Observatieonderzoek Ideale wondomgeving tijdens granulatie & epithelisatie dankzij HydroTac
Wondverzorging
Samenvatting In een observatieonderzoek bij meerdere centra werden de genezingsbevorderende werking, de verdraagzaamheid en het gebruik van de schuimverbanden HydroTac en HydroTac comfort onderzocht in de dagelijkse praktijk van ziekenhuizen en artsenpraktijken. 270 patiënten met chronische wonden, zoals been- en decubitus ulcera, doorligwonden, traumatische wonden en brandwonden, werden behandeld. Bij aanvang van het onderzoek waren de wonden gemiddeld drie maanden oud. Al na gemiddeld negen dagen behandeling was de toestand van de wond zichtbaar verbeterd. Het percentage epitheelweefsel steeg van 16% naar 28% en tevens werd de wond kleiner. Beschadiging van de omringende huid bij de wondranden daalde van 71% naar 46%. Over het algemeen waren behandelaars en patiënten erg tevreden over de behandeling met HydroTac en HydroTac comfort. De behandelaars personen beoordeelden de algemene indruk en de producteigenschappen in de meeste gevallen als zeer goed of goed. Naast goede mechanische eigenschappen en goede huidverdraagzaamheid kwamen ook met name de goede verwijderbaarheid en het gebruiksgemak naar voren. Acceptatie van de behandeling met HydroTac en HydroTac comfort was eveneens hoog onder de patiënten. Meer dan 90% van de patiënten noemde hun algemene indruk van de behandeling met de wondverbanden zeer goed of goed. Naast het draagcomfort en de huidverdraagzaamheid speelde ook de verminderde pijn bij verbandwisselingen een cruciale rol. Beide verbanden, te weten HydroTac en HydroTac comfort, waren geschikt voor behandeling van wonden tijdens het onderzoek. Daarbij lag de nadruk op het in stand houden van een vochtige wondomgeving ten behoeve van de granulatie en epithelialisatie.
Het wondbed dient voldoende vochtig te worden gehouden om de cellulaire processen tijdens granulatiefase te ondersteunen. Evenwel mag wondweefsel niet beschadigd raken door overtollig exsudaat (1). Met name chronische wonden blijken remmende factoren te bevatten die het wondweefsel en de wondomgeving aantasten en zo de genezingsprocessen belemmeren (2-5). Een wondverband heeft als taak een vochtige wondomgeving in stand te houden om de genezing te bevorderen en tegelijkertijd de wondomgeving droog te houden zonder de wond zelf uit te drogen (6). Het absorberende schuimverband HydroTac is bedekt met een netstructuur van hydrogel aan de
Prospectief onderzoek bij meerdere centra met 270 patiënten Het klinische onderzoek werd uitgevoerd bij Duitse en Franse verpleeginstellingen en bij praktijken van geregistreerde artsen, onder wie huisartsen, dermatologen, chirurgen, internisten en orthopedisch specialisten. Allemaal hielden zij het verloop van de behandeling gemiddeld negen dagen lang bij. Bij aanvang van het onderzoek werden gegevens over leeftijd, geslacht en algemene conditie van de patiënt, ouderdom van de wond en aanvullende behandelingen verzameld. De deelnemende patiënten bestonden uit 145 vrouwen en 125 mannen. De gemiddelde leeftijd van de vrouwen was 75 jaar (24 – 98). Bij de mannen was dit 68 jaar (31 – 70). Bij 13% van de patiënten was de algemene conditie zeer goed. Bij 63% van de patiënten paste de algemene conditie bij de leeftijd en bij 24% van de patiënten was deze verminderd. Het verloop van de genezing werd beoordeeld met behulp van een puntenschaal die gebaseerd was op diverse parameters voor de conditie van de wond (beslag, granulatie,
Fig. 1: Etiologie van de behandelde wonden
wondzijde, die het wondexsudaat absorbeert zonder de wond uit te drogen. Dit proces wordt ondersteund door een halfdoorlatende folie aan de achterzijde van het verband. De folie laat waterdamp door, zodat de absorptie van exsudaat door het verband zich aanpast aan de conditie van de wond. Bovendien is de folie waterdicht en bacteriewerend. Daardoor vormt het een effectieve bescherming tegen besmetting. Dankzij de licht hechtende gellaag is het verband gemakkelijk op de huid aan te brengen, omdat de “Initial Tack” voor een goede eerste fixatie zorgt. Bovendien plakt het verband niet aan de wond. Naast de standaardvariant is HydroTac ook verkrijgbaar in de zelfklevende variant HydroTac comfort, dat rondom is voorzien van een plakrand. Beide verbanden zijn getest in een observatieonderzoek om hun werkzaamheid, huidverdraagzaamheid en gebruik in de klinische praktijk aan te tonen.
Oorzaken van de wonden
28,5% Veneuze beenulcera (Ulcus cruris venosum) 17,0% Traumatische wonden 14,8% Drukulcera 10,7% Arteriële/veneuze beenulcera (Ulcus cruris mixtum) 7,4% Drukulcera bij diabetes mellitus 3,7% Diabetische gangreen 3,3% Arteriële beenulcera (Ulcus cruris arteriosum) 1,9% Brandwonden 0,4% Tumoren 12,3% Overige oorzaken
infecties en pijn). Bij het eerste en laatste onderzoek werden gegevens over de wondomgeving vastgelegd. Na afloop van het onderzoek beoordeelden behandelend artsen het wondverband op basis van zijn werkzaamheid, gebruiksgemak en producteigenschappen. Patiënten werd gevraagd naar huidverdraagzaamheid, draagcomfort en pijn tijdens de behandeling met HydroTac en/of HydroTac comfort. Daarnaast gaven de behandelende personen en patiënten aan in hoeverre het product aan hun verwachtingen voldeed.
Bijna 70% van de patiënten had chronische wonden De wonden werden als volgt geclassificeerd: 28,5% veneuze beenulcera (Ulcus cruris venosum), 3,3% arteriële ulcera (Ulcus cruris arteriosum), 10,7% arteriële/veneuze ulcera (Ulcus cruris mixtum), 14,8% drukulcera, 7,4% drukulcera bij diabetes mellitus en 3,7% diabetische gangreen. De niet-chronische wonden bestonden uit 17% traumatische wonden, 1,9% brandwonden en 0,4% tumorwonden. 12,2% van de wonden had een andere oorzaak, bijvoorbeeld postoperatieve wonden. De wonden waren gemiddeld drie maanden oud, waarbij in enkele gevallen al jarenlang sprake was van chronische wonden (tot wel 20 jaar). 56% van de patiënten werd behandeld met HydroTac en 44% met HydroTac comfort. Beide varianten van het product hebben dezelfde fysieke kenmerken, waarbij HydroTac comfort een extra plakrand rondom heeft. Als aanvullende behandeling kreeg 40% van de patiënten compressietherapie. En in 25% van de gevallen was er sprake van andere maatregelen om de druk te verlichten.Dankzij
de innovatieve AquaClear-technologie houdt HydroTac de wonden voldoende vochtig De gel aan de wondzijde van HydroTac voorziet de wond indien nodig van vocht en helpt zo uitdroging van de wond voorkomen. Een vochtige wondomgeving is met name van belang tijdens de granulatiefase en tijdens epithelialisatie, aangezien dit bevorderlijk is voor de vermenigvuldiging en migratie van cellen in het wondbed. Aanvankelijk bestonden de wonden voornamelijk uit granulatieweefsel. In de loop van de behandeling werd dit minder, terwijl het percentage epitheelweefsel van 16% naar 28% steeg (Fig. 2a). In de loop van de gemiddeld negen dagen durende behandeling nam epthelisatie toe en werd de wond kleiner (Fig. 2b).
Conditie en grootte van de wond Conditie van de wond Eerste onderzoek Laatste onderzoek Percentage
0 %
20 % Necrose
40 % Fibrine
60 %
Granulatieweefsel
80 %
100 %
Epithelialisatie
Grootte van de Eerste onderzoek Laatste onderzoek
5 4 3 2 1 0 Lengte
Breedte
Fig. 2: Enerzijds nam het percentage granulatieweefsel af, anderzijds was er sprake van meer epithelialisatie. In de loop van de negen dagen behandeling werden de wonden kleiner.
daalde het percentage patiënten met pijn aan het eind van het onderzoek met een derde naar 44%.
Daling van pijn bij toenemende weefselregeneratie Weefselbeschadigingen veroorzaken pijn. Met name bij langzaam genezende wonden kan een aanhoudende ontstekingsreactie wonden en de omringende huid gevoeliger maken. In de loop van het onderzoek daalde de pijn (Fig. 3a), terwijl epitheliasatie toenam en de wondranden verbeterden (Fig. 5). 65% van alle patiënten had last van lichte tot ernstige pijn bij aanvang van de behandeling.
Dankzij de gellaag was het wondverband nagenoeg pijnloos te verwijderen De vochtige gellaag ging verkleving van het verband aan de wond tegen. Alleen in zeer zeldzame gevallen (< 5 %) bleek het verband sterk aan de wond te plakken. Er waren echter geen maatregelen nodig om het wondverband zorgvuldig te verwijderen. Door
Pijnverloop Wondpijn Eerste onderzoek / Eerste verbandwisseling Laatste onderzoek Percentage
0%
20 % geen wondpijn
40 % licht
60 % matig
80 %
100 %
ernstig
Pijn tijdens verbandwisselingen Eersteonderzoek/Eerste verbandwisseling/Tweede verbandwisseling Laatsteonderzoek/ Percentage
0% Geen pijn
20 %
40 %
60 %
licht matig
80 %
100 %
ernstig
Fig. 3: Minder wondpijn in de loop van de behandeling. Het percentage patiënten dat volledig pijnloze verbandwisselingen ervoer, nam tegen het eind van de behandeling toe.
Casestudy’s Casestudy 1: Wond veroorzaakt door blaar
1a
1b
1c
1d
Casestudy 2: Diabetische ulcus Een 52-jarige mannelijke patiënt met type 2 diabetes mellitus, metabolisch-vasculair syndroom, adipositas en beperkte mobiliteit; conditie post-amputatie rechtervoet D 3-5 (oorzaak: breuk van de rechtervoorvoet), matige depressiviteit, charcotvoet aan beide zijden, voorzien van geschikt schoeisel. Na klinische opname in een oogkliniek, waar de wondbehandeling niet goed was uitgevoerd, kwam de patiënt in het kader van het behandelingsprogramma op 3 juni 2010 bij de voetpolikliniek van Dr. Woitek. Bevindingen bij intake: Fig. 2a. De diabetische ulcus werd behandeld met HydroTac en tevens bedekt met Zetuvit, een zacht, beschermend en absorberend kompres. Het verband werd om de vier dagen door een verpleegkundige dienst en bij de voetpoli verwisseld. Slechts vier weken later, op 2 juli 2010, was de diabetische ulcus volledig genezen na behandeling met HydroTac. (Casusverslag: Dr. Cornelia Woitek, Wurzen, Duitsland).
Een 77-jarige mannelijke patiënt met insulineafhankelijke diabetes en bloedvatproblemen ontwikkelende een grote blaar met onbekende oorzaak op zijn rechteronderbeen. Deze blaar werd op 4 februari 2010 verwijderd. Dit resulteerde in een wondoppervlak van 9 x 12 cm, dat er gezond uitzag en geen tekenen van infectie vertoonde. Bij de nabehandeling werd HydroTac gebruikt, om uitdroging van de wond te voorkomen en tegelijkertijd wondexsudaat te absorberen. Doel was een vochtige wondomgeving te creëren om epithelialisatie te bevorderen. Het verband werd in de eerste week dagelijks verwisseld. Epithelialisatie zette snel in (Fig. 1b). Elf dagen na aanvang van de behandeling was het wondoppervlak al bijna volledig geëpitheliseerd (Fig. 1c). Eén week later, op 22 februari 2010, was de wond helemaal genezen, met goed cosmetisch resultaat. De patiënt was vooral tevreden over de pijnloze verbandwisselingen. (Casusverslag: F. Meuleneire, België).
2a
2b
2c
2d
Gebruik Evaluatie van de verwijderbaarheid en hechting (“Initial Tack”) van HydroTac en HydroTac comfort door a. Verwijderbaarheid van HydroTac
zeer goed
goed
b. Verwijderbaarheid van HydroTac comfort
c. “Inital Tack”
62 %
47 %
53 %
28 %
40 %
41 %
5 %
5 %
4 %
2 %
3 %
1 %
3 %
5 %
1 %
ruim voldoende
voldoende
onvoldoende
Fig. 4: Dankzij de coating van hydrogel is HydroTac gemakkelijk te verwijderen. De goede hechting van het wondverband boden extra gebruiksgemak bij verbandwisselingen.
de atraumatische eigenschappen van HydroTac komt de wond tot rust, wat de genezing ten goede komt. In 90% van de gevallen werd het verwijderen van HydroTac als goed of zeer goed beoordeeld, waarbij 62% van de patiënten de verwijderbaarheid als zeer goed beoordeelden. Ondanks de extra plakrand was HydroTac comfort niet moeilijker te verwijderen. 89% van de patiënten zeiden dat het goed of zeer goed te verwijderen was. 48% van hen noemde het verband zeer goed te verwijderen (Fig. 4 a / b). Daar komt nog bij dat de gemakkelijke verwijderbaarheid ook hielp om de pijn bij verbandwisselingen te verminderen. Waar bij aanvang van de behandeling 56% lichte tot ernstige pijn rapporteerden tijdens verbandwisselingen, was dit aan het eind van de behandeling nog maar het geval bij 36% (Fig. 3b).
Alle aanwezige beschadigingen bij aanvang van de behandeling vertoonden in de loop van de behandeling een verbetering (Fig. 5).
Hoge mate van acceptatie door behandelaars en patiënten De producteigenschappen en het gebruik van HydroTac en HydroTac comfort werden zeer gewaardeerd door de behandelaars (Fig. 6a). Het zachte schuim liet zich goed aanleggen. Bovendien zorgde het voor een goede wondbescherming en een goed contact met het wondbed. Meer dan 80% beoordeelden deze eigenschappen als goed of zeer goed. Het hydrofiele schuimmateriaal van polyurethaan absorbeerde overtollig exsudaat effectief en hield het vast. Het grote absorptievermogen werd in meer dan 80% van de gevallen als goed of zeer goed beoordeeld.
De hydrogel in netstructuur hield de wonden voldoende vochtig. Dit werd in meer dan 80% van de gevallen als goed of zeer goed beoordeeld. Het wondverband werd goed verdragen en bood voldoende bescherming voor de wondranden. 92% van de behandelende personen noemde hun algemene indruk van de huidverdraagzaamheid van HydroTac en/of HydroTac comfort goed of zeer goed. De patiënten waren ook tevreden over de producten (Fig. 6b). 90% van hen beoordeelde de huidverdraagzaamheid en het draagcomfort als goed of zeer goed, en had al met al een goede of zeer goede algemene indruk van de wondbehandeling met HydroTac of HydroTac comfort.
Irritatie van de wondomgeving Gebruiksgemak dankzij “Initial Tack” De hechting van de gellaag maakte verbandwisselingen gemakkelijker, dankzij de goede eerste fixatie van het wondverband. Het verband liet zich ook probleemloos verwijderen. 53% van de gebruikers beoordeelde het gemak waarmee het verband gefixeerd kon worden, als zeer goed en 41% als goed (Fig. 4c).
Percentage (%) 80 70 60 50 40 30 20 10 0
Eerste onderzoek Laatste onderzoek
Regelbaar absorptievermogen beschermt de wondranden Overtollig wondexsudaat leidt tot beschadiging van de wondranden, wat celmigratie en de groei van bloedvaten in de wond belemmert. Het schuimverband met een coating van hydrogel absorbeert overtollig exsudaat. Daarbij past de waterdampdoorlatende folie aan de achterzijde de absorptie van exsudaat aan de conditie van de wond aan. De randen en omgeving van de wond waren dus niet aangetast door lekkend exsudaat. Het percentage huidirritaties rond de wond daalde dan ook van 71% naar 46%.
Maceratie
Erytheem / Over-verhitting
I n f e c t i e / O e d e e m / E c z e e m / H y p e r - / A n d e r e keratose / laesies
Fig. 5: Het aantal huidirritaties nam af in de loop van de behandeling.
Casestudy’s HydroTac
3a
3b
3c
3d
3e
3f
3g
3h
Casestudy 3: Veneuze beenulcus (Ulcus cruris venosum) Een 75-harige mannelijke patiënt met normaal gewicht en een ulcus op het linkeronderbeen, geen oedeem aan het been bij de eerste anamnese. Eerste ziekenhuisopname in augustus 2007 vanwege sepsis. De oorsprong van de sepsis is waarschijnlijk een beenulcus met positieve kweek van de wond. Eind september ontslag uit het ziekenhuis. Nabehandeling van wond met absorberende kompressen. Opnieuw ziekenhuisopname begin december 2007. Reden: verslechtering van de wond, nu de grootte van een ulcus in het enkelgebied. Voor het eerst wordt chronische veneuze insufficiëntie (CVI) als mogelijke oorzaak genoemd. De documentatie bevat aantekeningen dat de patiënt ook lijdt aan insuline-onafhankelijke type 2 diabetes mellitus en diabetische nefropathie. Eind januari 2008: chirurgische ingreep in de vorm van een crossectomie plus strippen van de Vena saphena magna, schrapen van de ulcus, gevolgd door een huidtransplantatie met goede genezing. De donorplaats van de split-skin graft ziet er niet geïrriteerd
uit. Wondbehandeling zou poliklinisch moeten worden voortgezet, maar de patiënt weigerde dit. Eind februari 2008 verwijst de huisarts de patiëntdoor naar een chirurgische praktijk. De donorplaats van de split-skin graft lijkt nu geïrriteerd. Een fibrineuze ulcus (16 x 11 cm) en necrotisch weefsel (15 x 10 cm) zijn te zien op het rechteronderbeen. Om het overtollige en extreem stinkende exsudaat onder controle te krijgen, worden een zilverhoudend wondverband en het absorberende kompres Zetuvit plus op de wond aangebracht. Het verband wordt om de twee dagen verwisseld. De patiënt laat de wond nu wel behandelen door een wondspecialist. Tussen maart 2008 en juli 2009 (Fig. 3a) ziet de wond er aanzienlijk beter uit. Maar daarna blijft de wondgenezing stagneren. De wond wordt deels groter of al geheelde stukken gaan weer open. Gedurende de wondbehandeling worden verschillende soorten hydroactieve wondverbanden gebruikt in een poging de juiste behandeling te vinden die tot genezing leidt. Het drukverband wordt nu goed
verdragen. De schilferige huid rondom de wond krijgt de nodige zorg. Tijdens de wondbehandeling, van 13 juli 2009 tot 11 november 2009, wordt de wond steeds kleiner; de breedte van de wond blijft echter gelijk. Tussen 11 november 2009 en 16 december 2009 (Fig. 3c) lijkt de wond langzaam te genezen. Tot midden februari 2010 stagneert de genezing en worden de wondranden roder.
HydroTac wordt voor de eerste keer gebruikt op 3 maart 2010 (Fig. 3d/e). Dit wondverband wordt bij vier verbandwisselingen om de twee dagen getest. Het verzadigde wondverband in Fig. 3f toont aan dat het interval van twee dagen in dit geval de juiste keuze was. Tijdens de vier geplande verbandwisselingen wordt de wond zichtbaar kleiner (Fig. 3g). De patiënt kwam terug voor controle op 21 juni 2010. De wond was helemaal dicht (Fig. 3h). (Casusverslag: Dipl.-Med. R. Mütze, Leipzig, Duitsland)
en 8% van de patiënten gaf aan dat het verband hun verwachtingen niet waarmaakte.
Acceptatie door behandelaars en Beoordeling van het product door de Algemene indruk / Wondbescherming / Huidverdraagzaamhei Vochtinbrengend vermogen Bescherming van de wondranden Vermogen om exsudaat te Aanleggen van het verband Percentage
0%
20 %
40 %
60 %
80 %
100 %
20 %
40 %
60 %
80 %
100 %
Beoordeling van het product door de Algemene indruk / Draagcomfort / Huidverdraagzaamhei Percentage zeer goed
0 % goed
ruim voldoende
voldoende
onvoldoende
Fig. 6: De behandelaars beoordeelden de producteigenschappen in de meeste gevallen als goed of zeer goed. Ook was onder patiënten de acceptatiegraad voor het gemakkelijk te verwijderen schuimverband
Product voldeed aan de verwachtingen In 54% van de gevallen vonden de behandelaars dat HydroTac en HydroTac comfort aan hun verwachtingen voldeed. In 15% van de gevallen voldeed het zelfs beter dan verwacht (Fig. 7). In 17% van de gevallen werd grotendeels aan de verwachtingen voldaan en in 10% van de gevallen werd niet helemaal en in 4% niet aan de verwachtingen voldaan. In 61% van de gevallen werd aan de verwachtingen van patiënten voldaan, in 13% van de gevallen werden de verwachtingen overtroffen. 11% van de patiënten vond dat grotendeels aan hun verwachtingen was voldaan, 7% vond dat het verband niet helemaal aan hun verwachtingen voldeed
Verwachtingen van HydroTac Verwachtingen van de behandelaar en de patiënt met betrekking tot het Verwachtingen van het wondverband van de behandelaar
beter dan
zoals verwacht
Verwachtingen van de patiënt met betrekking tot het 15 %
13 %
54 %
61 %
17 %
11 %
10 %
7 %
4 %
8 %
grotendeels zoals verwacht niet helemaal zoals verwachtvoldeed niet aan de verwachtingen
Conclusies Het op peil houden van een vochtige wondomgeving enerzijds en een groot vermogen om overtollig exsudaat te absorberen anderzijds zijn essentiële voorwaarden voor een wondverband, om een genezingsproces zonder complicaties mogelijk te maken. Het absorberende schuim en de flexibele, waterdamp doorlatende folie aan de achterzijde,
1.
2.
3.
in combinatie met de vochtinbrengende gellaag, zorgen voor een goede vochtbalans van de wond. De behandeling van chronische en acute wonden leidde binnen de korte behandelingsduur tot een verbetering van wonden waar patiënten in sommige gevallen al jarenlang aan leden. Het gemak bij het aanbrengen, dankzij “Initial Tack”, en de pijnloze verwijdering worden zeer gewaardeerd door zowel behandelaars als patiënten. B goed ruim voldoende voldoende ei zeer goed de wondverbanden – HydroTac en HydroTac comfort – zijn met name geschikt voor de behandeling van schone wonden die speciale aandacht vergen wat betreft vochtregulering. Literatuur: Falanga, V. (2000) Classifications for wound bed preparation and stimulation of chronic wounds. Wound Repair Regen 8, 347-52 Bucalo, B., Eaglstein, W. H. & Falanga, V. (1993) Inhibition of cell proliferation by chronic wound fluid. Wound Repair Regen 1, 181-186 Tarnuzzer, R. W. & Schultz, G. S. (1996) Biochemical analysis of acute and chronic wound environments. Wound Repair Regen 4, 321-325
24-8, 30-5; quiz
onvoldoende
4. Trengove, N. J., Stacey, M. C., MacAuley, S., Bennett, N., Gibson, J., Burslem, F., Murphy, G. & Schultz, G. (1999) Analysis of the acute and chronic wound environments: the role of proteases and their inhibitors. Wound Repair Regen 7, 442-452 5. Trengove, N. J., Bielefeldt-Ohmann, H. & Stacey, M. C. (2000) Mitogenic activity and cytokine levels in non-healing and healing chronic leg ulcers. Wound Repair Regen 8, 13-25 6. Sibbald, R. G., Williamson, D., Orsted, H. L., Campbell, K., Keast, D., Krasner, D. & Sibbald, D. (2000) Preparing the wound bed debridement, bacterial balance, and moisture balance. Ostomy Wound Manage 46, 14-22,
Fig. 7: Het product voldeed grotendeels aan de verwachtingen van de behandelaars en de patiënten
helps healing.
PAUL HARTMANN BV. Postbus 26 6500 AA Nijmegen
Bezoek onze website: www.paulhartmann.nl
