Outlook 2015
Olieprijs - smeermiddel voor de economie Onder invloed van het boek ‘le Capital au XXIe siecle’ van de Franse econoom Piketty was de herverdeling van inkomen en vermogen een veelbesproken onderwerp in 2014. Sneller dan Piketty voor ogen had, heeft er in de tweede helft van 2014 een herverdeling van inkomen plaatsgevonden. De daling van de olieprijs van bijna 50% heeft tot een majeure verschuiving van inkomen in de wereld geleid. De daling heeft grote gevolgen voor inkomsten van
De financiële markten werden in 2014 geregeerd door
olieproducerende landen en voor de uitgaven
centrale banken wereldwijd. Alle belangrijke centrale
van olieconsumerende landen en consumenten.
banken hanteerden het afgelopen jaar een verruimend
De lage olieprijs zal zeker in Europa en Japan
monetair beleid. Voor 2015 verwachten wij dat hierin een
een welkome stimulans zijn voor de
verandering zal optreden. Centrale banken zullen
economische groei in 2015. Wij verwachten dat,
tegengestelde beleidsrichtingen gaan aannemen. Zo zullen
door de sterk toegenomen productie van olie in
de centrale banken van de Verenigde Staten en het
de VS en de onwil van de OPEC landen om de
Verenigd Koninkrijk in 2015 een verkrappend beleid gaan
productie aan te passen, de gemiddelde olieprijs
voeren als gevolg van een aantrekkende economische groei
in 2015 laag zal blijven.
en een verbeterende arbeidsmarkt. Aan de andere kant zullen de centrale banken van Europa en Japan doorgaan met monetair verruimende maatregelen om het haperende economische herstel aan te zwengelen. Deze verschillen in 110
economische ontwikkelingen en beleid zullen naar
100
verwachting, samen met de toegenomen
90
waarderingsniveaus van beleggingen, zorgen voor
80
toenemende volatiliteit op de financiële markten in 2015.
BRENT CRUDE FUTR Feb 15 (USD) - Last Price 46.59 -,84
70 60 50 46.59
Dec Jan 2013
Feb
Mar
Apr
may
Jun Jul 2014
Aug
Sep
Oct
Nov
Dec
Jan 2015
Figuur 1: Ontwikkeling van de Olieprijs van een vat Brent olie.
2
Wereld Wereldwijd verwachten wij in 2015 een gunstiger economisch beeld ten opzichte van 2014. Deze verbeteringen vinden voor het grootste deel plaats in de Verenigde Staten en het Verenigd Koninkrijk. Voor de Eurozone en Japan blijft het economische herstel moeizaam vorderen, maar ook hier zien wij positieve veranderingen. De sterk gedaalde olieprijs betekent voor de meeste economieën een extra stimulans. Voor de
Verenigde Staten
ontwikkelde markten werkt de lage olieprijs door als een
Vanaf de tweede helft van 2013 herstelt de Amerikaanse
belastingverlaging en levert de consument extra
economie zich. In 2014 zal de economische groei uitkomen
bestedingsruimte op. Voor olie-exporterende landen is de
op circa 2,2% en naar onze verwachting in 2015 verder
lage olieprijs een aanslag op de begroting. Dit zal voor een
verbeteren tot ongeveer 3,0%. Een consequent
aantal opkomende landen als Venezuela, Rusland en
verbeterende arbeidsmarkt, een verdergaand herstel op de
Brazilië, de vooruitzichten doen verslechteren. Voor landen
huizenmarkt en stijgende bedrijfsinvesteringen zijn
als India en China is een lagere olieprijs weer een
allemaal ingrediënten voor een stijgende economische
stimulans voor de economische groei.
groei. De gedaalde olieprijs heeft voor de VS twee kanten.
Voor de wereldwijde economie verwachten wij in 2015 een
Enerzijds besparen de Amerikaanse consumenten door de
groei van 3,5% - 4,0%.
lagere energiekosten jaarlijks meer dan $ 50 mrd. Dit zal de consumptie in andere sectoren ten goede komen. Anderzijds heeft de VS de afgelopen jaren veel
World GDP Index (% q/q Annialised) 7 6 5 4 3 2 1 0 -1 -2 -3 -4 -5 -6 -7
Q3 =3.5%
Index of fourteen largest advanced and emerging economies weighted at PPP exchange rates. 00 01 02 03 04 05 06 07 08 09 10 11 12 13 14 15
geïnvesteerd in de productie van schalie-olie. De afgelopen 7 6 5 4 3 2 1 0 -1 -2 -3 -4 -5 -6 -7
10 jaar is de lokale olieproductie in de VS verdubbeld en is het land fors minder afhankelijk geworden van olie-import uit het buitenland. Naar verwachting zullen de investeringen in de oliesector, met een olieprijs beneden de $ 60, fors teruglopen.
Figuur 2: Groei van de 14 grootste economieën over de afgelopen jaren (bron: Capital Economics).
3
Een nadeel voor Amerika is de kracht die de US-dollar ontleent aan deze positieve economische ontwikkelingen. De dollar is de laatste maanden al sterk in waarde gestegen ten opzichte van de overige belangrijke valuta in de wereld. Dit tast de exportpositie van Amerikaanse bedrijven aan en zal een drukkend effect op de economische groei hebben. Daarnaast verwachten wij dat
Europa
de centrale bank van de VS in 2015 zijn rente zal gaan
De Europese economie is als een motor die maar niet wil
verhogen. Onze partner voor macro economische
starten. In het tweede en derde kwartaal van 2014 kwam
onderzoek, Capital Economics, verwacht dat de rente door
de groei niet verder dan 0,8%. Gedurende het jaar
de Fed in twee jaar tijd verhoogd zal worden naar 2,75%-
wisselden hoopgevende en tegenvallende ontwikkelingen
3,0% ultimo 2016 (zie figuur 3). Het moment van de eerste
elkaar af.
verhoging is sterk afhankelijk van de ontwikkelingen op de
De belangrijkste tegenvallende ontwikkeling binnen
arbeidsmarkt. Vooral de stijging van de lonen zijn een
Europa is de dalende en lage inflatie. In de maand
belangrijke indicator voor het moment waarop de Fed zal
december van 2014 bereikte de Duitse inflatie zelfs een
beginnen met het verhogen van de rente.
niveau van 0,2%. Niet alleen Duitsland, maar alle Europese economieën hebben op dit moment te kampen met inflatieniveaus die fors achterblijven bij de doelstelling van
Pollicy Rates (%)
6 5 4
de ECB van 2%.
6
US UK Japan Euro-zone
Een tweede tegenvallende ontwikkeling in Europa is het
CE Forecasts 5
dalende consumentenvertrouwen in combinatie met de
4
3
3
hoge werkloosheid. Er treedt, in tegenstelling tot andere
2
2
economieën zoals de VS en het VK, maar weinig
1
1
verbetering op de Europese arbeidsmarkt op (zie figuur 4).
0
Dit zal de consumentenbestedingen naar verwachting
0 05
06
07
08
09
10
11
12
13
14
15
16
17
onder druk houden en remmend werken op het
Figuur 3: Renteniveaus van de verschillende centrale
economische herstel.
banken plus de verwachting van Capital Economics
van deze niveaus voor de komende twee jaar.
4
Meevallende ontwikkelingen zijn de dalende euro ten opzichte van de dollar en de dalende olieprijs. De zwakkere euro zorgt voor een betere concurrentiepositie van Europese bedrijven en levert opwaartse inflatoire druk. De dalende olieprijs zal de consumentenbestedingen een
Japan
impuls geven, maar tegelijkertijd een neerwaartse druk op
Japan zit in een vergelijkbare situatie als Europa en heeft
de inflatie geven.
eveneens te maken met een haperende economie. Vorig
Per saldo denken wij dat de verwachtingen van veel
jaar leek er kortstondig een verbetering op te treden, maar
analisten voor de Eurozone te negatief zijn. De lage
die is nu weer verdwenen. Begin december werd duidelijk
olieprijs en zwakkere euro zullen er uiteindelijk voor
dat in Japan, ondanks de forse stimuleringsmaatregelen
zorgen dat de economische groei in 2015 boven
van de premier Abe, de economische groei in het tweede
verwachting uit zal komen. Wij gaan uit van een
en derde kwartaal daalde. Daarmee belandde Japan
economische groei in 2015 van ongeveer 1,5% voor de
wederom in een recessie. De Japanse centrale bank heeft
Eurozone.
nu de ‘choke’ vol aangezet om opnieuw te proberen de motor aan de praat te krijgen. Recentelijk heeft de Bank of Japan haar opkoopprogramma voor obligaties fors verhoogd. Er werden zelfs openlijk aandelen gekocht.
Unemployment Rate (%) 13 12 11 10 9 8 7 6 5 4 3
Euro-zone UK US Japan
Latest= November for Euro-zone, US & Japan, October for UK
13 12 11 10 9 8 7 6 5 4 3
Daarnaast heeft het grootste Japanse overheidspensioenfonds (US$ 1.200 mrd. groot) zijn allocatie naar aandelen meer dan verdubbeld naar 25%. Tenslotte is de beoogde ‘BTW’-verhoging minimaal 1,5 jaar uitgesteld en is het vennootschapsbelastingtarief voor bedrijven verlaagd. Deze onorthodoxe maatregelen zullen
00 01 02 03 04 05 06 07 08 09 10 11 12 13 14 15
de herstart van de Japanse economische motor moeten
Figuur 4: Ontwikkeling van de
bewerkstelligen. Er kleven wel aanzienlijke risico’s aan dit
werkloosheidspercentages in de verschillende
stimuleringsprogramma. Mocht deze herstart wederom
economische blokken (bron: Capital Economics).
niet lukken, dan zijn de mogelijkheden van de centrale bank en de overheid om alsnog stimulerende maatregelen af te kondigen, wel fors afgenomen.
5
Eén positief effect van het zeer ruime monetaire beleid van de Bank of Japan is de stevige devaluatie van de Japanse Yen. Dit geeft het Japanse bedrijfsleven een export voordeel. Daarnaast levert het een opwaartse druk op de inflatie op. De belangrijkste risicofactor voor Japan is de schuldenberg, die momenteel circa 240% van het GDP bedraagt. Het huidige opkoopprogramma van de Bank of
Opkomende Markten
Japan financiert ongeveer de financieringsbehoefte van de
Binnen de opkomende markten lopen de verwachtingen
Japanse overheid. Dit brengt het risico met zich mee dat
voor de verschillende landen fors uiteen. Landen die
deze markt ernstig verstoord kan raken als de Bank of
hervormingen hebben doorgevoerd en zich hebben
Japan zich hieruit terug gaat trekken in de toekomst.
aangepast aan de structureel lagere wereldwijde groei,
Wij verwachten dat alle bovengenoemde maatregelen de
hebben een goede uitgangspositie in 2015. Gezonde
Japanse economische groei zullen stimuleren waardoor
overheidsfinanciën en een lage afhankelijkheid van
deze in 2015 uit zal komen op ongeveer 1.0%.
buitenlandse financieringen werken in het voordeel van deze landen. Landen als China en India zullen profiteren van de lagere grondstofprijzen en zijn financieel goed
Industrial Production (2010=100)
120
Firms forecasts for Sep. & Oct.
gepositioneerd. Hervormingen zijn inmiddels ingezet in
120 115
deze landen. Landen als Brazilië, Rusland en Venezuela
110
110
staan aan de andere kant van het spectrum. De sterke
105
105
100
100
95
95
90
90
85
85
80
80
75
75
115
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
afhankelijkheid van de olie inkomsten en de internationale financiële markten maken deze landen kwetsbaar in 2015. De valuta’s van deze landen zijn hierdoor de laatste maanden al flink onder druk gekomen.
2014
Figuur 5: De haperingen in het economische herstel in Japan zijn goed af te lezen van de industriële productie van het land (bron: Capital Economics).
6
China, als leidende economie binnen de opkomende markten, heeft te kampen met langzaam teruglopende groei. Voor 2014 zal de groei naar verwachting uitkomen op 7,3% en in 2015 verder afnemen tot circa 7,0%. De oorzaken van deze dalende groei zijn de zwakke vastgoedmarkt en de hervorming van een investeringseconomie naar een consumptie-economie. Chinese central bank heeft vorig jaar voor het eerst sinds 2013 de rente verlaagd ter stimulering van de economische groei. De focus van de overheid verschuift meer en meer naar een langere termijn stabiele groeistrategie. Voorheen stond de kortere termijn groei centraal.
Voor de opkomende markten als geheel verwachten wij een groeiniveau van ongeveer 4,5% in 2015.
Persoonlijk advies 10 9 8
EM GDP (% y/y) Average 2013-2011
10 8
7
7
6
6
5
5
4
4
3
3
2
2
1
1
0
00 01 02 03 04 05 06 07 08 09 10 11 12 13 14YTD
Wilt u meer weten? Neem dan contact op met Staalbankiers. Graag maken we een afspraak om u meer te vertellen over onze beleggingsmethodiek en het behaalde resultaat. Als u dat wenst, maken wij op basis van uw persoonlijke wensen ook graag een plan voor het inrichten van uw beleggingsportefeuille.
9
0
Figuur 6: Groei van de Opkomende markten over de afgelopen 15 jaar (bron: Capital Economics).
7
Regio Noord-Holland
Regio Noordoost
Institutendesk
Prinsen Bolwerk 1
Eekwal 3
Lange Houtstraat 26
2011 MA Haarlem
8011 LA Zwolle
2511 CW Den Haag
Tel: 023 553 59 00
Tel: 038 429 76 70
Tel: 070 310 15 75
Fax: 023 553 59 10
Fax: 038 429 76 80
Fax: 070 310 19 87
[email protected]
[email protected]
[email protected]
Regio Den Haag
Regio Twente
Staalbankiers is onderdeel van
Lange Houtstraat 26
M.H. Tromplaan 9
Achmea
2511 CW Den Haag
7511 JJ Enschede
Tel: 070 310 15 10
Tel: 053 487 87 10
Fax: 070 364 45 08
Fax: 053 487 87 20
[email protected]
[email protected]
Regio Midden
Regio Zuidoost
Maliebaan 72
Stationsweg 44
3581 CV Utrecht
6861 EJ Oosterbeek
Tel: 030 239 80 30
Tel: 026 339 65 00
Fax: 030 239 80 50
Fax: 026 339 65 15
[email protected]
[email protected]
www.staalbankiers.nl
Deze publicatie is met de grootst mogelijke zorg samengesteld, maar wij kunnen niet garanderen dat deze volledig is. Staalbankiers behoudt zich het
122014|220000228
recht voor de tekst van deze leaflet te wijzigen. Aan deze uitgave kunnen geen rechten worden ontleend. Staalbankiers wijst op de mogelijkheid dat bepaalde informatie na verloop van tijd verouderd of niet juist is. Reproductie, geheel of gedeeltelijk, is slechts geoorloofd na schriftelijke toestemming. Deze publicatie is vervaardigd op 30 januari 2015.
Staalbankiers N.V., statutair gevestigd te Den Haag aan de Lange Houtstraat 26, 2511 CW, is ingeschreven bij de KvK Haaglanden onder nummer 27030700. Staalbankiers is geregistreerd bij de Autoriteit Financiële markten (www.afm.nl) te Amsterdam. Voor meer informatie over het toezicht op Staalbankiers N.V. kunt u bellen naar de toezichtlijn van de AFM 0900-540 05 40.
8
