OKTOBER Campagne 'Stop Werken Zonder Loon' van start

INspraak

MAGAZINE VOOR UITKERINGSGERECHTIGDEN NUMMER 3 / OKTOBER 2014

Campagne 'Stop Werken Zonder Loon' van start

INSPRAAK COLUMN

Wat doen we met

Wouter?

Een goede vriendin van mij heeft een zoon. Hij heet Wouter. En Wouter heeft het soms een beetje moeilijk. Hij is, laat ik zeggen, soms een beetje apart. Als klein kind al had Wouter de grootste moeite om op school vriendjes te maken. De andere kinderen vonden Wouter een beetje raar. Dat was trouwens wederzijds. Die enkele keer dat Wouter voor een verjaardagsfeestje werd uitgenodigd, was dat meestal omdat de ouders van de andere kinderen medelijden met Wouter hadden. En als het dan écht moest, dan ging Wouter naar het kinderfeestje. Met grote tegenzin. Wouter was veel liever alleen thuis. Zijn ouders waren altijd bezorgd en hadden aan hem hun handen vol. Het duurde niet lang of Wouter werd ‘een dossier’ met op de flap, onder zijn BSNnummer, een afkorting. Als je die eenmaal hebt, dan kom je er niet meer van af. Zo’n afkorting heeft veel nadelen, maar ook enkele voordelen. Dankzij die afkorting kon Wouter een aantal malen per jaar worden ondergebracht in een pleeggezin. Zijn ouders konden even op adem komen en Wouter kon in een veilige en fijne omgeving van een vakantie genieten. Wouter gaat steeds naar hetzelfde pleeggezin, waar hij goeie maatjes is geworden met Bobo, de labrador. Wouter kan uren met Bobo praten, wandelen, met een stok spelen of gewoon voor het raam naar buiten kijken. En zo kwam alles tot rust. Aan die rust kwam abrupt een einde. Het Kabinet heeft namelijk besloten dat vanaf 1 januari delen van de zorg, waaronder de Jeugdzorg, onder de verantwoordelijkheid van de gemeenten vallen. De ouders van Wouter zijn niet de enigen die zich grote zorgen maken; uit onderzoeken van

2

kranten blijkt dat de ene gemeente meer voor zorgvragen apart zet dan andere. Als Wouter door een beslissing van de rechter in een pleeggezin zou zijn geplaatst, zou er nog niet zoveel veranderen. Maar dat is niet het geval. En dan is het maar de vraag wat er gaat gebeuren. De gemeente zal contact opnemen met de ouders van Wouter en in gesprek gaan of dat pleeg­ gezin wel nodig is…en voor hoe lang dat nog nodig is… Wouters moeder hing huilend aan de telefoon. “Ik word nog eens gek!” riep ze. Laten we hopen dat ze dat niet wordt. Want waar kan ze dan nog terecht? En wat doen we dan met Wouter? Kijk eens op www.hoeverandertmijnzorg.nl Erica Hemmes, Bestuurder arbeidsgehandicapten FNV Bondgenoten

INSPRAAK INHOUD

IN DIT NUMMER KADERLID IN BEELD ‘Stap voor stap komen we er wel’ Pagina 4 KORT NIEUWS Nieuws over de sociale zekerheid. Pagina 6 HEB IK NOG RECHT OP HULP? Er gaat weer veel veranderen in de zorg, dus ook in de Wmo. Hieronder in het kort een paar antwoorden op veel gestelde vragen. Pagina 8 CAMPAGNE 'STOP WERKEN ZONDER LOON' VAN START In september is de campagne 'Stop Werken Zonder Loon' van start gegaan. Werknemers worden ontslagen en vervangen door uitkeringsgerechtigden of vrijwilligers. De FNV vindt dat het niet langer kan. “Ik merk dat er een groei is in het besef van wat er aan de hand is. Nu de politiek nog.” Pagina 10

VRAAG EN ANTWOORD Moet ik mijn pensioen opeten? En kan ik voor mezelf beginnen? Pagina 16 SPREEKUREN SOCIALE ZEKERHEID In verschillende plaatsen houdt FNV Bondgenoten spreekuur voor mensen met een uitkering. Iedereen die vragen heeft over uitkering of AOW, kan zonder afspraak langskomen. Pagina 18 DE ROBOT ALS COLLEGA Eind september liet minister Asscher van Sociale Zaken en Werkgelegenheid weten dat de kans groot is dat veel mensen in de toekomst geen betaald werk meer hebben. Robots gaan een groot deel van ons werk overnemen. Pagina 19 UITSPRAAK Joep Bertrams Pagina 20

SERVICEPAGINA FNV Bondgenoten maakt zich sterk voor de positie van uitkeringsgerechtigden. De bond heeft hiervoor een aparte bedrijfsgroep Uitkeringsgerechtigden en Ouderen (UGO). De bedrijfsgroep is op vele fronten actief en heeft honderden actieve kaderleden. Pagina 14

8 10

20

Colofon Nummer 3, oktober 2014 INspraak is een uitgave van de Stichting FNV Pers ten behoeve van de bedrijfsgroep Uitkerings­gerechtigden en Ouderen (UGO) van FNV Bondgenoten. VORMGEVING Zippa, Bussum FOTOGRAFIE Jeannette Schols ILLUSTRATIE Joep Bertrams DRUK Senefelder Misset OPLAGE 47.000 exemplaren REDACTIERAAD Erica Hemmes, Maaike Zorgman, Cor Coppens, Gijs Slagmolen, Hans Woudstra, Harry Putters REACTIEADRES Met vragen en opmerkingen kunt u zich wenden tot het secretariaat: [email protected]. Zijn uw adresgegevens, telefoonnummer of e-mailadres veranderd? Geef het dan door via ons Contact Centrum! Tel. 0900-9690.

3

INSPRAAK KADERLID IN BEELD

STAP VOOR STAP KOMEN WE ER WEL

Kaderlid in beeld

WIE: MARTINE SCHONEVELD WERK: SOCIAAL RAADSVROUW BIJ BUREAU SOCIAAL RAADSLIEDEN FUNCTIE IN DE BOND: VOORZITTER WAJONGGROEP

In 2013 hoorde Martine via de media over de Participatiewet en het Sociaal Akkoord. Zij maakte zich daar grote zorgen over en ging toen naar een bijeenkomst van de FNV waarop je er vragen over kon stellen. Op die bijeenkomst hoorde Martine van de Wajonggroep en ze wist: daar moet ik bij zijn. Ze was al lid van de vakbond, maar wist helemaal niet dat de bond er ook voor mensen met een uitkering is. Martine werd lid van de Wajonggroep en werd al snel gekozen tot voorzitter.

4

INSPRAAK KADERLID IN BEELD

De Wajonggroep heeft dit jaar flink actie gevoerd tegen de nieuwe Participatiewet. Hoe zijn die acties verlopen? Het is een druk jaar geweest voor de FNV Wajonggroep. En nog steeds eigenlijk. Naar aanleiding van de Participatiewet heeft Titia Beukema, secretaris van de Wajonggroep, tijdens een rondetafelgesprek een toespraak gehouden. Er zijn brieven naar de Tweede Kamer en Eerste Kamer gestuurd. Er zijn door verschillende Wajonggroep-leden gesprekken gevoerd met Tweede en Eerste Kamerleden en ook met de staatssecretaris Jetta Klijnsma. De Wajonggroep heeft samen met de sector WSW een actieve rol gespeeld tijdens de landelijke actiedag tegen de Participatiewet op 11 februari in Den Haag. Daar waren meer dan 6.000 mensen bijeen. Tijdens deze actiedag heb ik als voorzitter van de Wajonggroep gesproken en heeft Maurice Hinssen, onze vicevoorzitter, een door de Wajonggroep samengestelde verhalenbundel met daarin verhalen van verschillende Wajongers aangeboden aan de Tweede Kamerleden en de staatssecretaris ('Wajongers aan het woord: Zorgen voor de toekomst'). De acties van de Wajonggroep, samen met druk van andere belangenorganisaties, hebben er toe geleid dat er door het kabinet besloten is dat de huidige Wajongers bij het UWV blijven. Helaas worden de huidige Wajongers wel weer herkeurd volgens nieuwe en veel strengere keuringscriteria. Bij toekenning arbeidsvermogen wordt de Wajong-uitkering met 5 procent gekort. Hier zijn wij het nog steeds niet mee eens. De acties van de Wajonggroep hebben er mede voor gezorgd dat er in de Participatiewet voor mensen met een medische urenbeperking (die deels nog afhankelijk zijn van een bijstandsuitkering) een regeling

voor inkomensvrijstelling is gekomen (15% van het inkomen met een maximum van € 124,- per maand wordt vrijgelaten). Daarnaast heeft de Wajonggroep gestreden voor een studietoeslag voor studenten met een handicap. Gelukkig is deze mogelijkheid er ook gekomen voor studenten die vanwege hun handicap per maand niet het wettelijk minimumloon kunnen verdienen. Welke acties hebben jullie nog in de pijplijn? Op het moment ligt de Wet banenafspraak en quotum arbeidsbeperkten in de Tweede Kamer. Deze wet is min of meer gekoppeld aan de Participatiewet. Op 15 september was in verband met deze wet een rondetafelgesprek in de Tweede Kamer. De Wajonggroep was ook uitgenodigd om deel te nemen aan dit gesprek. Hier aan voorafgaand hebben wij als Wajonggroep een zogenaamde Position Paper ingediend. Tijdens de rondetafelbijeenkomst, heb ik als voorzitter van de Wajonggroep ons standpunt over deze wet toegelicht. Binnenkort wordt de wet behandeld tijdens de vergadering in de Tweede Kamer. Wij beraden ons als Wajonggroep nog op eventuele vervolgstappen. Daarnaast gaan we als Wajonggroep natuurlijk kritisch volgen of die beloofde extra banen er ook komen en zullen we invloed proberen uit te oefenen dat er afspraken in de cao's worden gemaakt over banen voor mensen met een arbeidsbeperking. Daar waar mogelijk zullen we in gesprek gaan met werkgevers(organisaties). We volgen de ontwikkelingen rondom de Participatiewet op de voet. Wij hebben als Wajonggroep aan gemeenten een brief gestuurd waarin we nog eens extra aandacht vragen voor belangrijke punten die

in de verordeningen goed geregeld moeten zijn voor de doelgroep arbeidsbeperkten. Voorts willen we een meldpunt opstarten waar mensen eventuele knelpunten kunnen melden in verband met uitvoering van Participatiewet. We hebben nog veel meer acties op ons lijstje staan, meer eigenlijk dan we op het moment allemaal kunnen uitvoeren. Maar stap voor stap komen we er wel. Via de door ons speciaal opgestarte facebookpagina 'FNV Wajonggroep in actie' worden geïnteresseerden op de hoogte gehouden van de acties van de Wajonggroep. Ook nieuwsberichten in de media over de Wajong en de Participatiewet worden hier gedeeld. Wat is je wens voor de toekomst? Onze wens voor de toekomst is dat wij meer en ook eerder bij nieuwe plannen betrokken worden. Binnen de Wajonggroep is veel kennis en ervaring aanwezig op het gebied van mogelijkheden, maar ook knelpunten als het gaat om arbeidsparticipatie van mensen met een handicap. Wij willen gezien (blijven) worden als volwaardige gesprekspartner. Daarnaast hopen wij dat door meer bekendheid over wat de FNV Wajonggroep doet en kan betekenen, er veel meer mensen zich aanmelden voor de Wajonggroep. Er is nog heel veel werk te doen, maar om dit allemaal uit te voeren zijn we dringend op zoek naar nieuwe en actieve FNV Wajong-leden. Mensen die interesse hebben om lid te worden van de FNV Wajonggroep kunnen zich aanmelden via e-mailadres [email protected] of [email protected]

5

INSPRAAK KORT

FNV BONDGENOTEN OPENT OV-MELDPUNT WERKVERDRINGING FNV Bondgenoten heeft een meldpunt geopend. Hiermee wil de bond de strijd aangaan tegen de toenemende verdringing van betaalde banen in het stads-, streek- en (contract)taxivervoer. Vrijwilligers die de Buurtbus rondrijden en een bestaande buslijn van de gemeente vervangen. Jongere schoolverlaters die voor een habbekrats op de taxi worden gezet om werkervaring op te doen. Dat is leuk voor de klant, want lekker goedkoop, maar funest voor ervaren taxichauffeurs en taxibedrijven die wel met geschoold personeel werken. Door de inzet van vrijwilligers en uitkeringsgerechtigden worden betaalde banen van werknemers met een reguliere baan verdrongen. De bond roept leden en niet-leden op voorbeelden van werkverdringing te melden bij een speciaal hiervoor geopend meldpunt: www.meldpuntwerkverdringing.nl

BETERE ALTERNATIEVEN Volgens FNV Bondgenoten zijn er betere alternatieven die de huidige betaalde banen niet bedreigen. Waarom zouden bijvoorbeeld re-integrerende zieke werknemers niet kunnen worden ingezet op buslijnen of taxidiensten waar relatief weinig passagiersaanbod is? De bond vindt

het een taak van de overheid om openbare voorzieningen, waarvan vooral de zwakkeren in de samenleving gebruik maken – zoals stads-, streek- en taxivervoer – in stand te houden. De FNV wil dat werkgevers meer investeren in koopkracht en echte banen. Kijk voor informatie op www.koopkrachtenechtebanen.nl

GEMEENTELIJKE BEZUINIGINGSDRIFT MAAKT TE VEEL KAPOT FNV, CNV en VCP hebben in een open brief aan alle gemeenten de wethouders van Nederland tot de orde geroepen. In steeds meer gemeenten wordt veel meer bezuinigd dan door Den Haag is opgelegd. Dat betekent dat nog meer mensen werkloos raken. Bovendien wordt geld dat bestemd is voor bijvoorbeeld de thuiszorg aan andere dingen besteed.

DUBBELE BEZUINIGINGEN De FNV maakt zich grote zorgen. In veel gemeenten is sprake van ‘dubbele bezuinigingen’. Verpleeghuizen gaan dicht, maar gemeenten bezuinigen ook de thuiszorg weg. Behalve dubbele bezuinigingen, is er ook sprake van

6

teveel bezuinigingen. Steeds meer gemeenten bezuinigen veel meer dan is voorgeschreven. Er zijn gemeenten, die meer dan de helft korten op het budget voor begeleiding en dagbesteding van gehandicapten en ouderen. Deze overijverige bezuinigingsdrift maakt te veel kapot, aldus de samenwerkende vakbonden. Ook voor de werknemers zijn de ontwikkelingen desastreus. Door de bezuinigingen verliezen veel mensen hun baan. Daarbij zorgen de gemeentelijke aanbestedingen voor een ‘race to the bottom’. En dat zorgt voor een onwenselijk laag voorzieningenniveau voor mensen die afhankelijk zijn van de hulp van anderen.

INSPRAAK KORT

SAMENWERKING FNV EN HULPORGANISATIES In juni en augustus 2014 hebben Erica Hemmes, bestuurder uitkeringsgerechtigden en lid van het algemeen bestuur van FNV in beweging, en Kees van den Broek, directeur Liliane Fonds, verkennende gesprekken gehad op initiatief van het Liliane Fonds. Het doel van de gesprekken was samenwerkingsmogelijkheden te onderzoeken. De Alliance for Disability inclusive Development (ADID, opgericht in juni 2014) is een samenwerkingsverband van het Liliane Fonds, de Leprastichting, Light for the World, de Karuna Foundation, Enablement en DCDD. Deze organisaties gaan op meerdere gebieden intensief samenwerken: bij het uitvoeren van programma’s, bij onderzoek, bij het lobbyen en beïnvloeden, en bij werving van institutionele fondsen. Het VN-verdrag inzake de rechten van personen met een handicap is hierbij het centrale uitgangspunt.

VOOR IEDEREEN EEN PLEKJE “Wij pleiten als FNV voor ratificatie en goede uitvoering van het VN verdrag,” zegt Erica Hemmes, bestuurder van FNV Bondgenoten. “Wij maken ons sterk voor een arbeidsmarkt waar voor iedereen een plekje is. Daarom hebben wij ons onder andere hard gemaakt voor het quotum voor jongeren met een arbeidsbeperking (Wajongers) in Nederland. In onze visie moet iedereen in staat worden gesteld om naar vermogen te werken. Hiermee worden mensen in hun eigen kracht gezet, maar het bevordert ook een stabiele economische ontwikkeling in een land. Wij willen onze expertise en ervaring ook inzetten en bate van lage en middeninkomenslanden.” Hoe de precieze samenwerking tussen FNV en ADID eruit gaat zien, is nog onderwerp van gesprek. De gedachten gaan uit naar ondersteuning en training van vakbonden in lage en middeninkomenslanden en naar het aan-

spreken van de Nederlandse overheid en Nederlandse bedrijven die actief zijn in lage en midden inkomenslanden op hun verantwoordelijkheden ten aanzien van arbeidsparticipatie van mensen met een beperking.

CBS: MEER MENSEN IN DE BIJSTAND Het aantal mensen in de bijstand is in het tweede kwartaal van 2014 met 8000 mensen toegenomen tot 434 duizend. Dit heeft het CBS op 29 augustus jongstleden bekendgemaakt. Het aantal mensen met bijstand groeide net zo snel als een jaar geleden. Daarmee is de zich herstellende arbeidsmarkt nog niet zichtbaar in de bijstand. In de eerste helft van 2014 waren er iets meer vacatures en het aantal mensen met WW daalde. Tegelijkertijd nam het aantal mensen in de bijstand echter toe. Slechts een klein deel van de WW’ers komt na afloop van hun WW-periode in de bijstand terecht. Als iemand een werkende partner heeft of over vermogen beschikt, dan heeft hij of zij meestal geen recht op bijstand. Van de bijstandsontvangers van 27 jaar of ouder heeft naar schatting de helft drie jaar of langer de uitkering. Onder de 45-plussers met bijstand geldt dit voor twee derde.

7

INSPRAAK WET MAATSCHAPPELIJKE ONDERSTEUNING (Wmo)

Heb ik nog recht op hulp? Er gaat weer veel veranderen in de zorg, dus ook in de Wmo. Hieronder in het kort een paar antwoorden op veel gestelde vragen. De Wet Maatschappelijke Onder­ steuning (Wmo) is er om ervoor te zorgen dat iedereen zo zelfstandig mogelijk kan leven. Onder de Wmo vallen bijvoorbeeld huishoudelijke hulp, aanpassingen in uw woning, reismogelijkheden, enzovoort. De regels rond de Wmo gaan per 1 januari 2015 veranderen. Hieronder in het kort een paar antwoorden op veel gestelde vragen.

KRIJG IK WEL HULP ALS IK ZELF VERMOGEN HEB? Ook als u een hoog inkomen heeft of een eigen vermogen heeft, kunt u een

8

beroep doen op de Wmo. Wel kunnen gemeenten u een hogere eigen bijdrage in rekening brengen. Deze eigen bijdrage is afhankelijk van de hoogte van uw inkomen, vermogen, leeftijd en gezinssamenstelling.

MOETEN MIJN KINDEREN NU VERPLICHT VOOR MIJ ZORGEN? Nee, de gemeente kan de hulp van familie, vrienden of buren niet verplicht stellen. Gemeenten mogen wel onderzoeken of uw sociale netwerk u kan helpen. Als de gemeente van mening is dat u een beroep kunt doen op uw netwerk, zal dat met u

besproken worden en het kan eventueel gevolgen hebben voor de hulp die de gemeente u biedt.

GAAT DE GEMEENTE NOU BEPALEN WAT IK NODIG HEB? De Wmo 2015 biedt rechtszekerheid voor cliënten en beschermt hen tegen willekeur van gemeenten. Als u zich meldt met een hulpvraag, dan moet de gemeente onderzoek doen naar uw persoonlijke situatie. De gemeente gaat met u en uw eventuele mantelzorger in gesprek. Een gratis cliëntenondersteuner kan de u tijdens dit gesprek helpen. Als blijkt

INSPRAAK WET MAATSCHAPPELIJKE ONDERSTEUNING (Wmo)

dat u zichzelf niet helemaal kunt redden, dan moet de gemeente een maatwerkvoorziening aanbieden. Algemene voorzieningen zijn er voor iedereen. Denk hierbij bijvoorbeeld aan een boodschappenbus of een maaltijdservice. Een maatwerkvoorziening is er speciaal voor u. Voorbeelden zijn een woningaanpassing of specialistische dagbesteding. Als u de maatwerkvoorziening niet passend vindt, dan kunt u bezwaar aantekenen bij de gemeente. En daarna eventueel naar de rechter gaan.

ALS DE GEMEENTE GEEN GELD MEER HEFT, STOPT DAN MIJN HULP? Het is wettelijk vastgelegd dat de gemeente maatschappelijke ondersteuning moet bieden als u niet zelfredzaam kunt zijn. Gemeenten moeten altijd aan deze wettelijke plicht voldoen. Ook als het geld op is. MIJN DAGBESTEDING WORDT WEGBEZUINIGD. NOU MOET IK ZEKER NAAR HET BUURTHUIS? Als een activiteit in het buurthuis voor u passend is, kan het zijn dat u daar terecht kunt. Als u gespecialiseerde dagbesteding nodig heeft, dan moet de gemeente u die aanbieden. Uit het onderzoek dat de gemeente doet, blijkt welke ondersteuning passend voor u is. ZO’N GEMEENTEAMBTENAAR KAN TOCH NIET BEPALEN WELKE ZORG IK NODIG HEB? Gemeenten kunnen het onderzoek naar uw persoonlijke situatie uitbesteden aan een andere organisatie. Vaak zijn dit externe organisaties die ervaring hebben met dergelijke onderzoeken. Sommige gemeenten gaan werken met sociale wijkteams. Dan doen professionals uit het sociale wijkteam het onderzoek. Gemeenten kunnen de onderzoeken ook zelf uitvoeren. Dan moet de gemeente zelf mensen opleiden of in dienst

DE GEMEENTE MAG ALLEEN UW GEGEVENS BEKIJKEN ALS U DAAR ZELF TOESTEMMING VOOR GEEFT. EN DAN OOK NOG ALLEEN ALS HET VOOR UW AANVRAAG VOOR HULP BELANGRIJK IS.

nemen, zodat er voldoende kennis om goed onderzoek te doen.

MOET IK NU WEG MIJN VERZORGINGSTEHUIS EN WEER ZELFSTANDIG GAAN WONEN? Als u al in een verzorgingshuis woont, dan mag u er blijven. U wordt niet gedwongen om weer zelfstandig te gaan wonen. Wel kan het voorkomen dat u moet verhuizen naar een ander verzorgingshuis, wanneer uw eigen verzorgingshuis gaat sluiten. Vanaf 2015 worden de voorwaarden voor het wonen in een instelling strenger. Die voorwaarden gelden dan alleen voor nieuwe cliënten. Dit komt doordat het kabinetsbeleid mensen langer thuis wil laten wonen.

KAN DE GEMEENTE NOU MIJN HELE MEDISCHE DOSSIER INZIEN? DAT VIND IK HELEMAAL NIET PRETTIG. Gemeenten krijgen geen medische dossiers in te zien. Wel moet de gemeente over enige informatie beschikken. De gemeente mag bijvoorbeeld alleen weten dat iemand een indicatie voor de nieuwe Wet langdurige zorg heeft. De gemeente krijgt niet te zien wat er in het dossier staat. De gemeente mag alleen uw gegevens bekijken als u daar zelf toestemming voor geeft. En dan ook nog alleen als het voor uw aanvraag voor hulp belangrijk is. Bovendien hebben alle artsen, ook de huisarts, een medisch beroepsgeheim. (Bron: Atlas van Zorg en Hulp. www.zorghulpatlas.nl)

9

INSPRAAK CAMPAGNE

10

INSPRAAK CAMPAGNE

Campagne 'Stop Werken Zonder Loon' van start In september is de campagne 'Stop Werken Zonder Loon' van start gegaan. Werknemers worden ontslagen en vervangen door uitkeringsgerechtigden of vrijwilligers. De FNV vindt dat het niet langer kan. “Ik merk dat er een groei is in het besef van wat er aan de hand is. Nu de politiek nog.”

Met de campagne 'Stop Werken Zonder Loon' (een van de deelcampagnes van 'Koopkracht en Echte Banen') hoopt de FNV een cultuuromslag te bewerkstellingen in de gemeenten en de landelijke politiek. “Wij zien dat er steeds meer mensen die een uitkering ontvangen als goedkope werknemer worden ingezet bij bedrijven,” aldus Ger Deleij, campagneleider. Onder het mom van ‘werkervaring opdoen’ moeten mensen werken met behoud van uitkering, zonder dat daar een redelijk loon tegenover staat. “Op zich is er niets mis met werkervaring opdoen,” zegt Deleij, “maar dan wel onder voorwaarden.

DE CARROUSEL Gemeenten zitten in een lastig parket. Ze moeten bezuinigen, maar toch de voorzieningen in de gemeente op peil houden. Met de inzet van uitkeringsgerechtigden vangen ze meerdere vliegen in één klap. De voorziening blijft op peil en ze kunnen zeggen dat er mensen aan werk zijn geholpen. Gemeenten stellen bij aanbestedingen vaak de eis dat bedrijven die de aanbesteding winnen een percentage mensen met een uitkering in dienst moet nemen. En daarvoor moeten bedrijven vaak werknemers in vaste dienst ontslaan. Er is dus sprake van verdringing van werk. “Veel bedrijven zijn

11

INSPRAAK CAMPAGNE

aan het reorganiseren, zetten werknemers op straat en zetten er uitkeringsgerechtigden voor in de plaats. Soms krijgen uitkeringsgerechtigden dan een klein contractje voor een paar maanden en dan staan ze weer op straat, gaan weer de uitkering in en op hun plek wordt dan weer een nieuwe uitkeringsgerechtigde neer gezet. Die carrousel moet stoppen,” aldus Deleij.

verzorgster was een mevrouw met een uitkering die zonder loon in de verzorging tewerk was gesteld. Ze kwamen elkaar tegen, omdat de nieuwe verzorgster zich in de tijd had vergist. Iemand anders meldde kort geleden dat hij jarenlang werkzaam was op de ICT-afdeling van een bedrijf. Hij werd ontslagen en later als

FUNEST Niet alleen uitkeringsgerechtigden, ook werknemers worden hiervan de dupe. “Vaak denken mensen: mij overkomt dat niet. Als het dan toch gebeurt, en het gebeurt steeds vaker in steeds meer sectoren, dan kom de klap extra hard aan. Zeker als het gaat om gezinnen met kinderen, dan zien we echt hele dramatische situaties.” Bovendien zijn de meeste uitkeringsgerechtigden heel erg bang. Deleij: “mensen zijn afhankelijk van die uitkering en ze zijn bang om op hun uitkering gekort te worden. Zo’n sanctie heb je zo te pakken en dat grijpt heel diep in. Als je toch al niet veel te besteden hebt en elke cent moet omdraaien, dan is een korting van een paar honderd euro funest.”

ZEKER ALS HET GAAT OM GEZINNEN MET KINDEREN, DAN ZIEN WE ECHT HELE DRAMATISCHE SITUATIES

ZO GEK IS HET AL Tijdens de campagne werken verschillende sectoren nauw met elkaar samen. Verdringing van werk door werken zonder loon komt in heel veel sectoren voor. Om er maar een paar te noemen: de thuiszorg, de post, de schoonmaak, de groenvoorziening, het personenvervoer. Deleij: “Kort geleden kregen wij een geval te horen in de thuiszorg. Een medewerkster was ontslagen en kwam afscheid nemen van de mevrouw die zij al jarenlang verzorgde. Op hetzelfde moment stond er ook een andere vrouw op de stoep. Zij kwam zich voorstellen als de nieuwe verzorgster. De nieuwe

12

uitkeringsgerechtigde tewerkgesteld op precies dezelfde afdeling, met precies hetzelfde werk. Zo gek is het al in Nederland.”

MELDPUNT De sector voor het personenvervoer heeft inmiddels een meldpunt geopend (zie ook pagina 6-7). Leden en niet-leden worden opgeroepen om gevallen van verdringing bij de bond te melden. De FNV wil dat werkgevers meer investeren in koopkracht en echte banen. Kijk voor informatie op www.koopkrachtenechtebanen.nl. Stop schrappen van banen De campagne speelt zich voor een deel achter de schermen af. Er wordt gelobbyd, informatie uitgewisseld, onderzoek gedaan. De meeste mensen die zonder loon aan het werk worden gezet zijn te bang om hun mond open te doen. Daarom doet de bond het voor ze. Deleij: “Wij zitten in gemeenten aan tafel met de wethouders en politieke partijen, om te proberen hen te beïnvloeden zodat het beleid verandert. In sectoren kijken

we of er in cao’s afspraken over gemaakt kunnen worden, zodat er niet langer banen worden geschrapt.”

WERKGEVERS OOK NIET MEER ENTHOUSIAST Veel werkgevers zijn trouwens ook al lang niet meer zo enthousiast. In het begin lijkt het leuk: een werknemer

die bijna niks kost en nooit zijn mond open doet om ergens tegen te protesteren. Maar, zegt Deleij, werkgevers gaan nu zien dat er sprake is van oneerlijke concurrentie en daar zitten ze niet op te wachten. “Ik merk dat er een groei is in het besef van wat er aan de hand is. Nu de politiek nog.” De campagne 'Stop Werken Zonder Loon' loopt in ieder tot en met 1 mei 2015. Op 1 mei, de Dag van de Arbeid, hoopt de bond resultaten te kunnen laten zien. “We hopen dat het beleid is veranderd in de gemeenten waar we aan tafel zitten. En als daar de bloemen bloeien, gaan we verder met de rest van Nederland.”

MEER INFORMATIE Het meldpunt verdringing in het personenvervoer: www.meldpuntwerkverdringing.nl (zie ook pagina 6-7) De FNV wil dat werkgevers meer investeren in koopkracht en echte banen. Kijk voor informatie op www.koopkrachtenechtebanen.nl

INSPRAAK CAMPAGNE

OP JE 63STE NOG OP SOLLICITATIECURSUS Bea Tijms was in het verleden rij-instructeur en kreeg later een kantoorbaan. Ze kwam in de Ziektewet en later in de WW terecht. Op 61-jarige leeftijd begon ze aan een re-integratietraject. “Ik kon een opleiding voor het taxivervoer gaan volgen. In die tijd betaalde het UWV dat nog. Ik haalde mijn taxipas en vond werk bij een heel fout taxibedrijf. Je moest heel lange dagen maken en pauzes nemen was er niet bij. Dat was niet te doen. Bij dat bedrijf kreeg ik de eerste drie maanden niet betaald. Toen kon ik aan de slag bij een groot busbedrijf. Ook daar moest ik eerst met behoud van uitkering aan de slag en daarna kreeg ik een 0-uren contract voor een half jaar. Dat 0-urencontract is nog een keer verlengd en daarna was het alweer afgelopen.”

VERDRINGING VAN GEWONE BANEN “Ik had in totaal anderhalf jaar gewerkt en toen werd ik weer werkloos. In mijn plaats werden andere mensen aangenomen. Maar alle banen in mijn branche zijn tegenwoordig ‘opleidingsbanen’. In de vacaturetekst stond expliciet vermeld dat alleen mensen met een bijstands-, Wajong- of WIA-uitkering mochten solliciteren. Dat zijn dus mensen die geen taxipas hebben, die geen werkervaring hebben en tegen hun wil in die banen gedwongen worden. Dat verdringt dus de gewone banen. En tegenwoordig zitten ook gepensioneerden op de bus. Daar kun je dus helemaal niet meer tegen concurreren.”

Bea Tijms: "In mijn branche zijn alle banen 'opleidingsbanen'."

OP SOLLICITATIECURSUS “Ik was toen al 63 jaar, maar ik moest nog steeds gedwongen solliciteren. Ik werd naar een sollicitatieklasje gestuurd, waar je als vijftienjarige wordt behandeld en waar ze doen alsof je geen idee van het leven hebt. Een paar maanden geleden kreeg ik heel veel last van mijn knie, ik had een peesontsteking en heb artrose. Ik werd gekeurd en moest de Ziektewet in. Volgend jaar ben ik 65 jaar, dan krijg ik AOW. Ik ga proberen mijn tijd zinvol te besteden en probeer nog iets voor anderen te betekenen.”

CONGRES: NOG EVEN GEEN FUSIE Op woensdag 8 oktober werd op het congres van FNV Bondgenoten geen statutaire meerderheid behaald om de fusie met andere bonden doorgang te laten vinden. Eind november besluit een bijzonder congres hoe het verder moet. Via onze website www.fnvbondgenoten.nl wordt u op de hoogte gehouden van de laatste ontwikkelingen.

13

INSPRAAK SERVICE VOOR LEDEN

FNV Bondgenoten maakt zich sterk voor de positie van uitkeringsgerechtigden. De bond heeft hiervoor een aparte bedrijfsgroep Uitkeringsgerechtigden en Ouderen (UGO). De bedrijfsgroep is op vele fronten actief en heeft honderden actieve kaderleden. Uitkeringsgerechtigden hebben alle reden om lid te zijn en te blijven van FNV Bondgenoten. Een paar voordelen van het lidmaatschap:

WIA/WAO-BEGELEIDING: EEN STEUNTJE IN DE RUG Geheel of gedeeltelijk arbeidsgehandicapte leden met een Wajong, Waz-, WAO- of WIA-uitkering, kunnen bij de WIA/WAO-begeleiders terecht voor informatie en advies.

WAT DOET DE WIA/WAO-BEGELEIDER Voor informatie en advies kunt u een beroep doen op de WIA/WAO-begeleiders van FNV Bondgenoten en FNV Kiem. De WIA/WAO-begeleiders: • geven advies bij keuringen en herbeoordelingen • helpen bij re-integratie na een herbeoordeling • adviseren en helpen bij het invullen van de vragen­ lijsten en aanvraagformulieren WIA van het UWV

14

• geven informatie over wet- en regelgeving • helpen bij de voorbereiding op het gesprek met de verzekeringsarts en/of de arbeidsdeskundige • gaan, als u dat wilt, met u mee naar de verzekerings­arts en/of de arbeidsdeskundige • bieden hulp bij doorverwijzing naar juridische bijstand als u het niet eens bent met de uiteindelijke beslissing van het UWV Voor leden van FNV Bondgenoten is deze dienstverlening gratis. Van niet-leden wordt verwacht dat zij lid worden. U kunt een aanvraag indienen voor WIA/WAO-begeleiding op telefoonnummer: 0900-9690.

INSPRAAK SERVICE VOOR LEDEN

HULP BIJ BELASTINGAANGIFTE Vrijwilligers helpen bij het invullen van belastingpapieren. Zij zijn tevens aanspreekpunt voor alle mogelijke andere belastingvragen. FNV Belastingservice heeft al meer dan 40 jaar ervaring en is in die tijd uitgegroeid tot de grootste in gratis hulp bij belastingaangifte van Nederland. Kijk voor meer informatie op: www.fnv.nl/lidmaatschap/ Belastingservice_nieuw

KORTINGEN MET LEDENPAS Met uw ledenpas kunt u aantrekkelijke kortingen krijgen. Kijk op www.fnv-voordeel.nl welke voordelen u heeft.

CONSULENT WERKLOOSHEID

KORTING OP DE ZORGVERZEKERING VIA DE FNV BIJ MENZIS

MEDEZEGGENSCHAP Uitkeringsgerechtigden praten mee in de Cliëntenraden van het UWV. Uitkeringsgerechtigden zijn cliënt van een uitvoeringsinstelling. Zij hebben recht op een uitkering, recht op een goede dienstverlening en recht op een correcte behandeling. Bovendien, vindt FNV Bondgenoten, hebben zij recht op medezeggenschap over deze zaken. Daarom maakt FNV Bondgenoten zich sterk voor het werk van de cliëntenraden.

U kiest zelf bij welke maatschappij u uw zorgverzekering onderbrengt. Daarbij kijkt u natuurlijk naar de prijs en naar wat u daarvoor terugkrijgt. Exclusief voor leden biedt de FNV in samenwerking met zorgverzekeraar Menzis een van de beste zorgverzekeringen van Nederland. Gemiddeld bespaart u zo’n 7% op de basisverzekering en 10% op de aanvullende verzekeringen. Kijk op www.fnvmenzis.nl

Als u behoefte heeft aan een luisterend oor, aan informatie, advies of ondersteuning bij de zoektocht naar werk, bel dan gerust met 0900 9690 voor een afspraak met een consulent werkloosheid bij u in de buurt. Misschien is een telefoongesprek voldoende. Misschien is een persoonlijk gesprek prettiger. Dat kan allemaal. Samen met u kan de consulent werkloosheid door het woud van instanties en allerlei wetgeving de weg proberen te vinden. U kunt dan denken aan het UWV (Werkbedrijf), werkpleinen, gemeenten en re-integratiebedrijven. De consulent werkloosheid kan u wijzen op (on) mogelijkheden en uw rechten. Voor leden van FNV Bondgenoten is deze dienstverlening gratis. Van niet-leden wordt verwacht dat zij lid worden. U kunt via ons Contact Centrum in contact komen met een consulent werkloosheid. Telefoonnummer: 0900-9690.

RECHTSHULP Deskundig advies van de juridisch adviseurs van FNV Bondgenoten. Of het nou gaat om arbeidsconflicten, letselschade of sociale zekerheid.

LAGERE CONTRIBUTIE Uitkeringsgerechtigden betalen minder contributie dan werkenden. Ga naar www.fnvbondgenoten.nl/ lidmaatschap of vul de bon in op pagina 19.

LAAG INKOMEN? ONZE ADVISEURS SOCIALE VOORZIENINGEN ZIJN ER VOOR U! Heeft u een laag inkomen of een uitkering? Kunt u nauwelijks rondkomen? Heeft u noodzakelijke grote uitgaven die u zich eigenlijk niet kunt veroorloven? Misschien kunt u een beroep doen op extra voorzieningen van uw gemeente of van andere instanties. Onze Adviseurs Sociale Voorzieningen staan voor u klaar. Zij kunnen samen met u bekijken of u recht heeft op extra financiële steun. Wilt u een afspraak met een Adviseur Sociale Voorzieningen? Belt u dan naar ons Contact Centrum, telefoonnummer: 0900-9690.

15

INSPRAAK RECHTEN EN PLICHTEN

Vraag en antwoord Heeft u een vraag over uw rechten en plichten als u een WW-, WAO- of WIA-uitkering heeft? Wij beantwoorden ze graag.

MOET IK MIJN PENSIOEN OPETEN? Laatst stond er in de krant dat de gemeente Enschede wil dat mensen eerst hun pensioen opeten en pas daarna een bijstandsuitkering kunnen krijgen. Is dat zo? Onlangs heeft inderdaad in de krant gestaan dat de gemeente Enschede een ‘pensioenplan’ had gemaakt. In dat plan stond inderdaad dat mensen eerst hun opgebouwde pensioen moesten aanspreken, voordat ze in aanmerking zouden komen voor een bijstandsuitkering. Hoe oud iemand is, zou niet uitmaken. Staatssecretaris Jetta Klijnsma (Sociale Zaken) nam direct afstand van dat voornemen, omdat het volgens haar niet de bedoeling is dat pensioen wordt ingezet als inkomen als iemand tijdelijk zonder werk zit. Ook de FNV was –zacht gezegdniet gecharmeerd van het plan. Daar kwam nog bij dat volgens de Inspectie van het ministerie van Sociale Zaken het gat in de begroting grotendeels te wijten is aan „falend

16

gemeentelijk beleid en uitvoering”. Enschede zegt dat het tekort van bijna vijftien miljoen euro komt doordat er zoveel mensen een beroep doen op een uitkering en dat de gemeente structureel te weinig geld van het Rijk krijgt. Maar het ministerie van Sociale Zaken maakt

daar korte metten mee. Bijna 70 procent van het tekort ligt aan de gemeente zelf, aldus het ministerie. Het plan werd heel snel weer ingetrokken. Dus nee, u hoeft uw pensioen niet op te eten om in aanmerking te komen voor een bijstandsuitkering.

INSPRAAK RECHTEN EN PLICHTEN

GELD VOOR MIJN OPLEIDING Ik heb een WW-uitkering en wil eigenlijk heel graag een opleiding volgen. Ik denk dat mijn kansen op een baan dan een stuk groter worden. Hoe kan ik aan geld komen om de scholing te betalen? U kunt in sommige gevallen gebruik maken van een zogeheten scholingsvoucher. Een scholingsvoucher is een subsidie voor een opleiding. De hoogte ervan is maximaal duizend euro (inclusief btw). Dit bedrag is een bijdrage in alle kosten die bij de opleiding horen, behalve reiskosten. U kunt een scholingsvoucher aanvragen als u een WW-uitkering heeft en bovendien 50 jaar of ouder bent. Daarnaast moet aan de volgende voorwaarden worden voldaan: • De opleiding duurt maximaal 1 jaar. Als u slaagt, krijgt u een erkend diploma of certificaat. • De aanvraag voor de Scholingsvoucher is uiterlijk twee weken na uw eerste opleidingsdag door UWV ontvangen. • U heeft nog niet eerder gebruikgemaakt van deze regeling. • U heeft één van de volgende redenen om een opleiding te gaan volgen:

- De opleiding leidt u op voor een beroep waarvoor veel vacatures zijn in uw regio of: - De opleiding maakt uw kans op werk groter. Op het aanvraagformulier moet u aangeven waarom dit zo is. of: - Een werkgever heeft u een baan aangeboden voor ten minste 3 maanden, maar u heeft een opleiding nodig om de functie te kunnen uitvoeren. De werkgever neemt u in dienst voor ten minste de helft van het aantal uren waarvoor u een WWuitkering krijgt, maar minimaal 12 uur per week. of: - U wilt met een ervaringscertificaat bewijzen dat u geschikt bent voor werk bij een toekomstige werkgever. En daarom wilt u een traject starten. Het ervaringscertificaat wordt afgegeven door een erkend bureau.

Als u via een andere regeling ook een vergoeding krijgt voor de opleiding waarvoor u deze scholingsvoucher wilt gebruiken en de kosten van de opleiding hoger dan die vergoeding zijn, dan kan de scholingsvoucher deze kosten aanvullen. U kunt dit aangeven op het aanvraagformulier. Vraag het na bij het UWV of kijk op www.uwv.nl.

MIJN EIGEN BEDRIJF Ik heb een Wajong-uitkering en ben bang dat ik niet meer bij een baas aan de slag kom. Daarom zit ik erover te denken om voor mezelf te beginnen. Kan het UWV me daar bij helpen? Voordat u met uw bedrijf begint, moet u veel dingen onderzoeken. Hoeveel geld heeft u nodig om te starten? Kunt u geld lenen bij een bank of bij een particulier? Heeft u geen mogelijkheden om geld te lenen, dan kunt u ook bij UWV krediet aanvragen. UWV kent twee soorten kredieten voor het starten van een eigen bedrijf:

het voorbereidingskrediet en het starterskrediet. Om voor een krediet in aanmerking te komen, moet u wel voldoen aan de algemene voorwaarden. Bij het UWV kunnen ze u vertellen welke voorwaarden voor u van toepassing zijn. U hoeft geen uitkering van UWV te ontvangen om recht te hebben op een krediet van UWV. Als u bent gestart met uw eigen bedrijf kunt u in sommige gevallen een aanvulling op uw inkomen krijgen. Deze aanvulling kunt u maximaal de eerste vier jaar van uw ondernemerschap krijgen. Heeft u plannen om een bedrijf te starten? Vraag dan een gesprek aan bij het UWV.

17

INSPRAAK DIENSTVERLENING

Spreekuur voor vragen over uitkering en AOW

In verschillende plaatsen houdt FNV Bondgenoten spreekuur voor mensen met een uitkering. Iedereen die vragen heeft over uitkering of AOW, kan zonder afspraak langskomen. Bent u op zoek naar informatie en advies over de werknemersverzekeringen voor de werkloosheid (WW), arbeidsongeschiktheid (WAO/WIA/ Wajong), de Wet Werk en Bijstand (WWB) en de diverse regelingen die er zijn voor burgers met een laag inkomen, dan bent u van harte welkom op de spreekuren sociale zekerheid. Eventuele juridische ondersteuning bij rechtskundige stappen, staat alleen leden voor de leden van FNV Bondgenoten ter beschikking. Bezoekers hoeven geen afspraak te maken voor het bezoek aan het spreekuur.

SPREEKUUR SOCIALE ZEKERHEID (AFSPRAAK MAKEN IS NIET NODIG) EINDHOVEN Waar: Vakbondscentrum Eindhoven, Dr. Cuijperslaan 47, 5622 MA Eindhoven, tel. 040 – 29 61 988 Wanneer: Elke woensdag Hoe laat: 10.00 uur - 15.00 uur HENGELO Waar: Lansinkesweg 4, 7553 AE Hengelo, tel. (074) 243 73 88 Wanneer: Elke tweede en laatste woensdag van de maand Hoe laat: 14.00 uur - 16.30 uur

NIJMEGEN Waar: Vakbondscentrum Nijmegen, Steenbokstraat 84, 6531 TH Nijmegen, tel. (024) 355 3448 of 06 1750 5238 (alleen tijdens spreekuren) Wanneer: Iedere woensdag Hoe laat: 10.00 uur - 14.00 uur ROERMOND Waar: Zalencentrum De Velderie, Prins Berhardstraat 1, 6043 BG Roermond Wanneer: 3 november, 1 december Hoe laat: 13.30 uur - 16.00 uur

TEGELEN-VENLO Waar: Vakbondscentrum Venlo, St. Annastraat 43, 5932 BT Tegelen, tel. 077-3268734 (alleen bereikbaar tijdens spreekuren) Wanneer: 19 november, 17 december Hoe laat: 13.30 uur - 16.00 uur WEERT Waar:

Regiokantoor FNV Bondgenoten, Schepenlaan 6, 6002 EE Weert, tel. 0495 - 43 34 58 Wanneer: 27 oktober, 10 en 24 november, 8 en 22 december Hoe laat: 13.30 uur – 15.30 uur

BELANGRIJK: De spreekuren sociale zekerheid worden nog niet overal in het land aangeboden. In regio's waar nog geen spreekuur wordt gehouden, kunt u contact opnemen met onze WIA/WAO-begeleiders of onze Adviseurs Sociale Voorzieningen. U kunt hiervoor contact opnemen met ons Contact Centrum: 0900-9690.

18

INSPRAAK KORT

DE ROBOT ALS COLLEGA Eind september liet minister Asscher van Sociale Zaken en Werkgelegenheid weten dat de kans groot is dat veel mensen in de toekomst geen betaald werk meer hebben. Robots gaan een groot deel van ons werk overnemen. De technologische ontwikkelingen gaan in een sneltreinvaart. Het gaat zelfs zo snel, dat veel werk straks door robots of machines gedaan kan worden. Dat zei minister Asscher eind september op een congres in Den Haag. Als veel mensen zonder betaald werk komen te zitten, moet de overheid wel over middelen beschikken om voor iedereen een inkomen te garanderen. Waar dat geld vandaag moet komen, weet Asscher nog niet. Volgens hem moeten er ‘nieuwe instrumenten’ komen en het huidige stelsel van belastingen en uitkeringen moet op de helling. Wie denkt dat het zo’n vaart niet loopt, kan bedrogen uitkomen. Nu al zijn robots en machines vaak te vinden op de werkvloer en verdere ontwikkelingen gaan hard. Denk

IK WORD LID!

Een apothekersassistente vult een medicijnrobot.

bijvoorbeeld aan de zelfrijdende auto en volautomatische melkrobots. Robots werken 24 uur per etmaal, werken snel en betrouwbaar en zijn nooit ziek. We moeten dus niet alleen zoeken naar nieuwe technologie, maar ook naar nieuwe vormen van werkgelegenheid. (Zie ook Joep op de achterpagina)

en betaal de eerste 4 maanden in totaal € 25,-* Ik betaal mijn contributie per automatische incasso

Voorletters Tussenvoegsels Achternaam

M V

Adres

JA

NEE

IBAN (rekeningnummer)** BIC code ** (bij betaling vanaf buitenlands rekeningnr.)

Postcode Woonplaats Geboortedatum Telefoonnummer

JA, u mag met mij contact opnemen over de producten en diensten van FNV Bondgenoten Datum

Mobiel E-mailadres

Handtekening

Naam werkgever

* Voor informatie over alle lidmaatschapsmogelijkheden en algemene voorwaarden surft u naar www.fnvbondgenoten.nl/contributie of belt u 0900 - 9690.

Adres werkgever Postcode

Uw lidmaatschap gaat in op het moment dat het Contact Centrum van FNV Bondgenoten dit inschrijfformulier ontvangen heeft. Stuur het volledig ingevulde formulier naar FNV Bondgenoten, t.a.v. Contact Centrum, Antwoordnummer 101, 3500 ZA Utrecht. Een postzegel is niet nodig.

Vestigingsplaats Soort bedrijf/sector/branche

IK WERF EEN LID

(Op het moment dat het introductielidmaatschap na 4 maanden wordt omgezet in een regulier lidmaatschap, ontvangt u uw wervingspremie.)

Voorl.(s) + naam

Lidmaatschapsnummer

Adres

Ik ontvang mijn wervingspremie à € 9,- op

Postcode E-mailadres

Dit aanbod is geldig tot 31-12-2014

Direct lid worden? Bel 0900-9690

Woonplaats

IBAN (rekeningnummer) ** BIC code ** (bij betaling naar buitenlands rekeningnr.) ** Kijk voor meer informatie over IBAN en BIC op www.fnvbondgenoten.nl/iban

UITSPRAAK JOEP BERTRAMS