Onderzoeksresultaten Financiering 23 M5 metro voertuigen Inleiding Het DB heeft op 7 juni 2012 besloten om een onderzoek te verrichten op welke wijze de jaarlijkse kapitaallasten voor het nieuwe metromaterieel verlaagd zouden kunnen worden. Er zijn drie varianten aangegeven die onderzocht dienen te worden: Lening aan de Activa B.V. met zekerheden Lening aan Amsterdam met zekerheden Stadsregio als (mede)eigenaar van de Activa B.V. In het DB van 6 september zijn deze varianten verder aangescherpt. De mogelijkheden die onderzocht worden betreffen nu: De Stadsregio verstrekt een investeringssubsidie; De Stadsregio verstrekt een lening; De Stadsregio koopt metromaterieel en wordt (mede)eigenaar; Onderstaand treft u de rapportage aan van de uitkomsten van dit onderzoek. Het onderzoek is pragmatisch ingericht waarbij de doelstelling is geweest: In welke variant kunnen de kapitaallasten zo veel als mogelijk verlaagd worden en zijn hierbij dan extra zekerheden nodig? Waar gaat het over? De Regioraad heeft op 16 februari 2010 ingestemd met de reservering van maximaal € 30 mln. per jaar gedurende een periode van 30 jaar voor de kapitaallasten van de investering in het eerste pakket van Amsys investeringen. Een onderdeel van dit eerste pakket betreft de investering in 23 nieuwe metro’s voor de Oostlijn het zogenaamde M5-metromaterieel. De € 30 mln. is gebaseerd op de toenmalige opgave van het Amsys bureau van de hoogte van de investeringskosten en de aanname van maximaal 4% rente die met de gemeente Amsterdam is overeengekomen. De regioraad is op 11 oktober 2011 geïnformeerd dat de financiering van de Amsys-investeringen plaats vindt door middel van inzet van het verstrekken van gelden door middel van (eenmalige) subsidies en door activering van investering. Eenmalige subsidies zijn de vrijval van de egalisatiereserve van, op dat moment ingeschat op, € 50 mln., vrijval inbestedingswinst 2012, 2013 en 2014 circa € 100 mln. en vrijval fonds OV inclusief de daarbij behorende rente van ongeveer 1% circa € 84 mln. Verder wordt een subsidie versterkt vanuit het beleidsveld infrastructuur van ongeveer € 53 mln. In de jaarrekening van 2011 is een bedrag van € 50 mln. afgezonderd van het fonds OV als eenmalige bijdrage aan het Amsys nieuw metromaterieel. Uitgangspunten De OV voorzieningen bij Stadsregio Amsterdam lopen tot 2016 op tot € 284 mln. Vanaf 2017 is er jaarlijks een negatief exploitatieresultaat van € 29 mln. In 2027 zal het cumulatieve OV-saldo bij ongewijzigd beleid negatief worden. De investeringskosten van 23 M5-metrovoertuigen zijn € 231 mln. exclusief de 4% rente tijdens de bouw (die Stadsregio Amsterdam aan Amsterdam verschuldigd is vanwege de voorfinanciering door Amsterdam). Gemiddelde rente en aflossing van 2014 tot en met 2024 € 16 mln. per jaar
Pagina 1 van 5
De rente te betalen door Activa B.V. aan gemeente Amsterdam bedraagt volgens de geldleningsovereenkomst tussen Amsterdam en Activa B.V. maximaal 4% De rente te ontvangen op de OV voorziening van de Stadsregio Amsterdam die belegd is bij de gemeente Amsterdam bedraagt ongeveer 1% Het overschot aan subsidies door Stadsregio Amsterdam aan Activa B.V. (de zg. egalisatiereserve) bedraagt eind 2011 € 53 mln.
Ontwikkelingen in het laatste half jaar Zoals aangegeven in de DB notitie van 7 februari 2012 zijn er in het laatste half jaar ontwikkelingen geweest die van invloed zijn op het besluit van de Stadsregio om de investeringsbedragen in 30 jaar af te schrijven en rente hierop te vergoeden. Deze ontwikkelingen zijn in het kort de volgende: Enkele Amsysprojecten zijn minder duur geworden dan oorspronkelijk geraamd. Dit voor een bedrag van bijna € 80 mln. Het programma infrastructuur subsidieert een aantal onderdelen in één keer, met name Diemen, ICT, Signalling en Control en de Opstelterreinen. Dit voor een bedrag van bijna € 125 mln. De reizigersopbrengsten van de concessie Amsterdam vallen mee, ongeveer € 15 mln. per jaar. De kapitaallasten voor de concessie Amsterdam 2012-2014 zijn ongeveer € 2 mln. lager per jaar dan geprognotiseerd. Het lenteakkoord zal voor de Stadsregio naar alle waarschijnlijkheid een eenmalig voordeel opleveren van tenminste 44% van € 30 mln. is € 13 mln. Door bovenstaande “meevallers” zal de stand van de OV voorziening bij de Stadsregio in de komende jaren ongeveer € 106 mln. hoger wordt dan we in oktober 2011 hadden verwacht. Hierdoor zal de financieringsbehoefte van de Stadsregio wijzigen. Resultaten bij ongewijzigd beleid Wanneer de Stadsregio zou kiezen voor een ongewijzigd beleid dan betaalt de Stadsregio over de 23 metrovoertuigen over de komende 30 jaar het volgende bedrag: De afschrijvingskosten over 23 voertuigen die een investering vergen van € 231 mln. bedragen € 7,7 mln.. Plus de rentekosten van 4% over een gemiddeld geïnvesteerd vermogen van € 115,5 mln. is € 4,6 mln. In totaal over de gehele levensduur bedraagt dit dan: 30 jaar maal (€ 7,7 + € 4,6 =) € 12,3 mln. € 369 mln. Na 30 jaar is op deze manier geen vermogen opgebouwd.
Pagina 2 van 5
Variant 1: De Stadsregio verstrekt een investeringssubsidie met zekerheden 1. Resultaten bij uitvoering van de tot nu toe genomen besluiten Wanneer de besluiten uitgevoerd worden zoals die tot nu toe genomen zijn, dan subsidieert de Stadsregio in 2012 in één keer een bedrag van € 53 mln. ter financiering van de voertuigen. Namelijk het overschot van de Vooruitbetaalde Subsidie Kapitaallasten die op de balans bij Activa B.V. staat. En de Stadsregio subsidieert uit de eigen, afgezonderde, OV Voorziening in één keer € 50 mln. De totale lasten voor de Stadsregio over de komende 30 jaar bedragen dan: Eenmalige uitgaven in 2012 € 103 mln. Rentederving 1% op de OV voorziening 30 jaar over gemiddeld € 51,5 mln. € 15 mln. 30 jaar afschrijvingskosten over € 231 - € 103 = € 128 mln. 30 jaar rentekosten van 4% over gemiddeld 64 mln.= € 77 mln. Totaal kosten over de gehele levensduur: € 323 mln. 2. Resultaten bij gehele subsidiëring in één keer van de 23 voertuigen Wanneer het Dagelijks Bestuur van de Stadsregio besluit om de voertuigen in één keer te subsidiëren dan komen de kosten als volgt er uit te zien: Eenmalige uitgaven in 2012/2013 € 231 mln. Rentederving 1% op de OV voorziening 30 jaar gemiddeld 115 mln. € 35 mln. Totaal kosten over de gehele levensduur: € 266 mln. Consequenties Financieel Stadsregio Amsterdam Als gekozen wordt voor optie 2 dan heeft de Stadsregio jaarlijks gemiddeld over de periode van 30 jaar ongeveer (369-266)/30 jaar = € 3,5 mln. meer te besteden aan openbaar vervoer. Er hoeft dus voor dit bedrag minder bezuinigd worden. In de beginjaren is dit verschil overigens hoger dan in de latere jaren omdat de rentekosten in de aanvangsjaren hoger zijn in verband met een hoog geïnvesteerd vermogen. Hierdoor is er nog maar sprake van een negatief exploitatieresultaat in de jaren 2017-2024 van € 15 mln. in plaats van de genoemde € 29 mln. De OV voorziening zal in 2016 een maximale hoogte hebben van ongeveer € 140 mln. Dit geeft een buffer voor de exploitatieve tekorten die vanaf 2017 zullen optreden in de beginjaren van de exploitatie van de Noordzuidlijn. Of deze optie over 30 jaar ook weer als beste uit de bus komt hangt helemaal af van de ontwikkeling in de BDU systematiek en de ontwikkeling in de subsidie aan het GVB en de gemeente Amsterdam. Het kan zijn dat er gelden overblijven, als we de voordelen die hieruit voortvloeien niet aanwenden voor minder bezuinigingen, waardoor een eenmalige gehele of gedeeltelijke subsidiëring aantrekkelijk is, het kan ook zo zijn dat over 30 jaar de “gewone” systematiek van het financieren van rente en afschrijvingskosten aantrekkelijker is zodat we nu niet extra hoeven te bezuinigen. Financieel gemeente Amsterdam De gemeente Amsterdam is een van de instanties waar de Stadsregio haar tijdelijke overtollige middelen belegt. De gemeente Amsterdam is op de hoogte van de DB besluiten om € 105 mln. in een keer te subsidiëren voor de M5-voertuigen. Daarboven is er voor een bedrag van ruim € 106 mln. aan “meevallers”, waar de gemeente Amsterdam in haar treasurybeleid nog geen rekening mee gehouden heeft. De overige € 20 mln. worden dan onttrokken aan de rekening courant verPagina 3 van 5
houding die er met de gemeente Amsterdam is of uit andere beleggingen. Met andere woorden deze eenmalige financiering verstoort het treasury beleid van Amsterdam in zoverre dat de gemeente Amsterdam geen lange termijn leningen op de kapitaalmarkt hoeft aan te trekken voor het financieren van de M5voertuigen. Financieel GVB exploitatie B.V./GVB Activa B.V Het GVB wordt volledig gecompenseerd voor de investeringskosten c.q. rente- en afschrijvingskosten van de M5-voertuigen. GVB heeft bij geen van de opties een voor- of nadeel. Zekerheden voor de Stadsregio Amsterdam Op dit moment zijn alle activa van Activa B.V. verpand aan de gemeente Amsterdam, omdat de gemeente voor de financiering zorg draagt. Als Stadsregio Amsterdam overgaat tot een éénmalige investeringssubsidie dan is het wellicht aan te bevelen om aan de Stadsregio ook een zekerheid te geven. Uit juridische adviezen en financiële complicaties bij pandrecht is gebleken dat een afroepgarantie de meest geschikte vorm is. Dit geeft de Stadsregio Amsterdam een extra vorm van zekerheid. Via de procedures beschreven in “Activa Eenvoud” zijn er waarborgen ingebouwd dat de voertuigen hun waarde en functionaliteit moeten blijven behouden en dat de voertuigen niet vervreemd mogen worden zonder de goedkeuring van de Stadsregio Amsterdam. Verder kan in de subsidiebeschikking opgenomen worden, dat indien GVB exploitatie zich niet houdt aan de onderhoudsverplichting, de exploitatiesubsidie gekort kan worden. In een uitvoeringsovereenkomst zullen de rechten en plichten nader beschreven worden.
Variant 2: De Stadsregio verstrekt een lening Er is onderzocht of het wenselijker is een geldleningsovereenkomst te sluiten met Activa B.V. of een éénmalige subsidie te verstrekken. Er zijn richting de vervoerder of gemeente Amsterdam geen echte voor- of nadelen te benoemen. In beide situaties zal zekerheid verkregen moeten worden voor de investering in de 23 metrovoertuigen. In beide situaties zullen de rechten en plichten vastgelegd moeten worden in beschikkingen en/of overeenkomsten. Een subsidie kan eenzijdig teruggevorderd worden als niet aan de verplichtingen voldaan wordt, een lening kan ook meteen opeisbaar zijn. Het belangrijkste nadeel van een lening aan Activa B.V. in plaats van een subsidie aan Activa B.V. is dat een lening niet wordt gezien als een besteding in het kader van de wet BDU. Richting het rijk moeten we dus de komende jaren een fors bedrag laten zien dat we nog in ons fonds hebben. Politiek is dit in deze tijd van bezuinigingen niet echt aan te bevelen. Alleen de jaarlijkse beschikkingen aan Activa B.V. kunnen we richting het rijk verantwoorden. Daardoor verantwoorden dan elk jaar richting het rijk een (fictieve) forse stand in ons fonds OV waar we jaarlijks de herfinancieringsrente aan toe zullen moeten voegen. Een tweede nadeel van een lening is dat er geld onnodig rondgepompt wordt. Activa B.V. moet immers in een lening-situatie rente en aflossing betalen aan de Stadsregio en Stadsregio Amsterdam moet weer in de jaarlijkse subsidiebeschikking een bedrag ter grootte van de rente en aflossing aan Activa B.V. betalen als exploitatiesubsidie.
Pagina 4 van 5
Variant 3: De Stadsregio koopt metromaterieel en wordt (mede) eigenaar; In deze variant is naast de GVB holding ook de Stadsregio mede-eigenaar van Activa B.V. Alleen het simpele feit dat de Stadsregio mede-eigenaar zou zijn van Activa B.V. verandert niets aan de financieringsbehoefte. Alleen het aandelenkapitaal van € 18.000,- wordt verdeeld over het GVB en de Stadsregio Amsterdam. In deze variant zullen dan weer opties doorgerekend moeten worden, zoals gemeld bij variant 1. De financiële uitkomsten zullen dan hetzelfde zijn als bij variant 1 en 2. Het is niet het beleid van de Stadsregio om zelf de metrovoertuigen op de balans te hebben staan. Daarvoor is juist de Activa B.V. opgericht. Het is dan ook aan te bevelen om alle Strategische Activa hierin onder te brengen. Wanneer de Stadsregio zou besluiten de voertuigen wel zelf aan te schaffen dan zullen er diverse nadere overeenkomsten en Service Level Agreements (SLA’s) gesloten moeten worden tussen de Stadsregio en Activa B.V. en Exploitatie B.V. in het kader van het beheer en onderhoud van de voertuigen. In feite dubbel werk ten opzichte wat nu tussen Activa B.V. en Exploitatie B.V. geregeld is. Deze optie heeft geen financiële voordelen boven variant 1, er vloeit wel extra regelwerk uit voort. Advies aan het dagelijks bestuur Gegeven de uitkomsten van de drie varianten komt Variant 1 het meest in aanmerking om verder uitgewerkt te worden. Hierbij zijn de kosten over 30 jaar € 103 mln. lager dan wanneer het beleid ongewijzigd zou zijn. Namelijk € 266 mln. ten opzichte van € 369 mln. Jaarlijks betekent dit gemiddeld € 3,5 mln. meer beschikbaar voor het Openbaar vervoer. De volgende acties moeten dan nog genomen worden: Overeenkomen van een afroepgarantie met de gemeente Amsterdam voor de 23 metrovoertuigen Het opstellen van een subsidiebeschikking met een uitvoeringsovereenkomst aan Activa B.V. waarin de voorwaarden, waaronder de subsidie verstrekt wordt en teruggevorderd kan worden, uitgewerkt zijn Hiervoor is juridische ondersteuning ingehuurd.
Pagina 5 van 5
