ONDERNEMING EN FINANCIEEL TOEZICHT

ONDERNEMING EN FINANCIEEL TOEZICHT

onder redactie van Prof. mr. D. Busch Prof. mr. D.R. Doorenbos Prof. mr. drs. C.M. Grundmann-van de Krol Prof. mr. R.H. Maatman Prof. mr. M.P. Nieuwe Weme Prof. mr. W.A.K. Rank

Serie Onderneming en Recht deel 57 (tweede druk)

KLUWER - DEVENTER - 2010

INHOUDSOPGAVE

Woord vooraf bij de eerste druk

XXXI

Woord vooraf bij de tweede druk

XXXIII

Afkortingenregister

XXXV

ALGEMEEN HOOFDSTUK 1 Inleiding D. Busch, D.R. Doorenbos, C.M. Grundmann-van de Krol, R.H. Maatman, M.P. Nieuwe Weme, W.A.K. Rank

1

1. 2. 3.

1 2 3

Inleiding en verantwoording Indeling en inhoud van dit boek Slot

HOOFDSTUK 2 De doelstellingen van de Wft M.P. Boots, S.E. Eisma, D. Schoenmaker 2.1 2.2 2.3 2.4 2.5 2.6 2.7

Inleiding Financiële markten De economische achtergrond van financieel toezicht De afweging: wel of geen financieel toezicht? De verschillende soorten toezicht Financieel toezicht op grond van de Wft Conclusie

5

5 6 9 13 15 16 20

HOOFDSTUK 3 Van sectoraal naar prudentieel/gedragstoezicht H.V. Oppelaar

23

3.1 3.2 3.3

23 23

3.4 3.5

Inleiding Sectoraal toezichtmodel Effectenrecht introduceert een functioneel element in het sectorale model Heroverweging van het sectorale model Het ontstaan van het Nederlandse model

25 29 34

Inhoudsopgave

3.6

Het sluitstuk: de afbakening prudentieel/gedragstoezicht in de Wft

41

HOOFDSTUK 4 Structuur van de Wft R.K. Pijpers

51

4.1 4.2 4.3

51 52 64 64 65 67 69 71 72 74 74

4.4

4.5

Inleiding Schematisch overzicht Structuur van de wet 4.3.1 Inleiding 4.3.2 Algemeen deel 4.3.3 Deel Markttoegang financiële ondernemingen 4.3.4 Deel Prudentieel toezicht financiële ondernemingen 4.3.5 Deel Gedragstoezicht financiële ondernemingen 4.3.6 Deel Gedragstoezicht financiële markten Structuur van de lagere regelgeving 4.4.1 Inleiding 4.4.2 Algemene maatregelen van bestuur, ministeriële regelingen en beleidsregels 4.4.3 Toezichthouder- en beleidsregels Ter afsluiting

74 75 76

HOOFDSTUK 5 Kernbegrippen Wft I F.M. Schlingmann

81

5.1

81

5.2

VI

Inleiding 5.1.1 Het begrippenapparaat als 'tooi' voor inzichtelijke toezichtregelgeving 5.1.2 Waar is het begrippenapparaat te vinden? 5.1.3 Draagt het begrippenapparaat daadwerkelijk bij aan inzichtelijkheid? 5.1.4 Een poging tot inzichtelijke behandeling van enkele kernbegrippen 'Aanbieders' 5.2.1 Aanbieden 5.2.1.1 De definitie in art. 1:1 Wft 5.2.1.2 Reikwijdte ten opzichte van financiële ondernemingen 5.2.1.3 Reikwijdte ten opzichte van aanbieden van effecten aan het publiek 5.2.1.4 Wfd en Wtb; aansluiting bij het civielrechtelijke aanbod; afbakening ten opzichte van de activiteiten van tussenpersonen

81 81 82 83 84 84 84 85 86

88

Inhoudsopgave

5.3

5.2.1.5 Uitbreiding reikwijdte 5.2.1.6 Tussenstap 5.2.2 Financiëledienstverleners 5.2.2.1 Adviseren 5.2.2.2 Bemiddelen 5.2.2.3 Herverzekeringsbemiddelen en optreden als (onder)gevolmachtigde agent 5.2.3 Beleggingsondernemingen 5.2.3.1 Inleiding 5.2.3.2 Verlenen van een beleggingsdienst 5.2.3.3 Verbonden agent 5.2.3.4 Verrichten van een beleggingsactiviteit 5.2.3.5 Beleggingsonderneming met systematische interne afhandeling 5.2.4 Betaaldienstverlener 5.2.4.1 Inleiding 5.2.4.2 Betaaldienst 5.2.5 Banken en verzekeraars 5.2.5.1 Inleiding 5.2.5.2 Bank 5.2.5.3 Verzekeraar 5.2.6 Financiële onderneming 'catches all' 5.2.7 Tot slot: toekomstige wijzigingen 'Afnemers' Consument 5.3.1 5.3.2 Cliënt 5.3.3 Gekwalificeerde belegger 5.3.3.1 De definitie: wetsgeschiedenis 5.3.3.2 Toepassingsgebied van gekwalificeerde belegger 5.3.3.3 Vergunninghouders of anderszins gereglementeerde rechtspersonen of vennootschappen 5.3.3.4 Enig ondernemingsdoel: beleggen in effecten 5.3.3.5 Overheidslichamen, centrale banken, interof supranationale organisaties 5.3.3.6 Als gekwalificeerde belegger geregistreerde kleine ondernemingen 5.3.3.7 Grote ondernemingen 5.3.3.8 Als gekwalificeerde belegger geregistreerde natuurlijke personen 5.3.3.9 Buitenlandse als gekwalificeerde belegger geregistreerde kleine ondernemingen en natuurlijke personen

89 90 91 91 92 93 94 94 94 97 98 100 101 101 102 104 104 104 106 108 110 113 113 114 115 115 116 118 119 119 121 122 122 123 VII

Inhoudsopgave

5.3.4

5.4

5.5

Professionele marktpartij 5.3.4.1 De definitie 5.3.4.2 Toepassingsgebied van professionele marktpartij 5.3.4.3 Uitbreiding in het Besluit definitiebepalingen Wft 5.3.5 Cliënten van beleggingsondernemingen 5.3.5.1 Inleiding 5.3.5.2 In aanmerking komende tegenpartij 5.3.5.3 Professionele belegger 5.3.5.4 Niet-professionele belegger 5.3.6 Om verwarring te voorkomen: de institutionele belegger Producten en diensten 5.4.1 Financieel product; definitie 5.4.2 Beleggingsobject 5.4.3 Betaalrekening, elektronisch geld, krediet, spaarrekening en verzekering Enkele afsluitende opmerkingen

123 123 124 124 127 127 127 129 130 130 131 131 132 133 134

HOOFDSTUK 6 Kernbegrippen Wft II R.P. Raas

137

6.1 6.2

137

6.3

6.4

6.5

VIII

Inleiding Financieel product, financieel instrument en effect: systematiek Financieel product 6.3.1 Inleiding 6.3.2 Betekenis Financieel instrument 6.4.1 Inleiding 6.4.2 Effect 6.4.3 Geldmarktinstrument 6.4.4 Recht van deelneming in een beleggingsinstelling, niet zijnde effect 6.4.5 Afgeleide instrumenten - algemeen 6.4.6 Grondstoffenderivaat 6.4.7 Credit default swap 6.4.8 Contract for difference 6.4.9 Overige derivaten 6.4.10 Betekenis Effecten 6.5.1 Inleiding 6.5.2 Met aandelen gelijk te stellen waardebewijzen

138 141 141 142 143 143 145 145 146 146 149 152 153 153 155 157 157 158

Inhoudsopgave

6.6

6.5.3 6.5.4 6.5.5 Slot

Verhandelbaar Conversierechten Rechten van deelneming in een beleggingsinstelling

159 161 162 164

FINANCIËLE ONDERNEMINGEN HOOFDSTUK 7 Solvabiliteitsvereisten onder de Wft M.G. van 't Westeinde

167

7.1

167 167 168 169 170 170 170 171 171 172 172 172

7.2

7.3

7.4

Inleiding en afbakening 7.1.1 Algemeen 7.1.2 Prudentieel toezicht 7.1.3 Solvabiliteit Basisverplichting: art. 3:57 Wft 7.2.1 Basisverplichting 7.2.2 Uitdrukking van aan te houden solvabiliteit 7.2.3 Meldingsplicht 7.2.4 Ontheffing 7.2.5 Aanvullende eisen Nadere uitwerking art. 3:57 Wft 7.3.1 Besluit prudentiële regels Wft 7.3.2 Implementatie van de CRD via het Besluit implementatie kapitaalakkoord Bazel 2 7.3.3 Aanpassingen van Bazel 2 en de CRD: CRD II 7.3.4 Toekomstige verdere aanpassingen van de CRD: CRD III, CRD IV en CRD V 7.3.5 Solvency II Vaststelling benodigde solvabiliteit (financiële ondernemingen niet zijnde verzekeraars) 7.4.1 Minimumomvang solvabiliteit 7.4.2 Samenstelling van toetsingsvermogen 7.4.3 Hybride kapitaalinstrumenten 7.4.4 Minimaal vereiste omvang van toetsingsvermogen 7.4.5 Solvabiliteitsvereiste voor kredietrisico 7.4.6 Methoden voor berekening solvabiliteit kredietrisico 7.4.7 Kredietrisicovermindering 7.4.8 Securitisatie 7.4.9 Aanpassingen voor securitisatie in CRD II 7.4.10 Verdere aanpassingen voor (her)securitisatie in CRD Hl 7.4.11 Grote posities 7.4.12 Aanpassingen voor grote posities in CRD II 7.4.13 Solvabiliteitsvereiste voor marktrisico

173 175 177 179 179 179 180 181 184 185 186 190 194 197 204 205 206 208 IX

Inhoudsopgave

7.4.14 7.4.15 7.4.16 7.4.17

7.5

7.6

Methoden voor berekening solvabiliteit marktrisico De minimis-vrijstelling Solvabiliteitsvereiste voor operationeel risico Methoden voor berekening solvabiliteit operationeel risico Vaststelling benodigde solvabiliteit (verzekeraars) 7.5.1 Minimumomvang solvabiliteit 7.5.2 Berekening minimaal vereiste omvang van solvabiliteitsmarge 7.5.2.1 Levensverzekeraars 7.5.2.2 Natura-uitvaartverzekeraars 7.5.2.3 Schadeverzekeraars 7.5.3 Solvency II: minimum omvang solvabiliteit 7.5.4 Toereikende technische voorzieningen 7.5.5 Solvency II: toereikende technische voorzieningen 7.5.6 Samenstelling van solvabiliteitsmarge 7.5.7 Solvency II: dekking van solvabiliteitskapitaalsvereiste Afsluiting

HOOFDSTUK 8 Kredietinstellingen C.W.M. Lieverse 8.1

8.2

8.3

X

209 209 209 210 211 211 212 212 212 213 213 214 214 215 216 217 221

Afbakening 221 8.1.1 Het begrip 'kredietinstelling' 221 8.1.2 Het begrip 'bank' 221 8.1.3 Het begrip 'elektronischgeldinstelling' 227 Markttoegang 228 8.2.1 De vergunningplicht van een in Nederland gevestigde bank 228 8.2.2 Een vrijwillige vergunning 232 8.2.3 Toegang tot de Nederlandse markt en de toegang tot buitenlandse markten voor Nederlandse banken 233 8.2.4 De vergunningplicht van de elektronischgeldinstelling 233 8.2.5 Toegang tot de Nederlandse markt en de toegang tot buitenlandse markten voor Nederlandse elektronischgeldinstellingen 236 Doorlopend prudentieel toezicht en gedragstoezicht 237 8.3.1 Het doorlopende prudentieel toezicht op een bank 237 8.3.2 Het doorlopende toezicht op de elektronischgeldinstelling 245 8.3.3 Het gedragstoezicht op banken 245

Inhoudsopgave

HOOFDSTUK 9 Verzekeraars W.M.A. Kalkman, ].]. Rijkels, R. Tielenburg 9.1 9.2

9.3

9.4

249

Inleidende opmerkingen 249 Toegang tot de Nederlandse markt voor verzekeraars met zetel in Nederland 252 9.2.1 Vergunning van DNB 252 9.2.2 Rechtsvorm, branches en nevenactiviteiten 255 9.2.3 De deskundigheid van de personen die belast zijn met het dagelijks beleid 258 9.2.4 De betrouwbaarheid van de personen die belast zijn met het beleid 259 9.2.5 Integere bedrijfsvoering 261 9.2.6 Het minimum aantal personen dat het dagelijks beleid bepaalt en de plaats van waaruit zij hun werkzaamheden verrichten 262 9.2.7 De zeggenschapstructuur 262 9.2.8 De inrichting van de bedrijfsvoering 263 9.2.9 Raad van Commissarissen 267 9.2.10 Het minimum eigen vermogen 267 9.2.11 Solvabiliteit en technische voorzieningen 268 9.2.11.1 Solvabiliteit 268 9.2.11.2 Technische voorzieningen 269 9.2.12 Boekhouding en rapportage 270 Toegang tot buitenlandse markten voor verzekeraars met zetel in Nederland via dienstverrichting en via een bijkantoor 272 9.3.1 Single license en home country control 272 9.3.2 Het sluiten van verzekeringen via een buiten Nederland gevestigd bijkantoor 274 9.3.2.1 Begrip bijkantoor 274 9.3.2.2 Openen bijkantoor door Nederlandse verzekeraar in andere lidstaat; notificatieprocedure 274 9.3.2.3 Vertegenwoordiger 278 9.3.3 Het sluiten van verzekeringen in het kader van het verrichten van diensten 279 9.3.3.1 Verrichten van diensten 279 9.3.3.2 Notificatieprocedure 280 9.3.4 Informatieverplichtingen voor verzekeraars die via een bijkantoor of in dienstverrichting verzekeringen afsluiten 282 9.3.5 Samenwerking met buitenlandse toezichthouders 283 Portefeuilleoverdracht 284 9.4.1 Algemene opmerkingen 284 XI

Inhoudsopgave

9.5

9.6

9.7

XII

Overdracht zonder instemming van DNB 9.4.2 Fusie en splitsing 9.4.3 9.4.4 Informatieverstrekking aan DNB 9.4.5 Toetsingscriteria 9.4.6 Verzetprocedure bij levensverzekeringen 9.4.7 Publicatie Opzeggingsmogelijkheid bij schadeverzekeringen 9.4.8 Informatieplichten van de verzekeraar, de accountant en de actuaris aan DNB Meldingsplicht van de verzekeraar 9.5.1 9.5.2 Meldingsplicht van de accountant 9.5.3 Meldingsplicht van de actuaris 9.5.4 Handhaving door DNB 9.5.4.1 Aanwijzing 9.5.4.2 Stille curator 9.5.4.3 Onbevoegd verklaren accountant en actuaris 9.5.4.4 Last onder dwangsom 9.5.4.5 Bestuurlijke boete 9.5.5 Publicatiemogelijkheden van DNB 9.5.5.1 Algemene opmerkingen 9.5.5.2 Openbare waarschuwing 9.5.5.3 Publicatie van boete of last onder dwangsom Bijzondere maatregelen ten aanzien van verzekeraars in problemen 9.6.1 Algemene opmerkingen 9.6.2 Herstelplan 9.6.3 Beperking van de beschikkingsbevoegdheid wanneer niet voldaan wordt aan voorschriften inzake technische voorzieningen 9.6.4 Saneringsplan 9.6.5 Financieringsplan 9.6.6 Beperking beschikking over activa 9.6.7 Opvangregeling voor levensverzekeraars 9.6.7.1 Algemeen 9.6.7.2 Oprichting van een opvang-nv 9.6.7.3 Besluit tot opvang 9.6.7.4 Opvangplan 9.6.7.5 Herverzekering 9.6.7.6 Overdracht van de portefeuille 9.6.7.7 Einde van de opvang Noodregeling, saneringsmaatregelen en liquidatieprocedures 9.7.1 Noodregeling 9.7.2 Aanvang van de noodregeling 9.7.3 Bewindvoerders

284 285 285 286 286 287 287 287 287 290 290 291 291 293 295 295 296 300 300 300 301 303 303 304 305 305 305 305 306 306 306 307 307 308 308 309 309 309 310 310

Inhoudsopgave

9.8 9.9

9.7 A Sanering en/of liquidatie 9.7.5 Vermindering van aanspraken uit verzekering 9.7.6 Rangregeling bij vereffening 9.7.7 Rangregeling en herverzekering 9.7.8 Einde noodregeling 9.7.9 Faillissement Ontwikkelingen in het toezicht op verzekeraars 9.8.1 Solvency II 9.8.2 Rapport Gortemaker Afsluitende opmerkingen

311 311 312 313 317 317 318 318 318 320

HOOFDSTUK 10 Pensioenfondsen R.H. Maatman, J.W. van Miltenburg

323

10.1 10.2 10.3 10.4 10.5 10.6 10.7 10.8

323 324 325 326 328 329 332

10.9 10.10 10.11 10.12 10.13 10.14 10.15 10.16 10.17 10.18 10.19

Inleiding Pensioen Typering van pensioenregelingen Defined benefit Defined contribution Financiering van pensioen en beleggingsrisico Pensioenuitvoerders Bedrijfstakpensioenfonds - ondernemingspensioenfonds beroepspensioenfonds Pensioenfonds en belanghebbenden: normatiek Opdracht Pensioenfonds en uitbesteding Toezichthouders - toezichtvormen Prudentieel toezicht - financieel toetsingskader Gedragstoezicht - financiële planning Gedragstoezicht - onzekere aanspraken Gedragstoezicht op premieovereenkomsten Uniform pensioenoverzicht Effectentypisch gedragstoezicht Afronding

334 337 338 339 342 345 347 350 353 354 355 356

HOOFDSTUK 11 Afwikkelondernemingen in financiële instrumenten S.R. van Leijenhorst, F.W. Wendt

361

11.1 Inleiding 11.2 Wat is clearing & settlement? 11.2.1 De rol van clearing 11.2.1.1 Risicobeheersing door een CCP 11.2.1.2 Derivaten- versus aandelenclearing

361 363 364 366 367 XIII

Inhoudsopgave

11.2.2

De rol van settlement 11.2.2.1 Settlement 11.2.2.2 Bewaarneming 11.2.2.3 Custody

11.3 Toezicht 11.3.1 Huidig wettelijk kader afwikkelondernemingen in financiële instrumenten 11.3.2 Relevantie van toezicht op afwikkelondernemingen in financiële instrumenten 11.3.3 Toezicht op clearing en settlement via de vergunning van de gereglementeerde markt of multilaterale handelsfaciliteit 11.3.3.1 Toezichtkaders clearing en settlement 11.3.3.2 EMCF 11.3.4 Wge 11.3.4.1 Wge toezicht 11.3.4.2 NIEC 11.3.4.3 Bewaarnemingbedrijven 11.3.5 Internationaal toezicht 11.3.5.1 Internationale standaarden 11.3.5.2 Europese gedragscode voor clearing en settlement 11.3.5.3 MiFID 11.3.5.4 Finaliteitsrichtlijn 11.3.5.5 Richtlijn betreffende financiëlezekerheidsovereenkomsten 11.4 Toekomstige wetgeving 11.4.1 Wft afwikkelondernemingen 11.4.1.1 Opzet Wft afwikkelondernemingen 11.4.1.2 Reikwijdte 11.4.1.3 Verdeling van bevoegdheden tussen AFM en DNB 11.5 Europese wetgeving voor clearing en settlement 11.6 Conclusie

368 368 369 369 370 370 371

372 373 375 376 376 377 377 377 378 379 381 381 383 383 383 384 384 385 385 386

HOOFDSTUK 12 Beleggingsondernemingen K.W.H. Broekhuizen, W.A.K. Rank

393

12.1 Inleiding 12.1.1 Algemeen 12.1.2 Inhoud van dit hoofdstuk 12.2 Europese oorsprong 12.2.1 MiFID 12.2.1.1 Algemeen

393 393 394 395 395 395

XIV

Inhoudsopgave

12.3

12.4

12.5

12.6

12.2.1.2 Het Europees paspoort 12.2.1.3 Regels voor de handelsinfrastructuur 12.2.1.4 Interpretatiebronnen 12.2.2 Andere Europese regels Wat is een beleggingsonderneming? 12.3.1 Relevante definities 12.3.2 Financiële instrumenten 12.3.3 Beleggingsdiensten 12.3.3.1 Onderdeel a 12.3.3.2 Onderdeel b 12.3.3.3 Onderdeel c 12.3.3.4 Onderdeel d 12.3.3.5 Onderdelen e en f 12.3.4 Beleggingsactiviteiten 12.3.4.1 Onderdeel a 12.3.4.2 Onderdeel b 12.3.5 Nevendiensten Markttoegang 12.4.1 Algemeen 12.4.2 Reikwijdte-uitzonderingen en wettelijke uitzonderingen 12.4.2.1 Reikwijdte-uitzonderingen 12.4.2.2 Wettelijke uitzonderingen 12.4.3 Vrijstellingen en ontheffing 12.4.3.1 Vrijstellingen 12.4.3.2 Ontheffing 12.4.4 Vergunningverlening Prudentieel toezicht 12.5.1 Algemeen 12.5.2 Risicomanagement 12.5.3 Minimum eigen vermogen en solvabiliteit 12.5.4 Structuurtoezicht Gedragstoezicht 12.6.1 Algemeen 12.6.2 Reikwijdte 12.6.3 Betrouwbaarheid, deskundigheid en integriteit 12.6.3.1 Reikwijdte 12.6.3.2 Deskundigheid 12.6.3.3 Betrouwbaarheid 12.6.3.4 Integriteit 12.6.4 Structurering en inrichting 12.6.4.1 Algemeen en reikwijdte 12.6.4.2 Zeggenschapssrructuur 12.6.4.3 Beheerste en integere bedrijfsuitoefening

396 397 399 400 400 400 402 404 404 405 405 406 406 406 407 407 407 408 408 409 409 410 412 412 412 413 414 414 414 414 415 416 416 416 417 417 417 417 418 419 419 419 420 XV

Inhoudsopgave

12.6.4.4 Uitbesteding van werkzaamheden 12.6.4.5 Klachtenbehandeling 12.6.5 Zorgvuldige dienstverlening 12.6.5.1 Algemeen 12.6.5.2 Loyaliteitsverplichting 12.6.5.3 Cliëntenclassificatie 12.6.5.4 Informatieverschaffing 12.6.5.5 Ken-uw-cliënt 12.6.5.6 Overige regels zorgvuldige cliëntbehandeling 12.6.6 Meldingsplichten 12.6.7 Aanvullende regels uit hoofde van deel 4 Wft 12.6.7.1 Algemeen 12.7 Slotopmerkingen

423 424 424 424 425 426 434 438 444 445 446 446 458

HOOFDSTUK 13 Beleggingsinstellingen C.]. Groffen, N.B. Spoor, J.W.P.M. van der Velden

465

13.1 Wat is 13.1.1 13.1.2 13.1.3

465 465 466

13.2 13.3

13.4

13.5 13.6 13.7 13.8 13.9

13.10 13.11 13.12 XVI

een beleggingsinstelling? Collectief versus individueel beheer Beleggingsfonds of beleggingsmaatschappij De openbare vennootschap met rechtspersoonlijkheid is een beleggingsfonds 13.1.4 Beleggen versus ondernemen 13.1.5 Closed-end en open-end 13.1.6 Toezichtregimes in de Wft Markttoegang Uitzonderingen 13.3.1 Reikwijdtebepalingen 13.3.2 Ontheffing 13.3.3 Vrijstellingen Sales legends en wildwestbordje 13.4.1 Sales legends 13.4.2 Wildwestbordje Vrijwillig toezichtregime De instelling voor collectieve belegging in effecten (ICBE) ICBE-richtlijnen Definitie van ICBE Het Europees paspoort en de vergunning van art. 2:65 Wft 13.9.1 Vergunningplicht Nederlandse ICBE's 13.9.2 Notificatieprocedure voor buitenlandse ICBE in Nederland Subfondsen ICBE en het verlenen van beleggingsdiensten Doorlopende gedragsregels

467 468 472 474 476 477 477 479 479 481 481 481 483 486 486 487 487 488 488 490 490 491

Inhoudsopgave

13.13 Europese ontwikkelingen en toekomst ICBE 13.14 Het Nederlandse toezichtiegime - buitenlandse non- ICBE 13.14.1 Adequaat toezicht beleggingsinstellingen 13.14.2 Niet-adequaat toezicht beleggingsinstellingen 13.15 De AIFM-richtlijn 13.15.1 Inleiding 13.15.2 Reikwijdte 13.15.3 Vergunning 13.15.4 Toegestane werkzaamheden 13.15.5 Doorlopende verplichtingen 13.15.6 Gekwalificeerde deelneming 13.15.7 Gedragsverplichtingen 13.15.8 Kapitaalverplichtingen 13.15.9 Organisatorische verplichtingen 13.15.10 Uitbesteding 13.15.11 Transparantie verplichtingen 13.15.12 Zeggenschap 13.15.13 Derde landen regeling 13.16 Conclusie

491 492 492 493 494 494 495 496 497 497 498 498 499 499 501 501 502 502 503

HOOFDSTUK 14 Financiëledienstverleners A.J.A.D. van den Hurk

507

14.1 Inleiding 14.2 Afbakening 14.2.1 Historie 14.2.2 Het begrip 'financiëlediensrverlener' 14.2.2.1 Financiële dienst 14.2.2.2 Financieel product 14.2.2.3 Financieel instrument 14.2.2.4 Het aanbieden van een ander financieel product dan een financieel instrument 14.2.2.5 Adviseren over een ander financieel product dan een financieel instrument 14.2.2.6 Bemiddelen 14.2.2.7 Herverzekeringsbemiddelen 14.2.2.8 Optreden als gevolmachtigd agent of ondergevolmachtigd agent 14.3 Eisen aan financiëledienstverleners 14.3.1 Inleiding 14.3.2 Categorieën financiëledienstverleners en markttoegang 14.3.3 Doorlopend toezicht op financiëledienstverleners 14.3.3.1 Deskundigheid, betrouwbaarheid en integriteit 14.3.3.2 Structurering en inrichting

507 508 508 509 509 510 511 512 512 513 514 514 515 515 515 516 516 520

XVII

Inhoudsopgave

14.3.4

Zorgvuldige dienstverlening 14.3.4.1 Inleiding 14.3.4.2 Uitzonderingen 14.3.4.3 Informatieverstrekking 14.3.4.4 Geen afbreuk aan de wettelijk verplichte informatie 14.3.4.5 Feitelijk juist, begrijpelijk en niet misleidend 14.3.4.6 Informatieverstrekking voorafgaand aan en gedurende de looptijd van de overeenkomst 14.3.4.7 Ken-uw-klant 14.3.5 Meldingsplichten 14.3.6 Onderlinge verhoudingen financiële ondernemingen 14.4 Afronding

530 530 530 530 531 531 533 534 536 536 538

FINANCIËLE MARKTEN HOOFDSTUK 15 Aanbiedingen van effecten Deel I Primaire markt

541

N.R. van de Vijver 15.1 Primaire markt 15.1.1 De prospectusplicht 15.1.1.1 Inleiding 15.1.1.2 Het Europese kader 15.1.1.3 Richtlijneffecten 15.1.1.4 De rol van de beurs 15.1.2 Het prospectus 15.1.2.1 Inleiding 15.1.2.2 Bevoegde autoriteit: de AFM 15.1.2.3 Architectuur van het prospectus 15.1.2.4 Goedkeuringsprocedure bij de AFM 15.1.2.5 Prospectussupplement 15.1.2.6 Reclameregels 15.1.3 Het Europese paspoort 15.1.3.1 Inleiding 15.1.3.2 Paspoorten vanuit Nederland 15.1.3.3 Paspoorten naar Nederland 15.1.4 Vrijstellingen van de prospectusplicht 15.1.4.1 Inleiding 15.1.4.2 Vrijstellingen bij een publieke aanbieding of toelating tot de handel 15.1.4.3 Vrijstellingen bij publieke aanbieding 15.1.4.4 Vrijstellingen bij toelating tot de handel 15.1.5 Toekomstige ontwikkelingen XVIII

541 541 541 542 543 543 544 544 545 545 547 548 549 550 550 550 551 552 552 553 555 556 557

Inhoudsopgave

Deel II Secundaire markt E.R. Schreuder

15.2 Secundaire markt 559 15.2.1 Inleiding 559 15.2.2 Art. 5:2 Wft: prospectusplicht bij het aanbieden van effecten aan het publiek 560 15.2.2.1 De verbodsbepaling ter zake van het aanbieden van effecten 560 15.2.2.2 De definitie van 'aanbieden van effecten aan het publiek' 561 15.2.3 Vrijstellingen voor het aanbieden van effecten in de secundaire markt: de achtergrond van art. 54 Vr. Wft 562 15.2.3.1 Art. 54 Vr. Wft: tekst en achtergrond van de bepaling 562 15.2.3.2 Vrijstelling van prospectusplicht bij aanbiedingen in de secundaire markt: de periode vóór inwerkingtreding van de Wft 565 15.2.4 Art. 54 lid 1, onderdeel a en b, Vr. Wft: bij een eerdere aanbieding van dezelfde effecten aan het publiek of toelating tot de handel in Nederland was een uitzondering of vrijstelling van art. 5:2 Wft van toepassing 567 15.2.4.1 Algemeen 567 15.2.4.2 Art. 54 lid 1, onderdeel a, Vr. Wft: een eerdere aanbieding van dezelfde effecten was vrijgesteld krachtens art. 5:3 lid 2 Wft 569 15.2.4.3 Art. 54 lid 1, onderdeel a, Vr. Wft: een eerdere aanbieding van dezelfde effecten was vrijgesteld krachtens art. 53 Vr. Wft 574 15.2.4.4 Art. 54 lid 1, onderdeel a, Vr. Wft: een eerdere aanbieding van dezelfde effecten was vrijgesteld krachtens art. 55 Vr. Wft 576 15.2.4.5 Art. 54 lid 1, onderdeel b, Vr. Wft: een eerdere toelating tot de handel op een gereglementeerde markt was vrijgesteld krachtens art. 5:4 Wft of art. 53 Vr. Wft 578 15.2.5 Art. 54 lid 1, onderdeel c, Vr. Wft: bij een eerdere aanbieding of toelating tot de handel (in Nederland) is een goedgekeurd prospectus verkrijgbaar gesteld 579

XIX

Inhoudsopgave

15.2.6

15.2.7

15.2.8

Art. 54 lid 1, onderdeel d, Vr. Wft: vrijstelling voor aanbieding aan het publiek van effecten die uitsluitend in het kader van verhandeling op een MTF worden aangeboden 583 Art. 54 lid 2 Vr. Wft: vrijstelling voor aanbieding aan het publiek van aandelen die gelijktijdig tot de handel worden toegelaten zonder prospectus ex art. 5:4, onderdeel a, Wft 586 Art. 54 lid 3 Vr. Wft: vrijstelling voor aanbieding aan het publiek van aandelen die voortkomen uit conversie of omruiling van effecten 589

Deel III Inhoudelijke prospectusvereisten J.P. Franx

15.3 Inhoudelijke prospectusvereisten 15.3.1 Inleiding 15.3.2 Algemene disclosure standaard (art. 5 lid 1 Prospectusrichtlijn; art. 5:13 lid 1 Wft) 15.3.2.1 Regulatory dimensie 15.3.2.2 Civielrechtelijke dimensie 15.3.2.3 Vergelijking van beide dimensies 15.3.3 Specifieke disclosures (Prospectusverordening) 15.3.4 De rol van CESR 15.3.5 CESR: Frequently Asked Questions met betrekking tot inhoudelijke prospectusvereisten 15.3.5.1 Gebruik van jaarverslag als registratiedocument (FAQ nr. 9) 15.3.5.2 Disclosure en Wtfv (FAQ nr. 14) 15.3.5.3 Financiële disclosure door start-up ondernemingen (FAQ nr. 16) 15.3.5.4 Aanvullend prospectus bij opeenvolgende aanbiedingen van effecten (FAQ nr. 34) 15.3.6 Samenvatting van het prospectus 15.3.7 Weglaten van prijs en aantal effecten 15.3.8 Ontheffing door AFM voor niet-vermelding van gegevens 15.3.9 Slot HOOFDSTUK 16 Informatievoorziening door uitgevende instellingen C.J.C, de Brauw 16.1 Inleiding 16.2 Kort overzicht informatie bedoeld in hoofdstuk 5.1A Wft XX

592 592 595 595 596 598 599 601 603 603 603 604 605 606 607 608 609 611 611 614

Inhoudsopgave

16.3 Kort overzicht overige informatieverplichtingen 615 16.4 Toepassingsbereik hoofdstuk 5.1A Wft 618 16.4.1 Reikwijdte; lidstaat van herkomst 618 16.4.2 Toepassingsbereik hoofdstuk 5.1A Wft 619 16.4.2.1 Toepassingsbereik afdelingen hoofdstuk 5.1A Wft 619 16.4.2.2 Overige beperkingen toepassingsbereik hoofdstuk 5.1A Wft 621 16.4.3 Toepassingsbereik Nederlandse uitgevende instellingen 622 16.4.4 Aanvang en einde toepassing hoofdstuk 5.IA Wft 624 16.5 Periodieke informatie (afdeling 5.1A.1.2) 625 16.5.1 Toepassingsbereik 625 16.5.2 Jaarlijkse financiële verslaggeving (art. 5:25c) 626 16.5.2.1 Op te maken jaarlijkse financiële verslaggeving 626 16.5.2.2 Verklaringen omtrent jaarlijkse financiële verslaggeving 628 16.5.3 Halfjaarlijkse financiële verslaggeving (art. 5:25d) 632 16.5.4 Tussentijdse verklaringen (art. 5:25e) 634 16.5.5 Jaarlijks informatiedocument (art. 5:25f) 636 16.5.5.1 Achtergrond 636 16.5.5.2 Algemeen verkrijgbaar stellen informatiedocument 637 16.5.5.3 Inhoud informatiedocument; geen actualisering vereist 639 16.5.5.4 Op te nemen informatie 639 16.5.5.5 Verwijzingen 641 16.5.5.6 Uitzonderingen op de verplichting van art. 5:25f 641 16.5.5.7 De werking van art. 5:25f in de praktijk; enkele aandachtspunten 642 16.5.5.8 Toekomst jaarlijks informatiedocument 643 16.6 Incidentele informatie 644 16.6.1 Wijziging rechten (art. 5:25h) 644 16.6.1.1 Toepassingsbereik 644 16.6.1.2 Wijziging rechten aandelen 644 16.6.1.3 Wijziging rechten andere effecten en obligatie-emissies 645 16.6.2 Koersgevoelige informatie (art. 5:25i) 647 16.6.2.1 Toepassingsbereik 647 16.6.2.2 Openbaarmakingsplicht koersgevoelige informatie 648 16.6.2.3 Uitstel van openbaarmaking (art. 5:25i lid 3); sancties bij onterecht uitstel 650 16.6.2.3.1 Rechtmatig belang 651 XXI

Inhoudsopgave

16.6.2.3.2 Geen misleiding 652 16.6.2.3.3 Waarborging vertrouwelijkheid 656 16.6.2.4 Selectieve openbaarmaking (art. 5:25i lid 5 en 6) 658 16.7 Specifieke informatie voor aandeelhouders en obligatiehouders 659 16.7.1 Reikwijdte 659 16.7.2 Informatie voor aandeelhouders (art. 5:25k) 660 16.7.2.1 Gelijke behandeling bij informatieverstrekking en kostenberekening 660 16.7.2.1.1 Ongelijke behandeling; praktijkvoorbeelden 661 16.7.2.1.2 Gelijkheidsbeginsel Nederlandse uitgevende instelling 661 16.7.2.1.3 Samenloop vennootschapsrecht en effectenrecht 662 16.7.2.1 A Selectieve doorgifte koersgevoelige informatie 664 16.7.2.2 Volmachtverlening, informatievoorziening en aandeelhoudersvergaderingen 665 16.7.2.3 Informatievoorziening omtrent aandeelhoudersvergaderingen (art. 5:25ka) 665 16.7.3 Informatie voor obligatiehouders (art. 5:251) 667 16.8 Algemeen verkrijgbaarstelling gereglementeerde informatie (afdeling 5.1A.2.3) 667 16.8.1 Algemeen verkrijgbaarstellen gereglementeerde informatie 667 16.8.1.1 Gereglementeerde informatie 667 16.8.1.2 Algemeen verkrijgbaarstelling 668 16.8.1.2.1 Verantwoordelijkheid algemeenverkrijgbaarstelling 668 16.8.1.2.2 Wijze van algemeenverkrijgbaarstelling 668 16.8.1.2.3 Moment van algemeenverkrijgbaarstelling 669 16.8.1.3 Website 670 16.8.1.4 Opslag gereglementeerde informatie 670 16.8.2 Informatie aan AFM 671 16.8.2.1 Statutenwijziging (art. 5:25n) 671 16.8.2.2 Jaarstukken (art. 5:25o) 671 16.8.2.3 Samenloop Transparantierichtlijn en Prospectusrichtlijn 672 16.9 Taal van de informatie (art. 5:25p) 672 16.10 Toezicht en handhaving 673 XXII

Inhoudsopgave

16.11 Overige bepalingen 16.12 Conclusie

674 675

HOOFDSTUK 17 Melding van zeggenschap en kapitaalbelang S. Per riek

681

17.1 Inleiding 17.2 Toepassingsgebied 17.3 Meldingen door uitgevende instellingen betreffende het kapitaal en stemmen 17.3.1 Algemeen 17.3.2 Melden kapitaal 17.3.3 Melden stemmen 17.3.4 Certificaten 17.3.5 Initiële melding door uitgevende instelling 17.4 Meldingen door aandeelhouders en (andere) stemgerechtigden betreffende wijzigingen in zeggenschap en kapitaalbelang 17.4.1 Algemeen. Tijdstip ontstaan meldingsplicht 17.4.2 Het percentage aandelen 17.4.3 Het percentage stemmen 17.4.4 Drempelwaarden 17.5 Overige meldingsplichten 17.5.1 Meldingsplicht geldt ook bij een noemerwijziging 17.5.2 Periodieke meldingsplicht voor bepaalde houders van een substantiële deelneming 17.5.3 Meldingsplicht voor aandelen met een bijzonder statutair recht 17.6 Wanneer beschikt iemand casu quo wordt iemand geacht te beschikken over aandelen en stemmen 17.6.1 Belang van een gecontroleerde onderneming 17.6.2 Belang dat een derde voor rekening van iemand houdt 17.6.3 Belang van 'concert parties' 17.6.4 Tijdelijke en betaalde overdracht van stemmen 17.6.5 De beheerder van een beleggingsinstelling 17.6.6 De volmachtnemer 17.6.7 Gemeenschap 17.7 Meldingsplichten voor bestuurders en commissarissen 17.8 Uitzonderingen op de meldingsplicht 17.8.1 Vrijstellingen van meldingsplichten 17.8.2 Open-end beleggingsmaatschappij 17.9 Wijze van melding. Raadpleging van het register 17.9.1 Geautomatiseerd meldings- en naslagregister

681 683 687 687 688 689 692 692 692 692 694 698 697 698 698 698 699 699 700 702 703 704 704 705 708 710 711 711 712 713 713

XXIII

Inhoudsopgave

17.9.2 Melding uitsluitend aan AFM 17.9.3 Registratie van meldingen 17.10 Specifieke sancties 17.11 Slotbeschouwing. Voorstel tot wijziging van de Wft

713 713 714 716

HOOFDSTUK 18 Marktmisbruik

719

G.T.J. Hoff 18.1 18.2 18.3 18.4 18.5 18.6 18.7 18.8 18.9 18.10

Inleiding Het transactieverbod Het mededelings- en tipverbod Het verbod van marktmanipulatie Insiderlijst Melding van transacties in financiële instrumenten van de 'eigen' instelling Klikplicht voor beleggingsondernemingen Uitbrengen van beleggingsaanbevelingen Insiderreglement Slotbeschouwing

719 720 730 732 737 741 743 745 750 751

HOOFDSTUK 19 Openbare biedingen Z. Tali, G.J. Everts

755

19.1 19.2 19.3 19.4

755 756 758 760 760 762 762 765 766 766 771 773 773 775

Achtergrond Overnamerichtlijn en hoofdstuk 5.5 Wft Achtergrondinformatie Besluit openbare biedingen Wft Kern biedingsregels De verplicht bod-regeling 19.4.1 Verplicht bod-regeling en toepassingsbereik 19.4.2 Definities en begrippen 19.4.3 Acting in concert 19.4.4 Gratieregeling 19.4.5 Grandfathering 19.4.6 Vrijstellingen van het verplicht bod 19.4.7 Billijke prijs 19.5 Verloop biedingsproces 19.5.1 Start biedingsproces; de aankondiging 19.5.2 Goedkeuring van het biedingsbericht 19.5.3 Uitbrengen van het openbaar bod: algemeenverkrijgbaarstelling biedingsbericht 19.5.4 Aanmeldingstermijn 19.5.5 Gestanddoening 19.5.6 Na-aanmeldingstermijn 19.6 Inform atievoorzienine aandeelhouders

XXIV

780 781 783 784 784

Inhoudsopgave

HANDHAVING HOOFDSTUK 20 Compliance: de klant centraal F.M.A. 't Hart

789

20.1 Slimmer dan de regelgever 20.1.1 Het vertrouwen herwinnen 20.1.2 De juridische status 20.1.3 De compliance functie 20.1.4 En dus....? 20.2 De integere en beheerste bedrijfsuitoefening 20.2.1 Vergunningsvoorschriften 20.2.2 Voorschriften integere bedrijfsuitoefening: integriteitsbeleid 20.2.3 Inrichtingsvoorschriften: een beheerste en integere bedrijfsuitoefening 20.2.4 Inrichting van de bedrijfsvoering 20.2.5 Regulering van de compliance functie 20.2.6 Gedragscodes in het licht van een integere en beheerste bedrijfsvoering 20.3 Aanbeveling 1: verbetering van de kwaliteit van het advies 20.3.1 Het belang van de consument 20.3.2 Wetgeving 20.3.3 Het criterium van het passend advies 20.3.4 Het passend advies in het licht van de bedrijfsvoering 20.4 Aanbeveling 2: de intrinsieke integriteit van het financiële product 20.4.1 Waardeloze troep en intrinsieke integriteit 20.4.2 De economische toegevoegde waarde 20.4.3 Conform een gerechtvaardigde verwachting 20.4.4 Het productontwikkelingsproces 20.5 Aanbeveling 3: het begrijpelijkheidsvereiste 20.5.1 Inleiding 20.5.2 Wettelijke regeling op hoofdlijnen 20.5.3 Hoeveelheid informatie 20.5.4 Het begrijpelijkheidsvereiste in de huidige regelgeving 20.5.5 Enkele voorbeelden uit de jurisprudentie 20.5.6 Inhoud: taalniveau BI 20.5.7 Vorm: de presentatie 20.6 Slotbeschouwing

789 790 792 794 795 796 796 797 800 802 803 806 807 807 809 810 813 814 814 815 817 818 820 820 821 821 822 823 825 827 828

XXV

Inhoudsopgave

HOOFDSTUK 21 Samenwerking tussen toezichthouders onder de Wft M.J.C. Somsen

833

21.1 Inleiding 21.2 Vraagstelling 21.3 Voorgeschreven samenwerking toezichthouders 21.3.1 Lex ex rubrica 21.3.2 Nationale samenwerking 21.3.2.1 Overzicht 21.3.2.2 De 'generalis' 21.3.2.3 De 'specialis' 21.3.3 Internationale samenwerking 21.3.3.1 Verdeling en onderverdeling 21.3.3.2 Enkele grondtrekken 21.3.3.3 Lidstatelijke samenwerking 21.3.3.4 Samenwerking met toezichthoudende instanties van andere dan lidstaten 21.4 Aanvullende vormen van samenwerking 21.4.1 Algemeen 21.4.2 Nationale context 21.4.2.1 'Bevoegdheden' 21.4.2.2 Samenwerkingsverbanden 21.4.3 Internationale context 21.4.3.1 'Bevoegdheden' 21.4.3.2 Aanvullende samenwerkingsverbanden 21.5 Slot

833 835 835 835 836 836 837 838 842 842 843 844

HOOFDSTUK 22 Bestuursrechtelijke handhaving van de Wft CA. Doets, A.J.P. Tillema

859

22.1 Inleiding 22.2 Toezicht 22.2.1 Toezichtbevoegdheden functionarissen AFM en DNB 22.2.2 Toezichtbevoegdheden AFM en DNB als bestuursorgaan 22.2.3 Welke toezichthouder is bevoegd? 22.2.4 Sancties in geval van niet-medewerking 22.2.5 Overige informatiebronnen voor de toezichthouder 22.2.6 Samenloop toezicht en strafrechtelijk onderzoek 22.3 Handhaving 22.3.1 Handhavingsinstrumenten 22.3.2 Welke toezichthouder is bevoegd?

859 860

XXVI

849 852 852 853 853 854 855 855 856 856

860 862 863 864 865 867 869 869 871

Inhoudsopgave

22.3.3 22.3.4 22.3.5 22.3.6 22.3.7 22.3.8 22.3.9

22.4 22.5

22.6

22.7

Aanwijzingsbevoegdheid Benoeming curator Activiteiten- en transactieverbod Heenzenden van een accountant of actuaris Last onder dwangsom Bestuurlijke boete Intrekken van een vergunning, ontheffing of verklaring van geen bezwaar 22.3.10 Handhavingsbeleid Betrouwbaarheidtoetsing Publicatiebevoegdheden 22.5.1 Inleiding 22.5.2 Openbare waarschuwing 22.5.3 Publicatie bestuurlijke boete 22.5.4 Publicatie last onder dwangsom 22.5.5 Gesloten deuren Rechtsbescherming 22.6.1 Inleiding 22.6.2 Zienswijze 22.6.3 Rechtsmiddelen 22.6.4 Voorlopige voorziening Slot

872 877 879 881 881 883 891 891 894 897 897 899 901 903 904 905 905 907 907 912 912

HOOFDSTUK 23 Strafrechtelijke handhaving van de Wft D.R. Doorenbos

917

23.1 Inleiding 23.2 Strafrechtelijke handhaving als ultimum remedium 23.3 Strafrechtelijke handhaving naast bestuursrechtelijke handhaving 23.4 Strafrechtelijke handhaving via de WED 23.4.1 Strafbaarstelling 23.4.2 Indeling van de delicten 23.4.3 Kanttekeningen bij de strafbaarstellingen 23.4.3.1 Algemeen deel 23.4.3.2 Deel Markttoegang Financiële Ondernemingen 23.4.3.3 Deel Prudentieel Toezicht Financiële Ondernemingen 23.4.3.4 Deel Gedragstoezicht Financiële Ondernemingen 23.4.3.5 Deel Gedragstoezicht Financiële Markten 23.5 Strafrechtelijke onderzoeksbevoegdheden

917 918 919 922 922 923 924 925 926 927 928 928 930

XXVII

Inhoudsopgave

23.5.1

23.6 23.7 23.8

23.9

Voorlopige hechtenis en (daaraan gekoppelde) strafvorderlijke bevoegdheden 23.5.2 Onderzoeksbevoegdheden uit de WED Voorlopige maarregelen Openbaarheid van het strafproces Strafrechtelijke sanctiemogelijkheden 23.8.1 Hoofdstraffen 23.8.2 Bijkomende straffen 23.8.3 Maatregelen 23.8.4 Schadevergoeding Conclusie

930 932 933 934 935 935 938 939 940 941

HOOFDSTUK 24 De (on)aantastbaarheid van met de Wft strijdige rechtshandelingen 943 S.C.J.J. Kortmann, B.F.LM. Schim 24.1 Inleiding 24.2 Enkele algemene aspecten van art. 1:23 Wft 24.2.1 Art. 3:40 üd 2 en lid 3 BW 24.2.2 De ratio van art. 1:23 Wft 24.2.3 Aanwijzingen van de toezichthouder; art. 1:75 lid 1 Wft 24.3 Met de Wft strijdige besluiten van rechtspersonen 24.4 Nietigheid wegens strijdigheid met de openbare orde of goede zeden, nietigheid wegens strijdigheid met een vormvereiste, vernietiging op grond van dwaling en ontbinding wegens tekortkoming 24.4.1 Art. 3:40 lid 1 BW 24.4.2 Art. 3:39 BW 24.4.3 Vernietiging op grond van dwaling en ontbinding wegens tekortkoming 24.5 Enkele bijzondere regelingen in de Wft inzake de privaatrechtelijke gevolgen van met de Wft strijdige rechtshandelingen 24.6 Ter afsluiting

943 944 944 947 949 949

952 952 953 954 955 957

HOOFDSTUK 25 Civielrechtelijke aansprakelijkheid van financiële toezichthouders 961 D.Busch 25.1 25.2 25.3 25.4

Inleiding Aansprakelijkheid uit onrechtmatige daad Plan van behandeling Onrechtmatigheid

XXVIII

961 962 963 964

Inhoudsopgave

25.4.1 25.4.2

25.5 25.6

25.7

25.8

25.9

Algemeen Formele rechtskracht 25.4.2.1 Algemeen 25.4.2.2 Formele rechtskracht 25.4.3 'Moet' en 'kan'-bepalingen 25.4.4 Ongeschreven zorgvuldigheidsnorm 25.4.5 Invulling ongeschreven zorgvuldigheidsnorm 25.4.5.1 Algemeen 25.4.5.2 Gezichtspunten Hoge Raad 25.4.5.3 Concrete invulling zorgvuldigheidsnorm door Hoge Raad 25.4.5.4 Andere gezichtspunten 25.4.5.5 Onderlinge verhouding gezichtspunten Toerekenbaarheid Relativiteit 25.6.1 Algemeen 25.6.2 Duwbak-Linda 25.6.3 DNB/Stichting Vie d'Or 25.6.4 Analyse Causaal verband 25.7.1 Algemeen 25.7.2 De omkeringsregel 25.7.3 Proportionele benadering 25.7.3.1 Naar een schatting van de kans op causaal verband 25.7.3.2 Inpassing van de proportionele benadering in ons systeem van burgerlijk recht Schade 25.8.1 Algemeen 25.8.2 Redelijke toerekening 25.8.3 Eigen schuld 25.8.4 Rechterlijke matiging Conclusie

HOOFDSTUK 26 Aansprakelijkheid als gevolg van een schending van de wft-regels

963 964 964 964 966 968 969 969 970

978 979 986 987 988 988 988 990 991 993 993 995 997 998 998 1001 1001 1001 1002 1003 1004 1013

S.B. van Baaien

26.1 Het relativiteitsvereiste 26.1.1 Wiens belang? 26.1.2 Gedragsregels in de Wft 26.1.3 Civielrechtelijke gevolgen kwalificatie gedragsregel

1014 1014 1016 1018 XXIX

Inhoudsopgave

26.1.3.1 Geen zuiver onderscheid 26.1.3.2 Drie type cliënten 26.1.3.3 Gedragsregels in het privaatrecht 26.2 Zorgplicht en marktgedrag 26.2.1 Zorgplicht 26.2.2 Marktgedrag 26.3 Causaal verband en eigen schuld 26.3.1 Sterplicht en bewijslast 26.3.2 Eigen schuld 26.3.2.1 Deskundigheid en ervaring 26.3.2.2 Eigen verantwoordelijkheid 26.3.2.3 Acceptatie 26.4 Conclusie

1019 1021 1022 1025 1025 1027 1029 1029 1031 1031 1032 1033 1034

HOOFDSTUK 27 Conclusies 1039 D. Busch, D.R. Doorenbos, R.H. Maatman, C.M. Grundmann-van de Krol, M.P. Nieuwe Weme, W.A.K. Rank Register Jurisprudentieregister Wetsartikelenregister Trefwoordenregister

XXX

1041 1049 1083