okt ZOUTEND ZOUT

JAARGANG 38 no. 5

TWEELUIK

sept./okt. 2015

ZOUTEND ZOUT In het telefoongesprek hoor ik de wanhoop doorklinken in zijn stem. Zojuist heeft hij weer een bezoek gebracht aan zijn geliefde zuster, die nu al weer enige tijd verblijft in het verpleeghuis. Het is teveel gevraagd om te accepteren dat zijn immer geestige, spitsvondige, intelligente en voortdurend belangstellende zus als een praktisch lege huls onderuitgezakt in haar stoel zit. Slechts zijn komst doet haar doffe ogen even oplichten. Haast radeloos vraagt hij: ‘Wat heeft dit alles voor zin. Wat voegt mijn bezoek toe, wanneer ze drie tellen later al weer vergeten is dat ik bij haar was.’ Het is een zeer herkenbare exclamatie. Niet alleen de vraag naar de zin van het leven, maar ook het bezoeken van iemand bij wie de lamp bijkans gedoofd is. Of van wie het leven naar het einde loopt. Het is enerzijds de machteloosheid die haast wurgend toeslaat bij het aanschouwen van dit schijnbaar zinloze lijden, maar ook de hulpeloosheid van niets te kunnen veranderen aan de situatie. Het gesprek aan de telefoon haalt deze dingen naar boven, maar doet ook ontdekken: juist op die momenten van bezoek lichten de ogen op, wordt zijn zus eventjes uitgetild boven tijd en eeuwigheid. Dat is precies het moment waar het om gaat. Want grootse daden kunnen we niet verrichten. Hoewel, misschien is dát nu juist wel de meest grootse daad, om ondanks alle machteloosheid toch te gaan en te mogen ervaren dat héél even een moment van vreugde de bezochte totaal vult. Al is ze het drie tellen later weer vergeten, we weten niet hoe het zich gedurende de dag voortzet in haar afgebrokkelde brein. Zo is het ook bij minder beladen momenten van ontmoeten: we hebben geen idee wat het met de ander of met onszelf doet. Het is als zout in het dagelijks brood. Je kunt niet zien of zout meegebakken is of niet. Maar proeft u maar eens een stukje. Zoutloos brood is niet te eten! Een mooi motto in het voor ons liggende (kerkelijke) winterseizoen: laten we proberen als zoutend zout te zijn voor elkaar. Al zie je geen resultaat, het is zo ongelooflijk belangrijk dat we bestaan in aandacht voor elkaars wel én wee!

Foekje Dijk

1

Agenda do. 3 sept. do. 1 okt. di. 6 okt. ma. 12 okt. di. 13 okt.

Hattem/Heerde

Gespreksgroep Gespreksgroep

Lezing door Arjan Broers Levenkring Leerkring

Heerde Heerde Hattem Hattem Hattem

INLEVEREN VOLGENDE KOPIJ De redactie verzoekt u uw kopij voor het volgende nummer uiterlijk donderdag 22 oktober a.s. te zenden aan:

voor Hattem en Omstreken:

Carolien Schoemaker, Keppelskamp 84, 8051 LZ Hattem e-mailadres: [email protected]

voor Heerde, Epe en Wapenveld

W.J.J. Leeuwis, Prins Bernhardlaan 14, 8181 AL Heerde e-mailadres: [email protected]

2

Algemeen

Hattem/Heerde

DE BANKIER IN ONS

Lezing door Arjan Broers We doen er lang over, maar het was dan ook diep in ons geworteld: het loslaten van de ideologie van de vrije markt. Elke golf van verontwaardiging over hoge salarissen en bonussen is weer een duwtje in een andere richting. Maar waarom gaat het zo langzaam? En welke richting gaan we dan uit met onze financiële economie? Journalist en theoloog Arjan Broers schreef een boek over de financiële crisis en of we kunnen leren van kleine alternatieven (Geld en Goed. Lessen voor welwillende kapitalisten. Skandalon Uitgeverij, 2013). Op deze avond vertelt hij over zijn onderzoek naar wat de financiële crisis ons ten diepste te vertellen heeft. Volgens hem toont de crisis aan dat we aan het einde zijn van de mogelijkheden materieel te blijven groeien, en dat het tijd is om immaterieel te groeien. Het soort rijkdom waarvan je op je sterfbed zegt: ik heb een rijk leven gehad. Dat heeft te maken met bewustzijn, spiritualiteit: het ontwikkelen van een innerlijke autoriteit in plaats van alles te laten reguleren door uitwendige autoriteiten. Op dinsdagavond 6 oktober a.s. om 20.00 uur aan de Sparrenlaan te Hattem

3

Hattem en Omgeving VAN HET BESTUUR Het bestuur vergaderde dinsdagmorgen 25 augustus. Een greep uit de aandachtspunten: ZONDAGSE BIJEENKOMSTEN Elke vergadering evalueren we de laatste zondagse bijeenkomsten. Daarbij spelen reacties van bezoekers een belangrijke rol, Dus reacties, positief of negatief blijven welkom. LEDENLUNCH Als deze Tweeluik verschijnt heeft de lunch van zondag 30 augustus al plaats gevonden. We verheugen ons over het aantal leden en begunstigers dat meedoet. Altijd weer blijkt het mogelijk vrijwilligers te vinden voor de organisatie van dergelijke evenementen. Voor deze lunch in ieder geval Jeanne Ilsink en Carola Schoemaker met medewerking van diverse anderen. Het bestuur is daar bij voorbaat al dankbaar voor. BESTUURSLEDEN Minder goed lukt het mensen te vinden voor bestuursfuncties. We zoeken al meer dan een jaar naar een opvolger van de huidige secretaris. En dat lukt nog steeds niet. Zonder voldoende bestuursleden kan een vereniging als de onze niet functioneren. We blijven zoeken en we hopen uiteindelijk op een positieve respons. WEBSITE We zijn tevreden met onze nieuwe website met heel veel dank aan Gerben Rorije die de vernieuwing tot stand gebracht heeft. Natuurlijk is nadere invulling nog nodig en daarover spreken we de volgende bestuursvergadering eind september. We hopen dat veel leden en anderen de website bezoeken. Aan een nieuwe passende domeinnaam wordt nog gewerkt. Intussen kan ieder de website bezoeken via Google : “Vrijzinnig Hattem”. Opmerkingen zijn welkom! 4

HERSTELRECHT In Tweeluik en in Ruimte heeft het artikel gestaan van Bas Dane over herstelrecht als aanvulling, soms vervanging van het strafrecht. Met meer aandacht voor het herstel van verstoorde relaties. Als bestuur menen we dat de in dit artikel genoemde ideeën van groot belang zijn voor de manier waarop wij met het recht omgaan. Een meer op relatieherstel gerichte manier past volgens ons heel goed bij de uitgangspunten van vrijzinnig christendom en religieus humanisme. Ook onze predikant Foekje Dijk is overtuigd van de betekenis van herstelrecht in de omgang met schuld en boete, met misdaad en straf. Daarom spreken we af aan dit onderwerp de laatste bijeenkomst van de leerkring te besteden, eventueel met voorbereiding in een zondagse overdenking. Wellicht kan dit onderwerp ook een rol spelen in de activiteiten rond ons jubileum. VLUCHTELINGEN Het vluchtelingenprobleem in Europa leidt tot hartverscheurende tonelen. Als kleine gemeenschap kunnen we nauwelijks iets bijdragen aan de oplossing van dit enorme probleem. We besluiten als gebaar op 30 augustus de eerste collecte niet te bestemmen voor onze eigene geloofsgemeenschap maar voor Vluchtelingenhulp Nederland. De tweede collecte blijft gewoon gewijd aan ons goede doel Kinderhulp Dominicaanse Republiek. ALGEMENE LEDENVERGADERING 11 OKTOBER In de vorige Algemene Ledenvergadering hebben we besloten voortaan twee ledenvergaderingen per jaar te houden. Daarom is de volgende op zondag 11 oktober na de bijeenkomst met Foekje wanneer we ook onze verbondenheid vieren. In die vergadering gaat het over het vaststellen van het beleidsplan met de plannen voor 2016 en 2017. Verder moeten we afspreken waar de tweede collecte in de komende twee jaren voor bestemd zal zijn. U hebt over een voorstel kunnen lezen in het vorige nummer van tweeluik. We hebben daarover geen reacties of ander voorstellen ontvangen. Die zijn nog steeds welkom. NIEUW LID Als nieuw lid van onze gemeenschap heeft zich aangemeld mevrouw Corrie Witte, Berg en Bos 14, Hattem. Van harte welkom! 5

Jannes Hoeksema secretaris

COLLECTEBONNEN Collectebonnen á € 2,50 per stuk zijn te verkrijgen door € 50,- of collectebonnen á € 5,- per stuk zijn te verkrijgen door € 100,- of een veelvoud daarvan over te maken op rekeningnummer 325722404 t.n.v. penningmeester NPB Hattem onder vermelding van collectebonnen. Wij zullen dan zorgen dat u zodra de overboeking binnen is dat u de collecte bonnen bezorgd krijgt.

Bas Dane, penningmeester

AUTODIENSTEN Als u naar de kerk gebruik wilt maken van vervoer, dan kunt u bellen met het nummer dat achter de datum van de dienst staat vermeld. Indien u geen gehoor krijgt, probeert u dan een van de ander nummer, mogelijk hebben de chauffeurs onderling geruild: 13 27 11 25

sept. tel.: 4445243 Sietske en Theo van Nee sept. tel.: 4443362 Jannes Hoeksema okt. tel.: 4442895 Marc Ilsink okt. tel.: 4443377 Henk Schoemaker

DE BLOEMEN GINGEN NAAR…… De bloemen van de kerk gingen de afgelopen periode naar: 5 juli 19 juli 2 aug. 16 aug. 30 aug.

Wim Gerritsen Cynthia Groenevelt Reinier Katgert Yvonne Morssink Ria Hoogers

******** 6

LIJF & LEDEN Het gaat weer beginnen: de bijeenkomsten, kringen, (kerk)diensten/vieringen. Altijd fijn om mogelijkheden te krijgen om elkaar te ontmoeten, in welke setting dan ook. Dat geldt helaas niet voor iedereen. We zijn ons er terdege van bewust dat, hoewel de wil sterk aanwezig is, de weg niet altijd meer begaanbaar is om te komen naar bovenstaande gelegenheden. Sommigen zijn aan huis gekluisterd vanwege ziekte of anderszins ongemak, weer anderen omdat de mantelzorg voor een dierbare teveel tijd en ruimte in beslag neemt. Op deze plek staan we altijd even stil bij hen, die openlijk of in stilte lijden aan het leven of aan de omstandigheden waarin ze ongewild in terecht zijn gekomen. Ook worden vaak namen genoemd van onze gemeenteleden die opgenomen zijn, of zijn geweest in een ziekenhuis of verpleeginrichting. Bij het ter perse gaan van deze Tweeluik is over dit laatste niets bekend, maar dat neemt niet weg dat onze zorg en aandacht zich ook uitstrekt naar hen, waarvan we weten dat het leven bekleed is met hindernissen. Zieken, gezonden, rouwenden, mantelzorgers, zorgdragers, ja allen die zich bekommeren om de ander, wensen wij Kracht en Nabijheid toe in wat hun handen vinden om te doen!

Warme groet, Foekje Dijk

Onze geloofsgemeenschap kent een contactcommissie, die graag op de hoogte gehouden wil worden van het wel en wee van de leden. Zij zorgt er voor dat dit wel en dit wee ook bekend raakt bij onze predikant, voor zover zij nog niet op de hoogte is. Graag vragen wij u om, wanneer er iets met u zelf, of wanneer u toevallig hoort dat er ongemak is met anderen, dit door wilt geven aan de coördinator van de contactcommissie: Daniëlle Schoemaker, Keppelskamp 72, 8051 LZ Hattem, telefoon 444 69 60. Veel dank alvast!

7

DE RECENSIE VAN DE LEEK:

door Reinier Katgert

De tempel van Salomo, mythe en geschiedenis. Auteurs: William J.Hamblin en David Rolph Seely. Uitg. Altamira-Becht, Haarlem ISBN 978 90 6963 776 1 Prijs: 19,90 via BOL.COM Ik vond dit onwaarschijnlijk mooie boek een poos geleden in de ramsh, en gelukkig blijkt het dus toch nog te koop via Bol (anders had ik het niet besproken). Onwaarschijnlijk mooi omdat het binnen zijn 200 pagina’s glansdruk 202 illustraties heeft waarvan 143 in kleur en daarvan dan weer ruim 3o illustraties die een hele pagina of meer in kleur beslaan. Salomo werd niet alleen beroemd door zijn salomonsoordeel over die baby, maar evenzeer door de bouw van de grote Tempel, die in 968 voor de huidige jaartelling werd voltooid. In de loop van de 10 eeuwen voor de jaartellingen werden in Jeruzalem 3 tempels gebouwd: die van Salomo omstreeks 968 v.C. , verwoest door de Babyloniërs in 586 v.C.; de tempel van Zerubabbel, gebouwd in 515 v.C ontmanteld in 19 v.C. en vervangen door de tempel van Herodes die in 70 n.C werd verwoest door de Romeinen De auteurs gaan uitgebreid in op de voorganger van de Tempel: de Tabernakel, een verplaatsbaar tent-heiligdom voor het toen nog nomadische volk. De buitenste onoverdekte binnenplaats (de “buitenhof” was rechthoekig en mat 46x 23 meter. De eigenlijke tabernakel was een draagbare tent van 13,7 bij 4,60 meter. (Exodus 25 e.v.) Het totale eigenlijke tabernakelcomplex kan ook in 2 vierkanten worden verdeeld. In het oostelijke stond het grote altaar voor de offerandes, in het westelijke vierkant lag het Heilige der Heiligen en stond de Ark van het Verbond.

8

Het Heilige der Heiligen (waar alleen de hogepriester mocht komen) was een volmaakte kubus van 10 el: 4,6 meter. Het Heilige, (tegen dat Heilige der Heiligen aan lag) was precies 2x zo groot, dus 9,2 X 4,6 meter. In dat Heilige mochten alleen de andere priesters komen. De gewone Israëlieten konden alleen in de buitenhof komen als ze in een staat van rituele reinheid verkeerden. En dit is nog alleen maar de beschrijving van de draagbare voorganger van de Tempel! In de Bijbel ( o.a. in I koningen en in Kronieken) staat precies omschreven hoe die stenen tempel er uit heeft gezien . Het komt in feite neer op een behoorlijke schaalvergroting: alle maten waren 2x die van het tentheiligdom. De tempel van Herodes de Grote van vlak voor het begin van de nieuwe jaartelling, wordt uiteraard ook beschreven, inclusief alle maten die men heeft kunnen reconstrueren.. De schrijvers gaan in op het bestaan van nog andere tempels, die niet genoemd worden in de Bijbel: o.a. Megiddo en Beerseba en die op het eiland Elefantine in de Nijl in Egypte. Ze beschrijven nauwkeurig de wijze waarop de tempels gebruikt werken (erediensten) en trekken vervolgens het spoor eerst terug, naar de tempels in Mesopotamië (die zeer vergelijkbare structuren hebben). Uiteindelijk wordt ook de tempel van Herodes vernield in 70 n.C. door

Titus, die alle tempelschatten meenam naar Rome, waar ze werden uitgebeeld op de triomfboog van Titus. 9

Vervolgens gaan de auteurs in op het verlies van de tempel en wat dat betekende voor de vervanging daarvan: het gebruik van de synagoge. Hoofdstuk 3 gaat in op de rol die de tempel speelt in het nieuwe testament en binnen de christelijke wereld. Het blijkt dat daar de kerk van het Heilige Graf als een soort nieuwe tempel wordt gebruikt. Op blz. 113 geven ze een overzicht van de overeenkomsten tussen de joodse eredienst en de Rooms Katholieke eredienst en dat zijn er meer dan je denkt! Hoofdstuk 4 gaat over de Islam en de Tempel van Salomo (die zelf in de Koran een van de grote profeten wordt genoemd). Daarin gaat het uiteraard met name over Tempelberg en de daarop door de moslims gebouwde Dome of the Rock, die fantastische tempel van waaruit ook Mohammed ten hemel zou zijn gevaren. Ze beschrijven de geschiedenis van de tempelberg tot in de moderne tijd. Interessant: volgens de bijbel was het heilige der Heiligen een volmaakte kubus, net als de Kaába in Mekka! Het laatste hoofdstuk gaat over moderne opvattingen over de tempel van Salomo en over tempelmotieven in de moderne kerkbouw en kunst. Ook de Tempeliers verschijnen nog even ten tonele als ook de rol van de tempel bij de Mormonen, en de rol die de tempel(-berg) speelt in het moderne Israël. Er blijven bij mij nog twee vragen over: hoe hebben die maten van de tabernakel en de tempel 400 jaar mondelinge overlevering overleefd, als je bedenkt dat pas rond 650 v.C. het oude Testament op schrift is gezet? En de vraag hoe dit verhaal zich verhoudt tot het boek van de Joodse archeologen Finkelstein en Silberman (David en Salomo, archeologen ontrafelen een mythe.) die overtuigend aantonen dat Jeruzalem in de tijd van Salomo helemaal geen grote en imposante stad was met een kast van een tempel en dat er nooit enig restant van de tempel van Salomo is gevonden. Maar toch: met al zijn fantastische kleurenillustraties is dit een prachtig boek om meer zicht te krijgen op de geschiedenis en mythevorming rond de tempel van Salomo. _._._._._ 10

BUITEN DE DEUR Onder dit kopje noemen we activiteiten van anderen die verwant zijn aan die welke door onze eigen activiteitencommissie georganiseerd worden. We maken onderscheid tussen Hattem en Zwolle. Meer informatie is te vinden op websites en in andere media. KUNSTKRING HATTEM

Zaterdag 26 september 20.15 in De Marke Erwin Rommert Weerstra, piano

Zaterdag 17 oktober 20.15 uur in De Marke

Horus Trio: Ellen Corver, piano, Lars Wouters van den Oudenweijer, klarinet, Larissa Groeneveld, cello FILMMIDDAGEN STICHTING WELZIJN HATTEM Dinsdagmiddagen 14.00 uur Daendelsweg 2 Hattem, kosten € 6.25 inclusief koffie/thee. Met een korte inleiding en nabespreking

Dinsdag 13 oktober: The Bridges of Madison County (VS 1995, 135 minuten)

Een romantische, inmiddels ‘klassieke’ film. Een film waarin Meryl Streep en Clint Eastwood schitteren in hun rol als respectievelijk aantrekkelijke weduwe en rondtrekkende fotograaf.

Jannes Hoeksema 11

BUITEN DE DEUR ZWOLLE: Het Dominicanenklooster organiseert dit najaar weer vele cursussen en activiteiten (voor een overzicht zie www.kloosterzwolle.nl). De kloosterlezingen op 17 september, 15 oktober en 19 november (20.0021.30 uur) gaan over momenten van waarheid. De crisis mag dan voorbij zijn, de urgentie om over de economie na te denken, is even groot, zo schrijft het programma.. Als een crisis bij uitstek een moment van waarheid is, dan hebben we deze kans laten liggen. Durven we de dieperliggende vragen onder ogen te zien? Wat heeft geld met het goede te maken? Hoe verhouden ethiek en economie zich tot elkaar? Verhalen vol wijsheid, verlangen en sprankelende humor zijn het: Chassidische vertellingen', van de joodse schrijver en filosoof Buber. De kracht van deze verhalen liet H.N. Werkman, drukker en kunstenaar (1882-1945) niet meer los. De verhalen worden besproken en er wordt een bezoek gebracht aan de overzichtstentoonstelling in het Groninger museum: Werkman leven en werk. Op 21 november is er een dag over kunst als therapie en verder wordt er dit najaar stilgestaan bij verschillende manieren van meditatie.

Aart Wassing

*********

12

LEDENLUNCH ZONDAG 30 AUGUSTUS Zevenendertig mensen namen deel aan de ledenlunch van zondag 30 augustus na de viering met Foekje Dijk. Overigens niet alleen leden, ook introducés waren van harte welkom en wie ook maar de dienst bijwoonde. Voorzitter Aart Wassing opende tegen twaalven de tafel op een ludieke en ontspannen manier. Hij vroeg zich af waarom dit toch zo leuk is. Natuurlijk allemaal leuke mensen maar ook een perfecte organisatie en een verwachtingsvol denken aan het komende seizoen. Dragers van dit gebeuren zijn (en blijven hopelijk) Carola Schoemaker en Jeanne Ilsink. Maar Aart gaat verder met het noemen van ook andere medewerkers zoals Klaar Bergman die de Zweedse Bollen leverde, Froukje Veenstra met de hartige taarten (waar zij door andere bezigheden niet eens zelf van kon genieten). En natuurlijk ook Jeanne zelf die de salades maakte en de familie Schoemaker die bakkerij De Hoop helemaal leeg kocht. En dan noem ik nog niet eens het dadelbrood met walnoten, het vijgenbrood met chocolade enz enz.

Lekkernijen die in meer dan één opzicht de tongen losmaakten, aanvankelijk op een vrij rustige manier totdat de lacht van Foekje door de zaal schalde. Alle gelegenheid om op een ontspannen manier ervaringen uit te wisselen en het verleden op te halen zoals Carolien vertelde: 20 jaar geleden waren er hoogstens 13, soms 16 bezoekers van de diensten. Van een lunch als deze was geen sprake. 13

Aart rondde dit totaalpakket van voedsel voor de geest en voor het lichaam tegen enen af opdat ieder die weg wilde dat straffeloos kon doen (toch de rechter?), met een attentie voor Carola en Jeanne en waardering voor de andere medewerkers. Dit moeten we blijven doen, zeker volgend jaar, voor de lunch al weer een lustrum. Het doet ons ook al denken aan precies twee jaar verder, als we ook op 30 augustus ons honderd jarig bestaan vieren. Een blik op de tafel met etenswaren na afloop herinnerde mij aan mijn oom, die in mijn kinderjaren als standaardzin in zijn dankgebed had: “Wij zijn weer verzadigd tot overhoudens toe”. In deze dienst is er gecollecteerd voor de vluchtelingen uit Syrië. Deze collecte heeft het mooie bedrag van € 320,60 opgebracht.

14

Jannes Hoeksema

15

16

Heerde - Epe - Wapenveld PELGRIMSPADEN De eerstkomende wandeling is rond Loenen en het thema is: sprengen.

De wandeling wordt gelopen op zaterdag 5 september a.s. en de afstand is ongeveer 12 km. De wandelaars verzamelen zich om 10.30 uur bij De Groote Modderkolk in Loenen en beginnen met koffie in het theehuis aldaar, waarna de grote waterval wordt bezocht. Wellicht is er onderweg nog tijd voor een bezoek aan landgoed en kasteel Ter Horst en/of de Galerie en Beeldentuin ’t Arthuus te Loenen. Een uitgebreid verslag komt in de volgende Tweeluik. Jim Mönch, die de wandelingen organiseert, gaf deze wandeling het volgende motto mee:

‘We zijn uitgeleverd aan de tijd: we komen uit het niets en keren daarin terug en we weten dat.’ (Rutger Kopland)

LEDENNIEUWS Sinds de laatste Tweeluik verblijven de heren Maten en Heddema in ’t Zonnehuis te Zwolle. We houden contact met ze en leven met ze mee. Vanuit de dienst hebben beide heren een kaart ontvangen met de groeten en beste wensen van de aanwezigen. Aan mevrouw Westhof zijn bloemen gebracht ter ere van haar 88 ste verjaardag. Ze vindt het jammer dat ze niet meer naar de kerk kan komen, maar ze was blij met haar boeket en laat iedereen hartelijk groeten. 17

NIEUWS VANUIT HET LANDELIJK BESTUUR Het landelijk bestuur laat ons weten dat alle leden en vrienden van Vrijzinnigen Nederland het eenmalig magazine Hoezo vrijzinnig? zullen ontvangen. Op 10 september overhandigt de voorzitter, Ineke Jacobsen Jensen, het eerste exemplaar symbolisch aan prof. dr. Laurens ten Kate, sinds 1 augustus bijzonder hoogleraar Vrijzinnig religieus gedachtegoed en Humanisme aan de Universiteit voor Humanistiek. We zijn benieuwd hoe dit magazine eruit ziet. Met de afdelingen worden regiobijeenkomsten gehouden. Wij zullen deelnemen aan het overleg op 29 september a.s. in Brummen. Daar zullen o.a. besproken worden de uitkomsten van de clustergesprekken die leden van het landelijk bestuur met alle afdelingen hebben gevoerd. TWEEDE JAARHELFT Sommigen van ons hebben de vakantie achter de rug en sommigen hebben de vakantie nog te goed of zijn inmiddels naar het zuiden vertrokken. We hopen dat iedereen een goede zomer heeft mogen hebben en wensen de vakantiegangers een prettige vakantie. In september komt de gesprekgroep voor de eerste keer bijeen. We gaan ons bezig houden met het boek van Anbeek en De Jong, De berg van de ziel. Een pittig boek om mee bezig te zijn, mag ik wel zeggen. Co Dullemond heeft indertijd een bespreking voor Tweeluik geschreven en die heb ik nog eens nagelezen, ter voorbereiding. Over de komende lezingen bent u geïnformeerd via het programmaboekje en de leden met een e-mailadres krijgen tijdig een flyer met informatie. Graag uw aandacht voor de bespiegeling over het begrip vrijzinnig van Co Dullemond in dit nummer. Reacties hierop zijn van harte welkom! Graag tot ziens of tot horens en met een hartelijke groet voor u allen,

Diet Bredenoord

18

WIE KENT NOG DOMINEE BARTHOLD VAN GINKEL? (16) Voor de V.P.R.O.-microfoon hield Ds. Van Ginkel enkele voordrachten en trachtte, als houtskooltekeningen, enige ‘twistgesprekken met God’ te schetsen. 2. HET LEED DAT BREEKT (2) Het leven kan een feest zijn met momenten waarin wij tot in onze vingertoppen gelukkig zijn, maar niemand van ons ontkomt, vroeg of laat , aan de confrontatie met een stuk leed. Met ‘leed’ bedoel ik een schok die de bestaansgrond van ons leven doet wankelen, waarbij alle vaste punten ons ontvallen. Je staat dan voor de vraag: hoe moet ik, in Gods naam, dit leed verwerken? In de loop der eeuwen zijn op deze vraag drie antwoorden gegeven; drie antwoorden die elkaar aanvullen zonder dat zij het Donkere Geheim van het lijden geheel kunnen ontraadselen. Na het Griekse volgt er een Joods antwoord. De Bijbelse wijsheid heeft naar een tweede antwoord gezocht, naar een dieper inzicht. In het boek Job staat een man die klap op klap krijgt. Hij reageert op die klappen -dat is zo eerlijk- met een felle opstandigheid

tegen God. Als er een goddelijke leiding in de wereld is, dan wil job wel zeggen dat hij er niets van begrijpt. Job denkt er niet meer over om tot zo’n God te bidden: indien ik riep en Hij mij antwoordde, zou ik dit niet kunnen geloven, dat Hij mij het oor leende; Hij, die mij in de storm vermorzelt, mijn wonden zonder oorzaak vermeerdert, mij niet vergunt adem te scheppen, maar mij met bitterheid verzadigt. (9: 16-18). 19

Maar op het beslissende moment waarop Job zijn geloof in God wil verscheuren als een waardeloos vodje papier, op het moment waarop hij wil zeggen: het is uit, het is uit met Job, de man uit het land van Uz, zegt hij dit niet. Een onzichtbare hand houdt hem vast. Vanuit de diepste lagen van zijn existentie stijgt een vertrouwen omhoog. Een vertrouwen, dieper gefundeerd dan zijn denken, dieper dan zijn gevoel. Hij zegt: toch vertrouw ik mij toe aan het Gods mysterie waarvan ik niets begrijp. De dichter van het boek Job wil daarmee zeggen: dat is nu loutering. Het leed laat ons een dieper steunpunt vinden: het perspectief, de Horizont achter onze horizont. Keuls schreef: Laat mij de éne, De hoop, dat ik u vind voorbij de laatste heg van deze doolhof en in U alleen al mijn verlangen dan ter ruste leg. O Gij zo lang verwacht en immer onverschenen, Laat mij dit éne. Bij dit gedicht denk je aan Blumhardt, die door een besmettelijke ziekte zijn kinderen verloor en daarna een tehuis stichtte voor geestelijk misdeelden! Bumhardt zei: toen ik van God niets begreep, leerde Hij mij dit ene: barmhartig worden voor anderen. De secretaris van onze koningin , mr. Van der Hoeven, schreef een boek: “Scheel-Engeltje”. In zijn gezin verscheen het leed in de gestalte van een scheel mongooltje. Een kind dat één ding miste dat wij allemaal hebben. Het miste het egoïsme van : halen – hebben - en - houden. Daarom was er om dat jochie altijd een stroom van liefde. Mr. Van der hoeven schrijft: het schele mongooltje werd een scheel engeltje, dat zijn omgeving louterde: hij beschaamde onze zelfzucht. Toen iemand zei: och wat een leed voor u zo’n kind te hebben, kon mevr. Van de Hoeven antwoorden: dit kind is wellicht meer waard voor het rijk van God dan honderd geslaagde strebers.

Aart Eilander

20

TOEKOMST VRIJZINNIG HEERDE Omdat we beseffen dat met het teruglopen van het ledenbestand er in de toekomst een probleem gaat ontstaan, hebben wij een kleine "denktank " in het leven geroepen. Met deze kleine commissie die bestaat uit Wilma Blankvoort, Co Dullemond, André Holwerda en ondergetekende willen wij bezien hoe en op welke manier wij onze geloofgemeenschap ook in de toekomst aantrekkelijk en levendig kunnen houden. Wij hebben inmiddels 2 sessies waarin wij deze problematiek bespreken achter de rug en hopen voor eind van dit jaar tot een afrondend geheel te komen. Wij hebben ons een aantal vragen gesteld o.a. waar wij ons op dit moment bevinden, onze zwakke en sterke kanten, onze identiteit en waar onze focus gericht op moet zijn. Vragen waarover zeer serieus over nagedacht moet worden. U begrijpt dat wij dit zeer zorgvuldig willen doen en wanneer wij tot conclusies gekomen zijn dit aan u zullen voorleggen. Hiertoe zullen wij een aparte ledenavond organiseren. Wanneer u bij het lezen van dit stukje een bijdrage tot deze discussie wilt aanleveren zouden wij dit zeer op prijs stellen. Hoe meer deze ook vanuit onze leden en vrienden gevoed wordt des zo beter! Wij houden u op de hoogte.

W. Leeuwis

BLOEMEN GINGEN NAAR: De bloemen gingen de afgelopen periode naar 16 juni 28 juni 13 juli 26 juli 9 aug. 23 aug.

de heer Schuller mevrouw Meerdink mevrouw van den Brink mevrouw Mijnssen mevrouw Thijssens mevrouw Westhof

21

BESPIEGELING Terwijl ik deze zinnen schrijf, zit ik in onze serre en kijk ik uit over de langsstromende, nou ja wel wat traag, Puttenerbeek. Het is de plek waar ik de afgelopen twee jaar veel heb doorgebracht. Op dit moment spiegelen wuivende treurwilgen zich in het water van de beek, waar eenden, ganzen, meerkoeten langskomen, af en toe een reiger statig langs de wallenkant loopt, maar ook de fuut en aalscholver niet ontbreekt. Hoog boven het eikenbos aan de overkant zweeft een havik. Het is verrassend hoe je ook jezelf kunt tegenkomen, afgezien van de spiegelbeelden in de vele ramen. Wij zijn nu twee jaar betrokken bij wat nu Vrijzinnig Heerde en omgeving heet, waarbij ik Elburg ook tot de omgeving reken. Wel moeten wij altijd op weg naar Heerde een hobbel nemen die in de volksmond de 'knobbel' wordt genoemd, hetgeen geassocieerd wordt met een bijzondere gave. Zo vraag ik mij al langere tijd af, waar wij toch zijn terecht gekomen en wat dat vrijzinnige nu precies inhoudt. U zult denken: is dat niet wat laat? Nu, in mijn geval, lopen ratio en gevoel niet altijd synchroon. Behoudend als ik ben, raadpleeg ik mijn 'Dikke van Dale' en kom tot de volgende betekenis: - in het alg. tot vrijheid gezind,- vooruitstrevend, liberaal,- de vrijheid van mening voorstaand, dogma's afwijzend, met name met betrekking tot religie. Zelf waren wij al vele jaren niet meer betrokken bij het instituut kerk; ik had mij voorgenomen nooit meer deel te gaan uitmaken van enig kerkgenootschap ondanks of dankzij mijn gereformeerde achtergrond en waarin ik beslist niet alleen sta. Toch waren wij zoekende naar vormen van zingeving in onze en deze omgeving. Noem het nostalgie, een zoektocht naar betekenis. De 'Grote Kerk' in Epe was soms ons doel; ook wist Tony, mijn vrouw, een leuk kerkje of 'kârke' in haar geliefde geboortedorp Heerde, aan de Julianastrate, wat mij natuurlijk niet zoveel zei. En nu zijn wij zo waar 'lidmaat', een onderdeel, maar wel van een vereniging. U merkt het zit diep! Na de bekende kat uit de boom gekeken te hebben, schrijf ik zelfs stukjes voor Tweeluik en probeer ik mij te verdiepen in het 'vrijzinnige' of is het 'vrij-zinnig'? Ik lees nu het landelijk blad van Vrijzinnigen Nederland Ruimte – maakt een wat elitaire indruk – en boekjes als Geloven, zo kan het ook, Wat doe ik hier in Godsnaam van Carel ter Linden, heel herkenbaar, en recentelijk Het gaat om jouw zoektocht, niet om ons levensanker , waar aan de hand van de Amerikaanse filosoof Ken Wilber een kleurrijk ontwikkelingsperspectief geschetst wordt van een nieuwe visie op onze zoektocht naar zingeving. 22

Een wegenkaart die je kunt gebruiken, onafhankelijk van of je nu in God gelooft of niet, ongeacht de religieuze of levensbeschouwelijke traditie, waar jij uit voort komt of waar jij je thuis voelt. Een prachtig, kleurrijk, theoretisch kader maar niet erg behulpzaam voor het begrip vrijzinnig. Dat is bij nader inzien een wat ongelukkig woord, zeker voor een buitenstaander; er ontstaat geen gevoel bij! Voor iets heel anders raadpleeg ik ons Tweeluik en sla het open op de voorlaatste pagina en mijn blik richt zich op het hoofdje: 'Vrijzinnige gedachten'. Helder en voor een ieder begrijpelijk. Natuurlijk heb ik het in den beginne doorgelezen – mijn neiging veel te lezen is u misschien opgevallen – maar kennelijk niet heel erg bewust. Het is een pluriforme invulling die zich niet beperkt tot een enkelvoudig begrip. Vrij en zinnig zegt iets over onze zoektocht naar zingeving voor onszelf en in gemeenschap met anderen. Het begrip vrijzinnig moeten we niet terug brengen tot een vast kader (dus dogma) ook al lijkt dat veiligheid en zekerheid te bieden. Ruimte en vrijheid leren ons respectvol om te gaan met de ander, die jijzelf ook bent en verantwoordelijkheid te nemen. Vaak maak je het voor jezelf te moeilijk en liggen oplossingen onder handbereik, maar je moet ze wel willen zien en steeds met nieuwe ogen bekijken, ze opnieuw vorm geven en toepassen. Kijk in de spiegel, ga opzoek naar die ander. Gisteren hoorde ik van de 5e regel: neem jezelf niet te serieus, waarbij regel 1-4 niet bestaan. Heel mooi!

Een mens moet stromend water zijn en geen stilstaand beekje.

Co Dullemond

23

Kerkdiensten

Hattem, Sparrenlaan 3a:

aanvang: 10.15 uur

13 sept.

Mw. Ds. M.G. Fernhout

Arnhem

27 sept.

Ds. Aart van Lunteren

Austerlitz

11 okt.

Mw. Ds. Foekje Dijk

Dalfsen

25 okt.

Mw. Ds. E. Verhagen

Zwolle

Vieren van verbondenheid

Heerde, Julianalaan 2: 6 sept. 20 sept. 4 okt. 18 okt.

aanvang: 10.00 uur

Mw. Ineke Adriaansz

Kampen

Prof. Dr. Anne van der Meiden Nijverdal Mw. Ineke Adriaansz

Kampen

Ds. A. Pietersma

Zwolle

Wie vervoer naar de kerk wenst, kan bellen: voor Hattem: zie AUTODIENSTEN op pagina 6 voor Heerde: een bestuurslid

24