Ondernemen. Dinsdag 1 juli Nr. 74. Version française - Zoekfunctie en vorige nummers van ICT-Flash

ICT Flash 61

Dinsdag 1 juli 2003 - Nr. 74 Verantwoordelijke uitgever: Dominique Michel - Redactie: Patrick Slaets - tel. +32 2 706 80 07 - Karel Uyttendaele - tel. + 32 2 706 80 03 - fax +32 2 706 80 28 - http://www.agoria.be

Version française - Zoekfunctie en vorige nummers van ICT-Flash

Elektronische nieuwsbrief van Agoria met ideeën en acties die de invoering van de netwerkeconomie versnellen, geconcentreerd rond 'ICT als gangmaker van': (1) ondernemen, incl. KMO-ondernemen; (2) administratieve vereenvoudiging van de overheid; (3) leren leren, permanente vorming voor iedereen, ICT-opleiding.

.Ondernemen

Ondernemen

1. PLANBUREAU. ICT staat voor 20% van belgische economie

1. ICT-STUDIE PLANBUREAU (I). ICT ZORGT VOOR 20% VAN ECONOMISCHE GROEI IN BELGIË. "Als radicale innovatie ondersteunen de ICT de invoering van nieuwe organisatievormen van de maatschappij. Om die veranderingen zo vlot mogelijk te laten verlopen, moet de overheid zorgen voor begeleiding en omkadering. De positieve impact die van ICT wordt verwacht, is de verbetering van de economische groeivooruitzichten op middellange en lange termijn en van de levensstandaard. De voornaamste risico's schuilen echter in de toenemende dualisering van de maatschappij en in de marginalisering van een deel van haar leden."

2. VIJF IDEEEN VOOR EEN COMPETITIEF BELGIE VAN MORGEN 3. Conjunctuurcurve in de ICT-sector: vlak als een biljart 4. FEED-BACK DE LA "CLUSTER ACADEMY TIC": CONTINUE BEL ET BIEN À CRÉER DU BUSINESS. 5. ALLIANTIES VERHOGEN DE INNOVATIEKRACHT VAN ONDERNEMINGEN 6. Succesvolle innovatiestrategieën voor technische producten 7. Herteken de "funnel" en maak innovatie winstgevender

Dat is de conclusie van een uitgebreid studieproject van het Planbureau publiceerde dat zopas in boekvorm werd gepubliceerd met als titel 'ICT in België: Analyse van de economische en sociale impact'". Eén van de meest markante feiten van de economische evolutie in de jaren '90 is de divergentie in de groei tussen industrielanden. De sterk verschillende evolutie van de productiviteitswinst is één van de mogelijke verklaringen van dit fenomeen. Deze verschillen zijn mogelijk een gevolg van een groter vermogen om te innoveren en te diffuseren, dat vooral in de ICT-sector tot uiting kwam. Productiviteitswinsten kunnen worden gerealiseerd dankzij de technische vooruitgang in de ICTproducerende sectoren zelf enerzijds en de technische vooruitgang in de ICT-gebruikende sectoren (efficiëntiewinsten door lagere transactiekosten en integratie van ICT-producten in de nieuwe goederen en diensten in deze sectoren). Het Planbureau wijst er wel op dat verschillen in de prijs van ICTinvesteringsgoederen en telecommunicatiediensten de oorzaak zijn van een sterk verschillende ICTinvesteringsgraad in Amerika en Europa. Het Planbureau bevestigt de hypothese dat in België tussen 1995 en 2001 vooral de technische vooruitgang in de ICT-gebruikende sectoren heeft meegespeeld en wijst er in zijn conclusies op dat ● ●

deze effecten nog groter hadden kunnen zijn in geval van lagere telecomprijzen en "de invoering van ICT zou kunnen zorgen voor een grotere doeltreffendheid van het onderzoek in de overige economische sectoren en de resultaten daarvan sneller en meer nieuwe producten zouden kunnen opleveren."

De ICT-sector zelf was in de periode 1995-2001 rechtstreeks goed voor 20% van de economische groei en voor 17% van de creatie van werkgelegenheid in ons land. Op sociaal vlak is de introductie van ICT in ons land niet verantwoordelijk voor het ontstaan van de

http://212.190.93.211/ICT-TIC-Flash/nl/74/ICT74.htm (1 of 29) [23/01/2007 8:34:35 AM]

ICT Flash 61

8. Mechatronica ontketent innovatiestorm in de automobielindustrie Overheid 9. Meer bandbreedte tot aan het huis: het antwoord van Canada 10. BURGERS EN ONDERNEMINGEN, KLANTEN VAN DE OVERHEIDSDIENSTEN? 11. Administratieve vereenvoudiging dankzij KMO-afdeling van Agoria

zogenaamde digitale kloof. De digitale kloof valt immers gewoon samen met de bestaande sociaaleconomische armoede in ons land. Opleiding en vorming zijn daarom absoluut noodzakelijk aks we de kansarmoede willen aanpakken. Het Planbureau vindt wel dat de ICT-kennis die thans op de arbeidsmarkt vereist wordt de kansarmoede in eerste instantie kan doen toenemen...maar voegt er in één adem aan toe dat ICT als leerinstrument en als leeromgeving ook kan bijdragen tot het oplossen van kansarmoede. [email protected] 2. ICT-STUDIE PLANBUREAU (II). VIJF IDEEEN VOOR EEN COMPETITIEF BELGIE VAN MORGEN. Ter gelegenheid van de voorstelling van het boek ‘ICT in België. Analyse van de economische en sociale impact’ werd aan Agoria gevraagd vijf ideeën voor een competitief (e-)Belgie van morgen voor te stellen. Deze ‘ideeën’ zijn de vrucht van discussies binnen de subsector Agoria IT (BITA) Twee negatieve effecten van ICT als radicale innovatie : ●

●

12. Business and Consumers - Charter van Unice 13. Softwarepiraterij in België van 53% in 1994 gedaald tot 31% in 2002 14. Werkgroep: "Technische productwetgeving, normalisatie, certificatie" 15. Sociale verkiezingen 2004: ondersteuning en diensten van Agoria

Druk op de marges. In een snel globaliserende en meer transparante economie – met ICT als een enabler - begeeft de economie zich in de richting van een model van bijna perfecte concurrentie. Resultaat : ondernemingen zijn niet meer in staat prijsverhogingen door te voeren. Alle productiviteitswinst gaat rechtstreeks naar de consument. De jobshift naar de lageloonlanden, niet alleen van jobs in de verwerkende nijverheid maar ook van hoog intellectuele jobs. Na de softwareontwikkeling in India, zien wij vandaag ook chipdesign, farmaceutisch onderzoek, architectuurontwerp tot en met financiele analyse naar de lageloonlanden verdwijnen. Enige uitweg voor de westerse economieën : steeds maar sneller nieuwe producten en diensten op de internationale markten brengen hoger op de waardeladder… en te zorgen voor steeds maar beter onderwijs.

Vijf prioriteiten die rekening houden met de negatieve effecten van ICT als radicale innovatie : Toekomstige groei – en werkgelegenheid – wordt gestuurd door steeds maar nieuwe producten en diensten hoger op de waardeladder, t.t.z. producten en/of diensten met een steeds maar grotere niettastbare kenniscomponente. Producten en/of diensten, ‘hier’ ontworpen, naar de wereldmarkt gebracht en verankerd door visionaire, gedreven lokale ondernemers. Producten en/of diensten die niet onmiddellijk kunnen nagemaakt worden in de lageloonlanden (vb.: de Ieperse Rolls-Royce onder de weefgetouwen ; een schokwerend verpakkingsmiddel voor fragiele high-tech componenten ‘made in Wellen-Lb’) Heel wat investeringen zijn nodig voor de ontwikkeling van een nieuwe landelijke infrastructuur (‘soft’ & ‘hard’) waarop de nodige kennis & competentie gekweekt wordt, zich vermenigvuldigt en zich vertaalt in producten en diensten voor de wereldmarkt :

1. Nog meer internationaal – genetwerkt - entrepreneurship. (O.a. door aanhoudende 16. Uitzonderingen op het verbod op ongevraagde elektronische reclame 17. BTW en e-commerce vanaf 1 juli 2003 Onderwijs en permanente vorming 18. Hogeschool Gent vraagt gastdocenten ‘Netwerken en netwerkbeheer’

sensibiliseringscampagnes). Ondernemingen sporen elkaar onderling aan om, in teamverband, nog sneller nieuwe producten en/of diensten op de wereldmarkt te brengen - met ICT als een ‘enabler’. Producten en/of diensten waarvoor internationale afnemers goed geld op tafel willen leggen. Transparant samenwerken met derden vergt echter een ingrijpende mentaliteitswijziging. Meer starters ! Dankzij ICT, en de splitsing van de waardeketen, kan er gemakkelijker gestart worden ook in traditionele sectoren. Hieruit moeten meerdere Picanols ontstaan !! - mét productie in België, die andere ondernemers aansporen 'er ook voor te gaan'. 2. Sociale integratie en stakeholder synergie door onderwijs en permanente vorming. In een kennismaatschappij is het noodzakelijk de ‘oude’ tegenstellingen tussen arbeid, kapitaal en de burger (ecologie) om te buigen tot gemeenschappelijke kracht (stakeholder synergie). De jongeren begeesteren voor technologie en wetenschap. Voortdurende sensibileringscampagnes ten gunste van technologie en wetenschap voor jongeren van 12 tot 14 jaar moeten de "digitale opneming" van kansarmen mogelijk maken. Modernisering (ont-‘stoffing’) van het secundair onderwijs : meer inoefenen van nieuwe vaardigheden en houdingen tijdens de vaklessen: communicatie, groeps- en projectwerking, synthese, strategisch meedenken, zelfstandig ondernemerschap – terug met ICT als een ‘enabler’. Reengineering hoger onderwijs. Een ‘Bologna’ bachelor cyclus - met professionele finaliteit - als selectiemedium om de meer begaafde arbeiderskinderen aan te sporen door te stromen naar een academische master graad. Een nieuwe bachelorrichting ‘Netwerkeconomie’ (50/50


ICT Flash 61

Technologie 19. Visiesystemen in de machinebouw 20. Embedded systemen: stop intelligentie in uw producten 21. MINT (MICRO- EN NANOTECHNOLOGIE), EEN NIEUW INITIATIEF VOOR VLAANDEREN Publicaties 22. Executive Mission van Agoria bij het MIT 23. Agoria-Febeltel publiceert checklist voor implementatie van VoIP en IP-telefonie 24. BELGISCH E-BOOK GEPUBLICEERD: "THE POWER OF IT SURVIVAL GUIDE FOR THE CIO". Events & Seminars

ICT/bedrijfseconomie), waar een combinatie van zachte en harde competenties verworven wordt dempt tevens het ICT-genderdeficiet. ‘Gratis’(?) leven lang leren, ‘zowel voor rijk(!) als voor arm’ - zelfs tot en met een ‘MBA-lite voor iedereen’: de creatie van een breed intellectueel middenveld, tevens vruchtbare voedingsbodem waarop topondernemers, toptechnologen en topwetenschappers kunnen gedijen. Dit breed intellectueel middenveld ageert eveneens als een katalysator van stakeholdersynergie. ICT (elearning) kan helpen om de kosten van permanente vorming te drukken. 3. Écht concurrentiele telecomdiensten op nieuwe breedband infrastructuur.België zit in het Europees koppeleton ‘eerste generatie’ breedbandinternet (kabel, ADSL). Toch heeft breedband, vergeleken met de meest gevorderde landen, nog onvoldoende ingang gevonden bij alle klassen van de bevolking. Zweedse, Z-Koreaanse, Japanse, Canadese overheden investeren vandaag reeds in de volgende generatie ‘écht’ breedband internet ‘voor iedereen’ (glasvezel tot op de stoep). Toegang tot ‘écht’ breedband, onder aantrekkelijke voorwaarden, is van belang zowel in de strijd tegen een duale maatschappij als voor de groei van de economie in het algemeen. 4. Een meer efficiënte overheid en administratieve vereenvoudiging door de versnelde uitvoering van de aan gang zijnde re-engineering, interconnectie en informatisering van de ‘back-offices’ van alle administraties. 5. Hogere arbeidsparticipatie door kostenbeperkende en stressverlagende landingsbanen die tegelijkertijd garant staan voor kennisoverdracht in de onderneming. [email protected] 3. Conjunctuurcurve in de ICT-sector: vlak als een biljart. "Alweer geen groei, maar ook geen daling van de activiteit in het begin van 2003". Dat is de ietwat ontnuchterende vaststelling van Agoria ICT over het conjunctuurverloop in het eerste kwartaal van 2003. De grafiek van de activiteitsverloop vertoont nu al 8 kwartalen na elkaar weinig schommelingen en is vlak als een biljart. Als we echter de sector van de telecom-operatoren buiten beschouwing laten, is de activiteit in de sector over diezelfde periode met 10% achteruitgegaan. Zowel de - vooral op de lokale markt gerichte dienstensector als de meer exportgerichte en op technologische ontwikkeling steunende sector van het telecommaterieel kregen rake klappen. De telecom-operatoren blijven groeien, maar wel in een lager tempo. Het succes van breedband, de groei van het internet- en mobiel verkeer en de explosie van de markt van SMS en MMS zijn verantwoordelijk voor deze groei. Die volstond in het eerste kwartaal van 2003 net om de terugval van de activiteit in de rest van de ICT-sector op te vangen.

25. Netwerken in de automobielsector informatienamiddag

Onderstaande tabel geeft u een overzicht van het verloop van de activiteit in de ICT-sector in België van 2000 tot en met maart 2003.

26. Foire Hi Tech 2003 en Chine

De gevolgen van de dalende activiteit voor de werkgelegenheid laten zich raden. De werkgelegenheid in de ICT-sector bereikte in juni 2001 een voorlopig hoogtepunt: op dat moment werkten er volgens gegevens van de RSZ alles samen 113 000 mensen. Vandaag, 24 maanden later, zijn daarvan 10 000 banen verdwenen, vooral als gevolg van herstructureringen bij de grote ICT-bedrijven.

Tabel : Evolutie van de activiteit in de Belgische ICT-sector van 2000 tot en met 2003 Activiteitsdomein

Evolutie 2000

Evolutie 2001

Evolutie 2002

Q1 03/Q1 02

1. Ontwikkeling & vervaardiging van ICT-producten

+45%

-14%

-17%

0%

2. Handel in informatica- en telecommunicatiematerieel

+6%

0%

-7%

+1%

3. IT-services, software & consulting

+7%

+8%

-7%

-3%


ICT Flash 61

TOTAAL AGORIA-ICT

+16%

+1%

-9%

-2%

Telecom-operatoren

+15%

+10%

+7%

+5%

TOTAAL Belgische ICT-sector

+16%

+4%

-3%

0%

[email protected] 4. FEED-BACK DE LA "CLUSTER ACADEMY" - LE CLUSTER TIC CONTINUE BEL ET BIEN À CRÉER DU BUSINESS. Trente-sept chefs d’entreprise et dix animateurs économiques se sont réunis le 24 juin dernier chez Agoria Hainaut-Namur (Charleroi) pour faire le point sur les résultats engrangés par le cluster TIC initié en Hainaut. Dans une ambiance professionnelle et conviviale, ils ont confirmé les acquis et augmenté le "business score board" déjà positif du cluster. Les résultats et tendances sur six mois d'activités. En première partie, Paul Defourny d’Agoria a exposé les commandes et opportunités obtenues par l'activité du cluster sur une période de six mois. Plusieurs témoignages ont confirmé et illustré en détail ces résultats. Les initiatives de chacun ont eu des rendements différents en fonction de l’attitude adoptée. L'attitude dite [A+] est essentiellement relationnelle et tournée vers les avantages des clients. Elle a procuré les résultats positifs observés sur les six derniers mois. L'attitude dite [B-], plus orientée vers des préoccupations internes, n'a pas donné de résultats observables sur cette même période (voir détails sur le site Internet mentionné en fin d’article). Paul Defourny a montré que ces "A+" sont également en train de remplir naturellement le diagramme du "diamant de Michael Porter", d’étendre le cluster et de s'aligner sur les prérogatives européennes et wallonnes en matière de cluster. Vu l'effet positif des attitudes "A+" sur les résultats économiques d'ensemble et leurs concordances avec des méthodologies déjà expérimentées, il est naturel de continuer à supporter cette tendance. Paul Defourny a signalé la mise sur pied de "l'opération Diamant" en ce sens. Exercice 1: le groupe a des effets positives. Guy Gaspard, coach et pur "facteur rhésus A+", a ensuite proposé une expérience d'animation de groupe aux personnes présentes: "En apportant volontairement mes compétences au cluster, nous n'aurons au pire que des avantages". Plusieurs participants ont constaté l’effet positif de l’exercice réalisé en petits groupes. Pascal Vermeulen a fourni une appréciation partagée par l’ensemble: " Le groupe nous oblige à écouter et à être attentif à l'autre. Nous découvrons ainsi des opportunités nouvelles. Dans les contacts à deux, nous sommes trop vite centrés sur nous-mêmes comme si nous voulions vendre notre produit à l'autre: deux sourds ont du mal à s'entendre. Des "techniques" comme celle de Guy m'auraient fait gagner plusieurs mois". Effectivement, plusieurs autres personnes ont signalé avoir découvert de nouvelles opportunités dans l'exercice. Exercice 2: le "speed dating" est productif. Les expériences en groupe n'excluent pas les rencontres deux par deux. Les 322 rencontres suggérées n’ont pas été atteintes, mais le score obtenu fut quand même impressionnant. La convivialité est restée de mise et les résultats engrangés ont visiblement satisfait la grosse majorité. Plusieurs "routiniers" ont signalé en aparté que les "nombres" sont bons (comprenez : nouveaux business en cours). Quelques nouveaux "intronisés" affichaient un sourire qui en disait long (comprenez: nouveaux business en cours). Bref, il a été confirmé que le cluster TIC est un "business generator". En estimation moyenne, chaque participant est reparti avec 3 ou 4 contacts à poursuivre rapidement. Détails et téléchargements des présentations sur le site http://www.s-tetic.be [email protected] http://212.190.93.211/ICT-TIC-Flash/nl/74/ICT74.htm (4 of 29) [23/01/2007 8:34:35 AM]

ICT Flash 61

5. ALLIANTIES VERHOGEN DE INNOVATIEKRACHT VAN ONDERNEMINGEN. Op basis van een overzicht van een dertigtal empirische artikelen die de relatie tussen allianties en innovatie onderzoeken en vijftien artikelen die de relatie tussen fusies en overnames en innovatie centraal stellen, concludeert een studie van het Nederlands Ministerie van Economische zaken dat innovatie een duidelijk waarneembare invloed ondergaat van allianties, fusies en overnames. Bij allianties is die invloed positief, bij fusies en overnames is die invloed negatief of neutraal. Steeds meer bedrijven gaan samenwerkingsverbanden aan met als doel hun innovatiekracht te versterken. Het aantal allianties tussen ondernemingen is sinds de jaren tachtig sterk gestegen. De fusiegolf die onlangs ten einde is gekomen werd ook veelal ingegeven door technologische motieven. De vraag of deze toename van het aantal samenwerkingsverbanden ook daadwerkelijk vruchten afwerpt, is echter nog niet beantwoord. Er zijn weliswaar diverse wetenschappelijke onderzoeken gedaan naar de relatie tussen samenwerking en innovativiteit, maar een goed overzicht van de literatuur was nog niet beschikbaar. Allianties hebben een positief effect op innovatiekracht. Er is een aantal redenen waarom allianties de innovatiekracht kunnen verhogen: risico’s en kosten worden gedeeld; complementaire competenties worden bij elkaar gebracht om iets nieuws te creëren; uitwisseling van ideeën stimuleert creativiteit (leren van elkaar); allianties geven de mogelijkheid om verschillende technologische ontwikkelingen te volgen en de snelheid van innovatie kan toenemen omdat bedrijven niet meer alle technologie zelf hoeven te ontwikkelen, maar gebruik kunnen maken van datgene wat al door een ander bedrijf is ontwikkeld. Daar staat tegenover dat allianties vaak mislukken, dat kennisuitwisseling tussen bedrijven moeilijk te realiseren is en dat elke samenwerking ook een competitief element heeft, waardoor de partners niet altijd bereid zijn hun beste mensen in te zetten. Een overzicht van grootschalig empirisch onderzoek naar de relatie tussen allianties en innovativiteit laat zien dat de literatuur opvallend eensgezind is. Ongeveer driekwart van de onderzoeken naar deze relatie geeft aan dat er een duidelijk positief verband is. Slechts tien procent vond een negatief verband. Dit laatste geldt dan nog onder specifieke condities. Voorts blijkt dat allianties succesvoller worden naarmate de samenwerking intensiever is, het alliantiemanagement van hogere kwaliteit is en er overlap is in de kennisbasis van de partners. Publiek-private samenwerking en door de overheid gesubsidieerde R&D-consortia geven een gemengder beeld te zien. Hun impact op succes is neutraal of licht positief. Een mogelijke verklaring hiervoor is dat bedrijven juist die projecten door de overheid laten sponsoren, waarvan zij de slaagkans laag inschatten. Overigens leidt publiek-private samenwerking wel tot een verlaging van de kosten van innovatie. Netwerking. Veel bedrijven zijn zoveel allianties aangegaan dat zich netwerken van organisaties hebben gevormd. Het effect van netwerkvorming op innovatie is voor een belangrijk deel positief. Toch heeft onderzoek naar netwerken ook kritische kanttekeningen gemaakt. Een onderneming kan een te groot of een te klein netwerk hebben, waardoor de innovatiekracht afneemt. Onderzoek op dit vlak staat echter nog in de kinderschoenen. Hetzelfde geldt voor een aantal andere punten. Met name sectorale verschillen in de innovatieprestatie van allianties zijn nauwelijks onderzocht. Het is goed denkbaar dat sommige alliantievormen meer geschikt zijn voor hightech-sectoren, terwijl andere alliantievormen in lowtechsectoren effectiever zijn. Fusies en acquisities hebben een hooguit neutraal effect op innovativiteit. Onderzoek naar fusies en acquisities laat zien dat deze een neutraal of negatief effect hebben op de innovatiekracht van de betrokken ondernemingen. Geen enkel onderzoek heeft een positief effect vastgesteld. Het idee dat fusies en acquisities positief kunnen uitwerken op innovatie omdat grotere R&D-projecten kunnen worden uitgevoerd, wordt niet ondersteund. Er lijkt wel sprake te zijn van enige schaalvoordelen op R&D-vlak, doordat duplicatie van onderzoek vermindert. Middelen die daardoor vrij komen worden echter blijkbaar niet opnieuw in innovatie geïnvesteerd. Het innovatiesucces van fusie en acquisitie is niet alleen op de korte termijn lager, maar ook op de langere termijn. Conclusies. Innovatie ondergaat een duidelijk waarneembare invloed van allianties, fusies en overnames. Het voorgaande onderzoek leidt tot de volgende conclusies: ●

Bestaand onderzoek concludeert dat allianties de innovatiekracht van ondernemingen verhogen. Onder sommige omstandigheden doen ze dat meer dan onder andere condities, maar het effect is


ICT Flash 61

●

●

●

●

●

●

zo goed als altijd positief. Bestaand onderzoek suggereert dat er een optimale netwerksamenstelling is; meer allianties en hechtere allianties zijn niet onder alle omstandigheden beter voor innovativiteit. Het onderzoek is nog niet zover dat een samenhangend overzicht van optimale en suboptimale netwerkstrategieën kan worden gegeven. Het is wel zo dat dit literatuuroverzicht aantoont dat het gehele alliantienetwerk van de betrokken onderneming in ogenschouw moet worden genomen om het effect van een nieuwe alliantie op innovatiekracht te kunnen beoordelen. Momenteel is er echter onvoldoende kennis ontwikkeld over optimale netwerksamenstelling om hierover zinnige uitspraken te kunnen doen. Bestaand onderzoek concludeert dat fusies en acquisities de innovatiekracht van ondernemingen verminderen of op zijn best gelijk doen blijven. Publiek-private samenwerking heeft vooral een kostenverlagend effect op innovatie, maar bewerkstelligt ook een (marginale) verbetering van het innovatiepotentieel. Bij de afweging tussen fusies en overnames enerzijds en allianties anderzijds, geldt dat wanneer de doelstelling is schaalvoordelen te behalen in R&D een fusie of overname de aangewezen optie is. Voor het verbeteren van de innovativiteit zijn allianties de aangewezen organisatievorm. Zowel in het onderzoek naar allianties als dat naar fusies en overnames zijn belangrijke lacunes aan te wijzen in termen van cross-sectoraal, cross-regionaal en cross-technologisch onderzoek. Er is geen grootschalig empirisch onderzoek naar allianties voorhanden op basis waarvan conclusies kunnen worden getrokken over te voeren mededingingsbeleid. Theoretische analyse en gevalstudies laten zien dat het mededingingsbeperkende effect van allianties in het algemeen klein lijkt te zijn.

Bronnen Samenwerking en Innovatie, Literatuuroverzicht van de relatie tussen innovatiekracht en interorganisatorische samenwerking, Nederlands Ministerie van Economische Zaken, September 2002 (pdfbestand). [email protected] [email protected] 6. Succesvolle innovatiestrategieën voor technische producten. Innovatie is geen toeval maar het resultaat van een gemanaged proces dat creatieve ideeën omzet in bruikbare oplossingen. Innovatiemanagement is procesmanagement. Alcatel Bell, Barco, Bekaert, FN Herstal en Picanol bewijzen elke dag dat ze het proces behoorlijk onder de knie hebben. Deze vijf bedrijven plaatsten op de Algemene Raad van het WTCM van 26 mei hun innovatiestrategie in het ruimere kader van hun algemene strategie en visie en schetsten hoe ze hun innovatieproces voor technische producten managen. Mensen kunnen creatief zijn, maar bedrijven niet. Niet het creatief toeval, maar visie, inzicht, planning en moderne managementtechnieken leiden naar een succesvol innovatieproces. Sneller en goedkoper nieuwe producten ontwikkelen die beter voldoen aan de wensen van de klant en meer waarde creëren voor de klant, dat is de bedoeling van innovatiemanagement. Missie en strategie Innovatie is een proces dat past in het kader van de missie en de strategie van een onderneming. Kerncompetenties en patenten vormen het technologisch kapitaal van een onderneming. Onderzoek en innovatie zijn de drijvende krachten om deze technologische kerncompetenties te vernieuwen. Gerichte innovatie is de basis van de vernieuwing van kerncompetenties, producten en diensten en van duurzame, winstgevende groei. ●

●

● ●

●

Deze bedrijven kennen hun kerncompetenties en willen op basis van deze geïdentificeerde competenties een van de marktleiders zijn. Andere activiteiten worden bewust afgebouwd. Ze willen zich meer toeleggen op groeimarkten en meer toegevoegde waarde creëren. In de evolutie van de portfolio van deze vijf bedrijven valt het toenemend belang op van de vernieuwing van kerncompetenties en producten voor het uitbreiden van bestaande of het aanboren van nieuwe markten. Bekaert wil tegen 2005 50% van zijn inkomsten uit nieuwe markten halen. Bij Alcatel hebben zowel interne innovatie als acquisities gezorgd voor inkomsten door vernieuwing binnen zijn innovatiegedreven markten. Ze willen zich niet beperken tot het leveren van 'dozen' maar willen totaaloplossingen voor de klant


ICT Flash 61

●

brengen. Dit betekent dat ze diensten of functies toevoegen aan hun producten en/of aan systeemintegratie doen. Hoogtechnologische componenten ontwikkelen voor de producten of markten van één bedrijf is vaak niet meer verantwoord. Zo positioneert Picanol zich nu ook als toeleverancier van deze hightech-componenten voor andere OEM’s.

De innovatietrechter [4] Innovatie is geen toeval maar het resultaat van een gemanaged proces dat creatieve ideeën omzet in bruikbare oplossingen. De innovatietrechter ('innovation funnel')symboliseert het ontwikkelingsproces: ideeën verzamelen en filteren om deze over te houden die de grootste kans op slagen hebben. ●

●

●

Om de selectie van ideeën goed te laten verlopen, ruimt Bekaert in de exploratiefase voldoende tijd in voor het laten uitkristalliseren van ideeën, en dit ondanks het streven naar een korte time-tomarket. De innovatietrechter is niet enkel technologisch gedreven (technologische haalbaarheid qua ontwikkeling en productie). Risicomanagement op basis van economisch-technologische haalbaarheidsstudies beperkt het risico van productontwikkeling en verhoogt de slaagkans van een project. Kennisbeheer is een belangrijk aspect.

Toekomstanalyse – roadmapping [2] Markten, kerncompetenties, producten en diensten evolueren in de tijd. Technologieroadmaps leggen het verband tussen markten, producten, technologieën en competenties over een periode van drie tot vijf jaar. Roadmaps leveren het langetermijnkader voor het innovatieproces. Ze geven inzicht in de te verwachten 'technology push' en 'market pull' en koppelen een toekomstvisie aan de huidige realiteit. ●

●

●

●

Bij Barco zorgt inzicht in de technologieroadmaps van zijn toeleveranciers voor een voorsprong in productinnovatie. Zo kan Barco al in een vroeg stadium voor zijn hoogtechnologische markten schermen aanbieden die pas later in grotere series prijsgunstiger op de markt beschikbaar komen. De concurrentie- of productdifferentiatie-as verandert in de tijd. Bij weefgetouwen is het weefproces zelf matuur geworden, zodat niet langer het weefproces maar de ontwikkeling van marktgedreven unieke kenmerken en diensten op basis van een modulair productplatform de nieuwe productdifferentiatie-as is. Bij de Groupe Herstal stuurt het volgen van de markt, marktsegmenten en technologie de evolutie. Niet langer de klassieke vervaardigingsprocessen maar nieuwe materialen of elektronica zijn de technologische uitdagingen. Een toekomstvisie, kennis van de technologische uitdagingen en van de sterktes en zwaktes van de onderneming, en het wereldwijd netwerk van partners zijn verantwoordelijk voor succesvolle productinnovatie. Alcatel plant binnen zijn roadmap zowel de ontwikkeling van interne als de acquisitie van externe kerncompetenties. Een multidisciplinair team zorgt voor een afweging op organisatorisch (business unit vs. corporate), functioneel (marketing, R&D en productie) en competentievlak.

Portfoliomanagement [3] In functie van hun strategie en toekomstvisie beheren deze ondernemingen gericht hun portfolio van innovatieactiviteiten. Volgende aspecten in verband met termijn, marktonzekerheid en technisch risico zorgen mede voor een evenwichtige portfolio van onderzoek- & ontwikkelingsprojecten doorheen het innovatietraject: ●

●

●

de verhouding tussen research, technologieontwikkeling, productontwikkeling en technische ondersteuning. de verhouding tussen afgeleide productontwikkeling, platformontwikkeling of baanbrekende technologische competentieontwikkeling. de verhouding tussen bestaande en nieuwe markten.

Portfoliomanagement zorgt ervoor dat bedrijven aan de juiste projecten werken, aan projecten die bijdragen aan de realisatie van de strategie. Een multidisciplinaire stuurgroep (directie, business unit en R&D) beoordeelt op regelmatige basis de projectenportfolio zowel vanuit het technologisch oogpunt (technology push) als de marktstrategie (market pull). Zo blijven de toegewezen middelen in lijn met de geplande portfolio en de realisatie van de strategie. Steun voor uitdagende, risicovolle initiatieven Succesvolle bedrijven investeren bewust in technisch


ICT Flash 61

uitdagende en risicovolle initiatieven die leiden tot een uitbreiding van het zakenpotentieel (disruptieve innovatie). Voor de 'High-Impact Project Portfolio' bij Picanol wordt de beslissing tot ondersteuning genomen op basis van een analyse van het projectplan, het risico en het bedrijfsplan en de ondersteuning van het management. Het bedrijf en het betrokken departement nemen elk de helft van de investering voor hun rekening. Platformmanagement Platformmanagement is een sleutelelement voor 'mass customization'. Een productplatform is de gemeenschappelijke kern voor een gamma van producten. Voor nieuwe markten en toepassingen kunnen vanuit dit platform snel nieuwe elementen van de productfamilie door personalisering worden afgeleid. Organisatie in de onderneming Niet enkel hoe maar ook waar deze wereldspelers de ontwikkeling organiseren, draagt bij tot innovatie die zowel markt- als technologiegedreven is. Business units hebben hierbij een belangrijke rol. ●

●

Alcatel plant zijn kortetermijnproductontwikkeling decentraal binnen een divisie, dicht bij de klant, flexibel en met voldoende productfocus. Consistentie tussen de divisies en meer disruptieve ontwikkelingen worden centraal georganiseerd. Het langetermijnonderzoek steunt samenwerking met academische partners. Succesvolle innovatie is een zaak van alle afdelingen (M&S, R&D, productie) en het topmanagement.

Funnelmanagement, portfoliomanagement, roadmapping, platformmanagement... al deze technieken moeten niet alleen worden ingevoerd, ze moeten ook continu worden toegepast - dat is duurzame innovatie. Ze zorgen voor versnelde vernieuwing en uitbreiding van de kerncompetenties, een evenwichtige portfolio van innovatieprojecten, efficiënte productontwikkeling, een beter inzicht en een toenemend omzetpercentage uit innovatie. Kortom: duurzame innovatie zorgt voor duurzame langetermijngroei. Bronnen: ●

●

● ●

[1] Algemene Raad van het WTCM: Succesvolle innovatiestrategieën, presentaties van Thierry Van Landegem, directeur Research & Innovation van Alcatel Bell; Luc Desimpelaere, manager New technologies van Barco; Frans Van Giel, vice president Technology van Bekaert; Georges Micheels, directeur R&D van de Groep Herstal en Kristof Roelstraete, R&D champion bij Picanol. [2] De sectorroadmap Mechanica & mechatronica "Bouwstenen voor de toekomst". Hoofdstuk 6 geeft meer informatie over "Roadmapping sleutel voor toekomstgericht innovatiedenken" (blz. 62 tot 69). U kunt de sectorroadmap ook raadplegen op de website van Agoria: www.agoria.be [3] Innovationsmanagement für technische Produkte, W. Eversheim, 2003, Springer. [4] Artikel over funnel-management in E-News van 6 juni jl.: "Herteken de 'funnel' en maak innovatie winstgevender".

Bijkomende inlichtingen: Walter Auwers, tel. 016 32 28 40, gsm 0498 91 93 97, e-mail: [email protected] (Walter Auwers is medewerker van de Groep Technologie en innovatie in bedrijfsprocessen). [email protected] [email protected] 7. Herteken de "funnel" en maak innovatie winstgevender. Nieuwe producten of diensten ontwikkelen is een risicovolle onderneming, zeker in de high-techindustrie. Maar dat wil niet zeggen dat je alleen maar kunt rekenen op wat geluk om succesvol te zijn. Volgens IBM is het een kwestie van marktplanning, platformmanagement, pipeline management en portfoliomanagement, kortom van geïntegreerd innovatiemanagement. Innovatie is een sleutelfactor voor concurrentievermogen en groei. Bedrijven moeten kiezen welke producten ze zullen ontwikkelen voor welke markten op welk ogenblik. Nochtans zijn veel bedrijven te afhankelijk van het geluk om goede ideeën om te zetten in succesvolle producten en diensten. De "innovation funnel" (innovatietrechter) symboliseert het ontwikkelingsproces waarmee bedrijven over een http://212.190.93.211/ICT-TIC-Flash/nl/74/ICT74.htm (8 of 29) [23/01/2007 8:34:35 AM]

ICT Flash 61

langere periode ideeën verzamelen en filteren om deze over te houden die de grootste kans op slagen hebben. Veel productideeën gaan in de trechter, weinig komen eruit. Al te vaak hangt de beslissing voor nieuwe projecten af van de willekeur van enkele mensen. Een gestructureerde, procesmatige aanpak ontbreekt vaak volledig. Het IBM Institute for Business Value identificeerde vier managementdisciplines om de innovatietrechter te hertekenen zodat innovatie winstgevender wordt. Tekortkomingen in het traditionele innovatiemanagement. De funnelmethode visualiseert het ontwikkeltraject en geeft aanleiding tot de selectie en de opvolging van een portfolio van productontwikkelingsprojecten evenals tot de redactie van een toekomstgerichte technologieroadmap voor het bedrijf. De vorm van de innovatietrechter geeft inzicht in het verloop en de werking van het innovatieproces. Bij vele bedrijven vertoont de innovatietrechter voor de creatie van ideeën en de omzetting ervan in producten en diensten een aantal "misvormingen": ● ●

●

●

De productlancering is te traag om te beantwoorden aan de eis van een kortere time-to-market; Er is geen ideeënmanagement waardoor de slaagkans om van een idee tot een technologische innovatie te komen te klein is; Projecten worden zelden extern geëvalueerd en pas stoptgezet in de laatste ontwikkelingsfase, wanneer al te veel kosten gemaakt zijn; De co-evolutie van markt en technologie vereist innovatie en competitie in één of meerdere dimensies (bijvoorbeeld kostprijs, performantie of functionaliteit). Vaak wordt een marktevolutie over het hoofd gezien zodat de initieel differentiërende factor niet langer van toepassing is.

Geïntegreerd innovatiemanagement. Het artikel "Reshaping the funnel: Making innovation more profitable for high-tech manufacturers", geeft een goed overzicht van deze problematiek. Op basis van een onderzoek bij hightechbedrijven (voornamelijk uit de elektronicasector) geeft IBM aan dat een geïntegreerd innovatiemanagement noodzakelijk is. Door de integratie van vier managementprocessen kunnen bedrijven winstgevender nieuwe producten of diensten realiseren: ●

●

●

●

met een juiste inhoud -- Marktplanning: het afstemmen van het product op de behoeften van de klant (opportuniteiten binnen geselecteerde marktsegmenten) via formele en gestructureerde processen om marktkansen te volgen en business plans op te stellen. in het juiste tempo -- Platformmanagement beoogt de verbetering van de "time-to-market" en het toenemende aantal product-feature-combinaties. Een sleutelelement voor "mass customization" is het gebruik van productplatformen. Het productplatform is de gemeenschappelijke kern voor een gamma van producten. Ieder element van de productfamilie kan dan door personalisering van het platform worden afgeleid, waardoor bovendien de ontwikkelings- en productiekosten dalen. tegen correcte kosten -- Pipeline-management beoogt het efficiënt inzetten van mensen, processen en technologie doorheen de levenscyclus van een product. Het draagt bij aan een kostenreductie van de innovatie door projecten tijdig te stoppen voordat te veel geld wordt verspild. met een duurzame return on investment (ROI) -- Portfoliomanagement helpt bij het optimaliseren van de algemene spreiding van de investeringen over alle onderzoeks-, technologieontwikkelingsen innovatieprojecten. Portfoliomanagement vormt de link tussen strategie en de evaluatie van projecten op bepaalde tijdstippen - mijlpalen - in het funnelproces. Men spreekt van de "StageGate" benadering waarbij het proces opgedeeld wordt in fasen en aan het einde van elke fase beslist wordt om door te gaan of te stoppen. Terwijl het Stage-Gate proces individuele projecten evalueert, bekijkt portfoliomanagement periodiek (twee tot vier maal per jaar) het geheel van de innovatieprojecten om zo tot een juist evenwicht te komen tussen lange-, middellange- en kortetermijnprojecten.

De exacte inhoud van deze processen zal van bedrijf tot bedrijf verschillen maar ze moeten alle vier aanwezig zijn om een gezonde, langetermijn-ROI te verkrijgen. Roadmapping. Technologieopbouw moet afgestemd zijn op het marktsegment en de producten die men daarvoor wil ontwikkelen. Omgekeerd moet de marktopvolging passen in de kerncompetentie en de strategie van het bedrijf. De afstemming en de doorlooptijd doorheen de innovatietrechter is vaak een probleem. Productinnovatie kan eerst technologieopbouw vergen voordat productontwikkeling mogelijk is. Dit kan leiden tot te lange doorlooptijden. De funnel-methode wordt vaak gekoppeld aan een roadmappingproces dat deze afhankelijkheden in kaart brengt.


ICT Flash 61

Implementatie, daar wringt het schoentje. De opstart van het proces is niet eenvoudig. MIT, de bakermat van de funnel-methode, geeft aan dat veel bedrijven het funnel-proces wel kennen maar er vaak niet in slagen het succesvol te implementeren [2]. Vaak wordt het proces uitgetekend maar wordt onvoldoende aandacht besteed aan de effectieve introductie en voortzetting van het proces in het bedrijf. De opstart vereist een grote investering in human resources (voor planning en implementatie, in een verhouding van 1 tot 10) en de afstemming van de verschillende managementprocessen op elkaar. Bijkomende informatie. Dit artikel geeft een overzicht maar bevat onvoldoende informatie om de processen te doorgronden en op te starten. Omdat productdifferentiatie en creativiteit in productinnovatie sleutelfactoren zijn voor het succes van een onderneming, besteden onderzoekscentra en consultants meer en meer aandacht aan innovatiemanagement en het frontloadingproces voor de ontwikkeling van technische producten. In volgende artikels van Technologiewacht zullen we deze processen meer gedetailleerd toelichten. Door onderzoek te doen en bedrijven te begeleiden op het gebied van innovatiemanagement beschikt Walter Auwers van het WTCM over heel wat informatie. Hij maakt deel uit van de groep Technologie en Innovatie in Bedrijfsprocessen (TIB) en leidt bij het WTCM het onderzoek op het gebied van platformmanagement en het frontloadingproces voor productontwikkeling. Bronnen ● ● ● ●

[1] Reshaping the funnel: Making innovation more profitable for high-tech manufacturers, [2] New Product Development in the 21st Century, [3] Product Development - Managing a Dispersed Process, [4] po.wtcm.be, methodes, technologieën en procesbeheersingstechnieken voor het productontwikkelingsproces.

[email protected] [email protected] [email protected] 8. Mechatronica ontketent innovatiestorm in de automobielindustrie. Tachtig tot negentig procent van de innovaties in de ontwikkeling van motoren en voertuigen is gebaseerd op elektronica en mechatronica. Mechatronica speelt niet alleen een almaar grotere rol in de wagen maar ook bij de productie en assemblage ervan. Bedrijven uit de automobiel en de elektronica ontwikkelden samen een communicatieprotocol voor controletoepassingen in voertuigen. MIT Technology Review identificeerde in februari 2003 mechatronica als een van de tien "emerging technologies that will change the world" [1]. Om nieuwe functionaliteit toe te voegen of de performantie van producten te verbeteren, maken onderzoekers almaar meer gebruik van een doorgedreven integratie van bestaande hydraulische en mechanische systemen met elektronische componenten en intelligente softwarebesturing. Ook in de automobielindustrie is mechatronica een motor voor innovatie. Enkele voorbeelden: ●

●

●

De nieuwe topmodellen van BMW bevatten al meer dan 70 microprocessoren die de meer dan 120 kleine motoren/actuatoren aansturen. Mechatronica zal binnen vijf jaar uitbreiden naar bredere marktsegmenten. Bosch ontwikkelde een prototype van een genetwerkte auto, waar elektronica en software de sleutels zijn tot superefficiënte automobielsystemen [2]. De basissystemen, zoals remmen of versnellingsbak, zijn elektronisch, softwaregestuurd en vooral genetwerkt met elkaar en met de buitenwereld. Boschs "Cartronic Software" kan hierdoor het remmen en het terugschakelen finetunen, de motortemperatuur optimaliseren en de aanmaak en het verbruik van de elektriciteit beheersen. Het verwachte resultaat: veiliger, vinniger en zuiniger wagens met een sterk verbeterde emissie. In de komende vijf tot tien jaar kunnen elektromechanische actuatoren hydraulische cilinders vervangen. Draden zullen hydraulische leidingen vervangen en software zal de verbinding vormen tussen het rempedaal en de actie die de wagen afremt. Nu al beschikt de Mercedes SL over een gedeeltelijk elektrohydraulisch remsysteem. Zo kan het systeem de remmen droog houden bij vochtig weer.


ICT Flash 61 ●

●

●

Sensoren zullen de zuurstof in de uitlaatgassen en de snelheid van de krukas meten en zodoende fouten detecteren bij de ontsteking van verbrandingsmotoren. Als een afwijking wordt gedetecteerd, kan software de bestuurder waarschuwen of, in de toekomst, het probleem autonoom verhelpen. De bediening van het open dak van een Mercedes SL vergt de aansturing van elf hydraulische actuatoren. Integratie van de ABS-controle van remmen met een elektronisch stabiliteitsprogramma (ESP) of tractiecontrole geeft bijkomende voordelen op het vlak van veiligheid en comfort [3].

Door nieuwe bestuurderondersteunende systemen, comfortfuncties of energiebesparende systemen zal de hoeveelheid elektronica in voertuigen nog significant blijven toenemen. FlexRay, een opkomend de-facto-communicatieprotocol? [4] De introductie van geavanceerde controlesystemen (sensoren, actuatoren en elektronische controle-eenheden) stelt hoge eisen aan een ondersteunende communicatietechnologie. De huidige protocols beantwoorden niet aan de behoefte om deze elektronische systemen te integreren. FlexRay is een nieuw standaardprotocol voor een gemeenschappelijke hogesnelheidcommunicatie voor controletoepassingen in voertuigen. ●

●

●

FlexRay wordt ontwikkeld voor de huidige en toekomstige behoeften van controletoepassingen in het voertuig. Beschikbaarheid, betrouwbaarheid en bandbreedte zijn de basisvereisten voor de geviseerde tijdkritische controletoepassingen in aandrijving, ophanging of voertuigcontrole. Een statisch segment ondersteunt real-time kritische boodschappen (vb. remopdracht), het dynamisch segment staat open voor het koppelen van minder tijdkritische toepassingen (vb. diagnose of telematica). De busgebaseerde infrastructuur ondersteunt hogere snelheden, een deterministisch gedrag en robuustheid tegen storingen. Flexibiliteit in bandbreedte en systeemuitbreiding zijn sleutelelementen daar de nood aan functionaliteit en in-voertuigdiagnose almaar zal toenemen. Elektronische componenten en modules (met nieuwe productgeneraties om de 18 maanden) zullen op basis van de flexibiliteit van FlexRay tijdens de levenscyclus van een wagen (ongeveer 18 jaar) een facelift kunnen ondergaan en nieuwe systemen kunnen eenvoudig aan een bestaand voertuig worden toegevoegd. FlexRay is ontworpen voor transmissiesnelheden tot 10 Mbit/sec met mogelijkheid tot uitbreiding en een dynamisch gebruik van de bandbreedte. De 10Mbit/sec is beschikbaar op twee kanalen, die voor een totale snelheid tot 20Mbit/sec zorgen. Een breed spectrum van applicaties zal toegang hebben tot het statische of dynamische segment van deze open architectuur. De ontwikkeling van FlexRay wordt gedreven door de kernleden van een consortium van OEM's uit de voertuigindustrie (BMW, DaimlerChrysler, Motorola, Philips, GM en Bosch) die er een open, defacto standaard willen van maken. BMW en DaimlerChrysler, de initiatiefnemers, hopen FlexRay over enkele jaren in hun topgamma in serieproductie te brengen (2006).

Impact op andere systemen. Mechatronica zal een impact hebben op de productie en assemblage van wagens: ●

●

●

Kostenbesparing wordt voornamelijk verwacht van de vervanging van de complexe en dure hydraulica door elektronische systemen. Het toenemend aantal elektronische componenten vraagt meer innovatieve, flexibele bekabelingssystemen voor het doorgeven van signalen en stroom. Dikke kabelbomen (wiring harnasses) vereisen nog te veel manuele productiestappen [3]. Vlakke draden (0.5 mm dik en 2 tot 10 mm breed) zijn lichter, warmen minder op en vergen minder installatieruimte. En volgende stap zijn flexibele vlakke kabels (FPC flexible printed circuit) waarop de elektronische componenten zijn geïntegreerd [3,5]. Voertuigen hebben vaak meer dan één communicatiesysteem: één voor de aandrijving, één voor de interne comfortfuncties en één voor de telematica of mobile office services (vb. Bluetooth). FlexRay voegt hier mogelijk nog een vierde bustechnologie aan toe, gericht op de integratie van de controletoepassingen. Het groot aantal controle-units stelt bijkomende eisen aan het ontwerp van de gehele elektronica binnen de beschikbare ruimtes met aandacht voor assemblage, onderhoud en recyclage. Onderzoekers werken aan een modulair moederbord met elektronische controleeenheden die flexibel gekoppeld worden aan modules op andere plaatsen in de wagen [3].

Bronnen: ●

[1] 10 Emerging Technologies That Will Change the World, February 2003


ICT Flash 61 ● ● ● ●

●

[2] The networked car: the key to superefficient automotive systems: software [3] Electronics on the road to success, DaimlerChrysler [4] www.FlexRay.com, portal van het FlexRay consortium [5] Flexible Circuit technology, Prime Faraday technology watch, www.primetechnologywatch.org.uk [6] Articles from the DaimlerChrysler HighTech Report, www.daimlerchrysler.com

[email protected] [email protected] Overheid 9. Meer bandbreedte tot aan het huis: het antwoord van Canada. Canada heeft zopas 89 gemeentelijke projecten voor het aanbieden van breedbandtoegang (projecten zonder winstoogmerk) geselecteerd die in aanmerking komen voor steun van de federale overheid. Canada is op dit moment (na de Verenigde Staten) het land met de tweede hoogst ontwikkelde internetinfrastructuur ter wereld. Toch was het eind 2002 slechts mogelijk in 1170 van de 5426 Canadese gemeentes om breedbandtoegang te krijgen. Er dreigt dus een "digitale kloof" tussen Canadese steden en platteland. De vraag die zich stelt is dan ook: maakt internetbreedbandtoegang net als wegen, scholen en universiteiten, water- en elektriciteitsvoorziening, en ziekenhuizen deel uit van de basisinfrastructuur van een land of niet? Het antwoord van de Canadese overheid op deze vraag is duidelijk: "Toegang tot (voldoende) breedband is een individueel recht van elke Canadees, zowel in steden als op het platteland. Dit burgerrecht mag niet afhangen van de keuze van het individu van waar hij wil wonen." (Telecommunications Act). Dit antwoord maakt duidelijk dat breedbandtoegang (bijv. in ver afgelegen gebieden) niet kan zonder een bepaalde vorm van overheidstegemoetkoming. In 2002 besliste de Canadese overheid dan ook dat "zij ervoor zal zorgen dat tegen 2005 breedbandtoegang mogelijk is voor elke Canadees van kust tot kust tot kust." (dixit minister van Industrie Allan Rock) Hoe wil de Canadese overheid nu breedband tot bij elk Canadees huisgezin brengen? Daarbij zijn zeven principes van uiterst groot belang: ● ● ●

●

●

● ●

de toegang dient te beantwoorden aan een "breedbandbehoefte" van de gemeente zelf de privé-sector dient actief te worden betrokken bij de plannen de overheid moet ervoor zorgen dat concurrentie wordt aangemoedigd door de gemeente zelf (open veiling voor service providers die breedbandtoegang willen realiseren) de infrastructuur dient toegankelijk te zijn voor "derde partijen" die gebruik willen maken van de aangeboden breedbandinfrastructuur tegen redelijke voorwaarden de breedbandontplooiing moet zoveel mogelijk een commercieel en technologieneutraal proces blijven (zeker in de fase van het veilingproces) er moet worden gestreefd naar duurzaamheid en schaalvoordelen het moet telkens gaan (en beperkt blijven tot) een eenmalige kapitaalsinvestering van de federale overheid.

Voormeld project is slechts een proefproject dat de Canadese gemeentes moet stimuleren en doen nadenken om hun burgers toegang tot het breedbandnet te bieden. Het antwoord op de vraag naar het recht op breedband is interessant en relevant voor de westerse industrielanden. De vraag naar meer breedband zal de komende jaren immers ongetwijfeld blijven toenemen (bijvoorbeeld voor toepassingen op het vlak van open- en afstandsleren, gezondheidszorg, virtueel samen ondernemen, onderzoek & ontwikkeling, elektronische kleinhandel enz. De huidige infrastructuur zal vroeg of laat voorbijgestreefd zijn door allerlei nieuwe opkomende technologieën in verschillende domeinen (bijv. glasvezel, VDSL enz.) en vooral door het feit dat de noden van de gebruiker sterk zullen zijn toegenomen. Hoe we dit als maatschappij in de nabije toekomst zullen moeten organiseren is zeker een vraag die publiek moet worden besproken. Misschien is het toch ook een hoofdstuk of een alinea waard in het komende regeringsakkoord? http://212.190.93.211/ICT-TIC-Flash/nl/74/ICT74.htm (12 of 29) [23/01/2007 8:34:35 AM]

ICT Flash 61

Meer informatie vindt u op www.broadband.gc.ca. Verwante artikels: ● ● ● ●

●

● ● ● ● ●

Zuid-Korea en Zweden maken van glasvezel "tot op de stoep" een prioriteit...en het loont Breedband boom in Japan en Zuid-Korea. Intermodale concurrentie een utopie. Deregulation: Why Michael Powell Is Wrong (BusinessWeek 14 april 2003) Japan and South Korea have made high-speed networks a priority, and it's paying off (BusinessWeek 14 april 2003 - toegang mits abonnement) Public services summit @ Nobel week & sociaal-economische kloof. Directe telecominvesteringen door de overheid Vrijmaking van het lokale Belgacomnet voor breedbandtoegang: een ´politiek incorrect´ voorstel Breedbandmarkt - dominantie historische operatoren neemt nog toe Liberalisering lokale telecomlus ook in VS mislukt Activering Fonds Universele Dienst: onbillijk en onverantwoord Er schijnt licht aan het einde van de... glasvezel

[email protected] [email protected] 10. BURGERS EN ONDERNEMINGEN, KLANTEN VAN DE OVERHEIDSDIENSTEN? Naar aanleiding van de recente integratie van Insea (Informatics Services Association) in Agoria werd onlangs een ICT Network Event gehouden. Gastspreker op deze bijeenkomst was Jan Deprest, voorzitter van het directiecomité van FedICT (Federale Overheidsdienst Informatie- en Telecommunicatietechnologie). Hij stelde dat het een enorme opdracht is om de overheidsdiensten te reorganiseren vanuit de logica van de klanten die de burgers en de ondernemingen zijn. Een van de grote uitdagingen is volgens hem een mentaliteitsverandering te bewerkstelligen bij de ambtenaren die ten dienste van de burgers en de ondernemingen staan, zoals de verandering van de naam van de ministeries in 'federale overheidsdiensten' aangeeft. Het e-governmentproject houdt in dat de relaties tussen burgers, ondernemingen en overheid grondig moeten worden herdacht gebruikmakend van de mogelijkheden die de moderne technologieën bieden. Volgens Jan Deprest vertegenwoordigt ICT maar 20% van het hele project, de resterende 8O% is BPR (business process re-engineering): aanpassen van procedures, structuren, wetgeving, reglementering en regels. Het gaat dus om veel meer dan het ter beschikking stellen van documenten in elektronische vorm. De tastbare resultaten zijn op dit ogenblik nog beperkt. De Kruispuntbank Ondernemingen is er daar een van. Vanaf juli zullen de ondernemingen dankzij een uniek nummer hun basisgegevens nog maar een keer moeten meedelen. België lijkt goed op weg om zijn overheidsdiensten te verbeteren en te vereenvoudigen. Het zal echter van de beschikbare menselijke en financiële middelen afhangen of België tot de koplopers in de informatiemaatschappij zal behoren. In verband daarmee had Philippe de Wouters, voorzitter van Agoria Insea, er voordien in zijn welkomstspeech aan herinnerd dat Agoria ICT pleit voor een verdubbeling van de budgetten voor e-gov in de komende vier jaar. Klik hier voor de slides van de uiteenzetting van Jan Deprest. [email protected] 11. Administratieve vereenvoudiging dankzij KMO-afdeling van Agoria. Eind 2000 heeft de KMOafdeling van Agoria aan verschillende vertegenwoordigers van het Ministerie van Economische Zaken en het NIS (Nationaal Instituut voor de Statistiek) een studie voorgesteld met verschillende mogelijkheden om de structurele enquête bij de ondernemingen te vereenvoudigen. Deze enquête wordt door het NIS


ICT Flash 61

gehouden op verzoek van Eurostat,het Bureau voor de Statistiek van de Europese Gemeenschappen. Deze demarches hebben vruchten afgeworpen aangezien zopas een koninklijk besluit is verschenen met als doel deze tijdrovende enquête te vereenvoudigen. Heel wat van de in de enquête gevraagde gegevens waren namelijk al opgenomen in de jaarrekeningen van de ondernemingen. Concreet betekent dit dat de structurele enquête bij de ondernemingen in haar huidige vorm zal worden afgeschaft. Ze zal worden vervangen door een verkorte statistische bijlage bij de jaarrekeningen. Aangezien de ondernemingen dezelfde informatie maar een keer zullen moeten meedelen aan verschillende instanties, zou 70% minder informatie worden gevraagd aan de ondernemingen die het verkorte schema van de jaarrekeningen moeten invullen en de helft minder aan de ondernemingen die jaarrekeningen moeten neerleggen volgens het complete schema. [email protected] 12. Business and Consumers - Charter van Unice. In haar recent charter Business and Consumers Working together for the internal Market kiest Unice resoluut voor een hoge graad van bescherming voor de consument die de ondernemingsgeest en de groei in de Europese Unie ontwikkelt. Unice wil valabele alternatieven voor reglementering promoten (zoals zelfregulering, gedragscodes), beveelt een grotere betrokkenheid van de overheid aan op het vlak van onderwijs en opleiding van de consument en buitengerechtelijke systemen om geschillen op te lossen (bijv. het netwerk FIN-NET voor financiële diensten). Op Europees niveau bestaat er geen overlegorgaan zoals de Belgische Raad voor het Verbruik. Slechts twee andere landen van de Unie, nl. Frankrijk en Nederland, beschikken over gelijkaardige organen. Unice pleit echter voor een informele dialoog tussen ondernemingen en consumenten op het niveau van de Unie. Deze dialoog heeft trouwens al vruchten afgeworpen: zo hebben Unice en het BEUC (Europees Bureau van Consumentenverenigingen) bijgedragen aan het initiatief van de Commissie op het vlak van ‘econfidence’. De resultaten van deze samenwerking zullen binnenkort worden opgenomen in een aanbeveling van de Commissie over het consumentenvertrouwen inzake elektronische handel. In het charter somt Unice volgende fundamentele consumentenrechten op: ●

●

●

●

●

bescherming van gezondheid en veiligheid. De ondernemingen kunnen bijdragen om dit recht tot stand te brengen door veilige producten en juiste informatie op de markt te brengen, de technische normen te respecteren, een systeem voor de behandeling van klachten op te zetten en ernaar te streven geschillen buiten de rechtbank op te lossen. bescherming van hun financiële belangen. Vastgesteld moet worden dat de consumenten een grotere keuze van producten en diensten hebben alsook meer transparantie op prijsniveau. Inspanningen worden geleverd om de omstandigheden tijdens hun aankopen te verbeteren. bescherming van hun wettelijke belangen. Unice pleit in dat verband voor een eenvoudig wettelijk kader waarvan de regels efficiënt kunnen worden toegepast. Het is daarbij belangrijk dat de ondernemingen hun ervaring in het "rule-making process" kunnen inbrengen. vertegenwoordiging en deelname. Unice is voorstander van een informele dialoog met de consumenten ter voorbereiding van een geïnstitutionaliseerde dialoog. informatie en opleiding. Unice is van mening dat de overheid meer moet investeren in de opleiding van de consumenten en hen moet helpen om hun rechten en verantwoordelijkheden beter te keren kennen.

U vindt de tekst van het charter Business and Consumers op de website van Unice. [email protected] 13. Softwarepiraterij in België van 53% in 1994 gedaald tot 31% in 2002. Volgens het achtste jaarlijkse onderzoek naar de wereldwijde softwarepiraterij (zie www.bsa.org), uitgevoerd in opdracht van de Business Software Alliance (BSA), is het globale piraterijpercentage de jongste 8 jaar met 10 procentpunten gedaald. Volgens fr BSA is de afname in Europa te danken aan de groeiende aandacht voor de problematiek in de ondernemingen en een toenemende nadruk op het belang van corporate http://212.190.93.211/ICT-TIC-Flash/nl/74/ICT74.htm (14 of 29) [23/01/2007 8:34:35 AM]

ICT Flash 61

governance in veel maar weliswaar niet alle Europese landen. Volgens een studie van International Data Corporation (IDC) die begin april 2003 werd gepubliceerd, zou een verdere daling van het Belgische piraterijpercentage tot 23% in 2006 de Belgische economie in haar geheel tegen 2006 met meer dan 2 miljard dollar doen groeien. Meer dan 5100 nieuwe jobs zouden worden gecreëerd en 733 miljoen dollar extra belastinginkomsten zouden worden gegenereerd. De BSA informeert consumenten over softwarebeheer en bescherming van auteursrechten, internetveiligheid, handel, e-commerce en andere onderwerpen in verband met het internet. Leden van de BSA zijn o.a. Adobe, Apple, Autodesk, Avid, Bentley Systems, Borland, CNC Software/Mastercam, Internet Security Systems, Macromedia, Microsoft, Network Associates en Symantec. Onlangs werd de Belgische website (www.bsa.be) volledig vernieuwd en aangevuld met o.a. een gratis audittool waarmee gebruikers zelf kunnen nagaan of ze de wet niet overtreden. Nadere inlichtingen kunt u verkrijgen bij de communicatieadviseur van BSA België, e-mail: [email protected]. [email protected] 14. Feedback vergadering Agoria-WG "Technische productwetgeving, normalisatie, certificatie" De Agoria-werkgroep "Technische productwetgeving, normalisatie, certificatie" van de sectoren Elektrotechniek & elektronica en ICT organiseerde op 24 april 2003 een vergadering tijdens welke actuele onderwerpen met een mogelijke impact op bedrijven uit de sector werden besproken zoals: ●

● ●

●

●

potentiële wijzigingen aan de Belgische omzettingen van de laagspanningsrichtlijn en de EMCrichtlijn ten gevolge van de publicatie van de omzetting in Belgisch recht van de algemene productveiligheidsrichtlijn (achtergrondinformatie: zie artikel in E-News van 14/3/2003 "Richtlijn algemene productveiligheid in Belgisch recht omgezet"); activiteiten op Europees niveau ter herziening van de laagspanningsrichtlijn; stand van zaken m.b.t. de vervaldatum van de versie van 1994 van EN 55022 "Information Technology Equipment - Radio Disturbance Characteristics - Limits and methods of measurement" en de datum van inwerkingtreding van de versie van 1998 van EN 55022 in het kader van de EMCrichtlijn. Blijft 1 augustus 2003 behouden of komt er uitstel? stand van zaken m.b.t. de bezorgdheden van de Europese federaties Orgalime en EICTA betreffende EN 50160 "Voltage characteristics of electricity supplied by public distribution systems" (achtergrondinformatie: zie artikel in E-News van 28/3/2003 "Orgalime roept op tot intrekking of wijziging van Europese norm EN 50160") Denkoefening wat betreft de follow-up van horizontale normalisatie-activiteiten.

Lidbedrijven van Agoria die belangstelling hebben voor deze werkgroep, kunnen contact opnemen met Marc Cumps (zie hieronder). [email protected] 15. Sociale verkiezingen 2004: ondersteuning en diensten van Agoria. Hieronder vindt u een overzicht van de voorgestelde diensten: ●

●

●

publicatie van een gedetailleerde brochure (gratis) waarin alle concepten betreffende sociale verkiezingen worden uitgelegd en geïllustreerd en waarin alle verrichtingen worden besproken die in de loop van de verkiezingsprocedure moeten gebeuren; het interactieve XY-informaticaprogramma dat de hele verkiezingsprocedure beheert: ❍ opstellen en beheren van een interactieve kalender en planning, ❍ formulieren, stembiljetten en geïndividualiseerde processen-verbaal, ❍ opstellen van de kieslijsten, ❍ tellen van de stemmen en ❍ de volledige verwerking van de resultaten; regelmatige verzending van nieuwsbrieven met concrete uitleg over de verschillende stappen in de verkiezingsprocedure en de manier waarop de kiesverrichtingen moeten verlopen;


ICT Flash 61 ●

●

organisatie van informatiesessies (gratis). Drie vergaderingen zijn gepland: ❍ in oktober 2003: tijdens deze vergadering, gepland vóór de start van de verkiezingsprocedure, worden de gebruikte concepten inzake sociale verkiezingen en de etappes van de verkiezingsprocedure toegelicht; ❍ in januari 2004: tijdens deze tweede vergadering wordt de gedetailleerde procedure tussen dag X en de dag van de verkiezingen behandeld; ❍ in april 2004: tijdens de derde vergadering, kort voor de verkiezingen, worden de laatste etappes van de procedure alsook de regels met betrekking tot de dag van de verkiezingen besproken. telefonische 'hotline' waar u een antwoord krijgt op al uw vragen i.v.m. de sociale verkiezingen.

De diensten die in het kader van de sociale verkiezingen worden verleend, maken deel uit van Agoria's dienstenaanbod. Alleen als u het XY-informaticaprogramma wil gebruiken, wordt u een bijdrage van 300 euro (excl. BTW) in de ontwikkelingskosten gevraagd. Het softwareprogramma en de brochure zullen in de loop van september 2003 beschikbaar zijn; in juni zal een bestelbon worden gepubliceerd. Wij vestigen er uw aandacht op dat het door ons voorgestelde XY-programma identiek is aan dat van het VBO maar dat Agoria het aan zijn leden verkoopt tegen een lagere prijs. Voor nadere inlichtingen kunt u contact opnemen met uw regionale.(enkel voor leden Agora) 16. Uitzonderingen op het verbod op ongevraagde elektronische reclame. De wet van 11 maart 2003 betreffende elektronische handel (BS 17 maart 2003) stelt dat reclame via e-mail of via andere tekst-, spraak-, geluids- of beeldberichten (bijv. SMS) niet is toegelaten zonder voorafgaande vrije, specifieke en geïnformeerde toestemming van de geadresseerde van de boodschappen. In het Belgisch Staatsblad van 28 mei verscheen een koninklijk besluit dat een paar uitzonderingen invoert op het verbod op het verzenden van reclame per elektronische post (direct marketing). In volgende gevallen mag een dienstverlener ongevraagd reclame versturen via e-mail: ●

●

De ontvanger is een bestaande klant en er worden enkel diensten of producten gepromoot in dezelfde sfeer als de oorspronkelijke klantenrelatie. Verder moet de dienstverlener aan de klanten de mogelijkheid bieden om zich kosteloos en op gemakkelijke wijze te verzetten. Ook mag de bestaande klant enkel elektronische post ontvangen van het oorspronkelijke bedrijf en niet van dochterondernemingen enz. De ontvanger is een rechtspersoon en de mail is duidelijk gericht aan de rechtspersoon en niet aan de werknemers (bijv. info@… ; contact@…). Verder moet de dienstverlener zijn klanten hier ook de mogelijkheid bieden om zich kosteloos en op gemakkelijke wijze te verzetten.

Let wel: dit neemt niet weg dat dienstverleners ook voor deze twee specifieke gevallen de algemene regels dienen te respecteren. Ze moeten altijd duidelijk aangeven dat het om reclame gaat en hoe men zich elektronisch kan uitschrijven. Ook moet de natuurlijke of rechtspersoon voor wiens rekening de reclame geschiedt duidelijk te identificeren zijn. Lees ook het artikel 'Elektronische handel wettelijk geregeld' in E-News van 4 april 2003. Klik hier om het KB van 4 april 2003 in het Staatsblad van 28 mei 2003 te raadplegen. [email protected] 17. BTW en e-commerce vanaf 1 juli 2003. De BTW-regels inzake e-commerce, die waren opgenomen in richtlijn 2002/38/EG van 7 mei 2002, zijn door de wet van 22 april 2003 (Staatsblad van 13 mei 2003) in de Belgische BTW-wetgeving omgezet. De nieuwe wetgeving is van toepassing vanaf 1 juli 2003. Klik hier voor een nota over dit onderwerp.


ICT Flash 61

[email protected] Onderwijs en permanente vorming 18. Hogeschool Gent vraagt gastdocenten ‘Netwerken en netwerkbeheer’. Contacten tussen de ICTbedrijven en de academische wereld zijn én blijven heel belangrijk. Een vrijwel permanente uitwisseling van nieuwe inzichten, zowel wat onderzoek als toepassingsdomeinen betreft, is gegarandeerd een katalysator voor nog hechtere synergieën. In het licht daarvan nodigt de Hogeschool Gent en meer bepaald prof. Piet De Mey u uit om industrieel ingenieurs te vertellen hoe een netwerkstrategie in uw bedrijf praktisch wordt uitgetekend en geïmplementeerd. De onderwerpen hoeven niet beperkt te blijven tot de globale netwerkinfrastructuur. De studenten willen graag vernemen wat uw visie is op thema's als .NET, systeem(netwerk-)beheer, security, webservices, SOAP & XML, netwerkcomputers... kortom elk relevant en actueel onderwerp dat verband houdt met het opzetten en onderhouden van netwerken kan zeker aan bod komen. Dit is bovendien een gelegenheid om promotie te maken voor uw bedrijf en zijn strategie. Als u wil bijdragen tot het dichten van de 'digitale kloof' tussen theorie en praktijk, kunt u zich aanmelden bij: [email protected], [email protected] of [email protected]. Technologie 19. Visiesystemen in de machinebouw. Op 14 mei organiseerde Agoria Mechanica & mechatronica een studiedag over visiesystemen in de machinebouw. Machinevisie is een complex geheel van cameratechnologie en beeldherkenning. De snelle evolutie in deze technologie biedt toepassingsmogelijkheden in de machinebouw. CMOS-cameratechnologie. Omdat beeldverwerking zeer rekenintensief is, wordt steeds meer rekenkracht naar de camera gebracht. Een groot gedeelte van het succes en de groei van visie in de machinebouw is te danken aan de snelle vooruitgang van de cameratechnologie. Camera's worden steeds intelligenter door ingebouwde processoren en software. CMOS-technologie (Complementary Metal Oxide Semiconductor) maakt de integratie van controle, functionaliteit en interface op de chip mogelijk. CMOS heeft voor industriële en andere veeleisende toepassingen een aantal voordelen ten opzichte van CCD (Charge Coupled Device) [2]. ●

●

●

● ●

Terwijl een CCD steeds serieel een volledig beeld verwerkt, maakt CMOS het via een "windowingtechniek" mogelijk flexibel enkel de voor de toepassing interessante pixel-regio's van het scherm uit te lezen. Hierdoor moeten minder data worden verwerkt en doorgestuurd. CMOS-camerachips maken een logaritmische of een dynamische expansie van het lineair responsgedrag mogelijk. Traditioneel is het signaal dat vanuit elke pixel van de camera wordt uitgelezen evenredig met de intensiteit x belichtingstijd. Dit noemt men "lineair slope". Nadeel hiervan is dat bij grote lichtintensiteitsverschillen saturatie optreedt bij pixels die te veel licht hebben ontvangen. Het verminderen van de sluitertijd is hier niet echt een oplossing, omdat de minder belichte delen dan te donker worden. Om dit probleem op te lossen bestaan nu CMOS-chips die zgn."dual slope" mogelijk maken. Dit betekent dat overgeschakeld wordt naar een kleinere integratiefactor wanneer het geïntegreerde signaal boven een bepaalde waarde komt. Een stap verder is "4 slopes" waarmee men een logaritmisch verband kan benaderen tussen (intensiteit x belichtingstijd) en het uitgelezen pixelsignaal. Een expansie van het dynamisch bereik verhoogt de beeldkwaliteit en het toepassingsbereik. Zo maakt deze repons visiesensoren mogelijk met een zeer breed dynamisch spectrum voor het bewaken en aansturen van lasprocessen [4] of een verbeterde beeldkwaliteit bij de reflectie van zonlicht op een nat wegdek. Zowel de donkere als de lichte reflecterende zones komen zo helder in beeld. Een synchroon sluitermechanisme maakt het mogelijk alle pixels van het scherm gelijktijdig te capteren en verhoogt zo de scherpte van snelbewegende beelden. Nieuwe interfaces en controle verhogen de verwerkingssnelheid. Door de integratie van processor en camera op eenzelfde chip worden CMOS-camera's op


ICT Flash 61

systeemniveau goedkoper dan CCD camera's. Snelle, compacte, flexibele, hogeresolutie-CMOS-sensoren zullen geleidelijk CCD vervangen in visietoepassingen in de machinebouw. Qua intrinsieke beeldkwaliteit hebben CCD-camera's nog steeds een betere signaal-ruisverhouding en behouden ze een voordeel bij lage lichtintensiteit (vb. nachtfotografie). In industriële toepassingen kan men vaak de belichting controleren zodat dit aspect minder van toepassing is. Bovendien heeft CMOS-technologie nog ruimte voor verbetering, qua resolutie, snelheid, miniaturisatie en beeldkwaliteit. Beeldherkenning. Beeldherkenning van vooraf gedefinieerde vormen, parameters, gewichten of kleuren ligt aan de basis van de meeste visietoepassingen. Verschillende aspecten zijn bij beeldherkenning belangrijk: ●

●

●

Visie bestrijkt het volledige elektromagnetisch spectrum van ultraviolet tot infrarood. Afhankelijk van de golflengte worden verschillende aspecten gezien. Infrarood helpt ons om in het donker te zien. Maar ook ultraviolet licht (controle van bankbiljetten) en spectraallicht kunnen bijzondere eigenschappen zichtbaar maken. Door fluorescentie worden vreemde voorwerpen in een massa erwtjes veel zichtbaarder dan bij gewoon licht. Behalve een verbeterde kwaliteit van het camerabeeld bestaan er allerlei algoritmes om het beeld te verscherpen, het contrast te vergroten, de grijsschaal te corrigeren, ruis uit te middelen... Een combinatie van deze technieken kan aangewend worden om stipjes te vergroten zodat ze beter telbaar worden. Niettegenstaande zijn calibratie en een uniforme en standaard belichting voor een repetitief cameraresultaat onontbeerlijk. Zoniet kan de grens goedkeuring/afkeuring variëren naargelang van de belichtingsintensiteit. Beeldherkenningsalgoritmes maken het via verschillende technieken mogelijk specifieke eigenschappen in de beelden te detecteren. Voor geavanceerde toepassingen bieden de huidige processorsnelheid, bibliotheken met performante algoritmen en standaard programmeeromgevingen (vb. C++ of Visual Basic) aan de integrator steeds meer flexibiliteit om complexe eigenschappen te detecteren. Integratoren ontwikkelen kant-en-klare oplossingen voor specifieke toepassingen. Op basis van een economisch, standaardproduct kan een leek zo via configuratie zelf de visieopdracht specificeren.

Applicatiespecifieke visiesystemen. De kerncompetentie van fabrikanten van applicatiespecifieke visiesystemen ligt in de domeinkennis en het combineren van bovenstaande factoren om een gebruiksvriendelijke oplossing aan te bieden. Tevens zorgt een integratie met het verdere productie- of bedrijfsproces voor toegevoegde waarde. ●

●

●

●

QSORT heeft visiesystemen voor de kwaliteitssortering van kippen of wortels [5]. Een gebruiksvriendelijke interface verbergt de visietechnologie voor de gebruiker en biedt hem toegang tot de instelparameters die de classificatie en verwerking van kippen of wortels kunnen beïnvloeden. Barco heeft met Cyclops een systeem om de kwaliteit van weefsels op een weefgetouw te inspecteren [7]. Specifieke algoritmes zorgen voor een herkenning van het type weefsel en een continue controle van de kwaliteit tijdens de productie. Dankzij de continue controle is geautomatiseerde visie beter dan menselijke inspectie. Fouten worden automatisch gedetecteerd en geregistreerd en zorgen voor een verdere aansturing van het proces (bv. stoppen van de productie of de noodzaak van manuele controle van opgetreden fouten). Naast programmeerbare, standaardoplossingen (bv. de VS 700 familie) biedt Siemens met een nieuw platform van visieproducten (de VS 100 familie) plug & play applicatiespecifieke visietoepassingen [6]. Zonder programmatie kunnen deze systemen via een eenvoudige aanleermode specifieke visieopdrachten uitvoeren, bv. de inspectie van de vorm en de positie van een product of het lezen van een 2D-barcode. Eenvoudige integratie maakt het dan mogelijk deze informatie te gebruiken voor het aansturen van bijvoorbeeld een cilinder of een blaasmond voor het verwijderen van het onderdeel. Het doorzenden van controlesignalen vanuit de Siemens-camera kan gebeuren via traditionele I/O of via profibus. Voor het doorsturen van beelden (grote hoeveelheid data) wordt voor het ethernetprotocol geopteerd. Door de eenvoud en de kostprijs (tussen de 2000 en 3000 euro) heeft deze familie zeker toepassingsmogelijkheden in de machinebouw.

Ontwikkeling van visietoepassingen. Visietoepassingen vereisen competentie in domeinen die vaak niet behoren tot deze van traditionele machinebouwers (waaronder optica). Complementaire bedrijven bieden http://212.190.93.211/ICT-TIC-Flash/nl/74/ICT74.htm (18 of 29) [23/01/2007 8:34:35 AM]

ICT Flash 61

deze visietechnologie aan zodat door samenwerking visietoepassingen in de machine kunnen worden geïntegreerd. Andere toepassingsvoorbeelden van visie. Door de snelle technologische evolutie zijn visietoepassingen in volle opgang. Enkele voorbeelden: ●

●

●

Brandbeveiliging -- Videogebaseerde detectie kan significante voordelen bieden vergeleken bij traditionele methoden van rook- en branddetectie zoals: een kortere detectietijd, betere informatie voor besluitvorming, informatie over toegankelijkheid voor, gedurende en na een interventie of de integratie met verschillende sensoren [3]. 3D-machinevisie -- 3D-aansturing van robots vormt nu nog maar een beperkt deel van de wereldwijde visiemarkt. Grote groei wordt in deze markt verwacht op basis van nieuwe software en hardware voor deze veeleisende toepassing. Multifunctionele camera’s die vorm, kleur, grijswaarden en andere belangrijke gegevens opmeten, laser-triangulatietechnieken, fotogrammetrie of stereoscopie liggen aan de basis van 3D-inspectie of robotsturing [10, 11, 12]. Verkeerslichten -- Videogebaseerde monitoring die via beeldverwerking situaties automatische detecteert en zo systemen aanstuurt (bv. kwaliteitscontrole, bewaking van kritieke omstandigheden).

Bronnen en bijkomende informatie ● ● ●

● ● ● ● ● ● ● ●

●

[1] Hand-outs van de studiedag visiesystemen in de machinebouw, 14 mei 2003 [2] Website van fillfactory, een producent van CMOS-camerachips (www.fillfactory.com) [3] Fastcom Smoke and Fire Detection System selected for U.S. Navy evaluation study, Januari 2003 (www.fastcom.ch - pdf-bestand) [4] www.falldorfsensor.de [5] QSORT website (www.qsort.com) [6] Siemens Machine Vision website (www.ad.siemens.de) [7] Barco Cyclops (www.barco.com) [8] Marel Group, toepassing van visie in de voedingsindustrie [9] Machine Vision Online, portal met artikels en links naar websites in het domein van visie [10] 3D-camera van IVP (www.ivp.se) [11] Marriage of Robotics and Machine Vision Illustrates Next-Generation Automation at IRVS and Conference [12] Bringing Machine Vision to a 3D World – Big Time, Machine Vision Online

[email protected] [email protected] 20. Embedded systemen: stop intelligentie in uw producten. Intelligente apparaten, intelligente omgeving... Technology watchers noemen de massale opmars van embedded systemen de derde innovatiegolf in ICT, na het internet en de mobiele telefonie. Het aantal embedded systemen zal de komende tien jaar drastisch toenemen tot ongeveer 500 per gezin. Slimme apparaten onderling verbonden tot een slimme omgeving. Embedded systemen zijn een combinatie van elektronische componenten en software en bouwen digitale intelligentie in kleding, apparaten, machines of instrumenten in. Ze zijn onzichtbaar vervat in allerlei apparaten en zullen op een intelligente manier ons leven veranderen. De grootschalige inzet van deze minuscule computers leidt tot een intelligente omgeving ('ambient intelligence') met flexibele toestellen die zich aanpassen aan de gebruiker, onderling draadloos communiceren en reageren op prikkels uit de omgeving. Technology watchers noemen deze massale opmars de derde innovatiegolf in ICT, na het internet en de mobiele telefonie. Het aantal embedded systemen zal de komende tien jaar drastisch toenemen tot ongeveer 500 per gezin. Groot innovatiepotentieel. Er zijn verschillende redenen om deze intelligentie in apparaten in te bouwen, o.a.: ●

vervanging van mechanische onderdelen door embedded systemen;


ICT Flash 61 ● ●

●

●

verbetering van de beveiliging en betrouwbaarheid van apparaten; draadloze interactie met de omgeving, andere apparaten of met de informatiesystemen van een bedrijf; bijkomende functionaliteit en flexibiliteit, die zonder digitale middelen moeilijk of niet te realiseren zijn; kortere "time-to-market" doordat software eenvoudiger te vervangen en te configureren is dan hardware.

Nu al zorgen embedded systemen voor innovatie van producten en diensten. We zetten enkele voorbeelden op een rijtje. ●

●

●

●

●

●

●

Remote servicing: afvalcontainers die de ophaaldienst bellen als ze voor 80% gevuld zijn of pientere ramen die signaleren als ze vuil zijn. Auto’s bevatten nu reeds een groot aantal embedded systemen voor functies zoals motorcontrole, ABS, lichtcontrole bij duisternis of de airbag. Contextuele informatie en communicatie met de omgeving kan de auto van de toekomst leiden naar de dichtstbije parkeerplaats of restaurant. Precisietuinbouw: sensoren en visiesystemen sturen lokaal en heel precies de toediening van water, meststoffen of bestrijdingsmiddelen. In de veeteelt zorgen inslikbare sensoren voor automatische dosering en toediening van voedsel en vitamines. Een sensornetwerk op het lichaam zorgt voor zelf-monitoring van patiënten in de medische sector (bv. suikerspiegel in bloed van een diabetespatiënt). Zelfconfigurende, miniscule apparaatjes detecteren omgevingseigenschappen en zenden die door onderling contact automatisch door. Snufjes in huishoudtoestellen, zoals een koelkast die automatisch een boodschappenlijstje opstelt.

Technologisch uitdagend. De eigenschappen van embedded systemen maken ze tot een technologische uitdaging met grote impact op het product en de productontwikkeling voor bedrijven uit de sector mechanica & mechatronica. Naast de elektronische componenten zal het beheersen van software en software engineering (de technologie voor het ontwikkelen van software) een cruciale rol spelen bij de ontwikkeling van deze software-intensieve producten [4]. Bedrijven moeten op middellange termijn over softwaretechnologie van wereldklasse beschikken. In een vervolgartikel zal het Vlaams Software Platform [5] een overzicht geven van de innovatie in software engineering voor embedded systemen. Hun heterogeen karakter vereist de integratie van verschillende vakgebieden om complexe systemen te realiseren waarin sensoren, actuatoren, (alternatieve energiesystemen), radioantennes, software en (herconfigureerbare) hardware worden samengebracht. Meer en meer zullen bedrijven een deel van hun onderzoek uitbesteden aan gespecialiseerde partners en behoort het intellectueel eigendomsrecht niet langer exclusief tot één bedrijf. De uitdaging is nu dat elk bedrijf een unieke IP-vingerafdruk (Intellectual Property) samenstelt bestaande uit niet-exclusieve eigendomsrechten op generische technologieën en exclusieve eigendom op bedrijfs- en productspecifieke knowhow. [1]. Bronnen en bijkomende informatie: ●

●

●

●

●

[1] De intelligente omgeving: de noodzaak van convergerende technologieën en een nieuw businessmodel, IWT Observatorium, Publicaties, maart 2003, http://www.iwt.be/obs/obspublicaties.htm [2] Intelligente apparaten, een visie op embedded systemen voor Nederland, Nederlands ministerie van Economische Zaken, www.cic-online.nl [3] Embedded systemen: van een koelkast die gaat shoppen tot druiven die vragen om geplukt te worden, IMEC Interconnect mei 2003, www.imec.be [4] The impact of Embedded Software Sector in EU, Kennisopbouw door samenwerking, http://www.cic-online.nl/ [5] Vlaams Software Platform, http://www.vsp-vzw.org

[email protected] [email protected]


ICT Flash 61

21. MINT (MICRO- EN NANOTECHNOLOGIE), EEN NIEUW INITIATIEF VOOR VLAANDEREN. Imec, Agoria Vlaanderen en WTCM Vlaanderen onderzoeken de kansen voor een nieuw initiatief op het gebied van microsysteem- en nanotechnologie dat de naam MINT (MIcrosysteem- en NanoTechnologie) draagt. Microtechnologie bezit een groot potentieel ter verbetering van producten procesinnovatie in allerhande sectoren zoals de micromechanica, microrobotica, micro-elektronica... Deze technologie vindt toepassing waar de beschikbare ruimte en energie beperkt is, waar de productiekosten een belangrijke rol spelen of waar de meer conventionele technologieën ontoereikend zijn. Voorbeelden van toepassingen zijn dan ook zeer divers zoals WPAN (Wireless Personal Area Network) en WBAN (Wireless Body Area Network) die kleine, flexibele toestellen vereisen met zeer laag energieverbruik. Ook in de biomedische en de automobielsector kunnen allerhande toepassingen gevonden worden. De nanotechnologie is nog in volle ontwikkeling. Wetenschappelijk onderzoek stelt heel wat toepassingen in het vooruitzicht die gisteren niet voor mogelijk werden gehouden. De industrie in micro- en nanotechnologie is in volle opmars. Vaak zijn de spelers kmo’s, soms zijn het grote ondernemingen. Een globaal platform waarin zowel technologieontwikkelaars als gebruikers verenigd worden, biedt mogelijkheden om gemeenschappelijke projecten op te starten zodat kosten en risico’s gedeeld worden. Het samenbrengen van complementaire knowhow en ervaringen uit de verschillende domeinen versnelt nieuwe initiatieven en beperkt de ontwikkelingsrisico’s. Nieuwe contacten genereren nieuwe ideeën zodat het marktpotentieel gemaximaliseerd wordt. Tijdens een eerste verkennende vergadering met geïnteresseerden in de maand juni zullen de kansen voor een dergelijk platform worden geëvalueerd. www.imec.be/mint. [email protected] [email protected] Publicaties 22. Executive Mission van Agoria bij het MIT. Agoria is sinds 1997 lid van het "Industrial Liaison Program" van het MIT (Massachusetts Institute of Technology). In het kader van dit lidmaatschap ging een Agoria-delegatie, bestaande uit voorzitter Thomas Leysen, vertegenwoordigers van verschillende lidbedrijven en enkele stafmedewerkers van Agoria/WTCM, van 12 tot 15 mei jl. op missie naar het MIT. Ze namen er deel aan de jaarlijkse Management Conference met als thema "Driving Innovation through Technology" en volgden ook enkele sessies met MIT-experts die speciaal op hun verzoek werden georganiseerd. Over voormeld thema werden een twaalftal presentaties met de volgende titel gegeven: ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ●

Creating breakthrough Products and services with the Lead User Method Patterns of Platform Leadership: how organizations can maximize innovation Innovation in knowledge Innovations in bioprocess engineering Building growth in troubled times New class of tools to optimize marketing decisions Risk based product development process planning Valuing the R&D portfolio Corporate Technological Entrepreneurship The commoditization process with a focus on the internet and customer empowerment The future of manufacturing Value chain roadmapping

Om zoveel mogelijk leden van deze presentaties te laten profiteren, zal in de rubriek 'Technologiewacht' van elke uiteenzetting een synthese worden gepubliceerd


ICT Flash 61

[email protected] 23. Agoria-Febeltel publiceert checklist voor implementatie van VoIP en IP-telefonie. Agoria-Febeltel, dat de bouwers en integratoren van voice- en datatelecommunicatienetwerken voor de bedrijfsmarkt en overheid groepeert, heeft iin samenwerking met Beltug, de vereniging van de Belgische ICT-gebruikers, een checklist voor VoIP en IP-telefonie opgesteld. Waarom een checklist? VoIP en IP-telefonie winnen aldoor terrein. Tegenover de traditionele telefonie bieden zij het voordeel dat voice en andere data over dezelfde "lijn" kunnen worden verstuurd en dus geen aparte infrastructuur vergen. Wat kan een VoIP-oplossing concreet voor mijn bedrijf/organisatie betekenen? En hoe deze nieuwe technologieën in het bestaand datanetwerk integreren zonder de goede werking van mijn telecomuitrusting in gevaar te brengen?". Om op dergelijke vragen een concreet en objectief antwoord te geven AgoriaFebeltel en Beltug samen een uitgebreide checklist voor een vlotte implementatie van VoIP en IP-telefonie opgesteld. Deze checklist biedt organisaties die een VoIP- of IP-oplossing overwegen, de nodige houvast om de juiste keuze te maken. Het is een efficiënt hulpmiddel dat bedrijven helpt aan potentiële leveranciers de juiste vragen te stellen. De juiste vragen voor de juiste oplossing De checklist is bedoeld als handig werkdocument om de basisvereisten van een VoIP-oplossing te onderzoeken en de meerwaarde van een IP-oplossing voor een organisatie na te gaan. Zowel de voor- als de nadelen komen aan bod. Voorts bevat hij een aantal handige tips voor netwerkdesign met het oog op VoIP. De verschillende communicatieprotocollen en Quality of Service-mechanismen worden op een eenvoudige manier in kaart gebracht om de juiste keuze te vergemakkelijken. Ook worden een heleboel andere onderwerpen zoals veiligheid, stroomvoorziening en openheid naar andere standaarden besproken. U vindt de checklist op de website van Agoria Febeltel onder "Position papers" en van Beltug onder "Our opinion". [email protected] 24. BELGISCH E-BOOK GEPUBLICEERD: "THE POWER OF IT - SURVIVAL GUIDE FOR THE CIO". Ir. Jan De Sutter, laureaat van de ‘Data News ICT Manager Award 2000’, heeft een boek gepubliceerd met als titel 'The Power of IT - Survival Guide for the CIO' (in het Engels). Het werd nagegeken door prof. Carlos De Backer (UFSIA) en Eddy Vandijck (VUB) en is opmerkelijk niet alleen door de manier waarop het wordt uitgegeven (‘print on demand’-versie via het internet) maar ook door zijn inhoud. U vindt meer informatie over dit e-book op www.the-power-of-it.com, waar u het kunt bestellen en downloaden. De prijs bedraagt 14,95 dollar (beperkte versie) of 24,95 dollar (printbare versie). Voor nadere inlichtingen kunt u contact opnemen met Jan De Sutter op [email protected]. Events & Seminars 25. Netwerken in de automobielsector - informatienamiddag. De auto-industrie is waarschijnlijk de industrietak met de grootste innovatiedrang ter wereld. Dit geldt niet alleen voor productontwikkeling maar ook voor productietechnieken, aankoopmethodes en samenwerking met de toeleveranciers. Outsourcing heeft zich ten volle ontwikkeld. Hierbij vertrouwt de OEM een heel groot deel van de productie toe aan zijn toeleverancier waarbij hij hoge eisen inzake kwaliteit en betrouwbaarheid stelt. Sinds 2000 is echter een nieuwe fase aan de gang en werd het Network of Automotive Excellence (NoAE) opgericht. De oprichting van zo’n netwerk gebeurt volgens het "best-in-class"-principe. Elk bedrijf dat deelneemt is het beste in zijn kerndomein. De informatie-uitwisseling tussen de ontwikkelingsafdelingen is cruciaal. Virtuele ontwikkelingstools en e-technologie helpen het netwerk om tot een vernieuwend product te komen. De OEM heeft daarbij de leiding: hij legt de doelstellingen vast, doet de opvolging en stuurt en houdt bovendien het budget in het oog.


ICT Flash 61

De toenemende vraag van de markt naar een grote verscheidenheid van modellen en de steeds kortere product– en ontwikkelingscycli vereisen een sterke coördinatie. Door samen te werken kunnen de (personeels)kosten onder controle worden gehouden. De OEM gebruikt voor zijn project de middelen uit het netwerk zonder zelf te moeten investeren in extra personeel en technische middelen. Hetzelfde gebeurt met de toeleveranciers onderling. Het aankoopbeleid van de OEM zal ook hierdoor grondig veranderen. De technologie en de samenwerking in het project zijn van cruciaal belang. Agoria stond mee aan de wieg van het Network of Automotive Excellence (NoAE) in Brussel tijdens het congres van de EEUC (European Engineering User Conference) in oktober 2002. Daar werd een eerste project boven de doopvont gehouden met BMW als leidende OEM. Op 9 juli 2003 om 14 uur organiseert Agoria een informatienamiddag met verschillende uiteenzettingen over het NOAE. Plaats: Agoria, A. Reyerslaan 80, 1030 Brussel Klik hier voor het programma en een inschrijvingsformulier (vóór 7 juli 2003 terugsturen naar Myriam Thiry zie hieronder). [email protected] 26. Foire Hi Tech 2003 en Chine. L'Awex participera à l'édition 2003 de la foire Hi Tech, qui se déroulera à Shenzhen (ZES), dans la province de Guangdong, du 12 au 17 octobre prochains. Cet événement est considéré comme le plus important salon professionnel des hautes technologies de la République Populaire de Chine. Cette participation wallonne prendra la forme d'une collectivité de 80 m². Les firmes qui désirent y participer sont priées de confirmer leur engagement de participation avant le 15 juillet. L'édition 2002 avait accueilli à Shenzhen 88 délégations de 40 pays et régions, 3691 exposants dont 10 wallons et 1124 investisseurs ainsi que 300 000 visiteurs. 1 581 contrats ont été signés pour une valeur globale de 2 milliards de dollars. 62 conférenciers sont intervenus dont 2 Prix Nobel. Personne de contact: Awex, Daniel H. Jordan Tel 02 421 84 37 Fax 02 421 87 75 E-mail [email protected]

Als u deze nieuwsbrief niet meer wil ontvangen, vragen wij u ons dat via 'reply' te laten weten (unsubscribe). Wenst u integendeel andere geïnteresseerden te laten abonneren op deze maandelijkse gratis nieuwsbrief, laat het ons dan eveneens weten. Ieders privacy wordt steeds gerespecteerd. Si vous désirez recevoir le TIC-Flash en français, veuillez nous le faire savoir via la fonction 'reply' de ce message électronique. Met vriendelijke groeten Patrick Slaets Karel Uyttendaele


ICT Flash 61


ICT Flash 61


ICT Flash 61


ICT Flash 61


ICT Flash 61


ICT Flash 61


Ondernemen. Dinsdag 1 juli Nr. 74. Version française - Zoekfunctie en vorige nummers van ICT-Flash

Recommend Documents