdijk en de verlegging van de Tieltse Motte, is bovendien te verwaarlozen naast de inrichting van het dijktracé. Het GOG leidt niet tot een noemenswaardige wijziging van de globale waterhuishouding (grondwaterregime en overstromingsregime, zie disciplines gronden oppervlaktewater). De gronden binnen het overstromingsgebied zijn bovendien overwegend in gebruik als weiland, begrazen door schapen. Tijdens de inwerkingtreding van het overstromingsgebied kan het vee zich verplaatsen naar het naburige perceel ten zuidwesten van het projectgebied. Uiteindelijk zal de inrichting van de dijk voornamelijk een significant positief (++) effect hebben. Het risico op wateroverlast ten aanzien van de woningen in de Hazenpad, Boekhoustraat en Rillaarseweg zal immers afnemen. Ook zal het mogelijk bijkomende gemeentelijke fietspad op de nieuwe dijk een positief effect hebben op het fietsverkeer in de omgeving. 10.2.2.1

Mobiliteit

Het voorliggende project zal gepaard gaan met de af- en aanvoer van grond en ander materiaal. In onderstaande tabel worden de hoeveelheden van deze materialen weergegeven en de overeenkomstige transportbewegingen. Hoeveelheid in m³

Aantal vrachtwagens (15 m³/vrachtwagen)

Aanvoer grond

± 842

± 57

Afvoer grond

± 326

± 22

Fundering Steenslagfundering Schraal beton

± 339 ± 176

± 23 ± 12

Verharding (asfaltbeton)

± 132

±9

Het totale aantal benodigde transportbewegingen wordt geschat op 123. De werftoegang zal vermoedelijk plaatsvinden via het zuiden, zodat het werfverkeer via een veldweg kan worden afgewikkeld naar de Dorpsstraat. De Dorpsstraat heeft een voldoende ruim profiel voor vrachtverkeer (2x1 rijstrook met apart fietspad langs beide kanten). Bij verdere omleiding van het werfverkeer is het aanbevolen deze vanaf de Dorpsstraat af te wikkelen in westelijke richting, zodat het vrachtverkeer niet door de kern van Tielt-Winge moet. Bij het in- en uitrijden van de toegangsweg bestaat er een verhoogd risico op ongevallen tussen het vrachtverkeer en fietsverkeer voorkomen. Tijdens de aanlegfase wordt daarom aanbevolen om alternatieve routes voor het fietsverkeer te voorzien en de werfuitgangen duidelijk te signaliseren. Door het bijkomende vrachtverkeer wordt op voorgenoemde wegen een toename van de verkeersdrukte verwacht, en een verhoogde stof- en geluidshinder. Gezien het een tijdelijk effect betreft en het grondverzet verspreid in de tijd gebeurd kan het effect als matig negatief (-) beoordeeld worden. 10.2.3

Wijziging ruimtelijke structuur en samenhang

Zoals reeds hierboven vermeld kan tijdens de aanlegfase een verstoring van het lokale verkeer ter hoogte van het Hazenpad optreden. Dit effect wordt omwille van de beperkte verkeersintensiteit als matig negatief beoordeeld (-).


Tijdens de exploitatiefase blijft de bereikbaarheid van het huidige wegennet ongewijzigd. Bovendien zal een weg op de aan te leggen dijk de bereikbaarheid van deze dijk, bij werken, garanderen. Daarnaast zorgt een mogelijk fietspad op de nieuwe dijk voor een bijkomende fietsverbinding. Ook de landbouwpercelen binnenin en rondom het projectgebied blijven bereikbaar. Het weiland binnen het projectgebied zal bereikbaar blijven via de huidige toegang vanuit het zuidwesten. De oude tramdijk wordt in dit zuidelijke deel immers niet verhoogd. De percelen ten oosten van het projectgebied blijven eveneens bereikbaar via de huidige toegangen vanuit het oosten. Bovendien leidt de bouw van de dijk niet tot versnippering aangezien het nieuwe dijktracé de perceelsgrenzen volgt langs de loop van de Tieltse Motte, die reeds als barrière werkt voor de landbouw. Het effect op de ruimtelijke structuur en samenhang tijdens de exploitatiefase kan bijgevolg als verwaarloosbaar (0) beoordeeld worden.

10.3

Effectbespreking en –beoordeling tov het ontwikkelingsscenario


10.4

Synthese

Met uitzondering van tijdelijke geluids- en verkeershinder gedurende de werken worden er geen negatieve effecten voor de mens verwacht. Om eventuele hinder en inkijk ten gevolge van het fietspad op de dijk ten aanzien van de woning grenzend ten noorden van het overstromingsgebied te verhinderen is het aanbevolen een voldoende hoge groenbuffer te voorzien tussen de woning en de dijk. Het project heeft voornamelijk positieve effecten voor de woningen in het Hazenpad, de Boekhoustraat en Rillaarseweg. Door het oprichten van het overstromingsgebied wordt het overstromingsrisico beperkt. Om de verkeershinder voor de omwonenden maximaal te beperken kunnen volgende maatregelen worden getroffen:  Werfverkeer vanaf de Dorpsstraat afwikkelen in westelijke richting om centrum van TieltWinge te vrijwaren van vrachtverkeer.  Tijdens de aanlegfase wordt aanbevolen om alternatieve routes voor het fietsverkeer te voorzien en de werfuitgangen duidelijk te signaliseren om risico op ongevallen tussen het werfverkeer en het fietsverkeer te beperken.


11

Grensoverschrijdende effecten

Er is geen sprake van grensoverschrijdende effecten.


12

Eindsynthese

Het projectgebied situeert zich langs de Tieltse Motte in Tielt-Winge, stroomopwaarts de samenvloeiing van de Hommelse beek. Voornamelijk stroomafwaarts het projectgebied, ter hoogte van de Monding in de Grote Motte en evenwijdig aan de Boekhoutstraat, blijken (de tuinen van) de woningen langs de Tielste Motte regelmatig met wateroverlast te kampen hebben.. De realisatie van een gecontroleerd overstromingsgebied op de Tieltse Motte veroorzaakt voornamelijk een positief effect ten gevolg van verminderd overstromingsrisico. Uit de modellering blijkt dat bij een vijfentwintigjarige bui het debiet stroomafwaarts het GOG wordt afgevlakt. De resulterende waterpeildaling zet zich door tot aan de monding van de Tieltse Motte in de Grote Motte en verder. Hierdoor zal de wateroverlast voor de woningen ter hoogte van het projectgebied en stroomafwaarts verminderen. Ter hoogte van het gecontroleerd overstromingsgebied zal extra berging worden gecreëerd. Gezien de bergingsduur relatief kort is worden daardoor geen of slechts tijdelijke effecten op het grondwaterpeil en beperkte effecten op de ecotopen stroomafwaarts het projectgebied. De realisatie van het overstromingsgebied zelf, zal echter zorgen voor een inname van waardevolle ecotopen, rooien van enkele bomen en struweel, alsook de inname van landbouwgebied. Gezien het hierbij echte om slechts zeer beperkte oppervlaktes gaat is de impact hiervan beperkt. Bovendien wordt verwacht dat deze dijk geen bijkomende versnippering of barrièrewerking met zich zal meebrengen. Ook voor het plaatselijk verleggen van de Tieltse Motte worden geen aanzienlijke effecten verwacht. Om een tijdelijke migratiebarrière te vermijden is het wel belangrijk ervoor te zorgen dat de nieuw gecreëerde bedding maximaal voldoet als habitat voor relevante soorten vooraleer de oude bedding wordt gedempt. Gezien de beperkte omvang van de geplande inrichtingen, zal ook de impact op het landschapsbeeld en de beleving of visuele verstoring beperkt blijven. Enkel tijdens de aanlegfase kan hinder (visuele hinder, stof- en geluidshinder en verkeershinder) optreden voor de omwonenden. Gezien het tijdelijke karakter van de werken zal het effect maar beperkt negatief zijn. Er worden bijgevolg geen aanzienlijke negatieve effecten verwacht ten gevolge van de inrichting van het gecontroleerd overstromingsgebied. Wel kunnen er een aantal maatregelen worden voorzien om de negatieve effecten te beperken:  Minimaliseren van bodemverstoring door:  gebruik te maken van vaste werfroutes, waarbij maximaal gebruik wordt gemaakt van de bestaande weginfrastructuur; ter hoogte van nieuwe werfwegen rijplaten gebruiken;  eerst de verst gelegen delen van de dijk aan te leggen. Tijdens deze fase kunnen de machines de toekomstige locatie van de dijk als werfroute gebruiken waardoor de kans op structuurwijziging tot een beperkte oppervlakte geconcentreerd blijft;  indien nodig wordt aangepast materieel (o.a. machines met lage gronddruk) gebruikt zodat bodemverdichting of spoorvorming beperkt wordt tot een minimum;  stockage van materieel en gronden op reeds verstoorde bodems of op bodems die ten gevolge van de geplande werkzaamheden verstoord zullen worden;  werfzone voorzien op de rechteroever ter hoogte van de minder zettingsgevoelige zandleem grond;  de werken te plannen in drogere periodes in de nazomer.  Tijdens de aanlegfase kan bijkomende (tijdelijke) ecotoopinname ontstaan t.h.v. de werfzone en de tijdelijke stockage van materieel. Er wordt hier aanbevolen deze maximaal te organiseren t.h.v. zones die in een latere fase van de realisatie van het voorliggend project alsnog ingenomen worden of t.h.v. percelen met biologisch minder waardevolle ecotopen of op


 



      

plaatsen die recent nog in gebruik waren als werflocatie voor de aanleg van riolering en bufferbekken. De werken worden bij voorkeur gepland in drogere periodes in de nazomer, om zo destructie van nattere ecotopen tijdens de werken te beperken, gezien de ligging in een vochtige zone. Om verstoring door geluid en beweging van machines en mensen tijden de aanlegfase maximaal te beperken worden de werken bij voorkeur gepland buiten het broedseizoen en voortplantingsseizoen van amfibieën en vissen. Bij voorkeur worden de ingrepen uitgevoerd in september- oktober. Bij het verleggen van de bedding van de Tieltse Motte dient de creatie van een (tijdelijke) migratiebarrière vermeden te worden. Dit kan door ervoor te zorgen dat de nieuw gecreëerde bedding maximaal voldoet als habitat voor relevante soorten vooraleer de oude bedding wordt gedempt. Te verwijderen KLE‟s worden in de mate van het mogelijk terug aangeplant. Het is aanbevolen de te rooien bomen te compenseren door nieuwe aanplantingen van gelijkaardige soort langs de dijk te voorzien. Structuurkwaliteit: bij omleggen van Tieltse Motte is het aangewezen deze omlegging op een natuurtechnische manier uit te voeren. Voorafgaande archeologische veldkartering in functie van de mogelijke aanwezigheid van ongekend archeologisch erfgoed kan worden aanbevolen Om eventuele hinder en inkijk ten gevolge van het fietspad op de dijk ten aanzien van de woning grenzend ten noorden van het overstromingsgebied te verhinderen is het aanbevolen een voldoende hoge groenbuffer te voorzien tussen de woning en de dijk. Werfverkeer vanaf de Dorpsstraat afwikkelen in westelijke richting om centrum van TieltWinge te vrijwaren van vrachtverkeer; Tijdens de aanlegfase wordt aanbevolen om alternatieve routes voor het fietsverkeer te voorzien en de werfuitgangen duidelijk te signaliseren om risico op ongevallen tussen het werfverkeer en het fietsverkeer te beperken;


13

Bijlagen

Bijlage 1: Juridische en beleidsmatige context Bijlage 2: Kaartenbundel


en

uitvoe-

18/12/2002 (decreet) 10/12/2004 (uitvoeringsbesluit)

Data

Regelt de m.e.r.-procedure en geeft de categorieën van ingrepen waarvoor een milieueffectrapport moet worden opgemaakt

Inhoudelijk

Bijlage 1: Juridische en beleidsmatige context

J

Relevant

en

Het PRSV behandelt de structuurbepalende ele- B menten op provinciaal niveau.

Geeft een toekomstvisie over hoe we in Vlaande- B BS: ren met onze schaarse ruimte moeten omgaan BS om een zo groot mogelijke ruimtelijke kwaliteit te krijgen (planhorizon loopt tot 2007); Het RSV behandelt de structuurbepalende elementen op Vlaams niveau.

Provinciaal Ruimtelijk Struc- 07/10/2004 tuurplan Vlaams Brabant addendum: 06/12/2012

Structuurplan 23/09/1997 Herziening 21/04/2004 18/04/2011

De Vlaamse Codex Ruimtelijke Ordening (een J coördinatie van het decreet ruimtelijke ordening) voert vernieuwingen in op drie belangrijke punten: vergunningen, planologie en handhaving. Deze codex regelt de organisatie van de ruimtelijke ordening in Vlaanderen en vervangt hierbij het Decreet houdende de organisatie van de ruimtelijke ordening en het Decreet betreffende de ruimtelijke ordening, gecoördineerd op 22 oktober 1996

Vlaamse Codex Ruimtelijke 08/05/2009 (decreet) Ordening

Ruimtelijk Vlaanderen

Regelt de organisatie van de ruimtelijke ordening X in Vlaanderen

Decreet houdende de organi- 18/05/1999 satie van de ruimtelijke ordening en integratiespoorbesluit 18/04/2008

Plan-m.e.r.-decreet en uitvoe- 27/04/2007 (decreet) Dit decreet (BS 20/06/07) vormt een wijziging op X ringsbesluit 12/10/2007 (uitvoerings- het m.e.r.-decreet en is sinds 01/12/07 in voege. besluit) Het regelt het toepassingsgebied, de inhoud en de procedure voor de opmaak van een planMER

m.e.r.-decreet ringsbesluit

Algemeen

13.1


M.b.t. het studiegebied stelt het provinciaal structuurplan: het stroomgebied van de Winge en Motte bestaat uit een brede vallei met talrijke

Integraal waterbeheer zorgt ervoor dat het watersysteem zodanig wordt beheerd dat het voldoet aan alle functies (toevoer, afvoer, vervoer, recreatie, ecologisch functioneren, watervoorziening, ...). Het Vlaams Gewest formuleert gebiedsgerichte ruimtelijke kwaliteitsobjectieven voor het integraal waterbeheer. Deze ruimtelijke kwaliteitsobjectieven worden vertaald in ruimtelijke uitvoeringsplannen en verordeningen op basis waarvan een aangepast vergunningenbeleid wordt gevoerd.

Basis voor het ruimtelijk planningsstelsel op die bestuursniveaus, regelt de ruimtelijke structuurplannen, ruimtelijke uitvoeringsplannen, stedenbouwkundige verordeningen, stedenbouwkundige vergunningen, … Voor de uitvoering van de plannen is een stedenbouwkundige vergunning vereist.

Project-MER vereist; ontheffing mogelijk mits gemotiveerd verzoek

Bespreking relevantie

Creëert een algemeen juridisch kader voor het J milieubeleid ter overkoepeling van de bestaande sectorale regelingen en omvat dus de doelstellingen en de beginselen voor het milieubeleid in Vlaanderen

Decreet houdende algemene 05/04/1995 bepalingen in verband met milieubeleid (DABM)

Bodemsaneringsdecreet Uitvoeringsbesluit en Vlarebo

Bodem

22/02/1995 (decreet) en wijzigingen 5/03/1996 (uitvoerings-

Het decreet schept een wettelijk kader dat toelaat beslissingen inzake bodemsanering op systematische wijze te nemen

J

Vlarem I en II en milieukwali- 01/09/1991 (Vlarem I) Omvat het Vlaamse reglement op de milieuver- J teitsnormen 01/08/1995 (Vlarem II) gunningen; bevat onder meer de te respecteren En latere wijzigingen immissienormen voor lucht, bodem, water en geluid

X

Regelt de ruimtelijke veiligheidsrapportage

Besluit houdende nadere 26/01/2007 regels inzake de ruimtelijke veiligheidsrapportage

Relevant

Het GRS behandelt de structuurbepalende ele- B menten op gemeentelijk niveau.

Inhoudelijk

Gemeentelijk ruimtelijk struc- 26/02/2009 tuurplan Tielt-Winge

Data

Pagina 65 van 74

06770006_Ontheffingsdossier Tieltse Motte

Voor grondverzet van meer dan 250 m³, ook van niet-verdachte gronden, moet een technisch verslag en bodembeheerrapport worden opgemaakt, zelfs indien de uitgegraven grond wordt toegepast binnen

Milieukwaliteitsnormen voor water en bodem.

De gemeentelijke milieubeleidsplannen beschrijven acties met betrekking tot mobiliteit, natuurwaarden, integraal waterbeheer, geluidshinder, … Voor zover relevant zullen deze bij de respectievelijke disciplines aan bod komen.

Het gemeentelijk beleid met betrekking tot het studiegebied richt zich op het stimuleren van de natuurontwikkeling langsheen de Tieltse Motte. De loop van de Tieltse Motte wordt gekruist door landelijke woonlinten. In de optiek van het ecologisch functioneren van het ecosysteem dat in deze beekvallei aanwezig is moet gezorgd worden voor een continuïteit van de natuurlijke structuur langsheen de loop en moet verdere bebouwing geweerd worden. De oude spoorwegbedding is aangeduid als structurerend element en is bovendien geselecteerd als fietsverbinding om het fietsroutenetwerk te verbeteren.

kwelgebieden en hoge natuurwaarden, waaronder de vallei van de Tieltse Motte. De provincie wenst het netwerk van de rivieren beekvalleien, als drager van de natuurlijke structuur, te versterken en de verbindende rol ervan te ondersteunen. Een opwaardering van de oude tramdijk, die doorheen het projectgebied loopt, zou deze moeten ondersteunen als landschappelijk verbindingselement.


J

Relevant

Streeft naar een beter beheer van de oppervlak- X tedelfstoffen en wil minstens de effectieve ontginning mogelijk maken. De nodige instrumenten worden in het decreet voorzien

Mestdecreet (Decreet hou- 22/12/2006 en wijzigin- Hebben tot doel om het leefmilieu te beschermen X dende de bescherming van gen tegen verontreinigingen van meststoffen water tegen de verontreiniging door nitraten uit agrarische bronnen)

Delfstoffendecreet en uitvoe- 4/04/2003 ringsbesluit

02/07/1981(decreet) wijzigingen 17/12/2004 (Vlarea)

Afvalstoffendecreet en Vlarea

Het nieuw bodemdecreet is in werking sinds 01/06/08 en vervangt het vroegere bodemsaneringsdecreet.

Inhoudelijk

en Regelgeving met betrekking tot het achterlaten, J opslaan, verwijderen en beheren van afval

27/10/2006 (decreet) 14/12/2007 (Vlaamse Reglement)

Decreet betreffende de bodemsanering en bodembescherming, Vlaams reglement betreffende de bodemsanering en bodembescherming

besluit) en aanvullingen

Data

bodemonderzoek- en sanering: de procedures werden gewijzigd ifv een efficiënter proces en afstemming met het (her)ontwikkelen van een grond.

saneringsplicht en overdracht van gronden: er wordt een duidelijke definitie gegeven van de saneringsplichtige, het begrip overdracht van gronden werd gewijzigd

Pagina 66 van 74


Er moet een technisch verslag en een bodembeheerrapport opgemaakt worden als de uitgegraven bodem afkomstig is van een verdachte grond of als de toe te passen hoeveelheid uitgegraven bodem afkomstig van een niet verdachte grond meer dan 250 m³ bedraagt. Uit het technisch verslag en bodembeheerrapport moet blijken dat de uitgegraven bodem voldoet aan de voorwaarden voor het beoogde gebruik. Voor het gebruik van uitgegraven bodem in of als bouwstof gelden de voorwaarden inzake samenstelling en gebruik voor het gebruik van afvalstoffen als secundaire grondstof in of als bouwstof, vermeld in onderafdeling 4.2.2.1 van het Vlarea. De specifieke toepassingen en de aanvullende voorwaarden, bedoeld in onderafdeling 4.2.2.2 van het Vlarea, worden uitdrukkelijk in het bodembeheerrapport vermeld. Bij aanvoer moet de bodem voldoen aan de specifieke voorschriften (attest).





In het nieuwe decreet zijn de fundamentele principes uit het oorspronkelijke bodemsaneringsdecreet behouden. Een aantal wijzigingen situeren zich op het gebied van

dezelfde kadastrale werkzone of op de eigendom van de eigenaars van de uitgegraven grond


28/12/1967

Wet op de onbevaarbare waterlopen

categorie 3 bevoegdheid gemeente)

categorie 2 (bevoegdheid provincie)

categorie 1 (bevoegdheid Vlaams Gewest)

J

J

Relevant

Regelt de bevoegdheid van de polders met als X doel om het binnendijkse land te behoeden voor overstromingen door de zee, en het instellen van een optimaal peil in functie van het multifunctioneel gebruik van de gronden (eerst gericht op landbouw, nu sedert het decreet integraal waterbeleid meer multifunctioneel)

03/06/1957

19/06/2003 (BS decreet)

Regelgeving inzake Polders

Decreet integraal waterbeleid

Legt de principes, doelstellingen en structuren J

Regelt de bevoegdheid van de wateringen met als J doel in te staan voor de permanente afwatering van lagergelegen gronden. Oorspronkelijk was dit voornamelijk in functie van landbouw, maar sedert het decreet integraal waterbeleid is de taak van de wateringen meer multifunctioneel.

Duidt onder meer aan welke waterlopen als be- X vaarbare waterlopen worden beschouwd

de niet geklasseerde waterlopen vallen onder de bevoegdheid van de eigenaars van de percelen. Onder de bevoegdheid valt het beheer alsook de bepalingen voor beheer en onderhoud.

   

Deelt de waterlopen in verschillende categorieën in:

Regelt de bescherming van het grondwater tegen verontreiniging. Het omvat onder meer de reglementering betreffende de grondwaterwinning, alsook bepaalt het de afbakening van waterwingebieden en beschermingszones rond drinkwaterwinningen

Inhoudelijk

Regelgeving inzake waterin- 05/07/1956 gen

Wet op de bevaarbare water- 05/10/1992 lopen

24/01/1984, gewijzigd bij decreten van 12/12/1990 en 20/12/1996

Grondwaterbescherming (grondwaterdecreet)

Grondwater en oppervlaktewater

Data

Pagina 67 van 74


Het studiegebied behoort tot het Demerbekken.

Ca. 80 m ten noordwesten van het projectgebied bevindt zich de watering‟ De Motbeek‟.

Er wordt een overzicht gegeven van de verschillende waterlopen bij de discipline water (zie ook Kaart 7.1). Onbevaarbare waterloop categorie 2: Tieltse Motte, Grote Motte Onbevaarbare waterloop categorie 3: Hommelse beek In het studiegebied zijn ook een groot aantal kleinere niet geklasseerde waterlopen gesitueerd.

Binnen de discipline grondwater gaat aandacht uit naar mogelijke invloed op de grondwaterkwaliteit


Inhoudelijk

21/10/1997 aanvullingen

Decreet betreffende natuurbehoud en natuurlijke milieu

het het

26/04/1996 18/07/2003

Regelgeving betreffende vrije vismigratie

Fauna en flora

en

en

ontwikkeling en herstel van het natuurlijk milieu te verwezenlijken. Belangrijk hierbij is het standstill principe. Tevens voorziet het in de afbake-

In de Beschikking van de Benelux Economische Unie (26 april 1996) en in het Decreet Integraal Waterbeleid wordt vooropgesteld dat in alle waterlopen van de hydrografische stroomgebieden van de Benelux vrije migratie van alle vissoorten mogelijk gemaakt wordt tegen begin 2010een verregaande bescherming, Heeft tot doel

J

J

Besluit Vlaamse regering: Met dit besluit werden door de Vlaamse Regering J 24/05/1983 en aanvullin- de oppervlaktewateren aangeduid die bestemd gen zijn voor de productie van drinkwater, zwemwater, schelpdierwater en viswater. Voor deze oppervlaktewateren gelden de overeenkomstige milieudoelstellingen zoals bepaald in hoofdstuk 2.3 van titel II van Vlarem

Waterkwaliteitsdoelstellingen

B

Vastgesteld door Vlaamse Regering 30/01/2009

de In het decreet integraal waterbeleid zijn nieuwe op structuren en bijhorende plannen in het leven geroepen. Naast een Vlaamse waterbeleidsnota worden er op verschillende niveaus waterbeheerplannen opgemaakt. Er wordt gewerkt met internationale stroomgebieden die verder worden onderverdeeld in bekkens.

Relevant

Bekkenbeheerplan Demer

31/10/2006 (BS uitvoe- vast voor een duurzaam waterbeleid conform de ringsbesluit) bindende bepalingen van de Europese Kaderrichtlijn Water. Via dit decreet worden een aantal nieuwe instrumenten ingevoerd - zoals de watertoets - die de overheid in staat moeten stellen een effectief beleid inzake integraal waterbeheer te voeren. Het waterbeheer wordt voortaan beschouwd per deelbekken

Data

Pagina 68 van 74


Ter hoogte van het projectgebied liggen geen VEN-gebieden, vogelrichtlijn- of habitatrichtlijngebieden. Ca. 200 m ten zuiden („De Vallei van de Tieltse Motte‟ gen 544) en 500 m ten westen („Walenbos‟ gen 546) zijn VEN-gebieden gelegen. (Kaart

Daar waar waterlopen gedwarst worden, moet aandacht worden besteed aan vrije vismigratie

De relevante waterlopen hebben allen als kwaliteitsdoelstelling de basiskwaliteit.

De modelleringsstudie van de Nieuwe Motte werd opgenomen als actie DB 09-01/Sp1_18 in het deelbekkenbeheerplan Winge/Motte, dat deel uitmaakt van het bekkenbeheerplan Demer

Het project is onderhevig aan de verplichting tot opmaak van een watertoets.


erkende Art. 32 en natuurdecreet

33

Relevant

Kaderde in het milieuconvenant (overeenkomst B Goedgekeurd door de tussen de Vlaamse en lokale overheden) en heeft gemeenteraad in 1997 als bedoeling om op gemeentelijk vlak het natuurActualisatie in 2007 bestand in kaart te brengen en het beleid te schetsen dat ervoor moet zorgen dat de natuur

Gemeentelijk natuurontwikkelingsplan Tielt-Winge (GNOP)

Regelgeving die bescherming regelt van dieren J en planten en beperkingen inhoudt naar vervoer, plukken of vangen, …

Besluit Vlaamse regering Doet aanbevelingen naar bermbeheer in functie J 27/06/1984 van de bescherming van fauna en flora

en KB 16/02/76 en 22/09/80

Bermdecreet

Beschermde planten

Decreet 13/06/ 1990

Bosdecreet

Regelt het behoud, bescherming, aanleg en J beheer van bossen in Vlaanderen.

Conventie van 2 februari De Conventie van Ramsar heeft tot doel de X 1971 bescherming van waterrijke gebieden van internationaal belang.

NATURA 2000 is het streven van Europa om een J samenhangend Europees netwerk te vormen van gebieden en beschermingszones. Omvat speciale beschermingszones aangewezen in toepassing van de Europese Vogelrichtlijn 79/409/EEG (2 april 1979) en Habitatrichtlijn 94/43/EEG (21 mei 1992).

Ramsargebieden

dieren

ning van het Vlaams Ecologisch Netwerk (VEN) en het Integraal Verwevings- en Ondersteunend Netwerk (IVON). Art. 16, art. 26 bis en art. 36 ter leggen de opmaak van respectievelijk een natuurtoets, VEN-toets en passende beoordeling vast.

Inhoudelijk

van Natuurgebieden die van belang zijn voor het J behoud en ontwikkeling van de natuur of het natuurlijk milieu kunnen door de Vlaamse Regering worden aangewezen of erkend als natuurreservaat

NATURA 2000; Speciale Europese regelgeving die beschermingszones werd omgezet in Vlaamse wetgeving via het natuurdecreet (BS10/01/1998)

Vlaamse en/of natuurreservaten

Data

Pagina 69 van 74


In het GNOP wordt een actie beschreven in verband met de loop van de Tieltse Motte: herstel van de loop van de Tieltse Motte ter hoogte van Boekhout.

De bermen zullen na de werken overeenkomstig de regelgeving moeten worden beheerd.

Bij de discipline flora en fauna zal worden nagegaan of er soorten van deze lijsten in het plangebied voorkomen

In het studiegebied zijn enkele percelen bos gelegen.

Ca. 200 m ten zuiden en 400 m ten westen van het projectgebied bevindt zich het Habitatrichtlijngebied (BE2400012) „Valleien van de Winge en de Motte met valleihellingen‟. (Kaart 8.2)

Ter hoogte van het projectgebied zijn geen natuurreservaten gelegen. Ca. 500 naar het westen ligt het natuurreservaat „Hagelandse Vallei – Tussen twee motten‟ (E-222).

8.1).


B

Decreet betreffende landschapszorg

03/03/76 aanvullingen

en

de 16/04/96 en aanvullingen

Decreet tot bescherming van monumenten, stadsen dorpsgezichten

Landschap, bouwkundig erfgoed en archeologie De bescherming van monumenten, stadsen (J) dorpsgezichten wordt geregeld door de wet van 7 augustus 1931, aangevuld door het Decreet van 3 maart 1976 tot bescherming van Monumenten en Stads- en Dorpsgezichten, met latere wijzigingen. Dit decreet regelt de bescherming, instandhouding, onderhoud en herstel van monumenten, stadsen dorpsgezichten Regelt de bescherming van landschappen en de J instandhouding, het herstel en het beheer van beschermde landschappen, ankerplaatsen en erfgoedlandschappen. Stelt maatregelen vast voor de bevordering van de algemene landschapszorg. Ankerplaatsen kunnen worden aan-

Art. 54 van decreet op Betreft een gebied met landschappelijke waarde B natuurbehoud en waarrond op initiatief van de Provincie een samenwerkingsverband tussen gemeenten wordt opgezet

Regionaal landschap

Kadert binnen de samenwerkingsovereenkomst B die de gemeenten kunnen aangaan met de Vlaamse overheid. Omvat een vertaling van de visie en doelstellingen van het milieubeleid op gemeentelijk niveau in concrete acties en maatregelen.

Het provinciaal milieubeleid heeft de bescherming en het beheer van het milieu tot doel.

Relevant

beslissing van de Initiatief vanuit het Regionaal Landschap Kempen X Vlaamse Regering van 19 en Maasland, ism met de Vlaamse Regering. juli 2002

Goedgekeurd op 16/06/2009

maximale overlevings- en ontplooiingskansen krijgt. Deze werden meestal vertaald in specifieke acties

Inhoudelijk

Nationaal park

Gemeentelijk milieubeleidsplan Tielt-Winge

Provinciaal milieubeleidsplan Vlaams-Brabant 2009-2013

Data

Pagina 70 van 74


Dichtstbijzijnde Ankerplaats „Walenbos‟ (A20015) situeert zich op 500 m ten zuidwesten van het projectgebied.

Dichtstbijzijnde beschermde landschap ‟Walebos en omgeving (2de deel)‟ (OB0000842) bevindt zich op ca. 1 km ten zuidwesten van het projectgebied.

Het studiegebied valt binnen het werkingsgebied van het Regionaal Landschap Noord-Hageland.

Het milieubeleid wordt opgedeeld in verschillende clusters (vaste stoffen, water, natuurlijke entiteiten, hinder, mobiliteit, energie en overige). Per cluster worden vanuit de actuele toestand knelpunten gedefinieerd. Op basis van de vooropgestelde doelstellingen worden acties geformuleerd. Deze worden meegenomen in de desbetreffende disciplines.

Het document zal als algemeen beleidskader meegenomen worden bij de beoordeling van de effecten van de verschillende disciplines.


15/06/01

Conventie van Malta

16/01/1992

Decreet op het archeologisch 30/06/1993 patrimonium 28/02/2003

Landschapsatlas

Relevant

Erfgoedlandschappen zijn gebaseerd op de J aangeduide ankerplaatsen, de meest waardevolle landschappen van Vlaanderen, waarin een geheel van verschillende erfgoedelementen (naast landschappelijke ook monumentale of archeologische) voorkomt. De ankerplaatsen werden geïnventariseerd in de landschapsatlas. De Landschapsatlas geeft een inventaris van de landschappelijke relictgebieden van Vlaanderen. Volgende soorten relicten worden onderscheiden: relictzones, ankerplaatsen, lijnrelicten, puntrelicten en zichten. De Landschapsatlas geeft een inventaris van de J landschappelijke relictgebieden van Vlaanderen. Volgende soorten relicten worden onderscheiden: relictzones, ankerplaatsen, lijnrelicten, puntrelicten en zichten.

geduid bij besluit van de Vlaamse Regering. Wanneer de bepalingen uit de ankerplaatsen worden opgenomen in de ruimtelijke uitvoeringsplannen, spreekt men van erfgoedlandschappen.

Inhoudelijk

bestanddelen van het archeologische erfgoed zijn gevonden gedurende bouwwerkzaamheden.

Art. 5.4 legt op om zorg te dragen, wanneer

het J

-

van

Art. 5.3 stelt dat milieueffectrapportages en de daaruit voortvloeiende beslissingen ten volle rekening houden met archeologische vindplaatsen en hun context.

bescherming

-

Verdrag inzake de archeologisch erfgoed.

en Regelt de bescherming van het archeologisch J patrimonium.

Decreet houdende Decreet: 13 februari 2004 maatregelen tot behoud van erfgoedlandschappen

Data

Pagina 71 van 74


bodemarchief te beschermen of te onderzoeken. Hierop zal verder ingegaan worden bij de discipline landschap, bouwkundig erfgoed en archeologie

Maatregelen dienen te worden genomen om het archeologisch bodemarchief te beschermen of te onderzoeken. Hierop zal verder ingegaan worden bij de discipline landschap, bouwkundig erfgoed en archeologie dienen te worden genomen om het archeologisch Maatregelen

Zie hoger

Binnen het studiegebied komen volgende elementen van de landschapsatlas voor:  Ankerplaats „Walenbos‟ (A20015) op 500 m van het projectgebied  Relictzone „Walenbos – Kleefberg – Bensberg – Osseberg – Tieltse Broeken‟ (R20069) in het projectgebied  Lijnrelict „Traject van de buurtspoorweg tussen Rilaar-TieltWingenen-Meersel-Kie‟ (L20076) doorkruist het projectgebied  Twee puntrelicten „O.L.V. kerk‟ (P21094) en „O.L.V. Pastorij‟ (P20814) op een afstand van ca. 600 m van het projectgebied (Kaart 9.2)


X

Heeft als doel de open ruimte zodanig in te richten dat alle facetten die in het gebied aanwezig zijn zich volwaardig kunnen ontwikkelen. VLM werd opgericht om deze taak tot landinrichting uit te voeren. Bij een ruilverkaveling ligt de hoofdaandacht op de landbouw, bij een natuurinrichting op het behoud van fauna en flora, steeds rekening houdend met het multifunctioneel buitengebied

1984-1994

Beheer open ruimte, ruilverkaveling, landinrichting en natuurinrichting

regelen te treffen om ervoor te zorgen dat bij grote particuliere of openbare ontwikkelingsprojecten de totale kosten van eventuele noodzakelijk daarmee verband houdende archeologische verrichtingen worden gedekt door gelden afkomstig uit de overheid- of privésector, al naargelang. Op de begroting voor deze projecten dient eveneens een post opgenomen te worden voor voorafgaande archeologische studies en onderzoeken, voor beknopte wetenschappelijke verslagen, alsmede voor de volledige publicatie en registratie van de bevindingen.

In artikel 6.2. wordt bepaald passende maat-

Relevant

De inventaris van het bouwkundig erfgoed (J) („Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen. Inventaris van het bouwkundig erfgoed in Vlaanderen‟) vormt een gebiedsdekkend overzicht van het bestaande bouwkundige erfgoed – zowel beschermd als niet-beschermd – in Vlaanderen. Actueel wordt de vaststelling van de inventaris van het bouwkundig erfgoed voorbereid. Deze vaststelling leidt tot een wettelijke erkenning van de objecten die opgenomen zijn.

-

Inhoudelijk

Inventaris van het bouwkundig erfgoed

Data

Pagina 72 van 74


Het dichtstbijzijnde bouwkundig erfgoed bevindt zich op een afstand van 600 m van het projectgebied, in het centrum van Tielt.


13.2

Bijlage 2: Kaartenbundel


Legende projectgebied

250

500

1.000 meter

¯


Kaart 2.1: Situering in de ruimere omgeving

Opdrachtgever: Pronvincie Vlaams-Brabant Datum : december 2013 NGI, Topografische kaart, 1995 © Grontmij Belgium nv Alle rechten voorbehouden

P:\0677\0006\MER\2_Ontwerprapport\3_Graf\1_Graf_Werk\KAARTEN\06770006_2.1_SITUERING.mxd

0


50

100

200 meter

¯


Kaart 2.2: Situering op topokaart


P:\0677\0006\MER\2_Ontwerprapport\3_Graf\1_Graf_Werk\KAARTEN\06770006_2.2_TOPOKAART.mxd

0


¯


Kaart 2.3: Situering op orthofoto

Opdrachtgever: Pronvincie Vlaams-Brabant Datum : december 2013 World Imagery © Grontmij Belgium nv Alle rechten voorbehouden

P:\0677\0006\MER\2_Ontwerprapport\3_Graf\1_Graf_Werk\KAARTEN\06770006_2.3_ORTHO.mxd

Source: Esri, DigitalGlobe, GeoEye, i-cubed, USDA, USGS, AEX, 0 50 200 Getmapping, Aerogrid, IGN, IGP,100swisstopo, and the GIS User meter Community


50

100

200

¯

© OpenStreetMap (and) contributors, meter CC-BY-SA


Kaart 2.4: Situering op stratenplan

Opdrachtgever: Pronvincie Vlaams-Brabant Datum : december 2013 OpenStreetMap © Grontmij Belgium nv Alle rechten voorbehouden

P:\0677\0006\MER\2_Ontwerprapport\3_Graf\1_Graf_Werk\KAARTEN\06770006_2.4_STRATENPLAN.mxd

0

0900

0102

0900

0500

0900 0102

0102

0100

0500 0


0500- parkgebieden

0100- woongebied

0701- natuurgebied

0102- woongebied met landelijk karakter

0900- agrarische gebieden

50

100

0701

200 meter

¯


Kaart 2.5: Situering op Gewestplan

Opdrachtgever: Pronvincie Vlaams-Brabant Datum : december 2013 NGI, Topografische kaart, 2001; AGIV, Gewestplan, 2011 © Grontmij Belgium nv Alle rechten voorbehouden

P:\0677\0006\MER\2_Ontwerprapport\3_Graf\1_Graf_Werk\KAARTEN\06770006_2.5_GWP.mxd

0701

Legende projectgebied Overstromingscontour T2 Overstromingscontour T25

75

150

300 meter

¯

Ontheffingsdossier Overstromingsgebied op de Tieltse Motte te Tielt-Winge Kaart 3.1: Overstromingscontour T2 en T25 - oorspronkelijk


P:\0677\0006\MER\2_Ontwerprapport\3_Graf\1_Graf_Werk\KAARTEN\06770006_3.1_OVERSTROMING_OORSPRONKELIJK.mxd

0

Legende projectgebied Overstromingscontour 2T Overstromingscontour 25T

75

150

300 meter

¯

Ontheffingsdossier Overstromingsgebied op de Tieltse Motte te Tielt-Winge Kaart 3.2: Overstromingscontour T2 en T25 - ontworpen toestand


P:\0677\0006\MER\2_Ontwerprapport\3_Graf\1_Graf_Werk\KAARTEN\06770006_3.2_OVERSTROMING_ONTWORPEN.mxd

0

wSdf

Eep

wLdc

Eeb

EDx wPdfc

wLhc

wLdc

wScfc Legende projectgebied

Vochtig zandleem

Vochtig zand

Natte klei

Nat zandleem

Vochtige klei

0

50

100

200 meter

¯


Kaart 5.1: Bodemkaart

Opdrachtgever: Pronvincie Vlaams-Brabant Datum : december 2013 NGI, Topografische kaart, 2001; AGIV, Bodemkaart © Grontmij Belgium nv Alle rechten voorbehouden

P:\0677\0006\MER\2_Ontwerprapport\3_Graf\1_Graf_Werk\KAARTEN\06770006_5.1_BODEM.mxd

Efp

Hommelse Beek

e Ti lts e te ot M ss -O k ee eb 0


VHA - Waterlopen Bevaarbaar

50

Overstromingsgevoelige gebieden

Effectief overstromingsgevoelig Mogelijk overstromingsgevoelig

100

200 meter

Geklasseerd, derde categorie Niet geklasseerd

¯


Kaart 7.1: Waterlopen en Watertoets

Geklasseerd, eerste categorie Geklasseerd, tweede categorie

pa ns ee l

Opdrachtgever: Pronvincie Vlaams-Brabant Datum : december 2013 NGI, Topografische kaart, 2001; AGIV, VHA, Watertoets © Grontmij Belgium nv Alle rechten voorbehouden

P:\0677\0006\MER\2_Ontwerprapport\3_Graf\1_Graf_Werk\KAARTEN\06770006_7.1_VHA.mxd

G ro ot s

Legende projectgebied Recent overstroomde gebieden (ROG)

Van nature overstroombare gebieden (NOG)

50

100

200 meter

¯


Kaart 7.2: Overstromingsgebieden

Waterloop

Opdrachtgever: Pronvincie Vlaams-Brabant Datum : december 2013 NGI, Topografische kaart, 2001; AGIV, ROG, NOG © Grontmij Belgium nv Alle rechten voorbehouden

P:\0677\0006\MER\2_Ontwerprapport\3_Graf\1_Graf_Werk\KAARTEN\06770006_7.2_OVERSTROMINGSGEBIEDEN.mxd

0

Het Walenbos

Het Walenbos

Het Walenbos


VEN-gebieden

Grote eenheid natuur (GEN)

0

75

150

300 meter


Kaart 8.1: Natuurreservaten en VEN-gebieden

Erkende natuurreservaten

Erkend natuurreservaat Vlaams natuurreservaat

¯

Opdrachtgever: Pronvincie Vlaams-Brabant Datum : december 2013 NGI, Topografische kaart, 1995, 2001; AGIV, Natuurreservaten, VEN-gebieden

© Grontmij Belgium nv Alle rechten voorbehouden

P:\0677\0006\MER\2_Ontwerprapport\3_Graf\1_Graf_Werk\KAARTEN\06770006_8.1_NATUUR_VEN.mxd

De Vallei van de Tieltse Motte

0

Legende projectgebied Habitatrichtlijngebieden Vogelrichtlijngebieden

75

150

300 meter

¯


Kaart 8.2: Speciale Beschermingszones

Opdrachtgever: Pronvincie Vlaams-Brabant Datum : december 2013 NGI, Topografische kaart, 2001; AGIV, SBZ © Grontmij Belgium nv Alle rechten voorbehouden

P:\0677\0006\MER\2_Ontwerprapport\3_Graf\1_Graf_Werk\KAARTEN\06770006_8.2_SBZ.mxd

Valleien van de Winge en de Motte met valleihellingen

ks

hp+

hp

hp

kj-

ks

ua

ua

ur

hp hp

bu

hp

hp

n

kj

ur bu

ur

hrb

qa

kh(qa-)

hp

sz hp+

ur hp

hp+

ks

hp

hp bl

hp lhb

hp+

hp hp+

kbgml

lhb

hp+

bl

ae-

hp+ n

pmb

qa

hp+

hp sf

hp hp+

kj

ua

hu-

hp

n 0

hr

50

Legende projectgebied belangrijke faunistische waarde

complex van biologisch minder waardevolle en zeer waardevolle elementen

biologisch minder waardevol

biologisch waardevol

complex van biologisch minder waardevolle, waardevolle en zeer waardevolle elementen

biologisch zeer waardevol

complex van biologisch minder waardevolle en waardevolle elementen

kj

hp+

qa

hp

hp

complex van biologisch waardevolle en zeer waardevolle elementen

hp+

100

200 meter

sz

¯

hp+


Kaart 8.3: Biologische waarderingskaart

Opdrachtgever: Pronvincie Vlaams-Brabant Datum : december 2013 NGI, Topografische kaart, 2001; INBO, BWK, 2010 © Grontmij Belgium nv Alle rechten voorbehouden

P:\0677\0006\MER\2_Ontwerprapport\3_Graf\1_Graf_Werk\KAARTEN\06770006_8.3_BWK.mxd

hx

a Tr jec tv an de bu ur tsp oo rw eg e ss tu n Ri a lla

Walenbos - Kleefberg - Bensberg - Osseberg - Tieltse Broeken

t -W i el r-T ing en M eee e rs l-K

Walenbos

Legende projectgebied !

puntrelicten lijnrelicten

0

50

100

200 meter


Kaart 9.1: Landschapsatlas en bouwkundig erfgoed

ankerplaatsen relictzone

Bouwkundig Erfgoed #

Bewaard

¯

Opdrachtgever: Pronvincie Vlaams-Brabant Datum : december 2013 NGI, Topografische kaart, 2001; AGIV, Landschapsatlas, bouwkundig erfgoed

© Grontmij Belgium nv Alle rechten voorbehouden

P:\0677\0006\MER\2_Ontwerprapport\3_Graf\1_Graf_Werk\KAARTEN\06770006_9.1_LANDSCHAP.mxd

ie

O.L.V.kerk


Landbouwwaarderingskaart

zeer lage waardering

50

100

200 meter


Kaart 10.1: Landbouwwaarderingskaart

lage waardering matige waardering hoge waardering zeer hoge waardering

¯

Opdrachtgever: Pronvincie Vlaams-Brabant Datum : december 2013 NGI, Topografische kaart, 2001; AGIV, Landbouwwaardering © Grontmij Belgium nv Alle rechten voorbehouden

P:\0677\0006\MER\2_Ontwerprapport\3_Graf\1_Graf_Werk\KAARTEN\06770006_10.1_LANDBOUW.mxd

0

0

Legende projectgebied Herbevestigd agrarisch gebied (HAG)

50

100

200 meter

¯


Kaart 10.2: Herbevestigd agrarisch gebied

Opdrachtgever: Pronvincie Vlaams-Brabant Datum : december 2013 NGI, Topografische kaart, 2001; AGIV, HAG © Grontmij Belgium nv Alle rechten voorbehouden

P:\0677\0006\MER\2_Ontwerprapport\3_Graf\1_Graf_Werk\KAARTEN\06770006_10.2_HAG.mxd

Landbouwgebied Scherpenheuvel

Bijlagen

13.3

Bijlage 3: Bepaling totaal buffervolume van het aan te leggen overstromingsgebied

, Revisie Pagina 74 van 74

Onderwerp Studieopdracht voor de opmaak van een ontwerp en merontheffingsdossier voor een overstromingsgebied op de Tieltse Motte te Tielt-Winge

Dossiernummer 2012/11

Bepaling van het totale buffervolume

DPR 231

m TAW drempel

delta h (m TAW drempel - m TAW oppervlakte (delta h * bestaande toestand) lengte in het dwarsprofiel lengte) 26,60 0,51 10,00 5,10 0,51 8,21 3,69 0,39 7,22 2,35 0,26 4,21 0,65 0,05

Totaal opp 11,79

DPR 232

DPR 233

delta h (m TAW drempel - m TAW bestaande lengte in het oppervlakte (delta h * toestand) dwarsprofiel lengte) m TAW drempel 26,60 0,48 10,00 4,80 0,48 9,30 4,42 0,47 8,16 3,47 0,38 4,87 1,70 0,32 1,69 0,96 0,82 0,77 0,65 0,88 Totaal opp 16,01

delta h (m TAW drempel - m TAW lengte in het oppervlakte (delta h * bestaande toestand) dwarsprofiel lengte) m TAW drempel 26,60 0,24 6,00 1,44 0,24 7,53 2,03 0,30 8,16 2,49 0,31 4,98 0,95 0,07 1,69 0,52 0,54 1,02 0,64 0,71 Totaal opp 8,06

Totaal volume DPR 231 -234

505,98

volume (gemiddelde opp tussen 2 dwarsprofielen * lengte waterloop waarvr gemiddelde opp geldig)

448,16

DPR 3

6,40 4,37 1,05

-1,92 -0,35 0,44

Totaal opp -3,58

86,34

DPR 4

delta h (m TAW drempel - m TAW bestaande lengte in het oppervlakte (delta h * toestand) dwarsprofiel lengte) m TAW drempel 26,60 0,04 4,65 0,37 0,12 4,67 2,45 0,93 1,11 1,14 1,13 2,90 3,29 1,14 11,35 13,05 1,16 3,23 3,59 1,06 7,16 6,80 0,84

delta h (m TAW drempel - m TAW oppervlakte (delta h * bestaande toestand) lengte in het dwarsprofiel lengte) 26,60 0,05 3,93 0,26 0,08 0,70 0,06 0,08 5,78 3,55 1,15 4,36 4,91 1,10 1,37 1,46 1,03 3,31 3,29 0,96 3,49 3,46 1,02

Totaal opp

23,90


187,10

DPR 12

delta h (m TAW drempel - m TAW oppervlakte (delta h * bestaande toestand) lengte in het dwarsprofiel lengte) 26,60 -0,05 2,36 0,31 0,31 3,12 1,70 0,78 5,87 4,99 0,92 4,18 3,99 0,99 10,25 9,84 0,93 4,01 3,59 0,86 5,68 4,60 0,76 9,05 6,97 0,78 1,75 1,37 0,78 1,21 0,93 0,75 2,22 1,62 0,71 1,24 0,89 0,73 1,16 0,87 0,77 4,01 3,33 0,89 Totaal opp

DPR 16

DPR 20

delta h (m TAW drempel - m TAW bestaande lengte in het oppervlakte (delta h * toestand) dwarsprofiel lengte) m TAW drempel 26,60 -0,24 5,15 0,85 0,57 0,57 0,35 0,65 9,95 7,26 0,81 7,71 5,47 0,61 2,33 1,39 0,58 5,78 3,09 0,49 4,21 1,98 0,45 7,65 2,56 0,22 2,28 0,44 0,17 1,87 0,25 0,10 1,24 0,09 0,04 1,24 0,48 0,73

delta h (m TAW drempel - m TAW lengte in het oppervlakte (delta h * bestaande toestand) dwarsprofiel lengte) m TAW drempel 26,60 0,18 1,56 0,50 0,46 1,63 0,81 0,53 8,96 4,57 0,49 2,58 1,23 0,46 5,36 2,28 0,39 1,33 0,50 0,36 7,18 2,48 0,33 2,82 1,73 0,90 0,91 0,85 0,97 4,74 4,79 1,05 1,60 1,58 0,92 1,82 1,61 0,85

Totaal opp 24,22

Totaal volume DPR2 -20

6701,13

Totaal bufferend volume

1040,49 6701,13 7741,62

1417,68

22,91

lengte waterloop gemiddelde opp waarvr gemiddelde opp tussen 2 geldig dwarsprofielen 23,57 50,87

lengte waterloop gemiddelde opp waarvr gemiddelde tussen 2 opp geldig dwarsprofielen 34,60 40,97



342,74

Totaal opp 44,99


delta h (m TAW drempel - m TAW bestaande lengte in het oppervlakte (delta h toestand) dwarsprofiel * lengte) m TAW drempel 26,60 0,03 2,62 0,64 0,46 3,02 2,13 0,95 4,98 4,66 0,92 5,25 5,20 1,06 7,22 6,75 0,81 2,52 2,02 0,79 14,46 11,13 0,75 4,21 2,97 0,66 0,97 0,66 0,71 1,13 0,82 0,75 2,22 1,80 0,87 1,31 1,17 0,92 1,34 1,27 0,97 0,92 0,98 1,17

1198,77

Totaal opp 42,20


gemiddelde opp lengte waterloop waarvr gemiddelde opp tussen 2 geldig dwarsprofielen 43,09 41,25




DPR 8

delta h (m TAW drempel - m TAW lengte in het oppervlakte (delta h * bestaande toestand) dwarsprofiel lengte) m TAW drempel 26,60 0,02 3,12 0,16 0,08 0,94 0,09 0,11 2,59 0,87 0,56 2,59 2,10 1,06 5,66 6,17 1,12 7,20 8,14 1,14 4,11 4,58 1,09 3,81 4,08 1,05 3,49 3,42 0,91 5,42 4,85 0,88 2,85 2,55 0,91 2,10 2,02 1,01 1,72 1,81 1,09 0,92 1,04 1,17 1,24 1,55 1,33 0,41 0,56 1,42 Totaal opp 43,97

Totaal opp 13,52

m TAW drempel

-0,30 -0,30 0,14 0,70

1040,49

DPR 2

m TAW drempel


delta h (m TAW drempel - m TAW bestaande lengte in het oppervlakte (delta h toestand) dwarsprofiel * lengte) m TAW drempel 26,60 -0,54 4,16 -1,75

gemiddelde opp lengte waterloop waarvr gemiddelde opp tussen 2 geldig dwarsprofielen 2,24 38,50




DPR 234

1777,41


1777,44

Ontheffingsdossier. Overstromingsgebied op de Tieltse Motte te Tielt-Winge. Definitief

Recommend Documents