Onderzoek toekomst voortgezet onderwijs in Westland

Onderzoek toekomst voortgezet onderwijs in Westland Opdrachtgever: Stichting Scholen en Onderwijs in Westland

Rotterdam, 21 september 2015

Onderzoek toekomst voortgezet onderwijs in Westland

Opdrachtgever: Stichting Scholen en Onderwijs in Westland

Jeroen Kleingeld en Reinout van Brakel

Rotterdam, 21 september 2015

Over Ecorys

Met ons werk willen we een zinvolle bijdrage leveren aan maatschappelijke thema’s. Wij bieden wereldwijd onderzoek, advies en projectmanagement en zijn gespecialiseerd in economische, maatschappelijke en ruimtelijke ontwikkeling. We richten ons met name op complexe markt-, beleids- en managementvraagstukken en bieden opdrachtgevers in de publieke, private en not-forprofitsectoren een uniek perspectief en hoogwaardige oplossingen. We zijn trots op onze 85-jarige bedrijfsgeschiedenis. Onze belangrijkste werkgebieden zijn: economie en concurrentiekracht; regio’s, steden en vastgoed; energie en water; transport en mobiliteit; sociaal beleid, bestuur, onderwijs, en gezondheidszorg. Wij hechten grote waarde aan onze onafhankelijkheid, integriteit en samenwerkingspartners. Ecorys-medewerkers zijn betrokken experts met ruime ervaring in de academische wereld en adviespraktijk, die hun kennis en best practices binnen het bedrijf en met internationale samenwerkingspartners delen. Ecorys Nederland voert een actief MVO-beleid en heeft een ISO14001-certificaat, de internationale standaard voor milieumanagementsystemen. Onze doelen op het gebied van duurzame bedrijfsvoering zijn vertaald in ons bedrijfsbeleid en in praktische maatregelen gericht op mensen, milieu en opbrengst. Zo gebruiken we 100% groene stroom, kopen we onze CO₂-uitstoot af, stimuleren we het ov-gebruik onder onze medewerkers, en printen we onze documenten op FSCof PEFC-gecertificeerd papier. Door deze acties is onze CO₂-voetafdruk sinds 2007 met ca. 80% afgenomen.

ECORYS Nederland B.V. Watermanweg 44 3067 GG Rotterdam Postbus 4175 3006 AD Rotterdam Nederland T 010 453 88 00 F 010 453 07 68 E [email protected] K.v.K. nr. 24316726 W www.ecorys.nl

SM/JK NL2320-30587Eindrap

2

Inhoudsopgave

Voorwoord

4

Leeswijzer

6

1

2

3

4

Ontwikkeling economie en arbeidsmarkt in Westland

7

1.1

Economische vitaliteit

7

1.2

Welvaart, wonen, ruimte en ligging

9

Hoe ziet (het onderwijs in) Westland eruit?

10

2.1

Onderwijsdeelname in Westland

13

2.2

Kwaliteit onderwijs in Westland

13

2.3

Aanbod van onderwijs in Westland

16

2.4

Waarom kiezen ouders voor ISW?

17

Wat zijn de uitdagingen van het onderwijs in Westland?

19

3.1

Richten, inrichten en verrichten

19

3.2

Uitdagingen op strategisch niveau

19

3.3

Uitdagingen op tactisch niveau

22

Opzet en methoden

25

Bijlagen

26


3

Voorwoord

Het Westland is een sterk merk. Een gebied met meer dan 100.000 inwoners dat sociaal coherent en sterk is en dat economisch met de glastuinbouw één van de pijlers van de Nederlandse economie kent. In die kracht zit ook tevens een risico. Zonder innovatie en verdere ontwikkeling gaat de economische pijler eroderen en komt ook de sociale structuur onder druk te staan. Het voortgezet onderwijs (vmbo, havo, vwo), in het bijzonder aangeboden door de Interconfessionele Scholengroep Westland (ISW), draagt de kenmerken van de Westlandse gemeenschap en is daarmee ook sterk verbonden. Om een bijdrage te kunnen leveren aan de specifieke uitdagingen van de Westlandse samenleving en economie, zijn voor ISW de komende tijd naast verbondenheid ook focus, partnership en actie cruciaal. Een bloeiende toekomst voor de Westlandse jeugd hangt mede af van het vermogen van ISW zich naar de opgaven van het gebied te organiseren. Ecorys is door de Stichting Scholen en Onderwijs in Westland gevraagd om in het kader van ISW 40 jaar volledig voortgezet onderwijs te onderzoeken wat de staat van het voortgezet onderwijs in het Westland is en welke opgaven er voor de komende jaren zijn. In het door Ecorys uitgevoerde “Onderzoek toekomst voortgezet onderwijs in Westland” worden een paar zaken duidelijk. Westland èn ISW zijn bijzonder Allereerst valt het bijzondere karakter van Westland op, zowel sociaal als economisch: •

Sociaal en economisch onderscheidt Westland zich in velerlei opzichten van andere gebieden. Zeker in vergelijking met steden als Den Haag en Rotterdam. Dat heeft ook zijn weerslag op het onderwijs.

•

De Westlandse economie kenmerkt zich door glastuinbouw, bouw, handel en kennisintensieve dienstverlening en heeft een hoog kennispotentieel. De verwachting is dat de kennisintensiteit verder zal toenemen.

•

De arbeidsmoraal in Westland is heel anders dan in de omliggende regio’s: no-nonsense, hard werken, samen schouders er onder. Men is gewend hard te werken en de onderlinge saamhorigheid is groot.

•

De grote onderlinge saamhorigheid is ook zichtbaar in de zeer sterke verknoping van onderwijs, overheid en bedrijfsleven.

•

Westland kent een heel eigen maatschappelijke thematiek.

•

Zwakke ruimtelijke kwaliteit versterkt de eigenheid (w.o. slechte bereikbaarheid).

Daarnaast vallen een aantal kenmerken van het onderwijs op, in het bijzonder van ISW: • •

De hoge onderwijskwaliteit, blijkend uit de stevig bovengemiddelde cijfers en rendementen. Het uitzonderlijk lage percentage vroegtijdig schoolverlaters (minder dan de helft ten opzichte van de uitval in Den Haag).

•

Meer dan 90% van de leerlingen van ISW komt uit Westland (incl. Hoek van Holland).

•

ISW biedt een bijna compleet aanbod van voortgezet onderwijs aan (van vmbo tot technasium).

•

Een klein deel van de jongeren volgt vwo.

•

Een laag aandeel jongeren volgt Wetenschappelijk Onderwijs (50% van het landelijke

•

ISW kent een grote ouderbetrokkenheid, haar leerlingen zijn sterk verbonden met de regio en

gemiddelde!). het bedrijfsleven werkt nauw samen met het onderwijs.


4

Uitdagingen voor ISW Het onderwijs in Nederland staat voor een aantal uitdagingen. Door de aard van samenleving en economie zijn er in Westland een aantal die bijzondere aandacht vragen en ook urgent zijn. ISW zal daaraan, samen met haar partners en met de ouders, vorm en inhoud moeten geven. In het Schoolbeleidsplan voor de komende jaren kan dat worden vastgelegd. Ook dient de organisatie meer op de uitdagingen te worden gericht: focus, partnership en actie op het juiste niveau (Westland). De uitdagingen betreffen: •

Intensiever voorbereiden op de toekomstige kennissamenleving.

•

Stimuleren van innovatieve en creatieve omgevingen, waarin kennis en cultuur kunnen circuleren.

•

Effectief sturen en voorwaarden creëren voor een responsieve organisatie en gegeven de uitdagingen binnen Westland.

•

Een compleet onderwijs aanbod behouden in Westland.

•

Het imago van de Westlandse economie verbeteren, zodat ouders en leerlingen zich ook verbinden met de uitdagingen van het Westlandse, kennisintensieve bedrijfsleven. (VWO-ers dienen ook de ambitie te hebben om na hun academische studie in het Westlandse bedrijfsleven te gaan werken)

•

De maatschappelijke functie van ISW behouden.

•

Blijven ontwikkelen, net als Westland zelf.

•

De sterke band met bedrijfsleven behouden.

ISW heeft samen met zijn partners een aantal opgaven die Westland zullen helpen zich sterk te blijven ontwikkelen. Daarmee wordt ISW ook een aantrekkelijke optie voor kinderen van buiten Westland (goed onderwijs, geen schooluitval, mentaliteit). Een sterk ISW is voorwaardelijk, een ISW dat een hoge onderwijskwaliteit biedt, dat op meerdere locaties, samenhangend het brede pallet van onderwijsvormen aanbiedt waar leerlingen, ouders en de samenleving behoefte aan hebben. Een school die zelf keuzes maakt en op generlei wijze door andere belangen van haar Westlandse missie wordt afgeleid.


5

Leeswijzer

Het onderzoek dat voor u ligt kijkt vanuit vele invalshoeken naar de ontwikkeling van het onderwijs in Westland. Aan het woord komen - soms letterlijk - ouders, vertegenwoordigers van de gemeente, het primair onderwijs, het vervolgonderwijs, het maatschappelijke veld en het bedrijfsleven. Daarnaast wordt geput uit diverse bestaande bronnen zoals de Dienst Uitvoering Onderwijs (DUO), de inspectie van het onderwijs en cijfers over voortijdig schoolverlaters (vsv) van het ministerie Onderwijs, Cultuur en Wetenschap. Na een korte schets van de economie en arbeidsmarkt in Westland komt uitgebreid Westlandse onderwijs en zijn sterke verknoping met de regio aan bod. Wat is de kwaliteit van het onderwijs, hoe is het aanbod en welke keuzemotieven hebben ouders om te kiezen voor ISW? Daarnaast staat dit onderzoek stil bij uitdagingen voor het onderwijs in Westland. Hoe behoudt het onderwijs in Westland zijn typische karakter, terwijl het meegaat met de kennissamenleving en de participatiemaatschappij? Hoe zorgt ISW dat de bijna perfecte aansluiting tussen bedrijfsleven en onderwijs in Westland voor de toekomst geborgd blijft?


6

1

Ontwikkeling economie en arbeidsmarkt in Westland

Dit hoofdstuk behandelt de economische ontwikkeling en de arbeidsmarktontwikkeling van Westland. In een jaarlijkse vergelijking brengt het weekblad Elsevier het sociaaleconomisch profiel van alle gemeenten in Nederland in beeld middels een ranglijst. In dit hoofdstuk wordt een weergave van deze cijfers uit 2013 besproken. Eerst is gekeken naar de economie van Westland, met daarin de belangrijkste sectoren in de regio, de economische en demografische ontwikkeling, de woonaantrekkelijkheid en de ligging. Vervolgens is ingegaan op de arbeidsmarkt, met daarbij aandacht voor de belangrijkste beroepsgroepen, het innovatiepotentieel en het gemiddeld opleidingsniveau.

1.1

Economische vitaliteit Westland scoort op het gebied van economie ruim boven het landelijk gemiddelde. Het economisch profiel, bestaande uit 41 verschillende indicatoren, laat zien dat Westland overal bij de top 30 procent van Nederlandse gemeenten hoort. Zie ook links onderaan figuur 1.1. De staven geven hier de gemiddelden weer in 2013, de witte ruitjes geven de gemiddelde score over de periode 20002013 weer. De gemiddelde score over alle 41 indicatoren wordt vooral bepaald door de indicatoren landbouw, bouwnijverheid en groothandel, waar Westland bijzonder goed scoort. Hieruit blijkt dat Westland bovenaan staat op het gebied van landbouw. Verder zijn groothandel, bouwnijverheid en kennisintensievere diensten de sectoren die relatief sterk vertegenwoordigt zijn in Westland. In figuur 1.1 is te zien dat de positie die deze vier sectoren innemen op de landelijke ranglijst in de top 25 procent vallen. Figuur 1.1

Economie per sector in Westland

Bron: Weekblad Elsevier 2013


7

Economische en demografische prestaties In figuur 1.2 zijn de economische en demografische indicatoren in Westland weergegeven. Links bovenaan de figuur zien we de huidige positie van Westland, eronder de indicatoren die samen de huidige positie bepalen. De goede score op economische vitaliteit wordt met name bepaald door de hoge score op innovatiepotentieel. Het innovatiepotentieel is bepaald aan de hand van 15 indicatoren, waarbij een onderscheid is gemaakt tussen ‘fundamentele innovatie’ (nieuwe dingen bedenken) en toegepaste innovatie (nieuwe dingen maken/toepassen). Westland scoort vooral op de eerste zeer goed. Rechts in de figuur vinden we demografische indicatoren die samen de demografische vitaliteit uitmaken. Ook hier scoort Westland ver boven het landelijk gemiddelde. Figuur 1.2

economische en demografische vitaliteit in Westland


In figuur 1.3 is de ontwikkeling van de economische en demografische prestaties van Westland in de periode 2000-2013 opgetekend. De positie op de ranglijst voor economische prestaties is tot 2007 gestaag verbeterd tot de bovenste 10 procent, om daarna weer iets terug te zakken. De demografische prestaties zijn, na een daling in de tweede helft van vorig decennium, sinds 2009 weer gestegen. Figuur 1.3

Economische en demografische prestaties



8

1.2

Welvaart, wonen, ruimte en ligging In figuur 1.4 zijn een aantal belangrijke aspecten voor de economie van Westland weergegeven. Qua woonaantrekkelijkheid en ligging en infrastructuur scoort Westland rond het gemiddelde. Het percentage werklozen is wel relatief hoog. Ruimte is de Achilleshiel van de Westlandse economie. Op ruimte-intensiteit en filedruk scoort het Westland relatief slecht. Desalniettemin is er toch vrij veel ruimte gevonden voor bedrijventerreinen. Figuur 1.4

Economie Westland



9

2

Hoe ziet (het onderwijs in) Westland eruit?

Westland en de leerlingen in Westland In Westland heerst een no-nonsense mentaliteit; hard werken, samen de schouders eronder en de klus klaren. Ook leerlingen in Westland hebben deze grondhouding. Het zijn harde werkers, die niet vreemd opkijken als ze een stukje moeten fietsen in plaats van met de bus ergens heen gaan. Verder is men zelfstandig en recht door zee, niet eindeloos praten maar gewoon doen. Graag werken en een verzetje op zijn tijd. Deze arbeidsmoraal is volgens de respondenten wezenlijk anders dan in de omliggende regio’s. Ruim twee derde van de omgeving van ISW vindt dat Westland een heel eigen arbeidsmoraal heeft, anders dan de omliggende regio’s. Zie ook figuur 2.1. Figuur 2.1

Westland heeft een heel eigen arbeidsmoraal, anders dan in omliggende regio’s

Voortgezet onderwijs Primair onderwijs Maatschappelijke omgeving

8% 13% 24% 0%

Geheel mee eens

Mee eens

69% 60% 67% 20%

40%

60%

Neutraal

Niet mee eens

23% 20% 7% 9% 80%

100%

Geheel niet mee eens

De school en het bedrijfsleven Het samenhorigheidsgevoel in de regio zie je terug in de sterke verknoping van onderwijs, overheid en bedrijfsleven. Omdat iedereen in het zelfde gebied opereert zijn er veel gezamenlijke belangen, wat samenwerking vergemakkelijkt en stimuleert. Mede hierdoor heeft ISW een zeer goede samenwerking met het primair onderwijs, het vervolgonderwijs, het maatschappelijk veld en het bedrijfsleven. Binnen deze constellatie kunnen initiatieven als de Greenport Horti Campus en Westland on Stage tot bloei komen. Concreet leidt dit bijvoorbeeld tot een zo goed als perfecte aansluiting tussen school en het bedrijfsleven met stageplekken. Bedrijven ontvangen leerlingen met open armen en zijn bereid te investeren in de werknemer van de toekomst. In totaal zijn er meer dan 150 bedrijven verbonden aan de verschillende vestigingen van ISW met stages, gastlessen, leermiddelen, et cetera. In de omliggende grote steden rondom Westland is de situatie heel anders en moet er veel meer moeite worden gedaan om stageplaatsen te realiseren. Het voortgezet onderwijs en de mentaliteit in de regio Voortgezet onderwijs is in Nederland vaak letterlijk een product van zijn omgeving. Het waren ouders zelf die besloten een school op te richten met een bepaald niveau, een bepaalde zienswijze en/of (religieuze) overtuiging. Een respondent vertelt hierover: ‘Veertig jaar geleden is Westland College er gekomen, omdat er na de Mammoetwet een sterke behoefte ontstond aan voortgezet onderwijs op HAVO en VWO niveau. Tot dan was MULO het hoogste niveau dat je in Westland kon volgen. De komst van Shell en het EU-agentschap en het Europees Octrooibureau zorgde voor een actieve groep ouders wilden dat hun kinderen ook VWO konden volgen in de regio. Dat is zoals het moet zijn: de school is van de ouders, zoals dat vroeger ook was.’


10

Hoewel er sinds die tijd een hoop veranderd is in het voortgezet onderwijs, blijft het noodzakelijk dat het aansluit bij de pedagogische visie van de ouders en de mentaliteit in een regio. In het voortgezet onderwijs in Westland zie je dat terug in een strenge grondhouding, duidelijke regels gecombineerd met goede zorg voor elkaar. Afstand tot de school en herkomst leerlingen Fysiek is de afstand tot de school voor de leerlingen ook gering. Maar liefst 96% van de leerlingen woont minder dan 10 kilometer van de school af en 64% woont zelfs 5 kilometer of minder van school. Figuur 2.2 laat een en ander grafisch zien. Figuur 2.2

32%

Afstand leerlingen tot de school

4%

Minder dan 1 km

19%

1 tot 5 km 5 tot 10 km

45%

10 tot 15 km

Figuur 2.3 hieronder geeft de herkomst van leerlingen van ISW weer in de periode 2011 tot en 2014. De overgrote meerderheid van de leerlingen komt uit de gemeente Westland zelf. In 2011 kwam 88% van de leerlingen uit Westland, in 2014 was dat 82%. Een beperkt percentage is afkomstig uit gemeenten als Rotterdam, Den Haag en Maassluis. Figuur 2.3

Herkomst leerlingen ISW

2011

7% 3% 2% 1%

88%

2012

7% 4% 2% 3%

86%

2013

84%

7% 4% 3% 2%

2014

82%

8% 4% 4% 1%

0%

10%

20% Westland

30%

40%

Rotterdam

50% Den Haag

60%

70% Maassluis

80%

90%

100%

Overig


11

Aansluiting mentaliteit en regio De mentaliteit in een regio moet aansluiten op de onderwijsstijl. Een respondent uit het vervolgonderwijs zegt hier het volgende over: “De focus voor wat betreft de onderwijsstijl ligt op de jongere uit de Randstad. De huidige instroom komt echter voor een groot deel uit Westland.” Een andere respondent uit het vervolgonderwijs zegt hierover: “De instroom van mijn school zijn studenten die met hun handen willen werken - doeners dus - en daar moeten wij op inspelen.” Daarnaast is er een grote ouderbetrokkenheid, zijn leerlingen sterk verbonden met de regio en werkt het bedrijfsleven zeer nauw samen met het onderwijs; “Leerlingen uit Westland doen het relatief goed in het vervolgonderwijs in Westland”, aldus een andere respondent. Ook de maatschappelijke thematiek is in Westland anders dan in de omliggende regio’s. Vooral de maatschappelijke omgeving, bestaande uit respondenten uit gemeenten, bedrijfsleven en maatschappelijke organisaties zien dat; 87% is het eens met de stelling uit figuur 2.4. Het vervolgonderwijs en het primair onderwijs erkennen de eigenheid van de regio hier ook in. Figuur 2.4

Westland heeft een heel eigen maatschappelijke thematiek, die anders is dan in de

omringende regio’s

Vervolgonderwijs 14% Primair onderwijs 3% Maatschappelijke omgeving 35% 0% Geheel mee eens

Mee eens

8% 11% 10% 3%

21% 27%

57% 59% 53%

20%

40%

60%

Neutraal

Niet mee eens

80%

100%


Uit de voorgaande paragrafen blijkt dat de cohesie in Westland groot is. De onderlinge samenhang in de gemeenschap is groot. Het maatschappelijke veld, de gemeente en het bedrijfsleven werken zeer nauw samen en men weet elkaar te vinden. Daarnaast is de arbeidsmoraal en de maatschappelijke thematiek heel eigen voor de regio en anders dan in de omgeving. ISW staat hier middenin en is zeer sterk verbonden met Westland. Op een schaal van 0 (geen verbondenheid) tot 10 (zeer sterke verbondenheid) waardeert de omgeving de verbondenheid met gemiddeld 8,5, en hier wordt veel waarde aan gehecht. Op een schaal van 0 tot 10 beoordeelt men het belang van een sterke verbondenheid met krap een 8. Figuur 2.5 geeft een en ander nog eens grafisch weer. Figuur 2.5

Verbondenheid ISW met Westland

7,93 7,38 8,4

Hoe belangrijk is het voor u dat ISW sterk verbonden is met Westland?

8,79 8,35 8,55

Hoe sterk is ISW volgens u verbonden met Westland? Hoe intensief is uw samenwerking met ISW?

6,05 6,05 0

Vervolgonderwijs

2

Primair onderwijs

4

6

7,07

8

10

Maatschappelijke omgeving


12

2.1

Onderwijsdeelname in Westland Figuur 2.6 geeft de ontwikkeling van de onderwijsdeelname weer in Westland in de periode 2006 tot en met 2014. Het geeft de opleiding weer van in Westland wonende leerlingen. De voornaamste verandering in deze periode is de toename van het percentage leerlingen in het hoger beroepsonderwijs. In 2006 lag het percentage op 15,5%, in 2014 is dit gestegen naar 19%. Figuur 2.6

Onderwijs deelname in Westland 2006-2014

2013/'14

49,9%

25,7%

19,0% 5,4%

2012/'13

49,3%

27,0%

18,4% 5,4%

2011/'12

49,7%

26,7%

18,1% 5,5%

2010/'11

49,8%

26,8%

18,2% 5,2%

2009/'10

50,6%

26,9%

17,6%5,0%

2008/'09

51,8%

27,0%

16,3%4,8%

2007/'08

52,8%

26,4%

16,1%4,7%

2006/'07

53,3%

26,8%

15,5%4,4%

0,0%

20,0%

40,0%

60,0%

80,0%

100,0%

Voortgezet onderwijs Middelbaar beroepsonderwijs Hoger beroepsonderwijs Wetenschappelijk onderwijs

Vergeleken met het landelijk beeld blijft vooral het percentage leerlingen op het wetenschappelijk onderwijs achter. Landelijk ligt dat op 11,6%, terwijl dit in Westland slechts 5,4% is. Figuur 2.7 geeft het overzicht. In de periode 2006 – 2014 heeft de landelijke onderwijsdeelname grofweg dezelfde ontwikkeling doorgemaakt als die in Westland. Westland blijft hierbij achter als het gaat om het percentage leerlingen in het wetenschappelijk onderwijs. Figuur 2.7

Onderwijsdeelname Westland vergeleken met Nederland

11,6% Nederland

5,4% Westland

20,3% 23,1%

19,0%

0,0% 10,0% 20,0% Wetenschappelijk onderwijs Totaal middelbaar beroepsonderwijs

2.2

25,7%

45,0%

49,9%

30,0% 40,0% 50,0% 60,0% Hoger beroepsonderwijs Totaal voortgezet onderwijs

Kwaliteit onderwijs in Westland De inspectie van het onderwijs bepaalt de opbrengst van een opleiding op basis van 3 hoofdindicatoren. Ten eerste het rendement van de onderbouw, ofwel het percentage leerlingen dat zonder zittenblijven het derde leerjaar instroomt. Ten tweede het rendement van de bovenbouw, het percentage leerlingen dat zonder zittenblijven van het derde leerjaar naar diploma doorstroomt. De derde hoofdindicator is het gemiddelde eindcijfer bij het Centraal Examen. Naast percentages en absolute getallen wordt op onderwijssoort (vmbo b, vmbo k, vmbo (g)t, HAVO en VWO) een oordeel gegeven over de opleiding in de vorm van een vijfpuntschaal. De schaal loopt van 1 (ver onder het gemiddelde) tot 5 (ver boven het gemiddelde).


13

Een en ander wordt gevat in de zogenaamde onderwijskaarten, welke de inspectie sinds jaar en dag uitgeeft. In deze paragraaf zijn de beoordelingen van de inspectie van ISW uiteengezet per opleidingsniveau van de afgelopen 10 jaar. Het brengt de ontwikkeling van de kwaliteit van het onderwijs treffend in beeld. Figuur 2.8

Beoordeling vmbo 2005-2015

5

Rendement onderbouw

4 3

Rendement bovenbouw

2

Eindcijfers

1 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015

In respectievelijk figuur 2.8, 2.9 en 2.10 is te zien dat ISW op alle opleidingsniveaus boven het gemiddelde scoort. Voor het vmbo geldt dat de eindcijfers al tien jaar steevast boven het gemiddelde liggen, evenals die van het HAVO. Met uitzondering van een dipje in de periode 2012 tot 2014 liggen de cijfers op VWO-niveau ook stevig bovengemiddeld. Ook de rendementen van de bovenbouw liggen al tien jaar vrijwel onafgebroken boven het gemiddelde. Figuur 2.9

Beoordeling HAVO 2005-2015

5

Rendement onderbouw

4 3

Rendement bovenbouw

2 1 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015

Figuur 2.10

Eindcijfers

Beoordeling VWO 2005-2015

5

Rendement onderbouw

4 3

Rendement bovenbouw

2 Eindcijfers

1 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015


14

Een andere belangrijke parameter voor de kwaliteit van het onderwijs is het percentage leerlingen dat de opleiding niet afmaakt, de voortijdig schoolverlaters (vsv). Figuur 2.11 laat voor 2014 de percentages voortijdig schoolverlaters zien voor het voortgezet onderwijs (VO) en het mbo in Westland en omringende gemeenten. Het betreft hier leerlingen woonachtig in de regio die daar ook op zaten. Alle cijfers zijn afkomstig van de Dienst Uitvoering Onderwijs (DUO). Figuur 2.11

Percentage voortijdig schoolverlaters gemeente Westland en omliggende gemeenten

Westland

0,30%

Midden-Delftland

0,40%

Leidschendam-voorburg

0,50%

4,30% 3,10% 8,60% 6,70%

Zoetermeer

0,80%

Rijswijk

0,90%

s-Gravenhage

1,00%

0,00%

2,00% mbo

6,40% 9,50% 4,00%

6,00%

8,00%

10,00%

VO


15

In de landelijke vergelijkingen worden veelal de vsv-percentages van het voortgezet onderwijs en het mbo gemiddeld genomen. Nederland is verdeeld in 39 Regionale Meld- en Coördinatiepunten (RMC) voor vsv-ers. Het informatiepunt RMC Net beheert alle data over vsv-ers en publiceert het percentage vsv-ers per regio. Figuur 2.12 zet de cijfers in landelijk persepctief en laat zien dat Westland binnen een grotere regio met landelijk de hoogste percentages vsv-ers een gemeente is met nationaal een van laagste percentages vsv-ers. Het gewogen gemiddelde komt voor Westland uit op 1,5%, terwijl dit voor de RMC-regio Haaglanden-Westlanden 2,9% is. Figuur 2.12

2.3

Percentage voortijdig schoolverlaters per RMC-regio 2013-2014

Aanbod van onderwijs in Westland Sinds 1975 kunnen alle kinderen in Westland terecht voor voortgezet onderwijs. Van vmbo met lwoo tot en met gymnasium, op elk niveau kan de leerling terecht. Ondanks dat er aanbod is op alle niveaus is een gedeelte van de respondenten het niet eens met de stelling dat er voldoende aanbod van voortgezet onderwijs is in Westland, getuige de antwoorden in figuur 2.13. De oorzaak is hier deels dat het Nederlandse onderwijssysteem zeer divers is en er vele onderwijsvormen en religieuze grondslagen bestaan waarop in Nederland onderwijs wordt gegeven. Dalton en Montessori onderwijs zijn in het voortgezet onderwijs bijvoorbeeld niet vertegenwoordigd in Westland. Figuur 2.13

In Westland is voldoende aanbod van Voortgezet Onderwijs

Vervolgonderwijs Primair onderwijs Maatschappelijke omgeving

0% Geheel mee eens

69% 67% 52%

7% 12%

Mee eens

31% 13% 10% 3% 18% 18%

20%

40%

60%

Neutraal

Niet mee eens

80%

100%



16

Meer eensgezind is men over het belang van het aanbieden van alle soorten voortgezet onderwijs in Westland. Slechts een zeer klein percentage van de geënquêteerden (3%) is het oneens met de stelling dat het essentieel is dat alle vormen van voortgezet onderwijs in Westland aangeboden moeten worden. Figuur 2.14 geeft een en ander grafisch weer. Figuur 2.14

Het is essentieel dat alle vormen van VO in Westland aangeboden worden

Vervolgonderwijs Primair onderwijs Maatschappelijke omgeving

8%

0% Geheel mee eens

2.4

Mee eens

69%

40% 44%

23% 7%3% 3% 3%

50% 50%

20%

40%

60%

Neutraal

Niet mee eens

80%

100%


Waarom kiezen ouders voor ISW? In december 2011 heeft de directie van ISW het bureau Organise to Learn gevraagd onderzoek te doen naar de keuzemotieven van ouders in Westland. Destijds in 2011 hebben 1.194 ouders met kinderen op een van de scholen van ISW deelgenomen aan de enquête. De enquête onder ouders heeft in 2015 een respons opgeleverd van 1.143. In beide enquêtes was de vraagstelling gelijk, namelijk wat de drie doorslaggevende redenen waren om te kiezen voor ISW. Figuur 2.15 geeft de resultaten uit 2011 en 2015 gezamenlijk weer. Figuur 2.15

Wat waren destijds de drie doorslaggevende redenen om te kiezen voor ISW? (2011-

2015)

ISW is een school waar ons kind graag naar toe wil.

49%

ISW ligt op korte afstand van huis.

26%

ISW heeft een goede naam.

14%

23%

16% 18%

ISW laat goede onderwijsresultaten zien.

16%

ISW is goed bereikbaar.

25%

12% 11%

ISW is een veilige school. ISW biedt meerdere soorten onderwijs aan op één locatie. ISW biedt extra zorg en/of begeleiding aan leerlingen die dit nodig hebben.

13% 20% 13% 12% 11% 9%

ISW heeft moderne faciliteiten. 2011

39%

22% 18%

ISW is kleinschalig.

2015

60%

0%

20%

40%

60%

80%

De voorkeur van het kind zelf is en was veruit de doorslaggevende reden om te kiezen voor ISW. Voor zes op de tien ouders geldt dit. Nabijheid, de goede naam en de kleinschaligheid van ISW zijn andere veelgenoemde argumenten.


17

De vraag wat de doorslaggevende motieven zijn voor ouders om te kiezen voor ISW is ook voorgelegd aan vertegenwoordigers van het primair onderwijs in de enquête in 2015. Hier is een aantal verschillen van inzicht te zien. In de ogen van het primair onderwijs zijn nabijheid en de goede naam van ISW van groter belang. Figuur 2.16 zet alle antwoorden van ouders en het primair onderwijs nog eens onder elkaar. Figuur 2.16

Motieven ouders en motieven ouders vanuit primair onderwijs

ISW ligt op korte afstand van huis.

39%

ISW heeft een goede naam.

23%

ISW is een school waar ons kind graag naar toe wil.

38% 38%

ISW heeft moderne faciliteiten.

62%

60%

24%

11%

24% 22%

ISW is kleinschalig. ISW biedt meerdere soorten onderwijs aan op één locatie. ISW biedt de mogelijkheid om de gehele schoolcarrière op één locatie te doorlopen. ISW wordt bezocht door kinderen met eenzelfde achtergrond en cultuur als wijzelf

24%

13% 10%

21% 17%

8%

17% 16%

ISW is goed bereikbaar. ISW biedt de mogelijkheid om de gehele schoolcarrière te doorlopen.

10% 6% 0%

10% 20% 30% 40% 50% 60% 70%

Primair onderwijs

Ouders


18

3

Wat zijn de uitdagingen van het onderwijs in Westland?

3.1

Richten, inrichten en verrichten Dit hoofdstuk valt uiteen in twee delen. Het eerste deel omvat uitdagingen op strategisch niveau, bedoeld om te richten. Dit geeft directieniveau handvatten voor het ontwikkelen van de visie; waar moet het heen met ISW? Het tweede deel gaat in op uitdagingen op tactisch niveau, bedoeld voor het inrichten; hoe zet je de visie om in beleid. Met deze handreikingen kun je op operationeel niveau zaken verrichten. Hoewel het laatste niveau niet expliciet is meegenomen in de scope van het onderzoek, geven citaten van respondenten zeker voorbeelden van hoe je het concreet aan kan pakken.

3.2

Uitdagingen op strategisch niveau In deze paragraaf zetten we een aantal uitdagingen voor het onderwijs op een rij, gebaseerd op een brede analyse van de onderwijsontwikkelingen in Nederland, die is uitgevoerd door het ministerie van OCW (zie Kennisagenda 2015). Uitdaging 1 Optimaal voorbereiden op de toekomstige kennissamenleving Het is een grote uitdaging leerlingen en studenten goed voor te bereiden op de toekomstige kennissamenleving. De complexiteit van de samenleving neemt toe. Door technologische vernieuwingen wordt de wereld kleiner en raken productieketens mondiaal meer met elkaar verweven. De inhoud van banen verandert in hoog tempo. Participatie verwacht soms veel van mensen. De eisen die gesteld worden aan mensen nemen over de hele linie toe. Dat vereist een leven lang leren en stelt andere eisen aan (het initiële) onderwijs. Behalve dat de algemene eisen aan houding en persoonlijkheid steeds hoger worden, wordt de toekomstige werknemer geacht een breed palet generieke-, cognitieve- en informatievaardigheden te bezitten, uiteraard uitstekende sociale- en communicatieve skills en het liefst ook nog in het bezit van een onafhankelijke creatieve geest. Ook de basisvakken, zoals Nederlands, Engels, wiskunde en rekenen zijn van groot belang als voorbereiding op de (internationale) arbeidsmarkt. Verder is culturele vorming onontbeerlijk voor mensen die zelfbewust in de wereld staan. Een belangrijke uitdaging is hoe ISW deze opgave kan verenigen met een beroepsgericht onderwijssysteem waarin specifiek opleiden voor een beroepspraktijk de eerste oriëntatie is. Relevante vragen voor ISW en Westland zijn in dit verband bijvoorbeeld: •

Waar, wanneer en hoe kunnen we vaardigheden uit de 21ste eeuw leren?

•

Wie heeft welke onderwijsrol daarbij, hoe is de relatie tussen formeel en informeel leren (familie, werk, sport, games, online tutorials en cultuurbeoefening)?

•

Als vaardigheden vooral geleerd worden in een specifiek kennisdomein, hoe kan dan de transfer naar andere domeinen bevorderd worden?

•

Welke bijdrage levert het onderwijs aan persoonsvorming en volgens welke mechanismen? Hoe relevant is het vormingsideaal voor persoonsvorming in het onderwijs?

•

Welke betekenis heeft vakmanschap en de ontwikkeling van een beroepsidentiteit in het beroepsonderwijs? Zijn er verschillen tussen sectoren?


19

•

Welke rol kan cultuur vervullen in de vorming van (jonge) mensen? Welke plaats kan het stimuleren van creativiteit krijgen in het onderwijs?

•

Hoe verbinden we beroepsonderwijs en algemeen onderwijs en vermijden we een sociale scheidslijn tussen laag- en hoogopgeleiden? Op wat voor gronden kiezen leerlingen voor het beroepsonderwijs en welke rol spelen noties als beroepseer en vakmanschap in de aantrekkelijkheid van sectoren?

•

Hoe voorkomen we dat een keuze voor het beroepsonderwijs door ouders en leerlingen ervaren wordt als een negatieve keuze? Hoe kan waardering voor meer praktische en meer beroepsgerichte vaardigheden in het onderwijs een plaats krijgen, al op de basisscholen en ook in HAVO en VWO? Vakmanschap heeft de connotatie van ambacht en traditie, maar wat zou een moderne invulling van vakmanschap kunnen zijn gericht op creativiteit en innovatie en passend bij de moderne economie?

Uitdaging 2 Stimuleren van innovatieve en creatieve omgevingen, waarin kennis en cultuur kunnen circuleren Mensen werken in de toekomst in andere omgevingen. Het samenwerken in een internationale context en een open netwerk wordt van groter belang. Sociale veranderingen spelen een steeds grotere rol bij technologische vernieuwingen. De samenwerking tussen organisaties, het ‘vernetwerken van de productie’ wordt steeds meer kenmerkend voor de economie: bedrijven, overheden, financiers en kennisinstellingen zoeken elkaar meer op bij het leveren van diensten en producten. De creatieve industrie kan hierin een belangrijke rol spelen. Crossovers, nieuwe verbindingen tussen verschillende terreinen, spelen een belangrijke rol in het innovatievermogen van de Nederlandse economie en samenleving. Samenwerken zal toenemen, waardoor het bedrijfsleven, de overheid en kennisinstellingen steeds meer met elkaar verbonden worden. Dit uit zich ook in regionaal gespecialiseerde clusters. In de regio neemt het belang van cultureel aantrekkelijke steden toe als vestigingsfactor voor kosmopolitisch ingestelde kenniswerkers. Tegelijk staat het culturele aanbod voor de uitdaging verbinding te zoeken tussen kosmopolitisch ingestelde kenniswerkers en niet-kosmopolitisch ingestelde mensen, die meer waarde hechten aan regionale en nationale identiteit. Ook het onderwijs staat voor de uitdaging aantrekkelijke, innovatieve leeromgevingen te bieden. Onderwijsinstellingen kunnen bijvoorbeeld met bedrijven en maatschappelijke partners samenwerken aan digitale lesmethoden en leeromgevingen. De uitdaging ligt erin hoe ISW innovatieve en creatieve omgevingen kan realiseren waarin kennis en cultuur kunnen circuleren. Relevante vragen voor ISW en Westland zijn in dit verband bijvoorbeeld: •

Hoe kunnen scholen en leraren onderwijs aanbieden dat meer recht doet aan de diversiteit van leerlingen? Welke arrangementen en organisatievormen zijn denkbaar?

•

Wat zijn de kenmerken van een effectieve, innovatieve leeromgeving en hoe verandert de rol van de leraar daarin?

•

Aan welke eisen moet een digitaal leermiddel of leersysteem voldoen om goed, efficiënt en duurzaam te zijn in gebruik en onderhoud?

•

In hoeverre krijgt de functie van de school als gemeenschap een andere vorm?

•

Als informeel leren steeds belangrijker wordt, hoe voorkomen we dat ongelijkheden in onderwijskansen te groot worden?

•

Welke rol spelen hogescholen en roc’s in de regionale kenniscirculatie en hoe kan deze verder versterkt worden?


20

•

Hoe kan het culturele aanbod effectief bijdragen aan het vergroten van sociaal kapitaal, het verbinden van mensen en het overbruggen van sociale scheidslijnen? Welke rol kunnen cultuur en erfgoed vervullen in de aantrekkelijkheid van stedelijke regio’s?

•

Hoe ontwikkelt zich het voorzieningenniveau en de leefbaarheid van niet-urbane regio’s en hoe kan deze op niveau worden gehouden?

Uitdaging 3 Effectief sturen en voorwaarden creëren voor responsieve organisaties Traditionele verbanden als vakbonden, politieke partijen, kerken en omroepstichtingen hebben steeds minder leden. Mensen geven hun leven liever vorm binnen persoonlijke netwerken. Aan instellingen van onderwijs, cultuur en wetenschappen worden in nieuwe omstandigheden andere eisen gesteld. Zij zullen nauwere banden moeten aangaan met de actoren in de omgeving, vaker en intensiever samenwerken en kunnen inspelen op veranderende eisen. Tegelijk worden ook hogere eisen gesteld aan de maatschappelijke legitimatie van deze instellingen. Educatieve, culturele en wetenschappelijke instellingen moeten het publieke belang dienen. De rol van de overheid verandert ook. Hiërarchische sturing en traditionele instrumenten als geld, wetgeving en toezicht zullen minder centraal komen te staan in het sturingsrepertoire. De overheid zal nadrukkelijker moeten sturen op het creëren van gunstige voorwaarden en het realiseren van een maatschappelijk breed gedragen visie. De uitdaging voor ISW ligt erin hoe het responsief kan zijn, kan excelleren en het publieke belang het beste gediend wordt. Bovendien moet ISW in de gaten houden wat de rol van de overheid is hierin. Relevante vragen voor ISW en Westland zijn in dit verband bijvoorbeeld: •

Op welke manier kunnen ouders, medewerkers, bedrijven en maatschappelijke organisaties meer betrokken zijn bij het beleid en het onderwijs van de school?

•

Welke rol kan de school spelen in buurt, wijk of dorp buiten het bieden van onderwijs?

•

Welke verbindingen kunnen onderwijsinstellingen leggen met hun omgeving om hun studenten en leerlingen het beste onderwijs te geven?

•

Moet en kan meer ruimte voor de stichting van nieuwe scholen geboden worden? Onder welke omstandigheden is dit wenselijk?

•

Wat zijn voor scholen, bedrijven en maatschappelijke organisaties vruchtbare vormen van samenwerking? Kunnen we hele nieuwe organisatievormen verwachten?

•

Heeft de overheid nog wel een rol in publieke taken als ze worden overgelaten aan burgers, bedrijven en andere instellingen? Zo ja, welke?

•

Wat voor verschillende vormen van hands-on en hands-off opereren heeft de overheid nodig en hoe krijgen deze vorm?

•

Hoe kan de overheid zijn kerndoelen (toegankelijk, pluriform, hoogwaardig en doelmatig aanbod) in deze nieuwe maatschappelijke context bereiken en handhaven?

•

Hoe kan onderwijs het beste kwetsbare jongeren toerusten op participatie in de samenleving?

•

Welke socialiserende rol kan van het onderwijs in redelijkheid verwacht worden, hoe kan onderwijs daarin samen optrekken met ouders en het bredere netwerk rond jongeren (zoals sportvereniging en wijk), hoe ontwikkelt de rol van de gemeente zich in dit speelveld?


21

3.3

Uitdagingen op tactisch niveau Een compleet onderwijsaanbod behouden in Westland Van alle ouders met kinderen op een van de scholen van ISW heeft destijds gemiddeld 1 op de 3 ouders voor hun kind ook naar scholen buiten Westland gekeken. Uitgesplitst naar het opleidingsniveau van het kind zijn de percentages echter zeer verschillend. Figuur 3.1 laat zien dat ouders beduidend vaker scholen buiten Westland hebben overwogen voor hun kind naarmate het opleidingsniveau van het kind stijgt. Op vmbo niveau heeft 23% ook gekeken naar scholen buiten de regio, terwijl dit bij ouders van leerlingen op het Technasium 61% is. Figuur 3.1

Heeft u ook scholen buiten Westland overwogen voor uw kind? (naar opleidingsniveau

kind)

Technasium

39%

61%

VWO Cambridge

52%

48%

Gymnasium

39%

61%

VWO (plus)

39%

61%

HAVO

68%

32%

MAVO

71%

29%

vmbo

77%

23% 0%

20%

40% Ja

60%

80%

100%

Nee

Redenen voor oriëntatie buiten Westland zijn de afwezigheid van Dalton-overtuiging en Montessori onderwijs op HAVO / VWO niveau en onderwijsvormen vanuit een levensbeschouwelijke overtuiging. Er werd dan toch voor ISW gekozen, omdat de afstand tot de alternatieve school te groot is en/ of het kind graag naar ISW wil. Bij het laatste argument speelt dan ook vaak dat het kind op een school in de buurt wil, omdat vriendjes daar ook naartoe gaan. Op het VWO en gymnasium is tweetalig onderwijs een reden om uit te wijken naar een school buiten de regio, evenals de reputatie van scholen. Op vmbo en mavo niveau wordt vaker speciale begeleiding van kinderen als reden genoemd en speelt vaker de religieuze achtergrond van de ouders een rol. Imago Westland verbeteren Westland heeft bij ouders en kinderen niet altijd het imago dat het verdient. De tuinbouwsector als geheel heeft eigenlijk geen imago, het werken erin een slecht imago, aldus een van de respondenten. Westland staat voor de uitdaging uit te dragen dat het edele handwerk slechts een deel is van de werkzaamheden binnen de glastuinbouw. De moderne tuinbouw is hightech en de hele wereld kijkt naar Westland. ‘De glastuinbouw in Westland is in het buitenland veel bekender dan in eigen land, de profeet wordt in eigen land niet geëerd’, aldus een respondent. Het, inmiddels achterhaalde, imago van de laagbetaalde vakantiebanen kleeft nog steeds aan deze regio. Het is de vraag of bijvoorbeeld docenten zich dit voldoende realiseren en het juiste beeld schetsen bij leerlingen van (werken in) Westland. Hebben zij nog het beeld van Westland van 40 jaar geleden of zien ze wat er op kleine afstand van de school allemaal gebeurt?


22

Met name voor hogere functies moeten bedrijven in Westland in toenemende mate werven in het buitenland, tot China toe. Ook ouders zijn niet overtuigd van het belang van het werken in Westland. Vooral bij ouders met kinderen op het VWO en Gymnasium leeft niet de wens kinderen uit Westland gemotiveerd worden in datzelfde Westland te gaan werken. Gemiddeld genomen vindt slechts 15% van deze groep het belangrijk dat kinderen uit Westland gemotiveerd worden om ook in Westland te gaan werken. Figuur 3.2 geeft het overzicht. Figuur 3.2

Het is belangrijk dat leerlingen in Westland gemotiveerd worden om ook in Westland te

gaan werken

Technasium 2% 9% VWO Cambridge Gymnasium

VWO (plus) 2% 13% HAVO 5% MAVO 5% vmbo

11% 0%

22%

47%

23%

40%

60%

Geheel mee eens

Mee eens

Niet mee eens


4%

18% 1%

44%

26%

4%

33%

42%

20%

6%

36%

43%

16%

16%

16%

42%

16%

10%

16%

44%

32%

8%

4%

28%

57%

80%

100%

Neutraal

Maatschappelijke functie ISW behouden Vertegenwoordigers van het schoolmaatschappelijk werk zien dat bij ISW de zorg voor de leerlingen altijd centraal staat. Er is met de maatschappelijk werkers van de school in de afgelopen 10 jaar een dusdanig goede samenwerking gerealiseerd, dat zorgverleners laagdrempelig en benaderbaar zijn. ‘Bij ISW komen we echt achter de voordeur, als het nodig is’ aldus een van de respondenten. Dat is nodig in Westland, omdat men niet geneigd is de vuile was buiten te hangen. ‘Het vraagt om groot wederzijds vertrouwen, en bij ISW krijgen externe hulpverleners dat vertrouwen.‘ Dat is zeker niet vanzelfsprekend, en het staat in sterk contrast met de situatie in de grote steden. Blijven ontwikkelen, net als Westland zelf In het verleden was er in Westland, veel sterker dan nu, sprake van een monocultuur, gericht op de productie. Dat is behalve de kracht ook gelijk de kwetsbaarheid van Westland. Een ondernemer zegt daarover: ‘We richtten ons op één stukje uit de productieketen: als de bloemen om 18:00 uur het erf af waren, dan was men klaar. We moeten verder kijken en direct met de klant in contact zijn.’ Dit vraagt andere vaardigheden van de ondernemers en medewerkers op het vlak van bedrijfskunde, talen, management, et cetera. De tuinbouw bindt Westland en zijn inwoners, samen is men een eind gekomen en de ondernemende geest draagt ver. Maar de sector moet verder professionaliseren en heeft het hogere kader hierbij nodig. Het hoger (beroeps)onderwijs is dan nodig. ISW speelt hierop in door de samenwerking aan te gaan met het vervolgonderwijs, mee te werken aan de totstandkoming van de Greenport Horti Campus en vele andere samenwerkingsverbanden en initiatieven. Op kleinere schaal hebben biologieleraren nascholing gekregen, omdat geconstateerd werd dat er in de biologielessen nauwelijks aandacht was voor plantkunde. En dat in het grootste hightech


23

plantkunde gebied ter wereld. Dit wordt nu samen met Inholland opgepakt. Maar ook op andere manieren kan ISW leerlingen nog bewuster kunnen maken van wat de hoogwaardige tuinbouw te bieden heeft. Zo kunnen docenten nog beter de relaties met bedrijven en omgeving aangaan. De samenwerking bestaat nu vooral op bestuurlijk niveau. Dat is nodig, maar het moet dan ook wel landen in het klaslokaal. De sterke band met bedrijfsleven behouden De sterke band met het bedrijfsleven is een van de bijzondere krachten van ISW, die gekoesterd moet worden. Het levert bijvoorbeeld in het vmbo een enorme hoeveelheid convenanten op met het bedrijfsleven, wat resulteert in extra middelen (bijv. Techniekpact) en in heel veel mogelijkheden voor leerlingen. Dit is het voordeel van Westland boven omringende regio’s als Den Haag, waar scholen moeite hebben voldoende stageplekken te vinden. Daarnaast moet ISW de leerlingen bagage meegeven, ze leren om met een brede blik naar de wereld te kijken en ze zo voorbereiden op de huidige en toekomstige kennissamenleving. Daar zit soms wel een spanningsveld. Een respondent zegt hierover: ‘In het mbo tellen de uren van docenten uit het bedrijfsleven niet mee. Dat is niet bevorderlijk voor de aansluiting tussen onderwijs en arbeidsmarkt.’


24

4

Opzet en methoden

Voor dit onderzoek is gebruik gemaakt van bestaande gegevens, zijn groepsgesprekken gehouden en zijn er internet enquêtes uitgezet onder diverse groepen. In dit hoofdstuk worden kort de verschillende methoden besproken. Deskresearch De kwaliteit van het onderwijs is in kaart gebracht met behulp van een analyse van de bestaande gegevens van de zogenaamde opbrengstenkaarten van alle vestigingen van ISW over de periode 2005-2015. Daarnaast is gebruik gemaakt van de data uit de ‘vsvverkenner’ (www.vsvverkenner.nl), waarmee het percentage voortijdig schoolverlaters in kaart is gebracht. Om te bepalen uit welke gemeenten leerlingen van ISW komen is gebruik gemaakt van de openbare data van de Dienst Uitvoering Onderwijs (DUO). Internet enquêtes Daarnaast zijn er internet enquêtes uitgezet onder ouders, het primair- en vervolgonderwijs, maatschappelijke partners, werkgevers en vertegenwoordigers van de gemeente Westland. In onderstaande tabel is de populatie en de respons van de verschillende groepen weergegeven. Tabel 4.1

Populatie en respons per groep

Groep

Populatie

Respons

Responspercentage

Gemeenten

28

9

32%

Maatschappelijke partners

78

29

37%

Ouders

3769

1143

30%

Primair onderwijs

162

39

24%

Vervolgonderwijs

25

15

60%

Werkgevers

5

3

60%

Ondanks de hoge responspercentages is voor sommige groepen de respons in absolute getallen nog steeds te laag om deze afzonderlijk te analyseren. Om die reden is besloten om de respons van gemeenten, maatschappelijke partners en werkgevers samen te voegen. In de rapportage wordt deze samengevoegde groep aangeduid als de maatschappelijke omgeving. Wel zijn nog enkele losse grafieken opgenomen van respondenten uit het primair en het vervolgonderwijs. Groepsgesprekken Om inhoudelijk de diepte in te gaan is een aantal groepsgesprekken gevoerd met ouders, lokale bestuurders en werkgevers in de regio Westland. Een lijst van de gesproken personen vindt u in de bijlage.


25

Bijlagen

Lijst van gesproken personen: Naam

Rol

Marga de Goeij

wethouder

Steward Smith

ambtenaar

Ulbe Spaans

gemeenteraad

Marcel Kester

VNO/ NCW

Arjo Riedijk

bedrijf/convenant

Desiree Curfs

zorg en werk

Sylvia Vollebregt

welzijn Westland

Piet Vreugdenhil

primair onderwijs

Jos van den Ende

primair onderwijs

Hans Ligtenberg

hoger beroepsonderwijs

Bert de Jong

middelbaar beroepsonderwijs

Marko Schuit

ouder

Johan Huizenga

ouder

Bob van der Graft

ouder

Patricia Wiegman

maatschappelijk werk


26

Postbus 4175 3006 AD Rotterdam Nederland

Watermanweg 44 3067 GG Rotterdam Nederland

T 010 453 88 00 F 010 453 07 68 E [email protected]

W www.ecorys.nl


27

Onderzoek toekomst voortgezet onderwijs in Westland

Recommend Documents