Ondernemen is een vak Een groot aantal studenten op het HBO loopt rond met plannen om te gaan ondernemen. Na de studie zal een aantal van hen ook daadwerkelijk een eigen bedrijf starten. Een deel van die starters zal helaas ook weer failliet gaan, korte tijd nadat ze een onderneming zijn gestart. Dat is niet alleen jammer voor de starter, maar ook voor partijen er omheen die bijvoorbeeld geld hebben gestoken in de onderneming. Om dit te voorkomen, is een goede voorbereiding op het ondernemerschap nodig. Een opleiding tot ondernemer (werkgever) zou dan ook tot de mogelijkheden moeten behoren om studenten een zo compleet mogelijk aanbod aan onderwijs te bieden. Ondernemen is immers niet zomaar iets. Ondernemen is een vak.
In 2004 is met behulp van een subsidie van de Europese Unie het project Ondernemen op Hogeschool INHOLLAND Den Haag van start gegaan. Hogeschool INHOLLAND heeft samen met de partners Kamer van Koophandel Haaglanden, Gemeente Den Haag, ING Bank en BViT de differentiatieminor Ondernemen ontwikkeld. De minor bestaat naast theoretisch onderwijs over ondernemen, grotendeels uit praktijkonderwijs bijvoorbeeld in de vorm van ondernemers voor de klas en een stage in de eigen onderneming. Om een praktisch en zo compleet mogelijk programma ondernemen te kunnen ontwikkelen, zijn partnerorganisaties die kennis en ervaring hebben met ondernemerschap onmisbaar naast de docenten van de hogeschool die didactische kennis hebben.
Waarom dit boekje? Dit informatieboekje biedt u handvatten om binnen uw onderwijsinstelling aan de slag te gaan met ondernemerschap zonder het wiel opnieuw uit te hoeven vinden. Met gemeenschapsgeld is een goed onderwijsprogramma over ondernemerschap gemaakt en geïmplementeerd: Ondernemen INHOLLAND. We willen u van harte uitnodigen om gebruik te maken van onze kennis en ervaring met het implementeren van ondernemerschap in het onderwijs. Ondernemen INHOLLAND staat voor u klaar. Hoe werkt dit boekje? In dit boekje vindt u terug hoe het project Ondernemen INHOLLAND is opgebouwd. Als u meer wilt weten, of als u niet weet waar u moet beginnen met ondernemen, kijk dan op www.INHOLLAND.nl/denhaag/ ondernemen. Als u vragen heeft of meer wilt weten, kunt u contact opnemen met het programmabureau Ondernemen via de gegevens achterin dit boekje.
Programma Ondernemen INHOLLAND Het programma Ondernemen INHOLLAND bestaat uiteraard uit een onderwijscurriculum. Het is echter veel meer dan dat. Hieronder komt aan bod wat het programma Ondernemen studenten allemaal te bieden heeft. Bewustwording en Oriëntatie (B&O) Het B&O-programma is bedoeld om studenten warm te maken voor het ondernemerschap en onderwijs daarover. Om studenten te enthousiasmeren, heeft Ondernemen INHOLLAND onder meer een ondernemersgame ontwikkeld. In digitale spelvorm ervaren deelnemers of het ondernemerschap iets voor hen is. Zij starten en runnen zeven dagen lang een eigen uitgaansgelegenheid. Deelnemers krijgen in dit spel te maken met managementuitdagingen, maar ook met behendigheid of tests over hun marktkennis.
In zeven dagen heeft een deelnemer meer een idee van wat er allemaal bij het ondernemerschap komt kijken, en of het interessant genoeg is om er een deel van de studie aan te wijden.
Studenten over hun stage
studenten AZ Consultancy
“Een stage in eigen bedrijf is in vergelijking met eerdere stages behoorlijk anders. Bij een stage binnen een bestaande onderneming zijn valkuilen vaak afgedekt, en word je daarop gewezen. Nu hebben we zelf met onze voeten in de modder gestaan en moesten we alles zelf oplossen. Natuurlijk wel onder begeleiding. Elke week evalueren we samen met onze stagebegeleider de afgelopen week en blikken we vooruit.”
Een andere manier om studenten te laten kennismaken met het ondernemerschap is het aanbieden van workshops, bijvoorbeeld over het schrijven van een businessplan. Voor dit soort workshops of voor de ondernemersgame kunnen studenten geworven worden via bijvoorbeeld informatiebijeenkomsten over studiekeuze of andere (carrièregerichte) evenementen. Theoretisch en praktisch lespakket Het curriculum is de kern van het ondernemerschapsonderwijs, evenals het stagelopen en afstuderen binnen de eigen onderneming tijdens de studie. Om het onderwijs over ondernemerschap goed te kunnen faciliteren, is kennis nodig over didactiek (vorm) en kennis over ondernemerschap (inhoud). Voor informatie per vak of workshop kunt u kijken in de studiegids die op de website www.INHOLLAND.nl/denhaag/ondernemen te vinden is. Daar is onder meer de studiegids van het programma Ondernemen opgenomen.
Globaal is het onderwijspad als volgt: 3e jaar Blok 9 Ondernemen I 15 EC’s Blok 11 Stage (in het eigen bedrijf) (in gevestigd bedrijf)
Blok 10 Ondernemen I 15 EC’s Blok 12 Stage (in het eigen bedrijf) (in gevestigd bedrijf)
4e jaar Blok 13 Ondernemen II 15 EC’s Blok 15 Afstuderen (in het eigen bedrijf) (in gevestigd bedrijf)
Blok 14 Ondernemen II 15 EC’s Blok 16 Afstuderen (in het eigen bedrijf) (in gevestigd bedrijf)
Ook het stagelopen en afstuderen binnen de eigen onderneming is vanuit Ondernemen INHOLLAND mogelijk. Dit wordt begeleid door gevestigde ondernemers en docenten vanuit de hogeschool. Omdat studenten door deze praktijkervaring na hun afstuderen goed voorbereid verder kunnen met hun onderneming zijn zij in het voordeel vergeleken met starters die zonder voorbereiding in deze vorm beginnen.
Advies van een docent “Zorg dat je een coach vindt die je regelmatig mag lastigvallen met inhoudelijke kennisvragen en die over een netwerk beschikt waar je Ayman van Bregt
wat aan hebt. Reken erop dat dingen niet zo snel gaan als je wilt. Verder gewoon doen, daar leer je het meeste van, zolang je af en toe luistert naar mensen die het goed met je voor hebben.”
Post-hbo coachingstraject Om de studentondernemers na hun afstuderen niet zomaar aan hun lot over te laten, kunnen zij in hun eerste jaar als starter coaching krijgen van een gevestigd ondernemer. Dit post-hbo coachingstraject is in het kader van de begeleiding van studenten een belangrijk onderdeel. Ook al is een student afgestudeerd, dan nog is dat geen garantie om niet failliet te gaan. Ook een coach voorkomt uiteraard geen faillissement, maar kan wel tips geven voordat zo’n situatie zich daadwerkelijk voordoet. Het (vrijwillige) coachingstraject is van belang om ondernemers af te leveren die weten hoe de vork in de steel zit, en die zeker zijn van hun zaken.
Incubator Een van de partners van Ondernemen INHOLLAND, BViT, is incubator. Dat betekent dat studenten die de minor Ondernemen volgen, bij deze partner hun onderneming kunnen runnen. Ervaringen en kennis delen met andere startende ondernemers bij de incubator, een werkplek hebben en een kantoor waar klanten eventueel naartoe kunnen komen, zijn de mogelijkheden die studenten bij deze incubator hebben. Buiten de omgeving van school bezig zijn, met collega-ondernemers klankborden en het hebben van een kantoor, is belangrijk voor startende ondernemers. Een incubator draagt bij aan de creativiteit, de kennis en het netwerk van de studenten die hun bedrijf daar hebben.
Netwerk en partners Om ondernemerschap en onderwijs op een praktijk gerichte manier te implementeren is een netwerk van ondernemers en instellingen die met ondernemerschap te maken hebben onmisbaar. Ook om het onderwijs inhoudelijk up-to-date te houden, is kennis nodig van partijen buiten de onderwijsinstelling. Ondernemers of instellingen gerelateerd aan ondernemerschap kunnen gastcolleges verzorgen of zijn coach. Door gastcolleges aan te bieden, wordt het onderwijs verlevendigd. Tijdens gastcolleges leren studenten van voorbeelden en ervaringen uit de ondernemerspraktijk. Ook begeleiding van studenten tijdens hun stage of afstuderen wordt niet alleen vanuit de instelling, maar ook vanuit praktijkexperts verzorgd. Om gastcolleges te kunnen verzorgen of om begeleiding te geven, evenals coaching, moeten er uiteraard ondernemers bereid zijn dit te doen. Hier zal een netwerk voor opgebouwd en onderhouden moeten worden.
Bij partners kan gedacht worden aan een bank, de belastingdienst, de plaatselijke Kamer van Koophandel en de gemeente vanwege hun expertise op verschillende gebieden van het ondernemerschap. Ook kan een partner bijvoorbeeld werkplekken faciliteren waar studentondernemers zich kunnen vestigen, zoals BViT doet bij Ondernemen INHOLLAND. Partners kunnen daarnaast hun kennis inbrengen bij het aanpassen en verbeteren van het inhoudelijke onderwijs.
Ondernemer over Ondernemen INHOLLAND “Het leuke aan ‘Ondernemen INHOLLAND’ is dat studie en praktijk heel dicht bij elkaar komen. Wat je in de theorie leert, kun je meteen toepassen in je werkomgeving. Dat maakt je opleiding heel concreet.”
Nicole Oosterwaal
Netwerkbijeenkomsten Voor een ondernemer is een netwerk van groot belang. Ondernemers kunnen dan ook niet vroeg genoeg beginnen met (leren om te) netwerken. Om studentondernemers de mogelijkheid te bieden hun netwerk al tijdens de studie op te bouwen en om ze netwerkvaardigheden bij te brengen, zijn netwerk bijeenkomsten met studentondernemers en gevestigde ondernemers een goed middel. Ook om het netwerk te onderhouden en te vergroten, is het verzorgen van netwerkbijeenkomsten vanuit de instelling een mogelijkheid.
Community BigBizz.nl Studenten, ondernemers en aan ondernemerschap gerelateerde organisaties kunnen terecht op de portal/ community BigBizz voor informatie over ondernemen, het opbouwen en uitbreiden van een netwerk en het bijspijkeren van ontbrekende kennis en alles wat daarmee samenhangt. Deelnemers kunnen elkaar digitaal ontmoeten om te netwerken, om vragen te stellen op een spreekuur met experts, zelf vragen beantwoorden of ervaringen uit wisselen. Ook krijgen bezoekers uitnodigingen voor netwerkbijeenkomsten in real life.
BigBizz biedt voor elk wat wils en heeft veel mogelijkheden die voor meer partijen dan alleen studenten interessant zijn wat betreft netwerken, kennisdeling en ondernemersvaardigheden. De community/portal is dan ook een bijzonder medium voor ondernemers, studenten en andere partijen die met ondernemerschap te maken hebben. Instellingen hoeven echter niet zelf een community te bouwen als ze ondernemerschap in het onderwijs willen implementeren. Men hoeft zich alleen maar aan te sluiten als instelling of student. BigBizz is een interessante aanvulling voor het onderwijs over ondernemerschap. Neem een voorproefje op www.BigBizz.nl
Waarom ondernemerschap in het onderwijs? “Het blijkt moeilijk om een onderneming te starten en draaiende te houden. Mensen weten niet hoe dat moet, en ze hebben vaak geen, of een te klein netwerk”, aldus Mark de Bruijn projectleider Ondernemen INHOLLAND. De minor leert studenten hoe ze contacten kunnen vinden, en ook krijgen studenten de mogelijkheid om alvast een netwerk op te bouwen. “De minor impliceert dan misschien wel dat je ondernemer moet worden, maar dat hoeft natuurlijk helemaal niet. De minor leert studenten voornamelijk om (nog) ondernemender te worden.” Hierdoor leren studenten de kansen die er liggen, eerder te zien en te pakken. En of je nou ondernemer wordt of niet, het zien van kansen en ze benutten is een onmisbare eigenschap, eigenlijk voor iedereen die het wil gaan maken.
Transnationale uitwisselingen Ondernemen INHOLLAND heeft vier zusterprojecten in het buitenland. Kennisuitwisseling over onderwijs en ondernemerschap is daarbij een van de doelen. Maar ook om studenten uit verschillende landen met elkaar in contact te laten komen, zijn uitwisselingen tussen de verschillende projecten een goede manier. Studenten kunnen van elkaar leren, zowel vakinhoudelijk als cultureel en persoonlijk. Ook is het verblijven in een andere omgeving een manier om inspiratie en nieuwe ideeën te krijgen. Deze uitwisselingen kunnen we dan ook beschouwen als extra mogelijkheid voor studenten om zich te ontwikkelen en om ervaring op te doen met internationale collega’s en internationaal ondernemerschap.
Partners aan het woord “Mensen hebben een droom en willen zich 100% inzetten om die droom waar te maken. BViT kan ze daar bij helpen: met het bieden van huisvesting en het begeleiden bij de eerste zelfstandige stapjes. Dat is de ideële kant achter onze samenwerking met INHOLLAND. Jonge ondernemers de kans bieden te doen wat ze willen doen. Als bedrijf hebben we er zelf ook baat bij wanneer in de regio Den Haag meer startende ondernemingen komen. Wij zetten bedrijvenclusters voor ze op en zij maken gebruik van onze faciliteiten.”
Partners aan het woord “Als Kamer van Koophandel hebben wij als doel ondernemerschap te stimuleren en startende ondernemers te begeleiden. Het programma Ondernemen van INHOLLAND past uitstekend in deze twee doelstellingen. Wij stellen graag onze expertise ter beschikking om studenten beter voorbereid aan de start van hun eigen onderneming te krijgen.”
Partners aan het woord “Opleidingen zijn over het algemeen gericht op een loopbaan in loondienst. Het wordt hoog tijd dat ook in het onderwijs meer oog komt voor mogelijkheden die het ondernemerschap biedt. INHOLLAND verdient daarom alle lof voor en steun bij de leergang Ondernemen. Goed ondernemerschap is belangrijk, want goede ondernemers zorgen voor veel werkgelegenheid. Daar vaart heel Den Haag wel bij.”
Partners aan het woord “Waarom onze interesse voor jonge ondernemers? Onze wortels liggen in het midden- en kleinbedrijf, daar zijn we groot geworden. Bovendien draait de Nederlandse economie op het mkb. De komende jaren stapt de babyboommanager massaal op; zo’n 100.000 bedrijven wisselen van eigenaar. Dan heb je voldoende toestroom nodig van nieuwe ondernemers. En die trek je niet over de streep door een enthousiast verhaal aan de keukentafel, zoals vroeger. Daarvoor komt er tegenwoordig te veel bij het ondernemerschap kijken. Vandaar dat we de studentondernemers van INHOLLAND onze uitgebreide resources ter beschikking stellen. Van kennis over financieren en beleggen tot economisch onderzoek en internationale betrekkingen.”
Ondernemen in uw onderwijsinstelling Is uw instelling ook toe aan onderwijs over ondernemerschap? Ga dan vooral kijken op www.INHOLLAND. nl/denhaag/ondernemen. Hier vindt u aanvullende informatie over Ondernemen INHOLLAND in de vorm van de studiegids met daarin de vakken, de studiepuntenverdeling, de opbouw en richtlijnen van de minor Ondernemen. Ook kunt u de brochure voor studenten en ondernemers bekijken, evenals nieuwsberichten.
We kunnen ons voorstellen dat u na het lezen van dit boekje vragen heeft. Aarzelt u dan niet om contact op te nemen met het bureau Ondernemen INHOLLAND om antwoord te krijgen op uw vragen, of om een afspraak te maken. Graag helpen we u verder met het opzetten van ondernemerschapsonderwijs binnen uw instelling. U kunt ons bereiken per mail:
[email protected] Ook kunt u telefonisch contact opnemen met het bureau Ondernemen INHOLLAND via 070 312 32 19
