Onderzoeksprojecten (1-213 van 213)

www.researchportal.be - 27 Jan 2016 08:35:11

Onderzoeksprojecten (1 - 213 van 213) Zoekfilter: Classificaties: Sociale en economische geschiedenis

Heideontwikkeling in militaire gebieden : onderzoek naar de archeologische rijkdom en de mogelijkheden tot integratie in beheersplannen. Vrije Universiteit Brussel Abstract: -Het project kadert in het LIFE-project (Natura 2000-netwerk). Dit legt voor Vlaanderen de nadruk op natuurontwikkeling en beheer van voornamelijk heidelandschappen in twaalf militaire domeinen. Er wordt a.h.w. op het vlak van natuurwaarden een inhaalbeweging gemaakt die er voor moet zorgen dat deze natuurgebieden tegen 2008 onderhouden worden door de tegen dan opgemaakte beheersplannen. Dit rapport concentreert zich in de eerste plaats op de archeologische en landschapshistorische rijkdom en waarde van deze gebieden. Daarnaast wordt ook aandacht besteed aan de mogelijke integratie van de eindbevindingen in gerichte beheersstrategieën voor het erfgoed in de militaire gebieden. De twaalf militaire domeinen die deel uitmaken van het project omvatten allen haast gefossiliseerde landschappen uit het begin van de 19de eeuw. Hoewel deze gebieden gedurende verschillende periodes in het verleden intensief werden gebruikt, vormde de 19de eeuw een belangrijk scharnierpunt. Door hun inrichting als militair domein, hebben deze gebieden weinig verstorende invloed ondergaan van 19de- en 20ste- eeuwse antropogene dynamieken en processen, met uitzondering van de militaire ingrepen. Elders zijn gelijkaardige landschappen totaal getransformeerd of zelfs verdwenen. Omwille van de landschappelijke gaafheid van deze militaire gebieden is echter niet enkel het archeologische maar ook het historisch-landschappelijke en paleo-ecologische erfgoed bewaard, voor zover het niet verstoord werd door plaatselijke activiteiten. Door de ontoegankelijkheid van de domeinen is tot nu toe weinig gekend over het aanwezige patrimonium en is een eerste verkennend onderzoek aangewezen. De studie van het historisch landschappelijk erfgoed, moet daarbij inzicht verschaffen in de historische dynamiek tussen mens en landschap. Vanuit dit inzicht kan een prognose geformuleerd worden over het archeologische potentieel van deze gebieden, waartoe ook de historische relicten van materiële landschapsingrepen en -elementen zelf behoren. Er is getracht een zo volledig mogelijk beeld te schetsen van de twaalf militaire domeinen, zowel archeologisch en historisch als landschappelijk. Er wordt een overzicht gegeven van de aanwezigheid van prehistorische sites binnen het topografische en hydrografische kader, de materiële landschapsrelicten binnen de historische perioden waarmee ze verbonden zijn en de paleo-ecologische relicten. Daarenboven worden twee militaire gebieden nl. Brasschaat en Leopoldsburg, eruit gelicht om als casestudy verder uit te diepen en tot voorbeeld van een geïntegreerde methodologische aanpak te dienen. Organisaties: • Kunstwetenschappen en Archeologie

Onderzoekers: • FRANS VERHAEGHE • Dries TYS • Inge VERDURMEN

ECONOMISCHE GROEI EN ONGELIJKHEID. VERKLARINGEN VOOR ONGELIJKE GROEIPADEN IN PRE-INDUSTRIEEL EUROPA (Late Middeleeuwen - 19de eeuw). Universiteit Gent Abstract: Dit onderzoek wil een impuls geven aan de steeds sterker wordende tendens in het economische en sociale onderzoek om het verleden te betrekken bij actuele vragen over ongelijke welvaartsgroei. Daarom worden de mechanismen achter de divergerende groeipaden van het middeleeuwse en vroegmoderne Europa onderzocht en toegepast op vier testregio?s. Deze groeipaden liggen aan de basis van het huidige mondiale economische model. Waar was die groei duurzaam en hoe kunnen we de regionale verschillen verklaren? Organisaties: • Vakgroep Geschiedenis

Onderzoekers: • Erik Thoen

Stadsstudies. Universiteit Antwerpen Abstract: Dit project kadert in een onderzoeksopdracht toegekend door de Universiteit Antwerpen. De promotor levert de Universiteit Antwerpen de onderzoeksresultaten genoemd in de titel van het project onder de voorwaarden zoals vastgelegd door de universiteit. Organisaties: • Centrum voor stadsgeschiedenis

Onderzoekers: • Greet De Block

De 'ambachtsgilden' (collegia fabrum) in het Romeinse westen gedurende de Keizertijd. Universiteit Gent Abstract: Romeinse steden steunden op gepriviligieerde gilden om te functioneren. Ambachtsgilden (collegia fabri) waren erg belangrijk, maar blijven voorwerp van discussie. We bestuderen hun verspreiding, leden, organisatie, invloed en impact op economische ontwikkeling. Ons theoretisch kader steunt op ?social capital theory? en ?New Institutional Economics?. Methodologisch baseren we ons op GIS, prosopografie & sociale netwerkanalyse, norm analyse en ?entitlement mapping?. Organisaties: • Vakgroep Geschiedenis

Onderzoekers: • Koenraad Verboven

Gender, migratie en afstand. Dienstmeisjes als katalysatoren van verandering in democratisering van langeafstandsmigratie: vergelijkende gevalstudie van internationale migratie door mannen en vrouwen naar Brussel en Antwerpen, 1850-1900. Universiteit Antwerpen Abstract: Dit project betreft fundamenteel kennisgrensverleggend onderzoek gefinancierd door het Fonds voor Wetenschappelijk OnderzoekVlaanderen. Het project werd betoelaagd na selectie door het bevoegde FWO-expertpanel. Organisaties: • Centrum voor stadsgeschiedenis

Onderzoekers: • Hilde Greefs

De economie van het hofleven. Interactie tussen hof en stad in de laatmiddeleeuwse en vroegmoderne Nederlanden. Universiteit Antwerpen Abstract: Dit project betreft fundamenteel kennisgrensverleggend onderzoek gefinancierd door het Fonds voor Wetenschappelijk OnderzoekVlaanderen. Het project werd betoelaagd na selectie door het bevoegde FWO-expertpanel. Organisaties: • Centrum voor stadsgeschiedenis

Onderzoekers: • Luc Duerloo • Peter Stabel

NISE - Nationale bewegingen en intermediaire structuren in Europa. Universiteit Antwerpen Abstract: Since the end of the 18th century nationalism, national movements and national identity have played an important role in the history of Europe. In spite of the numerous local specific conditions and the historical variables, there are parallels between the national movements. The discourses of national uniqueness were forged in a context of intense international exchanges across national borders. Moreover, national ideologies can only be defined through their dialectical relationship with one another. Despite a recent upsurge, the fact that national movements are pre-eminently transnational has been insufficiently studied so far. There are relatively few studies about transfers and transnational influences in the construction of nations and there is a lack of empirically based comparisons: national identity has been mainly studied within separate nations. Even when comparisons are made, the cases are often chosen from the same geographical area. Researchers from other linguistic regions often remain unaware of the results across the language barrier. This prevents many studies from penetrating the international arena and limits researchers to only carrying out comparative research within their own linguistic community. Additionally, much information on the sources for the study of national movements is based on uncontrolled data, which are not presented in a systematic way. So far, there has not been a coordinated effort on a European level to collect records, documentation and information on this subject, to conserve and disclose them for research. At the same time there is also a need for advice and support for the conservation and disclosure of the sources. All these elements enhance the need for comparative, transnational historiographical methods and means. That is why the interdisciplinary NISE network was established for research, heuristic and archival purposes. Its main objective is to enable comparative and transnational studies on national and regional movemens. Mapping out personal and institutional relations between national movements will enable researchers to study political and cultural transfers. This will in turn lead to a more empirically driven theory formation of nationalism. Organisaties: • Power in History - Centrum voor Politieke Geschiedenis

Onderzoekers: • Maarten Van Ginderachter

'Vrije' en 'onvrije' arbeid in de koffie productie in the Kivu regio, Belgisch Congo en RuandaUrundi, 1920-1960 Universiteit Gent Abstract: Dit project onderzoek de nieuwe 'koffie frontier' in de regio rond het Kivu Meer in de periode 1920-1960. Vanaf de jaren 1920 ontwikkelde Kivu zich tot een succesvolle koffie economie. De dominante productiemodellen ten oosten (zelfstandig) en ten westen (plantages) van het Kivu Meer groeiden sterk uit elkaar. Dit project zoekt uit wat de relatie is tussen deze twee productiemodellen. Organisaties: • Vakgroep Geschiedenis

Onderzoekers: • Eric Vanhaute

De grote afname van procesvoering verklaard. De impact van sociaal-economische veranderingen op patronen van procesvoering in vroegmodern Europa. De casus van Brugge en het Brugse Vrije Vrije Universiteit Brussel Abstract: Dit project bestudeert een fascinerend fenomeen dat voor de vroegmoderne periode voor meerdere gebieden in West-Europa is beschreven. Terwijl burgerlijke rechtbanken tijdens de zestiende eeuw hun activiteiten sterk zagen toenemen omdat steeds meer mensen burgerlijke zaken aanspanden, nam de vraag naar geschilbeslechting door burgerlijke rechtbanken vanaf ongeveer het midden van de zeventiende eeuw af. Vooral tijdens de achttiende eeuw was er een opvallende af-name van procesvoering. Tot nu toe is geen overtuigende verklaring gevonden voor dit opmerkelijke fenomeen. Dit project brengt de afname van procesvoering voor burgerlijke rechtbanken nader in kaart voor twee casussen waarvoor bijzonder rijk archiefmateriaal beschikbaar is: Brugge en het Brugse Vrije. Het rijke bronnenmateriaal staat toe om de sociale positie van eisers en gedaagden voor de rechtbanken in kaart te brengen, en om zo vast te stellen of de afname van procesvoering verbonden was met sociaal-economische veranderingen. De onderzoeker creëert databases met de namen van de partijen en de aard van de zaken enerzijds en van de sociale status van stedelingen en dorpelingen anderzijds. Door beide databases te linken, worden vernieuwende analyses gevoerd. Zo levert het project een belangrijke bijdrage aan ons begrip van de grote afname van procesvoering. Daarnaast staat het ook toe om precies in kaart te brengen welke sociale groepen hun weg vonden naar formele rechtbanken om hun geschillen te beslechten. Dit biedt een zeldzame sociaal gedifferentieerde kijk op het dagelijkse leven van gewone mensen in Brugge en het Brugse Vrije tijdens de Nieuwe Tijd. Organisaties: • Geschiedenis

Onderzoekers: • Ans VERVAEKE • Griet VERMEESCH

De fertiliteitsevolutie van de West-Vlaamse linnenregio in tijden van economische contractie. KU Leuven Abstract: Geen Nederlandstalig Abstract Organisaties: • OG Economische Geschiedenis Leuven

Onderzoekers: • Erik Buyst • Arne Aelvoet

sociale rechtvaardigheid en nationale identificatie. Een sociale geschiedenis van oorlogsnationalisme in België, 19141925 Universiteit Gent Abstract: Doel van dit project is een sociaalhistorische analyse van nationalisme van de lagere en middengroepen (in het bijzonder arbeiders, middenstanders en boeren) in België tijdens en na WOI. Dit project richt zich op de vraag waarom en tot op welke hoogte die sociale groepen zich

het nationalisme in oorlogstijd toe eigenen, en hoe ze het concreet inzetten in de interactie. Organisaties: • Vakgroep Geschiedenis

Onderzoekers: • Antoon Vrints

East Side Story Susa under the Sukkalmah Dynsty (1930-1450 vgt): een prosopografische studie Universiteit Gent Abstract: Het doel van dit project is om inzicht te verwerven in de multiculturele maatschappij van de stad Susa and haar evolutie gedurende de eerste helft van het tweede millennium vgt. op basis van ca. 1200 dagdagelijkse administratieve, juridische en economische documenten en brieven die bestudeerd zullen worden door middel van de prosopografische methode. Organisaties: • Vakgroep Talen en Culturen van het Nabije Oosten en Noord-Afrika

Onderzoekers: • Katrien De Graef

Essays on tax policy and housing markets. KU Leuven Abstract: Geen Nederlandstalig Abstract Organisaties: • OG Economische Geschiedenis Leuven

Onderzoekers: • Erik Buyst • Geert Goeyvaerts

Nieuwe benaderingen van de sociale dynamiek van langetermijn veranderingvruchtbaarheid. KU Leuven Abstract: During the past two centuries, populations have experienced remarkable changes in fertility, with new types of behavior often spreading rapidlyacross disparate social groups and regions. Evidence clarifying the complex dynamics of individual (non-)decision-making within, and influencedby evolving and overlapping social networks requires the development and application of cutting-edge modelling techniques to rich data sources that include economic, cultural and socio-demographic factorsnbsp;at the individual and aggregate levels. An interdisciplinary team of sociologists, historians, and applied statisticians will collaborate on methodological dimensions of the project. The specific aim is to improve procedures for hierarchical modeling. Fertility choices are made within the context of concurrent, interacting processes (labor market decisions,social mobility, migration), and the still unexplored interactions between these processes require novel statistical models that can accnbsp;ount Organisaties: • OE Centrum voor Sociologisch Onderzoek

Onderzoekers: • Jan Van Bavel • Koenraad Matthys • Erik Buyst • Geert Verbeke • Geert Molenberghs

Subordinatie of solidariteit? Armenzorg als instrument van dorpselites in de 16de-eeuwse Zuidelijke Nederlanden. Universiteit Antwerpen Abstract: In dit project staat rurale armenzorg centraal, en dat in een periode van grote economische veranderingen en schommelingen die een regionaal zeer uiteenlopende impact hadden. Specifiek wordt er nagegaan in welke mate formele armenzorg (door de armendissen of Heilige Geesttafels) en informele armenzorg (bijvoorbeeld krediet- en pachtrelaties) functioneerden in drie regio's: de commerciële Kustvlakte, het protoindustriële Binnen-Vlaanderen en de communale Kempen. Er wordt in dit project speciaal aandacht besteed aan periodes van subsistentiecrisissen, aangezien dan de verschillen in lokale / regionale economische structuur, machtsbalans en elitebelangen en – strategieën sterk uitvergroot worden. Organisaties: • Centrum voor stadsgeschiedenis

Onderzoekers: • Tim Soens • Eline Van Onacker

De mondalisering van moderne grenzen en clandestiene maritieme migratienetwerken (1882-1938): een vergelijkend onderzoek tussen Atlantische en Pacifische migratie systemen Universiteit Gent Abstract: Het project analyseert de opkomst van racistische grenzen aan migratie, de vorming van illegale migratienetwerken hierrond, pogingen van regeringen om internationale akkoorden inzake migratie af te sluiten en de centrale rol van scheepvaartmaatschappijen in dit proces gedurende de eerste periode van versnelde globalisatie (1882-1938). Het vergelijkt dit voor Pacifische en Atlantische migratiesystemen naar de VS en hoe dit het migratiebeleid op de Amerikaanse continenten beïnvloedde. Organisaties: • Vakgroep Geschiedenis


De stad op het platteland. Textielproductie en stadplattelandrelaties in het Vlaamse "Westland" (15de-16de eeuw). Universiteit Antwerpen Abstract: Dit project betreft fundamenteel kennisgrensverleggend onderzoek gefinancierd door het Fonds voor Wetenschappelijk OnderzoekVlaanderen. Het project werd betoelaagd na selectie door het bevoegde FWO-expertpanel. Organisaties: • Centrum voor stadsgeschiedenis

Onderzoekers: • Peter Stabel • Tim Soens

Elites en de stedelijke voedselvoorziening in Romeins Klein-Azië: interventie en vrijgevigheid Universiteit Gent Abstract: Het project betreft een studie van de betrokkenheid bij en interventies in de stedelijke voedselvoorziening door stedelijke overheden en elites in Romeins Klein-Azië gedurende de Keizertijd. Het innovatieve aspect van het project schuilt hierin dat voor het eerst zowel (semi-)officiële marktinterventies van de stedelijke overheden als voedsel- en voedselgerelateerde giften van rijke weldoeners uit de stedelijke elites gezamelijk bestudeerd zullen worden , als deel van een algeheel 'systeem' van elite-interventie in de voedselvoorziening. Het project kadert in historisch-comparatieve studies van voedselmarktinterventie in preïndustriële samenlevingen en sociaal-wetenschappelijke theorievorming rond voedselmarkten en voedselvoorziening. Organisaties: • Vakgroep Geschiedenis

Onderzoekers: • Andries Johan Zuiderhoek

Elites en de stedelijke voedselvoorziening in Romeins Klein-Azië: interventie en vrijgevigheid Universiteit Gent Abstract: Het project betreft een studie van de betrokkenheid bij en interventies in de stedelijke voedselvoorziening door stedelijke overheden en elites in Romeins Klein-Azië gedurende de Keizertijd. Het innovatieve aspect van het project schuilt hierin dat voor het eerst zowel (semi-)officiële marktinterventies van de stedelijke overheden als voedsel- en voedselgerelateerde giften van rijke weldoeners uit de stedelijke elites gezamenlijk bestudeerd zullen worden, als deel van een algeheel ?systeem? van elite-interventie in de voedselvoorziening. Het project kadert in historischcomparatieve studies van voedselmarktinterventie in preïndustriële samenlevingen en sociaal-wetenschappelijke theorievorming rond voedselmarkten en voedselvoorziening. Organisaties: • Vakgroep Geschiedenis


Structurele determinanten van economische performantie in de Romeinse Wereld Universiteit Gent Abstract: SDEP brengt vier Vlaamse en negen internationale onderzoeksteams samen om Romeinse economische ontwikkeling te bestuderen: 1° Welke rol spelen instituties in Romeinse economische groei/contractie ? 2° Is institutionele verandering het gevolg van economische ontwikkeling ? 3° Welke rol speelt ecologie ? Wij combineren archeologische en natuurwetenschappelijke data met modellen uit neo-institutionele economie en ?development economics?in een comparatief lange-termijn perspectief. (http://www.rsrc.ugent.be/sdep) Organisaties: • Vakgroep Geschiedenis


Essays on household behavior in the mortgage market and house price dynamics. KU Leuven Abstract: Geen Nederlandstalig Abstract Organisaties: • OG Economische Geschiedenis Leuven

Onderzoekers: • Erik Buyst • Sven Damen

Rechtspersoonlijkheid gedifferentieerd: de juridische kwalificatie van contractuele vennootschappen met een handelsdoel (België, negentiende eeuw). Universiteit Antwerpen Abstract: Het concept 'rechtspersoon' werd in 1873 in het Belgische vennootschapsrecht verankerd. De wet van 18 mei 1873 omschrijft bepaalde vennootschappen met een handelsdoel als "une individualité juridique distincte de celle des associés". In de lijn van bepaalde benaderingen in (vooral Duitse) doctrine is 'rechtspersoonlijkheid' sindsdien een dogmatisch pakket, een Begriff, waarin tal van juridisch ondersteunde eigenschappen worden gebundeld. Precies het samenklitten van vele van die kenmerken in de dogmatische notie 'rechtspersoon' maakt het moeilijk bepaalde verbanden (commerciële maatschap, feitelijke vereniging) als rechtspersoon te aanzien, hoewel ze nochtans voordeel zouden kunnen halen uit juridische ondersteuning van (bepaalde van) hun acties. De 'rechtspersoon' is een product van een theoretische benadering, en stond in het midden van de negentiende eeuw haaks op de juridische praktijk, zoals die ook weerspiegeld werd in Franse doctrine. Een bottom-up benadering, gericht op de acties van commerciële verbanden, is meer vruchtbaar, niet alleen voor een goed begrip van de geschiedenis van het vennootschapsrecht, maar ook ten aanzien van het positief recht. Doel van het project is een nauwgezet onderzoek van de commerciële acties van contractuele vennootschappen (maatschappen, vennootschappen onder firma), en de ondersteuning daarvan in de procespraktijk van de rechtbanken van koophandel en in doctrine, in de periode van 1804 tot 1873. De op grond daarvan uitgeklaarde gedifferentieerde aspecten van de rechtspersoon worden in verband gebracht met het hedendaags recht. Organisaties: • Onderneming en recht

Onderzoekers: • Anne-Marie Van den Bossche • Dave De ruysscher

Een exotische smaak. De waardering van exotische kruidenierswaren in de Lage Landen, ca. 1250-1750. Universiteit Antwerpen Abstract: Behelsde de snelle en brede verspreiding van verschillende nieuwe 'kruidenierswaren' zoals thee, koffie, tabak en suiker in het WestEuropa van de 17de en 18de eeuw een ingrijpende transformatie in het Europese consumptiepatroon, zoals veel economisch historici menen (McCants 2008; De Vries 2008; Shammas 1990)? Recent onderzoek suggereert dat sommige aspecten van deze zogenaamde 'consumptierevolutie' veeleer door continuïteit dan door verandering gekenmerkt werden. Om deze hypothese nader te onderzoeken, wordt een lange-termijnstudie opgezet waarin de gepercipieerde consumptiewaarde van vier exotische kruiden met divergerende consumptietrajecten gevolgd wordt doorheen de late middeleeuwen en de vroegmoderne periode. Meer specifiek gaat het om peper, gember, paradijsgranen, en thee. In welke mate beantwoordde de gebruikerswaarde van deze vreemde consumptiegoederen aan het criterium van de typische 'middeleeuwse', aristocratische luxeconsumptie? Of treffen we in de waarde die aan deze consumptiegoederen toegedicht werden de voorlopers van de 17de- en 18de-eeuwse consumptierevolutie en economische globalisatie? Het gevoerde onderzoeksproject integreert perspectieven uit de economische, sociale en culturele geschiedenis om lange-termijncontinuïteiten en -veranderingen in de houding van Europese consumenten ten aanzien van

globale consumptiegoederen te bestuderen. Organisaties: • Centrum voor stadsgeschiedenis

Onderzoekers: • Bruno Blondé • Wouter Ryckbosch

De lokroep van Vrouwe Fortuna: loterijen en economische cultuur in de 15de- en 16de-eeuwse Nederlanden. Universiteit Antwerpen Abstract: Gokken en risico's nemen is van alle tijden. Producten als krasbiljetjes en loterijtickets zijn nog steeds erg populair en leveren zowel private bedrijven als overheden aanzienlijke winsten op. Die aantrekkingskracht is allesbehalve nieuw en in elke historische samenleving kwam gokgedrag voor. Echter, in vijftiende-eeuws Italië en de Nederlanden (huidige België en Nederland) deed er zich een belangrijke kentering voor: gokken werd geïnstitutionaliseerd in de vorm van loterijen. Stedelijke en centrale overheden, gilden, broederschappen, kooplieden en ondernemers, allemaal begonnen ze loterijen te organiseren om winst te maken. Dit project vraagt zich af wie lootjeskopers waren, hoe groot deze groep was, hoe organisatoren hun loterij ontwierpen om zoveel mogelijk kopers aan te trekken en hoe dit gokgedrag te rijmen viel met bestaande sociale waarden en normen. De 15de- en 16de-eeuwse Nederlanden, als één van de eerste gebieden waar loterijen georganiseerd werden, vormen hiervoor de ideale gevalstudie. Organisaties: • Centrum voor stadsgeschiedenis

Onderzoekers: • Peter Stabel • Jeroen Puttevils

Armenzorg en gemeenschapsvorming in de Zuidelijke Nederlanden, ca. 1300-1600. Universiteit Antwerpen Abstract: Dit FWO-project bestudeert armenzorg in drie steden in de Zuidelijke Nederlanden (Gent, Mechelen en Sint-Winoksbergen) van circa 1300 tot 1600. Op een geïntegreerde manier en voor een lange termijn ga ik na hoe door armenzorg (in de brede in van het woord) stedelijke gemeenschappen en solidariteit werden gevormd. Centraal staat de vraag welke gemeenschappen werden geïmpliceerd of gevormd wanneer werd beslist wie in aanmerking kwam voor zorg, en hoe dit evolueerde op lange termijn. Organisaties: • Centrum voor stadsgeschiedenis

Onderzoekers: • Bert De Munck • Peter Stabel • Hadewijch Masure

'Menselijk kapitaal' vanuit een huishoudperspectief: kennisinvesteringen in vroegmodern Antwerpen, Gent, Lier en Aalst. Universiteit Antwerpen Abstract: Dit project tracht via seriële rekeningen van voogden onderwijsinvesteringen op huishoudniveau te kwantificeren en zo de vinger te leggen op eventuele veranderingen in de scholingsgraad en de aard van het onderwijs in de vroegmoderne periode. Door die gegevens te koppelen aan het volledige huishoudbudget, het sociaal-economische profiel van de (overleden) ouder(s), het aantal kinderen, enz.- en dit voor vier verschillende steden (Antwerpen, Gent, Lier en Aalst) - moet duidelijk worden waarom de Oostenrijkse Nederlanden (of althans sommige steden in de regio) op het einde van de achttiende eeuw niet langer koplopers waren op het gebied van geletterdheid en gecijferdheid. Organisaties: • Centrum voor stadsgeschiedenis

Onderzoekers: • Bert De Munck • Annelies De Bie

'Wo mistus, da Christus'. Een micro-perspectief op het gebruik van stedelijk afval als meststof in de Vlaamse landbouw in de nieuwe tijd. Universiteit Antwerpen Abstract: Dit project betreft fundamenteel kennisgrensverleggend onderzoek gefinancierd door het Fonds voor Wetenschappelijk OnderzoekVlaanderen. Het project werd betoelaagd na selectie door het bevoegde FWO-expertpanel. Organisaties: • Centrum voor stadsgeschiedenis

Onderzoekers: • Bruno Blondé • Tim Soens • Pieter De Graef

Identiteit en stigmatisering; de Romeinse vrijgelatene. Een kwalitatieve analyse van de socialisering en stratificatie van en de interactie tussen vrijgelaten en vrijgeboren Romeinen. Universiteit Gent Abstract: Dit project focust op de sterk ondergewaardeerde groep van Romeinse vrijgelatenen. De doelstelling is uit te maken welke processen de interactie tussen Romeinse elites en vrijgeboren burgers enerzijds en de ambivalente ?klasse? van vrijgelatenen anderzijds beïnvloedden en bepaalden. Eerder dan ?de smet van slavernij? zomaar aan te nemen en het te gebruiken als een explanans, willen wij het bestuderen als een explanandum: een sociaal fenomeen dat onderzoeksaandacht op zich verdient. Meerbepaald de discriminatiemechanismen die de vrijgelatene zowel definieerden als uitsloten, staan daarbij centraal. Organisaties: • Vakgroep Geschiedenis


Een sociale netwerkanalyse van klassiek Athene (403-322 v. Chr.): een bevestiging van de idee van de staatloze polis? Universiteit Gent Abstract: Dit project beoogt een evaluatie van Berent?s stelling dat de Griekse polis een staatloze samenleving was. Indien ?de? polis daadwerkelijk functioneerde als een staatloze samenleving, zou de afwezigheid van een staat als dwangapparaat moeten gecompenseerd zijn door andere krachten van integratie. Dit project zal onderzoeken in welke mate sociale netwerken in Athene (403-322 v. Chr.) als dergelijke krachten van integratie functioneerden.

Organisaties: • Vakgroep Geschiedenis


In 'gezegende' toestand? Visies op moederlijke gezondheid en reproductie in België en Italië (17de tot begin 20ste eeuw). Universiteit Gent Abstract: Ik onderzoek in welke mate medicalisering in verschillende sociale bevolkingslagen een rol speelde in de Europese vruchtbaarheidstransitie, d.i. het proces van dalende geboortecijfers als gevolg van geboortebeperkend gedrag binnen het huwelijk. Gezondheid werd tussen de 17de en 20ste eeuw steeds meer als ?werkbaar? beschouwd. Ik focus op de gezonfdheid van moeders, voornamelijk in realtie tot zwangerschap, geboorte en kraamtijd. Hopsitaalsarchieven en cijfers over kraambedsterfte zullen worden gebruikt. Desalniettemin ligt de nadruk van het onderzoek niet op het reconstrueren van de reële impact van verbeteringen in de gezondheidszorg, maar veeleer op de perceptie van gezondheid en medische zorg in verschillende lagen van de bevolking en hoe deze visies een rol speelden in reproductieve beslissingen van koppels en individuen. Het is namelijk voor verschillende Europese contexten aangetoond dat de gezondheid van moeders een doorslaggevend argument was om de gezinsgrootte te beperken in het begin van de 20ste eeuw. De motivaties in eerdere fases van de vruchtbaarheidstransitie zijn minder gekend. Ik gebruik kwantitatieve en kwalitatieve onderzoeksmethodes op micro-niveau om de evolutie van dergelijke ideeën op de lange termijn te analyseren. Ik doe dat voor verschillende sociale groepen in twee Europese contexten: Vlaanderen (België) en Lazio (Italië). Organisaties: • Vakgroep Geschiedenis


De opkomst van massaconsumptie in België (1945-1989). De sociale en politieke constructie van een welvaartsmaatschappij. Universiteit Gent Abstract: Massaconsumptie werd een belangrijk fenomeen in de Keynesiaanse welvaartsstaat, maar niet zonder bemiddelaars tussen staat en burger. Deze speelden een regulerende en educatieve rol. Zowel de Association des Consommateurs, de wegdeemsterende coöperatieves en nieuwe sociale bewegingen zoals Anders Gaan Leven profileerden zich op het thema. Door te kijken naar institutionele structuren (zoaals de Raad van het Verbruik) en de discours en acties van deze belangengroepen, komen ?les trentes glorieuses? in een nieuw licht te staan. Organisaties: • Vakgroep Geschiedenis

Onderzoekers: • Gita Deneckere

Bruxelles ma belle. Bruxelles mortelle. Mortaliteit in het arrondissement Brussel aan het begin van de 20ste eeuw (1890-1910) Vrije Universiteit Brussel Abstract: De sterftetransitie, een veelvuldig bestudeerd onderwerp in de demografie, was geen homogeen proces. Verschillen in de vooruitgang van de levensverwachting werden waargenomen tussen territoriale eenheden, net als onderbrekingen in de tijd. Tussen 1890 en 1910 ervoer de mannelijke volwassen populatie van de stad en het district Brussel oversterfte. Het sterftecijfer was er veel hoger dan in sterk geïndustrialiseerde steden en districten, zoals Luik en Bergen. Het was ook hoger dan dat van grote en belangrijke Vlaamse steden en de omliggende districten, zoals Antwerpen en Gent. Tot nu toe is het onduidelijk wat de aard en de oorzaken van deze gezondheidsnadelen waren. De eerste doelstelling van dit onderzoeksproject omvat het gebruik van unieke historisch-demografische bronnen om de mortaliteitspatronen van de Belgische districten en grootste steden tussen 1890 en 1910 te reconstrueren. Dit zal duidelijk maken hoe de leeftijds- geslachts- en oorzaakspecifieke sterftecijfers van het Brusselse district en van de gemeenten van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest verschilden van de andere Belgische districten en grote steden. In aanvulling daarvan zal de consistentie van deze mortaliteitsverschillen doorheen de tijd worden nagegaan. De tweede doelstelling is om te verklaren welke factoren verantwoordelijk waren voor de oversterfte in Brussel. Kwantitatieve en kwalitatieve bronnen zullen gecombineerd worden om de sterftecijfers en gezondheidsevoluties te interpreteren. Er zal worden gefocust op de impact van de hygiënische omstandigheden, werkcondities, individuele gewoonten, de aanwezigheid van migranten en medische preventie, behandeling en infrastructuur. Tenslotte zullen sterftecertificaten worden gebruikt om op individueel niveau na te gaan welke relatie er bestond tussen mortaliteit en mensen hun beroep en woonplaats. Door te focussen op de mortaliteitservaring van de Brusselse populatie, zal dit project beter inzicht verschaffen in de leefomstandigheden van een grote hoofdstedelijke en industriële omgeving buiten Engeland. Dergelijk onderzoek ontbreekt grotendeels in de bestaande literatuur. Het project zal bijgevolg ook een grote bijdrage leveren aan het historische debat betreffende de relatie tussen stedelijke groei, industrialisatie en mortaliteitswijzigingen. Organisaties: • Sociologie

Onderzoekers: • PATRICK DEBOOSERE

Tussen lokale autonomie en nationale migratiepolitiek. Het beleid ten aanzien van 'vreemdelingen' in Antwerpen, 17501914 Universiteit Antwerpen Abstract: Dit project beoogt de rol te onderzoeken van locale autoriteiten bij de ontwikkeling van een nationaal migratiebeleid gedurende de periode 1750-1914. In dit langetermijnperspectief gaat de aandacht naar elementen van continuïteit en discontinuïteit bij de behandeling van buitenlandse (niet-nationale) migranten in de stad Antwerpen. Onderzoek naar het nationaal migratiebeleid wordt totnogtoe gekenmerkt door een top-downbenadering, waarbij vooral wettelijke, filosofische en politieke dimensies van de moderne nationale wetgeving centraal stonden. Dit project opteert voor een bottom-up benadering en wil onderzoeken hoe de regelgeving effectief werd toegepast in een lokale context, waar er interactie optrad met gewoonten en praktijken uit het ancien régime en waar ook lokale belangen een rol speelden bij de keuze voor een specifieke behandeling van buitenlandse migranten. De focus zal liggen op de interacties tussen de lokale en nationale besturen waarbij speciale aandacht zal uitgaan naar de omslag in de loop van de negentiende eeuw van niet-lokale naar niet-nationale nieuwkomers als het belangrijkste doelwit van het migratiebeleid. Het doel van dit onderzoeksproject is tweevoudig: (1) de historiografische opsplitsing te overbruggen tussen in hoofdzaak sociaalhistorisch onderzoek naar het ancien régime dat de nadruk legt op lokale vormen van migratieregulering en in hoofdzaak politiekhistorisch onderzoek naar de nieuwste tijden dat een nationaal perspectief hanteert bij de studie van het migratiebeleid; (2) het idee bij te sturen van een scherpe discontinuïteit tussen de praktijk van het migratiebeleid tijdens het ancien régime en het 'moderne' Europa. Organisaties:

• Centrum voor stadsgeschiedenis


Verwachtingen over de economische toekomst in historische handelscorrespondentie, 1400-1800 Universiteit Antwerpen Abstract: Dit project zal de percepties en verwachtingen rond de toekomst in gepubliceerde en OCR-gescande koopmansbrieven in de periode 1400 tot 1800 onderzoeken. Zo willen we meer te weten komen over lange-termijnveranderingen in het denken over de toekomst door historische actoren. Het onderzoek wil een nieuwe component toevoegen aan de geschiedenis van het kapitalisme: de dimensie van de tijd. Organisaties: • Centrum voor stadsgeschiedenis

Onderzoekers: • Jeroen Puttevils

Perceptie en performance van sociale identiteit in de vroege stedelijke gemeenschappen uit de volle Middeleeuwen Universiteit Gent Abstract: Dit project beoogt een cultuurhistorische analyse van de perceptie en performance van sociale identiteit in de vroege stedelijke gemeenschappen van Noord-Frankrijk en de Zuidelijke Nederlanden tussen de elfde en de dertiende eeuw. Organisaties: • Vakgroep Geschiedenis

Onderzoekers: • Jeroen Deploige

De ontwikkeling van een fiscale administratie in het licht van een groeiende 'state capacity' en 'infrastructural power' in de Zuidelijke Nederlanden en België, 1795-1852 Universiteit Gent Abstract: Met de Franse revolutie kwam er een nieuw belastingstelsel en belastingadministratie; cruciale elementen in het staatsvormingsproces en de inrichting van de maatschappij. Dit onderzoeksproject belicht het opmerkelijke contrast tussen de continuïteit van een klassieke fiscaliteit en de economische ontbolstering van België in de periode 1795-1852. Welke plaats nam de fiscus in de vorming van een moderne Belgische ?fiscal state? in? Organisaties: • Vakgroep Geschiedenis


Uitbouw van een virtueel informatie- en documentatiecentrum over de Vlaamse rand rond Brussel (naar analogie met de BRIO-website). Vrije Universiteit Brussel Abstract: www.docu.vlaamserand.be is de website van het virtueel documentatiecentrum over de Vlaamse Rand. Op deze website wordt getracht om alle wetenschappelijke en andere relevante informatie met betrekking tot de Vlaamse Rand samen te brengen en via een databestand toegankelijk te maken. De situatie van de randgemeenten rond Brussel was de afgelopen decennia bijna voortdurend in de actualiteit, wat het belang van het centraliseren van wetenschappelijke informatie erover versterkt. Met dit werkinstrument hopen we een ruime doelgroep van gespecialiseerde onderzoekers, studenten, overheden, administraties, het middenveld en alle andere geïnteresseerden snel en efficiënt informatie te verstrekken over de Vlaamse Rand in al haar aspecten. Behalve kennisverspreiding, bestaat tevens de ambitie om met een gespecialiseerde website het wetenschappelijk onderzoek over de Vlaamse Rand aan te moedigen en te ondersteunen. Dat trachten we concreet te doen door alle literatuur, onderzoeksrapporten, scripties, jaarverslagen, statistieken en andere informatie met betrekking tot de Vlaamse Rand in een bibliografisch apparaat op te nemen en te ontsluiten. Is deze informatie digitaal beschikbaar, dan kan die via de website worden gedownload. Naast deze bibliografie en virtuele bibliotheek werden de kerncijfers bijeengebracht om bezoekers wegwijs te maken in de veelheid van statistische informatie over de 19 gemeenten die samen de Vlaamse Rand vormen. Het documentatiecentrum tracht tevens de vragen van bezoekers te beantwoorden of door te verwijzen naar andere informatiebronnen. Deze website is een initiatief van de cel Coördinatie Vlaamse Rand, die behoort tot de Stafdienst van de Vlaamse Regering en deel uitmaakt van het beleidsdomein Diensten voor het Algemeen Regeringsbeleid (DAR). De website wordt uitgebouwd door BRIO, in samenwerking met de Studiedienst van de Vlaamse Regering, vzw 'de Rand' en de Provincie Vlaams-Brabant. Organisaties: • Centrum voor de Interdisciplinaire Studie van Brussel • Brussels Informatie-, Documentatie- en Onderzoekscentrum

Onderzoekers: • RUDI JANSSENS • ANN MARES • MACHTELD DE METSENAERE • ELS WITTE

Toekenning subsidie aan het Brussels Informatie-, documentatie- en onderzoekscentrum (BRIO 2007 tem 2014) Vrije Universiteit Brussel Abstract: In 2007 is het precies dertig jaar geleden dat Els Witte het initiatief nam tot de oprichting van het Centrum voor Interdisciplinair Onderzoek naar de Brusselse Taaltoestanden. Sedertdien heeft dit centrum niet alleen in Vlaanderen en in België maar ook daarbuiten, zowel in academische middens als bij beleidsmakers, in de media en bij het geïnteresseerde publiek ruime bekendheid verworven als het BRUT. Dat dertigjarig bestaan werd recent bekroond met de definitieve ombouw van het BRUT tot BRIO, voluit: Brussels Informatie-, Documentatie- en Onderzoekscentrum. Als interuniversitair onderzoeksconsortium zal BRIO de activiteiten van het BRUT verderzetten, zowel op het vlak van wetenschappelijk onderzoek als van de uitgave van wetetenschappelijke publicaties en het organiseren van seminaries, workshops en colloquia. Naast fundamenteel onderzoek zal BRIO tevens de traditie van beleidsrelevant onderzoek en maatschappelijke dienstverlening voortzetten, terwijl het bestaande onderzoeksnetwerk en de interdisciplinaire en interuniversitaire samenwerkings¬verbanden verder zullen worden uitgebouwd. Organisaties: • Brussels Informatie-, Documentatie- en Onderzoekscentrum

Onderzoekers:

• RUDI JANSSENS • ROEL DE GROOF • MACHTELD DE METSENAERE • ELS WITTE

Een comparatieve studie van de rurale grondmarkt in de Zuidelijke Nederlanden vanaf de vijftiende tot de zestiende eeuw Universiteit Gent Abstract: Aan de hand van vorstelijke en grondheerlijke overdrachtsrechten, een weinig gebruikte bron, zal de evolutie van de rurale grondmarkt van de Zuidelijke Nederlanden tijdens de 15de en de 16de eeuw onderzocht worden. Centraal staan hierbij regionale verschillen, de samenhangen tussen economische conunctuur en de evolutie van de grondmarkt en de vraag naar concentratie- en polarisatieprocessen van grondbezit. Organisaties: • Vakgroep Geschiedenis

Onderzoekers: • Michael Limberger

The world beyond GARP: methodological advances in revealed preference theory. KU Leuven Abstract: Geen Nederlandstalig Abstract Organisaties: • FEB Kulak

Onderzoekers: • Laurens Cherchye • Sam Cosaert

Essays in housing economics. KU Leuven Abstract: Geen Nederlandstalig Abstract Organisaties: • OG Econometrie Leuven

Onderzoekers: • Frank Verboven • Roel Helgers

Essays on international trade. KU Leuven Abstract: Geen Nederlandstalig Abstract Organisaties: • Onderzoekseenheid CES Leuven

Onderzoekers: • Johannes Van Biesebroeck • Annette Dorothee Schminke

Multiple selves and revealed preferences. KU Leuven Abstract: Geen Nederlandstalig Abstract Organisaties: • FEB Kulak

Onderzoekers: • Siegfried Dewitte • Laurens Cherchye • Sabrina Bruyneel • Angelos Stamos

Sociale mobiliteit, partnerkeuze, huwelijk en gezinsvorming onder migranten. Een levensloopbenadering van migratie en integratie in drie West-Europese havensteden: Antwerpen, Rotterdam en Stockholm, 1850-1914. KU Leuven Abstract: Met behulp van drie grote historisch-demografische databases (de Antwerpse Cor* Database, de Historische Streekproef Nederland en de Historische Stockholm Database) wordt het integratieproces van migranten in Antwerpen, Rotterdam en Stockholm bestudeerd voor de periode 1850-1914. De focus ligt op drie kernsociologische onderwerpen: sociale mobiliteit, partnerkeuze en gezinsvorming. Er wordt gebruik gemaakt van het levensloopperspectief, aangezien uit voorgaand onderzoek is gebleken, dat dit een uitstekende benadering is voor het bestuderen van de keuzes en ervaringen van migranten. Havensteden vormen de plaats van onverzoek aangezien deze oorden zowel door interne als internationale en zowel door tijdelijke als permanente migranten in groten getale werden bezocht. De keuze voor Antwerpen, Rotterdam en Stockholm heeft te maken met de verschillende economische en demografische structuren waardoor deze havensteden gekenmerktwerden. Wij verwachten dat verschillen op de lokale arbeidsmarkt Organisaties: • OE Centrum voor Sociologisch Onderzoek

Onderzoekers: • Koenraad Matthys • Jan Kok • Paul Puschmann

Understanding Outsourcing Relations in the Automobile Industry. KU Leuven Abstract: Geen Nederlandstalig Abstract Organisaties: • Onderzoekseenheid CES Leuven

Onderzoekers: • Johannes Van Biesebroeck • Alexander Schmitt

Erfgenamen, familiebanden en stedelijke verenigingen. Stedelingen en hun netwerken in 16de-eeuws Mechelen. Universiteit Antwerpen Abstract: Dit project betreft fundamenteel kennisgrensverleggend onderzoek gefinancierd door het Fonds voor Wetenschappelijk OnderzoekVlaanderen. Het project werd betoelaagd na selectie door het bevoegde FWO-expertpanel Organisaties: • Centrum voor stadsgeschiedenis

Onderzoekers: • Maarten Van Dijck • Peter Stabel • Kim Overlaet

Het scheurende weefsel. Familie, vrienden en buren: alledaagse sociale relaties in een veranderende stedelijke omgeving (Brussel - Antwerpen 1715-'90). Universiteit Antwerpen Abstract: Dit project betreft fundamenteel kennisgrensverleggend onderzoek gefinancierd door het Fonds voor Wetenschappelijk OnderzoekVlaanderen. Het project werd betoelaagd na selectie door het bevoegde FWO-expertpanel. Organisaties: • Centrum voor stadsgeschiedenis

Onderzoekers: • Bruno Blondé • Gerrit Verhoeven

Thuis in de stad. De organisatie en decoratie van de private woonruimte in vijftiende- en zestiende-eeuws Antwerpen, Brugge en Dijon. Universiteit Antwerpen Abstract: Dit project betreft fundamenteel kennisgrensverleggend onderzoek gefinancierd door het Fonds voor Wetenschappelijk OnderzoekVlaanderen. Het project werd betoelaagd na selectie door het bevoegde FWO-expertpanel. Organisaties: • Centrum voor stadsgeschiedenis

Onderzoekers: • Bruno Blondé • Julie De Groot

De 'horizontale stad' in de Middeleeuwen. Suburbane bewoning in de Zuidelijke Lage Landen (laat 15de-16de eeuw). Universiteit Antwerpen Abstract: Dit project betreft fundamenteel kennisgrensverleggend onderzoek gefinancierd door het Fonds voor Wetenschappelijk OnderzoekVlaanderen. Het project werd betoelaagd na selectie door het bevoegde FWO-expertpanel. Organisaties: • Centrum voor stadsgeschiedenis

Onderzoekers: • Peter Stabel • Tim Soens • Tineke Van de Walle

Kenniscreatie en kenniscirculatie in de Oostenrijkse Nederlanden: de runderpestepizoötie van 1769 - 1785 in het hertogdom Brabant en het Graafschap Vlaanderen. Universiteit Antwerpen Abstract: Dit project betreft fundamenteel kennisgrensverleggend onderzoek gefinancierd door het Fonds voor Wetenschappelijk OnderzoekVlaanderen. Het project werd betoelaagd na selectie door het bevoegde FWO-expertpanel. Organisaties: • Power in History - Centrum voor Politieke Geschiedenis

Onderzoekers: • Bert De Munck • Tim Soens • Filip Van Roosbroeck

Handelsnetwerken in de Romeinse economie. Familierelaties, vertrouwen en samenwerking in een groeiende rijksstructuur. Universiteit Gent Abstract: Dit project beoogt een structurele analyse van handelsnetwerken in de Romeinse economie, meer bepaald in Republikeins Delos enerzijds en Ostia en Puteoli tijdens de Keizertijd anderzijds. Een vergelijking van beide analyses zal aantonen in welke mate de introductie van een uniforme rijksstructuur de aard van de netwerken beïnvloedt. Als werkhypothese wordt aangenomen dat politieke integratie ruimere en meer efficiënte netwerken mogelijk maakt. Organisaties: • Vakgroep Geschiedenis


Kloosterlijke en profane mannelijkheden: een vergelijkende studie naar de evolutie en perceptie van hoogmiddeleeuwse mannelijkheidsidealen (late elfde tot vroege veertiende eeuw) Universiteit Gent Abstract: Dit projext stelt een diachroon en comparatief onderzoek voor, gebaseerd op een gevarieerd corpus aan narratieven en traktaten, naar het ontstaan, de evolutie en de doeltreffendheid van middeleeuwse mannelijkheidsidealen in monastieke en profane milieus in de Nederlanden. De periode tussen de tweede helft van de elfde en het begin van de veertiende eeuw wordt in beschouwing genomen. Organisaties: • Vakgroep Geschiedenis

Onderzoekers: • Jeroen Deploige

"Als tijden botsen". Een meta-historische analyse van geschiedenis en geheugen in naoorlogs Guatemala. Universiteit Gent Abstract: Tussen 1960 en 1996 ging Guatemala gebukt onder een bloedige burgeroorlog die het leven kostte aan 200.000 mensen en eindigde in een genocide op de inheemse Maya bevolking. Op basis van etnografisch veldwerk onderzoek ik de verschillende manieren van omgaan met het conflict en analyseer hun politieke implicaties. Ik wil tijdsconcepten empirisch testen door deze te introduceren in transitional justice. Organisaties: • Vakgroep Geschiedenis

Onderzoekers: • Berber Bevernage

Verklikkingen in België tijdens de beide Wereldoorlogen: praktijken en percepties in een comparatief perspectief. Universiteit Gent Abstract: Dit onderzoek focust op verklikkingen aan de vijand tijdens de Eerste en Tweede Wereldoorlog in België. Door zowel de praktijken van verklikkingen en verklikkers als de percepties van verschillende sociale actoren (overheid, bezetter, verschillende sociale groepen) op deze praktijken te bestuderen, plaatst dit onderzoek zich op het kruispunt van verschillende onderzoekstradities (oorlogsgeschiedenis, crime and criminal justice history, sociale geschiedenis, etc.). Organisaties: • Vakgroep Geschiedenis

Onderzoekers: • Antoon Vrints

Leven aan de grond. Levensstandaard en lichaamslengte in Vlaanderen , 1780 - 1900 Universiteit Gent Abstract: Gemiddelde lichaamslente is een van de beste meetstaven om de socio-economische omstandigheden in een samenleving te bestuderen en kan dienen om historische (on) gelijkheden bloot te leggen. Wij onderzoeken de lichaamslengte van gevangenen in Vlaanderen tijdens het laatste kwart van de 18de en de 19de eeuw. Organisaties: • Vakgroep Geschiedenis

Onderzoekers: • Isabelle Devos

Micro-economische analyse van de textielhandel rond 1500 in Brugge en Antwerpen: de dubbele boekhouding van Wouter Ameide (1498-1507). Universiteit Antwerpen Abstract: Dit project brengt analysemethodes uit de bedrijfseconomie en de geschiedenis samen om in de diepte de bedrijfsvoering van een Brugse en een Antwerpse firma uit de periode in de eerste helft van de 16de eeuw te analyseren en zo een licht te werpen op de introductie van productiviteitsverhogende technieken (efficiëntere methodes om informatie te beheren) in periodes van grote economische verandering (val Brugge en opkomst Antwerpen). Organisaties: • Centrum voor stadsgeschiedenis

Onderzoekers: • Anna Jorissen • Peter Stabel

De oostelijke voorstad van Sagalassos. Een chronologische, functionele en socio-economische studie van een vrijwel ongekend antiek urbaan fenomeen. KU Leuven Abstract: Het project wenst het vrijwel niet geëxploreerde antieke fenomeen van urbane periferie in kaart te brengen, gebaseerd op concreet archeologischonderzoek in de oostelijke wijken van de antieke stad Sagalassos. Voorafgaand onderzoek plaats de oudste sporen van activiteit in de oostelijkeperiferie in de Klassiek/Hellenistische periode (5de-2de eeuwen v. Chr.), terwijl de jongste archeologische sporen de VroegByzantijnse periodebetreffen (7de eeuw na Chr.). In deze periode van een millennium en meer, zullen de oorsprong van het fenomeen voorstad omschreven worden en ook de ontwikkeling en verval ervan, vanuit een interdisciplinair onderzoeksprogramma. Het project zal bijdragen tot debatten over de rol van de artisanale wereld tot regionale economieën, de complexe en evoluerende sociale matrix waarin het fenomeen voorstad zich ontwikkelde, en de studievan antiek urbanisme in het algemeen. Organisaties: • OG Archeologie Leuven

Onderzoekers: • Jeroen Poblome • Patrick Degryse

Herdenking De Groote Oorlog 2014-2018 , WO I en wederopbouw. KU Leuven Abstract: Onderzoek en voorbereiding activiteiten n.a.v. de herdenking van De Groote Oorlog in 2014-2018, waarbij de evolutie van de landbouwen de visserijsector tijdens deze periode centraal staat, alsook de ontwikkelingenop het vlak van voedselvoorziening. Organisaties: • OG Modern.& Samenlev. 1800-2000 Leuven

Onderzoekers: • Yves Segers • Helena Van Molle

Werkbaarheid Vormelek. KU Leuven Abstract: In het Werkbaarheid project voor Vormelek wordt een onderzoek verricht naar het leerpotentieel van de jobs en het bedrijfsbeleid inzake leren in de sector van de elektriciens in België.In een eerste luik wordt een kwantitatieve analyse gedaan op basis van een werknemersbevraging. Hier ligt de focus op de arbeidsinhoud en de leermogelijkheden in de jobs. In een tweede luik wordt op basis van een kwalitatieve enquête van bedrijfsleiders gepeild naar het bedrijfsbeleid inzake leren.Het onderzoek wordt gedaan in opdracht van Vormelek/Formelec en wordt uitgevoerd door het HIVA (KULeuven) en Lentic (ULG)nbsp; Organisaties:

• HIVA-OG Arbeid en Organisatie

Onderzoekers: • Monique Ramioul

Menselijke kwaliteiten. Evaluatierepertoires en het objectiveren van productkwaliteit in de vroegmoderne Lage Landen (casus: tafelgerei). Universiteit Antwerpen Abstract: Dit project betreft fundamenteel kennisgrensverleggend onderzoek gefinancierd door het Fonds voor Wetenschappelijk OnderzoekVlaanderen. Het project werd betoelaagd na selectie door het bevoegde FWO-expertpanel. Organisaties: • Centrum voor stadsgeschiedenis

Onderzoekers: • Bruno Blondé • Bert De Munck

Tussen lokale autonomie en nationale migratiepolitiek: Het beleid ten aanzien van 'vreemdelingen' in Antwerpen en Brussel, 1750-1914. Universiteit Antwerpen Abstract: Dit project betreft fundamenteel kennisgrensverleggend onderzoek gefinancierd door het Fonds voor Wetenschappelijk OnderzoekVlaanderen. Het project werd betoelaagd na selectie door het bevoegde FWO-expertpanel. Organisaties: • Centrum voor stadsgeschiedenis


Tegen de klok? Economische groei en tijdsbewustzijn in vroegmodern Europa (Antwerpen & Amsterdam, 16de-18de eeuw) Universiteit Antwerpen Abstract: Het project neemt de (veronderstelde) relatie tussen economische groei en tijdbewustzijn onder de loep, door de ontwikkeling in twee commerciële metropolen (Amsterdam & Antwerpen) over een langere termijn (zestiende - achttiende eeuw) te bestuderen. Dankzij deze nieuwe modus operandi kunnen we een belangrijke bijdrage leveren aan debatten over de aard, de oorzaken en de gevolgen van de industrious en industriële revolutie in vroegmodern Europa. Organisaties: • Centrum voor stadsgeschiedenis

Onderzoekers: • Gerrit Verhoeven

De opkomst van de Terramare 'cultuur'? Een archeologische studie naar de sociaaleconomische ontwikkelingen van de midden bronstijd in de Po-vlakte (Noord-Italië). KU Leuven Abstract: Geen Nederlandstalig Abstract Organisaties: • OG Archeologie Leuven

Onderzoekers: • Ilse Schoep • Jonas Danckers

Essays on international trade. KU Leuven Abstract: Geen Nederlandstalig Abstract Organisaties: • Onderzoekseenheid CES Leuven

Onderzoekers: • Filip Abraham • Erik Buyst • Yingting Yi

De vertoning van het verleden: postmoderne openbare ruimte in Brussel en Istanbul. KU Leuven Abstract: Onderzoek naar de publieke ruimte in Istanbul, maar ook vele andere steden in het zogenaamde Oosten wordt gevoerdvanuit de overtuigingdat er ietsfundamenteel mis is metde openbare ruimte:pleinen warenniet groot ennetjes genoeg,niet democratischgenoeg, of er zijn nietgenoeg vrouwendie er gebruik van maken. Inplaats van tevragen ofer iets mis was,vragen onderzoekerszich af water mis mee was.Hoewel deprotesten overGezi Parkin het begin vande zomer van 2013veel veranderdhebben aan dezehouding, wordt de bezorgdheid dat pleinen(meydan) formeel en/of feitelijk niet bestaan, nog steeds geuit. Ditonderzoeksproject onderzoektde redenen achterdeze overtuiging,door diep in te gaan op de genealogie vandit argument aande hand vanarchiefmateriaalover hetbouwproces van depleinen inIstanbul tijdensde negentiende eeuwin de Turkse Republiek.De vergelijking metBrussel (een stadwaar niemandhet bestaan vande openbare ruimte invraag zou stellen) indezelfde periodeen metrelatief gelijkaardigmateriaal, toonden Organisaties: • Afdeling Geografie

Onderzoekers: • Christian Kesteloot • Maarten Loopmans • Julia Strutz

Voorbij de retail revolution? Winkelcultuur in het stedelijk landschap Brussel (1830-1914). KU Leuven Abstract: In dit onderzoek wordt de synchrone complexiteit en de diachrone evolutie van de negentiende-eeuwse winkelcultuur in Brussel onderzocht. De modernistische en teleologische historiografie over de negentiende-eeuwse consumptiecultuur wordt heroverwogen door de blik te richten op de winkelcultuur. Aan de basis van dit onderzoek ligt de hypothese dat de ontwikkeling van de winkelcultuur moet worden begrepen als een urban renaissance, eerder dan een retail revolution. In welke mate was winkelcultuur eenpassief segment van of een drijvende kracht achter

die stedelijke renaissance? Om de complexiteit van de commerciële circuits en hun winkelcultuur te vatten, wordt het winkellandschap eerst empirisch gereconstrueerd. Vervolgens wordt de culturele constructie rond het winkelen geanalyseerd aan de hand van drie componenten: decor, performance en discours. Organisaties: • OG Cultuurgesch. vanaf 1750 Leuven

Onderzoekers: • Johan Tollebeek • Anneleen Arnout

Armenzorg en gemeenschapsvorming in de Zuidelijke Nederlanden, ca. 1300-1600. Universiteit Antwerpen Abstract: Dit FWO-project bestudeert armenzorg in drie steden in de Zuidelijke Nederlanden (Gent, Mechelen en Sint-Winoksbergen) van circa 1300 tot 1600. Op een geïntegreerde manier en voor een lange termijn ga ik na hoe door armenzorg (in de brede in van het woord) stedelijke gemeenschappen en solidariteit werden gevormd. Centraal staat de vraag welke gemeenschappen werden geïmpliceerd of gevormd wanneer werd beslist wie in aanmerking kwam voor zorg, en hoe dit evolueerde op lange termijn. Organisaties: • Centrum voor stadsgeschiedenis

Onderzoekers: • Bert De Munck • Peter Stabel • Hadewijch Masure

'Wo mistus, da Christus'. Een micro-perspectief op het gebruik van stedelijk afval als meststof in de Vlaamse landbouw in de nieuwe tijd. Universiteit Antwerpen Abstract: Dit project betreft fundamenteel kennisgrensverleggend onderzoek gefinancierd door het Fonds voor Wetenschappelijk OnderzoekVlaanderen. Het project werd betoelaagd na selectie door het bevoegde FWO-expertpanel. Organisaties: • Power in History - Centrum voor Politieke Geschiedenis

Onderzoekers: • Bruno Blondé • Tim Soens • Pieter De Graef

'Menselijk kapitaal' vanuit een huishoudperspectief: kennisinvesteringen in vroegmodern Antwerpen, Gent, Lier en Aalst. Universiteit Antwerpen Abstract: Dit project tracht via seriële rekeningen van voogden onderwijsinvesteringen op huishoudniveau te kwantificeren en zo de vinger te leggen op eventuele veranderingen in de scholingsgraad en de aard van het onderwijs in de vroegmoderne periode. Door die gegevens te koppelen aan het volledige huishoudbudget, het sociaal-economische profiel van de (overleden) ouder(s), het aantal kinderen, enz.- en dit voor vier verschillende steden (Antwerpen, Gent, Lier en Aalst) - moet duidelijk worden waarom de Oostenrijkse Nederlanden (of althans sommige steden in de regio) op het einde van de achttiende eeuw niet langer koplopers waren op het gebied van geletterdheid en gecijferdheid. Organisaties: • Centrum voor stadsgeschiedenis

Onderzoekers: • Bert De Munck • Jord Hanus • Annelies De Bie

Belgische investeringen in het Ottomaanse Rijk in de 19e en 20e eeuw. Universiteit Antwerpen Abstract: Dit project betreft fundamenteel kennisgrensverleggend onderzoek gefinancierd door het Fonds voor Wetenschappelijk OnderzoekVlaanderen. Het project werd betoelaagd na selectie door het bevoegde FWO-expertpanel. Organisaties: • Power in History - Centrum voor Politieke Geschiedenis

Onderzoekers: • Henk de Smaele • Erol Adnan Ferdi Baykal

Wetenschappelijke opdracht in de economische en stadsgeschiedenis Universiteit Antwerpen Abstract: De ambitie van deze wetenschappelijke opdracht is om de economische geschiedenis van ambachtslui te koppelen aan fundamentele politieke, cultureel-mentale, intellectuele en epistemische transformaties tussen de vijftiende en negentiende eeuw. Enerzijds zal op basis van eerder en lopend onderzoek een monografie geschreven worden rond de ambachtsgilden in de Zuidelijke Nederlanden. Daarop verder bouwend zullen een aantal nieuwe onderzoekspistes ontwikkeld worden waarin het verband tussen stad en moderniteitsvertogen verder wordt onderzocht (in Europa en daarbuiten). Organisaties: • Centrum voor stadsgeschiedenis

Onderzoekers: • Bert De Munck

De tribuni plebis en het einde van de Romeinse Republiek Universiteit Gent Abstract: De tribuni plebis zijn cruciaal voor het begrijpen van de politieke macht van socio-politieke groepen in de Romeinse maatschappij. Hun invloed in de late Republiek was omvangrijk en ze worden vaak gelinkt met de transformatie naar het Principaat. Mijn onderzoek zal een correcter beeld schetsen door een socio-politieke methodologie te gebruiken, gebaseerd op principal-agent analyse en modellen van sociaal conflict. Organisaties: • Vakgroep Geschiedenis


Mannelijk feminisme: de participatie van mannen aan bewegingen voor de emancipatie van vrouwen in België, Frankrijk en Nederland (1960-1990) Universiteit Gent Abstract: Dit doctoraatsonderzoek handelt over de samenwerking van Belgische, Franse en Nederlandse feministische groepen uit de jaren 19601990 met mannen i. v. m de mobilisatie voor de legalisering van abortus en anticonceptie, de kritiek van machtsrelaties binnen het huwelijk en de preventie van geweldpleging tegen vrouwen. Er zal zowel van schriftelijke als mondelinge bronnen gebruik gemaakt worden (interviews, archieven, feministische pers en literatuur). Organisaties: • Vakgroep Geschiedenis


HISSTER. Ontwikkeling van een databank van sterfte-statistieken uit de 19de en 20ste eeuw beschikbaar op lokaal niveau Universiteit Gent Abstract: HISSTER beoogt de ontwikkeling van een gegevensbank voor historische statistieken met betrekking tot sterfte in Vlaanderen en België die beschikbaar zijn tot op het niveau van de gemeenten sinds 1841. De databank is bedoeld om het patrimonium van historische gegevens aangaande sterfte en doodsoorzaken dat Vlaanderen en België rijk is, te beschermen, te exploiteren en toegankelijk te maken voor wetenschappelijk onderzoek. Organisaties: • Vakgroep Geschiedenis


Productivity, trade and misallocation in China's economic transformation. KU Leuven Abstract: Geen Nederlandstalig Abstract Organisaties: • Onderzoekseenheid CES Leuven

Onderzoekers: • Johannes Van Biesebroeck • Hang Gao

Tussen lokaal en internationaal: liberale sociale verenigingen en ideeën in Vlaanderen en Brussel tussen 1848 en 1914. Universiteit Gent Abstract: De ontwikkeling van liberale sociale verenigingen na 1848 wordt bestudeerd om een beter inzicht te krijgen in de invulling van concepten als emancipatie en sociale vooruitgang. Het lokale verenigingsleven wordt in een internationaal perspectief geplaatst door de transnationale publieke ruimte waar het sociaal-liberale gedachtegoed rijpte en verspreid geraakte te onderzoeken. Liberale juristen en academici fungeerden als bemiddelaars tussen het stedelijke liberale verenigingsleven en deze transnationale netwerken en ook de rol van deze bemiddelaars zal centraal staan. Organisaties: • Vakgroep Geschiedenis


HISSTAT ontwikkeling centrale gegevensbank van statistieken uit de 19de en 20ste eeuw beschikbaar op lokaal niveau Universiteit Gent Abstract: Het voorliggende voorstel beoogt de ontwikkeling van een centrale gegevensbank voor historische statistieken in Vlaanderen en België die beschikbaar zijn tot op het niveau van de gemeenten sinds 1795. De databank is bedoeld om het rijke patrimonium van historische tellingen dat Vlaanderen en België rijk is, te beschermen, te exploiteren en toegankelijk te maken voor uiteenlopende toepassingen en voor een breed publiek. De centrale gegevensbank is voorzien van een informatiesysteem dat de bewerking van digitale statistieken en het vervaardigen van historische kaarten mogelijk maakt. Organisaties: • Vakgroep Nieuwste geschiedenis


Vrouwelijke netwerkvorming in het vroegmoderne Aalst: 'sociaal kapitaal' achter de schermen? Universiteit Antwerpen Abstract: In dit project wordt onderzocht in welke soorten netwerken (gehuwde) vrouwen in een (kleine) vroegmoderne stad actief waren en hoe deze netwerken evolueerden onder invloed van belangrijke sociaal-economische en culturele transformaties zoals de "industrious revolution" en de zogezegde "privatisering" van de vroegmoderne vrouwelijke actor. Dank zij de integratie van gendergeschiedenis en studies naar sociaal kapitaal wordt daarbij enerzijds ons begrip van de rol van gender in de productie van sociaal kapitaal vergroot en wordt anderzijds het monolithische onderscheid tussen de "publieke mannelijke sfeer" en de "vrouwelijke private sfeer" historisch geproblematiseerd. Deze inhoudelijkmethodologische insteek zal concreet gemaakt worden voor Aalst, een kleine stad die een exemplarische sociaal-economische transformatie doormaakte, uitstekende bronnenreeksen heeft en zich -vanwege de schaal- uitstekend leent voor een geïntegreerde analyse. Organisaties: • Centrum voor stadsgeschiedenis

Onderzoekers: • Bruno Blondé • Bert De Munck • Ellen Decraene

Investeren in technische kennis in de diamantsector te Antwerpen, tweede helft zestiende - begin negentiende eeuw Universiteit Antwerpen Abstract: In dit project wordt het investeren in technische kennis onderzocht voor de Antwerpse diamantsector in de vroegmoderne periode. Centraal staan de vragen 1) hoe het leren op de werkvloer veranderde ten gevolge van de veranderingen in de productiestructuren en de productinnovaties, 2) welke rol investeringen in de transfer van technische kennis speelden in de ontwikkeling van deze skill-intensieve sector en 3) welke rol instellingen speelden in het aangaan van die investeringen.

Organisaties: • Centrum voor stadsgeschiedenis


Verdronken maar niet verlaten. Interacties tussen sociale en ecologische veerkracht van estuariene landschappen na overstromingen. Test-case: de Wase Scheldepolders op de Antwerpse Linkeroever (15e-18e eeuw). Universiteit Antwerpen Abstract: Estuaria zijn zeer dynamische ecosystemen waarvan de sociale en ecologische adaptaties - de veerkracht - na catastrofale overstromingen moeilijk te voorspellen zijn. Met dit onderzoeksproject worden respectievelijk de ontwikkeling van geulsystemen en het menselijk hergebruik van historische overstromingsgebieden in het laatmiddeleeuwse en vroegmoderne Westerscheldegebied als proxys gebruikt om inzicht te krijgen in de wisselwerking tussen ecologische en sociale veerkracht op lange termijn. Organisaties: • Power in History - Centrum voor Politieke Geschiedenis

Onderzoekers: • Stijn Temmerman • Tim Soens

"Economies of quality" en de materiële renaissance. De vergeten consumptierevolutie van de Lage Landen in de "Lange Zestiende Eeuw. Universiteit Antwerpen Abstract: In dit project worden de transformaties van de materiële cultuur van de Lage Landen tijdens de lange zestiende eeuw voor het eerst systematisch geanalyseerd en dit vanuit een in meerdere opzichten geïntegreerd perspectief. Voor drie exemplarische clusters van producten die een grote invloed uitoefenden op en ondergingen van veranderende gedragsrepertoires (kledij, tafelgerei en meubilair/binnenhuisdecoratie) zal de volledige productlijn van ontwerp, grondstof, productie, distributie, consumptie, bezit, toe-eigening, recyclage, tot herverkoop, smeltkroes en afvalput bestudeerd worden. Organisaties: • Centrum voor stadsgeschiedenis

Onderzoekers: • Bruno Blondé • Bert De Munck

Beleggingsrendementen op lange termijn: een onderzoek voor België 1838-2010. Universiteit Antwerpen Abstract: We onderzoeken het rendement op lange termijn voor geldbeleggingen en beleggingen in aandelen en overheidsobligaties. Dit gebeurt op basis van een (wereldwijd) unieke databank die alle effecten omvat die ooit noteerden op de Beurs van Brussel tussen 1838 en 2010. We construeren nieuwe waardegewogen rendementsindices voor overheidsobligaties en analyzeren de 'equity risk premium', en de 'term premium'. Organisaties: • Accountancy en financiering

Onderzoekers: • Jan Annaert • Marc Deloof

De opkomst van een 'moderne' arbeidsmarkt? Het profiel van landarbeiders in een vroegmodern, commercieel akkerbouwsysteem: de Wase polders (1650-1850) Universiteit Antwerpen Abstract: In de recente geschiedenis blijft het transitiedebat over de overgang van een feodale rurale samenleving, naar een peasant-maatschappij en tenslotte naar een kapitalistische rurale economie, prominent aanwezig. In dit transitieproces worden polderboeren vaak gezien als pioniers die de weg effenden naar grootschalige en marktgerichte landbouw. Het ontstaan van rurale loonarbeid wordt hierbij gezien als de voorbode van een 'moderne' marktwerking. Dankzij dit project kan de vroegmoderne arbeidsmarkt van de Wase polders in kaart gebracht worden. Vragen naar de marktwerking, naar de oorsprong en de reikwijdte van het arbeidsleger vormen de leidraad: zijn de polderboeren met hun arbeidsvraag pioniers in het ontstaan van een 'moderne' arbeidsmarkt? Of zijn de systemen nog steeds 'traditioneel' en bijgevolg gericht op informele relaties en op wederkerigheid? Om hierop een afdoend antwoord te geven is er nood aan een grootschalige analyse van het profiel van de arbeiders die in dienst van polderboeren traden. Door de inzet van drie jobstudenten is het mogelijk om een massa aan archief te verwerken, op zoek naar informatie over arbeidsrelaties. Aangezien dergelijke gegevens moeilijk op te sporen zijn, er een hele waaier aan bronnen moet doorgenomen worden (memorie- en grootboeken, boedels) en het studiegebied zeer uitgebreid is, kan enkel projectfinanciering leiden tot de uitbouw van een databank, nodig voor publicaties en raadpleegbaar voor de collega's van het departement. Organisaties: • Centrum voor stadsgeschiedenis

Onderzoekers: • Reinoud Vermoesen

De internationale handel van de Nederlanden in cijfers: verwerking van de belastingsregisters van het midden van de zestiende eeuw in een relationale databank Universiteit Antwerpen Abstract: In dit project zullen een reeks mid-zestiende-eeuwse registers over de belasting op import en export naar en uit de Nederlanden ingegeven worden in een relationele databank die online beschikbaar zal gemaakt worden. De data laten een gedetailleerde analyse toe van de internationale handel in een economische bloeiperiode van de regio. De volumes van bepaalde goederencategorieën (bv. textiel) zullen berekend worden, net zoals de relatieve rol van specifieke groepen kooplieden (Nederlandse en buitenlandse kooplieden) en handelssteden in de import en export. Zo kunnen we voor zowel de Nederlandse handelssteden als voor de handelsgroepen commerciële profielen samenstellen die het onderzoek dat nu vooral gebruik maakt van totale cijfers toelaat een stap voorwaarts te zetten. De data-input zal uitgevoerd worden door studenten geschiedenis als vakantiejob onder supervisie van de projectaanvrager. De data worden ingezet in de publicatie van het proefschrift van de aanvrager bij een Engelstalige uitgever en in een of meerdere A1-artikel(s) (afhankelijk van de resultaten van de databank) in een tijdschrift gespecialiseerd in de economische geschiedenis. Door het online beschikbaar stellen van de databank kunnen zowel Belgische als buitenlandse onderzoekers deze data gebruiken en waar mogelijk combineren met soortgelijke bronnen uit andere Europese regio's. Zo kunnen we de vroegmoderne Nederlanden als een nieuw stuk in de puzzel van de geschiedenis van de Europese handel ingepast worden. Organisaties: • Centrum voor stadsgeschiedenis

Onderzoekers: • Jeroen Puttevils

Nationale en regionale spanningen in de Belgische economische politiek na de Tweede Wereldoorlog (1950-1980). Een geïntegreerde analyse van het economisch denken, de instellingen, de organisaties en het beleid. Universiteit Gent Abstract: In dit project staat de regionale en nationale dynamiek in de Belgische economische politiek tussen 1950 en 1980 centraal. Hoe en in welke mate werd de regionale economische politiek beïnvloed door instituties, ideologieën en organisaties? Met dit onderzoek willen we inzicht krijgen in de rol van economie en instituties van ecoomische politiek op het snijvlak van de communautaire breuklijn na de Tweee Wereldoorlag. Organisaties: • Vakgroep Nieuwste geschiedenis

Onderzoekers: • Eric Vanhaute • Dirk Luyten

De constructie van sociale classificatieschema's: de beroepsstatistiek in België, Groot-Brittannië en de Verenigde Staten Universiteit Gent Abstract: Veel van de informatie die onze samenleving over zichzelf verwerft, wordt kwantitatief uitgedrukt. In dit onderzoek worden ontstaan en evolutie van die statistische instrumenten in drie staten met sociologische en epistimologische methoden bestudeerd. Het zijn instrumenten die niet alleen de maatschappelijke realiteit beschrijven, maar die realiteit ook veranderen door de selectieve manier waarop zij beschreven én niet beschreven wordt. Organisaties: • Vakgroep Sociologie

Onderzoekers: • Raf Vanderstraeten

Arbeid, arbeidsrelaties en beroepsindentiteiten in Brusselse hotels, restaurants en cafés (1910-1940). Vrije Universiteit Brussel Abstract: De geschiedenis van het dagelijks leven op de werkvloer is een onderontwikkeld terrein en dat geldt zeker voor de horeca. Dit project, dat tot een doctoraat moet leiden, zal de dagelijkse praktijken op de werkvloer in de Brusselse horeca (1910-1940) bestuderen evenals de expliciete en impliciete, geschreven en ongeschreven regels die er het functioneren stuurden. Daarvoor zal gebruik worden gemaakt van verzoeningsdossiers, vonnissen en persoonlijke brieven van werkgevers en werknemers die zich in de archieven van de werkrechtersraden bevinden. Zij geven een idee van het dagelijkse reilen en zeilen en de manier waarop klagers en verweerders hun taken, hun rechten, hun plichten en hun arbeidsrelatie definieerden. Eveneens gebruikmakend van het bronnenmateriaal van de bevoegde vakbondscentrales en ego-documenten zal het ondoorzichtig statuut van verschillende categorieën binnen het horecapersoneel (koks, maîtres d'hôtel, kelners, serveersters) worden onderzocht, evenals het loonsysteem, de aard van de arbeidsconflicten en de modaliteiten inzake het einde van de werkrelatie. Er zal ook worden nagegaan hoe koks, maîtres d'hôtel, kelners en serveersters hun beroepsidentiteit construeerden. Daarbij zal de aandacht o.m. gaan naar de verschillen tussen de koks die in de coulissen werkten en het zaalpersoneel dat front stage opereerde en van dienstbaarheid zijn broodwinning maakte. Ook zal het belang worden onderzocht van on the job training en gender in de constructie van een beroepsidentiteit. Organisaties: • Politieke Wetenschappen

Onderzoekers: • PATRICIA VAN DEN EECKHOUT

De deconstructie van grenzen en vertrouwelijkheid in de E.U.: een analyse van historische representaties van de "anderen" en van hedendaagse dagelijkse praktijken in grensgebieden. Vrije Universiteit Brussel Abstract: Onderzoek naar de vorming van identiteit in de inter-regio Belgisch en Nederlands Limburh aan de hand van drie mogelijke subvragen: voeding ("courses"), huwelijkspatronen ("intercourses") en ideologie ("discourses"). Organisaties: • Geschiedenis

Onderzoekers: • Karen ARIJS • PETER SCHOLLIERS

Gent Kinemastad. Een multimethodisch onderzoek naar de ontwikkeling van de filmexploitatie, -programmering en beleving in de stad Gent en randgemeenten (1896-2010) als case binnen een internationaal comparatief New Cinema History Onderzoek Universiteit Gent Abstract: Dit project wil in het kader van de New Cinema History perspective within film and media studies, whereby researchers concentrate upon the social embedding and the lived experiences of cinemagoing. The project focuses upon the history film exhibition, programming and cinemagoing in Ghent and its suburbs (1896-2010). Organisaties: • Vakgroep Communicatiewetenschappen

Onderzoekers: • Daniël Biltereyst

Antwerpen Kinemastad. Een mediahistorisch onderzoek naar de naoorlogse ontwikkeling van de filmexploitatie en receptie in de stad Antwerpen (1945-2010) met focus op het Rex-concern. Universiteit Antwerpen Abstract: Het project beoogt een multimethodisch onderzoek naar de naoorlogse ontwikkeling van filmexploitatie en -receptie in de stad Antwerpen (1945-2010) met focus op het Rex-concern. Door systematische analyse van de ontwikkeling van het Antwerpse bioscooplandschap en een grootschalig receptieonderzoek naar pers- en publieke discoursen zal de link worden gelegd tussen institutionele geschiedenis en filmbeleving. Organisaties: • Onderzoekscentrum Visuele en Digitale Culturen (ViDi)

Onderzoekers: • Philippe Meers

Wetenschap of techniek? Circulatiemechanismen van academisch-theoretische kennis en technisch-praktische vaardigheden in de medische beroepen in de Lage Landen (1540-1795). Universiteit Antwerpen Abstract: Dit project betreft fundamenteel kennisgrensverleggend onderzoek gefinancierd door het Fonds voor Wetenschappelijk OnderzoekVlaanderen. Het project werd betoelaagd na selectie door het bevoegde FWO-expertpanel. Organisaties: • Centrum voor stadsgeschiedenis

Onderzoekers: • Robrecht Van Hee • Bert De Munck • Vincent Van Roy

Kenniscreatie en kenniscirculatie in de Oostenrijkse Nederlanden: de runderpestepizoötie van 1769 - 1785 in het hertogdom Brabant en het graafschap Vlaanderen. Universiteit Antwerpen Abstract: Dit project betreft fundamenteel kennisgrensverleggend onderzoek gefinancierd door het Fonds voor Wetenschappelijk OnderzoekVlaanderen. Het project werd betoelaagd na selectie door het bevoegde FWO-expertpanel. Organisaties: • Power in History - Centrum voor Politieke Geschiedenis

Onderzoekers: • Bert De Munck • Tim Soens • Filip Van Roosbroeck

Thuis in de zestiende-eeuwse stad. Materialiteit en domesticiteit in het graafschap Vlaanderen (1450-1650). Universiteit Antwerpen Abstract: Hoe werd 'huiselijkheid' materieel vertaald binnen een zestiende-eeuwse stedelijke context? Hoewel deze vraag al vaker het onderwerp van studie was voor laatmiddeleeuwse en vroegmoderne Italiaanse steden en voor het Engelse platteland, blijft de wooncultuur in steden in de Zuidelijke Nederlanden grotendeels onderbelicht. Niet alleen is nog maar weinig geweten over de fysieke eigenschappen van de woning en de organisatie van de interne ruimte, nog minder is duidelijk over de inrichting en het gebruik van deze ruimte en de (culturele) betekenis van de objecten waarmee stedelingen zich omringden. Objecten zoals schilderijen, spiegels en beelden waren immers niet enkel "decoratief" in de enge betekenis van het woord, maar konden eveneens drager of materiële middelaar zijn van een belangrijke culturele en symbolische betekenis, net omdat ze functioneerden binnen een huiselijke setting en binnen de rituelen van elke dag. Dit onderzoek wil daarom de (materiële) wooncultuur in zestiende-eeuws Brugge, Oudenaarde en Gent onderzoeken door deze wooncultuur te beschouwen als resultante van de interactie tussen (woon)ruimte, objecten en het dagelijkse leven. Boedelinventarissen, testamenten, iconografie en bouwarcheologische rapporten worden gehanteerd als toegang tot de diverse aspecten van deze laatmiddeleeuwse en vroegmoderne stedelijke huiselijkheid. Organisaties: • Centrum voor stadsgeschiedenis

Onderzoekers: • Bruno Blondé • Peter Stabel • Julie De Groot

Stad en stadsregio: de samenhang in de ruimtelijke ontwikkeling van Antwerpen en de Kempen, 1950-1990. Universiteit Antwerpen Abstract: Dit project kadert in een onderzoeksopdracht tussen enerzijds UA en anderzijds de Provincie Antwerpen. UA levert aan de Provincie Antwerpen de onderzoeksresultaten genoemd in de titel van het project onder de voorwaarden zoals vastgelegd in voorliggend contract. Organisaties: • Onderzoekscentrum Ongelijkheid, Armoede, Sociale Uitsluiting en de Stad (OASES)

Onderzoekers: • Stijn Oosterlynck

Onderzoek in het domein van de geschiedenis van de late Middeleeuwen en/of nieuwe tijd met specialisatie in de economische, sociale en/of socio-culturele geschiedenis. Universiteit Antwerpen Abstract: Opdracht op het vlak van de geschiedenis van de late Middeleeuwen en/of nieuwe tijd met specialisatie in de economische, sociale en/of socio-culturele geschiedenis. Organisaties: • Centrum voor stadsgeschiedenis

Onderzoekers: • Bruno Blondé

Identiteitsconstructie: dagelijks leven, ontmoetingsplaatsen en beelden van Italiaanse migranten in Brussel 1880-1935. Vrije Universiteit Brussel Abstract: Het project beoogt bij te dragen tot de studie van de "lived experience" en beeldvorming van migranten in hun onthaalsteden. Het sluit aan bij recent onderzoek m.b.t. identiteitsconstructie dat vooral tot uiting komt bij confrontatie meyt de andere(n). Het project wil onderzoek doen naar processen van integratie, cohesie, segregatie en racisme. Het richt zich op de Italiaanse gemeenschap in Brussel tussen 1880 en 1935. Constructie van identiteit (eigenheid) zal worden bestudeerd vanuit twee nauw met elkaar verwante invalshoeken: de dagelijkse levensomstandigheden van Italianen in Brussel en de wijze waarop deze mensen werden bekeken door de autochtone bevolking. Wat het eerste betreft, richt het onderzoek zich op de huisvesting van migranten, hun beroepen, de winkels waar ze zich bevoorraadden en hun sociale en culturele contacten. Ruime aandacht zal gaan naar de publieke plaatsen van de Italiaanse gemeenschap (winkels, restaurants, cafés, clubs, kerken, markten, ...). Het aanverwante luik (de "blik van de Brusselaar") betreft een studie naar beeldvoring in pers en literatuur. Wat dit luik betreft, ligt het accent op de vier jaren waarin Brussel een internationale tentoonstelling herbergde, wat gepriviligieerde momenten van confrontatie en contact betekenden. Aan bronnen geen gebrek: bevolkings- en vreemdelingenregisters, advertenties (kranten, weekbladen, brochures), lokale, nationale en internationale kranten, politiearchieven (in Brussel en Firenze), adresboeken, mondelinge geschiedenis, iconografisch materiaal. Organisaties: • Geschiedenis

Onderzoekers:

• Olivier DE MARET • PETER SCHOLLIERS

Wetenschappelijke opdracht in het kader van het onderzoek naar de handelsnetwerken in Antwerpen. Universiteit Antwerpen Abstract: Met dit project wordt gekeken naar de handelsnetwerken in Antwerpen vanuit een internationaal perspectief en met aandacht voor het belang van actoren uit het buitenland. De uitbouw, werking en machtsrelaties in handelsnetwerken zal in kaart gebracht worden aan de hand van diepte-onderzoek naar de internationale relatienetwerken met Antwerpen. Deze havenstad is een uitstekende casus voor een dergelijk onderzoek omdat de stad net in dit tijdperk van industrialisering en modernisering terug rechtstreeks toegankelijk was voor het internationale maritieme verkeer (sinds 1795). Organisaties: • Centrum voor stadsgeschiedenis


Het trainen van talent? Selectie- en beoordelingsprocedures aan de Academies voor Schone Kunsten in Antwerpen en Den Haag, 1650-1850. Universiteit Antwerpen Abstract: Dit project betreft fundamenteel kennisgrensverleggend onderzoek gefinancierd door het Fonds voor Wetenschappelijk OnderzoekVlaanderen. Het project werd betoelaagd na selectie door het bevoegde FWO-expertpanel. Organisaties: • Centrum voor stadsgeschiedenis

Onderzoekers: • Bert De Munck • Dries Lyna

Stedelijke inkomens. Economische groei en levensstandaard in Brabant, Holland en Luik over de lange termijn, 1500-1900 Universiteit Antwerpen Abstract: De studie van levensstandaarden in het verleden is belangrijk. Niet alleen verduidelijkt een gedifferentieerd historisch begrip van welvaart de groeidynamieken van vroegere economieën, ook voor de sociale geschiedenis is het belang van een juiste inschatting van rijkdom en armoede in het verleden cruciaal. Dit project reconstrueert stedelijke inkomens in de Nederlanden tussen 1500 en 1900. Hierbij wordt gepeild naar totale en gemiddelde inkomens, maar ook naar de inkomens van alle afzonderlijke huishoudens in een aantal representatieve steden. De confrontatie van vergelijkbare steden in Brabant, Holland en Luik laat toe het pre-industriële en vroeg-industriële economische groeiproces precies te duiden. Organisaties: • Centrum voor stadsgeschiedenis

Onderzoekers: • Bruno Blondé • Jord Hanus

Haantjesgedrag. Lokale elites in een veranderende samenleving: een comparatief onderzoek naar machtsverwerving in Vlaamse en Brabantse dorpsgemeenschappen (13e-16e eeuw). Universiteit Antwerpen Abstract: Door middel van een vergelijkend onderzoek van twee regio's in de Zuidelijke Nederlanden met een duidelijk verschillend ontwikkelingstraject - de Antwerpse (Noorder-)Kempen en de Vlaamse Kustpolders - wordt met dit project voor het eerst getracht de invloed van deze agrarische transformatie op de organisatie en de dynamiek van lokale elites te verklaren. Vertrekpunt is de vraag óf een vroege en intense commercialisatie van de landbouw lokaal gepaard ging met een parallelle concentratie van economische en politieke macht in handen van 'nieuwe' elitegroepen, en óf omgekeerd in regio's met een meer traditionele plattelandssamenleving zowel bestaande feodale elites als de dorpgemeenschap als collectiviteit langer hun invloed lieten gelden. Organisaties: • Power in History - Centrum voor Politieke Geschiedenis

Onderzoekers: • Tim Soens

De internationale handel en de economische ontwikkeling in de Oostenrijkse Nederlanden, 1760-1790. Universiteit Antwerpen Abstract: Met deze onderzoeksaanvraag streven we ernaar de impact te bestuderen van de internationale handel op de economische ontwikkeling van de Oostenrijkse Nederlanden in de achttiende eeuw. Dankzij een systematische verwerking van de douanestatistieken (Raad van Financiën) wordt een omvattende studie van internationale handel en internationale handelspolitiek mogelijk. Organisaties: • Centrum voor stadsgeschiedenis

Onderzoekers: • Bruno Blondé • Wilhelmina De Smedt

Demografische en economische veranderingen in de pre-industriële Nederlanden: de aanzet tot een databank van vroegmoderne parochieregisters Universiteit Antwerpen Abstract: Wat veroorzaakte de geboorte van moderne economische groei? Historici en economen verwijzen steeds vaker naar het demografische gedrag van huishoudens om dergelijke grote vragen te beantwoorden. Dit project creëert een omvattende databank gebaseerd op vroegmoderne parochieregisters, en levert zo de noodzakelijke (en ontbrekende) empirische fundamenten voor de studie van demografische en economische verandering in de pre-industriële Nederlanden. Organisaties: • Centrum voor stadsgeschiedenis

Onderzoekers: • Jord Hanus

Het consumptielandschap in kaart gebracht: digitalisatie van negentiende-eeuwse adresboeken van Antwerpen en Brugge Universiteit Antwerpen

Abstract: Dit project wil een database opstellen van adresboeken, en dit voor drie goedgekozen sample-jaren (1837, 1867 en 1897) en voor twee verschillende, maar complementaire steden, Antwerpen en Brugge. Adresboeken zijn onderbenutte bronnen die echter unieke informatie geven rond het morfologisch, sociaal en economisch functioneren van steden. Deze database zal aanvankelijk gebruikt worden in het kader van eigen onderzoek naar de retail-infrastructuur en consumptiepatronen in negentiende-eeuwse steden. Daarna is het de bedoeling de database online te zetten voor breder gebruik door de historisch geïnteresseerde onderzoeksgemeenschap. Organisaties: • Centrum voor stadsgeschiedenis

Onderzoekers: • Ilja Van Damme

Aan de wieg van de creatieve economie? Een onderzoek naar de lotgevallen van de alumni van de Koninklijke Academie voor Schone Kunsten in Antwerpen (1846-1866) Universiteit Antwerpen Abstract: Dit project heeft de ambitie om twee cruciale databanken aan te leggen van Antwerpse bevolkingsregisters (1846 & 1866), die ons een unieke laatste blik bieden op de Antwerpse samenleving vooraleer de oprukkende modernisering haar karakter voorgoed zou veranderen. Deze databanken garanderen een noodzakelijke uitbreiding van mijn huidig onderzoek én een directe impact op zowel het onderwijs als het onderzoek van het hele Departement Geschiedenis. Organisaties: • Centrum voor stadsgeschiedenis

Onderzoekers: • Dries Lyna

?Het einde van de boerensamenlevingen? Een comparatief onderzoek naar de transformatie van boerensamenlevingen and de impact op sociale relaties en ongelijkheid (Noordwest Europa, Midden-Afrika, de Andes, Oostkust van China, 15002000).? Universiteit Gent Abstract: Dit project peilt naar de historische transformatie van boerensamenlevingen in de context van wereld-systemische expansie binnen een vergelijkend analysekader. De Noordzee regio, Oost Congo, de hoogvlakte van de Centrale Andes en de Yangzi delta vertonen divergerende trajecten van boerenincorporatie, zowel in ruimte (zonering binnen de wereld-economy) als in tijd (incorporatiefases). Organisaties: • Vakgroep Nieuwste geschiedenis


Erfgenamen, familiebanden en stedelijke verenigingen. Stedelingen en hun netwerken in 15de en 16de-eeuws Mechelen. Universiteit Antwerpen Abstract: Dit project betreft fundamenteel kennisgrensverleggend onderzoek gefinancierd door het Fonds voor Wetenschappelijk OnderzoekVlaanderen. Het project werd betoelaagd na selectie door het bevoegde FWO-expertpanel. Organisaties: • Centrum voor stadsgeschiedenis

Onderzoekers: • Maarten Van Dijck • Peter Stabel • Kim Overlaet

Relationeel en institutioneel vertrouwen in de internationale handelscircuits van de Nederlanden, 15de-16de eeuw Universiteit Antwerpen Abstract: Dit project onderzoekt de rol van vertrouwen in netwerken en instituties die gebruikt werden door internationale kooplieden in Brugge en Antwerpen in de vijftiende en zestiende eeuw. Uitgaande van de twee categorieën van vertrouwen, namelijk relationeel en institutioneel vertrouwen, wil dit onderzoek nagaan of vertrouwen minder belangrijk werd naarmate nieuwe juridische instellingen en regels gevormd werden die handelstransacties tussen kooplieden moesten vergemakkelijken. Organisaties: • Centrum voor stadsgeschiedenis


Sociale relaties binnen consumptieve praktijken. Welstellende huishoudens uit Antwerpen, tweede helft 17de eeuw eerste helft 19de eeuw. Universiteit Antwerpen Abstract: Onderzoek naar de sociale relaties die schuilgaan achter en vorm krijgen door consumptieve praktijken via kwantitatief en kwalitatief onderzoek naar het verloop van goederen/diensten en handelspartners aan de hand van huishoudjournalen, huishoudelijke rekeningen en briefwisseling toebehorend aan leden van de Antwerpse elite uit de 17de-18de eeuw. Door na te gaan wat er waar en bij wie werd aangekocht, wordt getracht het consumptief sociaal netwerk en de flow-verbruikspatronen te reconstrueren vanuit de actoren zelf, en aldus het hoe en waarom te ontdekken achter consumptieve praktijken, de daaraan verbonden sociale relaties (krediet, reciprociteit, etc.), de omgang met goederen, en eventuele evoluties ter zake. Organisaties: • Centrum voor stadsgeschiedenis

Onderzoekers: • Bruno Blondé • Tom De Roo

Aristocratische vrouwen in de wandelgangen van de politiek. Gender, seksuele moraal en de publieke sfeer in Wenen en Londen, 1814/15-1848. Universiteit Gent Abstract: Dit project onderzoekt in welke mate een toegenomen reikwijdte van de media aristocratische vrouwen deed conformeren aan de seksuele moraal van de middenklasse, waardoor zij van het politieke toneel verdwenen. Het vergelijkt het gebruik van seksuele moraal als een politiek wapen in het liberale Londen en in Wenen dat strenge censuur kende, en dit zowel van binnenin als van buitenuit. Organisaties:

• Vakgroep Geschiedenis


De netwerken van de Vlaamse zakenelite: post-fordisme en de federalisering in België Universiteit Gent Abstract: Ik beoog de reconstructie van de netwerken van het Vlaams Economisch Verbond door middel van een netwerkanalyse. Ik hoop aan te tonen welk aandeel het VEV had in twee fundamentele maatschappelijke tranformaties van de afgelopen veertig jaar: de transitie van een zeer gestandaardiseerde economie (fordisme) naar een flexibele kenniseconomie (post-fordisme) en de federalisering van de Belgische staat. Organisaties: • Vakgroep Geschiedenis

Onderzoekers: • Bruno De Wever

Oorlog, staatsvorming en de sociaaleconomische impact op de samenleving: het Bourgondisch leger onder Filips de Goede (1419-1467) Universiteit Gent Abstract: De studie onderzoekt vanuit militair gezichtspunt de cruciale regeringsjaren van hertog Filips de Goede en tract de verschillende 'staatsvormende' domeinen zoals fiscaliteit, volksvertegenwoordiging, verstedelijking en economie in verband te brengen. Aan de hand van interantionale debatten en discussies vragen we onszelf af in welke mate een politiek van permanente oorlogsvoering, belichaamd door de Honderjarige Oorlog, de vorming van moderne staten in de hand heeft gewerkt (Charles Tilly). Organisaties: • Vakgroep Geschiedenis

Onderzoekers: • Marc Boone

De stilte doorbroken. Over de culturele, formele en sociale integratie van mensen met een auditieve beperking. OostVlaanderen, 1750-1900. Universiteit Gent Abstract: Volgens (inter)nationale literatuur waren mensen met een beperking relatief goed geïntegreerd binnen hun gemeenschap tot het midden van de 19e eeuw. Daarna, als gevolg van de industriële revolutie en het medicaliseringsproces, werden ze een onderdrukte groep. Dit onderzoeksproject wil deze hypothese aan een empirisch onderzoek onderwerpen en wil meer inzicht brengen in de sociale positie van doven in Oost-Vlaanderen (1750-1900). Organisaties: • Vakgroep Nieuwe geschiedenis


Susa lex sed lex - Het rechtssysteem van Susa tijdens de Sukkalmah-periode (1980 - 1530 vot) Universiteit Gent Abstract: Dit project wil het rechtssysteem van de oude stad Susa (West-Iran) tijdens de Oud-Babylonische periode reconstrueren. Het onderwerp van het onderzoek is een verzameling van ongeveer 300 spijkerschrifttabletten: koopcontracten, huurcontracten, leningen, erfdelingen en processen. Uiteindelijk is het de bedoeling de conclusies te vergelijken met het rechtssysteem van de invloedrijke Mesopotamische cultuur. Organisaties: • Vakgroep Talen en Culturen van het Nabije Oosten en Noord-Afrika

Onderzoekers: • Michel Tanret

Sociale vernieuwing en artistocratseringsprocessen bij de stedelijke elites van laatmiddeleeuws Vlaanderen. Universiteit Gent Abstract: Het onderzoeksproject is gericht op de samenstelling van de stedelijke elites van de grote en middelgrote steden van het graafschap Vlaanderen in de late middeleeuwen. Dit was een sleutelfase in de gescheidenis van stedelijke elites, waarbij deze zich met groeiend succes wisten te affirmeren tegenover de corporatieve middengroepen. Organisaties: • Vakgroep Geschiedenis

Onderzoekers: • Marc Boone

Tituli honorarii: monumentale eregedenktekens. Vergelijkend en maatschappelijk onderzoek naar "the epigraphic habit" op het Italisch schiereiland, de westelijke provincies en Asia Minor Universiteit Gent Abstract: Monumentale eregedenktekens vormen de basis van het epigrafisch onderzoek, waarbij nieuw licht wordt geworpen op aspecten van de Romeinse maatschappij, zoals sociale mobiliteit. Zorgde de romainisatiegraad in de provincies voor een imitatie van het model? De invloed van provinciale subculturen wordt nagegaan. Aandacht wordt besteed aan de sociale stratificatie en mobiliteit binnen de provincies en de verhouding tot hét Romeinse samenlevingsmodel. Organisaties: • Vakgroep Archeologie


The impact of land system on the urban-rural gap in Chin, 1949-2009. An economic-historical reconstruction (Anhui, Jiangsu, Shanghai, Zhejiang) Universiteit Gent Abstract: The main focus in this research is the relationship between the land system and the urban-rural gap in China, in order to understand (a) what the historical dynamics in this relationship are and (b) what improvements can be suggested made to the current land system in order to narrow the gap. Organisaties: • Vakgroep Geschiedenis


Kenniscirculatie in de Lage Landen. Stromen van technische kennis in het westelijk kerngebied van de Lage Landen tussen ca. 1400 en 1700. Universiteit Antwerpen Abstract: Doel van dit project is te onderzoeken, hoe de circulatie van technische kennis in de Late Middeleeuwen en het begin van de Nieuwe Tijden (c. 1400-1700) verliep, in welke mate de omvang of wijze van kenniscirculatie veranderingen onderging en waardoor deze veranderingen (of de afwezigheid ervan) kunnen worden verklaard. Er wordt daarbij gefocust op de steden Haarlem en Rotterdam in het Noorden, en Antwerpen en Gent in het Zuiden. Wat de sectoren aangaat, zal het onderzoek zich concentreren op de lakenbereiding (ververs, droogscheerders, persers), de houtbewerking (timmerlieden, schrijnwerkers, kuipers, scheepstimmerlui) en de edelsmeedkunst (gouden zilversmeden). Organisaties: • Centrum voor stadsgeschiedenis

Onderzoekers: • Bruno Blondé • Bert De Munck • Peter Stabel

Micro-economische analyse van de textielhandel rond 1500 in Brugge: de dubbele boekhouding van Wouter Ameide (1498-1507). Universiteit Antwerpen Abstract: Dit project brengt analysemethodes uit de bedrijfseconomie (accountancy, microstudies) en uit de geschiedenis samen om een nieuw licht te werpen op de introductie van productiviteitsverhogende technieken (efficiëntere methodes om informatie te verwerven en beheren) in periodes van grote economische verandering (tijdens de overgangsfase van Brugge naar Antwerpen rond 1500). Organisaties: • Centrum voor stadsgeschiedenis

Onderzoekers: • Peter Stabel

Ideeën, internationale bleeidsnetwerken en politieke transfer in de ontwikkeling van de moderne welvaartsstaat. Een ideeëngeschiedenis van de Internationale Arbeidsoragnisatie (IAO) tussen 1930 en 1980 Universiteit Gent Abstract: Centraal staat het onderzoek naar de 'intellectuele rol' van de Internationale Arbeidsorganisatie in het internationaal sociaalpolitieke discours over de oorsprong en de ontwikkeling van de Keynesiaanse welvaartsstaat tussen 1930 en eind jaren 1970. Gebruik makend van het concept 'politieke transfer' wordt de IAO onderzocht als een kennislaboratorium, waar nieuwe modellen, paradigma's en ideeën over de welvaartsstaat werden gegenereerd, uitgewisseld en getransfereerd naar de nationale staten. Organisaties: • Vakgroep Nieuwste geschiedenis


Consumptieveranderingen en kerkelijke muziekcultuur in Antwerpen, ca.1650-1750. Universiteit Antwerpen Abstract: Dit vernieuwende interdisciplinaire project, waar stadsgeschiedenis, muziekwetenschap en uitvoeringspraktijk in dialoog treden, wil de Antwerpse miscomposities uit de (hoog)barok toetsen aan veranderende consumptiepatronen. Zo komen nieuwe inzichten tot stand betreffende processen van compositie, uitvoering, consumptie en receptie alsook een kadering binnen de context van de Europese (muziek)geschiedenis. Organisaties: • Centrum voor stadsgeschiedenis

Onderzoekers: • Bruno Blondé • Guido Marnef

Vrouwelijke netwerkvorming in het vroegmoderne Aalst: sociaal kapitaal "achter de schermen"? Universiteit Antwerpen Abstract: In dit project wordt onderzocht in welke soorten netwerken (gehuwde) vrouwen in een (kleine) vroegmoderne stad actief waren en hoe deze netwerken evolueerden onder invloed van belangrijke sociaal-economische en culturele transformaties zoals de "industrious revolution" en de zogezegde "privatisering" van de vroegmoderne vrouwelijke actor. Dank zij de integratie van gendergeschiedenis en studies naar sociaal kapitaal wordt daarbij enerzijds ons begrip van de rol van gender in de productie van sociaal kapitaal vergroot en wordt anderzijds het monolithische onderscheid tussen de "publieke mannelijke sfeer" en de "vrouwelijke private sfeer" historisch geproblematiseerd. Deze inhoudelijkmethodologische insteek zal concreet gemaakt worden voor Aalst, een kleine stad die een exemplarische sociaal-economische transformatie doormaakte, uitstekende bronnenreeksen heeft en zich -vanwege de schaal- uitstekend leent voor een geïntegreerde analyse. Organisaties: • Centrum voor stadsgeschiedenis

Onderzoekers: • Bruno Blondé • Bert De Munck • Ellen Decraene

Pre-industriële sociale structuur en verandering. Ongelijkheid, polarisatie en levensstandaard in de Zuidelijke Nederlanden (ca. 1650-1850). Universiteit Antwerpen Abstract: De opzet van het onderzoek is om door middel van een lange-termijnsstudie (ca. 1600-1850) een beter inzicht te krijgen in de veranderingen en de evolutie van sociaal-economische ongelijkheid en polarisatie aan de vooravond en het begin van de industriële revolutie. Het is een poging om eerst en vooral de evolutie van ongelijkheid, polarisatie en veranderingen in sociaal-economische verhoudingen te meten gedurende deze periode. Organisaties: • Centrum voor stadsgeschiedenis

Onderzoekers: • Bruno Blondé • Gerlinde Verbist

• Wouter Ryckbosch

Politieke strategieën van ambachtslieden onder druk: meesters, gezellen en leerjongens tussen stedelijke overheid en middenveld in 16de-eeuws Antwerpen. Universiteit Antwerpen Abstract: Deze studie kadert in het onderzoek naar 'civil society' en het 'stedelijke corporatieve middenveld', waarin de focus wordt gelegd op hoe ambachten, als corporatieve verenigingen van beroepsgenoten, stabiliteit wisten te behouden binnen een stedelijke samenleving die stevig onder druk kwam te staan in het turbulente 16e-eeuwse Antwerpen in vergelijking met de aangewende strategieën (politiek, sociaal, economisch en cultureel) van ambachten uit andere Brabantse steden als Mechelen en Leuven. Organisaties: • Centrum voor stadsgeschiedenis

Onderzoekers: • Bert De Munck • Ellen Burm

De internationale handel en de economische ontwikkeling in de Oostenrijkse Nederlanden, 1759-1791 Universiteit Antwerpen Abstract: Het project "Internationale handel en economische ontwikkeling in de Oostenrijkse Nederlanden, 1759-1791", heeft als doel om de tot dusver genegeerde, dialectische relatie tussen handel en groei in deze streken tijdens de tweede helft van de achttiende eeuw uit te klaren. De impact van internationale handel zal onderzocht worden aan de hand een aantal economische sleutelsectoren. Dit debat laat een nieuw licht schijnen op zowel de geschiedenis van de Zuidelijke Nederlanden als op het levendige internationaal groeidebat. Organisaties: • Centrum voor stadsgeschiedenis

Onderzoekers: • Bruno Blondé • Ann Coenen

Misschien armer dan gedacht, maar bijzonder respectabel! Genteel poverty en respectabiliteit bij Britse residenten in België en Frankrijk (1815-1914) Universiteit Gent Abstract: In de periode 1815-1914 trokken veel Britten naar België en Frankrijk om er zich voor lange tijd of zelfs permanent te vestigen. Dit project legt het leven van de armere residenten bloot, hun netwerken, hun gehechtheid aan hun Britse/Engelse nationale identiteit en hun nadruk op beleefdheid als een facade waarachter de soms bittere armoede werd verscholen. Organisaties: • Vakgroep Nieuwste geschiedenis

Onderzoekers: • Bruno De Wever

Theatermaatschappij. Volkstalige literaire cultuur en de ontwikkeling van de vroegmoderne kennissamenleving in de Nederlanden, 1450-1650 Universiteit Gent Abstract: Tussen 1450 en 1650 werd de performatieve literaire wereld het centrum van het West-Europees mediasysteem. Performatieve literatuur werd ook het model bij uitstek voor de organisatie en overdracht van kennis. Dit project bestudeert de manieren waarop de instituties, actoren en media van de theatersamenleving van een vroegmoderne metropool als Antwerpen kennis en informatie opnamen, verwerkten en toegepasten. Organisaties: • Vakgroep Nieuwe geschiedenis

Onderzoekers: • Hildegarde Symoens

Sociale mobiliteit in het klassieke Athene Universiteit Gent Abstract: Een onderzoek naar de mogelijkheden, patronen en determinerende factoren van sociale mobiliteit in het vijfde- en vierde-eeuwse Athene. Het project stelt zich als doel een nieuw interpretatiemodel te ontwikkelen, dat in staat zal zijn de contrasterende visies binnen het academische debat omtrent de aard van de Atheense maatschappij te verzoenen. Organisaties: • Vakgroep Archeologie


Tussen land en zee. Kustlandschap, maritieme activiteit en maritieme attitude rond de Noordzee (700-1100). Vrije Universiteit Brussel Abstract: Het doel van dit doctoraatsproject is een inzicht te krijgen in de interne dynamiek van vroegmiddeleeuwse kustlandschappen rond de Noordzee, om zo de relatie te belichten tussen de politieke en socio-economische organisatie van het binnenland (referenties?) en de handelsnetwerken over de Noordzee (bijv. Hodges 1982, recenter?). Bijzondere aandacht zal daarbij gaan naar het belang dat bewoners van kustgebieden hechten aan de interactie met de zee als landschappelijk element met een bepaalde economische, sociale en ideologische waarde; met andere woorden de maritieme attitude van de kustbewoner, uitgedrukt in zijn (archeologisch herkenbaar) gedrag ten overstaan van de zee. Casestudies Deze maritieme attitude zal onderzocht worden in twee geografische regios (Vlaanderen en Noordoost-Engeland) en op twee chronologische niveaus (8e en 11e eeuw). In elk van deze vier casestudies zal dezelfde analysemethode (cf. infra) toegepast worden. De inventaris zal opgesteld worden aan de hand van bestaande publicaties. Vroegmiddeleeuws Vlaanderen was een grotendeels marginaal landschap. Het economische en culturele kerngebied lag zowel in de Merovingische als in de Karolingische periode ten oosten van de Scheldevallei. Vanaf de 9e eeuw verwierven de grafelijke en kerkelijke autoriteiten geleidelijk controle over de kustvlakte met het oog op tolheffing, zoutontginning en wolproductie. Antwerpen (Tys 2004: 186) was een belangrijk economisch en politiek centrum vanaf de 7e eeuw. Latere Karolingische handelscentra in de regio waren ondermeer Brugge en Veurne. Recent werden ook een aantal sites met een lagere status geïdentificeerd, waaronder zowel handelsplaatsen op het strand (bijv. nabij De Panne) als gecentraliseerde nederzettingen (bijv. Leffinge) (Loveluck and Tys 2002; Tys 2003). Het werk van promotor Dries Tys zal een sleutelrol spelen als basis voor de inventaris, maar ook als bron van te controleren interpretaties en hypotheses. De belangrijkste factor in Noordoost-Engeland tussen de 8e en 11e eeuw (pre-1066) is ongetwijfeld de vestiging van Scandinavische immigranten en het ontstaan van een hybride Anglo-Scandinavische cultuur (Hadley 2000). Ook in dit gebied wordt de reeds enige tijd beschikbare informatie over centrale plaatsen als York (Hall et al. 2004) aangevuld met recent gepubliceerde projecten die licht werpen op rurale nederzettingen. De

voornaamste hiervan zijn de Humber Wetlands survey (Van de Noort 2004) en de opgravingen in West-Heslerton (Haughton, Powlesland et al. 1999) en Cottam (Richards 1999). Dankzij het Portable Antiquities Scheme is bovendien een belangrijke inventaris van oppervlaktevondsten beschikbaar. Inspirerende parallellen voor dit onderzoek kunnen gevonden worden in het werk van Chris Loveluck (1994, 1998, 2001) over meer zuidelijke regios van Engeland. Mijn MA by research (2006-2007) aan de University of York over de veranderingen in het nederzettingspatroon van de Noordoost-Engelse kustvlakte rond 1066 kan gezien worden als een voorbereiding voor deze casestudie op het vlak van literatuurstudie en academische contacten. Methodologie In een eerste fase zal het onderzoek gericht zijn op de nederzetting en haar maritieme attributen, die geanalyseerd zullen worden in drie stappen. Ten eerste is er nederzettingslocatie, waarbij vooral de nabijheid en bereikbaarheid van de zee van belang zijn. Een tweede stap omvat maritieme activiteiten, waarvan de belangrijkste visvangst, zoutproductie en maritieme uitwisseling zijn. Directe archeologische aanwijzingen hiervoor omvatten haveninfrastructuur, overblijfselen van visgerei, afval van de verwerking van vangsten, en concentraties van munten. Ten derde worden maritieme producten onderzocht, afkomstig van zowel intra-regionale maritieme exploitatie als extra-regionale maritieme uitwisseling. Terwijl de voorgaande stap inzicht biedt in het eerste deel van de intra-regionale economische levenscyclus (productie/verwerving) van deze producten, behandelt deze derde stap consumptie en depositie. De belangrijkste informatiebronnen hier zijn het relatieve aandeel van maritieme producten in het dieet (weerspiegeld in voedselresten) en objecten van overzeese afkomst. Voor Vlaanderen was de belangrijkste import keramiek uit het Rijngebied en uit Zuid-Engeland (Tys 2003), voor Noordoost-Engeland slijpstenen uit Noorwegen en Continentale keramiek, metaal en maalstenen (Naylor 2004: 64-80). Gegevens over dieet zijn schaars in Vlaanderen, maar vergelijking met de gegevens uit (Noordoost-)Engeland (Barrett et al. 2004) kan toch toelaten om bepaalde tendenzen te herkennen. Het resultaat van deze analyse zal leiden tot een nederzettingstypologie waarin elk type een bepaalde vorm van interactie met de zee vertegenwoordigt. Door vergelijking van de onderlinge proporties van de types kunnen verschillen tussen tijdsniveaus en regios opgemerkt worden. Vervolgens zullen uit elk type een beperkt aantal goedgedocumenteerde sites geselecteerd worden, waarop een diepgaandere analyse van maritieme attributen wordt toegepast. De eerder kwantitatieve aanpak van de tweede en derde stap van bovenstaande analyse wordt nu aangevuld door een contextuele studie. In het bijzonder zal aandacht gaan naar sociale praktijken rond maritieme activiteiten en objecten, en de relaties ervan met de terrestrische economie en sociale en politieke structuur van het binnenland. Deze analyses op regionaal en lokaal niveau zullen een grondig begrip opleveren van het economische belang en de sociale waarde van de interactie met de zee, en dus van maritieme attitude, op verschillende plaatsen in het landschap. Een laatste stap wordt het verklaren van verschillen tussen Vlaanderen en Noordoost-Engeland op beide tijdsniveaus en van veranderingen doorheen de tijd in beide regios. Deze verklaringen zullen gebeuren in functie van de ontwikkelingen in zowel binnenlandse politieke en socio-economische structuren als veranderingen in het overzeese uitwisselingsnetwerk van de Noordzee. Organisaties: • Kunstwetenschappen en Archeologie

Onderzoekers: • Pieterjan DECKERS • Dries TYS

Sociaal kapitaal in Antwerpse ambachten, 16de eeuw. Universiteit Antwerpen Abstract: In dit project wordt onderzocht hoe het georganiseerde middenveld van het 16de-eeuwse Antwerpen reageerde op de toenemende spanningen binnen het stedelijk weefsel. In de 'lange' 16de eeuw kreeg Antwerpen te maken met ontwrichtende evoluties als het ontstaan van een moderne '(handels)kapitalistische' economie en staatsvormingsprocessen, die proletarisering, massale immigratie en een verlies aan autonomie voor de lokale 'civil society' tot gevolg hadden. De vraag is wat deze ontwikkelingen betekenden voor het 'sociaal kapitaal' in de stad en welke politieke en discursieve acties verenigingen (in casu ambachten) ontwikkelden met het oog op het behoud of de ontplooiing ervan. Organisaties: • Centrum voor stadsgeschiedenis


Zo goed als oud: tweedehandsconsumptie en de opkomst van de moderniteit, ca. 1750-ca. 1870. Universiteit Antwerpen Abstract: Dit project richt zich op de studie naar tweedehands in een tijd van toenemende industrialisering en modernisering (c 1750-1870). Momenteel staat daarbij de dataverwerking van aangelegde bronnen-databases centraal; net als de noodzakelijke comparatieve toetsing aan gelijkaardig internationaal onderzoek. Een zorgvuldig gepland studie- en onderzoeksverblijf aan de University of California in Berkeley, is daarbij prioritair en aangewezen. Organisaties: • Centrum voor stadsgeschiedenis

Onderzoekers: • Ilja Van Damme

Arbeid, arbeidsverhoudingen en arbeidsmarkten in West-Europa, 1500-2000. Universiteit Antwerpen Abstract: De voornaamste doelstelling is een nieuw licht te werpen op globale transformatieprocessen die zich sedert de 16de eeuw op het vlak van arbeidsprocessen, arbeidsverhoudingen en arbeidsvormen hebben voltrokken. Het accent ligt op fasen van vermelde maatschappelijke transformatie en het onderzoek van stedelijke vormen van loonarbeid en zelfstandige arbeid. Organisaties: • CENTRUM ANTWERPSE CULTUURGESCHIEDENIS • Centrum voor stadsgeschiedenis

Onderzoekers: • Bruno Blondé • Alfons Thijs

Economische Raad voor Oost-Vlaanderen. 55 jaar de stuwende kracht. Universiteit Gent Abstract: In december 1955 werd de Economische Raad voor Oost-Vlaanderen (EROV) boven de doopvont gehouden, met als doel de bevordering van de economische ontwikkeling van de provincie. In 2010 vierde EROV zijn 55-jarig bestaan met dit boek. Het is een terugblik op een lange en intrigerende geschiedenis, ingebed in een ruime economische en politieke context. Organisaties: • Vakgroep Geschiedenis


Detectie en verklaring van verdronken landschappen in het Westerscheldegebied: bezitsstructuren als hinderpaal voor een duurzame ontwikkeling tijdens de Middeleeuwen? Universiteit Gent Abstract: Dit onderzoeksproject beoogt historisch onderzoek naar verdronken landschappen in Westerscheldegebied gedurende de Middeleeuwen en de 16de eeuw. Dankzij een nieuwe methodologie ligt de nadruk op moderne onderzoekstechnieken en nieuwe verklaringen. Hierbij zal nagegaan worden in hoeverre de verdeling tussen het groot en het klein grondbezit invloed heeft gehad op de (al dan niet geringe) duurzaamheid van deze landschappen. Het project beoogt een aansluiting bij internationaal interdisciplinaire onderzoek terzake en vormt hierin een noodzakelijke schakel. Organisaties: • Vakgroep Geschiedenis


Vrouwen en werk in de Zuidelijke Nederlanden in de Nieuwe Tijd (case-studies Antwerpen, Gent en Bergen). Universiteit Antwerpen Abstract: Vrouwen en werk in de Zuidelijke Nederlanden in de Nieuwe Tijd (case-studies Antwerpen, Gent en Bergen). Organisaties: • Centrum voor stadsgeschiedenis

Onderzoekers: • Bruno Blondé • Laura Van Aert

Diplomatie in tijden van democratisering. Een onderzoek naar de cultuur van het Belgische diplomatieke corps, 19101940. Universiteit Antwerpen Abstract: Het project wil verder bouwen op de politiek-culturele aanpak van Van Kemseke en Van Eenoo, en die aanvullen met inzichten uit de discoursanalyse, de sociologie en de Theorie van de Internationale Betrekkingen (cf. Keene, 2007; Kocho-Williams, 2006). De interdisciplinaire studie van de cultuur van het diplomatieke corps wordt opgevat als een 'etnografisch' onderzoek naar de politieke praktijken en vertogen van de diplomaten als sociale groep, om zo hun mentale leefwereld in kaart te brengen. Meer concreet wordt gepeild naar elementen als de zelfbeelden en de (expliciet verwoorde) zelfrepresentatie van de diplomaat op de Belgische ambassade, maar ook naar zijn gedragingen als vertegenwoordiger van een soevereine staat in een buitenlandse hoofdstad. Speciale aandacht gaat daarbij uit naar de internationale dimensie van de diplomatieke cultuur: Belgische specificiteit wordt steeds afgewogen tegen grensoverschrijdende kenmerken. De analyse van die elementen kan de hoofdonderzoeksvraag van dit project helpen beantwoorden, met name in hoeverre de democratisering de diplomatieke cultuur tijdens het Interbellum beïnvloedde. Organisaties: • Power in History - Centrum voor Politieke Geschiedenis

Onderzoekers: • Marnix Beyen • Michael Auwers

Sociale ongelijkheid en mobiliteit in de lange zestiende eeuw: 's-Hertogenbosch en haar Meierij. Universiteit Antwerpen Abstract: De historische belangstelling voor de dynamieken van sociale ongelijkheid is opvallend mager. Vooral met betrekking tot de laat middeleeuwse en vroegmoderne Nederlanden is verrassand weinig geweten over patronen van sociale en economische mobiliteit binnen haar talrijke steden. Gewapend met een aantal uitzonderlijke bronnen hoopt dit project bij te dragen tot onze kennis en begrip van de ongelijkheden en mobiliteiten van een typische ancien régime stad, en van de bijhorende processen van (re)productie. Intergenerationale transfers van allerlei goederen zullen een centrale plaats innemen in zowel analyse als theorie. Organisaties: • Centrum voor stadsgeschiedenis

Onderzoekers: • Bruno Blondé • Peter Stabel • Jord Hanus

Kunstveilingen op het snijpunt van cultuur en economie. Schilderijenconsumptie en -distributie in Antwerpen en Brussel tijdens de achttiende eeuw. Universiteit Antwerpen Abstract: Dit project heeft als doel een verklaring te bieden voor het opmerkelijke succes van de kunstveiling als kanaal voor cultuur-consumptie en ¿distributie in de eeuw van de verlichting: welke waren de socio-culturele en economische randvoorwaarden die het mogelijk maakten dat het veilingcircuit in een periode van snel verschuivende smaken en de opkomst van de gespecialiseerde winkel toch een grote stempel kon drukken op de eigentijdse cultuurbeleving? Organisaties: • Centrum voor stadsgeschiedenis

Onderzoekers: • Bruno Blondé • Filip Vermeylen • Dries Lyna

Oost-Europese welvaartsregimes in Sociaal Europa. Een vergelijking van de architectuur en sociale adequaatheid van de inkomensbescherming voor ouderen in drie Oost-Europese landen. Universiteit Antwerpen Abstract: Dit project handelt over de ontwikkeling en de sociale doelmatigheid van de Oost-Europese welvaartsregimes in het kader van 'Sociaal Europa'. Meer in het bijzonder wordt op de inkomenspositie van ouderen gefocust. Aan de hand van verschillende kwantitatieve technieken wordt de impact geschat van verschillen tussen landen en verschillen binnen landen doorheen de tijd met betrekking tot sociaal beleid op de inter-en intragenerationele inkomensongelijkheid. In het bijzonder wordt het belang onderzocht van verschillen in 'inkomenspakketten' (publieke en private pensioenen, compensatie van de uitgaven voor gezondheid en huisvesting, inkomen uit arbeid) voor de adequaatheid van de inkomens. Op deze manier draagt dit project bij tot een beter begrip van de impact van het sociaal beleid op ongelijkheid en armoede en wordt er een bijdrage geleverd aan de literatuur over de evolutie van welvaartsregimes.

Organisaties: • Centrum voor sociaal beleid Herman Deleeck (CSB)

Onderzoekers: • Bea Cantillon • Tim Goedemé

De vlucht van Chronos. Alledaagse tijdsbeleving en -regulering in de Nederlanden (1750-1805). Universiteit Antwerpen Abstract: Dit project betreft fundamenteel kennisgrensverleggend onderzoek gefinancierd door het Fonds voor Wetenschappelijk OnderzoekVlaanderen. Het project werd betoelaagd na selectie door het bevoegde FWO-expertpanel. Organisaties: • Centrum voor stadsgeschiedenis

Onderzoekers: • Bruno Blondé • Gerrit Verhoeven

Relationeel en institutioneel vertrouwen in de internationale handelscircuits van de Nederlanden, 15de-16de eeuw. Universiteit Antwerpen Abstract: Dit project onderzoekt de rol van vertrouwen in netwerken en instituties die gebruikt werden door internationale kooplieden in Brugge en Antwerpen in de vijftiende en zestiende eeuw. Uitgaande van de twee categorieën van vertrouwen, namelijk relationeel en institutioneel vertrouwen, wil dit onderzoek nagaan of vertrouwen minder belangrijk werd naarmate nieuwe juridische instellingen en regels gevormd werden die handelstransacties tussen kooplieden moesten vergemakkelijken. Organisaties: • Centrum voor stadsgeschiedenis


Vrouwelijke netwerkvorming in Antwerpen tijdens de 17de en 18de eeuw: sociaal kapitaal "achter de schermen"? Universiteit Antwerpen Abstract: In dit project wordt onderzocht in welk soort netwerken vrouwen actief waren en welk soort sociaal kapitaal ze daarbij genereerden. Verschillende historici (cf. Haks, Stone) menen dat de zeventiende en achttiende eeuw werden gekenmerkt door een opkomende huiselijkheid die de vrouwelijke actor steeds verder wegdrong in een sterk afgescheiden private sfeer. Wat betekende dit voor de samenstelling en functies van vrouwelijke netwerken en voor de mogelijkheden tot vrouwelijke agency via het produceren van sociaal kapitaal? Via een integratie van vrouwengeschiedenis en onderzoek naar sociaal kapitaal wordt ons begrip vergroot van 1) de rol van gender in de productie van sociaal kapitaal én 2) de vrouwelijke handelingsbekwaamheid in een patriarchale gemeenschap. Organisaties: • Centrum voor stadsgeschiedenis

Onderzoekers: • Bert De Munck • Guido Marnef • Ellen Decraene

Sociale relaties en consumptieve praktijken van de Antwerpse elite (17de-18de eeuw). Universiteit Antwerpen Abstract: Onderzoek naar de sociale relaties die schuilgaan achter en vorm krijgen door consumptieve praktijken via kwantitatief en kwalitatief onderzoek naar het verloop van goederen/diensten en handelspartners aan de hand van huishoudjournalen, huishoudelijke rekeningen en briefwisseling toebehorend aan leden van de Antwerpse elite uit de 17de-18de eeuw. Door na te gaan wat er waar en bij wie werd aangekocht, wordt getracht het consumptief sociaal netwerk en de flow-verbruikspatronen te reconstrueren vanuit de actoren zelf, en aldus het hoe en waarom te ontdekken achter consumptieve praktijken, de daaraan verbonden sociale relaties (krediet, reciprociteit, etc.), de omgang met goederen, en eventuele evoluties ter zake. Organisaties: • Centrum voor stadsgeschiedenis

Onderzoekers: • Bruno Blondé • Tom De Roo

De integratie van immigranten-ambachtslieden in stedelijke arbeidsmarkten: het hertogdom Brabant van ca. 1450 tot ca. 1800 (casussen: Antwerpen en Brussel). Universiteit Antwerpen Abstract: Dit project beoogt de immigratie en integratiemogelijkheden van ambachtslieden in vroegmoderne steden op een integrale manier te onderzoeken. Er wordt geopteerd voor een combinatie van regionaal en lokaal perspectief, met aandacht zowel voor interacties tussen steden als voor specifieke ontwikkelingen binnen steden, sectoren en beroepen. Concreet gaat het om ambachtslieden (in de brede zin van het woord) die naar de belangrijkste steden van het hertogdom Brabant migreerden tussen circa 1450 en circa 1800, met als uitgewerkte case-studies Antwerpen en Brussel. Dit lange-termijnperspectief is noodzakelijk om conjuncturele ontwikkelingen te overstijgen, dus om zicht te krijgen op 'structurele' verschuivingen, die economisch, politiek-institutioneel en/of cultureel van aard zijn. Organisaties: • Centrum voor stadsgeschiedenis

Onderzoekers: • Bert De Munck • Hilde Greefs

Signoor in China: Opera's op Nederlandse tekst in Antwerpen (1759-1761). Universiteit Antwerpen Abstract: De geschiedenis van de opera in Antwerpen werd in het verleden slechts sporadisch beschreven. Dankzij de recente vondst van vier opera's op Nederlandse tekst, kan in samenhang met andere historische bronnen voor het eerst systematisch onderzoek worden verricht naar een nog onbeschreven pagina van de Vlaamse muziekgeschiedenis. Uitvoering en analyse van deze werken zal aangeven welke de plaats van dit repertoire is binnen de bredere Europese context. Organisaties:

• Centrum voor stadsgeschiedenis


De investeringen in de vierde Kondratieff-cyclus en de woon-en werksatisfactie van (creatieve) bewoners. Universiteit Antwerpen Abstract: Het onderzoeksvoorstel heeft de volgende doelstellingen: -het uitvoeren en ordenen van een data-verzameling over het al dan niet samenvallen van de vierde Kondratieff lange-termijncyclus en de stedenbouwkundige investeringspatronen in Amsterdam en Antwerpen, -het verduidelijken hoe en waarom de bovenstaande investeringspatronen de aantrekkelijkheid van een metropool voor haar bewoners (inzonderheid de creatieve klasse zoals gedefinieerd door R. Florida) fundamenteel kunnen veranderen. Organisaties: • Onderzoekscentrum Ongelijkheid, Armoede, Sociale Uitsluiting en de Stad (OASES)

Onderzoekers: • Luc Goossens

Ecologie en Macht. Leefmilieu als bron van conflict in de middeleeuwse en vroegmoderne Nederlanden. Universiteit Antwerpen Abstract: De controle over de natuurlijke omgeving was ook in het verleden een belangrijke bron van conflict. De onderzoekslijn "ecologie en macht" stelt de vraag naar wisselende constructies van politieke macht bij ecologische conflicten in het verleden. Meer bepaald wordt in een doctoraatsproject onderzocht in hoeverre politieke centralizering tussen de 14de en de 16de eeuw leidde tot een toenemende overheidsinterventie in de regulering van het lokale leefmilieu als middel om de autonomie van kommunale bestuursinstellingen op het platteland in te perken. Organisaties: • Power in History - Centrum voor Politieke Geschiedenis

Onderzoekers: • Tim Soens

De slag om de emigranten: de concurrentie tussen de verschillende emigratiehavens om de emigrantenhandel van het Europees vasteland naar New York 1815-1914 Universiteit Gent Abstract: Na 1815 ving de Europese emigratie naar de Verenigde Staten aan. Er ontwikkelde zich een systeem waarbij expediteurs scheepsruimte charterden. Om de toevoer te verzekeren, ontwikkelde zich enveneens een netwerk van emigratieagenten. Naast Bremen en Le Havre trokken de havens Rotterdam, Liverpool, Antwerpen en Hamburg een deel van de lucratieve emigrantenhandel aan. Organisaties: • Vakgroep Nieuwste geschiedenis


Sociaal-economische ongelijkheid in de Zuidelijke Nederlanden, 15de-18de eeuw. Een interdisciplinair onderzoek naar de meting en interpretatie van maatschappelijke ongelijkheden in preïndustriële samenlevingen. Universiteit Antwerpen Abstract: Het thans beschikbare onderzoek naar sociale ongelijkheid in de Zuidelijke Nederlanden, 15de-18de eeuw wordt gekenmerkt door een gebrekkige methodologie en door de afwezigheid van een comparatief en lange-termijn-perspectief. De hoofddoelstelling van dit onderzoeksproject bestaat a) in het aanpassen en toepassen van het meetinstrumentarium voor sociale ongelijkheid in het historisch onderzoek; b) een herevaluatie van de bestaande historiografie over sociale ongelijkheid in het licht van deze vernieuwde onderzoeksaanpak. Organisaties: • Centrum voor stadsgeschiedenis

Onderzoekers: • Bruno Blondé • Gerlinde Verbist • Peter Stabel

In de marge van de moderniteit? Commerciële recyclage in een tijd van transformatie, ca. 1750- ca. 1850. Universiteit Antwerpen Abstract: In de marge van de moderniteit? Commerciële recyclage in een tijd van transformatie, ca. 1750- ca. 1850. Organisaties: • Centrum voor stadsgeschiedenis

Onderzoekers: • Bruno Blondé • Ilja Van Damme

Kunst- en luxeconsumptie als sociale strategie in het spanningsveld tussen hof, adel en bugerij? Een onderzoek naar mode en smaak in het zeventiende en achttiende-eeuwse Brussel. Universiteit Antwerpen Abstract: In ons onderzoek zal een kwalitatief-kwantitatieve benadering complementair zijn aan een psycho- sociologische benadering van de kunstconsumptie als onderdeel van de volledige materiële cultuur van de hoofdstedelijke bevolking. De doelstelling van dit project reikt verder dan het in kaart brengen van {veranderingen in) de materiële cultuur bij verschillende sociale groepen. Hierbij zullen we ons laten leiden door vragen naar het precieze functioneren van deze {inter)stedelijke kunstmarkt, de identiteit van kopers en verzamelaars, de aard van de kunstobjecten die zij begeerden en waarom zij dat deden; naar de dialectische relatie tussen markt en mecenaat. Deze vragen zullen ons zowel naar de sociaaleconomische geschiedenis als naar de mentaliteitsgeschiedenis voeren. Organisaties: • Centrum voor stadsgeschiedenis

Onderzoekers: • Bruno Blondé • Veerle De Laet

De 'spatial turn' verbreed: vastgoed, renten en de opkomst van de Antwerpse markt in de late middeleeuwen (ca. 1390-ca. 1430). Universiteit Antwerpen

Abstract: Het eerste van drie onderzoeksdelen omvat een 'traditionele' op onroerend goed -en rentetransacties gebaseerde conjunctuuranalyse. Ofschoon de economische conjunctuur van het laatmiddeleeuwse Antwerpen amper onderzocht is en dit onderzoek dus nieuwe kennis ter zake aanbrengt, dien dit eerst luik vooral als genuanceerde context voor de andere onderzoeksvragen. In het tweede deel wordt, door het in kaart brengen van de verhandelde of met renten bezwaarde immobiliën, de functionaliteit van onroerend bezit in de late middeleeuwse groei van de Scheldestad onderzocht. In welke mate dienden vastgoed en erfrechten, naast behoeften als huisvesting, caritas en levensonderhoud, ook de toenemende commerciële en financiële belangen? Leidde dit tot spanningen tussen de verschillende spelers op de vastgoed-en private rentemarkt? In het derde deel verschuift de klemtoon naar het ruimtelijke aspect. De applicatie van GIS-technologie op rente-en vastgoedtransacties biedt een unieke gelegenheid om het gediffertieerde grondgebruik in een groeiende laatmiddeleeuwse stad inzichtelijk maken. Wanneer zij met GIS gelijkvormig op het terrein geprojecteerd worden, verklikken de vele gegevensvariabelen immers patronen in de stedelijke structuren die nog niet eerder uit de bronnen af te leiden waren. Organisaties: • Centrum voor stadsgeschiedenis

Onderzoekers: • Peter Stabel • Tim Bisschops

Politieke en discursieve strategieën van ambachtslieden onder druk: conflicten rond 'sociaal kapitaal' in 16de-eeuws Antwerpen. Universiteit Antwerpen Abstract: In dit project zal worden onderzocht hoe stedelijke middengroepen, via cooperatieve structuren, ageerden ten aanzien van de enorme spanningen waarmee de stad en haar inwoners te kampen kregen. Er wordt van uitgegaan dat Antwerpens 'Gouden Eeuw' op het eerste zicht gekenmerkt wordt door een relatieve sociale stabiliteit. Zo werd reeds gesuggereerd dat Antwerpenaren in de 16de eeuw er op één of andere wijze in slaagden een succesvolle sociale samenleving te vormen ondanks de vele ontwrichtende factoren waarmee de stad werd geconfronteerd. Denken we hierbij onder meer aan de acceleratie van het zich ontwikkelende handelskapitalisme met haar explosieve bevolkingsgroei, voortdurende immigratie, wisselende koopkracht, product-en procesinnovatie, verschuivende economische afhankelijkheidsnetwerken, langer wordende interdependentieketens, de armoedeproblematiek, polarisering -en proletariseringsprocessen, alsook de scherpe religieuze tegenstellingen en de Habsburgse centralisatiepolitiek. Wat betekenden deze ontwikkelingen voor het 'sociaal kapitaal' in de stad en welke politieke en discursieve acties ondernam het georganiseerde middenveld met het oog op het behoud en/of de ontplooiing van hun maatschappelijkee veerkracht en weerbaarheid? Organisaties: • Centrum voor stadsgeschiedenis

Onderzoekers: • Bert De Munck • Ellen Burm

Sociaal-economische ongelijkheid herbekeken. Een onderzoek op de lange termijn en in een comparatief kader: Vlaanderen en Brabant, 15de-18de eeuw. Universiteit Antwerpen Abstract: Enerzijds heeft dit onderzoek tot doel onze kennis over economische en sociale ontwikkeling te vergroten. Zo hopen we een breder (historisch) perspectief te kunnen verschaffen aan de in de sociologie en economie steeds terugkerende vragen rond inkomens- en welvaartsongelijkheid en hoe deze adequaat kunnen gemeten worden (Lambert, 2001; Champernowne & Cowell, 1998; Milanovic, 2005). Aangezien de huidige methodes in het historisch onderzoek een aantal belangrijke tekortkomingen vertonen (Blondé, 2004), zal in de eerste fase van het onderzoek voornamelijk op basis van secundaire bronnen een grondige ijking van het methodologisch instrumentarium voor de meting van sociaal-economische ongelijkheid in de vroeg-moderne periode betracht worden. Anderzijds zal ook voor het eerst getracht worden om een beter inzicht te verkrijgen in de lange-termijnevolutie van de Vlaamse en Brabantse maatschappelijke structuren in de vroegmoderne periode. Zowel sociale, politieke, als cultuurhistorische studies lijden immers onder een gebrek aan sociale ijking. Organisaties: • Centrum voor stadsgeschiedenis

Onderzoekers: • Bruno Blondé • Gerlinde Verbist • Wouter Ryckbosch

De naweeën van een nederlaag. Een prosopografische studie van de Franse componisten vanaf de Frans-Pruisische Oorlog (1870-1871) tot aan de Eerste Wereldoorlog (1914-1918) Universiteit Gent Abstract: Na de Frans-Pruisische oorlog creëerde het politieke, sociaal-economische en culturele landschap een sterke verdeeldheid binnen de Franse muziekscène. Via prosopografisch onderzoek - waarbij de wisselwerking wordt bestudeerd tussen enerzijds het oeuvre en anderzijds de politieke, sociaal-economische en culturele achtergrond van de Franse componisten - wordt nagegaan welke de structuren en de transformatieprocessen waren van het Frans muzikaal 'veld' tussen 1871 en 1914. Organisaties: • Vakgroep Nieuwste geschiedenis

Onderzoekers: • Jan Art • Francis Maes

De rol van stedelijke dienstmeiden in de sociale diffusie van geboortenbeperking op het platteland tijdens de vruchtbaarheidstransitie (1830-1900). Universiteit Gent Abstract: In dit onderzoek wordt nagegaan of uit rurale milieus afkomstige stedelijke dienstmeisjes door hun nabije contacten met de stedelijke burgerij een ander vruchtbaarheidsgedrag vertonen dan hun generatiegenoten. Er wordt gebruik gemaakt van levensloopdata van drie generaties vrouwen uit twee Oost-Vlaamse plattelandsgemeenten. Het onderzoek gebeurt met behulp van geavanceerde, multivariate statistische technieken zoals event history analysis. Organisaties: • Vakgroep Nieuwe geschiedenis

Onderzoekers: • Eric Vanhaute • Isabelle Devos

De geschiedenis van de SERV en van het sociaal-economisch overleg in Vlaanderen (1980-2010) Universiteit Gent Abstract: In dit onderzoek wordt nagegaan in hoeverre het regionaliseringsproces de institutionalisering van het sociaal-economisch overleg in België heeft beïnvloed. De nadruk ligt hierbij op het Vlaamse niveau, met als uitgangspunt het ontstaan, de werking en de specifieke identiteit van één welbepaald advies- en overlegorgaan, de Sociaal-Economische Raad van Vlaanderen (SERV). Organisaties: • Vakgroep Nieuwste geschiedenis


Landbouwers en de markt in Vlaanderen, 1750-1900. De markt in de Vlaamse rurale samenleving, de commercialisering van de landbouw en de strijd om de markt, tijdens de overgang van een traditionele naar een geïntegreerde economie Universiteit Gent Abstract: Centraal in dit onderzoek staat de concrete 'markt', i.e. de specifieke plaats waar (wekelijks) landbouwproducten werden verkocht en gekocht. Dergelijke markten functioneerden anders en hadden een andere 'functie' dan vaak wordt aangenomen. Dit onderzoek bekijkt de markt op een geïntegreerde manier (economisch, politiek, sociaal), om zo de rol van dit mechanisme in de Vlaamse rurale maatschappij beter begrijpen. Organisaties: • Vakgroep Nieuwste geschiedenis


Kunstveilingen: tussen oude glorie en nieuwe rages. Cultuurconsumptie en distributie tijdens de achttiende eeuw, casus Antwerpen en Brussel. Universiteit Antwerpen Abstract: Dit project heeft als doel een verklaring te bieden voor het opmerkelijk succes van de kunstveiling als kanaal voor cultuurconsumptie en ¿distributie in de eeuw van de verlichting: welke waren de socio-culturele en economische randvoorwaarden die het mogelijk maakten dat het veilingcircuit in een periode van snel verschuivende smaken en de opkomst van de gespecialiseerde winkel toch een grote stempel kon drukken op de eigentijdse cultuurbeleving? Organisaties: • Centrum voor stadsgeschiedenis

Onderzoekers: • Arnout Balis • Bruno Blondé

Internationale netwerken van de zakengemeenschap in Antwerpen tijdens de negentiende eeuw. Universiteit Antwerpen Abstract: Doel is inzicht te verkrijgen in de uitbouw, de functie en de werking van internationale netwerken van zakenlieden. Door het in kaart brengen van de internationale relaties van de zakenelite in de havenstad Antwerpen tijdens de negentiende eeuw zal dit project bijdragen tot een meer nauwkeurige typologie van netwerken en tot een diepere kennis van de manier waarop de cosmopolitische zakengemeenschap in Europa opereerde. Organisaties: • Centrum voor stadsgeschiedenis


De kloof overbruggen: coördinatieproblemen, handelstechnieken en de organisatie van de internationale handel in laatmiddeleeuwse Europese steden. Universiteit Antwerpen Abstract: Dit boekproject wil een fundamentele bijdrage leveren tot onze kennis van het laatmiddeleeuwse handelswezen. Met name zullen experten worden verzameld in een publicatie die de coördinatieproblemen, en de oplossingen die kooplieden in deze periode van algemene herstructurering uitwerkten, in een comparatief kader wil inventariseren en op hun performantie controleren. Focus van deze studie zijn de grote handelsknooppunten in Noordwest-Europa. Organisaties: • Centrum voor stadsgeschiedenis


Sociale ongelijkheid en mobiliteit in de lange zestiende eeuw: 's-Hertogenbosch en haar Meierij. Universiteit Antwerpen Abstract: De historische belangstelling voor de dynamieken van sociale ongelijkheid is opvallend mager. Vooral met betrekking tot de laat middeleeuwse en vroegmoderne Nederlanden is verrassand weinig geweten over patronen van sociale en economische mobiliteit binnen haar talrijke steden. Gewapend met een aantal uitzonderlijke bronnen hoopt dit project bij te dragen tot onze kennis en begrip van de ongelijkheden en mobiliteiten van een typische ancien régime stad, en van de bijhorende processen van (re)productie. Intergenerationale transfers van allerlei goederen zullen een centrale plaats innemen in zowel analyse als theorie. Organisaties: • Centrum voor stadsgeschiedenis

Onderzoekers: • Bruno Blondé • Peter Stabel • Jord Hanus

Kunstveilingen op het snijpunt van cultuur en economie. Schilderijenconsumptie en -distributie in Antwerpen en Brussel tijdens de achttiende eeuw. Universiteit Antwerpen Abstract: Kunstveilingen op het snijpunt van cultuur en economie. Schilderijenconsumptie en -distributie in Antwerpen en Brussel tijdens de achttiende eeuw.

Organisaties: • Centrum voor stadsgeschiedenis

Onderzoekers: • Bruno Blondé • Filip Vermeylen • Dries Lyna

Netwerken en integratie van Spaanse en Italiaanse kooplui in Antwerpen gedurende haar Gouden Eeuw, 1482-1585. Universiteit Antwerpen Abstract: Ons opzet is om na te gaan of en hoe 'vreemde' handelaars zich integreerden in de Nederlanden en welke netwerken zich vormden om die eventuele integratie te bevorderen. Onze kennis over 'vreemde kooplui', over de paden tot integratie die door deze actoren bewandeld werden, en over de economische gevolgen van deze integratie is immers verbazingwekkend beperkt. Wel is duidelijk dat de verschillende groepen kooplui onderling verschillen, zowel in eventuele pogingen tot integratie als in hun commerciële netwerken en in hun handeldrijven zelf. Netwerkvorming, eventueel leidend tot integratie, en economisch ageren waren immers intrinsiek met elkaar verbonden. De toegang tot bepaalde netwerken was een economische noodzaak.Voor Brugge is reeds aangetoond dat handelsorganisatie en sociale integratie hand in hand gingen en dat verschillende groepen kooplui hiervoor verschillende netwerkstrategieën hanteerden (Stabel, 2001). Castilianen werkten anders dan Genuezen of Venetianen, en zelfs anders dan de Basken of Catalanen. Er kan gesteld worden dat de integratiestrategieën van kooplieden belangrijke gevolgen hadden voor de transactiekosten van hun handel (North, 1981, Munro, 2001) en dat net de aparte werkwijzen van de diverse groepen verschillende institutionele evenwichten tot stand brachten waarin handel plaats vond.Of dergelijke integratiestrategieën in de Antwerpse maatschappij van de 16e eeuw een noodzakelijke voorwaarde waren voor economisch succes, is onze centrale vraag. Waren er hiervoor alternatieven die een garantie vormden voor economisch succes? Organisaties: • Centrum voor stadsgeschiedenis


De constructie van sociale classificatieschema's: de beroepsstatistiek in België, Duitsland, Groot-Brittannië en de Verenigde Staten. Universiteit Antwerpen Abstract: Sedert het einde van de achttiende eeuw wordt door de statistiek een vloedgolf van 'gedrukte getallen' geproduceerd. De beroepsstatistiek is daarvan een prominent voorbeeld. In het historisch-sociologisch onderzoek is tot op heden vooral aandacht besteed aan de gedrukte getallen. In dit onderzoeksproject wordt echter stilgestaan bij de evolutie van de methodologie en classificatieschema's van die statistiek in België, Duitsland, Groot-Brittannië en de Verenigde Staten. Organisaties: • Facultaire Onderzoeksgroep PSW

Onderzoekers: • Raf Vanderstraeten

Financieel-historische analyse van beursgerelateerde data van de Belgische bedrijven in Kongo in de periode 1891-1960 Universiteit Antwerpen Abstract: Het project beoogt een analyse van de Belgische bedrijven actief in Kongo én genoteerd aan de beurs van Brussel vanaf 1891 tot 1960. de beschikbare UA-beursdatabank laat toe om de koers- en dividendevolutie van de verschillende bedrijven en sectoren van de Kongolese economie te analyseren. Dit zal toelaten om investeringsstrategieën naar opkomende groeimarkten onder koloniale verhoudingen te onderzoeken alsmede kwesties inzake rendabiliteit van deze bedrijven, aanwending van het economisch surplus en sectorale diversificatiestrategieën. Organisaties: • Instituut voor Ontwikkelingsbeleid en -beheer - overige • Politieke economie van de Grote Meren Regio

Onderzoekers: • Stefaan Marysse

Een overzicht van en duiding bij de competitieve voordelen van metropolen (en hun economisch hinterland) in de wedren naar innovatie en economische groei: een case study van Amsterdam en Antwerpen. Universiteit Antwerpen Abstract: Het bovenstaande onderzoeksvoorstel heeft de volgende doelstellingen: -het uitvoeren en ordenen van een data verzameling over innovatie en welvaartsgroei in Antwerpen en dat in vergelijking tot Amsterdam, -het verduidelijken hoe en waarom de welvaart van een metropool en haar economisch hinterland aan haar capaciteit om creativiteit (in het algemeen) en innovatie (i.e. de economische uitdrukking van creativiteit) te stimuleren vast hangt. Organisaties: • Engineering Management

Onderzoekers: • Johan Braet

Het 19de-eeuws corporatisme en de restauratiepraktijk. Een vergelijking van het corporatistische vertoog en de atelierpraktijk (case study: het glasschildersatelier van J.B. de Béthune). Universiteit Antwerpen Abstract: Het project beoogt de studie van de relatie tussen het 19de eeuwse corporatistische discours en de restauratiepraktijk van de betrokken ateliers. Uitgaande van de situatie van het ambachtwezen in de late 18de eeuw wordt een licht geworpen op de organisatie en werking van de ateliers in de neogotiek. De activiteiten van 'Béthune' (en meer bepaald zijn glasatelier) staan centraal in het onderzoek en worden in het kader van een congres vergeleken met andere binnen- en buitenlandse corporatistisch georganiseerde restauratie-ateliers. Organisaties: • Centrum voor stadsgeschiedenis


Publicatie van het boek B. De Munck, Learning guild practices. Apprenticeship in Antwerp from the 15th century to the end of the ancien régime (Turnhout, Brepols, 2006). Universiteit Antwerpen Abstract: De middelen van dit project zullen worden gebruikt voor de publicatie van het boek B. De Munck, Learning guild practices. Apprenticeship in Antwerp from the 15th century to the end of the ancien régime. Het boek is het resultaat van een doctoraal onderzoek in het kader van het FWO-

project Jongeren tussen opleiding en werk in Brabantse en Vlaamse steden, 1500-1800: sociale, culturele en economische aspecten, dat tussen 1998 en 2002 werd afgerond onder leiding van Prof. dr. Hugo Soly (VUB). Concreet zullen de middelen dienen voor de vertaling en lay out van het werk. Organisaties: • Centrum voor stadsgeschiedenis


De arbeidsmarkt voor mijnarbeid in Belgisch en Nederlands Limburg (c1900-c1980) : convergentie en divergentie. Vrije Universiteit Brussel Abstract: Onderzoek naar 'gedrag' van de actoren op de arbeidsmarkt van de Limburgse mijnarbeid in de 20ste eeuw: combinatie van micro- en macrostudies Organisaties: • Geschiedenis • Geschiedenis

Onderzoekers: • Joeri JANUARIUS • PETER SCHOLLIERS • Bart DELBROEK

De zenuw van de oorlog? Geld en logistiek in de Nederlandse Opstand (1567-1590). Universiteit Antwerpen Abstract: Het doel van het project is licht werpen op de wijze waarop de overheden in de opstandige gewesten poogden de enorme kosten van de oorlog tegen koning Filips II te ondervangen. Het meeste geld dat zij opbrachten diende tot betaling van hun troepen, beroepssoldaten die ook grote hoeveelheden voedsel, munitie, uitrusting, paarden etc. nodig hadden. Onderzoek naar deze kwesties kan helpen verklaren waarom de Opstand succes had in de noordelijke gewesten, terwijl Vlaanderen en Brabant werden heroverd door het koninklijke leger. De financiering van de oorlog in de loyale, koningsgetrouwe gewesten zal waar mogelijk als referentiekader dienen. Organisaties: • Centrum voor stadsgeschiedenis

Onderzoekers: • Guido Marnef

Kunst en luxeconsumptie in het zeventiende- en achttiende-eeuwse Brussel, maatwerk en confectie in het spanningsveld tussen hof, adel en burgerij. Universiteit Antwerpen Abstract: In ons onderzoek zal een kwalitatief-kwantitatieve benadering complementair zijn aan een psycho- sociologische benadering van de kunstconsumptie als onderdeel van de volledige materiële cultuur van de hoofdstedelijke bevolking. De doelstelling van dit project reikt verder dan het in kaart brengen van {veranderingen in) de materiële cultuur bij verschillende sociale groepen. Hierbij zullen we ons laten leiden door vragen naar het precieze functioneren van deze {inter)stedelijke kunstmarkt, de identiteit van kopers en verzamelaars, de aard van de kunstobjecten die zij begeerden en waarom zij dat deden; naar de dialectische relatie tussen markt en mecenaat. Deze vragen zullen ons zowel naar de sociaaleconomische geschiedenis als naar de mentaliteitsgeschiedenis voeren. Organisaties: • Centrum voor stadsgeschiedenis

Onderzoekers: • Bruno Blondé • Bert De Munck • Veerle De Laet

Economische verandering en moderniteit: financiële, commerciële en industriële netwerken in een krimpende economie (Brugge aan het einde van de Middeleeuwen). Universiteit Antwerpen Abstract: Dit project wil een meer genuanceerd verklaringsschema ontwikkelen voor fundamentele verschuivingen van handelsassen, niet door deze verschuivingen te benaderen vanuit de zo vaak genomen 'Smithiaanse' invalshoek, maar wel door ze te bekijken vanuit het perspectief van financiers en ondernemers in de verliezende centra. Een aanpak die nauw aansluit bij de jonge internationale belangstelling in het fenomeen van 'declining towns' (A. Dyer, T. Slater). Daarbij zal, met de rijke gegevens uit de boekhouding van Ameide als grondslag, doelgericht worden gezocht naar vier processen die systematisch zullen vergeleken worden met vergelijkbare patronen op de Antwerpse markt eind 15de - begin 16de eeuw. Organisaties: • Centrum voor stadsgeschiedenis

Onderzoekers: • Peter Stabel • Tim Bisschops

Werkingsmiddelen FWO-aspirant Lena Vanelslander Universiteit Gent Abstract: In dit onderzoek staat de praktijk en de narrativisering van conflictbeheer in benedictijnermiddens uit de Zuidelijke Nederlanden van de tiende tot de dertiende eeuw centraal. Deze sociaalhistorische en narratologische analyse vergelijkt op basis van zes gevalstudies de voorstelling van conflict in verschillende types narratieve bronnen, namelijk historiografie, hagiografie en de narratio's uit oorkondes. Organisaties: • Vakgroep Geschiedenis

Onderzoekers: • Jeroen Deploige • Steven Vanderputten

Vervuiling in de Vlaamse steden in de 19de en het begin van de 20ste eeuw: een bronnenkritische studie. Universiteit Gent Abstract: Dit project beoogt het nagaan van de mogelijkheden en beperkingen van de studie van de industriële en bacteriële vervuiling in de beginfase van de industriële omwenteling. Organisaties: • Vakgroep Geschiedenis

Onderzoekers: • Erik Thoen • Eric Vanhaute

Het beheer van studentenmigratie naar België: historiek, stand van zaken en prognoses Universiteit Gent Abstract: Dit onderzoeksvoorstel beoogt de studentmigratiestroom in kaart te brengen gedurende een lange termijn. Een statistische analyse van administratieve databanken zal de tendensen die zich hebben afgetekend gedurende de afgelopen decennia (1980-2005) in deze migratiestroom aangeven. De kwantitatieve analyse wordt aangevuld met een kwalitatieve analyse waarbij via literatuuronderzoek, analyse van administratieve dossiers van de Dienst vreemdelingenzaken aangevuld met interviews. Organisaties: • Vakgroep Nieuwste geschiedenis


Technische voorschriften en reglementeringen voor ambachtslui in de Zuidelijke Nederlanden tijdens de 16de-17de en 18deeeuw. Een archivalische en materiaaltechnische confrontatie. (Deel 2: De glazenmakers) Universiteit Antwerpen Abstract: Het is de bedoeling in diverse archieven technische voorschriften van ambachten op te sporen en te verzamelen. Deze voorschriften zullen worden geconfronteerd met wetenschappelijke data resulterend uit proeven op door ambachtslieden vervaardigde producten. Bij wijze van `case study' zal dit toegespitst worden op het glazenmakersambacht. Naast de onmiddellijke wetenschappelijke resultaten, zal het eerste eindproduct bestaan uit een bestand van archivalia en beelden dat door studenten en docenten kan worden gebruikt voor verder onderzoek, zowel aan de Universiteit Antwerpen als aan de Hogeschool Antwerpen. Organisaties: • Centrum voor stadsgeschiedenis


Stedelijke samenleving in de Lage Landen (late Middeleeuwen - zestiende eeuw). Universiteit Antwerpen Abstract: Het project beoogt door een zowel een chronologische (i.c. Uitbreiding naar de 16de eeuw) als een geografische uitbreiding (opname van een Nederlandse ploeg) de historische studie van de stedelijke samenleving in de Lage Landen, in de meest verstedelijkte kerngebieden (Vlaanderen, Brabant, Holland en Henegouwen), comparatief met wat elders in de Nederlanden en in Europa gebeurt, in een volgende fase vanuit een vernieuwde vraagstelling aan te vatten. Organisaties: • CENTRUM VOOR ANTWERPSE CULTUURGESCHIEDENIS • Centrum voor stadsgeschiedenis


Consumenten, commerciële circuits en stedelijke transformaties in de "ongelukseeuw". De kleinhandel in Antwerpen en Brussel (ca.1648 - ca. 1748). Universiteit Antwerpen Abstract: Het onderzoek naar de 'consumentgevoelige' detailhandel in verbruiksartikelen tijdens de periode 1648-1748 zou de invloed van wijzigende vraagfactoren (smaak en mode) op de stedelijke neergang van Antwerpen en Brussel nader kunnen bepalen. Als centrale vraagstelling zal onderzocht worden hoe de lokale distributiecircuits van Antwerpen en Brussel op de consumptiewijzigingen in de 'ongelukseeuw' hebben gereageerd en ingewerkt. Op welke wijze wisten allerhande detailhandelaars (gaande van winkeliers tot rondreizende marktkramers) de veranderende 'modetendensen' en wijzigende smaken onder de stedelijke consumenten te sturen? Heeft de verkoop van modegevoelige producten door de opkomende 'magasins à Paris' mee de economische verslechtering van Antwerpen en Brussel in de hand gewerkt? Of hebben juist de diverse commerciële circuits de productiestructuren mee helpen aanpassen aan de wijzigende vraag, zoals tijdens de befaamde 'retail revolution' in Engeland het geval was. Organisaties: • VAKGROEP GESCHIEDENIS • Centrum voor stadsgeschiedenis


Stadsgemeenschappen in de Lage Landen (late Middeleeuwen - 16e eeuw) Universiteit Gent Abstract: Het project beoogt de historische studie van de stedelijke samenleving in de Lage Landen tijdens een cruciale ontwikkelingsfaze in comparatief perspectief en interdisciplinair door de gebundelde onderzoekscapaciteit van vijf ploegen (Ugent, ULB, UA, Uleiden, Kon. Bib. Brussel) te bevorderen. Vier onderzoekslijnen staan centraal: 1. stad en platteland, economische, sociale en culturele osmose 2. gedragsregulatie 3. stedelijke indentiteit 4. sociale en culturele geschiedenis van de stedelijke middengroepen Organisaties: • Vakgroep Geschiedenis

Onderzoekers: • Marc Boone • Hildegarde Symoens

Ontsluiting en valorisatie van de dossiers aangaande hinderwetgeving van de Provincie West-Vlaanderen voor de studie van de industrialisering en industriële vervuiling (1863-1970) Universiteit Gent Abstract: Het FWO Max-Wildiersproject dat een samenwerkingsverband inhoudt tussen de Provinciale Archiefdienst West-Vlaanderen, de Ugent en de stadsarchieven van Brugge en Roeselare, heeft een dubbele opzet. Enerzijds beoogt het project de archivalische ontsluiting van de dossiers aangaande de hinderwetgeving anderzijds bevat het een onderzoek naar de waarde en de onderzoeksmogelijkheden van deze dossiers voor de studie van de industrialisering en de industriële vervuiling in West-Vlaanderen tijdens de 19e en 20ste eeuw. Organisaties: • Vakgroep Geschiedenis

Onderzoekers: • Erik Thoen • Eric Vanhaute

Verboden beelden. Een onderzoek naar de betekenis van film als bron voor maatschappelijke controverse aan de hand van archiefmateriaal van de officiële en de katolieke filmkeuring in België (1920-2000) Universiteit Gent Abstract: Historisch onderzoek naar de ontwikkeling en de praktijk van filmkeuring in België. Verboden beelden. Een onderzoek naar de betekenis van film als bron voor maatschappelijke controverse aan de hand van archiefmateriaal van de officiële en de katolieke filmkeuring in België (19202000). Organisaties: • Vakgroep Communicatiewetenschappen

Onderzoekers: • Daniël Biltereyst

De vergeten beurzen van België: een beeld op het beurswezen in de lange 19de eeuw over de grenzen van Antwerpen en Brussel heen. Universiteit Antwerpen Abstract: De vergeten beurzen van België: een beeld op het beurswezen in de lange 19de eeuw over de grenzen van Antwerpen en Brussel heen. Organisaties: • Centrum voor bedrijfsgeschiedenis

Onderzoekers: • Ludo Cuyvers • Greta Devos • Hans Willems • Wilhelmina De Smedt

Consumenten en commerciële circuits. Veranderende consumtiepreferenties en kleinhandelsevoluties tijdens de 'ongelukseeuw' (ca. 1648-ca. 1748). Universiteit Antwerpen Abstract: Dit project richt zich op de Antwerpse kleinhandel in én de consumptie van duurzame (luxe-) goederen in de Nieuwe Tijd. Het onderzoekt de zogenaamde `retail and consumer (r)evolutions' tegelijk, en beschouwt deze ontwikkelingen als verschillende keerzijden van een zelfde transitie die Antwerpen tussen ca. 1650 en ca. 1750 doormaakte. De voornaamste doelstelling van dit project is aan te tonen dat we vroeg-moderne kleinhandelsevoluties (zowel vanuit een kwantitatief als vanuit een kwalitatief standpunt) enkel kunnen begrijpen door tegelijk ook veranderingen in de vraagzijde in rekening te brengen. Om dit aan te tonen zullen drie consumptieveranderingen worden geanalyseerd en geproblematiseerd om hun impact op de Antwerpse kleinhandelswereld duidelijk te schetsen: (1) Het toegenomen belang van de mode (2) De toegenomen diversiteit aan goederen (3) De afgenomen duurzaamheid van goederen Organisaties: • Centrum voor stadsgeschiedenis


Verblijf buitenlands onderzoeker Piet Van Cruyningen Universiteit Gent Abstract: Het verblijf van onderzoeker dr. Van Cruyningen (Wageningen) kan een grote meerwaarde betekenen voor: - De onderzoeksgemeenschap CORN ("Comparative Rural History of the North Sea Area") - Het VNC project "Verdwenen cultuurlandschappen in de grensregio van Vlaanderen en Nederland" beide met Erik Thoen als promotor. Organisaties: • Vakgroep Geschiedenis


Innovatie en communicatie in de Middeleeuwen: nieuwe aspecten van de sociaal-economische geschiedenis en de cultuurgeschiedenis van de late Middeleeuwen. Universiteit Antwerpen Abstract: Het onderzoek richt zich op de historische dimensie van de drang naar innovatie en de noodzaak van communicatie in het economisch handelen. Met name worden de laat-middeleeuwse praktijken van internationale handel en industriële productie onder de loep genomen om fundamentele processen op de grens van de economie, culturele praktijk en maatschappelijke organisatie te analyseren en te duiden. Organisaties: • Centrum voor stadsgeschiedenis


Uitbouw van onderzoeks- en onderwijscompetentie voor de sociaal-economische geschiedenis van de Nieuwe Tijd op licentieniveau. Universiteit Antwerpen Abstract: De inrichting van de licentiejaren in de opleiding geschiedenis maken investeringen in de bijhorende wetenschappelijke vakbekwaamheid noodzakelijk. De eerstvolgende jaren zullen doorgedreven inspanningen ondernomen worden om de vakgroep en de bijhorende bibliotheek in de relevante deelgebieden (Sociaal-economische geschiedenis NT, etnologie, geschiedenis van ambacht en arbeid etc.) een toonaangevende positie te bezorgen. Organisaties: • Centrum voor stadsgeschiedenis


Technische voorschriften en reglementeringen voor ambachtslui in de Zuidelijke Nederlanden tijdens de 16de-17de en 18de eeuw. Een archivalische en materiaaltechnische confrontatie (Deel 1:De glazeniers)

Universiteit Antwerpen Abstract: Het is de bedoeling in diverse archieven technische voorschriften van ambachten op te sporen en te verzamelen. Deze voorschriften zullen worden geconfronteerd met wetenschappelijke data resulterend uit proeven op door ambachtslieden vervaardigde producten. Bij wijze van `case study' zal dit toegespitst worden op het glazeniersambacht. Naast de onmiddellijke wetenschappelijke resultaten, zal het eerste eindproduct bestaan uit een bestand van archivalia en beelden dat door studenten en docenten kan worden gebruikt voor verder onderzoek, zowel aan de Universiteit Antwerpen als aan de Hogeschool Antwerpen. Organisaties: • Centrum voor stadsgeschiedenis


Vage kennis: de creatief handelende mens in religieuze en wetenschappelijke verklaringssystemen. Een wetenschapsfilosofisch onderzoek naar conceptuele netwerken als identiteitsdynamieken Universiteit Gent Abstract: Het project wil nagaan welke wereldbeeldmodellen en wetenschappelijke kennissystemen voldoende breed en open toelaten om creativiteit te vatten. Daarbij zoeken we om creativiteit in religie en wetenschap samen te kunnen vatten. Vage kennis: de creatief handelende mens in religieuze en wetenschappelijke verklaringssystemen. Een wetenschapsfilosofisch onderzoek naar conceptuele netwerken als identiteitsdynamieken. Organisaties: • Vakgroep Wijsbegeerte en Moraalwetenschap

Onderzoekers: • Hendrik Pinxten

Verdwenen cultuurlandschappen in het grensgebied van Vlaanderen en Nederland Universiteit Gent Abstract: Dit VNC-project laat drie wetenschappelijke onderzoekers (Geuch de Boer, geograaf Alexander Lehouck, archeoloog Nele Vanslembrouck, historica) los op westelijk Zeeuws-Vlaanderen en het Meetjesland. Deze internationale samenwerking (Wageningen Universiteit en Universiteit Gent) heeft de verklaring van de landschapsgenese en transformatieprocessen in deze regio tot doel. Het historisch luik spitst zich voornamelijk toe op de reconstructie van het middeleeuwse landschap, eeuwenlang geteisterd door overstromingen en volledig verdwenen ten gevolge van de militaire inundaties tijdens de Tachtigjarige Oorlog. Organisaties: • Vakgroep Geschiedenis


Wetenschappelijke onderzoeksgemeenschap (WOG) : Arbeid, arbeidsverhoudingen en arbeidsmarkten in West-Europa, 1500-2000. Vrije Universiteit Brussel Abstract: 'Arbeid, arbeidsverhoudingen en arbeidsmarkten in West-Europa, 1500-2000' van het Fonds voor Wetenschappelijk Onderzoek Vlaanderen(FWO)is een Wetenschappelijke Onderzoeksgemeenschap (WOG), waar PIPA de kerngroep van vormt. Dit onderzoeksnetwerk verenigt onderzoekseenheden uit 17 verschillende wetenschappelijke instellingen. Naast andere onderzoekseenheden uit de VUB en andere Vlaamse (UG, KUL, UFSIA) en Franstalige (ULB) universiteiten, nemen ook onder meer onderzoeksgroepen uit Nederland (IISG, KU Nijmegen, RU Utrecht), Groot-Brittannië (U Cambridge, London School of Economics and Political Science), Frankrijk (Lille III), Italië (UdS Bologna) en de Verenigde Staten (Cornell) deel. Het doel van dit internationale netwerk is een nieuw licht te werpen op de veranderingen die sedert de 16de eeuw hebben plaats gevonden in arbeidsverhoudingen, arbeidsprocessen en arbeidsmarkten, met bijzondere aandacht voor perioden van globale maatschappelijke transformatie, en voor stedelijke vormen van loonarbeid en zelfstandige arbeid. Organisaties: • Geschiedenis

Onderzoekers: • HUGO SOLY

Krediet, vertrouwen en sociale relaties te Antwerpen in de 18de eeuw Vrije Universiteit Brussel Abstract: Buitenlands historisch onderzoek suggereert dat consumptiepatronen in de Nieuwe Tijd ingrijpende veranderingen hebben ondergaan. Uit onderzoek van boedelinventarissen is gebleken dat er in de loop van de 18de eeuw meer en een gevarieerder aantal consumptiegoederen werden aangeschaft. Hoe huishoudens deze (nieuwe) consumptiegoederen konden aankopen blijft echter een open vraag. Niet alleen omdat voor dezelfde periode werd vastgesteld dat de koopkracht er op achteruitging, maar ook en vooral wegens het gebrek aan contante betaalmiddelen. Om die reden is een historisch onderzoek naar krediet in de vroegmoderne periode uiterst relevant. Voor wat de Zuidelijke Nederlanden betreft werd er immers enkel maar onderzoek verricht naar de in de zeventiende eeuw opgerichte Bergen van Barmhartigheid. Doel van dit doctoraat is licht te werpen op de betekenis van krediet in relatie tot de zogenaamde consumptierevolutie. Uitgangspunt vormt de vraag in welke mate sociale middengroepen in Antwerpen in kredietnetwerken betrokken waren en wat daar de economische en sociale implicaties van waren. Wie kreeg er met andere woorden toegang tot krediet en waarom? Welke rol speelden eer, reputatie en vertrouwen op de stedelijke kredietmarkt? Daarnaast wordt ook onderzocht op welke manier financiële conflicten werden opgelost. Organisaties: • Geschiedenis

Onderzoekers: • HUGO SOLY • Bart WILLEMS

(On)duurzaamheidsontwikkelingen van productsystemen, 1800-2000. Vrije Universiteit Brussel Abstract: Doelstelling van het project is meer inzicht te verkrijgen in het historische proces van (on)duurzaamheid van de productie van vier basisbehoeften, namelijk brood, water, transport en de verwarmde woning. Voor een aantal sleuteljaren (1800, 1850, 1900, 1950, 1975 en 2000) worden sociale, economische en milieugegevens verzameld over zowel de productie, als de consumptie van voorgenoemde basisproducten. Gebruikmakend van de LevensCyclusAnalyse wordt een milieuprofiel opgesteld van de productsystemen. Hierdoor wordt het mogelijk de belangrijkste ontwikkelingen qua milieu-impact te schetsen. Dit milieuprofiel wordt in verband gebracht met de sociaal-economische omstandigheden. Uit de relatie tussen milieukundige, sociale en economische ontwikkelingen, zowel voor wat betreft de vier producten, als doorheen de tijd, hopen we belangrijke lessen te kunnen trekken in verband met duurzaamheid Organisaties:

• Geschiedenis

Onderzoekers: • PETER SCHOLLIERS • Danielle DE VOOGHT

De industriële geschiedenis van Oost-Vlaanderen. Een werkinstrument. Universiteit Gent Abstract: Samenstelling en publicatie van een werkinstrument voor de studie van de industriële geschiedenis van Oost-Vlaanderen. Dit bevat : een bibliografie, een kritisch bronnenoverzicht, een adressenlijst. Organisaties: • Vakgroep Nieuwste geschiedenis


Groei van de overlegeconomie. Vergelijkend onderzoek naar de ontwikkeling van nationale overlegorganen van ondernemers en overheid in Nederland en Vlaanderen-België tussen c.1920 en 1970 Universiteit Antwerpen Abstract: Het project beoogt meer inzicht te krijgen in overeenkomsten en verschillen in de ontwikkeling van de overlegeconomie in Nederland en Vlaanderen-België, d.m.v. vergelijkend onderzoek naar nationale overlegorganen van overheid en sociale partners, waarbij de aandacht vooral zal uitgaan naar werkgeverskant. Organisaties: • CENTRUM VOOR BEDRIJFSGESCHIEDENIS • Centrum voor bedrijfsgeschiedenis

Onderzoekers: • Greta Devos

The 'Mitteleuropa' empire. Geotragiek en dynamiek van de geschiedenis. Universiteit Antwerpen Abstract: Dit project vindt zijn oorsprong in de groeiende interesse voor culturele en maatschappelijke invalshoeken rond Europese integratie, met inbegrip van het recent uitbreidingsdebat. Met wel bijdragen tot de Europese geschiedenis i.s.m. het Europacentrum J. Monnet. Organisaties: • VAKGROEP INTERNATIONALE ECONOMIE, INTERNATIONAAL MANAGEMENT EN DIPLOMATIE • Internationale economie, internationaal management en diplomatie

Onderzoekers: • Evrard Claessens

Het Brusselse muziekleven 1750-1850 : politieke, economische en sociale aspecten. Vrije Universiteit Brussel Abstract: Voorwerp van het project is een onderzoek naar de sociaal-culturele werkelijkheid waarin professionele musici, actief te Brussel in de periode 1750-1850, hun activiteiten ontplooiden. Er zal worden nagegaan hoe de musici zich verhielden tot de diverse actoren in het maatschappelijke krachtveld en aan welke evoluties deze verhoudingen onderhevig waren. De periode omvat de overgang van de Oostenrijkse absolute monarchie over het Franse en Hollandse regime naar de constitutionele monarchie van het onafhankelijke België. De relatief snelle opeenvolging van regimes bracht Brussel in contact met verschillende cultuursferen en politieke ideologieën. De vraag stelt zich wat de impact daarvan was op het muziekleven. Het wisselend belang van de stad (in de Franse tijd was zij slechts de hoofdplaats van een departement) zal ook toelaten het belang van de hoofdstedelijke functie voor het muziekleven beter te begrijpen. Het onderzoek wordt interdisciplinair en comparatief opgevat Organisaties: • Kunstwetenschappen en Archeologie • Geschiedenis

Onderzoekers: • Henri VANHULST • Koenraad BUYENS

De Vorst als Vaderfiguur. Een diachronisch onderzoek met het oog op de ontwikkeling van praktische taal- en tekstanalytische methodologieën voor historici. Vrije Universiteit Brussel Abstract: Het project streeft naar de operationalisering van een aantal taal- en tekstanalytische onderzoeksmethoden ten behoeve van onderzoek op het terrein van de sociale geschiedenis. De ontwikkeling van tekstanalytische methoden voor historici zal gebeuren via een aantal concrete gevalstudies gewijd aan de discursieve strategieën via dewelke de figuur van 'de vorst' werd en wordt geconstrueerd, van de Middeleeuwen tot vandaag. Organisaties: • Centrum voor Hedendaagse Sociale Geschiedenis

Onderzoekers: • PATRICIA VAN DEN EECKHOUT

Ondernemersschap en ondernemers-strategieën te Antwerpen tijdens de eerste helft van de negentiende eeuw. Universiteit Antwerpen Abstract: Het project stelt zich tot doel inzicht te verschaffen in het belang van diverse (aan ruimte, tijd en persoonlijke elementen gebonden) factoren in het economische ontwikkelingsproces van de stad Antwerpen tijdens de negentiende eeuw. Dit gebeurt aan de hand van de studie van een groep ondernemers, geselecteerd op basis van welstand in het begin van de negentiende eeuw, wiens loopbaan in de loop van de negentiende eeuw wordt gevolgd. Organisaties: • CENTRUM VOOR BEDRIJFSGESCHIEDENIS • Centrum voor stadsgeschiedenis


De uitverkoop van Antwerpen. Mobiliteit van de zeventiende-eeuwse Vlaamse schilderkunst tijdens de periode 1640-1784. Universiteit Antwerpen Abstract: Deze projectaanvraag gaat uit van de vaststelling dat tijdens het Ancien Régime ontelbare Vlaamse kunstwerken in buitenlandse collecties zijn terechtgekomen. Dit onderzoek beoogt de mobiliteit van kunstwerken (de eigenlijke kunsthandel) in kaart te brengen en te analyseren, alsmede de migratie van kunstenaars en stijl. Om dit doel op een haalbare manier te verwezenlijken zal een databank worden opgestart waarin relevante gegevens aangaande de export van schilderijen de emigratie van schilders worden verzameld en statistisch verwerkt. Bijzondere aandacht zal in dit verband worden besteed aan het veilingcircuit hetgeen tot heden quasi onbestudeerd is gebleven voor de Zuidelijke Nederlanden. Organisaties: • CENTRUM VOOR CULTUUR- EN STADSGESCHIEDENIS • Centrum voor stadsgeschiedenis

Onderzoekers: • Arnout Balis • Filip Vermeylen

Consumenten en cn commerciële circuits. De detailhandel in verbruiksartikelen te Antwerpen en Brussel tijdens de ongelukseeuw (ca. 1648 - ca. 1748). Universiteit Antwerpen Abstract: Het voorgestelde onderzoek naar de 'consumentgevoelige' detailhandel in duurzame verbruiksartikelen wil de invloed van wijzigende vraagfactoren op de stedelijke neergang van Antwerpen en Brussel tijdens de periode 1648-1748 nader bepalen. De centrale vraagstelling van dit project is hoe de lokale distributiecircuits van Antwerpen en Brussel op de consumptiewijzigingen in de 'ongelukseeuw' hebben gereageerd én actief hebben ingewerkt. Op welke wijze wisten de detailhandelaars (gaande van winkeliers tot rondreizende marktkramers) de veranderende 'modetendensen' en de zich wijzigende smaken onder de stedelijke consumenten te sturen? Heeft de verkoop van modegevoelige producten door de opkomende 'magasins à Paris' de economische verslechtering van Antwerpen en Brussel mee in de hand gewerkt? Of hebben juist de diverse commerciële circuits de productiestructuren helpen aanpassen aan de wijzigende vraag, zoals tijdens de befaamde 'retail revolution' in Engelang het geval was? Organisaties: • CENTRUM VOOR CULTUUR- EN STADSGESCHIEDENIS • Centrum voor stadsgeschiedenis


In de Nederlanden gepubliceerde reisgidsen (1600-1800). Een onderzoek naar de dialectische relatie tussen de reislitertuur en reispraktijk en de invloed hiervan op de genese en dynamiek van de Europese toeristische ruimte Universiteit Antwerpen Abstract: In de Nederlanden gepubliceerde reisgidsen (1600-1800). Een onderzoek naar de dialectische relatie tussen de reislitertuur en reispraktijk en de invloed hiervan op de genese en dynamiek van de Europese toeristische ruimte Organisaties: • Centrum voor stadsgeschiedenis


De economische, technische, organisatorische en artistieke aspecten van de productie van het geïllustreerde boek in de 17de eeuw. Casestudy: de samenwerking tussen het graveursatelier Galle en de Officina Plantiniana (1600-1676), Universiteit Antwerpen Abstract: Casestudy over de samenwerkingsrelatie tussen de Plantijnse uitgeverij en het Galle-prentenatelier in de periode 1600-1676 op het vlak van de boekillustratie. Deze studie beoogt een analyse van: 1. De productiewijze van de geïllustreerde werken; 2. De samenwerkingsverbanden die bedrijven aangingen om te komen tot een succesvolle productie en distributie van hun producten; 3. De invloed uitgeoefend door geïllustreerde boeken op de vorming van de beeldcultuur; 4. De rol van Antwerpen (en meer bepaald van de uitgeverij Moretus en van het prentenatelier Galle) in de productie en verspreiding van het geïllustreerde boek in Europa tijdens de 17de eeuw. Organisaties: • CENTRUM VOOR CULTUUR- EN STADSGESCHIEDENIS • Centrum voor stadsgeschiedenis

Onderzoekers: • Arnout Balis • Alfons Thijs

Weerbaar, weerspannig of crimineel? Meisjes en jonge vrouwen tussen emancipatie en delinquentie in het interbellum. Vrije Universiteit Brussel Abstract: Dit interdisciplinair onderzoek stelt een kwalitatieve aanpak van de problematiek van meisjescriminaliteit tijdens het Interbellum voor en heeft tot doel clichés ivm. de aard, omvang en vermeende stabiliteit van vrouwelijke delinquentie te toetsen. Drie werkhypothesen worden in functie hiervan centraal gesteld. Allereerst wordt niet alleen gekeken naar het officiële, institutionele kader, het optreden van politie en justitie, maar ook naar alternatieve correctiecircuits en de rol van ouders en aanverwanten. Daarnaast moeten de nodige nuances worden aangebracht ivm. de aard van de gepleegde misdrijven (aandacht voor bvb. verbaal geweld en het "backstage" opereren van vrouwen, differentiatie van vermogenscriminaliteit), en de sociale dimensies en de specifieke sectoren waarin jonge vrouwen kunnen terechtkomen in kaart worden gebracht. Tenslotte wordt naar verklaringen gezocht voor fluctuaties in de tijd, rekening houdend met de veranderende percepties en verwachtingspatronen enerzijds en de sociaal-economische en culturele evoluties tijdens het Interbellum anderzijds. Ook op het methodologische vlak wordt een nieuwe invalshoek gehanteerd omdat systematischgekeken wordt naar alterbatieve correctiemechanismen van formele en informele aard en omdat alle fasen van de werking van politie en justitie in kaart worden gebracht. Door middel van een steekproef zullen een aantal geïndividualiseerde dossiers, die worden samengesteld op basis van politionele en juridische stukken (vonissen, getuigenverslagen) m.b.t. Antwerpen, gevangenisarchieven, weerhouden en verwerky worden zodat een multidisciplinaire aanpak verzekerd wordt. Organisaties: • Communicatiewetenschappen • Criminologie

Onderzoekers: • CHRISTIAN ELIAERTS • CATHARINA LIS

Een onderzoek naar de determinanten van de Belgische fiscale Politiek.(1830-ca 1970) Vrije Universiteit Brussel Abstract: Door dit project wensen de promotoren inzicht te verwerven in de manier waarop de Belgische fiscale politiek tot stand gekomen is in de periode 1830 tot ca 1970. Ze willen de krachtlijnen van het fiscaal beleid blootleggen an nagaan welke maatschappelijke krachten daartoe hebben bijgedragen. Organisaties: • Centrum voor Hedendaagse Sociale Geschiedenis • Geschiedenis

Onderzoekers: • JUUL HANNES • GUY VANTHEMSCHE

Status van de intellectuele vrouw in de 17de eeuw: de correspondentie van Anna Maria van Schurman (1607-1678). Editie, vertaling en commentaar. Vrije Universiteit Brussel Abstract: Anna Maria van Schurman was de eerste vrouw die semi-officieel les volgde aan een Universriteit, te weten de Utrechtse Hogeschool (de UNiversiteit Utrecht). Als jong meisje beheerste 12 talen (o.a. Latijn, Grieks, Hebreeuws,...) en ze bezat een diepgaande kennis over de klassieke en eigentijds literatuur. Haar brieven, die nooit gepubliceerd werden in een moderne kritische uitgave - heel wat van haar brieven werden helemaal niet gepubliceerd, nooit vertaald of zelfs maar geïnventarizeers - bevatten essentiële informatie over deze geëngageerdeschrijfster en haar tijdgenoten. Tal van haar brieven bevatten belangrijke passages m.b.t. de sociale en culturele context, filosofische essay's of wetenschappelijke uiteenzettingen en kunnen beschouwd worden als de spiegel van haar tijd, als de belangrijkste bron voor de studie van de positie van de intelectuele vrouw in de 17de eeuw. Anna Maria van Schurman was een humaniste. Haar intellectuele erfenis kan niet beperkt worden tot één enkel wetenschapsgebied. Dit kan een verklaring bieden voorhet interdisciplinair karakter van de uitgave van haar correspondentie en het belang ervan binnen het domein van de vrouwenstudies. Organisaties: • Latijn-Grieks

Onderzoekers: • RUDOLF DE SMET

Minna Kautskys autobiografie. Editie van een onbekend manuscript uit de 19de eeuw, met inleiding en commentaren. Vrije Universiteit Brussel Abstract: In het Internationaal Instituut voor Sociaalgeschiedenis in Amsterdam wordt een omvangrijk autobiografisch manuscript van Minna Kautsky bewaard. Zij was van burgerlijke afkomst en in haar jeugdjaren werkte ze als actrice in Praag, in Wenen en in verschillende Duitse steden. Haar autobiografie is van groot belang voor de 19de-eeuwse cultuurgeschiedenis van het theater, van de arbeidersbeweging en van de socialistische vrouwenbeweging in Duitsland en Oostenrijk. Als levensverhaal van een vrouw die in de 19de eeuw contact had met mensen uit alle sociale lagen en in alle Duitstalige landen, is het werk van unieke waarde. De tekst is tot nu toe slechts voor een klein gedeelte en in verminkte vorm gepubliceerd: in de autobiografie van Karl Kautsky, die passages uit het manuscript van zijn moeder als bron voor zijn eigen autobiografie gebruikt heeft. Het is de bedoeling de tekst met uitvoerige commentaren en met foto's uit te geven bij een Duitstalige uitgeverij. De literaire werken van Minna Kautsky, die in de jaren negentig de meest befaamde schrijfster van romans voor vrouwelijke arbeiders was, zijn pas in de laatste jaren weer ontdekt. De editie van haar kleurrijke autobiografische verhaal zal niet alleen binnen maar ook buiten de literatuurwetenschap grote belangstelling wekken. In 2000 heb ik reeds enkele passages getranscribeerd van het manuscript dat ik wil uitgeven. Begin januari 2000 kon ik enkele dagen in het Internationaal Instituut voor Sociaalgeschiedenis in Amsterdam doorbrengen. Ik heb er reeds wat materiaal verzameld voor de wetenschappelijke commentaar bij de geplande editie. Met een reisbeurs van het FWO-Vlaanderen hab ik op 17 augustus 2000 aan het internationale ISSEI-congres in Bergen (Noorwegen) deelgenomen. Ik heb er een lezing gegeven over 'Minna Kautsky's autobiographical essay'. De lezing werd zeer goed onthaald door de aanwezige specialisten uit de VS en Duitsland. Hij zal binnenkort op een CD-Rom gepubliceerd worden. Mijn artikel over Minna Kautsky ('Sozialkritik und Zukunftshoffnung: Minna Kautsky', verschenen in 1999) had tot gevolg dat ik onlangs door twee Duitse collega's gevraagd werd om twee artikelen te schrijven over literaire werken van Minna Kautsky, voor een lexikon over Duitstalige schrijfsters (te verschijnen in 2001 bij de Duitse uitgever J.B. Metzler). Ik heb deze opdracht aanvaard en ben momenteel de artikelen aan het schrijven. Organisaties: • Germaanse Talen

Onderzoekers: • Margrit MULLER Heidy

Kleinhandel en kleinhandelaars in Maastricht tijdens de achttiende eeuw. Vrije Universiteit Brussel Abstract: Kleinhandel en kleinhandelaars tijdens het Ancien Régime kregen tot nog toe maar weinig aandacht. Met uitzondering van enkele belangrijke bijdragen met betrekking tot de ons omringende landen geldt deze stelling des te meer waar het de Nederlanden betreft. Niet toevallig handelt het voorgestelde project over kleinhandel aan het einde van het Ancien Régime. In de loop van de achttiende eeuw voltrokken zich immers veranderingen die een grote impact hadden op de kleinhandel en de kleinhandelaars. In Europa ontwikkelde zich tijdens de zeventiende en vooral achttiende eeuw een markt voor nieuwsoortige producten. Bijgevolg beschikten kleinhandelaars in toenemende mate over een gevarieerd winkelwarenaanbod. Een volgende verandering greep plaats op het vlak van de consument: het zou namelijk voor een steeds groter deel van de bevolking mogelijk geweest zijn om zich materiële goederen aan te schaffen, die voorheen voorbehouden waren aan de elite. Het voorgestelde onderzoek betreft een studie naar kleinhandel en kleinhandelaars in Maastricht. Belangrijk hierbij is het gegeven dat Maastricht zich in een grensregio situeerde: tijdens het Ancien Régime maakte de stad deel uit van zowel de Republiek der Verenigde Provinciën als van het prinsbisdom Luik, voorts lagen de Habsburgse Nederlanden en de Rijnlandse territoria niet veraf. De strategische ligging bevorderde de uitbouw van Maastricht tot een belangrijke vestingstad, met een permanente aanwezigheid van militaire troepen. In concreto bestaat de opzet van het project erin te onderzoeken welke impact bovengenoemde transformaties op het vlak van productie en consumptie op de kleinhandelssector hadden. Onze hypothese luidt dat detailhandelaars zich met toenemend succes tussen de producent of groothandelaar enerzijds en de consument anderzijds plaatsten. Daar dit onderzoek gebeurt op basis van bronnenmateriaal van de middelgrote stad Maastricht, als een case study, leidt dit op zijn beurt tot een verfijning van de onderzoeksvragen. Nagegaan wordt verder of de ligging in een grensgebied en de voortdurende aanwezigheid van een soldatenpopulatie invloed hadden op de veranderingen in de goederendistributie. Organisaties:

• Geschiedenis

Onderzoekers: • Erwin STEEGEN • HUGO SOLY

Bijkomende OZR-toekenning bij FWO-project : Jongeren tussen opleiding en werk in Brabantse en Vlaamse steden, 15001800: sociale, culturele en economische aspecten.(projectnummer FWOAL114) Vrije Universiteit Brussel Abstract: Vele stedelijke jongeren - vooral maar niet uitsluitend jongens - verlieten tijdens de vroegmoderne periode het ouderlijk huis om in het atelier van een ambachtsmeester een opleiding te krijgen, met als doel zelf een geschoolde ambachtsman te worden en in de hoop zich ooit als zelfstandige meester te kunnen vestigen. Het is evident dat het leerlingstelsel impact had op vele verschillende gebieden van het sociale en culturele leven, en dat het tevens belangrijke consequenties had voor het functioneren van stedelijke economieën. Doel van de promotors is licht te werpen op de sociale, culturele en economische dimensies van het leerlingstelsel en de veranderingen die daarin plaatsvonden tijdens de vroegmoderne periode, met bijzondere aandacht voor de vraag welke de consequenties waren van het samenvallen, zowel ruimtelijk als temporeel, van leren, werken en wonen. Organisaties: • Pedagogiek en Orthopedagogiek • Geschiedenis

Onderzoekers: • FRANKY SIMON • HUGO SOLY • Bert DE MUNCK

Jongeren tussen opleiding en werk in Brabantse en Vlaamse steden, 1500-1800: sociale, culturele en economische aspecten. Vrije Universiteit Brussel Abstract: Vele stedelijke jongeren - vooral maar niet uitsluitend jongens - verlieten tijdens de vroegmoderne periode het ouderlijk huis om in het atelier van een ambachtsmeester een opleiding te krijgen, met als doel zelf een geschoolde ambachtsman te worden en in de hoop zich ooit als zelfstandige meester te kunnen vestigen. Het is evident dat het leerlingstelsel impact had op vele verschillende gebieden van het sociale en culturele leven, en dat ht tevens belangrijke consequenties had voor het functioneren van stedelijke economieën. Doel van de promotors is licht te werpen op de sociale, culturele en economische dimensies van het leerlingstelsel en de veranderingen die daarin plaatsvonden tijdens de vroegmoderne periode, met bijzondere aandacht voor de vraag welke de consequenties waren van het samenvallen, zowel ruimtelijk als temporeel, van leren, werken en wonen. Organisaties: • Centrum voor de Pre-industriële Productieprocessen en Arbeidsverhoudingen • Pedagogiek en Orthopedagogiek

Onderzoekers: • FRANKY SIMON • CATHARINA LIS • HUGO SOLY

Sociaal-economische context en verspreiding van de Vlaamse schilderkunst van de zeventiende eeuw (1585-1700). Vrije Universiteit Brussel Abstract: Opzet van het project is aan de hand van een samenwerking tussen kunsthistorici en sociaal -economische historici enkele aspecten van de Vlaamse schilderkunst te belichten die totnogtoe onvoldoende belangstelling hebben gekregen: de omstandigheden, collectieve en individuele, waarin de productie georganiseerd en tot stand is gekomen. (A) ; de contemporaine kunstmarkt in zijn meest brede betekenis: een studie van de opdrachtgevers en van de manier waarop het kunstobject functioneert in de verschillende maatschappelijke ''niches" (B) ; de verspreiding vanaf de 17de eeuw van de vlaamse schilderijen over europa, later de wereld en de partiële hergroepering ervan in muscale en andere collecties, waarvan de mechanismen dienen te worden onderzocht. Organisaties: • Kunstwetenschappen en Archeologie • Geschiedenis

Onderzoekers: • HUGO SOLY • CARL VAN DE VELDE

Arbeid, huishoudens en levencyclus. Vrouwen in de Brusselse kledingnijverheid en de Gentse textielindustrie tijdens de eerste helft van de negentiende eeuw Vrije Universiteit Brussel Abstract: Aan het belang van vrouwengeschiedenis in het algemeen en vrouwenarbeid in het bijzonder voor ons begrip van de zogenoemde Industriële Revolutie, werd de voorbije jaren reeds heel wat aandacht besteed. Toch blijven lacune's bestan. In dit doctoraat worden drie onlosmakelijk met elkaar verbonden aspecten - arbeid, huishoudens en de levenscyclus - bestudeerd en vergeleken voor twee beroepsgroepen (kledingwerksters te Brussel, katoenarbeiders te Gent) in verschilende regionale en industriële constellaties. De betekenis en de praktijk van het kostwinnersmodel zal gedefferentieerd worden naargelang tijd, plaats en familiale structuur. De problematiek van de arbeidsmarktparticipatie van gehuwde vrouwen dient in dit verband de nodige aandacht te krijgen. Meer algemeen is het onderzoek naar de interactie tussen arbeidsmarktparticipatie en levenscyclus va curciaal belang: jonge meisjes, alleenstaande vrouwen met jonge kinderen of oude vrouwen vertonen specifieke patronen al naargelang het gaat om fabrieken ofambachtelijke sectoren. Verder wil dit onderzoek een pleidooi zijn voor de symbiose tussen de geschiedenis van de arbeid en het huishouen. Meer concreet zullen inwoning, complexe huishoudens of arbeidscoöperatie binnen het gezin geanalyseerd worden. Heel de problematiek raakt tenslotte aan de in de literatuur algemeen aangenomen dichotomie tussen publiek en privaat, die moeilijk kan gehandhaafd blijven. Organisaties: • Communicatiewetenschappen

Onderzoekers: • CATHARINA LIS

Jongeren tussen opleiding en werk in Brabantse en Vlaamse steden, 1500-1800: sociale, culturele en economische aspecten. Vrije Universiteit Brussel Abstract: Vele stedelijke jongeren - vooral maar niet uitsluitend jongens - verlieten tijdens de vroegmoderne periode het ouderlijk huis om in het atelier van een ambachtsmeester een opleiding te krijgen, met als doel zelf een geschoolde ambachtsman te worden en in de hoop zich ooit als zelfstandige meester te kunnen vestigen. Het is evident dat het leerlingstelsel impact had op vele verschillende gebieden van het sociale en

culturele leven, en dat ht tevens belangrijke consequenties had voor het functioneren van stedelijke economieën. Doel van de promotors is licht te werpen op de sociale, culturele en economische dimensies van het leerlingstelsel en de veranderingen die daarin plaatsvonden tijdens de vroegmoderne periode, met bijzondere aandacht voor de vraag welke de consequenties waren van het samenvallen, zowel ruimtelijk als temporeel, van leren, werken en wonen. Organisaties: • Communicatiewetenschappen • Pedagogiek en Orthopedagogiek • Geschiedenis

Onderzoekers: • FRANKY SIMON • CATHARINA LIS • HUGO SOLY • Bert DE MUNCK

Corporaties, compromissen en conventies. Ambachten van de 18e eeuw: een bijdrage tot "andere" sociale geschiedenis. Vrije Universiteit Brussel Abstract: Door de studie van ambiguïteit, conventies en (conflict)situaties in de 18de eeuwse ambachtswereld (in Brabant en Vlaanderen), kan een fundamentele bijdrage geleverd worden tot projecten en actuele debatten over nieuwe vormen van sociale geschiedenis, in dialoog met recente stromingen in de sociologie en de economie (zie onder meer L. Boltanski, L. Thevenot, A. Orlean, N. Dodier, M. Callon en anderen). Deze beweging wordt binnen de geschiedenis momenteel vooral gestimuleerd door een netwerk rond het tijdschrift Annales. Histoire, Sciences Sociales. In het project zullen de in deze stroming centraal staande modellen en concepten ('compromis', 'conventies', 'regimes', ...) worden uitgetest op empirisch materiaal over ambachten in de Zuidelijke Nederlanden in de 18de eeuw, in het bijzonder op processen, opleidingscontracten en gegevens gegenereerd door "enquêtes". Conventies rond arbeid en behandeling van minderjarigen in corporatief gestructureerde sectoren van de arbeidsmarkt (in de 18de eeuw) worden speciaal onder de loep genomen. Ook de gender-problematiek zal bijzondere aandacht krijgen, onder meer door een studie van de mogelijkheden, beperkingen en acties van vrouwen in diverse ambachten.Verlenging:Door bijzondere aandacht te schenken aan historiciteit, conventies en modelvorming kan de studie van de 18de-eeuwse ambachtswereld een fundamentele bijdrage leveren aan een door onderzoekersnetwerken rond Annales. Histoire, Sciences Sociales en Quaderni storici voorgesteld innovatieprogramma van sociale geschiedenis, in dialoog met recente stromingen in de sociologie, economie en historische antropologie. Het project is een vervolg op OZR-project "Corporaties, compromissen en conventies. Ambachten van de 18e eeuw : een bijdrage tot een "andere" sociale geschiedenis.". Enerzijds lijkt het aangewezen het oorspronkelijke project beperkt doch strategisch uit te breiden om de nieuwste ontwikkeleingen op een adequate en verantwoorde manier te integreren, zoals werken van Koselleck, Ricoeur en een aantal Italiaanse historici. Anderzijds wordt een verlenging met één jaar gevraagd om de presentatie van de belangrijkste resultaten van het ambitieuze project in de vorm van internationale publicaties te verzekeren.Verlenging: Organisaties: • Geschiedenis

Onderzoekers: • MARC JACOBS • HUGO SOLY

Onderzoeksprojecten (1-213 van 213)

Recommend Documents