S c h ip
en W e r p
1 4 -D A A G S C H T I J D S C H R I F T , G E W IJ D A A N S C H E E P S B O U W , S C H E E P V A A R T E N H A V E N B E L A N G E N W A A R IN O PG E N O M E N D E M ED ED EELIN G EN VAN D E
„COMMISSIE V O O R IN B O U W V A N G E N E R A T O R E N I N V A A R T U IG E N ” ,
IN G ESTELD D O O R H E T D E PA R TE M E N T VAN W A T ER STA A T , E N VAN H E T
ORGAAN V A N
„B U R E A U OM BOUW M O T O R E N (B . O. M .) ”
D E N C E N T R A L E N B O N D V A N SCHEEPSBOUW M EESTERS IN N E D E R L A N D
IN „SCH IP E N W E R F ” IS OPG EN O M EN H E T M AANDBLAD „DE TECH NISCH E KRONIEK”
10e
REDACTIE:
M EDEW ERKERS:
V erantwoordelijk H oofdredacteur: G. Z A N EN , R otterdam Technische Redactie: i r J. W . H EIL w. i. en ir. G. DE R O O IJ s. i. Secretariaat der Redactie: Eendrachtsweg 37, Rotterdam , Telefoon 20200 E E R E -C O M IT É : A . F . B R O N S IN G , D irec te u r d e r N .V . Stoom vaart-M aatschappij ,,N e d e rla n d ” , A m sterd am ; N . W , C O N IJN , D irecteur W erf ,,G u sto ” F irm a A . F. Sm ulders, Schiedam ; G. H . C R G N E , O u d -V o o rz itter v a n de K am er van Koophandel, A m sterdam ; i r . M i H . D A M M E, D irec te u r der N .V , W erkspoor, A m sterd am ; L. C. M . V A N E E N D E N B U R G , A d m in istrateu r der N . V. V erecnigde N edcrlandschc Schecpvaart-M aatschappij, ’s-G ravenhage; D . C. E N D E R T J r . , D irec te u r der N .V . De Rotterdam sche D roogdok M aatschappij, R o tte rd a m ; J . W . B. E V ER TS , D irec te u r K oninklijke P a k e tv a a rt M aatschappij, A m sterdam ; D . G O ED K O O P D z n ,, D irecteu r der N .V . N cd erlan d sch c Scheepsbouw M aatschappij, A m sterd am ; A . J . M. G O U D R IA A N , V o o rz itte r v a n den R aad van Beheer d er N . V . V an N ie v e lt, G oudriaan & Co’s Stoom vaart-M aatschappij, R o tterd am ; J . W . J, B A R O N V A N H A E R S O L T E , D ire c te u r van h e t I n s t i tu u t voor Scheepvaart en L u c h tv a a rt, R o tte rd a m ; M. C . K O N IN G , O u d D irec te u r der N .V . Stoom vaart-M aatschappij ,,N e d e rla n d ” , A m sterdam ; P ro f. P , M EY E R, O ud-H oogleeraar aan de Technische H oogeschool, D e lft; W . H . D E M O N C H Y , D ire c te u r d e r H o llan d -A m erik a L ijn, R o tte rd a m ; B. C . V A N O M M ER EN , D irecteur der N .V . Phs. van O m m ercn's S ch eep v aartb ed rijf, R o tte rd a m ; i r . J. O V E R W E G , D irec te u r der N .V . M achinefabriek Gcbrs. S to rk 8c C o ,, H en g e lo ; C . P O T , D irec te u r d e r N . V . E lectro tech n isch e In d u strie v / h . W . S m it & C o ., Slikkerveer; B. E . RUYS, D irec te u r d e r N .V . R o tterd am sch e L lo y d , R o tte rd a m ; S. M , D . V A LSTA R , D ire c te u r der N . V . K oninklijke N ederlandsche Stoom boot M aatschappij, A m sterd am ; W . V A N D E R V O RM , D irec te u r der N .V , Scheepvaart 6c Steenkolen M aatschappij, R o tterd am ; ir . H . C . W ESSE LÏN G , D irec te u r der N . V . K o n in k lijk e M aatschappij „D e Schelde” , V lissingen. Jaar-A bonncm cn t (bij v o o ru itb e ta lin g ) ƒ 7.36*, bu iten N ederland ƒ 8.94*, losse num m ers ƒ 0.80* A d v erten ties 42 cents per regel, bij c o n tra c t red u ctie (Prijsverhooging toegestaan doo r!h e t .D eparc. van H a n d e l, N ijverheid cn Scheepvaart onder N o . 17796 N , P. d. d. 23 A p ril 1941) U IT G A V E N .V . D R U K K E R IJ M. W Y T 8C Z O N E N Postrekenin g J8 4 I8 , Telefoon 3J250 (4 lijn e n ), Pietcr dc H oochw eg 111, R o tte rd a m W est
TIENDE
JAARGANG
JA A R G A N G
J . BAKKER, ir. L. W . BA ST, ir. W . V A N B E ELEN , P ro f. D r, ir, C. B. B IEZE N O , ir. P. BOELE, W . V A N D E R B O R N , P ro f. D r. ir. W . F. BRAN DSM A, ir. A . H . T E N BR OEK , P ro f. i r . G. B R O U W E R , ir, B. E. C A N K R IE N , ir. j . CR AM ER , P. F. DE D E C K E R , i r . C . A . P. D ELL A E R T , ir. E . V A N D IE R E N , L. F . H . D IR K Z W A G E R , J . P . D R IE SSEN , . ir. W . G ER R ITSE N , T H . V A N D E R G R A A F, J . F . G U G E L O T , ir. M . F. G U N N IN G , F. C. H A A N E B R IN K , W . A . H O E K , P. IN T V E L D , ir. H . E. JA EG ER, ir. J . JA N S Z E N , F. A . A . JASPERSE, ir. M . C . DE JO N G , P ro f. N . KAL, J. DE K A N T E R , ir. C . KA PSEN BER G, J . V A N KERSEN , ir. F. W . K. D E KLERK , In g . E . KL IN G EL FU SS, D r. ir. J. J. K O C H , ir. H . J . K O OY J r . , ir. W . K R O PH O L L E R , i r . W . H . KR UY FF, D . DE K W A A D ST E N IE T , i r . H . W . V A N D E R LEE , Prof. ir. A. J. TE R L IN D E N , G . J . L U G T , M r. G. J . LY KLA M A 1 N IJ E I-IOLT, ir. H . J . M A TH LEN ER L O D ER U S, F. C. M A T Z IN G E R , ir. H , M. M EIER M A T T E R N , D r . ir. W . M. M E IJE R , i r . J . C . M IL B O R N , ir. A . J . M OLLIN GER , ir. F . M ULLER, D r. i r . W . J. M U LLER, P r o f .i r . J. M UYSKEN, A . A. N A GELKERKE, In g . L. V A N O U W ER K ER K J.M .L z n ., ir. J . S. PEL, J . C. PIE K , ir. K. V A N D E R POLS, M r. D r. ir. A . W . Q U IN T , ir. C. P. J . RO SIER , ir. W . H . C . E . R Ö S IN G H , ir, J. R O T G A N S , i r . D . T . RUYS, C. J . R IJN E K E , i r . W . P. G . SARIS, D r. In g . F. SASS, ir. A . M. SCHIPPERS, D r. P. SC H O E N M A K E R , J. J . S C H O O , P ro f. D r. In g . E . H . SCHULZ, ir. R. SM ID, ir. H . C . SN E T H L A G E , R . F. C . ST R O IN K , P ro f. ir. E. J , F. T H IE R E N S , i r . C.' T H O M S , D r. ir. H . V A N DER V E EN , J. A . DE V E ER , C . VERM EY, C. VEROLM E, ir. J . VERSCHOOR, E. V L IG , A . H . V O E T E L IN K , D ip l. In g . P. B. VOS, Prof. E. J , VOSSNACK, H . DE V R IE S, IJ. L . D E V R IE S, J . W . W ILLEM SEN , M r. J. W IT K O P , P ro f. ir. C. M . V A N W IJN G A A R D E N , ir. A. H . V A N IJSSELM UIDEN, C . ZU LVER.
OVERNEMEN VAN ARTIKELEN ENZ. VERBODEN (ART. 15 DER AUTEURSWET 1912)
25 J U N I 1943 - No. 13
VAN ZEILLOODS VAARTUIGEN TOT MOTORLOODSVAARTUIGEN DOOR
Ir. C . V A N D A M G edurende de negentiende eeuw vond de ontw ikkeling van h e t zeilloodsvaartuig plaats, eindigende m et den stalen loods schoener. De h outen schoeners w aren sche pen van de volgende afm etingen: L engte over alles .......................... 26,50 m Lengte t.1.1. ................................... 23,00 „ Breedte op de spanten ................ 6,20 „ H olte in de zijde 3,25 „ Gemiddelde d ie p g a n g ................... 2,70 „ W aterverplaatsing . . . . 142 to n zeewater A an boord w aren één kooi in het ver b lijf v an den schipper en 16 kooien voor loodsen en m atrozen. V an een van deze schepen geeft de a f beelding 1 een in d ru k . Deze foto is a f kom stig u it de reisbeschrijving van de hand van C aptain en Mrs. Irving-Johnson, die m et een, van een h u lpm otor (eenG ardnerDieselm otor) voorzienen, schoener m et een bem anning am ateur-zeelieden de wereld rondzeilden. In d it boek („W estw ard bound in the schooner Y ankee” , R obert Slate, 102G reatR usselstreet, L ondon W .C .) hebben zij een blijvende herinnering aan den N ederlandschen loodsschoener in het leven geroepen. H e t schip, waarop zij voeren, is, zoover nagegaan kan worden,
Fig. 1. HO U TEN LO O D SSCH O EN ER OP E EN R E IS OM DE W E R E LD H E T S C H IP IS T O T JA CHT VERBOUW D EN VOORZIEN VAN E E N D IE S E L M O T O R (Foto ontleend „W estward bound in the schooner Yankee” )
Staat A.
Hoofdafmetingen en verdere gege>, ens van de verschillende tvpen stoom- en molorloodsvaartuigen 1
Stoom - of m otorloodsvaartuig N o. B o u w j a a r ................................................ Lengte over a l l e s ................................. G ro o tste breedte op de spanten . . . H o lte in de zijde ............................... D iepgang:
voor ......................................
achter ............................ op g ro o tsp an t ................... W aterv erp laatsin g in z e e w a te r ............ M etaccnterhoogte boven z w aartep u n t B randsto fvoorraad . . .......................... D rin k w aterv o o rraad ............................... W a s c h w a te rv o o rra a d ............................... V o edingw atervoorraad .......................... V o ortstuw ingsm achine .......................... ipk of apk ........................................................... V aart van h e t schip volgens de gem eten mijl D iepgang: v o o r ............................................... a c h te r .......................................... m idden (D g .) ............................ W aterv erp laatsin g in to n n en ....................... L engte op lastlijn ............................................. B reedte op l a s t l i j n ............................................. L B .......................................................................... B D g . ....................................................................... N a t o p p e r v l a k .................................................... W aterv erp laatsin g in to n n en (1 0 1 6 k g ) . .
1
1900 41,75 m 7,50 „ 4,41 „ 2,545 3,745 3,145 440,— 0,504 1 0 1 ,2
15
16 tjm 19
1918/1919 42,30 m 7,30 „ 4,564 „
1922/1923 46,50 m 7,7 „ 4,562 „
„ „ „ ton m ton
2,83 4,13 3,48 486,6 0,500 90,—
„ „ „ ton m ton
„
1' 5,500
„
} 4,958
2,636 3,936 3,286 566,5 0,380 67,64
j
„ „ „ to n m to n
8,24
„
M otor N o.
1
193 9/1940 49,5 5 m 8,70 „ 4,60 „
i !
2,93 „ 3,48 „ 3 ,2 0 5 ,, 579,— ton 0,586 m 73,—- to n ] 1 <5,9
„
10,450 „ 3 0 ,- „ 3,— „ triple expansie triple expansie triple expansie D ieselm otor kolenketel kolenketel olieketel 511 ipk 53 5 ipk 927 ipk 1345 apk 1 1 , 1 zeem ./uur 10,84 zeem ./uur 12,667 z.m ./u u r 14,7 zeem ./uur 2,63 m 2,75 m 2 ,6 6 m 2,70 m 3,85 „ 3,96 „ 3,46 „ 4— „ 3,24 „ 3,375 „ 3,33 „ 3,06 „ 460,— to n 464,75 ton 578,1 to n 5 36,— to n 38,— m 39,10 m 42,68 m 45,5 m 7,316 „ 7,316 „ 7,785 „ 8 ,8 8 „ 5,2
5,35
5,5
5,125
2,25
2,17
2,34
2,9
390 n r 234
383 m 2 217
449 m 2 207
448 m 2 159
0,493 0,800 0,615 0,733
0,481 0,762 0,63 0,715
0,502 0,854 0,588 0,720
0,444 0,792 0,560 0,682
0,993
0,957
1,07
1,25
187,5
167
179
156
M otor N o. _ — — —
O n tw e rp __
1
.— .— — — — — —
45,— m 8,25 „ 3,85 „ t. te n td . 5,95 m 2,70 m 3,30 „ i 3,— „ 4 70,— to n ± 0,600 m 46,5 to n |
! f J
14
__
J»
—
D ieselm otor
m et 630 apk 13 zeem ./uur .— —
—
± 525 apk 12,5 zeem ./uur 2,7 m 3,3 „ 3,0 „ 470,— to n 42,— m 8,25 „
—
5,09 „
,—
2,75
— — —
—
—
„
366 m 2 177
(L engte in E ng. voetenJ
l
XOÖ
/
B lo k co ëfficiën t 8 ............................................ G ro o tsp an tco ëfficiën t $ ................................. C y lin d erco ëfficiën t 9 ...................................... L a stlijn co ëfficiën t a ........................................ V
YL Ca =
_
— —
0,437 0,776 0,563 0,671
1,064
1,065
230
225
D a/a V 3
apk D in to n n en ( 1 0 0 0 k g ) . V in z e e m ijle n /u u r V oor stoom m achine apk = 0,85 ip k
in 1 8 9 7 /’98 gebouwd op de werf „De Lastdrager” te Den Helder. De Staat der Nederlanden verkocht, bij openbare verkooping, b e t vaartuig aan een Engelschman, die het tot jacht inrichtte en de m otor deed plaatsen. De Amerikaansche eigenaar maakte, na het schip gekocht te hebben, in 1933 de reis om de wereld m et een vaartuig dat dus 3 5 jaar oud was. In het boek w ordt verhaald dat: „The D utch Government built its „ships for the ages and took care of them, completely recon„ditioning them every four or five years.” Deze roem van de houten schoeners gaat voorbij aan het noodlottige gebeuren, waardoor een niet onbelangrijk aantal van deze schepen in een jaar of vier aan „vervuring” ten gronde gingen, In 1898 werden er nog altijd houten schoeners gebouwd. In 1901 kom t de eerste stalen schoener van de helling. Deze schepen zijn wat grooter dan de houten schoeners: Lengte over alles 28,30 m Lengte t.1.1.............................................. 24,00 „ Breedte op de s p a n te n ..................................................... 6,30 „ H olte in de z i j d e 3,45 „ Diepgang (gemiddeld) .................................................. 2,60 „ W aterverplaatsing ............................................ 143 ton zeewater
H et einde van de ontwikkeling der stalen schoeners is in 1913 bereikt m et een schip van: Lengte over alles 31,30 m Lengte t.1.1. ........................................................................ 27,00 „ Breedte op de spanten .................................................... 6,30 „ Holte in de zijde 3,52 „ Diepgang (gemiddeld) .................................................... 2,66 „ Waterverplaatsing ........................................... 161 ton zeewater Inmiddels loopt er gedurende de negentiger jaren een lang gerekt debat over liet voor- en nadeel van den overgang naar stüomloodsvaartuigen. In 1891 verdedigt het Tweede Kamerlid Smit de stoomloodsvaartuigen. De Minister van Marine Jansen (nog wel een ge wezen hoofdingenieur der M arine!) wijst ze af. In een artikel in het tijdschrift „De Zee” in 1892 en een serie ingezonden stukken in de „Nieuwe Rotterdamsche C o u ran t” komen vooren tegenstanders aan het woord. Een en ander nog aangevuld met een enquête! W aar de overgang van houten naar stalen schoeners al zoo langzaam ging, is het niet te verwachten dat de stoommachine
k o m t er dan ieder jaar een stoomschip bij. D e schepen v a n a f N o . 1 to t N o . IS waren ongeveer aan elkander gelijk. E r is heel w einig ontw ikkelin g . E erst de No. 16 to t en m et 19 w ijken belangrijk af van de eerste serie stoom vaartuigen. I n A p ril 1919 bestond de vloot uit de volgende ty p en schepen. T y p e Schip
K o tters
Houten
6
Staten
1
Schoeners
18
8
Stoom loods vaartuigen
—
14
I n Vlissingen, D elfzijl, Terschelling en D en H eld er zijn geen stoomloodsvaartuigen. D e ontw ik k elin g v an de schepen F ig. 2. H E T E E R S T E S T O O M L O O D S V A A R T U IG is in bijgaanden staat A , „H oofdafm e G E B O U W D D O O R D E M IJ. V O O R S C H E E P S . E N W E R K T U IG B O U W „ F IJE N O O R D " , 1900 tin g e n en verdere gegevens v an de ver (Foto Mij. voor Scheeps- en W erk t.b , ,,F ijenoord” ) schillende ty p en stoom - en motorloodsv aa rtu ig en ” , te volgen. een gem akkelijke zegepraal Zal hebben. In de Eerste K am er D e afbeeldingen N o . 2, 3, 4 en 5 geven een in d ru k van het treed t de vice-adm iraal V an A lphen voor de stoom schepen in u iterlijk aanzien d er schepen. O pvallend is d at op de N o. 1 h et k rijt en in de Tw eede K am er o. a. de heer Plate. D e voor- het, in h et achterschip gelegen, loodsenverblijf n iet meer dan standers v a n een stoom loodsdienst verw achten d at m et m in d er 10 kooien h e e ft. R eeds bij h e t v aa rtu ig N o . 7 zijn er 24 kooien eenheden een betere beloodsing m ogelijk is. Zij k u n n e n er al in h e t loodsenverblijf, d a t zich in h e t voorschip bevindt. De spoedig op w ijzen, d at in H oek van H olland een sleepboot h u tte n van schipper, s tu u rm a n en m achinist gaan successievebij sto rm a c h tig w eer reeds dienst doet bij de beloodsing. V a n lijk n aa r h e t dekhuis o nder de brug. T e n slotte k rijg t op het regeeringszijde (dus vanw ege de leiding van het loodsw ezen) m otorloodsvaartuig N o . 1 de schipper een h u t boven aan dek w o rd t gew ezen op de noodzakelijkheid om schepen van „g ro o te r en de andere afzo n d erlijk e h u tte n blijven o n d er het nu van ch arter” , en dus veel hooger in prijs, dan de zeilschoeners in te voorschip to t a c h te r h e t m idden doorloopende bakdek (zie voeren in d ie n to t stoom schepen overgegaan w ordt. E r w orden afbeelding 5 ). D e m ede opgenom en plan teek en in g van het ontm inder zeedagen voorspelt door kolenladen, onderhoud v an w erp 1941 (fig . N o . 6) g eeft een over de geheele lengte doorm achines en ketels en reparatie van den voortstuw er. D e su p - loopend te n td e k te zien. D e m o to r is zoover doenlijk n aar het porters v a n „stoom ” w ijzen op de reeds plaatsgevonden in - achterschip geplaatst, w aardoor in de midscheeps de dag- en voering v a n stoom schepen voor de inspectievaartuigen. H e t in n ach tv erb lijv en v oor de loodsen on tw o rp en konden worden. 1884 geb o u w d e schoenerschip m et stoom m achine C oertzen is Als historische m erkw aardigheid m ag n ie t onverm eld blijven, n u, in 1943, nog in dienst! d at in 1894 de zeilschepen als h et veiligste w o rd en geprezen en In h e t bu iten land w aren reeds stoom loodsvaartuigen in de in 1908, bij de aanvrage v an h e t v aa rtu ig N o . 7, aan de stoom vaart, o. a. te D over en H a m b u rg . Bij het voortgaan van h e t schepen v o o r d en dienst in h et K anaal de voorkeur w ordt debat ro em en de „zeilers” de zeewaardigheid en veiligheid v an gegeven o m d at deze veiliger zijn! D e groei v an de stoom de schoeners en verdedigen de stelling, dat de koopvaardij- koopvaardijvloot speelt bij deze tegenspraak wel een groote rol. schepen n a a r den schoener m oeten varen om een loods over te Een stilliggend zeilschip liep veel kans aangevaren te worden, nem en. H e t laatste arg u m en t van de behoudende p a rtij was, vooral bij slecht zicht, d at voor de opleiding van de loodsen de zeilv aartu ig en nooit geheel -gemist kunnen w orden. N ie t genoemd, m aar wel tusschen de regels d o o r te bem erken, is de w ijziging, v ero o rzaak t door afnam e van h et aantal zeilschepen en toenam e der stoomschepen bij de koopvaardij, w elke h aar invloed doet gelden op de m anier van w erken bij h et beloodsen. In 1894 concludeert de vice-adm iraal V an A lp h e n in de Eerste K am er, d at niet alleen op de posten in h e t Kanaal, m aar ook v o o r d e k u st overal stoom loodsbooten zullen k o m en. „N ous finirons p a r la” is zijn p ro fetisch e uitspraak. D a t het to t het m idden d e r tw in tig er jaren van de tw in tigste eeu w zou d uren eer d at einde be re ik t w e rd , zal h et Eerste Kam erlid niet verm oed h e b b e n ! Fig. 3. S T O O M L O O D S V A A R T U IG N o. 14 E erst in 1899 k o m t de eerste stoom G E B O U W D D O O R D E M A C H IN E F A B R IE K E N S C H E E P S W E R F VAN P . S M IT Jr„ 1915 loodsboot op de begrooting en to t 1916 IN 1917 O P E E N M IJN G E L O O P E N E N V E R G A A N (F o to M achinefabr. en Scheepswerf P . Smit Jr.)
aangewezen vorm geweest zijn. Bij deze schepen zijn vrijwel alle plannen om het vaartuig in tijd van oorlog voor speciale diensten te gebruiken losgelaten. De ver hoogde kampagne laat het gebruik als mijnenlegger niet toe. In het bedrijf zijn deze schepen steeds geroemd, ook als zeer goede zeeschepen. De zeer weinig wisse lende diepgang maakt dat de m etacenterhoogte voldoende was en een aangenaam bewegend zeeschip verkregen werd. De verbanddeelen van al deze typen zijn gelijkwaardig m et die, welke aangewezen worden door de verschillende classificatiemaatschappijcn voor zeeschepen in de hoogste klasse. De inrichting van h u tten en verblijven is in de jaren vanaf 1900 niet veel gewijzigd. N adat de hutten en Fig. 4. ST O O M LO O D S VA A RT U IG No. 16 het dagverblijf voor schipper, stuurm an G E B O U W D D O O R D E R I J K S W E R F „ W I L L E M S O O R D " T E D E N H E L D E R , 1924 en machinist uit het benedenschip naar boven gebracht waren, bracht eerst het In 1920 k om t het loodswezen zelf met het voorstel om lang type No. 16 een afzonderlijk dagverblijf voor de loodsen en zamerhand ook in de overige districten stoomloodsvaartuigen in afzonderlijke huisvesting voor de m atrozen en stokers. In te voeren. De Nos. 16 t/m 19 zijn in de eerstvolgende jaren ge richting van de verblijven m et kooien voorzien van schuif bouwd. Deze schepen hebben voor het eerst voor de loodsen een deurtjes en het geheel donker eikenhout geschilderd, m aakte dagverblijf, gescheiden van het nachtverblijf. Verder zijn de de verblijven somber. m atrozen en stokers in afzonderlijke verblijven ondergebracht. Eerst in 1938 is het volgende loodsvaartuig ontw orpen en In de stukken w ordt gesproken over in dienst stellen van in 1939/’40 gebouwd. Zooals uit den staat A blijkt was dit een deze vaartuigen in het 6e district (Vlissingen). Bij de discussies motorschip en de snelheid 14,7 zeemijl per uur. De eischen aan in de Tweede Kamer wordt, als er aangedrongen wordt op aan dit schip gesteld stonden onder invloed van het in 1938 door bouw van stoomschepen ook voor Delfzijl, medegedeeld dat de het Belgische Loodswezen in dienst gestelde motorschip, lang schepen daar komen waar ze voor de scheepvaart het meest 48,1 m en breed 8,15 m , met een Carels-Dieselmotor van noodig zijn. 1000 apk. D it vaartuig had een snelheid van 14 knoop. D it aandringen, nog verscherpt door het in een storm ver Verder kwam m en bij het ontwerp 1938 weer terug op de gaan van een der buiten Delfzijl kruisende schoeners, had als gedachte om de loodsvaartuigen in oorlogstijd to t mijnenveger gevolg dat, nadat vier schepen van het type No. 16 gebouwd in te richten. Door Dieselm otor-voortstuwing toe te passen kon waren, in plaats van de reeds toegestane No. 20 en 21 van het tevens de inrichting van het schip belangrijk verbeterd worden. zelfde model, in 1923 drie „kleine” stoomtrawlers omgebouwd Voor de loodsen kwamen er vier hutten, ieder m et zes kooien worden tot loodsvaartuigen. De gegevens van deze schepen zijn en voor de bem anning afzonderlijke dag- èn nachtverblijven alleen van belang indien men wil nagaan in hoeverre aanpassen voor de matrozen en stokers. H ierdoor hinderen de van boord doenlijk is. gaande en aan boord komende loodsen hunne makkers m inder M et het type No. 16 is dus de ontwikkeling van het stoom- en evenzoo geeft het op- en afgaan van de wachten m inder last loodsvaartuig afgesloten. Bij het eerste stoomschip (1899-1900) is m en niet los kunnen komen van de ge dachte, dat zoo lang met zeilschepen beloodst was. Bij de stabiliteitsgegevens vinden we nog de „stabiliteitsmaat onder zeil” vermeld. Gerekend is met de vol gende zeilen: Stagfok 30,21 m" Voor achterzeil ........................ 43,24 „ Midden achterzeil .................... 31,80 „ A chter achterzeil 44,85 „ De scheepsvorm is door deze bijgedachte aan h et zeilen mede beïnvloed en niet erg gunstig. De al te hooge cylindercoëfficïënt is hieraan waarschijnlijk te danken. Eerst bij de No. 16 kom t men los van deze waarden, doch door het opvoeren van de snelheid tot 12,5 zeemijlen per uur w ordt de waarde
V
belangrijk hoogcr.
Een kruiserhek zou ook voor dit type de
Fig. 5. M O T O R 1 , 0 0 D S V A A R T U I G No. 1 G E B O U W D D O O R B O E L E 'S S C H E E P S W E R V E N T E B O L N E S , 1940. IN DE M E I D A G E N VAN 1940 OP E E N M IJ N G E L O O P E N E N V E R G A A N ( F o to Boele - Bolnes)
M otor -
L o o o a v f t A R r m f i.
aan de vrij-v an -d ien st zijn IMUHtH. •» a*TWEWP IP-*I. W . . P , den. Eindelijk w erden de bedsteden (m e t de schuif d eu rtjes!) verlaten en be hoorlijke stalen kooien toe gepast. D e geheele accom m odatie ging m et een sprong n aar boven. Zoo w erd ook h et donkere eikenhout-schild erw erk eindelijk verlaten. D it m oto rlo o d sv aartu igN o. 1 is in de Meidagen 1940 ver gaan door h et loopen op een m agnetische m ijn. G eduren de de enkele w eken d at het in dienst was heeft h et schip goed voldaan. Bij h e t ontw erp, w aarvan h et algemeen plan hierbij opgenom en is, is de snelheid zoodanig gekozen, d at het m achineverm ogen, in ver band m et de scheepslengte, b i n n e n r e d e l i j k e grenzen b lijft. D e w aterdichte-schotten indeeling onder het h oofddek is zoo ver m ogelijk doorgevoerd, zonder de be w oonbaarheid te verm inde ren. Bij h et m otorschip N o. 7 is gebleken, d a t v an af het ten td ek de geheele behande lin g d er sloepen zeer goed doenlijk is. D o o r h et geheel o p trekken van de h uid kon de hoogte van het ten td ek boven de w aterlijn van ± 3,80 m to t ± 3,05 m teru g g eb rach t w orden. Iri plaats van de to t n u toe ge bruikelijke laadboom en zu l len sloepskranen toegepast worden. D o o r deze kranen F ig. 6. P L A N T E E K E N IN G VAN E E N M OTOELOOD SV AARTUIG tegen den boordw and te (Bureau Scheepsbouw Afd. Loodswezen. Dep. van W aterstaat) plaatsen b lijft de sprei klein L.o.a. b re e d te holte en is dus een zeer sterke constructie te maken. D e bedieningsJol voor stoomloodsvaartuigen . . . 5,25 X 1,74 X 0,745 m m an van de k raan h eeft goed zicht op het werk. „ „ zeilloodsvaartuigen ........... 5,25 X 1,86 X 0,745 „ H e t, ook bij vrij sterk slingerend schip, behandelen der sloepen is een der belangrijkste opgaven voor het loodsvaartuig. Beide jollen hebben een w aterverplaatsing van ± 525 kg. V an af h et eerste stoom loodsvaartuig geschiedde d it m et een laadboom . Eerst stond dé lier bij den mast, later kom en er twee In gebruik zijn n u nog alleen het breedere type, dus de jol voor laadboom en en de lier w o rd t op het brugdek geplaatst. De zeilloodsvaartuigen! H e t m otorloodsvaartuigN o. 1 was uitgerust m et twee m o to r volgende o n tw ikkeling is dat, boven de verschansing uitstekende, sloepspaarden geplaatst w orden om zoodoende de sloep langer sloepen en twee loodsjollen. De m otorsloepen hebben de vol gende afm etingen: 6,1 X 2,24 X 0,94 m , w aterverplaatsing b u iten tegen h et schip hangende te kunnen varen. D e sloep w erd dan boven de verschansing u it geheschen en, om be ongeveer 1500 kg. De m otor heeft een verm ogen van 10 pk. m an n in g en loodsen aan boord te nem en, gevierd to t op de De snelheid is 10,7 km per uur. De bedoeling is om, zoolang de toestand van de zee het toe hoogte van de railing. H e t m otorloodsvaartuig N o. 1 voer de sloepen op h et bakdek, echter was h et m ogelijk om een dek laat, m et de motorsloep van schip naar schip te varen en niet, zooals n u gebruikelijk is, om de jol m et de loodsboot bovenlager in de sloep te gaan. strooms van het schip af te zetten en later weer op te pikken. Een m erkw aardigheid is, dat indertijd een jol voor stoom De moeilijkheid is dat, om bij slingerend schip de m o to r löodsvaartuigen ontw orpen is. Tegenover de jol voor zeilloods- sloep zonder averij aan boord te krijgen, h et gewicht klein m oet vaartuigen is er w einig verschil. D e afm etingen zijn als volgt: blijven, terw ijl een zeewaardige sloep m et behoorlijke snelheid lhh m e e m
l a n
het drie- of viervoud v.m liet gewicht van de jol zal halen. H et werken m et de loodsjollen is voor vlug beloodscn van het meeste belang. Toch zal de motorsloep voor veel weersomstandigheden een verbetering kunnen brengen. De bovengenoemde tegenstrijdig heid in de voorwaarden, nl. klein gewicht met het oog op veilig aan boord plaatsen en wat grootere sloep met het oog op de zeewaardigheid, kom t op andere wijze tot uiting bij het vraag stuk van het langszijde komen van het te beloodscn vaartuig. Bij het propageeren van stoomloodsvaartuigen noemden enkele voorstanders de mogelijkheid om met het stoomschip langszij van het koopvaardijschip te komen, om zoo den loods af te zetten. N u is wel algemeen bekend dat zulks averij zonder einde zal betcekenen. Bij het beloodscn met de motorsloep kan deze sloep ook niet zoo groot worden dat het loods vaartuig als „moederschip” kan vervallen. Dus is de eerste opgave nu om een motorsloep te ontwikkelen van zoodanige grootte, die het juiste compromis geeft tusschen de eischen aan zeewaardigheid èn aan handelbaarheid bij het vieren en hxjschen te stellen. H e t loodsvaartuig is meer en meer „doorgangshuis” geworden van naar binnengaande en uitkomende loodsen. Ook voor de bem anning van het schip zelf is het werk zeer druk. Daarom is een goede verzorging van de verblijven en „het hotelbed rijf” van veel belang geworden. H e t ontw erp 1941 houdt rekening met toepassing van cen trale verwarming, kunstmatige ventilatie en voorziening met stroomend koud en warm water. D e conservatieve houding van het loodswezen is reeds bij het ontwerp 1938 geheel verlaten en ook voor het verdere materieel zal volledig gebroken worden met alles wat gebleven is u it de al te langzame ontwikkeling vanuit de zeilende vloot.
N IE U W E U IT G A V E N „Beknopt leerboek der Electrotechniek” , door ir. J. R. G. Isbrücker. Derde herziene druk. 420 bladz. ƒ 3,90 (geb.). Uitgave Nijgh & Van Ditm ar N.V. Van het bekende „Beknopt leerboek der Electrotechniek” van ir. J. R. G. Isbrücker is de derde druk verschenen. Hierbij valt het volgende op te merken: Aan de verschillende hoofdstukken, die daarvoor in aan m erking komen, zijn, als oefenmateriaal, vraagstukken toe gevoegd (in het geheele boek 76) voorzien van antwoorden, hetgeen ongetwijfeld als een verbetering opgevat kan worden. Bij de behandeling van den asynchronen draaistroommotor is een afleiding van het Heyland-diagram gegeven. D it kan o. i. voor een beknopt inleidend leerboek beter weggelaten worden. Bij de m eetinstrum enten zijn verschillende duidelijke figuren toegevoegd en een paragraaf over frequcntic-mcters; bij de electrische verlichting een paragraaf waarin het principe van de gasontladingslampen w ordt besproken. Ten slotte is een nieuw hoofdstuk opgenomen over de che mische w erking van den elcctrisehen stroom. In plaats van een uittreksel daarvan, zijn nu de voorschriften betreffende de electrische inrichtingen aan boord van schepen volledig opgenomen, uitgebreid met enkele bepalingen uit de Schepenwet en het Schepenbesluit daarmede samenhangende. Alles bij elkaar genomen, heeft het boek bij den derden druk verschillende veranderingen ondergaan, die verbeteringen ge noemd moeten worden en het werk zal zijn goede bruikbaar heid zeker weer bewijzen. Ir. G. E s s e lin c
Ir. WILLEM VRIJLANDT +
Op Maandag 7 Juni overleed plotseling te ■Wagcningcn ir. Willem Vrijlandt, sinds 1919leeraar aan de Middelbare Technische School te D ordrecht. Hoewel hij niet in de practijk werkzaam is ge weest, maar direct na zijn studie bij het onderwijs is gekomen, mag zijn heengaan worden beschouwd als een verlies voor den Nederlandschen Scheeps bouw, dien hij in alle bescheidenheid heeft ge diend. Talrijk is het aantal van hen, die een eervolle plaats in den scheepsbouw bekleeden en die de kennis, welke hen daartoe in staat stelt, in belang rijke mate hebben opgebouwd op grondslagen, door V rijlandt gelegd. Hij verstond de kunst door eenvoudige en duide lijke lessen kennis bij te brengen; door veelvuldige herhaling die kennis te versterken en te m aken to t een geheel waarin geen leemten voorkwamen. H et overgroote deel van zijn w erkkracht kwam ten goede aan zijn leeraarsambt, dat zijn volle liefde had. Hij doceerde voornamelijk theoretische vakken, maar wist ook door zijn methodisch onder wijs in de beginselen van den practischen scheeps bouw een uitstekende voorbereiding voor het werk van andere leeraren te geven. Door zijn voorbeeld en zijn groote belangstelling in zijn leerlingen heeft hij, ook buiten de school, velen gesteund en voort geholpen. W at hij aan w erkkracht over had, en dat was nog zeer veel, besteedde hij vooral aan het onderwijs en aan den scheepsbouw. N aar zijn ontw erp zijn goede zeiljachten gebouwd en meermalen gaf hij adviezen op scheepsbouwgebied. Uitstekende leer boeken van zijn hand zijn in den loop der jaren verschenen. Van zijn laatste werk, dat hij eenige dagen vóór zijn dood voltooide, heeft hij het ver schijnen niet meer mogen beleven. Nog op ander gebied heeft hij zich bewogen, en steeds zóó, dat door zijn werk iets waarlijk goeds tot stand kwam ; m et m inder stelde hij zich niet tevreden. V rijlandt werkte letterlijk zoo lang het dag was. Midden in zijn werk is hij uit d it leven weg geroepen. Wij, jongeren en ouderen, die van zijn leven ge tuige zijn geweest, hebben bij het scheiden gevoeld, dat een groot leermeester en een goed vriend van ons is heengegaan. Mogen wij zijn nagedachtenis in eere houden. Ir. A . R oorda
V E R Z O R G IN G F A M IL IE L E D E N V R IJ W I L L I G E R S W A F F E N SS E N N E D . L E G I O E N N a a r aanleiding v an de vele vragen, welke vooral in den laatsten tijd gesteld w orden m et betrekking to t de verzorging van de familieleden d er vrijw illigers voor de W a ffe n SS en N ederlandsch Legioen, deelt h et Ersatz-K om m ando N iederlande, K orte V ijverberg 5, D e n H aag, h et volgende m ede en geeft hier enkele voorbeelden. D e echtgenooten v a n gehuw den, welke een inkom en hebben to t een bedrag van ƒ 150,— ■p er m aand, w orden voor onder stand f 65,— p er m aand uitgekeerd. Bovendien voor ieder k in d to t 16 jaar ƒ 2 1 ,— p er m aand. V erder vergoeding v a n huishuur to t h et volle bedrag. D e uitkeering w o rd t bij een aantal van bv. drie kinderen beneden 16 jaar dan als v o lg t: Echtgenoote p e r m a a n d ..................... 3 K inderen a ƒ 21,— p er m aand . . . H u u r geschat p e r m aand ................ P er m aand ...........
ƒ ,, „
65,— 63,— 25,—
ƒ 153,—
Bovendien w orden de verzekeringen vergoed to t h et volle te betalen premiebedrag. Deze verzekeringen z ijn : de reeds ïoopende levensverzeke ring, ziekteverzekering, begrafenisfonds, brandverzekering. D e echtgenooten v a n gehuw den, welke een inkom en hebben to t ƒ 200,— p er m aand en bv. 2 kinderen hebben beneden 16 jaar, w orden de volgende uitkeeringen verstrekt: Echtgenoote p e r m a a n d ..................... 2 K inderen a ƒ 21,—- p er m aand . . . H u u r geschat p er m a a n d P er m a a n d
ƒ „ „
80,— 42,— 35,—
ƒ 157,—
Plus betaling bovengenoem de verzekeringen, enz. V oor kinderen beneden de 16 jaar, welke recht hebben op ondersteuning en n iet in gezinsverband m et den vrijw illiger, m et zijn vrouw , of m e t fam ilieleden in rechte lijn leven (bv. onechte kinderen v a n den vrijw illiger, welke zich bij pleeg ouders bevinden), w o rd t een vergoeding verstrekt van ƒ 3 6,— per m aand p er kind.
w t w e r k tu ig k u n d ig e n -e x a m e n s
NIEUWSBERICHTEN
Te Den Haag zijn geslaagd voor het voorloopig diploma de heeren: B. Volmer, H. B. de Jong en J. Ivangh. V erp la atsin g b u r e a u x S ch eep v a a rtin sp ectie D e b u reau x S c h e e p v aa rtin sp e c tie te ’s-G rav en h ag e z ijn w eg en s v e r h u iz in g t o t en m e t W o e n sd a g 16 J u n i jl. gesloten gew eest. D e n ie u w e adressen zijn : In sp .-G en . v . d. S c h e e p v a a rt, B ezuidenhoutschew eg 61, ’s-G ra v e n hage, telefoon 771 8 8 4 , 7 7 1 8 8 5 , 7 7 1 8 8 6 . D e b u reau x v a n d e n R ijk sv a a rtu ig e n d ie n st, S ch eep sm etin g e n S cheepvaartinspectie IV e D is t r ic t w o rd e n gevestigd op de F lu w e ele n b u rg w al 23, ’s-G rav en h a g e , te le fo o n 112254.
D e Spaansche k o o p v a a r d ijv lo o t
V oor kinderen boven de 16 jaar, voor zoover h u n opvoeding nog niet is voltooid, w o rd t een uitkeering verstrek t van ƒ 30,— per m aand p e r kind. Bovendien genieten de gezinsleden der vrijwilligers extra levensm iddelen- en kolenbonnen, indien deze vrijwilligers v ó ó r h u n indiensttreding in gezinsverband leefden, ö f geheel o f ge deeltelijk kostw inner w aren. Bij grootere inkom ens w orden na verhouding grootere be dragen voor fam ilie-onderhoud uitgekeerd. D e u it te keeren totale kostwinnersvergoeding mag echter niet m eer bedragen dan IV 2 X de vroegere nettoverdiensten. In enkele bijzondere gevallen kan na een ingesteld onderzoek een ex tra u itkeering w orden toegestaan (geboorte, sterfgeval, ziekte, enz.). Bovendien o ntvangen alle ongehuwde vrijwilligers buiten h un soldij, vrije voeding, kleeding, enz. een bedrag van ƒ 4 5 ,— p er m aand door tusschenkom st van den Fürsorgeoffizier der W a ffe n SS. V oor zoover de vrijw illiger voor het grootste gedeelte in h et onderhoud van zijn ouders heeft moeten voorzien, k an een kostw innersvergoeding w orden uitgekeerd van ƒ 60,— to t ƒ 90,— per m aand. Bovendien k a n in bijzondere gevallen een huurtoeslag w o r den verleend. D e tarieven voor kostwinnersvergoeding, u itkeering aan ge zinnen van gehuw den enz. en alle verdere inlichtingen zijn te verkrijgen bij het Ersatz-Kom m ando N iederlande, K orte V ijverberg 5, D en H a a g en Nebenstelle, D am 4, te A m sterdam . D e aandacht rvordt er op gevestigd, dat zij, die om bijzondere ■reden in N ederland m o eten blijven, dienst k u n n e n nem en bij h et SS W achtbataillon A m ersfoort, waarvoor alle bovenstaande genoemde uitkeeringen, levensmiddelen-toeslag en alle andere voordeelen eveneens gelden. A anm eldingen voor bovengenoemde onderdeelen van 17 to t 45 jaar. S chriftelijk uitsluitend SS Ersatz-K om m ando, K orte V ijverberg 5, D en H aag. Zij, welke tusschen den leeftijd van 18— 3 5 jaar zijn en aanm eldingsplïchtïg zijn voor den arbeidsinzet, k u n n en zich eveneens schriftelijk aan bovengenoemd adres aanm elden en w orden tijdens h un verbintenis bij bovengenoemde onderdeelen vrijgesteld va n den arbeidsinzet.
1
H e t strev en v a n S p an je n a a r een b ela n g rijk e r p laats on d er de sch eep vaartm o g en d h ed en d e r w e re ld , g a a t te n n au w ste g ep aard m e t d en bouw v a n een nieuw e k o o p v a a rd ijv lo o t. D e scheepsbouw en de k o o p v aard ijv lo o t v o rm en een staatsaan g eleg en h eid , zoodat h e t sch eep sb o u w p ro g ram m a w e tte lijk v e ra n k e r d is. I n d en scheepsbouw z ijn alle p a r ticuliere b elangen g e lijk g e ste ld m e t die v a n den s ta a t e n sta a n de Spaansche w erv en o n d e r s ta a tsc o n tro le . H e t b o u w p ro g ra m m a o m v a t tw ee fasen m e t een tijd r u im te v a n elk 8 jaar. In h e t eerste deel v a n h e t p ro g ram m a zal r o n d 1 m illio en to n scheepsruim te w o rd e n g e
b o u w d , w a a rv a n h e t N a tio n a le In d u strie I n s titu u t den b o u w v a n 18 schepen m e t ro n d 7 0 .0 0 0 to n , w aarmede een b ed rag v a n 318 m il lioen peseta is gem oeid, o n v e rw ijld zal overnem en en in versneld tem po te n u itv o e r leggen. I n a a n slu itin g hierop w o rd t h e t tw eede deel v an h e t p la n v e rw e z e n lijk t, d a t vo o rziet in den bouw v a n k u stsch ep en en snelle tan k e rs. H e t e e rste ach tja re n p lan zal w o rd en gevolgd d o or een tw eed e, z o o d a t in 16 ja a r een koopvaardijvloot v a n 3 m illioen B.R.T. o n d e r S paansche v lag in de v a a rt zal zijn. O m g erek en d ov er 1 jaar m o e t op g ro n d v a n d i t v lo o tp la n gemiddeld 1 2 5.000 B.R.T. p er jaar w o rd e n g e b o u w d . D e u itv o e rin g van d it plan is v erzek erd door h e t fe it, d a t de in v lo ed v a n co n ju n ctu u rsc h o m m elin g en in de zeev rach ten en elke a n d ere u itw e r k in g v a n den algemeenen econom ischen toestand vo lg en s p la n n e n w o rd t uitgeschakeld. D e w et v a n 7 M ei 1942 h e e ft de Spaansche w e rv e n t o t v o o r de natie belangrijke b ed rijv en v e rk laard ; n ie t slechts de z u iv e r économ ische, ook de strateg isch e beteekenis v an den n ie u w b o u w lig t v o o r de hand. (E p.)
P o r tu g a l b r e id t z ijn h a v e n s u it H e t M in iste rie v a n O p e n b a re W erken zal b in n e n k o rt een decreet a fk o n d ig e n in z a k e de o n tw ik k e lin g van de Portugeesche havens, m et h e t oog op d e n n a-o o rlo g sc h en tijd. H e t decreet s te lt ta lrijk e w ijz i g in g e n in h e t b e stu u r d e r haven s voor, w aarvoor to t d u sv er bepalingen g o ld en u it h e t ja a r 1 8 9 7 , w elk e geheel verouderd zijn . V ooral zal h e t
vestigen van particuliere bedrijven in de havengebieden opnieuw w o r den geregeld. T egelijkertijd w o rd t de uitbreiding van de haven en de u itru stin g m et machines enz. gestim uleerd, opdat de Portugeesche havens na den oorlog h et verw achte goederen- en reizigersverkeer k u n nen verw erken. (E p .)
B ou w van n ieu w scheepstype in A ustralië T e r verbetering van het vervoer van belangrijke ravitaiileeringsgoederen zal in A ustralië in geforceerd tem po een nieuw scheepstype w orden gebouw d. De uitw erk in g van voorstellen hierom trent is op gedragen aan een commissie, welke op een onlangs gehouden confe rentie van scheepsbouw deskundigcn in het leven werd geroepen. H e t doel is, er bij de w erven op aan te dringen, zich te concentreeren op den bouw v an kleinere en snellere transportschepen. De voorstellen der commissie zullen aan de regeering ter goedkeuring worden voor gelegd. (E p .)
Scheepstoe w ij zing in Engeland N a a r Tim es m eldt, is in E ngeland een begin gem aakt m et de tweede toew ijzing van voor de regeering in 1942 gebouwde koopvaardij schepen aan reederijen, w elke schepen hebben verloren. E r zijn niet voldoende schepen aanw ezig om aan de rechten van de betrokkenen te k u n n en voldoen, zoodat h et systeem, volgens hetw elk voor tram p tonnage schadevergoedingen w orden betaald, weer w o rd t toegepast. Bij de eerste toew ijzing van schepen w erd op deze wijze 20 ' < van de tonnage als tram pto n n ag e vergeven. O p h et oogenblik zijn slechts w einig m otortram pschepen beschikbaar. Afgezien van tonnage van stoom schepen, welke door de eigenaars van vrachtschepen w erden overgenom en, is de eerste 50 '/[ v an de resteerende tonnage d efinitief door de reeders afgenom en. D e rest w ordt aangeboden aan eigenaars v an schepen m et algemeene aanspraken. D aar de verloren gegane sche pen m eestal v an een ander ty p e w aren, vergt de toew ijzing veel tijd. Een deel v an de in h e t afgeloopen jaar aan het Engelsche M inisterie van O orlogstranspo rt geleverde schepen w o rd t aangeboden aan die geallieerde regeeringen, w ier reeders in dienst van de Vereenigde N aties varen. Een deel hiervan w o rd t door in de U.S.A. gebouwde schepen gedekt. (E p .)
Z w eden b o u w t tankschip voor A rgentinië D e A rgentijnsche regeering h eeft m et de oorlogvoerende m ogend heden besprekingen gevoerd over de kwestie van een vrijgeleide voor een tankschip, d at voor rekening v an A rgentinië op een Zweedsche w erf w erd gebouw d. H e t tankschip zal den naam Buenos Aires dragen. D e A rgentijnsche bem anning zal zich binnenkort m et een Spaansch schip naar E uropa begeven, ten einde de tanker te halen. N aa r van officieele zijde w o rd t vernom en, zouden de besprekingen to t dusver een g u n stig verloop hebben gehad. (E p.)
£/
De w ereldscheepvaart na den oorlog In Engelsche krin g en re k e n t m en algemeen op een in tern atio n ale overeenstem m ing voor de scheepvaart na den oorlog, ten m inste a ch t men Engelsch-A m erikaansche overeenkom sten noodzakelijk, aldus een verklaring van den p arlem entairen secretaris van h et M inisterie van T ran sp o rt, N oel Baker, op een desbetreffende vraag v an den afge vaardigde Shinw ell in h et Lagerhuis. Shinwell wees bij zijn vraag op de verklaring v an de U . S. A m erican Comm ission, d a t de A m erikaansche koopvaardijvloot na den oorlog de grootste en snelste te r w ereld zal zijn. Engeland, aldus N oel Baker, is bereid de w ereld na den oorlog m et een groote en capabele koopvaardijvloot te dienen, doch men rekent daarbij op afspraken tusschen afzonderlijke naties. (E p .)
N ieu w e scheepvaartm aatschappij in Chili M et deelneming v an den sta at w erd in Santiago de C hile een nieuw e scheepvaartm aatschappij o pgericht. H e t aandeelenkapitaal bedraagt 44 millioen peso, w aarvan de C hileensche sta at 12 m illiocn h eeft opgenomen. (E p .)
N ieu w e Zweedsche schepen Alhoewel de stookolie in Z w eden zeer schaarsch is, bestaat een groot deel van de nieuw gebouw de tonnage u it m otorschepen. V ooral de groote schepen zijn nagenoeg alle m otorschepen. Zoo heeft dezer dagen h e t op de K o ck u m s-w erf voor de reederij N o rd stjern an gebouw de m.s. La Plafa m et goed gevolg zijn p ro efv aart gehouden. D oordat h et schip m om enteel niet kan w orden g eb ru ik t, w o rd t h e t opgelegd. H e t is in Ju li van h e t vorige jaar te w a te r gelaten en is een zusterschip v an h et dezer dagen v an stapel geloopen m.s. A m azonas, d at een laadverm ogen h ee ft van 7650 ton. D e m achine o n tw ik k elt 6540 p k en g eeft h e t schip een co ntractueelc snelheid van 16 1 4 mijl. De La Plata b iedt gelegenheid voor h e t vervoer v an 30 passagiers. N a een goed verloopen p ro e fto c h t is door de G ö ta -w e rf te n behoeve van de reederij G rangesberg-O xelösund overgedragen h e t 6040 to n deadw eight m etende m.s. K a jtm n . D it schip is is u itg e ru st m e t een eenvoudig w erkenden tw e e ta c tm o to r van 3200 p k en behaalt m et volle lading een snelheid v an 12 J0 m ijl. H e t is h e t eerste schip van een serie van 10 schepen, d a t de bekende reederij bij de G ö ta -w e rf h eeft besteld. T e n slotte h ee ft de Svenska-A m erika-M exico lijn h e t m .s. T idabolm bij de E riksberg-w erf besteld, w elk schip enkele dagen geleden te w ater is gelaten, D e T id a b olm h e e ft een draagverm ogen v a n 6000 ton. M en is in Zw eden algem een overgegaan to t den bou w v a n groote m otorschepen, o m d at m en v an m cening is, d at deze schepen in de toekom st de beste zullen blijken te zijn. (Scheepv.)
S C H U ITE N D IE P 78, G R O N IN G E N
Diverse gereedschappen voor de scheepsbouwindustrie
S e d e r t ja ren als specialiteiten: m oderne Zandblaas-instailaties moderne Ovenconstructies Compressoren en pneum. Werktuigen complete Gieterij-inrichtingen Klinknagels -
LIEREN voor
kanaalschepen
Schroefbouten
Fa. B O D E W E S
HENNINGS & VAN KRANENBURG G RAAF FLORISSTRAAT 69, TELEFOON 3 1 5 4 8 , ROTTERDAM
„TEV EM A "
TELEFOON337-K1821
FABRIEK VAN T E C H N IS C H E VE ER EN
HAASTRECHT
AMSTERDAM K E I Z E R S G R A C H T 8 0 2 TEW ; « 5 0 6 5 D I R : 37061
