Onderhoud turbine spirometer in de huisartsenpraktijk. Onderhoud turbine spirometer

Onderhoud turbine spirometer in de huisartsenpraktijk Algemene hygiëne maatregelen Bacteriefilters versus kartonnen mondstukken Invloed bacteriefilters op de flow flow-volume volume curve

Colette van Eck Longverpleegkundige Onderhoud turbine spirometer

Huisartsenzorg Noord Noord-Kennemerland

pagina • 1

December 2010 Inhoudsopgave Inleiding

3

Algemene hygiëne maatregelen

4

Bacteriefilters versus kartonnen mondstukken

5

Invloed van bacteriefilters op de flow flow-volume curve

6

Samenvatting

7

Literatuurlijst

8

Bijlage iëneprotocol bij gebruik turbine spirometers in de huisartsenpraktijk Hygiëneprotocol

Onderhoud turbine spirometer


pagina • 2

Inleiding De turbine spirometer is naast de pneumotachometer de meest gebruikt spirometer in de huisartsenpraktijk. Laatstgenoemde werkt volgens het pneumotachograaf principe waarbij door meting van het drukverval over een bekende weerstand de luchtstroomsterkte (flow) wordt gemeten. Doordat deze spirometer met disposable transducers werkt vallen deze spirometers buiten dit onderzoek. De turbine spirometer is te herkennen aan de sensor met daarin een vaantje dat ronddraait bij blazen. Meting vindt plaats door het aantal rondwentelingen te tellen. Over schoonmaken, onderhoud en controle bestaat onduidelijkheid. Dit geldt ook voor de zin of onzin voor het gebruik van een bacteriefilter. Waar is op basis van literatuur en meningen van deskundigen consensus over en waarover niet?



pagina • 3

Algemene hygiëne maatregelen Doel van infectiebestrijdende maatregelen is om te voorkomen dat patiënten en praktijkondersteuners/ praktijkassistentes tijdens het longfunctieonderzoek met pathogenen geïnfecteerd raken. Het aantal gedocumenteerde gevallen van infectieoverdracht is zeer klein, maar het risico van infectie is reëel (ATS/ERS: ATS/ERS: general consideration for lung function testing). Om cross-contaminatie contaminatie te voorkomen moet de turbine regelmatig gedesinfecteerd worden. Mondstukken, neusklemmen en alle andere delen van apparatuur die rechtstreeks in contact gekomen zijn met het slijmvlies dienen vervangen of gedesinfecteerd te worden. Er is geen norm opgesteld hoevaak de turbine gedesinfecteerd dient te worden, maar algemeen kan geadviseerd worden om minimaal 1x per week de sensor te desinfecteren (vaker bij intensief gebruik,, zichtbaar vuil of bij twijfel) volgens de voorschriften van de fabrikant. De flow sensor is een gevoelig instrument, die gemakkelijk beschadigd kan raken mits de voorschriften van de fabrikant niet worden opgevolgd. Overige delen van de spirometer kunnen gedesinfecteerd worden met 70% alcohol na ieder gebruik. De resultaten van onderhoud, maar ook van ijkcontroles en kalibraties, worden vastgelegd in een logboek. Voor elke nieuwe patiënt dienen de handen gewassen te worden. Om infectieoverdracht en cross-contaminatie contaminatie te voorkomen dienen medewerkers ook direct na hantering van mondstukken en spirometer de handen te wassen. Nog beter is om mondstukken bijvoorbeeld met een gaasje of de verpakking van het bacteriefilter te verwijderen. Om besmetting te voorkomen oorkomen dient de apparatuur zo opgesteld te staan dat de medewerker niet in de directe uitademingstroom van de patiënt zit. De kans op besmetting met hepatitis en HIV via speeksel is zeer klein, maar transmissie is wel mogelijk bij open wonden van de ora orale le mucosa of bij bloedend tandvlees. Mondstukken en de turbine vormen het grootste risico voor infectieoverdracht via direct contact. Onderhoud turbine spirometer


pagina • 4

Van verspreiding van Tuberculose via een spirometrie is nooit melding gemaakt, maar zou theoretisch mogelijk zijn via aero aerosoldruppels . Patiënten met bekende overdraagbare aandoeningen of bij twijfel altijd aan het einde van de dag plannen, zodat de apparatuur na afloop direct gereinigd en gedesinfecteerd kan worden.

Bacteriefilters versus kartonnen mondstukken Er zijn geen studies bekend waarin een rechtstreeks verband tussen longfunctieapparatuur en de overdracht van infectie is aangetoond, maar er zijn wel indirecte aanwijzingen van infectieoverdracht tijdens longfunctieonderzoek. In het artikel van Dr. Ivo Smeele meele (3) wordt gemeld dat over het gebruik van bacteriefilters de meningen zijn verdeeld. Tegen filters pleit dat uit een studie blijkt dat vijf minuten na blazen geen pathogene micro-organismen organismen meer kon worden gekweekt uit de sensor. Echter, dat betreft een andere sensor verder weg van de mond van de patiënt. Meer literatuur is niet beschikbaar. De kosten van een bacteriefilter liggen hoger dan bij kartonnen mondstukken. Omdat eigenlijk nooit melding gemaakt wordt van besmetting via het mondstuk, adviseren advise huisartsen richtlijnen na iedere patiënt minimaal 5 minuten tijd te laten zitten. Bij twijfel (een nieuwe patiënt met onbekende diagnose en zeer purulente hoest) is het aan te bevelen om de sensor te desinfecteren volgens de aanwijzingen van de fabrika fabrikant nt of om een filter te gebruiken. Alhoewel menigeen bang is voor verspreiding van TBC via de spirometer leert de ervaring dat dit in de praktijk nooit voorkomt. In het artikel van de ATS/ERS (4) wordt ook melding gemaakt van het feit dat over het gebruik van bacteriefilters de meningen verdeeld zijn. Voor gebruik spreekt dat bij spirometrische apparatuur gemakkelijk uitgeademde aerosolkernen zich kunnen afzetten. Aangezien van bacteriefilters vaststaat dat ze micro micro-organismen uit de expiratoire luchtstroom verwijderen en dus voorkomen dat deze organismen zich als aerosolkernen afzetten kan het gebruik van bacteriefilters wenselijk zijn. Anderzijds is gebleken dat de werking van bacteriefilters bij hoge luchtstromen zoals die welke tijdens longfunctieonderzo longfunctieonderzoek ek vaak voorkomen, niet altijd optimaal is; er zijn verschillende studies gepubliceerd waarin besmetting ondanks het gebruik van bacteriefilters is aangetoond. Ook wanneer bacteriefilters worden gebruikt dient de turbine regelmatig gereinigd en ontsmet te worden. Onderhoud turbine spirometer


pagina • 5

Zijn er geen duidelijke aanwijzingen dat er tijdens het longfunctieonderzoek gevaar voor infectieoverdracht bestaat, en levert het gebruik van bacteriefilters geen evident voordeel op, dan kan van een vast gebruik van bacteriefilters worden afgezie afgezien, n, mits de hygiëne voorschriften worden nageleefd. Uit een onderzoek naar het gebruik van bacteriefilters (7) blijkt dat aan de proximale kant van de filter (patiënt) meer bacteriën werden gekweekt dan aan de distale (apparatuur) kant van de filter. Ook aan an de distale kant konden in een klein aantal gevallen bacteriën worden gekweekt. Ook bij het gebruik van bacteriefilters dient de turbine regelmatig gereinigd en ontsmet te worden. Een artikel uit 2003 (9) geeft aan dat het gebruik van bacteriefilters mo moeilijk eilijk te verdedigen is door een tekort aan bewijs of het gebruik van bacteriefilters cross cross-contaminatie contaminatie tegen gaat. Meer onderzoek is nodig.

Invloed van bacteriefilters op de flow flow-volume curve In het artikel van de ATS/ERS (4,5) wordt aangegeven dat het effect van bacteriefilters op metingen van expiratoire manoeuvres, zoals de geforceerde vitale capaciteit (FVC) en het geforceerd expiratoir secondevolume (FEV1) nog niet duidelijk is. In een ond onderzoek erzoek kon geen significant effect van het gebruik van bacteriefilters op de FVC en FEV1 worden aangetoond, terwijl in een ander onderzoek een geringe maar significante daling van de FEV1 en de expiratoire piekstroom bij gebruik van bacteriefilters werd g gemeten. emeten. Verder is een studie bekend waarin significante verschillen tussen metingen met en zonder filters zijn aangetoond voor FVC en FEV1, maar die verschillen konden niet gerelateerd worden aan de gemiddelde waarden van de metingen en lagen binnen de sp spreiding van herhaalbaarheid. Het effect van bacteriefilters met optimale eigenschappen wordt derhalve beschouwd als klinisch niet significant. Als bacteriefilters worden gebruikt, moet het meetsysteem na montage van het filter voldoen aan de minimumaanbevelingen elingen voor nauwkeurigheid, reproduceerbaarheid, stromingsweerstand en tegendruk. De luchtstroomweerstand moet worden gemeten nadat het filter is geïnstalleerd als meting bij patiënten in die opstelling plaatsvindt. Fabrikanten van bacteriefilters behoren aan te tonen dat hun filters standaard longfunctietests niet beïnvloeden. In de regel wordt er van uitgegaan dat uitgeademde lucht niet afkoelt wanneer ze de flow sensor passeert. Dit is echter niet altijd een juiste aanname, met name niet wanneer gebruik gebrui wordt gemaakt van niet- verwarmde flow sensors. De afwijking neemt toe naar gelang van de afstand tussen mond en flow sensor: hoe groter die afstand, des te groter de afkoeling, zoals bij een opstelling waarin een filter voor de sensor geplaatst is.



pagina • 6

8) en 2008 (6) blijkt dat het gebruik van bacteriefilters Uit een tweetal onderzoeken uit 2001 ((8) een statistisch significant verschil liet zien, maar dat dit klinisch niet relevant is.

Samenvatting Van belang is om de algemene hygiëne adviezen in acht te nemen, denk aan handen wassen en bij iedere patiënt en een schoon disposable mondstuk te gebruiken. Bacteriefilters kunnen gebruikt worden om condensvorming in de apparatuur tegen te gaan, waardoor aërosolen met de daarin aanwezige micro micro-organismen n zich minder makkelijk kunnen hechten aan de binnenkant van de apparatuur. De meningen over het gebruik van bacteriefilters zijn verdeeld. Dit komt mede doordat er geen afdoende wetenschappelijk onderzoek is gedaan naar het gebruik van bacteriefilters, na naar ar het besmettingsrisico via apparatuur en de invloed van het filter op longfunctiemetingen. longfunctiemetingen Mits de apparatuur op de juiste wijze wordt gereinigd en ontsmet kan volstaan worden met het gebruik van kartonnen mondstukken. Bij twijfel (een nieuwe patiënt met onbekende diagnose en zeer purulente hoest) is het aan te bevelen om de turbine na gebruik tte e desinfecteren volgens de aanwijzingen van de fabrikant of om een filter te gebruiken. Ook wanneer bacteriefilters worden gebruikt dient alle meetapparatuur regelmatig gereinigd en ontsmet te worden. Over het effect van bacteriefilters op metingen van ge geforceerde expiratoire manoeuvres kan gezegd worden dat dit met de huidige inzichten als klinisch niet significant kan worden beschouwd. Wel is het van belang om de afstand tussen mond en sensor zo klein mogelijk te houden.



pagina • 7

Literatuurlijst 1. Maria Habes. (2010). Hygiëne op de longfunctieafdeling. Longkruid 225, 35-36. 35 2. Maria Habes, Guus van der Meijden. (2010). Hygiëneprotocol longfunctieafdeling. Nederlandse Vereniging voor Longfunctie Analisten Analisten. 3. Dr. Ivo Smeele. (2008). Hoe dienen turbine spirometers onderhouden, schoongemaakt en gecontroleerd te worden? CAHAGbulletin, 3. 4. V. Brusasco, R. Crapo en G. Viegi. (2005). ATS/ERS: general consideration for lung function testing. European Resp Respiratory Journal 16, 1-2. 5. V. Brusasco, R. Crapo en G. Viegi. (2005). ATS/ERS: standardisation of spirometry. European RespiratoryJournal 26: 319-338. 6. C. Thamrin, PhD and U. Frey, MD, PhD. (2008). Effect of Bacterial Filter on Measurement of Interrupter Resistance in Preschool and School-Aged Aged Children. Pediatric Pulmonology 43, 781 781-787.



pagina • 8

7. M. Unstead, M.D. Stearn, D. Cramer, M.V. Chadwich, R. Wilson. (2006). An audit into efficacy of single use bacterial/ viral filters for the prevention of equipment contamination during lung function assessment. Respiratory Medicine 100, 946-950. 8. A.W.A. Kamps, K. Vermeer. R.J. Roorda, P.L.P. Brand Brand. (2001). Effect of bacterial filters on spirometry measurements. Arch Dis Child 85, 346-347. 9. A.H. Kendrick, D.P. Johns, J.P. Leeming. (2003) (2003).. Infection Control of lung function equipment: a practical approach. Respiratory Medicine 97, 1163-1179.



pagina • 9

Onderhoud turbine spirometer in de huisartsenpraktijk. Onderhoud turbine spirometer

Recommend Documents