Ondersteuningsplannen in de gehandicaptenzorg: beschouwingen en perspectief

Ondersteuningsplannen in de gehandicapten zorg: beschouwingen en perspectief

OPINIE

M.A. Herps, W.H.E. Buntinx en L.M.G. Curfs

Inleiding

1 Ondersteuningsplan en hulpbronnen

In een artikel in het NTZ (juni 2010) be-

Er zijn verschillende manieren om naar het

schreven de auteurs de ontwikkelingen rond

begrip ‘individuele ondersteuningsplannen’ te

het ondersteuningsplan in Nederland. Het

kijken. De eerste mogelijkheid is om het begrip

ontstaan, de weten regelgeving, de percep-

te duiden binnen een wetenschappelijk kader.

tie van het ondersteuningsplan door verschil-

Voor de zorg voor mensen met een verstan-

lende partijen en de positionering in het hui-

delijke beperking is het model van de Ameri-

dige kwaliteitsbeleid werden nader toegelicht

can Association on Intellectual and Develop-

(Herps, Buntinx & Curfs, 2010). In deze bij-

mental Disabilities (AAIDD) een beproefd en

drage vervolgen de auteurs de discussie met

internationaal gedragen kader. Daarin is het

enkele beschouwingen. Daartoe wordt het

begrip ‘ondersteuning’ gedefinieerd als: ‘Re-

ondersteuningsplan geplaatst tegen de ach-

sources and strategies that aim to promote

tergrond van veranderingen in de zorgcontext

the development, education, interests, and

en wordt gekeken naar mogelijke toekomstige

personal well-being of a person and that en-

ontwikkelingen. Als zorgcontext wordt uitge-

hance individual functioning’ (Schalock et al.,

gaan van zowel wetenschappelijke informatie

2010, p. 110). Deze omschrijving is breed en

als van beleid en praktijk van de zorg.

niet beperkt tot de diensten die een gespecia-

Na een korte beschouwing over het concept

liseerde zorgorganisatie biedt. Een ondersteu-

‘individueel ondersteuningsplan’ komt het

ningsplan zou in dit kader over meer moeten

ondersteuningsplan in de context van zorgor-

gaan dan de diensten, die een zorgorganisatie

ganisaties, begeleiders, en cliënten ter sprake.

biedt. In het ondersteuningsmodel zoals door

Daarna worden enkele implicaties van zorg-

Thompson et al.(2009) weergegeven vindt het

ontwikkelingen voor het ondersteuningsplan

opstellen van het individuele ondersteunings-

belicht en hoe daarop kan worden gereageerd.

plan plaats na het vaststellen van de onder-

Tot slot volgt een reflectie met enkele conclu-

steuningsbehoeften van de persoon. Daarbij

sies.

wordt zowel gekeken naar subjectieve ondersteuningsbehoeften (wensen, ambities, doelen,

110

NTZ 2-2011


verwachtingen van de persoon) als naar ob-

voor de afspraken tussen een zorgorganisatie

jectieve ondersteuningsbehoeften (wat door

en cliënt. In de definitie van het begrip ‘onder-

professionals nodig wordt geacht). Bij het op-

steuning’ zagen we echter dat ondersteuning

stellen van het ondersteuningsplan kijkt men

ook door andere actoren kan worden gele-

dan naar de beste strategie (welke doelen, ac-

verd. In de praktijk is dat ook vaak het geval

tiviteiten, welke intensiteit, welke hulpbron-

(denk ondermeer aan ouders, familieleden, in-

nen) voor het geven van een antwoord op de

formele ondersteuners op school, werk, vrije

ondersteuningsbehoeften van de persoon. Met

tijd club). Wanneer een ondersteuningsplan

het oog op inclusie en participatie is het zaak

wordt verengd tot diensten die één zorgorga-

bij het zoeken naar de beste strategie zoveel

nisatie levert, heeft dat consequenties voor de

als mogelijk reguliere vormen van ondersteu-

reikwijdte van het perspectief op ondersteu-

ning te kiezen, zoals geboden door informele

ning en op inzet van hulpbronnen.

ondersteuningsbronnen (zoals het sociale netwerk van familie, vrienden, medeleerlingen, collega’s) en generieke hulpbronnen (bijvoor-

2 Het ondersteuningsplan en zorgorganisaties

beeld huisartsen, paramedici, scholen, be-

Zorg voor mensen met een verstandelijke be-

drijven en verenigingen). Deze hulpbronnen

perking wordt steeds meer een ketenzorg, nu

kunnen, waar nodig, gecombineerd worden

cliënten steeds vaker diensten afnemen bij ver-

met gespecialiseerde ondersteuning. De gespe-

schillende (soorten) organisaties. Mensen met

cialiseerde zorgorganisatie is dan één van de

een verstandelijke beperking wonen in de wijk

hulpbronnen, maar logischerwijs niet altijd de

en maken gebruik van reguliere voorzienin-

enige of de belangrijkste leverancier.

gen. Zij hebben meer zeggenschap over hoe zij PGB-hulpbronnen inzetten. Zij zijn daar-

Een andere manier om naar het begrip ‘indi-

bij niet afhankelijk van de diensten van één

viduele ondersteuningsplannen’ te kijken is

zorgaanbieder. Gebrekkige onderlinge afstem-

door het te plaatsen in de context van de prak-

ming en communicatie tussen verschillende

tijk. Schippers, Van Boheemen & Wielenga

hulpbronnen zorgen voor onduidelijkheden.

(2007) omschrijven het individuele ondersteu-

Vooral met het oog op de toekomst, zal de

ningsplan als ‘Een schriftelijke weergave van

zorgorganisatie steeds meer slechts één van de

het geheel van afspraken over en doelen in de

hulpbronnen zijn, naast reguliere voorzienin-

ondersteuning tussen een cliënt en een zorg-

gen, gemeente en andere partijen.

aanbieder dat gebaseerd is op de gewenste le-

Uit het rapport van de IGZ over de zorg aan

vensinvulling van de cliënt en de professionele

mensen met een lichte verstandelijke beper-

mogelijkheden van de zorgaanbieder’ (Schip-

king (2010) blijkt bijvoorbeeld dat er gemid-

pers, Van Boheemen & Wielenga, 2007, p.4;

deld 15 organisaties betrokken zijn rond een

Besluit Zorgplanbespreking AWBZ, 2009).

LVG-cliënt. Het is noodzakelijk dat deze goed

In deze definitie staat het ondersteuningsplan

met elkaar communiceren en afstemmen. De

NTZ 2-2011

111

Ondersteuningsplannen in de gehandicaptenzorg: beschouwingen en perspectief

IGZ adviseert hiertoe om per cliënt één onder-

ondersteuningsplan opstelt.

steuningsplan op te stellen. Ook rond mensen met een ernstige verstandelijke beperking zijn

4 Het ondersteuningsplan en cliënten

steeds vaker verschillende organisaties betrok-

Om een ondersteuningsplan goed in te kun-

ken. Bijvoorbeeld wanneer iemand ondersteu-

nen vullen, is een dialoog tussen cliënt en

ning bij wonen afneemt bij organisatie X, en

zorgorganisatie nodig. Uit onderzoek blijkt

naar dagbesteding van organisatie Y gaat. Juist

echter dat mensen met een verstandelijke be-

dan zijn onderlinge afstemming en communi-

perking niet altijd goed weten wat een onder-

catie wezenlijk. De vraag dringt zich op hoe het

steuningsplan is en wat het werken hiermee

zit met de coördinatie tussen die ondersteuners

inhoudt (o.a. Dumas, De la Garza, Seay &

vanuit verschillende zorgorganisaties.

Becker, 2002; Williams & Robinson, 2000; Carnaby, 1997). Williams & Robinson (2000)

3 Het ondersteuningsplan en begeleiders

vonden bijvoorbeeld dat sommige cliënten

Voor begeleiders is het is niet eenvoudig om

denken dat hun eigen functioneren tijdens

een ondersteuningsplan te maken. De over

het bespreken van het ondersteuningsplan

het algemeen schriftelijke documenten moe-

centraal staat, in plaats van de geleverde zorg

ten voldoen aan verschillende voorwaarden.

en ondersteuning. Het proces is voor cliënten

Bijvoorbeeld over wat er in moet staan en

vaak abstract, waardoor het moeilijk te be-

hoe het tot stand moet komen. Een knelpunt

grijpen is wat nu precies het doel is en wat

bij het schrijven van ondersteuningsplannen

de stappen daarin zijn (Crocker, 1990). Het

is het SMART formuleren van doelen (IGZ,

feit dat het ondersteuningsplan meestal be-

2009; Mansell & Beadle-Brown, 2004) en

sproken wordt met personen waar de cliënt

het koppelen van doelen aan dagrapportages

een afhankelijkheidsrelatie mee heeft, maakt

(IGZ, 2009; Mansell & Beadle-Brown, 2004;

het voor de meeste cliënten niet gemakkelijker

Radcliffe & Hegarty, 2001). Opvallend is dat

(Greasley, 1995).

medewerkers het ondersteuningsplan zien als

De noodzaak van trainingen en producten

een formeel document; iets dat ‘moet’ maar in

gericht op het hoe en wat van het ondersteu-

de praktijk geen duidelijke functie heeft (o.a.

ningsplan illustreert dat het met name een

Mansell & Beadle-Brown, 2004). In de doel-

instrument is voor professionals, waarbij de

middelrelatie is volgens de begeleiders sprake

cliënt pas volwaardig mee kan doen als hij

van scheefgroei.

op het niveau van deze professionals mee kan

Steeds meer zorgorganisaties stellen mede-

praten. Dit creëert bij voorbaat een ongelijke

werkers aan die zich expliciet bezighouden

uitgangspositie en sluit een grote groep cliën-

met het opstellen van ondersteuningsplannen.

ten uit van actieve betrokkenheid bij het eigen

Een cliënt is dan in mindere mate afhankelijk

ondersteuningsplan.

van deze persoon dan wanneer een medewerker van de eigen woning of dagbesteding het

112

NTZ 2-2011


5 Effectiviteit van ondersteuningsplannen Onderzoek naar de effectiviteit van onder-

plannen in de gehandicaptenzorg continu in ontwikkeling lijken te zijn.

steuningsplannen ontbreekt vrijwel geheel. De schaars beschikbare onderzoeken zijn veelal

6 De gehandicaptenzorg in ontwikkeling

binnen één zorgorganisatie uitgevoerd, wat

De inrichting van zorg en ondersteuning voor

het lastig maakt de resultaten te generalise-

mensen met een verstandelijke beperking ver-

ren. Het onderzoek is veelal kwalitatief van

andert. Belangrijke ontwikkelingen doen zich

aard, onderling slecht te vergelijken en kent

nu voor op het gebied van participatie en in-

methodologische tekortkomingen. Ook richt

clusie, versterken van de regie van de cliënt,

het onderzoek zich op één of enkele factoren

marktwerking in de zorg, en de bekostiging

gerelateerd aan het planningsproces, in plaats

van zorg (Herps, Buntinx & Curfs, 2010).

van op uitkomsten (Rudkin & Rowe, 1999).

Een praktijktrend is de opmars van het digi-

Uit een systematische review van Claes et al.

tale werken. Steeds vaker stappen zorgorga-

(2010) blijkt dat het werken met ‘person-cen-

nisaties over naar digitale dossiervorming en

tered planning’ methoden (zoals Persoonlijke

digitale ondersteuningsplannen. Het werken

Toekomstplanning) een positieve impact heeft

met een Elektronisch Cliëntendossier (ECD)

op de persoonlijke uitkomsten van mensen

waaraan het ondersteuningsplan wordt ge-

met verstandelijke beperkingen. Deze impact

koppeld, wint terrein. Dit heeft een aantal

is echter erg klein en afhankelijk van een veel-

voordelen. Ten eerste is het efficiënter om

heid aan factoren. Het is opvallend dat, in

digitaal te werken, vooral wanneer verschil-

een tijd waarin evidence-based werken steeds

lende professionals binnen de zorgorganisa-

meer de norm wordt, er zoveel nadruk ligt op

tie in hetzelfde dossier kunnen werken. Een

individuele ondersteuningsplannen zonder dat

ander voordeel is dat alleen die informatie

daar voldoende bewijs voor lijkt te zijn.

ingevuld hoeft te worden, die voor die indivi-

In de eisen die verschillende partijen in Ne-

duele cliënt van toepassing is. Verder bestaat

derland aan het ondersteuningsplan stellen,

de mogelijkheid om veelvoorkomende doe-

zijn geen eisen opgenomen over de (aantoon-

len binnen de zorgorganisatie alvast voor te

bare) effectiviteit van het ondersteuningsplan.

formuleren. De medewerker hoeft dan alleen

De Inspectie voor de Gezondheidszorg stelt

nog maar aan te vinken of dat doel voor die

bijvoorbeeld dat het van belang is dat zorgor-

persoon ook van toepassing is. Het werken

ganisaties eerst voldoen aan procedurele voor-

met digitale plannen kan ook voordelen bie-

waarden, alvorens de uitkomsten van zorg

den voor de cliënt zelf. Zo zijn er toepassingen

en ondersteuning zichtbaar te maken (IGZ,

waarin de cliënt aan kan geven wie hij of zij

2009). Men kan zich afvragen of dit punt ooit

is, wat hij leuk vindt, waar hij aan wil werken,

bereikt wordt, omdat verwachtingen met be-

etcetera. Meestal bevatten deze applicaties

trekking tot het werken met ondersteunings-

ook de mogelijkheid om gemakkelijk foto’s,

NTZ 2-2011

113


pictogrammen of geluiden toe te voegen. Op

cliënt richt en geen band met of belang bij de

deze manier kan het ondersteuningsplan van

zorgaanbieder heeft. Vanuit een onafhanke-

een cliënt dus echt gaan over de wensen en

lijke positie kan samen met de cliënt worden

behoeften van de cliënt.

bekeken (1) wat de problemen zijn; (2) wat de ondersteuningsbehoeften zijn; (3) hoe een

7 Ondersteuning als professioneel proces

zo goed mogelijk bij de persoonlijke situatie

In het ondersteuningsmodel van Thompson

passende ondersteuningsstrategie kan worden

et al. (2009) volgt de planning van ondersteu-

gepland en op welke zorgorganisatie(s) even-

ning na een fase van verduidelijking van de

tueel beroep wordt gedaan. Een dergelijke

ondersteuningsbehoeften. Ondersteuningsbe-

partij kan ook zorg en ondersteuning vanuit

hoeften hangen echter samen met beperkin-

verschillende hulpbronnen coördineren en is

gen in het functioneren. Het onderzoeken van

goed geplaatst om bijvoorbeeld zorgindicaties

deze functioneringsbeperkingen (diagnostiek

aan te vragen. Ook kan deze partij een rol spe-

en assessment) gaat derhalve nog vooraf aan

len bij het evalueren van de uitkomsten van

het onderzoek van ondersteuningsbehoeften.

het ondersteuningsplan. De persoon met een

Na de fase van planning volgt de fase van

verstandelijke beperking krijgt hierdoor een

uitvoering: het daadwerkelijk geven van on-

sterkere positie.

dersteuning. Dat gebeurt binnen een cyclus waarin men regelmatig met elkaar de uitvoe-

8 Discussie

ring volgt en evalueert. Los van de vraag of

De voorgaande beschouwingen leiden tot

het plan goed is uitgevoerd staat de vraag wat

enkele tentatieve conclusies. Ondersteuning

het effect van de gegeven ondersteuning op de

dient gericht te zijn op het bevorderen van

kwaliteit van bestaan van de persoon is. Dit is

de kwaliteit van het bestaan. Het ondersteu-

de laatste fase van het ondersteuningsproces:

ningsplan is daarbij een hulpmiddel. Mensen

evaluatie van uitkomsten. In figuur 1 staan

met verstandelijke beperkingen zijn erbij ge-

deze fasen van het professionele ondersteu-

baat dat zo veel als mogelijk gebruik wordt

ningsproces schematisch weergegeven.

gemaakt van alle relevante hulpbronnen voor

Opvallend is dat in de huidige situatie één

hun ondersteuning. Uiteraard is hierbij aan-

en dezelfde organisatie vaak alle fasen in dit

dacht voor de financiële context vereist. Ook

proces uitvoert, namelijk de zorgaanbieder.

dienen mensen met verstandelijke beperkin-

Dit roept de vraag op of diagnostiek en on-

gen zo veel als mogelijk in staat te worden ge-

derzoek van ondersteuningsbehoeften (samen:

steld de regie te voeren over hun eigen bestaan

vraagverduidelijking) en het opstellen van het

en de manier waarop zij worden ondersteund.

individuele ondersteuningsplan niet (beter)

Het individueel ondersteuningsplan is daarbij

zouden kunnen gebeuren door een partij die

een hulpmiddel, een ‘strategisch instrument’,

zich alleen op het belang van de individuele

dat rekening moet houden met mogelijkheden,

114

NTZ 2-2011


Figuur 1: Ondersteuningsproces (naar Buntinx & Schalock, 2010)

maar ook met beperkingen, met belemmerin-

Het opperen van een andere werkwijze rond

gen, maar ook met kansen in de omgeving.

individuele ondersteuningsplannen roept uiteraard ook vragen op. Een eerste vraag is

De horizon van het individuele ondersteu-

waarom iets veranderen wat nu helder lijkt?

ningsplan is in de huidige praktijk teveel

Immers een ondersteuningsplan is een schrif-

beperkt tot de ‘zorgleverancier’, de zorgaan-

telijke weergave van de afspraken die tussen

bieder. Daarmee verdwijnen andere mogelijk-

een zorgorganisatie en een cliënt zijn gemaakt.

heden uit het gezichtsveld. Soms is men van

Uit het eerder genoemde onderzoek (Herps et

mening dat een individueel ondersteunings-

al., 2010) en uit de voorafgaande beschou-

plan de ‘invulling’ of de ‘uitwerking’ is van

wingen blijkt echter dat het maar de vraag

een zorgzwaartepakket. De vraag is of dit

is of het huidige werken met ondersteunings-

niet een te beperkte visie is en of dit niet de

plannen helder is.

toegang tot voor de persoon relevante hulp-

Een tweede vraag die het oproept is of de

bronnen en het houden van de regie over eigen

voorgestelde manier van werken niet leidt tot

leven inperkt. Kijkend naar de onderdelen in

nog meer administratie en bureaucratie. Voor

het professionele ondersteuningsproces is een

zorgleveranciers kan het echter betekenen dat

andere werkwijze voorstelbaar met een an-

er minder druk ligt wanneer vraagverduide-

dere taakverdeling van betrokkenen. Dit laat

lijking, opstellen en evalueren van het onder-

onverlet dat afspraken tussen cliënt en een

steuningsplan een taak zou zijn voor een neu-

bepaalde zorgleverancier duidelijk worden

trale organisatie.

vastgelegd, maar de vraag is of dit hetzelfde is

Een derde vraag die gesteld kan worden

als het ontwikkelen, plannen en coördineren

is of de voorgestelde manier van werken ge-

van ondersteuning in de volle breedte van de

schikt is voor de brede doelgroep mensen met

ondersteuningsbehoeften en –kansen voor de

een verstandelijke beperking. Er zijn cliënten

betreffende persoon.

die nagenoeg volledige zorg en ondersteuning

NTZ 2-2011

115


ontvangen van één zorgorganisatie en voor

Correspondentie-adres:

wie het niet goed anders mogelijk of wenselijk

Vilans, postbus 8228, 3503 RE Utrecht.

zou zijn. Ook voor deze groep cliënten kan het

Telefoon : 030-789 24 74.

waardevol zijn om de planning van ondersteu-

Email : [email protected]

Marjolein

Herps,

ning buiten de zorgleverancier te leggen. Het voordeel zou zijn dat hun belangen door een onafhankelijke instantie behartigd worden. Ook is het voor deze groep niet uitgesloten dat er in de toekomst meer gebruik gemaakt gaat worden van andere hulpbronnen dan de professionele zorgorganisatie. In het eerder genoemde rapport van de IGZ (2010) wordt voorgesteld om voor mensen met een lichte verstandelijke beperking één ondersteuningsplan te ontwikkelen, waarin alle partijen bij elkaar komen en met elkaar afstemmen. De IGZ laat daarbij in het midden welke partij hierin de regie moet nemen. Het is de moeite waard om een dergelijke manier van werken nader te onderzoeken en te testen, en niet alleen bij mensen met een lichte verstandelijke beperking. Auteurs: Drs. M.A. Herps is als promovendus verbonden aan het Gouverneur Kremers Centrum en werkzaam bij Vilans. Dr. W.H.E. Buntinx is senior onderzoeker bij Maastricht University - Gouverneur Kremers Centrum. Prof. Dr. L.M.G. Curfs is hoogleraar Verstandelijke Handicap, Maastricht University en directeur van het Gouverneur Kremers Centrum.

116

Literatuur Buntinx, W.H.E. & Schalock, R.L. (2010). Models of disability, quality of life, and individualized supports. Journal of Policy and Practice in Intellectual Disabilities, 7(4), pp. 283-294. Carnaby, S. (1997).’What do you think?’: a qualitative approach to evaluating individual planning services. Journal of Intellectual Disability Research, 41(3), pp. 225-231. Claes, C., Van Hove, G., Vandevelde, S., Van Loon, J., & Schalock, R.L. (2010). Person-centered planning: analysis of research and effectiveness. Intellectual and Developmental Disabilities, 48(6), pp. 432-453. Crocker, T.M. (1990). Assessing client participation in mental handicap services: a pilot study. The British Journal of Mental Subnormality, 36(2), pp.98-107. Dowling, S., Manthorpe, J., & Cowley, S. (2007). Working on person-centered planning: from amber to green light? Journal of Intellectual Disabilities, 11, pp. 65-82. Dumas, S., De La Garza, D., Seay, P., & Becker, H. (2002). “I don’t know how they made it happen, but they did”. Efficacy perceptions in using a person-centered planning process. In: Holburn, S. & Vietze, P.M. (Eds.), Person-Centered Planning. Research, practice and future directions. Baltimore: Paul Brookes Publishing. Herps, M.A., Buntinx, W.H.E., & Curfs, L.M.G. (2010). Ontwikkelingen in het ondersteuningsplan in Nederland. NTZ, 36(2), p.111-136. Inspectie voor de Gezondheidszorg (2007). Verantwoorde zorg voor gehandicapten onder druk. Toets op risico’s in de 24-uurszorg voor mensen met een verstandelijke beperking 2006-2007. Den Haag: IGZ. Inspectie voor de Gezondheidszorg (2009). Verbeterkracht gehandicaptenzorg in beeld. Eindrapport van de follow-up van het geïntensiveerde toezicht in de 24-uurszorg aan mensen met een verstandelijke beperking. Den Haag: IGZ. Inspectie voor de Gezondheidszorg (2010). Gebrekkige indicatiestelling en samenwerking bedreiging voor kwaliteit van zorg voor licht verstandelijk gehandicapten. Den Haag: IGZ.

NTZ 2-2011


Mansell, J. & Beadle-Brown, J. (2004). Person-centered planning or person-centered action? Policy and practice in intellectual disability services. Journal of Applied Research in Intellectual Disabilities, 17, pp. 1-9. Radcliffe, R. & Hegarty, J.R. (2001). An audit approach to evaluating individual planning. British Journal of Developmental Disabilities, 47(93), pp. 87-97. Rudkin, A. & Rowe, D. (1999). A systematic review of the evidence base for lifestyle planning in adults with learning disabilities: implications for other disabled populations. Clinical Rehabilitation, 13, pp. 363-372. Schalock, R.L., Borthwick-Duffy, S.A., Bradley, V.J., Buntinx, W.H.E., Coulter, D.L., Craig, E.M., Gomez, S.C., Lachapelle, Y., Luckasson, R., Reeve, A., Shogren, K.A., Snell, M.E., Spreat, S., Tassé, M.J., Thompson, J.R., Verdugo-Alonso, M.A., Wehmeyer, M.L., & Yea-

NTZ 2-2011

ger, M.H. (2010). Intellectual Disability: Definition, Classification, and Systems of Supports (Eleventh edition).Washington, D.C.: AAIDD. Stancliffe, R.J., Hayden, M.F., & Lakin, K.C. (1999). Effectiveness and quality of individual planning in residential settings: an analysis of outcomes. Mental Retardation, 37(2), pp. 104-116. Thompson, J.R., Bradley, V.J., Buntinx, W.E., Schalock, R.L., Shogren, K.A., Snell, M.E. et al.(2009). Conceptualizing supports and the support needs of people with intellectual disability. Intellectual and developmental disabilities, 47, 135-146. Williams, V. & Robinson, C. (2000). ‘Tick this, tick that’: the views of people with learning disabilities on their assessments. Journal of Intellectual Disabilities, 4, 293-315.

117


Samenvatting

Summary

Naar aanleiding van een artikel in het

The current paper presents some thoughts

NTZ (juni 2010) over ondersteuningsplan-

about Individual Support Plans (ISP’s),

nen, formuleren de auteurs in dit artikel

following a previous article in this jour-

enkele verdere gedachten over het concept

nal. From a professional perspective, the

ondersteuningsplannen. Vanuit een weten-

ISP should encompass more than just the

schappelijk kader (AAIDD model) zou het

services of a particular support organisa-

ondersteuningsplan over meer moeten gaan

tion. However, the definition as used in

dan de diensten van een zorgaanbieder. De

The Netherlands narrows the ISP to the

definitie die in Nederland gebruikt wordt,

agreements between a client and a specific

verengt het ondersteuningsplan echter tot

support organisation. The current use of

de afspraken tussen een cliënt en een zorg-

ISP’s in The Netherlands raises some issues

aanbieder. Door de huidige manier van

of concern. The service provider becomes

werken met ondersteuningsplannen kun-

more and more part of a more elaborate

nen moeilijkheden ontstaan. De zorgaan-

chain of support services, both profes-

bieder wordt steeds meer onderdeel van een

sional and non-professional. This raises

keten, waardoor behoefte aan coördinatie

the question of an appropriate coordi-

toeneemt. Daarnaast wordt het werken met

nation. Furthermore, working with ISP’s

ondersteuningsplannen steeds ingewikkel-

becomes more complex, resulting in the

der waardoor de doel-middel relatie onder

appointment of specialised workers who

druk komt te staan. In sommige organisa-

are responsible for writing ISP’s. Research

ties worden medewerkers ingezet die zich

shows that people with intellectual disabili-

vooral of vrijwel uitsluitend bezig houden

ties (ID) have seldom a clear understand-

met het opstellen van ondersteuningsplan-

ing as to the meaning of the ISP. Another

nen. Uit onderzoek blijkt dat cliënten niet

issue of concern is that there seems to be

altijd goed weten wat een ondersteunings-

hardly any empirical evidence support-

plan inhoudt en wat het voor hen betekent.

ing the effectiveness of ISP’s. Current and

Verder ontbreekt het aan empirisch bewijs

future developments place new demands

voor de effectiviteit van ondersteunings-

and expectations on the care for people

plannen. Het ondersteuningsplan kan een

with ID. This implies another function for

andere rol kan krijgen door verschuivingen

the ISP. Since the ISP should encompass

in de gestelde eisen en verwachtingen aan

more than professional services, it can be

de gehandicaptenzorg. Indien het gaat om

argued that a service provider organisation

ondersteuning in brede zin, is het de vraag

may not be a sufficiently independent agent

of de ontwikkeling, het beheer en de evalu-

to integrate the development, management

atie dient te gebeuren bij een zorgaanbieder.

and evaluation of the ISP.

118

NTZ 2-2011

Ondersteuningsplannen in de gehandicaptenzorg: beschouwingen en perspectief

Recommend Documents