NV Jaarrekening Fortis N.V

Jaarrekeningen 2001 Jaarrekening Fortis Verslag Raad van Bestuur Fortis SA/NV en Fortis N.V. Jaarrekening Fortis SA/NV Jaarrekening Fortis N.V.

Inho o ud Jaarrekening Fortis

Accountantsverklaring

7

Geconsolideerde balans

8

Geconsolideerde winsten verliesrekening

9

Geconsolideerd overzicht van “Comprehensive income”

10

Geconsolideerd kasstroomoverzicht

11

Toelichting

13

1

Geconsolideerde vermogensvergelijking

13

2

Segmentinformatie

14

3

Algemeen, inclusief verslaggevings- en consolidatiegrondslagen

24

4

Grondslagen voor waardering en resultaatbepaling

26

5

Wijzigingen in de samenstelling van Fortis

34

6

Reële waarde van financiële instrumenten

37

7

Aandeel van derden in groepsvermogen

39

8

Eigen vermogen

41

9

Transacties buiten de balans

45

10

Risicobeheer

47

11

Beleggingen en vermogen onder beheer

55

12

Pensioenregelingen

59

13

Personeelsoptieplannen

61

14

Winstbelasting

63

15

Winst per aandeel

65

16

Niet operationele elementen

66

17

Invloed van valutakoersverschillen

66

18

Vergoeding aan de bestuurders

67

19

Dividend

71

20

Regelgeving en solvabiliteit

72

Balans verzekeringsbedrijf

74

Winst- en verliesrekening verzekeringsbedrijf

75

Toelichting balans en winsten verliesrekening verzekeringsbedrijf

79

Balans bankbedrijf

104

Winst- en verliesrekening bankbedrijf

105

Toelichting balans en winsten verliesrekening bankbedrijf

106

Balans algemeen

134

Winst- en verliesrekening algemeen

135

Toelichting balans en winsten verliesrekening algemeen

136

Gebeurtenissen na balansdatum

139

2

Verslag van de Raad van Bestuur

143

Jaarrekening Fortis SA/NV Raad van Bestuur, Commissaris

149

Vennootschappelijke jaarrekening

151

Balans

152

Resultatenrekening

154

Uittreksel uit de toelichting bij de jaarrekening

156

Algemene informatie

162

Jaarrekening Fortis N.V. Balans

172

Winst- en verliesrekening

173

Toelichting op de balans en winsten verliesrekening

174

Overige gegevens

181

Stichting Continuïteit Fortis

183

Stichting Prioriteit Fortis

184

Waarschuwing ten aanzien van mededelingen met betrekking tot de toekomst

185

3

Jaarrekening 2001 Fortis


Alle bedragen opgenomen in de cijferopstellingen van deze jaarrekening luiden in miljoenen euro’s tenzij anders vermeld.

6


Accountantsverklaring Opdracht Wij hebben de in dit verslag opgenomen jaarrekening 2001 van Fortis gecontroleerd. De jaarrekening is opgesteld onder verantwoordelijkheid van de leiding van Fortis. Het is onze verantwoordelijkheid een accountantsverklaring inzake de jaarrekening te verstrekken.

Werkzaamheden Onze controle is verricht overeenkomstig in Nederland en België algemeen aanvaarde richtlijnen met betrekking tot controle-opdrachten. Volgens deze richtlijnen dient onze controle zodanig te worden gepland en uitgevoerd dat een redelijke mate van zekerheid wordt verkregen dat de jaarrekening geen onjuistheden van materieel belang bevat. Een controle omvat onder meer een onderzoek door middel van deelwaarnemingen van informatie ter onderbouwing van de bedragen en de toelichtingen in de jaarrekening. Tevens omvat een controle een beoordeling van de grondslagen voor financiële verslaggeving die bij het opmaken van de jaarrekening zijn toegepast en van belangrijke schattingen die de leiding van het bedrijf daarbij heeft gemaakt, alsmede een evaluatie van het algehele beeld van de jaarrekening. Wij zijn van mening dat onze controle een deugdelijke grondslag vormt voor ons oordeel.

Oordeel Wij zijn van oordeel dat de jaarrekening een getrouw beeld geeft van de grootte en de samenstelling van het vermogen van Fortis per 31 december 2001 en van het resultaat over 2001, in overeenstemming met de in België toepasselijke wettelijke en bestuursrechtelijke voorschriften zoals beschreven in de toelichting.

Utrecht, 13 maart 2002

Brussel, 13 maart 2002

KPMG Accountants N.V.

PricewaterhouseCoopers Bedrijfsrevisoren B.C.V.B.A. vertegenwoordigd door Ph. Barbier

7


Geconsolideerde balans (voor winstbestemming) Noot

31-12-2001

31-12-2000

31-12-1999

5.094,2

6.110,3

3.660,4

Activa Kasmiddelen Handelsportefeuille effecten Beleggingen

19.447,0

13.362,9

9.898,8

147.676,3

134.203,0

127.382,0

63.761,9

62.382,8

81.970,1

176.833,9

162.093,4

139.422,2

Aandeel herverzekeraars in technische voorzieningen

6.890,8

4.943,6

4.231,7

Overlopende acquisitiekosten

2.963,6

3.297,7

2.081,4

Overlopende activa

19.844,9

17.037,9

13.156,7

Beleggingen voor rekening en risico van polishouders

23.567,4

22.012,7

16.210,0

Overige activa

16.889,9

12.638,4

8.096,0

Totaal activa

482.969,9

438.082,7

406.109,3

96.337,3

94.174,3

116.991,9

Leningen aan kredietinstellingen Leningen aan klanten

Passiva Schulden aan kredietinstellingen

179.687,2

145.752,0

134.963,4

Schuldbewijzen

50.895,9

43.760,8

35.943,4

Technische voorzieningen

59.533,4

56.130,2

44.612,7

Schulden aan klanten

Technische voorzieningen voor beleggingen 23.084,9

21.690,1

15.824,3

Overlopende passiva

19.772,6

15.824,0

12.236,4

Overige passiva

23.998,3

31.865,0

19.522,3

1.257,3

1.257,3

1.255,9

10.209,1

8.230,3

6.906,4

464.776,0

418.684,0

388.256,7

2.216,7

2.042,9

1.861,2

2.132,7

2.159,0

2.483,5

voor rekening en risico van polishouders

Converteerbare obligatieleningen Achtergestelde schulden

Fonds voor algemene bankrisico's


7

Eigen vermogen: - Kapitaal - Agioreserve - Herwaarderingsreserve - Goodwill - Overige reserves - Nettowinst lopend boekjaar Totaal eigen vermogen Groepsvermogen Totaal passiva

8

1, 8

6.084,9

428,4

397,6

11.043,5

16.598,6

13.099,8

549,2

2.794,0

3.932,9

- 16.606,8

- 15.833,8

- 13.035,0

10.175,5

8.442,0

6.796,4

2.598,2

2.767,6

2.316,2

13.844,5

15.196,8

13.507,9

15.977,2

17.355,8

15.991,4

482.969,9

438.082,7

406.109,3

Geconsolideerde winsten verliesrekening 2001

2000

1999

Verzekeringspremies

18.162,3

15.783,7

12.526,6

Rentebaten

23.764,8

25.713,1

20.822,6

Commissies

1.978,4

2.163,6

1.832,0

- 1.306,8

489,6

2.731,6

2.659,7

2.917,5

2.665,7

45.258,4

47.067,5

40.578,5

- 16.914,3

- 19.402,9

- 14.705,9

28.344,1

27.664,6

25.872,6

- 13.440,2

- 13.463,3

- 13.797,4

- 625,8

- 619,5

- 546,9

14.278,1

13.581,8

11.528,3

- 10.784,7

- 9.964,5

- 8.489,2

3.493,4

3.617,3

3.039,1

- 1.048,9

- 1.044,4

- 892,9

2.444,5

2.572,9

2.146,2

177,1

217,7

183,0

2.267,4

2.355,2

1.963,2

Resultaat uit financiële transacties

433,9

248,6

353,0

Overige baten

108,2

111,4

Noot

Baten:

Resultaat uit financiële transacties Overige baten Totale baten Rentelasten Totale baten na aftrek van rentelasten Verzekeringstechnische lasten Waardecorrecties Nettobaten Bedrijfskosten Operationeel resultaat vóór belastingen Belastingen

14

Operationele groepswinst Aandeel van derden Netto operationeel resultaat Niet operationele elementen:

Waardecorrecties

157,5 - 342,3

Bedrijfskosten Belastingen

14

131,0

- 105,1

Niet operationele elementen na belastingen

16

330,8

412,4

353,0

2.598,2

2.767,6

2.316,2

1,75

1,94

1,71

2,01

2,28

2,02

1.293.282

1.214.964

1.147.199

Netto operationeel resultaat

1,73

1,90

1,68

Nettowinst

1,98

2,23

1,98

1.334.374

1.259.183

1.189.318

Nettowinst

Kerncijfers per aandeel (in EUR): Netto operationeel resultaat Nettowinst Gewogen gemiddeld aantal aandelen (in duizenden)

15

Kerncijfers per aandeel na volledige conversie (in EUR):

Gewogen gemiddeld aantal aandelen (in duizenden)

9

Geconsolideerd



Geconsolideerd overzicht van “Comprehensive income”

Nettowinst

Herwaardering van beleggingen

2001

2000

1999

2.598,2

2.767,6

2.316,2

- 1.757,4

- 468,3

- 734,2

- 662,6

- 524,1

214,8

65,3

- 118,7

- 2.276,8

- 1.065,6

651,8

- 773,0

- 2.798,8

- 1.927,7

94,7

109,0

227,5

1.294,6

Terugboeking van herwaarderingen bij verkoop van beleggingen Belastingen Totaal inzake herwaardering na belastingen Goodwill Valutakoersverschillen “Other comprehensive income”

Totaal “Comprehensive income”

- 2.955,1

- 3.755,4

- 1.048,4

- 356,9

- 987,8

1.267,8

Het overzicht “comprehensive income” toont de wijzigingen in het eigen vermogen gedurende het jaar, met uitzondering van wijzigingen die voortkomen uit de uitgifte van aandelen en uitkeringen aan aandeelhouders.

10

Geconsolideerd kasstroomoverzicht 2001

2000

1999

2.598,2

2.767,6

2.316,2

- Aandeel van derden

177,2

217,7

183,1

- Waardecorrectie vorderingen

625,8

461,9

546,9

9,4

- 20,7

45,7

Kasstromen uit bedrijfsactiviteiten: Nettowinst Correcties om nettowinst te laten aansluiten op de nettokasstroom uit bedrijfsactiviteiten:

- Waardecorrectie terreinen en gebouwen

711,2

1.771,4

1.582,7

- Valutaresultaat op obligaties en andere vastrentende waarden

- 473,4

- 206,8

- 1.548,5

- Gerealiseerd resultaat bij verkoop beleggingen in effecten

- 558,6

- 1.150,3

- 1.098,4

- Gerealiseerd resultaat bij verkoop terreinen en gebouwen

- 51,6

- 73,2

- 52,3

- Ongerealiseerde resultaten op handelsportefeuille effecten

- 54,0

- 219,5

- 77,1

68,0

- 43,3

78,3

- 6.030,2

- 3.244,7

- 2.710,1

- Afschrijvingen en waardestijgingen

- Overige Nettowijziging in het werkkapitaal, excl. effect van acquisities: - Handelsportefeuille effecten

89,2

- 1.595,8

- 966,0

- Overlopende activa

- 2.899,0

- 4.686,9

- 2.332,1

- Beleggingen voor rekening en risico van polishouders

- 2.922,4

- 4.030,0

- 3.112,0

- Overige activa

- 5.854,1

- 3.741,1

- 375,9

- Technische voorzieningen

6.052,7

4.653,2

4.651,6

- Overlopende passiva

3.327,9

3.416,6

2.569,2

- Overlopende acquisitiekosten

- Technische voorzieningen voor beleggingen voor 1.313,6

2.022,8

1.213,3

- 6.684,8

10.899,2

1.628,7

- 10.554,9

7.198,1

2.543,3

- 79.973,1

- 62.586,2

- 106.387,2

63.709,3

62.028,2

99.554,5

- 911,7

19.915,6

- 23.590,7

- 16.728,8

- 12.972,2

- 17.274,9

78,6

- 365,6

- 3.877,8

Netto-aankopen van materiële vaste activa en immateriële activa

- 354,4

- 408,5

- 454,1

Netto kasmiddelen aangewend voor beleggingsactiviteiten

- 34.180,1

5.611,3

- 52.030,2

rekening en risico van polishouders - Overige passiva Netto kasstroom uit bedrijfsactiviteiten Kasstroom uit beleggingsactiviteiten: Aankoop van effecten voor beleggingsdoeleinden Opbrengst uit verkopen/aflossing van beleggingen in effecten Nettotoename leningen aan kredietinstellingen Nettotoename leningen aan klanten Aankoop/verkoop bedrijven na aftrek verkregen kasmiddelen

11

Geconsolideerd



2001

2000

1999

Kasstroom uit financieringsactiviteiten: Mutatie in schulden aan kredietinstellingen Mutatie in schulden aan klanten Mutatie in schuldbewijzen

2.162,6

- 23.592,3

35.875,9

33.935,2

10.005,9

9.799,0

7.087,8

4.193,1

- 603,0

1.924,8

856,2

584,4

9,8

- 1.206,3

2.436,3

591,1

1.290,0

Mutatie in converteerbare obligatielening Mutatie in achtergestelde schulden Kapitaal uitgegeven door Fortis

575,3

Kapitaal ingebracht door derden Uitgekeerde dividenden

- 1.253,1

- 818,8

- 610,1

Netto kasmiddelen uit financieringsactiviteiten

43.867,1

- 9.971,1

49.347,8

Netto mutatie kasmiddelen

- 867,9

2.838,3

- 139,1

Kasmiddelen per 1 januari

6.110,3

3.660,4

3.674,8

Wisselkoerseffect op kasmiddelen

- 148,2

- 388,4

124,7

Kasmiddelen per 31 december

5.094,2

6.110,3

3.660,4

14.291,1

21.493,7

14.486,1

974,9

751,6

653,0

Betaalde rente Betaalde winstbelasting

Niet-contante transacties Zoals is beschreven in paragraaf 5 “Wijzigingen in de samenstelling van Fortis” van de toelichting, heeft Fortis het belang van 44,7% in Banque Générale du Luxembourg in maart 2000 verworven. Deze acquisitie werd gefinancierd door middel van de uitgifte van aandelen en met kasmiddelen. In december 2000 heeft Fortis ASR Verzekeringsgroep overgenomen. Deze acquisitie werd eveneens gefinancierd door middel van de uitgifte van aandelen en met kasmiddelen. In het geconsolideerde kasstroomoverzicht zijn de in het kader van deze beide acquisities betaalde nettokasmiddelen opgenomen. Tegenprestaties anders dan in geld zijn hierin niet opgenomen.

12

Toelichting 1

Geconsolideerde vermogensvergelijking

Eigen vermogen per 31 december 1999 Uitgifte van aandelen Inkoop en heruitgifte van aandelen

13.507,9 3.726,1 - 44,9 3.681,2

Nettowinst

2.767,6

Dividend over 1999

- 931,2

Herwaarderingen beleggingen

- 468,3

Terugboeking herwaarderingen bij verkoop van beleggingen

- 662,6 - 1.130,9

Belastingen

65,3 - 1.065,6

Goodwill

- 2.798,8

Valutakoersverschillen

109,0

Overige vermogensmutaties

- 73,3

Eigen vermogen per 31 december 2000 Uitgifte van aandelen Heruitgifte van aandelen

15.196,8 101,4 8,6 110,0

Nettowinst

2.598,2

Dividend over 2000 Herwaardering van beleggingen Terugboeking van herwaarderingen bij verkoop van beleggingen

- 1.137,4 - 1.757,4 - 734,2 - 2.491,6

Belastingen

214,8 - 2.276,8

Goodwill

- 773,0


94,7

Overige vermogensmutaties

32,0

Eigen vermogen per 31 december 2001

13.844,5

13

Geconsolideerd



2

Segmentinformatie

Fortis onderscheidt bij de verslaggeving verschillende segmenten op basis van de verschillende producten en diensten. De segmentatie is mede ingegeven door de verschillende verslaggevingseisen die aan banken verzekeringsproducten gesteld worden. Het gaat hierbij om: het verzekeringsbedrijf, het bankbedrijf en de sector algemeen. Het vermogensbeheer is opgenomen in het bankbedrijf. Het verzekeringsbedrijf verkrijgt zijn inkomsten uit een uitgebreid scala van levensverzekerings- en niet-leven verzekeringspolissen en andere hiermee verband houdende producten. Het bankbedrijf verkrijgt zijn inkomsten uit network banking, merchant banking, investment banking, private banking en asset management. Tot de sector algemeen behoren de niet aan de bank- of verzekeringsbedrijf gerelateerde activiteiten zoals de treasury- en financieringsactiviteiten van de groep en de overige holdingactiviteiten. De voornaamste activa in de sector algemeen hebben betrekking op vorderingen op groepsmaatschappijen. De passiva bestaan voornamelijk uit commercial paper en andere kortlopende leningen die worden aangehouden door financieringsmaatschappijen van Fortis en converteerbare obligatieleningen. Het verslaggevingsbeleid voor de verschillende segmenten is gelijk en is beschreven in paragraaf 4 “Grondslagen voor waardering en resultaatbepaling”. Onder de gegevens per segment zijn de transacties tussen de verschillende segmenten opgenomen.

14

In de volgende tabel zijn balansgegevens uitgesplitst naar segment: 31-12-2001 Verzekeringsbedrijf

Bankbedrijf

Algemeen

Eliminaties

4.555,2

10,4

- 625,5

Totaal

Activa Kasmiddelen

1.154,1

Handelsportefeuille effecten Beleggingen Leningen aan kredietinstellingen Leningen aan klanten

19.447,0 50.487,3

96.866,9

5.094,2 19.447,0

322,1

147.676,3

1.971,2

62.459,9

5,0

- 674,2

63.761,9

16.121,2

164.089,8

6.371,8

- 9.748,9

176.833,9


6.890,8

6.890,8


2.963,6

2.963,6

Overlopende activa Beleggingen voor rekening en risico van polishouders

1.318,2

18.652,4

244,7

- 370,4

23.567,4

19.844,9 23.567,4

Overige activa

5.463,0

11.922,9

3.114,1

- 3.610,1

16.889,9

Totaal activa

109.936,8

377.994,1

10.068,1

- 15.029,1

482.969,9

98.273,7

0,1

- 2.314,8

96.337,3

- 1.637,6

179.687,2

- 4.773,5

50.895,9


378,3

Schulden aan klanten Schuldbewijzen Technische voorzieningen

181.324,8 4.601,4

42.415,9

8.652,1

59.533,4

59.533,4

Technische voorzieningen voor beleggingen voor rekening en risico van polishouders Overlopende passiva Overige passiva Converteerbare obligatielening Achtergestelde schulden

23.084,9 18.303,8

10.584,5

15.767,9

1,4

330,0

- 358,1

19.772,6

334,1

- 2.688,2

23.998,3

1.255,9

1.257,3

2.475,6

9.985,6

1.004,8

- 3.256,9

10.209,1

102.156,4

366.071,7

11.577,0

- 15.029,1

464.776,0



23.084,9

1.496,9

2.216,7

2.216,7

694,5

798,6

639,6

2.132,7

Eigen vermogen

7.085,9

8.907,1

- 2.148,5

13.844,5

Groepsvermogen

7.780,4

9.705,7

- 1.508,9

15.977,2

109.936,8

377.994,1

10.068,1

Totaal passiva

- 15.029,1

482.969,9

15

Geconsolideerd



31-12-2000 Verzekeringsbedrijf

Bankbedrijf

Algemeen

Eliminaties

5.342,1

84,1

- 565,2

Totaal

Activa Kasmiddelen

1.249,3

Handelsportefeuille effecten Beleggingen Leningen aan kredietinstellingen Leningen aan klanten

13.362,9 49.649,8

84.098,8

1.632,8

61.159,0

14.837,4

149.840,1

6.110,3 13.362,9

454,4

3.575,3

134.203,0 - 409,0

62.382,8

- 6.159,4

162.093,4


4.943,6

4.943,6


3.297,7

3.297,7


1.164,6

15.887,2

138,4

- 152,3

22.012,7

17.037,9 22.012,7

Overige activa

6.230,3

7.381,5

4.301,5

- 5.274,9

12.638,4

Totaal activa

105.018,2

337.071,6

8.553,7

- 12.560,8

438.082,7


402,0


3.345,8

94.301,6

- 529,3

94.174,3

148.367,6

- 2.615,6

145.752,0

- 2.996,0

43.760,8

40.680,1

2.730,9

56.130,2

56.130,2

Technische voorzieningen voor beleggingen voor rekening en risico van polishouders Overlopende passiva Overige passiva Converteerbare obligatielening Achtergestelde schulden

21.690,1 15.667,0

12.895,0

18.016,9

1,4

149,2

- 444,9

15.824,0

5.105,9

- 4.152,8

31.865,0

1.255,9

1.257,3

1.281,3

8.476,3

294,9

- 1.822,2

8.230,3

96.198,5

325.509,5

9.536,8

- 12.560,8

418.684,0



21.690,1

452,7

2.042,9

2.042,9

729,5

823,2

606,3

2.159,0

Eigen vermogen

8.090,2

8.696,0

- 1.589,4

15.196,8

Groepsvermogen

8.819,7

9.519,2

- 983,1

17.355,8

105.018,2

337.071,6

8.553,7

Totaal passiva

16

- 12.560,8

438.082,7

31-12-1999 Verzekeringsbedrijf

Bankbedrijf

Algemeen

Eliminaties

Totaal

959,9

3.206,9

54,6

- 561,0

3.660,4

41.618,0

85.426,5

Activa Kasmiddelen Handelsportefeuille effecten Beleggingen

9.898,8

9.898,8 337,5

127.382,0

Leningen aan kredietinstellingen

1.673,1

80.393,7

17,4

- 114,1

81.970,1

Leningen aan klanten

7.816,9

132.350,7

3.288,6

- 4.034,0

139.422,2


4.231,7

4.231,7


2.081,4

2.081,4


1.175,7

12.067,0

111,6

- 197,6

16.210,0

13.156,7 16.210,0

Overige activa

2.720,5

5.775,4

1.240,6

- 1.640,5

8.096,0

Totaal activa

78.487,2

329.119,0

5.050,3

- 6.547,2

406.109,3

117.347,8

16,0


425,4


135.478,8 1.701,2

32.866,0

2.628,0

- 797,3

116.991,9

- 515,4

134.963,4

- 1.251,8

35.943,4

44.612,7

44.612,7

Technische voorzieningen voor beleggingen voor rekening en risico van polishouders Overlopende passiva Overige passiva

15.824,3

15.824,3

522,8

11.749,0

128,3

- 163,7

12.236,4

5.349,1

13.205,4

3.084,3

- 2.116,5

19.522,3

Converteerbare obligatielening Achtergestelde schulden

1.255,9 847,9

7.466,1

294,9

- 1.702,5

6.906,4

69.283,4

318.113,1

7.407,4

- 6.547,2

388.256,7



1.255,9

1.861,2

1.861,2

740,2

1.743,3

Eigen vermogen

8.463,6

7.401,4

- 2.357,1

13.507,9

Groepsvermogen

9.203,8

9.144,7

- 2.357,1

15.991,4

78.487,2

329.119,0

5.050,3

Totaal passiva

2.483,5

- 6.547,2

406.109,3

17

Geconsolideerd



In de volgende tabel is informatie uit de resultatenrekening uitgesplitst naar segment: 2001 Verzekeringsbedrijf

Bankbedrijf

Algemeen

Eliminaties

20.818,6

480,3

- 692,5

Totaal

Baten: Verzekeringspremies Rentebaten

18.162,3 3.158,4

Commissies Resultaat uit financiële transacties Overige baten Totale baten Rentelasten Totale baten na aftrek van rentelasten Verzekeringstechnische lasten

1.978,4

23.764,8 1.978,4

- 2.309,3

1.002,5

1.745,8

897,3

17,5

- 0,9

2.659,7

20.757,2

24.696,8

497,8

- 693,4

45.258,4

- 688,2

- 16.414,6

- 504,9

693,4

- 16.914,3

20.069,0

8.282,2

- 7,1

0,0

28.344,1

- 1.306,8

- 13.440,2

Waardecorrecties Nettobaten

18.162,3

- 13.440,2 - 625,8

- 625,8

6.628,8

7.656,4

- 7,1

14.278,1

- 4.961,7

- 5.657,9

- 165,1

- 10.784,7

Operationeel resultaat vóór belastingen

1.667,1

1.998,5

- 172,2

3.493,4

Belastingen

- 396,0

- 693,0

40,1

- 1.048,9

Operationele groepswinst

1.271,1

1.305,5

- 132,1

2.444,5

61,7

67,1

48,3

177,1

1.209,4

1.238,4

- 180,4

2.267,4


343,6

90,3

Overige baten

108,2

Bedrijfskosten

- 99,4

- 239,9

15,6

115,4

368,0

- 34,2

- 3,0

330,8

1.577,4

1.204,2

- 183,4

2.598,2

Bedrijfskosten

Aandeel van derden Netto operationeel resultaat Niet operationele elementen:

Belastingen Niet operationele elementen na belastingen

Nettowinst

18

433,9 108,2 - 3,0

- 342,3 131,0

2000 Verzekeringsbedrijf

Bankbedrijf

Algemeen

Eliminaties

Totaal


15.783,7 2.533,3

Commissies

15.783,7 23.300,9

304,6

- 425,7

2.163,6

25.713,1 2.163,6


- 535,5

1.025,1

Overige baten

2.227,9

677,5

12,1

20.009,4

27.167,1

316,7

- 425,7

47.067,5

- 314,2

- 19.144,9

- 369,5

425,7

- 19.402,9

19.695,2

8.022,2

- 52,8

0,0

27.664,6

Totale baten Rentelasten Totale baten na aftrek van rentelasten Verzekeringstechnische lasten

- 13.463,3

Waardecorrecties Nettobaten Bedrijfskosten Operationeel resultaat vóór belastingen

489,6 2.917,5

- 13.463,3 - 619,5

- 619,5

6.231,9

7.402,7

- 52,8

13.581,8

- 4.463,6

- 5.328,0

- 172,9

- 9.964,5

1.768,3

2.074,7

- 225,7

3.617,3

Belastingen

- 444,7

- 640,5

40,8

- 1.044,4


1.323,6

1.434,2

- 184,9

2.572,9

58,3

121,7

37,7

217,7

1.265,3

1.312,5

- 222,6

2.355,2


149,3

99,3

Overige baten

111,4

Aandeel van derden Netto operationeel resultaat Niet operationele elementen:

Waardecorrecties

248,6 111,4

157,5

157,5

Belastingen

- 41,8

- 63,3

- 105,1


218,9

193,5

412,4

1.484,2

1.506,0

Nettowinst

- 222,6

2.767,6

19

Geconsolideerd



1999 Verzekeringsbedrijf

Bankbedrijf

Algemeen

Eliminaties

Totaal

18.588,9

120,6

- 162,3

20.822,6

- 6,2

1.832,0


12.526,6 2.275,4

Commissies

12.526,6

1.838,2


2.025,0

704,1

2,5

Overige baten

1.930,1

677,4

115,4

- 57,2

2.665,7

18.757,1

21.808,6

238,5

- 225,7

40.578,5

- 200,6

- 14.419,3

- 305,5

219,5

- 14.705,9

18.556,5

7.389,3

- 67,0

- 6,2

25.872,6


- 13.797,4

Waardecorrecties Nettobaten

2.731,6

- 13.797,4 - 546,9

- 546,9

4.759,1

6.842,4

- 67,0

- 6,2

11.528,3

- 3.488,2

- 4.900,0

- 107,2

6,2

- 8.489,2


1.270,9

1.942,4

- 174,2

0,0

3.039,1

Belastingen

- 297,7

- 612,0

16,8

- 892,9

973,2

1.330,4

- 157,4

2.146,2

37,2

145,8

936,0

1.184,6

Bedrijfskosten

Operationele groepswinst Aandeel van derden Netto operationeel resultaat

183,0 - 157,4

1.963,2

Niet operationele elementen: Resultaat uit financiële transacties

353,0

353,0


353,0

353,0

Nettowinst

20

1.289,0

1.184,6

- 157,4

2.316,2

In onderstaande tabel wordt een uitsplitsing gegeven van financiële en andere gegevens naar geografisch gebied. Het uitgangspunt voor deze uitsplitsing is het land waarin de groepsmaatschappij van Fortis is gevestigd. 2001 België

Nederland

Luxemburg

Benelux

Verenigde Staten

Rest van de wereld

Eliminaties

Totaal

Totaal activa Verzekeringsbedrijf Bankbedrijf

32.060,4

42.349,0

1.283,8

75.684,9

25.736,3

8.815,4

- 308,1

109.936,8

223.612,7

66.892,2

38.765,3

329.270,2

16.451,4

32.276,1

- 3,6

377.994,1

Algemeen

10.068,1

Eliminaties

- 15.029,1 482.969,9

Leningen

117.368,3

67.336,7

22.621,1

207.326,1

17.630,9

27.639,6

- 12.000,8

240.595,8

19.630,9

17.796,9

377,4

37.805,2

8.516,3

6.429,0

52.750,5

Verzekeringsbedrijf

5.452,7

5.790,2

403,4

11.646,3

5.869,5

2.553,2

20.069,0

Bankbedrijf

3.750,1

2.073,2

757,8

6.581,1

207,0

1.494,1

8.282,2

Technische voorzieningen, netto

1)

Totale baten, na aftrek van rentelasten

Algemeen

- 7,1

Eliminaties 28.344,1 Verzekeringspremies (bruto) Levensverzekering

3.693,3

3.457,2

455,3

7.605,8

1.671,6

1.404,3

10.681,7

Niet-leven verzekering

1.061,2

1.914,9

14,7

2.990,8

6.921,6

1.019,8

10.932,2 21.613,9

Renteresultaat

2)

Bankbedrijf

2.230,6

1.136,7

325,0

3.692,3

147,7

564,0

4.404,0

Operationeel resultaat vóór belastingen Verzekeringsbedrijf Bankbedrijf

554,3

675,9

8,3

1.238,5

300,0

128,6

1.667,1

798,2

273,0

441,2

1.512,4

87,9

398,2

1.998,5

Algemeen

- 172,2 3.493,4

Gemiddeld personeelsbestand Verzekeringsbedrijf Bankbedrijf

3)

3.965

5.579

110

9.654

10.686

2.897

23.237

22.386

10.510

2.572

35.468

273

7.050

42.791

Algemeen

182 66.210

1) 2) 3)

Technische voorzieningen minus aandeel herverzekeraars in technische voorzieningen eigen rekening. Rentebaten (vorderingen, obligaties en overige) minus rentelasten. Het effectieve gemiddelde is het aantal medewerkers op basis van volledige werktijd (FTE), waarbij rekening wordt gehouden met zowel parttime functies als medewerkers die in de loop van het jaar in dienst zijn gekomen of Fortis hebben verlaten.

21

Geconsolideerd



2000 België

Nederland

Luxemburg

Benelux

Verenigde Staten

Rest van de wereld

Eliminaties

Totaal


30.606,7

40.423,2

1.046,8

72.076,7

24.804,0

8.352,4

- 214,9

105.018,2

212.025,6

57.215,8

39.103,6

308.345,0

14.053,1

15.197,3

- 523,8

337.071,6

Algemeen

8.553,7

Eliminaties

- 12.560,8 438.082,7

Leningen

125.260,4

61.504,8

20.032,0

206.797,2

14.742,8

14.613,7

- 11.677,5

224.476,2

18.526,6

17.254,1

362,8

36.143,5

9.398,9

5.768,4

51.310,8

Verzekeringsbedrijf

6.640,1

3.446,3

295,0

10.381,4

6.450,9

2.862,9

19.695,2

Bankbedrijf

3.862,4

2.060,2

879,2

6.801,8

150,3

1.070,1

8.022,2


1)


Algemeen

- 52,8

Eliminaties 27.664,6 Verzekeringspremies (bruto) Levensverzekering

4.488,3

1.566,2

277,0

6.331,5

1.772,9

1.628,9

9.733,3

Niet-leven verzekering

1.014,1

713,0

14,1

1.741,2

6.921,1

1.030,9

9.693,2 19.426,5

Renteresultaat

2)

Bankbedrijf

2.364,4

914,9

292,4

3.571,7

143,6

440,7

4.156,0

Operationeel resultaat vóór belastingen Verzekeringsbedrijf

596,5

558,4

- 1,2

1.153,7

459,7

154,9

1.768,3

Bankbedrijf

765,2

580,3

349,8

1.695,3

22,6

356,8

2.074,7

Algemeen

- 225,7 3.617,3


3)

4.023

3.374

91

7.488

10.070

3.299

20.857

22.417

10.270

2.483

35.170

182

6.518

41.870

Algemeen

154 62.881

1) 2) 3)

22

Technische voorzieningen minus aandeel herverzekeraars in technische voorzieningen eigen rekening. Rentebaten (vorderingen, obligaties en overige) minus rentelasten. Het effectieve gemiddelde is het aantal medewerkers op basis van volledige werktijd (FTE), waarbij rekening wordt gehouden met zowel parttime functies als medewerkers die in de loop van het jaar dienst zijn gekomen of Fortis hebben verlaten.

1999 België

Nederland

Luxemburg

Benelux

Verenigde Staten

Rest van de wereld

Eliminaties

Totaal

- 4.451,8

329.119,0


26.493,1

23.072,0

946,1

50.511,2

20.820,2

7.155,8

222.147,1

50.020,6

38.103,6

310.271,3

6.525,2

16.774,3

78.487,2

Algemeen

5.050,3

Eliminaties

- 6.547,2 406.109,3

Leningen

143.951,0

42.900,9

19.187,6

206.039,5

6.763,4

16.138,4

- 7.549,0

221.392,3

17.672,0

9.043,6

415,4

27.131,0

8.059,8

5.294,2

40.485,0

Verzekeringsbedrijf

5.847,3

3.744,3

264,6

9.856,2

6.202,7

2.497,6

18.556,5

Bankbedrijf

3.688,5

1.851,0

924,5

6.464,0

123,5

801,8

7.389,3


1)


Algemeen

- 67,0

Eliminaties

- 6,2 25.872,6

Verzekeringspremies (bruto) Levensverzekering Niet-leven verzekering

3.312,6

1.466,7

169,6

4.948,9

1.205,4

1.302,3

7.456,6

981,1

680,3

13,6

1.675,0

4.533,7

868,6

7.077,3 14.533,9

Renteresultaat

2)

Bankbedrijf

2.253,0

925,8

499,9

3.678,7

128,9

362,0

4.169,6

Operationeel resultaat vóór belastingen Verzekeringsbedrijf

469,3

392,5

8,4

870,2

324,1

76,6

1.270,9

Bankbedrijf

915,8

494,2

349,9

1.759,9

13,4

169,1

1.942,4

Algemeen

- 174,2 3.039,1


3)

4.141

3.255

71

7.467

9.622

3.108

20.197

22.901

10.038

2.398

35.337

117

5.328

40.782

Algemeen

130 61.109

1) 2) 3)

Technische voorzieningen minus aandeel herverzekeraars in technische voorzieningen eigen rekening. Rentebaten (vorderingen, obligaties en overige) minus rentelasten. Het effectieve gemiddelde is het aantal medewerkers op basis van volledige werktijd (FTE), waarbij rekening wordt gehouden met zowel parttime functies als medewerkers die in de loop van het jaar dienst zijn gekomen of Fortis hebben verlaten.

23

Geconsolideerd



3

Algemeen, inclusief verslaggevings- en consolidatiegrondslagen

3.1

Algemeen

Fortis is een financiële dienstverlener met activiteiten op het gebied van verzekeren, bankieren en beleggen. De thuismarkt van Fortis omvat de Benelux-landen België, Nederland en Luxemburg. Daarnaast heeft zij internationale activiteiten in met name de Verenigde Staten, Spanje, het Verenigd Koninkrijk, en een aantal landen in Azië en Afrika. De bankactiviteiten omvatten een breed scala van diensten, waaronder network banking, merchant banking, private banking en asset management. Het pakket levensverzekeringsproducten biedt een grote verscheidenheid aan winstdelende en niet-winstdelende polissen die worden verkocht op grond van zowel individuele als collectieve contracten. Bij winstdelende polissen deelt de polishouder in hetzij de winst van de uitgevende instelling, hetzij het beleggingsresultaat dat is behaald op toegewezen activa. Bij niet-leven verzekeringen zijn de voornaamste producten brand- en autoverzekeringen voor particuliere en zakelijke klanten, kredietgerelateerde verzekeringen en ziekte- en ongevallenverzekeringen op basis van individuele en collectieve contracten. Fortis is via het Fortis-aandeel genoteerd op de Eerste Markt van Euronext Brussels en op het Officiële Segment van de effectenmarkt van Euronext Amsterdam. Daarnaast heeft Fortis een notering in Luxemburg en een gesponsord ADR programma in de Verenigde Staten. Fortis is tot stand gekomen in 1990, toen de AG Groep (de voorloper van Fortis (B) SA/NV, een grote Belgische verzekeraar (“Fortis (B)”) en AMEV (de voorloper van Fortis (NL) N.V., een grote Nederlandse verzekeraar (“Fortis (NL)”) hun activiteiten samenvoegden. De beide moedervennootschappen bleven afzonderlijke juridische eenheden en behielden een afzonderlijke primaire notering op de effectenbeurs van respectievelijk Brussel (Fortis (B)) en Amsterdam (Fortis (NL)). Het bestuur van Fortis heeft in 1998 bepaald dat de transparantie en flexibiliteit van de topstructuur moesten worden vergroot. De herstructurering is in twee fasen uitgevoerd. Met terugwerkende kracht is per 1 januari 1998 de zogenaamde Egalisatieovereenkomst van kracht geworden. Deze overeenkomst hield o.a. in dat de economische rechten (winst, eigen vermogen en dividend) die zijn verbonden aan elk aandeel Fortis (NL) en Fortis (B) ten opzichte van elkaar gelijk zijn. Bij de aanvang van de herstructurering was 1 aandeel Fortis (B) gelijk aan 4,5 aandeel Fortis (NL). In januari 1999 is de egalisatieratio omgezet in de verhouding 1:1 doordat het aandeel Fortis (NL) is gesplitst in twee aandelen en het aandeel Fortis (B) in negen aandelen. De tweede fase is afgerond op 17 december 2001. Met ingang van deze datum zijn de aandelen Fortis (B) en Fortis (NL) vervangen door één nieuw beursgenoteerd effect (het “Fortis-aandeel”). Het nieuwe effect vertegenwoordigt een aandeel in elk van de nieuwe moedervennootschappen die zijn ontstaan als onderdeel van de herstructurering (Fortis SA/NV in België respectievelijk Fortis N.V. in Nederland). Tijdens de buitengewone aandeelhoudersvergaderingen van Fortis (B) respectievelijk Fortis (NL) op 14 december 2001 is ingestemd met het eenmakingsvoorstel. Het voorstel omvatte onder andere een juridische fusie tussen Fortis (B) en Fortis SA/NV alsmede een juridische fusie tussen Fortis (NL) en Fortis N.V. De vennootschappen Fortis (B) en Fortis (NL) verdwenen hierbij, Fortis SA/NV in België en Fortis N.V. in Nederland werden de nieuwe moedervennootschappen. Alvorens tot fusie werd overgegaan hebben Fortis SA/NV en Fortis N.V. al hun activa en passiva ingebracht in respectievelijk Fortis Brussels SA/NV en Fortis Utrecht N.V. Beide vennootschappen zijn nieuw opgericht. De transacties, die samenhangen met de tweede fase, zijn op 1 juli 2001 geëffectueerd.

24

De economische rechten van de aandeelhouders zijn niet gewijzigd door deze laatste herstructurering. In de cijferopstellingen omtrent het eigen vermogen, waarin voorheen een expliciet onderscheid werd gemaakt tussen het eigen vermogen van Fortis (B) en Fortis (NL), wordt met ingang van het verslagjaar 2001 dit onderscheid niet meer gemaakt. De vergelijkende cijfers zijn dienovereenkomstig aangepast. Financiële instrumenten die samenhingen met aandelen Fortis (B) of Fortis (NL) zijn omgezet in instrumenten die samenhangen met Fortis-aandelen. De eenmaking heeft geen gevolgen voor het geconsolideerde resultaat of het totale vermogen.

Oude structuur

Nieuwe structuur

Aandeelhouders Fortis (B)

Aandeelhouders Fortis (NL)

Fortis (B) SA/NV

Fortis (NL) N.V.

Fortis SA/NV

Fortis N.V.

(België)

(Nederland)

(België)

(Nederland)

56,94% 56,94%

Aandeelhouders Fortis

43,06%

50% 43,06%

Fortis SA/NV

Fortis N.V.

(België)

(Nederland)

Fortis Bank SA/NV

Fortis Insurance N.V.

50%

50%

50%

Fortis Brussels SA/NV

Fortis Utrecht N.V.

Fortis Bank SA/NV

Fortis Insurance N.V.

De aandeelhouders zijn tegelijkertijd aandeelhouders in Fortis SA/NV en in Fortis N.V. en hebben derhalve het recht om, per gehouden Fortis-aandeel, één stem uit te brengen in de vergaderingen van aandeelhouders van beide vennootschappen. De houders van het Fortis-aandeel hebben het recht om te kiezen of zij dividend van Fortis SA/NV of Fortis N.V. willen ontvangen (zie ook paragraaf 19 “Dividend”). Voor uitgebreide informatie omtrent de eenmaking van het Fortis-aandeel wordt verwezen naar het informatiememorandum met betrekking tot de eenmaking van de aandelen van Fortis.

3.2

Verslaggevingsgrondslagen

Algemeen Fortis heeft geopteerd voor consortium accounting. Dit houdt in dat de cijfers van Fortis SA/NV en Fortis N.V. worden meegeconsolideerd. De geconsolideerde jaarrekening is in overeenstemming met de toepasselijke wettelijke en bestuursrechtelijke voorschriften in België. Fortis heeft, zoals nader beschreven in de toelichting en de grondslagen voor waardering, zowel qua presentatie, als inhoud van een aantal bij wet voor consortia voorziene opties gebruik gemaakt, rekening houdend met Art 117§2 van het Wetboek van Vennootschappen in België, teneinde zo getrouw mogelijk de haar eigen banken verzekeringsactiviteiten in de jaarrekening op te nemen.

Wijzigingen in de verslaggevingsgrondslagen De grondslagen van waardering en resultaatbepaling zijn ongewijzigd gebleven ten opzichte van 2000 en 1999. Met ingang van 2001 worden de niet operationele elementen separaat verantwoord in de winsten verliesrekening. De vergelijkende cijfers over 2000 en 1999 zijn op dit punt aangepast. Fortis blijft er naar streven om haar verslaggevingsgrondslagen en presentatie te laten aansluiten met de internationaal erkende grondslagen.

25

Geconsolideerd



3.3

Grondslagen voor consolidatie

In de geconsolideerde jaarrekening van Fortis zijn de cijfers van Fortis SA/NV en Fortis N.V. opgenomen, alsmede die van de maatschappijen waarin zij gezamenlijk direct of indirect meer dan 50% zeggenschap hebben. Joint ventures waarin Fortis 50% van de zeggenschap heeft, worden proportioneel geconsolideerd. “Special Purpose Vehicles” (SPV) die in het leven zijn geroepen in het kader van effectisering en waarin geen zeggenschap wordt uitgeoefend worden niet meegeconsolideerd. Vanaf 1 januari 1999 worden, bij acquisities van bedrijven die worden meegeconsolideerd in de jaarrekening, de activa en passiva van het geacquireerde bedrijf herrekend tegen de reële waarde. Een eventueel resterend bedrag aan goodwill wordt volledig ten gunste of ten laste van het eigen vermogen gebracht. Goodwill die ontstaat bij de acquisitie van deelnemingen die worden gewaardeerd volgens de equivalentiemethode wordt eveneens ten gunste of ten laste van het eigen vermogen gebracht. Een lijst met alle groepsmaatschappijen en overige deelnemingen is gedeponeerd bij de Nationale Bank van België in Brussel en bij het handelsregister van de Kamer van Koophandel in Utrecht. De lijst is op verzoek gratis verkrijgbaar bij Fortis in Brussel en in Utrecht.

Eliminaties Fortis is een groep van maatschappijen waarvan de activiteiten een breed vlak van financiële dienstverlening beslaan en die ook onderling tegen marktvoorwaarden diensten aan elkaar verlenen. Onderlinge transacties die binnen het kader van de normale bedrijfsuitoefening vallen en die tegen marktvoorwaarden plaatsvinden worden in de winsten verliesrekening niet geëlimineerd. Onderlinge balansverhoudingen die hieruit voortvloeien worden in de balans van Fortis echter wel geëlimineerd. Alle overige transacties tussen groepsmaatschappijen zijn in de geconsolideerde balans en winsten verliesrekening geëlimineerd.

4

Grondslagen voor waardering en resultaatbepaling

Algemeen Activa en passiva worden verantwoord tegen de nominale waarde, tenzij hieronder een andere waarderingsgrondslag wordt aangegeven. Indien noodzakelijk wordt de waarde van activa weergegeven na aftrek van een voorziening voor waardeverminderingen. De resultaten worden, tenzij anders vermeld, toegerekend aan de periode waarop ze betrekking hebben, respectievelijk waarin de dienst is verleend of genoten.

Toepassing van aannames Teneinde de jaarrekening te kunnen opstellen moeten een aantal schattingen en aannames worden gemaakt die van invloed zijn op de geconsolideerde balansen en resultaten. De werkelijke bedragen kunnen van deze schattingen afwijken. Volgens de algemeen aanvaarde verslaggevingsregels dienen ook voorwaardelijke activa en passiva per de datum van de jaarrekening gerapporteerd te worden. Belangrijke schattingen, waarvoor een relatief grote kans bestaat dat deze op korte termijn een aanzienlijke wijziging laten zien, zijn de schattingen die betrekking hebben op de hoogte van de voorziening voor verliezen op leningen.

26

Voorzieningen die getroffen zijn voor te betalen schaden, schadeafwikkelingskosten en uitkeringen op levensverzekerings- en ziektekostenpolissen, zijn onder meer gebaseerd op aannames met betrekking tot sterfte- en ziektecijfers, schadeafwikkelingspatronen en de rentetarieven per de datum van de jaarrekening. Fortis maakt gebruik van bepaalde financiële instrumenten en belegt in effecten die zijn uitgegeven door bepaalde instellingen die niet ter beurze zijn genoteerd. Voor de waardering hiervan worden schattingen gemaakt op basis van historische informatie, actuariële analyses, financiële modellen en andere analysetechnieken.

Valuta’s Ten behoeve van de consolidatie worden de activa en passiva van deelnemingen die niet in euro’s luiden omgerekend naar euro’s tegen de koers aan het einde van de verslagperiode. De winsten verliesrekening wordt omgerekend tegen de gemiddelde koers. De hieruit voortvloeiende omrekeningsverschillen worden ten gunste of ten laste van het eigen vermogen gebracht. Verschillen die ontstaan bij de herwaardering van in vreemde valuta’s genoteerde beleggingen, die op marktwaarde worden gewaardeerd en financiering van deelnemingen worden eveneens rechtstreeks verwerkt in het eigen vermogen. Alle overige valutakoersverschillen worden in de winsten verliesrekening verantwoord. Hieronder volgt een overzicht van de voornaamste wisselkoersen welke zijn gebruikt bij het opstellen van deze geconsolideerde jaarrekening: Koersen ultimo

Gemiddelde

boekjaar

koersen

2001

2000

1999

2001

2000

1999

0,61

0,62

0,62

0,62

0,61

0,66

1 euro = Pond sterling US dollar

0,88

0,93

1,00

0,90

0,92

1,07

Australische dollar

1,67

1,68

1,54

1,72

1,59

1,65

Eigen aandelen Fortis-aandelen gehouden door Fortis SA/NV en Fortis N.V., zijn niet gerechtigd tot dividend of reserves. Voor de berekening van het dividend, de netto winst en het vermogen per aandeel worden deze aandelen buiten beschouwing gelaten. De kostprijs van deze aandelen wordt in mindering gebracht op het eigen vermogen. Fortis-aandelen gehouden door andere groepsmaatschappijen zijn begrepen in de beleggingen en in de handelsportefeuille effecten. Zij worden gewaardeerd op reële waarde met uitzondering van de Fortis-aandelen gekocht ter indekking van personeelsoptieplannen. Deze worden verantwoord onder de overige activa tegen de uitoefenprijs of lagere (anders dan tijdelijk) reële waarde.

Handelsportefeuille effecten De handelsportefeuille effecten wordt verantwoord tegen de reële waarde. Voor zover mogelijk is deze gebaseerd op beursnoteringen. Indien geen beursnotering beschikbaar is, wordt de reële waarde geschat aan de hand van beursnoteringen van vergelijkbare instrumenten of door een berekening van de contante waarde van de verwachte kasstromen op basis van markttarieven. Gerealiseerde en niet-gerealiseerde winsten of verliezen op de handelsportefeuille worden direct in de winsten verliesrekening verwerkt in het resultaat uit financiële transacties.

27

Geconsolideerd



Beleggingen Kortlopend overheidspapier, obligaties en andere vastrentende waarden (inclusief preferente aandelen die de houder van dergelijke aandelen het recht geven op een vast dividendpercentage) welke Fortis heeft verworven in het kader van de beheersing van het lange-termijnrenterisico en het liquiditeitsrisico worden verantwoord tegen de aanschaffingsprijs minus amortisatie van agio en disagio (amortisatiewaarde). Een voorziening voor waardevermindering wordt getroffen indien er twijfel bestaat over de inbaarheid van de betreffende bedragen. Bij verkoop van vastrentende waarden wordt de winst of het verlies dat daarbij gerealiseerd wordt in de winsten verliesrekening verantwoord als onderdeel van het resultaat uit financiële transacties, tenzij de betreffende vastrentende waarden binnen korte tijd zullen worden vervangen door andere waarden van hetzelfde type. Indien aan dit herbeleggingscriterium wordt voldaan, worden gerealiseerde winsten en verliezen uitgesteld en gespreid over de gemiddelde looptijd van de beleggingsportefeuille afgeschreven als een correctie op het rendement (rente uit obligaties en andere vastrentende waarden). Aandelen (waaronder ook converteerbare obligaties worden begrepen) worden verantwoord tegen de reële waarde. Voor zover mogelijk is deze gebaseerd op beursnoteringen. Indien geen beursnotering beschikbaar is, wordt de reële waarde geschat aan de hand van beursnoteringen van vergelijkbare instrumenten. Niet-gerealiseerde winsten of verliezen op aandelen worden, na aftrek van belastingen, direct ten gunste of ten laste van het eigen vermogen van Fortis gebracht. Bij de verkoop van aandelen worden de herwaarderingscorrecties, die eerder op het eigen vermogen van Fortis zijn toegepast, meegenomen bij de vaststelling van de winst of het verlies bij de verkoop van de betreffende aandelen. Terreinen en gebouwen die zijn aangekocht worden in eerste instantie gewaardeerd tegen kostprijs, inclusief bouwrente. Daarna wordt de waarde aangepast aan de geschatte reële waarde. Indien de reële waarde lager is dan de aankoopprijs wordt het bedrag waarvoor de terreinen en gebouwen zijn verantwoord gecorrigeerd en wordt deze correctie ten laste gebracht van de winsten verliesrekening. Elk herstel van de reële waarde tot het niveau van de aankoopprijs wordt eveneens in de winsten verliesrekening verantwoord. Zolang de reële waarde hoger is dan de aankoopprijs wordt elke herwaarderingscorrectie direct ten gunste of ten laste van het eigen vermogen gebracht, waarbij rekening wordt gehouden met de belastingen. Jaarlijks wordt van ongeveer een vijfde gedeelte van de terreinen en gebouwen de waarde deels door interne en deels door externe deskundigen bepaald. Bij de verkoop wordt de herwaardering, die daarvoor in het eigen vermogen van Fortis was opgenomen, meegenomen in de bepaling van de winst of het verlies bij de verkoop van het actief. Deelnemingen in gemeenschappelijke beleggingen worden gewaardeerd op basis van de waarderingsgrondslagen die de beheerder van de betreffende gemeenschappelijke beleggingen hanteert.

Effecten gekocht op grond van wederverkoopovereenkomsten en effecten verkocht op grond van wederinkoopovereenkomsten Effecten die zijn gekocht op grond van wederverkoopovereenkomsten worden niet afzonderlijk op de balans getoond maar zijn opgenomen onder leningen aan kredietinstellingen en leningen aan klanten. Effecten die zijn verkocht op grond van wederinkoopovereenkomsten worden niet afzonderlijk op de balans getoond maar zijn opgenomen onder schulden aan kredietinstellingen en schulden aan klanten. De aankoop van effecten op grond van wederverkoopovereenkomsten en de verkoop van effecten op grond van wederinkoopovereenkomsten worden over het algemeen beschouwd als financieringstransacties. Zij zijn opgenomen tegen de bedragen waarvoor de effecten op grond van de bepalingen in de respectievelijke overeenkomsten vervolgens zullen worden wederverkocht of wederingekocht. In dergelijke bedragen is ook de lopende rente opgenomen. Het beleid van Fortis is om effecten welke zijn gekocht uit hoofde van wederverkoopovereenkomsten in bezit te nemen en afstand te doen van het bezit van effecten welke zijn verkocht uit hoofde van wederinkoopovereenkomsten. Het gaat bij dit soort transacties voornamelijk om Nederlandse en Belgische staatsobligaties en obligaties die zijn uitgegeven door ondernemingen.

28

Fortis houdt toezicht op de ontwikkeling van de reële waarde van de onderliggende effecten ten opzichte van de gerelateerde lening, inclusief lopende rente. Indien noodzakelijk worden additionele zekerheden gevraagd. In de gevallen waarin dit van toepassing wordt geacht wordt in overeenkomsten met derden het recht van Fortis om additionele zekerheden te verlangen gespecificeerd. Fortis of een bewaarbedrijf houdt alle ontvangen zekerheden in bewaring. Geleende en uitgeleende effecten worden verantwoord tegen de waarde van de zekerheden welke zijn verstrekt c.q. ontvangen in verband met de transactie. Fortis bepaalt dagelijks het verschil tussen de reële waarde van de geleende en uitgeleende effecten en de waarde van de zekerheden. Indien noodzakelijk worden additionele zekerheden verlangd en gestort om ervoor te zorgen dat voor dergelijke transacties voldoende zekerheden bestaan.

Leningen Leningen zijn gewaardeerd tegen de uitstaande hoofdsom gecorrigeerd voor eventuele afboekingen en de voorziening voor verliezen op leningen. De renteverantwoording wordt gestaakt wanneer, naar de mening van Fortis, de kredietnemer mogelijk niet in staat zal zijn op tijd aan zijn betalingsverplichtingen te voldoen. Over het algemeen wordt de opgelopen rente op leningen waarvoor de renteverantwoording geheel of gedeeltelijk is gestaakt nog steeds in aanmerking genomen. De voorziening voor verliezen wordt evenredig verhoogd met het bedrag van de opgelopen rente of een gedeelte daarvan. Deze voorziening wordt direct ten laste van de rentebaten gebracht. Vanaf de datum dat de renteverantwoording met betrekking tot een lening volledig wordt gestaakt wordt de lening niet meer als rentedragend beschouwd. De rente wordt alleen nog in aanmerking genomen indien contante betalingen worden ontvangen. De inbaarheid van het te vorderen bedrag wordt beoordeeld en indien daartoe aanleiding is wordt de voorziening voor die lening aangepast. De renteverantwoording voor leningen wordt weer hervat wanneer de kredietnemer in staat is op tijd aan zijn betalingsverplichtingen te voldoen. De gevormde voorziening voor de bijbehorende lopende rente wordt teruggeboekt. Er wordt een zodanige voorziening voor verliezen op leningen in stand gehouden als voldoende wordt geacht om de waarschijnlijke verliezen op in de portefeuille aanwezige leningen te dekken. Elke werkmaatschappij vormt volgens een gemeenschappelijke methodologie voorzieningen voor verliezen op leningen op basis van haar eigen kredietwaardigheidsclassificatie, de omstandigheden binnen de eigen markt en de situatie waarin de eigen klanten verkeren. Aan leningen waarvan de waarde een vooraf vastgestelde drempel te boven gaat wordt door kredietfunctionarissen, kredietbeoordelaars en het bestuur van de werkmaatschappij een credit rating toegekend. Hierbij wordt elke lening afzonderlijk beoordeeld. Om deze leningen te bewaken worden ze op een interne “watch list” geplaatst en in andere soortgelijke rapportages opgenomen. Leningen waarvan de waarde onder de vooraf vastgestelde drempel blijft worden over het algemeen beoordeeld binnen het totaal, aangezien de hoofdsom relatief gering is en ze qua aard en risico vrij homogeen zijn (bijvoorbeeld particuliere kredietproducten). Voorzieningen voor leningen worden indien noodzakelijk verhoogd op basis van de resultaten van periodieke kredietbeoordelingen. Overeenkomstig vinden terugboekingen plaats wanneer blijkt dat een voorziening verlaagd dient te worden. Deze nettocorrecties worden direct in de geconsolideerde winsten verliesrekening verantwoord als waardecorrecties. Te ontvangen leningen worden afgeschreven en ten laste van de voorziening voor verliezen op leningen gebracht als alle noodzakelijke juridische procedures voltooid zijn en als het bedrag van het verlies definitief is vastgesteld.

29

Geconsolideerd



Voorzieningen voor landenrisico’s (opgenomen in de voorziening voor verliezen op leningen) zijn bedoeld om het risico te dekken dat kredietnemers in een bepaald land niet in staat zijn om aan hun verplichtingen te voldoen om redenen die los staan van hun vermogen om kasstromen in lokale valuta’s te genereren teneinde aan hun betalingsverplichting te voldoen. Tot deze redenen behoort het risico dat door het optreden van een buitenlandse regering of toezichthouder het vermogen van klanten om financiële activa vanuit het betreffende land naar het buitenland over te maken om politieke of andere redenen worden beperkt. Op grond van een evaluatie van elk specifiek land berekent Fortis specifieke landenrisico-voorzieningen door ten minste de percentages die door de toezichthouders worden aangegeven toe te passen op de uitzettingen in elk land verminderd met de door de toezichthouder gedefinieerde vaste aftrekposten. De vaste aftrekposten bestaan met name uit elementen die door hun aard niet onderworpen zijn aan landenrisico’s (bijvoorbeeld vorderingen met een looptijd korter dan 1 jaar), de voorziening voor oninbaarheid en de verkregen zekerheden. Naast de voorzieningen voor verliezen op leningen die gevormd worden voor waarschijnlijke verliezen op leningen in de bestaande portefeuille, welke rechtstreeks als waardecorrecties op leningen ten laste van de geconsolideerde winsten verliesrekening worden gebracht, kunnen voorzieningen worden gevormd ter afdekking van nog niet vastgestelde risico’s. Binnen het bankbedrijf vormt Fortis voorzieningen welke overeenstemmen met het marktgebruik en/of de door de toezichthouders gestelde eisen. Deze voorzieningen worden over het algemeen het fonds voor algemene bankrisico’s genoemd. Afsluitprovisies voor leningen worden in de winsten verliesrekening (onder rentebaten) opgenomen op het moment dat zij worden ontvangen. Directe afsluitkosten worden ten laste van de resultatenrekening gebracht op het moment dat zij gemaakt worden.

Overlopende acquisitiekosten Acquisitiekosten waarvan de hoogte afhankelijk is van en die voornamelijk betrekking hebben op het aanbieden en sluiten van nieuwe verzekeringspolissen worden uitgesteld voor zover geacht wordt dat ze door toekomstige inkomsten gedekt zullen worden. De verwachte beleggingsopbrengsten worden mede in overweging genomen bij het vaststellen van de mate waarin overlopende acquisitiekosten terugverdiend zullen kunnen worden. Overlopende acquisitiekosten voor traditionele levensverzekeringen worden afgeschreven over de periode van premiebetaling met betrekking tot de betreffende polissen, naar evenredigheid van de verhouding tussen het jaarlijkse premie-inkomen en het totale verwachte premie-inkomen. Overlopende acquisitiekosten voor andere business lines worden over het algemeen afgeschreven over de looptijd van het verzekeringscontract tegen een vast percentage dat gebaseerd is op de contante waarde van de naar schatting te realiseren brutowinst. De afschrijving van de overlopende acquisitiekosten is in de bedrijfskosten opgenomen. De overlopende acquisitiekosten omvatten eveneens in het kader van de aankoop van een nieuwe verzekeringsportefeuille de “Value Of Business Acquired” (VOBA) gevormd voor de afgesloten verzekeringscontracten in deze portefeuille. VOBA geeft het verschil weer tussen de reële waarde en de boekwaarde van de technische voorzieningen van de langlopende verzekeringscontracten. VOBA wordt voor het eerst verantwoord op het moment van overname van verzekeringsactiviteiten. Afschrijving vindt plaats over de termijn van de portefeuille evenredig aan de gerealiseerde winst op de onderliggende contracten.

Beleggingen voor rekening en risico van polishouders Beleggingen voor rekening en risico van polishouders zijn middelen die worden aangehouden op rekeningen ten behoeve van polishouders die zelf het beleggingsrisico dragen. Voor bepaalde contracten worden gegarandeerde minimumpercentages afgesproken. Deze beleggingen worden gewaardeerd tegen de reële waarde. Wijzigingen in de waarde van de beleggingen worden in de winsten verliesrekening verantwoord. Bedragen die zijn ontvangen van

30

polishouders worden opgenomen als verzekeringspremies. Winsten en verliezen uit verkoop van beleggingen worden opgenomen in de resultaten uit financiële transacties en beleggingsopbrengsten (rente, dividenden e.d.) worden verantwoord als overige baten. Technische voorzieningen voor beleggingen voor rekening en risico van polishouders worden gewaardeerd volgens dezelfde grondslagen als die gelden voor de waardering van de corresponderende beleggingen. Wijzigingen in de waarde van de technische voorzieningen voor beleggingen voor rekening en risico van polishouders worden in de winsten verliesrekening opgenomen als uitkeringen en schaden.

Overige activa Deelnemingen

Alle deelnemingen zijn verantwoord onder de overige activa. Deelnemingen zijn beleggingen in ondernemingen waarop Fortis invloed van betekenis uitoefent en waarin Fortis een duurzaam belang heeft. Dit zijn in beginsel alle deelnemingen waarin Fortis een niet-controlerend belang heeft van 20% of meer maar minder dan 50%. Deelnemingen worden gewaardeerd volgens de equivalentiemethode. De waarde is gelijk aan een evenredig deel van het eigen vermogen van de desbetreffende deelneming, bepaald op basis van de waarderingsgrondslagen van Fortis. Wijzigingen uit hoofde van herwaarderingen worden verantwoord als een rechtstreekse aanpassing van het eigen vermogen. Het aandeel dat Fortis heeft in de winst van deze deelnemingen wordt verantwoord in de winsten verliesrekening (als overige baten). Overige deelnemingen waarin Fortis een aandelenbelang heeft van minder dan 20% en waarop ze geen invloed van betekenis uitoefent worden gewaardeerd tegen de geschatte verkoopwaarde. De geschatte verkoopwaarde wordt indien mogelijk gebaseerd op de beurskoers aan het einde van het boekjaar. Wanneer er geen beurskoersen beschikbaar zijn wordt de reële waarde gebaseerd op de beurskoers van vergelijkbare instrumenten. Herwaarderingscorrecties op basis van reële waardes worden rechtstreeks ten gunste of ten laste van het eigen vermogen gebracht. Het ontvangen dividend wordt opgenomen in de winsten verliesrekening (als overige baten). Bij de verkoop van deelnemingen worden de gerealiseerde winsten of verliezen, zijnde het verschil tussen de verkoopopbrengst en de kostprijs, ten gunste of ten laste van de winsten verliesrekening gebracht. De eerder in het eigen vermogen verwerkte herwaarderingscorrecties worden meegenomen bij de vaststelling van het bij de verkoop van deelnemingen gerealiseerde positieve of negatieve resultaat.

Belastinglatenties

Er wordt een belastinglatentie (zowel actief als passief) gevormd op basis van tijdelijke verschillen tussen de commerciële en fiscale waarde van activa en passiva. Er wordt geen voorziening gevormd voor zover verschillen permanent van aard zijn. In geval van verrekenbare verliezen wordt een actieve belastinglatentie gevormd. De voorziening wordt berekend op basis van het nominale belastingpercentage dat van toepassing is aan het einde van het jaar. Met toekomstige wijzigingen in het belastingtarief die reeds in het boekjaar in de wet zijn vastgelegd, wordt rekening gehouden. Er wordt geen rekening gehouden met verwachte tariefswijzigingen. In geval van tariefwijzigingen tijdens de verslagperiode wordt de belastinglatentie herzien. Als het waarschijnlijk is dat een actieve belastinglatentie niet geheel of ten dele kan worden gerealiseerd, wordt de belastinglatentie aangepast. De last die hierdoor ontstaat wordt in de winsten verliesrekening verantwoord.

31

Geconsolideerd



Overige materiële vaste activa

Overige materiële vaste activa worden gewaardeerd tegen de kostprijs verminderd met cumulatieve afschrijvingen. Er vindt lineaire afschrijving plaats gedurende de economische levensduur van de activa.

Technische voorzieningen De technische voorzieningen worden in beginsel berekend volgens de grondslagen en methodes die worden gebruikt in de landen waarin de verzekeringsmaatschappijen van Fortis actief zijn. De technische voorzieningen voor langlopende traditionele levensverzekeringspolissen en langlopende niet-leven verzekeringspolissen worden vastgesteld op basis van de nettopremiemethode. Hierbij wordt uitgegaan van geschatte beleggingsrendementen, onttrekkingen, sterftecijfers en andere aannames die vergelijkbaar zijn met de aannames waarop ook de premie is gebaseerd. Renteaannames voor verplichtingen uit hoofde van uitkeringen op levensverzekeringspolissen variëren van 3% tot 6,5%. Aannames met betrekking tot sterftecijfers zijn over het algemeen gebaseerd op een combinatie van ervaringscijfers en de huidige sterftetafels die binnen de verzekeringssector gewoonlijk worden gehanteerd. De aannames met betrekking tot onttrekkingen voor individuele levensverzekeringscontracten zijn gebaseerd op ervaring uit het verleden. Conform de derde EU-richtlijn met betrekking tot levensverzekeringen wordt van de premiegrondslagen afgeweken als verwachtingen ten aanzien van de toekomstige ontwikkeling van beleggingsopbrengsten, onttrekkingen, sterftecijfers en kosten of andere aannames aanleiding geven tot een verhoging van de voorziening. De toereikendheid van de voorziening wordt jaarlijks getoetst. Indien uit deze toets blijkt dat de technische voorzieningen ontoereikend zijn, zullen deze voorzieningen worden verhoogd. Op deze technische voorzieningen zijn de in het Nederlandse levensverzekeringsbedrijf voorkomende geactiveerde rentestandkortingen in mindering gebracht. Rentestandkortingen worden afgeschreven naarmate de overrente waarop de korting is gebaseerd wordt gerealiseerd. De technische voorzieningen voor niet-traditionele levensverzekeringspolissen (levensverzekeringspolissen met spaar- of beleggingselementen) komen overeen met de totaalbedragen die worden opgebouwd ten gunste van de polishouders en bestaan uit de rente die uitgekeerd wordt op basis van periodiek bijgestelde percentages. Technische niet-leven voorzieningen omvatten onder meer een voorziening voor gemelde schaden, reeds voorgevallen maar nog niet aangemelde schaden en schade-afwikkelingskosten. Ramingen van verwachte schaden worden ontwikkeld op basis van ervaring uit het verleden, de huidige schade-ontwikkelingen en het heersende sociale, economische en juridische klimaat. De technische voorziening voor niet-leven verzekeringsclaims en schadeafwikkelingskosten is gebaseerd op ramingen van de verwachte verliezen, rekeninghoudend met het oordeel van het management ten aanzien van de verwachte inflatieniveaus, de regelgevingsrisico’s en de ontwikkelingen op het gebied van schadeclaims. De technische schadevoorzieningen voor arbeidsongevallenverzekeringen zijn opgenomen op basis van netto contante waarde. De voorzieningen die op basis van netto contante waarde zijn opgenomen zijn vastgesteld aan de hand van renteverwachtingen die variëren van 3% tot 6%. Fortis is van mening dat de gevormde technische voorzieningen voldoende zijn om de uiteindelijke kosten van schaden en de schade-afwikkelingskosten te dekken. Het uiteindelijke bedrag van de betaalde schaden kan echter afwijken van de gevormde reserves, met name omdat deze betalingen mogelijk pas na enige jaren plaatsvinden. Elke aanpassing van de technische voorzieningen wordt verwerkt in de winsten verliesrekening van het jaar waarin de aanpassing plaatsvindt. De niet-verdiende premies voor niet-leven verzekeringscontracten worden berekend naar evenredigheid van het bedrag van de lopende verzekeringsdekking. Er wordt eveneens een voorziening gevormd voor risico’s in toekomstige periodes die gerelateerd zijn aan bestaande langlopende verzekeringscontracten wanneer verwacht wordt dat de toekomstige schaden de in de toekomst nog te ontvangen premiebetalingen zullen overtreffen.

32

Overige passiva Overige voorzieningen, opgenomen onder de overige passiva, zijn verplichtingen met een onzeker verloop of bedrag en vastgesteld op basis van de best mogelijke schatting.

Fonds voor algemene bankrisico’s Er wordt een fonds voor algemene bankrisico’s aangehouden om reden van voorzichtigheid, teneinde de algemene risico’s van het bankbedrijf af te dekken. De hoogte van dit fonds en de toevoegingen aan dit fonds (in de winsten verliesrekening opgenomen onder waardecorrecties) zijn gebaseerd op de verwachte ontwikkeling van huidige en toekomstige risico’s. Er wordt met betrekking tot het fonds voor algemene bankrisico’s geen belastinglatentie in aanmerking genomen.

Afgeleide financiële instrumenten Fortis maakt gebruik van een aantal afgeleide financiële instrumenten voor zowel handelsdoeleinden als niet-handelsdoeleinden. Toegepaste afgeleide financiële instrumenten, ofwel derivaten, bestaan voornamelijk uit swaps, termijncontracten en opties. Derivatenposities uit hoofde van handelsdoeleinden worden gewaardeerd tegen de geschatte reële waarde en zijn onder de overlopende activa of overlopende passiva opgenomen. De daaraan gerelateerde niet-gerealiseerde winsten of verliezen worden in de winsten verliesrekening opgenomen (als resultaat uit financiële transacties). Fortis gebruikt ook derivaten voor andere doeleinden dan handel, met name om het renterisico, valutarisico en aandelenkoersrisico te beheersen. Over het algemeen worden derivatenposities die beschouwd worden als onderdeel van het asset / liability management geacht te dienen voor andere doeleinden dan handel. Derivaten die aangemerkt worden als instrumenten voor risicobeheer worden gewaardeerd volgens een methode die in overeenstemming is met de desbetreffende activa of passiva. De rentebaten en overige baten die voortvloeien uit deze afgeleide instrumenten worden verantwoord onder rentebaten of onder resultaat uit financiële transacties. De rentelasten en overige kosten die voortvloeien uit deze derivaten worden verantwoord onder rentelasten of onder resultaat uit financiële transacties. De waarde van derivatenposities die niet voor handelsdoeleinden zijn aangegaan en verband houden met financiële instrumenten die tegen reële waarde worden gewaardeerd (voornamelijk termijncontracten en opties) wordt vastgesteld op basis van de reële waarde, waarbij de niet gerealiseerde winsten en verliezen worden verantwoord op basis van een waarderingsmethode die in overeenstemming is met het onderliggende instrument (bijvoorbeeld als een correctie op het eigen vermogen, in het geval van derivaten die verband houden met aandelen). Derivaten die gebaseerd zijn op andere financiële instrumenten worden gewaardeerd op basis van periode-toerekening. Schulden of vorderingen uit hoofde van afgeleide financiële instrumenten worden in aanmerking genomen zoals bepaald in de contractvoorwaarden. Winsten en verliezen die worden gerealiseerd bij de afwikkeling van derivatentransacties die waren aangegaan voor niet-handelsdoeleinden worden uitgesteld en afgeschreven als een correctie op het rendement (rente op het onderliggende financiële instrument) gedurende de gemiddelde resterende looptijd van het financiële instrument.

Verzekeringspremies Premies voor langlopende traditionele levensverzekeringsproducten, evenals levensverzekeringen met een spaar- of beleggingselement, en voor langlopende niet-leven verzekeringscontracten worden over het algemeen verantwoord als premie-inkomen op het moment dat zij vervallen. Premies voor kortlopende niet-leven verzekeringen worden over het algemeen verantwoord naar evenredigheid van de hoeveelheid verschafte verzekeringsdekking.

33

Geconsolideerd



Premies herverzekeraars, commissie, terugbetaalde kosten en technische voorzieningen die betrekking hebben op herverzekeringen worden verantwoord volgens de grondslagen die in overeenstemming zijn met de grondslagen die gelden voor de verantwoording van de oorspronkelijk geschreven polissen en de voorwaarden van de herverzekeringscontracten.

Pensioenen Pensioenkosten voor plannen op basis van vaste toezeggingen worden op zodanige wijze ten laste van de winsten verliesrekening gebracht dat de lasten over het verwachte werkzame leven van de werknemers worden gespreid. Bij het vaststellen van de pensioenkosten worden onder meer de volgende factoren in aanmerking genomen: het discontopercentage, het aantal dienstjaren tot de balansdatum, het verwachte salaris op de pensioendatum, het verwachte rendement op de beleggingen ten behoeve van het pensioenplan en het gerealiseerde beleggingsresultaat. De pensioenkosten voor plannen op basis van beschikbare premies worden verantwoord op het moment dat deze verschuldigd worden.

Niet operationele elementen Om een goed inzicht te krijgen in de prestaties van de onderneming zijn een aantal bijzondere posten uit het bedrijfsresultaat gehaald en verantwoord onder niet operationele elementen. Deze niet operationele elementen houden verband met: -

de verkoop van (niet-meegeconsolideerde) participaties met een strategisch karakter of verkoop van participaties waarbij de verkoop is geïnitieerd door een derde;

-

de verkoop van eigen (meegeconsolideerde) activiteiten;

-

de vrijval van bepaalde voorzieningen;

-

de vorming van voorzieningen in verband met significante reorganisaties

-

de wijzigingen van latente belastingen in verband met de aanpassing van belastingtarieven.

5

Wijzigingen in de samenstelling van Fortis

De belangrijkste acquisities en desinvesteringen die in de afgelopen drie jaar hebben plaatsgevonden worden hieronder beschreven.

Tai Ping Life In oktober 2001 heeft Fortis een partnership gesloten met China Insurance International Holdings Company Limited (“CIIH”) en China Insurance Company Limited (“CIC”), moedermaatschappij van de China Insurance Group. Fortis verkreeg hiermee voor USD 88 miljoen (EUR 100 miljoen) een initieel belang van 24,9% in Tai Ping Life (“TPL”). Na de transactie heeft CIIH een meerderheidsbelang in TPL van 50,05%; CIC bezit 25,05%. Fortis heeft het optierecht om haar participatie te vergroten tot 49%. TPL beschikt over een nationale licentie voor levensverzekeringen in China. De goodwill bedroeg EUR 83 miljoen.

Protective’s Dental Benefits Division Ultimo 2001 heeft Fortis de Dental Benefits Division (“DBD”) van Protective Life Corporation overgenomen voor een bedrag van ongeveer USD 300 miljoen (EUR 357 miljoen). De transactie omvat de herverzekering van de tandartsverzekeringsactiviteiten van DBD en de dochterondernemingen van DBD die tandartsverzekeringen verkopen. De goodwill bedroeg EUR 214 miljoen.

34

Fortis Australia In juli 2001 heeft Fortis haar Australische niet-levenbedrijf, Fortis Australia, aan de Britse verzekeraar CGNU verkocht voor ongeveer AUD 330 miljoen (EUR 205 miljoen) in contanten. De transactie is in lijn met de strategie van Fortis om zich te richten op Europa, Azië en bepaalde nichemarkten in de Verenigde Staten. De winst die bij deze transactie werd gerealiseerd bedroeg EUR 46 miljoen en is verantwoord onder de niet-operationele elementen.

Mayban General Assurance Berhad In februari 2001 sloot Fortis een overeenkomst met Maybank met het oog op de ontwikkelingen van het bankverzekeren in Maleisië. Fortis verkreeg hiermee een aandeel van 30% in de verzekeringsactiviteiten van Maybank, Mayban General Assurance Berhad (“MGAB”). MGAB is actief op het gebied van levensverzekeringen en niet-leven verzekeringen. De investering van Fortis was ongeveer RM 340 miljoen (EUR 104 miljoen). De goodwill bedroeg EUR 52 miljoen.

Fortis Financial Group In april 2001 is Fortis Financial Group (“FFG”) verkocht aan The Hartford Financial Services Group voor een bedrag van ongeveer USD 1.120 miljoen (EUR 1.252 miljoen) in contanten. FFG houdt zich bezig met variabele levensverzekeringen, lijfrentes en het beheer van eigen beleggingsfondsen. De transactie past in de strategie van Fortis in de Verenigde Staten. Deze richt zich op het opbouwen en beheren van een selectieve portefeuille van gespecialiseerde verzekeringsactiviteiten, die op hun respectievelijke markten een leiderspositie bekleden. Voor de verkoop van de verzekeringsactiviteiten is de transactie gestructureerd als een herverzekeringsovereenkomst met vrijwaring voor schades. De realisatie van de hiermee gepaard gaande winst is afhankelijk van de resterende duur van de polissen en wordt verantwoord als onderdeel van het operationele resultaat. De verkoop van asset managementactiviteiten resulteerde in een resultaat na belastingen van EUR 36 miljoen en is verantwoord onder de niet-operationele elementen.

Banque Générale du Luxembourg In maart 2000 heeft Fortis, via een openbaar bod, vrijwel alle aandelen van Banque Générale du Luxembourg (“BGL”), die nog niet in haar bezit waren (47%), verworven. BGL is een belangrijke bank in Luxemburg en heeft vooral een sterke positie op het gebied van Private Banking en vermogensbeheer. Het bod bestond uit negen Fortis-aandelen plus EUR 33,-- in contanten per BGL-aandeel. Op basis van beurskoers van de Fortis-aandelen op het moment van het openbaar maken van het bod bedroeg de totale waarde van de transactie EUR 1.657 miljoen. De goodwill bedroeg EUR 634 miljoen. De 2,3% van de aandelen van BGL die nog uitstaan zijn voornamelijk in bezit van medewerkers van BGL en zullen om fiscale redenen tussen 2002 en 2004 overgedragen worden.

Beta Capital In april 2000 heeft Fortis haar koopoptie op de resterende 70% van de aandelen Beta Capital uitgeoefend, tegen betaling van EUR 126 miljoen in contanten. Fortis had sinds 1999 reeds 30% van de aandelen van Beta Capital in bezit. Beta Capital heeft haar hoofdkantoor in Madrid en is voornamelijk actief op de Spaanse markt voor Private Banking en brokerage. De goodwill bedroeg EUR 99 miljoen.

American Memorial Life Insurance Company In oktober 2000 heeft Fortis de in de Verenigde Staten gevestigde natura-uitvaartverzekeraar American Memorial Life Insurance Company (“AMLIC”) gekocht van Service Corporation International (“SCI”). Voor AMLIC werd USD 200 miljoen (EUR 219 miljoen) in contanten betaald. De goodwill bedroeg EUR 12 miljoen. Met SCI is een

35

Geconsolideerd



marketingovereenkomst gesloten voor meerdere jaren. De verkoop van voorafgeregelde uitvaartcontracten zal uitsluitend plaatsvinden via uitvaartondernemingen die eigendom zijn van of verbonden zijn met SCI.

ASR Verzekeringsgroep In december 2000 is ASR Verzekeringsgroep verworven via een openbaar bod. ASR is een van de grotere verzekeringsmaatschappijen in Nederland. De aandeelhouders van ASR kregen 3 aandelen in Fortis en EUR 3,70 in contanten per aandeel ASR. In de loop van 2001 is het resterende minderheidsbelang van derden verkregen. Op basis van beurskoers van de Fortis-aandelen op het moment van het openbaar maken van het bod kwam de totale waarde van de transactie hiermee uit op EUR 3.424 miljoen en de goodwill op EUR 1.999 miljoen. De activiteiten van ASR Verzekeringsgroep worden samengevoegd met die van AMEV onder de naam AMEV Stad Rotterdam Verzekeringsgroep (ASR) waarmee Fortis de tweede verzekeraar in Nederland is geworden.

Northern Star In 1999 heeft Fortis Northern Star, een dochter van Generali, overgenomen. Northern Star is gevestigd in het Verenigd Koninkrijk en is hoofdzakelijk actief op het gebied van autoverzekeringen, gezinsverzekeringen en andere particuliere verzekeringen. De acquisitie (EUR 39 miljoen) past binnen het door Fortis in het Verenigd Koninkrijk gevolgde beleid om te streven naar selectieve externe groei in combinatie met sterke autonome groei. De overname heeft de positie van Fortis in de particuliere verzekeringssector versterkt. De goodwill bedroeg EUR 9 miljoen.

American Bankers Insurance Group Fortis heeft in 1999 American Bankers Insurance Group (“ABI”) overgenomen. ABI is samengevoegd met American Security Group (“ASG”) tot een nieuwe business unit die opereert onder de naam Assurant Group. Door deze krachtenbundeling is Assurant Group de belangrijkste aanbieder geworden van marketing- en verzekeringsdiensten die zijn gericht op specifieke doelgroepen in de Verenigde Staten. Fortis heeft per gewoon aandeel USD 55,-- (EUR 55,25) in contanten betaald en USD 109,86 (EUR 110,36) in contanten per preferent aandeel, waarmee de totale waarde van ABI is uitgekomen op USD 2,6 miljard (EUR 2,6 miljard). De acquisitie is gedeeltelijk gefinancierd met de opbrengst van de uitgifte van aandelen en converteerbare obligaties in juni 1999. In de loop van 2001 is de totale goodwill uitgekomen op EUR 1.873 miljoen.

Pierwszy Polsko-Amerikanski Bank In september 1999 heeft Fortis 71,4% van de uitstaande aandelen van de Pierwszy Polsko-Amerikanski Bank SA (“PPA-Bank”) verworven tegen een prijs van PLN 42,10 per aandeel, waarmee de waarde van de totale transactie EUR 46 miljoen bedroeg. Het totale belang van Fortis in PPA-Bank is momenteel bijna 100%. De PPA-Bank richt zich vooral op kleine en middelgrote ondernemingen in Polen. De goodwill bedroeg EUR 34 miljoen.

Overige acquisities en desinvesteringen Fortis heeft in 2001 CORE Inc. en de verzekeringsportefeuille van Bâloise (España) Seguros y Reaseguros SA overgenomen. CORE is een belangrijke aanbieder van diensten op het gebied van verzuimmanagement in de gehele Verenigde Staten en van beheersdiensten op het gebeid van de herverzekering van arbeidsongeschiktheidsverzekeringen voor middelgrote verzekeraars. Bâloise werkt via een uitgebreid netwerk van tussenpersonen. Haar premievolume bestaat uit leven- en niet-levenprodukten, hoofdzakelijk bestemd voor particulieren. Tevens zijn enkele kleinere bedrijven geacquireerd dan wel het belang in bedrijven uitgebreid.

36

In 2000 heeft Fortis haar belang in Belgolaise uitgebreid van 60% naar 100%. De acquisitieprijs (EUR 45 miljoen) was in lijn met de nettovermogenswaarde, berekend op basis van de reële waarde. In maart 2000 heeft Fortis, Inc. haar particuliere afhankelijkheids-verzekeringen, die waren ondergebracht in Fortis Long Term Care, verkocht aan John Hancock Mutual Life Insurance Company. De transactie is tot stand gekomen dankzij een medeverzekeringscontract. De winst die bij deze transactie werd gerealiseerd wordt in de nettowinst opgenomen, verdeeld over de looptijd van de onderliggende portefeuille. Fortis heeft in 1999 een aantal kleinere bedrijven geacquireerd, dan wel het belang in bedrijven uitgebreid. Het gaat hier onder andere om het Franse effectenhuis Meeschaert-Rouselle, de broker TCD, de Reads groep en Belgofactors. Daarnaast zijn er belangen in een aantal kleinere bedrijven verkocht, waaronder Multifonds en de Antwerpse Diamantbank. Onderstaand is een overzicht opgenomen van de belangrijkste acquisities en desinvesteringen met vermelding van de datum vanaf c.q. tot wanneer de resultaten zijn opgenomen in de jaarrekening van Fortis. 2001 Aankoop Tai Ping Life (24,9%) Aankoop Protective's Dental Benefits Division Verkoop Fortis Australia

2000

1999

vanaf 1 oktober vanaf 31 december tot en met 30 juni

Aankoop Mayban General Assurance Berhad (30%) Verkoop Fortis Financial Group Aankoop Banque Générale du Luxembourg (resterende 47%) Aankoop Beta Capital Aankoop American Memorial Life Insurance Company Aankoop ASR Verzekeringsgroep

vanaf 1 juli tot en met 1 april vanaf 1 april vanaf 1 april vanaf 1 oktober vanaf 31 december

Aankoop Northern Star

vanaf 1 mei

Aankoop American Bankers Insurance Group

vanaf 1 augustus

Aankoop Pierwszy Polsko-Amerikanski Bank

vanaf 1 september

De operationele resultaten van de overige overgenomen bedrijven zijn in het bedrijfsresultaat van Fortis opgenomen met ingang van de respectievelijke acquisitiedata. Het totale bedrag aan goodwill bedroeg voor 2001 EUR 773 miljoen (2000: EUR 2.799 miljoen; 1999: EUR 1.928 miljoen) en is geheel ten laste van het eigen vermogen gebracht.

6

Reële waarde van financiële instrumenten

De reële waarde van financiële instrumenten is het bedrag waarvoor die instrumenten op dat moment tussen twee bereidwillige partijen zouden worden uitgewisseld bij een transactie anders dan een gedwongen verkoop of liquidatie. Een beursnotering, indien beschikbaar, vormt de beste afspiegeling van deze waarde. Voor een aanzienlijk deel van de financiële instrumenten van Fortis zijn echter geen beurskoersen beschikbaar. De weergegeven reële waarden zijn derhalve schattingen die door middel van een berekening van de contante waarde of via een andere waarderingstechniek tot stand zijn gekomen en vormen niet noodzakelijkerwijs een goede indicatie van de nettoopbrengstwaarde. Bovendien is de berekening van de geschatte reële waarde een momentopname op basis van de alsdan geldende marktomstandigheden die mogelijk niet representatief is voor de toekomstige reële waarde.

37

Geconsolideerd



De door financiële instellingen gepubliceerde reële waarden zijn onderling niet vergelijkbaar als gevolg van de grote verscheidenheid aan toegelaten waarderingstechnieken en het grote aantal schattingen dat gemaakt moet worden. Door dit ontbreken van objectieve waarderingsmaatstaven is de afgeleide of geschatte reële waarde een subjectief gegeven. Wij adviseren lezers van dit verslag daarom voorzichtigheid te betrachten wanneer zij deze informatie gebruiken om de financiële positie van Fortis te vergelijken met die van andere financiële instellingen.

Financiële instrumenten gewaardeerd tegen boekwaarde De respectievelijke boekwaarden van bepaalde financiële instrumenten benaderen de reële waarde omdat deze tegen deze waarde in de balans worden opgenomen of een korte looptijd hebben of onmiddellijk opvraagbaar zijn. Tot deze financiële instrumenten behoren kasmiddelen, direct opeisbare leningen aan banken, op basis van wederverkoopovereenkomsten gekochte effecten, effecten behorende tot de handelsportefeuille, deelnemingen in gemeenschappelijke beleggingen, direct opeisbare leningen aan klanten uit hoofde van accepten, te ontvangen lopende rente, op basis van wederinkoopovereenkomsten verkochte effecten, overige kortlopende leningen, uitstaande accepten, te betalen lopende rente en bepaalde andere activa en passiva (waaronder niet-gerealiseerde winsten en verliezen op handelsinstrumenten buiten de balans) die worden beschouwd als financiële instrumenten.

Beleggingen in effecten De reële waarde van de beleggingen in effecten wordt indien mogelijk gebaseerd op beursnoteringen. Indien geen beurskoers beschikbaar is, wordt de reële waarde gebaseerd op een berekening van de contante waarde van de toekomstige kasstromen of op de beurskoers van vergelijkbare instrumenten.

Leningen De reële waarde van probleemloze leningen wordt bepaald door middel van een disconteringsanalyse van de verwachte kasstromen, uitgaande van de rentetarieven die op dat moment worden geboden voor leningen met vergelijkbare voorwaarden aan kredietnemers met een vergelijkbare kredietwaardigheid. De reële waarde van dubieuze leningen wordt, afhankelijk van de situatie, gebaseerd op kasstroomanalyses waarbij hogere discontopercentages zijn toegepast die passen bij het aan die leningen verbonden hogere risico of op de onderliggende zakelijke zekerheidswaarde.

Schulden aan kredietinstellingen en schulden aan klanten De gepubliceerde reële waarde van direct opvraagbare deposito’s, spaargelden en andere deposito’s zonder vaste looptijd is per definitie gelijk aan het per de verslagdatum direct opvraagbare bedrag (dat wil zeggen, de boekwaarde daarvan). De boekwaarde van deposito’s met een variabele rente en een vaste looptijd benadert de reële waarde per verslagdatum. De reële waarde van deposito’s met een vaste rente wordt bepaald op basis van de contante waarde van de verwachte toekomstige kasstroom waarbij de marktrente wordt toegepast bij vergelijkbare deposito’s en looptijden.

Langlopende schulden De reële waarde van langlopende schulden met een variabele rente (achtergestelde schulden en andere langlopende leningen) waarvoor de tarieven veelvuldig wijzigen is bij benadering gelijk aan de boekwaarde. De reële waarde van langlopende schulden met een vaste rente van Fortis wordt geschat door de contante waarde van de toekomstige kasstroom te berekenen op basis van de actuele door Fortis gehanteerde marginale debetrentevoet voor vergelijkbare leenovereenkomsten.

38

Niet in de balans opgenomen instrumenten De reële waarde van ter beurze verhandelde afgeleide instrumenten wordt gebaseerd op de beursnotering of op door handelaren afgegeven koersen. De reële waarde van niet ter beurze verhandelde of OTC-derivaten is vastgesteld via een berekening van de contante waarde van de verwachte kasstroom waarbij wordt uitgegaan van de actuele marktrendementen voor vergelijkbare instrumenten en van de looptijd van elk instrument. De discontopercentages zijn gebaseerd op marktrentes en in de markt geldende indices voor vergelijkbare instrumenten. De reële waarde van niet in de balans opgenomen leenverplichtingen is gebaseerd op actuele tarieven die worden berekend voor vergelijkbare overeenkomsten, de resterende looptijd van de overeenkomsten en de kredietwaardigheid van de tegenpartij. Met betrekking tot de overige krediet-gerelateerde instrumenten heeft Fortis vastgesteld dat de reële waarde van deze financiële instrumenten niet materieel is. In de onderstaande tabel worden de boekwaarde en de geschatte reële waarde per 31 december weergegeven van financiële instrumenten waarvan de reële waarde afwijkt van de boekwaarde: 2001

2000

1999

Boekwaarde

Reële waarde

Boekwaarde

Reële waarde

Boekwaarde

Reële waarde

160.725,9

162.513,9

141.325,8

142.828,0

131.765,2

132.340,3

240.595,8

246.592,2

224.476,2

223.433,5

221.392,3

222.114,6

740,4

740,3

610,3

610,3

748,6

766,1

2.364,7

2.469,8

- 248,7

- 237,5

3.834,6

3.873,5

276.024,6

271.653,6

239.926,3

242.467,6

251.955,3

252.171,0

50.895,9

51.229,3

43.760,8

45.190,1

35.943,4

36.592,1

11.466,4

12.557,2

9.487,6

9.839,4

8.162,3

8.509,8

Financiële activa Beleggingen in effecten en overheidspapier Leningen aan kredietinstellingen en klanten Deelnemingen

1)

Derivaten (per saldo)

Financiële verplichtingen Schulden aan kredietinstellingen en klanten Schuldbewijzen Achtergestelde schulden en converteerbare obligatieleningen

1)

7

Exclusief deelnemingen die zijn verantwoord volgens de equivalentiemethode.


Naast de kapitaaldeelnemingen van derden in de werkmaatschappijen van Fortis omvatten de minderheidsbelangen eveneens een aantal zogenaamde hybride financieringsinstrumenten. Ter versterking van haar kapitaalbasis heeft Fortis in maart 2000 voor een bedrag van in totaal USD 550 miljoen zogenaamde “Trust Capital Securities” uitgegeven via een speciaal daartoe in de Verenigde Staten opgerichte dochtermaatschappij. De emissie bestond uit twee tranches: -

een tranche van USD 150 miljoen met een niet-cumulatieve coupon welke halfjaarlijks achteraf betaalbaar is. Tot 1 maart 2005 is er sprake van een vaste coupon van 7,48% per jaar. Daarna zal er sprake zijn van een halfjaarlijks te bepalen variabele coupon van 6-maands Libor plus 1,10%.

-

een tranche van USD 400 miljoen met een niet-cumulatieve coupon welke halfjaarlijks achteraf betaalbaar is. Tot 1 maart 2010 is er sprake van een vaste coupon van 7,68% per jaar. Daarna zal er sprake zijn van een halfjaarlijks vast te stellen variabele coupon van 6-maands Libor plus 1,25%.

39

Geconsolideerd



De Trust Capital Securities worden gedekt door aandelen Fortis, Inc. Klasse B en Klasse C. De uitkering van de coupons zal afhankelijk zijn van de dividenduitkering op aandelen Fortis, Inc. Klasse B en C. Ter versterking van de kapitaalbasis van haar verzekeringsbedrijf heeft Fortis in april 1999 zogenaamde niet-cumulatieve gegarandeerde Trust Capital Securities uitgegeven voor een bedrag van EUR 650 miljoen via een speciaal daartoe opgerichte dochtermaatschappij in de Verenigde Staten. Deze dochtermaatschappij mag uitsluitend schulden of andere effecten bezitten die groepsmaatschappijen van Fortis verschuldigd zijn. De Trust Capital Securities worden gegarandeerd door moedermaatschappijen en hebben een eeuwigdurende looptijd. Na 10 jaar mag Fortis echter overgaan tot contante aflossing van dit instrument op de betaaldatum. De emissie bestond uit drie tranches: -

een tranche van EUR 400 miljoen met een variabele coupon van 3-maands Euribor plus 1,30% voor de eerste tien jaar en een coupon van 3-maands Euribor plus 2,30% in de jaren daarna;

-

een tranche van EUR 50 miljoen met een vaste coupon van 6,25% per jaar voor de gehele looptijd van het instrument;

-

een tranche van EUR 200 miljoen met een vaste coupon van 5,50% voor de eerste tien jaar en een coupon van 3maands Euribor plus 2,30% in de jaren daarna.

In juni 1999 heeft Fortis niet-cumulatieve eeuwigdurende preferente aandelen zonder stemrecht uitgegeven. Deze preferente aandelen worden door de toezichthouder in aanmerking genomen in het zogenaamde Tier 1 vermogen van de bank. De emissie bestond uit twee tranches: -

een tranche van EUR 450 miljoen met een vaste coupon van 6,25% voor de eerste tien jaar en een variabele coupon van 3-maands Euribor plus 2,60% in de jaren daarna. Na 10 jaar en ieder daaropvolgend jaar mag Fortis op de betaaldatum overgaan tot contante aflossing van dit instrument;

-

een tranche van EUR 200 miljoen met een vaste coupon van 7,00% voor de volledige looptijd. Na 5 jaar en in ieder daaropvolgend jaar mag Fortis op de betaaldatum overgaan tot aflossing van dit instrument.

Aan de preferente aandelen is een zogenaamd “Support Agreement” verbonden. Fortis N.V., Fortis Bank, Fortis Bank Nederland (Holding) en Fortis SA/NV (de “Supporting Companies”) zijn hoofdelijk en gezamenlijk overeengekomen om aan Fortis Capital Company Limited de additionele gelden over te dragen die nodig mochten zijn ter betaling van dividend op de preferente aandelen in geval één of meerdere van de Supporting Companies in hetzelfde boekjaar dividend uitkeren op hun gewone of preferente aandelen. Op grond hiervan geeft zelfs symbolische betaling van dividend door één of meerdere van de Supporting Companies op hun eigen aandelenkapitaal, de houders van de hybride effecten automatisch het recht op betaling van een volledig of proportioneel dividend, met volledig verhaalsrecht op de Supporting Companies. Ook is het mogelijk dat in het geval waarin de Supporting Companies voldoende totale uitkeerbare reserves ter beschikking zouden hebben om dividend te betalen op hun eigen aandelenkapitaal, dat deze betaling leidt tot een verplichting om betalingen te verrichten onder het Support Agreement waarvoor de uitkeerbare reserves van de Supporting Companies niet toereikend zouden kunnen zijn. De toezichthouder heeft bepaald dat de hybride effecten alleen tot het Tier 1 vermogen van Fortis Bank gerekend mogen worden als gepaste maatregelen worden genomen om te verzekeren dat alle betalingen die door Fortis SA/NV of Fortis Bank worden gedaan ingevolge de Support Agreement en die automatisch worden veroorzaakt door een dividendbetaling op hun eigen aandelen worden gemaximeerd op het niveau van de gezamenlijke uitkeerbare reserves van de Supporting Companies. Om aan deze voorwaarde te kunnen voldoen, heeft het Bestuur besloten dat Fortis SA/NV geen dividend zal uitkeren op haar gewone aandelen, haar preferente aandelen of andere financiële instrumenten (indien van toepassing), tenzij het totaal van de uitkeerbare reserves van de Supporting Companies toereikend is om te voldoen aan alle dividendbetalingen verbonden aan hun respectievelijke gewone aandelen, preferente aandelen en andere financiële instrumenten alsook aan de mogelijk te betalen bedragen in hetzelfde boekjaar op grond van hun verplichting onder het Support Agreement.

40

8

Eigen vermogen

De samenstelling van het eigen vermogen per 31 december 2001 is als volgt: Aandelenkapitaal: Gewone Fortis-aandelen; 1.293.565.659 aandelen uitgegeven; per Fortis-aandeel bestaande uit 1 aandeel Fortis SA/NV à EUR 4,28 fractiewaarde en 1 aandeel Fortis N.V. à EUR 0,42 nominaal.

6.084,9

Cummulatief preferente aandelen A Fortis N.V. à EUR 0,42 nominaal; 1.750.000.000 aandelen Toegestaan; geen aandelen uitgegeven of uitstaand. Cummulatief preferente aandelen B Fortis N.V. à EUR 0,42 nominaal; 250.000.000 aandelen Toegestaan; geen aandelen uitgegeven of uitstaand.

Agioreserve

11.043,5

Herwaarderingsreserve Goodwill

549,2 - 16.606,8

Overige reserves Nettowinst lopend boekjaar

10.175,5 2.598,2 13.844,5

Een uitvoerige beschrijving van de verschillende optieplannen wordt gegeven in paragraaf 13 van de toelichting. Per 31 december 2001 was van het eigen vermogen minimaal EUR 13.056,3 miljoen beschikbaar voor uitkering van dividenden, waarvan EUR 5.485,4 miljoen bij Fortis SA/NV en EUR 7.570,9 miljoen bij Fortis N.V.

Cumulatief Preferente Aandelen A Fortis N.V. Geen van de 1.750 miljoen toegestane cumulatief preferente aandelen A, met een nominale waarde van EUR 0,42, is uitgegeven en uitstaand. Fortis N.V. heeft aan de Stichting Continuïteit Fortis (de “Stichting”) een optie verleend tot verwerving van een maximaal aantal cumulatief preferente aandelen A van Fortis N.V. (met dezelfde stemrechten als Gewone Aandelen). Na de uitoefening van de optie zal het aantal geplaatste cumulatief preferente aandelen A maximaal gelijk zijn aan het aantal geplaatste Gewone Aandelen en Cumulatief Preferente Aandelen B. Fortis N.V. heeft eveneens het recht om van de Stichting te verlangen dat deze de uitgifte van de Cumulatief Preferente Aandelen A accepteert. Het doel van de Stichting is het verzekeren van de continuïteit en het handhaven van de identiteit van Fortis en Fortis N.V. op zodanige wijze dat de belangen van de vennootschap en van Fortis en de daartoe behorende ondernemingen en alle daarbij betrokkenen zo goed mogelijk worden gewaarborgd en dat de invloeden welke de zelfstandigheid en de identiteit van Fortis en Fortis N.V. in strijd met die belangen zouden kunnen aantasten, naar maximaal vermogen worden geweerd. De Stichting zal haar optie uitsluitend uitoefenen indien dit in overeenstemming is met het doel. De uitoefenprijs van de optie bedraagt EUR 0,42 per cumulatief preferent aandeel A. Bij de uitoefening behoeft echter slechts 25% van de nominale waarde te worden gestort. De overige 75% van de nominale waarde per cumulatief preferent aandeel A behoeft pas te worden gestort door de Stichting, zodra Fortis N.V. dit verzoekt op grond van een besluit van de Raad van Bestuur. Volgens de Nederlandse wet is de Stichting een onafhankelijke juridische entiteit en is de Stichting geen bezit van of onderworpen aan de zeggenschap van enige persoon of entiteit. Het bestuur van de Stichting bestaat uit zes leden. Vier leden zijn onafhankelijk van Fortis, terwijl twee wel met Fortis verbonden mogen zijn. Voorts hebben de vier onafhankelijke leden twee stemmen per persoon, terwijl de twee verbonden leden elk één stem hebben. Deze samenstelling van het bestuur heeft de goedkeuring van Euronext Amsterdam.

41

Geconsolideerd



Indien er Cumulatief Preferente Aandelen A worden uitgegeven, zal een Algemene Vergadering van Aandeelhouders bijeen worden geroepen. Deze vergadering dient uiterlijk twee jaar na de datum waarop de eerste Cumulatief Preferente Aandelen A zijn uitgegeven te worden gehouden. Een besluit met betrekking tot de uitgifte of intrekking, al naar gelang de situatie, van de Cumulatief Preferente Aandelen A dient op de agenda voor deze vergadering te worden vermeld. Indien het ten aanzien van dit agendapunt te nemen besluit niet strekt tot inkoop c.q. intrekking van de Cumulatief Preferente Aandelen A, al naar gelang de situatie, wordt binnen twee jaar na de vorige vergadering, een Algemene Vergadering van Aandeelhouders gehouden. Voor deze vergadering dient een besluit met betrekking tot de inkoop of intrekking, al naar gelang de situatie, van Cumulatief Preferente Aandelen A op de agenda te worden vermeld tot er geen uitstaande Cumulatief Preferente Aandelen A meer zijn. Ten laste van de winst van Fortis N.V. zal, indien mogelijk, eerst een dividend worden uitgekeerd aan de houders van Cumulatief Preferente Aandelen A, alvorens een dividend wordt uitgekeerd op de Cumulatief Preferente Aandelen B en op de Gewone Aandelen. Het uit te keren dividend zal gelijk zijn aan het door De Nederlandsche Bank gepubliceerde gemiddelde Euribor gedurende de periode van een jaar, zijnde het boekjaar waarover het dividend uitgekeerd zal worden, vermeerderd met 1,5%. Het dividend zal worden berekend als een percentage van het op dergelijke aandelen bij Fortis N.V. gestorte bedrag en naar rato van de periode dat de aandelen uitstaan. De Cumulatief Preferente Aandelen A hebben een liquidatiewaarde die gelijk is aan het bedrag dat bij Fortis N.V. op die aandelen is gestort plus eventuele opgelopen maar nog niet uitgekeerde dividenden. De Cumulatief Preferente Aandelen A hebben bij liquidatie voorrang ten opzichte van Cumulatief Preferente Aandelen B en Gewone Aandelen.

Cumulatief Preferente Aandelen B Fortis N.V. Geen van de 250 miljoen toegestane Cumulatief Preferente Aandelen B, met een nominale waarde van EUR 0,42, is uitgegeven en uitstaand. Bij uitgifte moeten de Cumulatief Preferente Aandelen B worden volgestort. De Cumulatief Preferente Aandelen B mogen door Fortis N.V. worden uitgegeven voor financieringsdoeleinden. De aan de aandelen verbonden stemrechten zijn gelijk aan die welke verbonden zijn aan de Gewone Aandelen en de Cumulatief Preferente Aandelen A, zijnde één stem per uitstaand aandeel. Met betrekking tot de uitkering van dividend en de verdeling van activa bij liquidatie hebben de Cumulatief Preferente Aandelen B voorrang ten opzichte van de Gewone Aandelen en zijn zij achtergesteld ten opzichte van de Cumulatief Preferente Aandelen A. Op de Cumulatief Preferente Aandelen B zal een dividend worden uitgekeerd dat gelijk is aan een percentage van een bedrag dat gelijk is aan vier maal de nominale waarde van de aandelen en naar rato van de periode gedurende welke de aandelen uitstaan. Dit percentage zal zijn gekoppeld aan het gemiddelde effectieve rendement op de vijf langstlopende staatsleningen berekend volgens de methode die is uiteengezet in de Statuten. Deze methode wordt elke tien jaar bijgesteld. De Cumulatief Preferente Aandelen B hebben een liquidatiewaarde die gelijk is aan vier maal de nominale waarde van het aandeel plus eventuele opgelopen maar nog niet uitgekeerde dividenden. De aflossings- of omwisselingskenmerken van de Cumulatief Preferente Aandelen B zijn niet in de Statuten beschreven. De aflossings- of omwisselingskenmerken zullen worden bepaald op het moment dat dergelijke aandelen worden uitgegeven. De Cumulatief Preferente Aandelen B mogen niet worden overgedragen zonder toestemming van de Raad van Bestuur van Fortis N.V., zoals vastgelegd in de Statuten.

42

“Other comprehensive income”, cumulatief De wijzigingen in het gecumuleerde “other comprehensive income” worden in onderstaande tabel weergegeven: Gecumuleerd Netto

“other

Valutakoers

herwaardering

comprehensive

verschillen

beleggingen

Goodwill

income”

Balans per 31 december 1999

106,2

2.750,2

- 13.035,0

- 10.178,6

Mutaties gedurende het jaar

109,0

- 1.065,6

- 2.798,8

- 3.755,4


215,2

1.684,6

- 15.833,8

- 13.934,0

94,7

- 2.276,8

- 773,0

- 2.955,1

309,9

- 592,2

- 16.606,8

- 16.889,1

Mutaties gedurende het jaar Balans per 31 december 2001

In de volgende tabel wordt het verloop van het eigen vermogen van Fortis in 2001 en 2000 weergegeven. Her-

eigen

Goodwill

reserves

vermogen

- 13.035,0

9.112,6

13.507,9

196,5

3.726,1

Nettowinst over het jaar

2.767,6

2.767,6

Dividend

- 931,2

Uitgifte van aandelen

waarderings-

Kapitaal

reserve

reserve

397,6

13.099,8

3.932,9

30,8

3.498,8

Totaal Overige


Agio

Netto herwaardering beleggingen

- 1.065,6

Goodwill

- 931,2 - 1.065,6

- 2.798,8


- 2.798,8 109,0

109,0

- 44,9

- 44,9

Effect aankoop en heruitgifte eigen aandelen Overige vermogensmutaties Balans per 31 december 2000 Unificatie Uitgifte van aandelen

- 73,3 428,4

16.598,6

5.655,8

- 5.655,8

0,7

100,7

2.794,0

- 73,3 - 15.833,8

11.209,6

15.196,8

2.598,2

2.598,2

101,4

Nettowinst over het jaar Dividend

- 1.137,4

Netto herwaardering beleggingen

- 2.276,8

Goodwill

- 1.137,4 - 2.276,8

- 773,0


- 773,0 94,7

94,7

Effect aankoop en heruitgifte eigen aandelen

8,6

Overige vermogensmutaties Balans per 31 december 2001

32,0 6.084,9

11.043,5

549,2

8,6 32,0

- 16.606,8

12.773,7

13.844,5

De bovenstaande dividenden werden in contanten uitgekeerd.

43

Geconsolideerd



Hieronder is het verloop weergegeven van het aantal uitstaande aandelen. Aantal aandelen per 31 december 1999

1.178.256.974

Voortvloeiend uit de uitoefening van warrants

2.444.238

Geplaatst in verband met uitoefening optieplan 1997

6.210

Geplaatst in verband met uitoefening optieplan 1998

17.400

Dividend 1999

7.006.563

Uitgifte nieuwe aandelen

106.471.487

Aantal aandelen per 31 december 2000

1.294.202.872

Uitgifte nieuwe aandelen

2.903.176

Vervallen in verband met eenmaking Fortis-aandeel

- 3.540.389


1.293.565.659

In onderstaand overzicht is het potentieel aantal uitstaande aandelen weergegeven: Aantal aandelen per 31 december 2001

1.293.565.659

Potentieel nog uit te geven aandelen: - In verband met optieplannen (zie paragraaf 13) - In verband met warrants (zie paragraaf 13 en C7) - In verband met converteerbare leningen (zie paragraaf A9 en C6)

34.686.173 226.620 40.284.590 75.197.383

Reeds ingekocht in verband met uitgifte verplichtingen

- 2.465.346

Totaal potentieel aantal aandelen per 31 december 2001

1.366.297.696

Overzicht van transacties in Fortis-aandelen door de Fortis werkmaatschappijen: Fortis aantal

Saldo per 31 december 2000 Verwerving Verkopen Overig Saldo per 31 december 2001 In handelsportefeuille effecten In beleggingen

waarde

26.605.457 24.647.330 - 23.443.653 11.055 27.820.189 2.575.079

75,1

16.804.680

489,9

In beleggingen voor rekening en risico van polishouders

2.810.796

86,1

In overige activa

5.629.634

122,6

27.820.189

773,7

44

Overzicht van transacties in Fortis-aandelen verantwoord in het eigen vermogen: Fortis aantal

Saldo per 31 december 1999

waarde

0

Aankopen

37.791.928

1.229,2

Heruitgifte

- 33.940.078

- 1.184,3

Saldo per 31 december 2000 Heruitgifte

- 311.461

Vervallen in verband met eenmaking Fortis-aandeel Saldo per 31 december 2001

9

3.851.850 - 8,6

- 3.540.389 0


In het kader van de normale bedrijfsuitoefening neemt Fortis deel aan verschillende soorten transacties die betrekking hebben op kredietgerelateerde financiële instrumenten en derivaten die niet in de balans opgenomen hoeven te worden. Transacties met betrekking tot kredietgerelateerde financiële instrumenten worden over het algemeen geïnitieerd door klanten, terwijl derivatentransacties zowel worden afgesloten met klanten als voor eigen rekening van Fortis als onderdeel van het rente- en valutarisicobeheer. Teneinde het kredietrisico dat is verbonden aan derivatenposities te beheersen zorgt Fortis ervoor dat de portefeuille buiten de balans goed gespreid is, niet alleen over verschillende typen instrumenten en sectoren maar ook ten aanzien van de klanten. Daarnaast wordt het kredietrisico beheerst via de door Fortis toegepaste kredietfiatteringsprocedure en sluit Fortis met klanten met wie derivatentransacties worden aangegaan, juridisch afdwingbare raamovereenkomsten af op grond waarvan de actuele vorderingen en schulden uit hoofde van alle openstaande contracten met de betreffende tegenpartij verrekend kunnen worden in het geval deze tegenpartij haar verplichtingen niet nakomt. Om het risico van transacties buiten de balans verder te beperken verlangt Fortis zakelijke zekerheden in gevallen waarin dit noodzakelijk wordt geacht.

Kredietgerelateerde financiële instrumenten Tot de kredietgerelateerde financiële instrumenten worden gerekend: accepten, verbintenissen tot het verstrekken van kredieten, kredietbrieven en financiële garanties. Deze instrumenten brengen alle, in verschillende mate, een zeker kredietrisico met zich mee dat hoger is dan het risico dat tot uiting komt in de balans. In het geval van verbintenissen tot het verstrekken van kredieten, kredietbrieven en financiële garanties bestaat het potentiële verlies dat Fortis op vorderingen kan lijden indien de tegenpartij voor het betreffende financiële instrument haar verplichtingen niet nakomt uit de contractuele “notional amounts” voor die instrumenten. Provisies die zijn ontvangen uit hoofde van deze kredietgerelateerde instrumenten worden in de winsten verliesrekening verantwoord op het moment dat zij worden ontvangen. Onder accepten is de potentiële schuld opgenomen die klanten ten opzichte van Fortis hebben als gevolg van bankaccept-transacties. Accepten zijn het gebruikelijke middel om betalingen te verrichten voor handelsgoederen die worden verkocht via import-exporttransacties en zijn een financieringsbron voor het internationale handelsverkeer. Vaste verplichtingen tot kredietverstrekking zijn toezeggingen om een lening aan een klant te verstrekken zolang aan alle in het contract gestelde voorwaarden wordt voldaan. Deze overeenkomsten hebben over het algemeen een vaste afloopdatum of een andere beëindigingsclausule. De spreiding naar geografisch gebied en tegenpartij van de

45

Geconsolideerd



verplichtingen tot kredietverstrekking is vergelijkbaar met de spreiding van de leningen. Fortis heeft in het verleden ervaren dat het merendeel van de toegezegde kredieten door klanten wordt opgenomen. De meeste van deze kredieten zijn ongedekt, maar indien nodig kunnen zekerheden worden verlangd. Documentaire kredieten worden toegepast als garantie dat Fortis een betaling aan derden zal verrichten in het kader van een binnen- of buitenlandse handelstransactie van een klant of als garantie dat een klant zijn verplichting jegens een derde zal nakomen. In dat laatste geval vormt het documentaire krediet voor Fortis een voorwaardelijke verplichting. Hoewel de meeste documentaire kredieten die voor een handelstransactie van een klant worden afgegeven inderdaad worden gebruikt, vindt daarbij in veel gevallen onmiddellijke betaling plaats. Fortis beoordeelt de kredietwaardigheid van elke klant op individuele basis. De waarde van de verkregen zekerheden, indien die nodig worden geacht bij de verstrekking van het krediet, is gebaseerd op de beoordeling van de kredietwaardigheid van de tegenpartij door het management. Dergelijke zekerheden kunnen bestaan uit de gefinancierde goederen of uit kasstortingen. Borgstellingen en garanties dienen als garantie voor het nakomen van een verplichting door een klant. Het kredietrisico waarmee de afgifte van deze waarborgen gepaard gaat is in wezen gelijk aan het risico dat verbonden is aan het verstrekken van kredietfaciliteiten aan klanten. Deze borgstellingen en garanties kunnen worden afgegeven zonder dat er zekerheden worden verlangd. Hieronder volgt een overzicht van de notional amounts per 31 december van de kredietgerelateerde financiële instrumenten van Fortis die een risico buiten de balans met zich meebrengen: 2001 Uitstaande accepten Vaste verplichtingen tot kredietverstrekking Documentaire kredieten Borgstellingen en garanties

2000

1999

235,7

154,6

232,2

84.656,4

70.870,4

78.642,7

2.823,2

3.360,6

2.222,1

11.217,8

14.226,6

7.640,3

Lease-overeenkomsten Fortis heeft operationele lease-overeenkomsten afgesloten voor kantoorruimte, kantooruitrusting en voertuigen. De leasekosten die uit deze lease-overeenkomsten voortvloeiden, bedroegen voor de jaren 2001 en 2000 respectievelijk circa EUR 120,6 miljoen en EUR 79,5 miljoen. Het totaal uit hoofde van niet-opzegbare lease-overeenkomsten verschuldigde bedrag bedroeg per 31 december 2001 EUR 315,6 miljoen (2000: EUR 271,0 miljoen; 1999: EUR 144,6 miljoen). Hieronder volgen gegevens over de toekomstige verplichtingen uit hoofde van niet-opzegbare operationele lease-overeenkomsten: 2001 Lopend tot en met het jaar 2002

68,5

Lopend tot en met het jaar 2003

59,4


45,4


35,6


28,7

Na het jaar 2006

78,0

Totaal

46

315,6

Overige verplichtingen Per 31 december 2001 waren door Fortis activa met een waarde van EUR 69.690,2 miljoen tot zekerheid verstrekt (2000: EUR 51.026,3 miljoen; 1999: EUR 61.083,3 miljoen). Fortis heeft verschillende lopende en voorwaardelijke verplichtingen die niet blijken uit deze geconsolideerde jaarrekening. Hieronder volgen gegevens over de belangrijkste van deze verplichtingen: 2001

2000

846,8

1.024,3

294,7

72,1

232,8

235,9

345.365,7

340.430,7

241.886,5

284,1

327,3

89,9

Verplichtingen tot aankoop van effecten Verplichting tot het storten van aandelenkapitaal van deelnemingen Aan Fortis toevertrouwde effecten

1)

Overige

1)

1999

Bestaat voornamelijk uit de waarde van in bewaring genomen effecten voor beleggingsdoeleinden.

In veel gevallen hebben de partijen waarmee verzekeringscontracten worden afgesloten speciale rechten met betrekking tot de beleggingen, of een deel daarvan, die door de betreffende maatschappijen worden gedaan. Deze rechten vloeien voort uit juridische of contractuele bepalingen of bepalingen in de Statuten.

Voorwaardelijke verplichtingen Fortis is gedaagde met betrekking tot bepaalde vorderingen en processen die een gevolg zijn van de normale bedrijfsuitoefening. Het bestuur is van mening, na overleg met haar juridische adviseurs, dat de uiteindelijke uitkomst van deze zaken naar verwachting geen materieel negatief effect op de geconsolideerde financiële positie van Fortis zal hebben.

10

Risicobeheer

Kredietrisico Er is sprake van een concentratie van het kredietrisico wanneer een groep tegenpartijen waarvan de gezamenlijke “credit exposure” in verhouding tot de totale credit exposure van Fortis een relevante omvang heeft en dit risico op een gelijksoortige wijze wordt beïnvloed door economische veranderingen, veranderingen binnen de sector of geografische veranderingen. Hoewel de financiële instrumenten in de portefeuille van Fortis sterk zijn gespreid over verschillende sectoren, producten en geografische regio’s, ontstaat er een potentieel concentratierisico doordat er belangrijke transacties afgesloten worden met andere financiële instellingen, met name op het gebied van leningen (inclusief wederinkoop/-verkooptransacties van effecten), effectenhandel en derivatentransacties. Bovendien vertegenwoordigen obligaties die zijn uitgegeven door de Belgische, Nederlandse, Duitse, Spaanse, Italiaanse, Franse en Amerikaanse overheid een aanzienlijke credit exposure.

47

Geconsolideerd



De volgende effecten voor beleggingsdoeleinden vertegenwoordigden meer dan 10% van het eigen vermogen:

Overheid België Overheid Nederland Overheid Duitsland

2001

2000

1999

34.072,7

39.171,7

44.583,9

9.134,8

6.873,4

7.973,9

5.665,9

4.753,6

6.289,3

Overheid Spanje

10.108,2

3.962,5

3.379,1

Overheid Italië

12.366,9

5.648,2

4.555,6

Overheid Frankrijk

2.796,1

1.253,9

1.045,9

Overheid Verenigde Staten

3.285,2

2.705,0

2.196,1

Kredietrisico: Verzekeringsbedrijf

Binnen het verzekeringsbedrijf bestaat het kredietrisico voornamelijk uit het tegenpartijrisico met betrekking tot de beleggingsportefeuilles. Dit type risico wordt zo veel mogelijk beperkt door strenge kredietwaardigheidseisen te stellen aan beleggingen van Fortis in de overheids- en private sector. Dit gebeurt door beperking van het bedrag dat mag worden belegd in één en dezelfde onderneming en door de beleggingen te spreiden over geografische gebieden en verschillende bedrijfstakken. Een aanzienlijk deel van de verzekeringsportefeuille van Fortis in de Benelux is belegd in vastrentende waarden die direct of indirect worden gegarandeerd door een soevereine staat. De onderstaande tabellen geven een indicatie van de spreiding binnen de kredietportefeuilles van het verzekeringsbedrijf van Fortis. 2001

2000

1999

Kredietrisico m.b.t. de private sector Hypothecaire leningen, particulieren

9.754,0

8.138,4

5.023,2

Obligaties van ondernemingen

6.884,9

7.247,7

5.649,8

Overige

8.841,2

9.840,0

6.420,7

Totaal kredietrisico m.b.t. de private sector

25.480,1

25.226,1

17.093,7

Kredietrisico m.b.t. de overheid

19.118,3

17.617,7

15.681,7

Kredietrisico op banken

7.712,7

5.793,5

4.091,6

1)

52.311,1

48.637,3

36.867,0

Totaal kredietrisico 1)

Bestaat uit vastrentende waarden (beleggingen) en leningen aan kredietinstellingen en klanten. De waarderingsgrondslagen zijn dezelfde als die welke worden genoemd in paragraaf 4 “Grondslagen voor waardering en resultaatbepaling”.

Kredietrisico: Bankbedrijf

Binnen het bankbedrijf zijn de twee belangrijkste kredietrisico’s: het risico dat tegenpartijen niet aan hun verplichtingen kunnen voldoen en het landenrisico. De beheersing van het kredietrisico binnen het bankbedrijf is gebaseerd op de van oudsher toegepaste strenge controleprocedures ingevolge het – volledig onafhankelijke – kredietgoedkeuringsproces. Het kredietbeleid heeft hoofdzakelijk tot doel risico’s te spreiden over verschillende sectoren, landen en markten.

48

Kredietrisico: Bankbedrijf - Tegenpartijrisico De onderstaande tabellen geven een indicatie van de spreiding binnen de kredietportefeuilles van het bankbedrijf van Fortis. 2001

2000

1999

40.816,3

40.006,3

33.814,6

8.005,0

7.383,9

8.355,5

125.470,2

113.337,5

102.455,6 144.625,7

Kredietrisico m.b.t. de private sector Hypothecaire leningen, particulieren Obligaties van ondernemingen Overige

174.291,5

160.727,7

Kredietrisico m.b.t. de overheid

Totaal kredietrisico m.b.t. de private sector

73.399,8

57.582,8

60.720,9

Kredietrisico op banken

71.751,7

72.406,5

88.777,8

319.443,0

290.717,0

294.124,4

Totaal balansrisico Derivaten

1)

2)

Kredietgerelateerde instrumenten

3)

Totale risico buiten de balans

Totaal kredietrisico 1) 2) 3)

2.659,4

3.353,9

2.714,2

84.892,0

88.612,2

88.737,3

87.551,4

91.966,1

91.451,5

406.994,4

382.683,1

385.575,9

Bestaat uit vastrentende waarden (beleggingen) en leningen aan kredietinstellingen en klanten. De waarderingsgrondslagen zijn dezelfde als die welke worden genoemd in paragraaf 4 “Grondslagen voor waardering en resultaatbepaling”. Op basis van krediet equivalenten. Bestaat uit uitstaande accepten, vaste verplichtingen tot kredietverstrekking, documentaire kredieten, borgstellingen en garanties (fictieve bedragen).

2001

2000

Landbouw, bosbouw en visserij

1.440,7

1.261,9

Energie en water

4.461,0

4.162,5

Mijnbouw en mineralen

1.966,3

2.034,6

Chemie en kunststoffen

2.828,8

2.596,4

Metaalbewerking

2.458,1

2.362,0

Overige industrie

5.868,1

6.267,7

Bouw en werktuigbouw

2.928,9

3.061,9

Handel, hotels en catering

10.916,9

11.630,2

Transport en communicatie

4.930,7

6.356,5

Onroerend goed

8.593,9

7.431,2

Financiële dienstverlening en verzekeringen

29.744,6

30.443,6

Overige dienstverlening

23.625,4

17.203,8

Kredietverlening aan particulieren

46.593,9

48.080,9

Obligaties van ondernemingen Repo's aan klanten Niet-gerubriceerd Totaal

8.005,0

7.383,9

10.762,8

3.675,5

9.166,4

6.775,1

174.291,5

160.727,7

Er wordt speciale aandacht besteed aan het kredietrisico dat voortkomt uit activiteiten met betrekking tot derivaten, kapitaalmarkttransacties en transacties met financiële instellingen. Indien mogelijk worden deze risico’s beperkt door het afsluiten van compensatieovereenkomsten en het verlangen van onderpand ter dekking van verplichtingen van tegenpartijen. Fortis neemt deel aan diverse soorten transacties in derivaten, hetzij als verschaffer van risicobeheerdiensten voor haar klanten, hetzij om het balansrisico dat voortkomt uit de eigen activiteiten van de bank af te dekken of te verminderen.

49

Geconsolideerd



In onderstaande tabel wordt de gewogen credit exposure van de derivaten weergegeven, per 31 december. Het kredietrisico is gebaseerd op de notional amounts, vermenigvuldigd met een kredietrisicofactor die afhankelijk is van het risico van het instrument en de resterende looptijd. 2001

2000

1999

Rentecontracten

1.173,9

1.799,8

1.758,2

Valutacontracten

1.098,3

1.416,8

843,0

387,2

137,3

113,0

2.659,4

3.353,9

2.714,2

Overige contracten Totaal

Kredietrisico: Bankbedrijf - Landenrisico Fortis voert een landenrisicobeleid dat zich richt op een adequate beheersing van het landenrisico. Ook de toezichthoudende instelling bewaakt dit risico. Onder het landenrisico wordt verstaan het risico dat een buitenlandse overheid haar verplichtingen niet nakomt of belemmeringen in de weg stelt aan de overmaking van gelden van andere debiteuren in het desbetreffende land aan buitenlandse crediteuren dan wel dat een groot aantal debiteuren in een land niet aan zijn verplichtingen kan voldoen als gevolg van dezelfde oorzaak (bijv. oorlog, politieke of sociale onrust). Het landenrisico richt zich op uitzettingen op tegenpartijen die gevestigd zijn in het buitenland, met uitzondering van de landen behorende tot de Europese Unie, Australië, Canada, Japan, Nieuw-Zeeland, Noorwegen, Singapore, de Verenigde Staten en Zwitserland. De toezichthouder heeft richtlijnen uitgegeven omtrent de berekening van het landenrisico. Het risico wordt berekend door de uitzettingen te verminderen met de door de toezichthouder gedefinieerde vaste aftrekposten. De vaste aftrekposten bestaan met name uit elementen die door hun aard niet onderworpen zijn aan landenrisico’s (bijv. vorderingen met een looptijd korter dan 1 jaar), de voorziening voor oninbaarheid en de verkregen zekerheden. De toezichthouder stelt minimumeisen aan de voorziening voor landenrisico’s. Fortis treft een additionele voorziening, indien zij dit noodzakelijk acht.

50

Hieronder is een overzicht gegeven van het landenrisico van Fortis voor wat betreft het bankbedrijf naar regio, volgens de voorschriften van de toezichthouder, per 31 december. 2001

Latijns Amerika Azië

Bruto exposure

Aftrekposten

Voorziening landenrisico

Gemitigeerde exposure

1.858,6

1.639,0

54,1

165,5

840,9

760,8

27,0

53,1

Centraal en Oost-Europa

1.202,3

1.045,4

34,3

122,6

Midden Oosten en Afrika

3.106,8

2.900,3

126,9

79,6

Totaal

7.008,6

6.345,5

242,3

420,8

2000 Bruto exposure

Aftrekposten



2.030,5

1.749,5

129,1

151,9

753,6

661,9

56,7

35,0

Centraal en Oost-Europa

1.139,5

962,4

68,0

109,1

Midden Oosten en Afrika

3.130,4

2.994,0

53,5

82,9

Totaal

7.054,0

6.367,8

307,3

378,9

Latijns Amerika Azië

Hieronder wordt een vergelijkbaar overzicht gegeven waarbij de exposure is gerubriceerd naar risicoprofiel van de landen zoals gedefinieerd door de toezichthouder, per 31 december. 2001 Bruto exposure

Aftrekposten



Geen risico

472,8

317,3

Laag risico

1.678,6

1.605,5

5,9

155,5 67,2

Gemiddeld risico

1.141,2

965,0

40,4

135,8

Hoog risico

3.716,0

3.457,7

196,0

62,3

Totaal

7.008,6

6.345,5

242,3

420,8

2000 Bruto exposure

Aftrekposten


Gemitigeerde Exposure

Geen risico

389,2

291,2

48,2

49,8

Laag risico

3.872,1

3.471,0

142,6

258,5

Gemiddeld risico

669,3

632,6

11,0

25,7

Hoog risico

2.123,4

1.973,0

105,5

44,9

Totaal

7.054,0

6.367,8

307,3

378,9

Ondanks de toename van de uitstaande bedragen in 2001 is het gewogen kredietrisico volgens de richtlijnen van de toezichthouder met 4% afgenomen.

51

Geconsolideerd



Marktrisico Marktrisico: Verzekeringsbedrijf

Het marktrisico is het risico dat er een verlies ontstaat door ongunstige marktbewegingen, voortkomend uit het feit dat er wordt gehandeld of posities worden aangehouden in financiële instrumenten. Binnen het verzekeringsbedrijf heeft het marktrisico specifiek betrekking op de gevolgen van financiële veranderingen voor structurele posities. Fortis reduceert de potentiële negatieve gevolgen van marktfluctuaties door bij de keuze van beleggingen de verwachte uitkeringen aan polishouders zorgvuldig in overweging te nemen. Voor veel levensverzekeringsproducten met een spaarelement houdt dit in dat moet worden bepaald welke invloed veranderingen op de financiële markten hebben op de uitkeringen van polishouders. Het instrumentarium dat Fortis gebruikt om het marktrisico te bewaken omvat simulatiemodellen, scenario-analyses en stresstesting. De potentiële invloed van veranderingen in rentetarieven, aandelenkoersen en onroerend goed-prijzen op de solvabiliteit, winst en embedded value wordt regelmatig berekend. Fortis maakt gebruik van derivaten om het marktrisico te beperken. Fortis heeft voor de verzekeringsactiviteiten de gevoeligheid van het resultaat vóór belasting onderzocht voor parallelle verschuivingen in de rentestructuur met 100 basispunten naar boven of naar beneden. De gevoeligheidsanalyse geeft aan dat dit effect op het resultaat over 2001 verwaarloosbaar was. Wat betreft de gevoeligheid van de sector verzekeringen voor veranderingen in de prijzen van aandelen en onroerend goed laten de gevoeligheidsanalyses het volgende zien: als de koersen van de aandelen in de beleggingsportefeuille van de sector verzekeringen met 40% dalen, dan daalt het eigen vermogen van de sector met 43%; een daling van de onroerend goed-prijzen met 10% doet het eigen vermogen van de sector verzekeringen met 3% afnemen.

Marktrisico: Bankbedrijf

De voornaamste marktrisico’s waar het bankbedrijf van Fortis mee te maken heeft, zijn het rente-, het valuta- en het aandelenrisico. Deze risico’s kunnen worden onderverdeeld in risico’s die van invloed zijn op de structurele posities, risico’s uit hoofde van handelsactiviteiten (handelsrisico) en het liquiditeitsrisico. Marktrisico: Bankbedrijf - Structurele posities Het bankbedrijf staat via de niet-handelsportefeuille bloot aan het renterisico en het risico van een daling van de aandelenkoersen. Het voornaamste marktrisico heeft betrekking op potentiële veranderingen in de rentestand. Fortis bewaakt en beheerst dit risico met behulp van risico-indicatoren die zijn gebaseerd op waardeberekeningen en risico-indicatoren die zijn gebaseerd op winstberekeningen (“Earnings-at-Risk”). Tot de eerstgenoemde indicatoren behoren de basispuntgevoeligheid, de “Value-at-Risk” (VaR) en de duration van het eigen vermogen. De basispuntgevoeligheid wordt gebruikt om te berekenen hoe sterk de reële waarde van alle activa en passiva zal veranderen als elk punt op de renteswapcurve afzonderlijk met één basispunt wordt verhoogd of verlaagd. Het VaR-model voor de structurele positie van de bank wordt gebruikt voor het berekenen van de potentiële verandering van de reële waarde van de activa en passiva als gevolg van een wijziging in de rentetarieven, op basis van de historische volatiliteit van de rentetarieven, een “holdingperiod” van twee maanden en een betrouwbaarheidsinterval van 99%. De “duration” van het eigen vermogen is een algemene maatstaf voor het renterisico. De duration en reële waarde van alle producten wordt berekend op basis van de kasstroom (aflossing en rente). De duration van het eigen vermogen is

52

zodanig dat de duration van de som van de activa gelijk is aan de duration van de som van de passiva, inclusief het eigen vermogen. De op winstberekening gebaseerde risico-indicator (Earnings-at-Risk) simuleert het effect van een renteverandering op de toekomstige winst. Aan de hand van een basis-rentescenario en vier andere standaard rentescenario’s (evenwijdige verschuiving +100 bp, evenwijdige verschuiving -100 bp, steilere yield curve: kort -100 bp / lang +100 bp of een vlakkere yield curve: kort +100 bp / lang -100 bp) wordt het renteresultaat (inclusief volume-effecten) voor elk scenario voor de komende drie jaar berekend. De gevoeligheid van de winst voor veranderingen in de rentestand bestaat uit het verschil tussen het beste en het slechtste aldus berekende renteresultaat ten opzichte van het renteresultaat volgens het basisscenario. Kerncijfers voor de beoordeling van het marktrisico van de structurele positie binnen het bankbedrijf: 2001 Gemiddelde basispuntwaarde

2000

1999

16,2

16,0

16,5

VaR per 31 december

1.188

1.085

1.023

Hoogste VaR

1.188

1.205

n.b.

Laagste VaR

837

927

n.b.

Gemiddelde VaR

995

767

726

Gemiddelde duration eigen vermogen (in jaren)

8,5

9,2

10,8

Gemiddelde earnings-at-risk (in % in vergelijking met basisscenario)

6,1

5,4

7,2

Marktrisico: Bankbedrijf - Handelsactiviteiten Binnen het bankbedrijf worden de risico’s die voortkomen uit de handelsactiviteiten bewaakt met behulp van kwalitatieve controles en door intensief gebruik te maken van kwantitatieve modellen die zijn gebaseerd op gevoeligheids- en waarschijnlijkheidsanalyses. Er vinden dagelijks Value-at-Risk (VaR) rapportages plaats op basis van een aangepaste vorm van twee methodieken: het variantie / covariantiemodel en het historisch simulatiemodel. Voor de VaR-rapportage wordt uitgegaan van een holding period van 1 dag en een waarschijnlijkheid van 99%. Er worden dagelijks “back tests” uitgevoerd voor de gebruikte VaR-methodiek, aangevuld met “stresstests”. In onderstaande tabel is een overzicht opgenomen van ontwikkeling van enkele VaR-cijfers. Tevens is in het overzicht opgenomen de efficiency ratio (de verhouding tussen de ex-post volatiliteit en de ex-ante VaR). 2001

2000

1999

VaR per 31 december

12,0

19,0

15,7

Hoogste VaR

27,8

23,7

21,2

Laagste VaR

9,4

6,2

4,6

17,5

13,4

12,5

89

97

125

Gemiddelde VaR Efficiency ratio (in %)

53

Geconsolideerd



De VaR heeft zich de afgelopen drie jaar als volgt ontwikkeld (in miljoenen euro’s):

30,0

Value at Risk

25,0 20,0 15,0 10,0 5,0 0,0 01-01-99

31-12-99

31-12-00

31-12-01

Marktrisico: Bankbedrijf - Liquiditeit Gezien het belang van de kapitaalmarkten als potentiële financieringsbron, is het liquiditeitsrisico nauw verbonden met de solvabiliteit en met het vertrouwen dat de crediteuren hebben in het vermogen van Fortis om aan haar verplichtingen te voldoen. Fortis beheert het liquiditeitsrisico van het bankbedrijf op zodanige wijze dat ook onder ongunstige marktomstandigheden kan worden voldaan aan de vraag van klanten, aan aflossingsverplichtingen en aan kapitaalvereisten.

Aansprakelijkheidsrisico (Verzekeringsrisico) De actuariële afdelingen van Fortis beoordelen regelmatig de toereikendheid van de tarieven en de technische voorzieningen. Fortis sluit ook herverzekeringscontracten af om het verzekeringsrisico te verminderen, met name voor niet-leven verzekeringen. De selectie van herverzekeringsmaatschappijen vindt plaats op grond van criteria ten aanzien van solvabiliteit en betrouwbaarheid en, in mindere mate, de spreiding van risico’s over meerdere tegenpartijen. Onlangs is Fortis Reinsurance opgericht met als doel de uitgaande herverzekering te coördineren, zodat de voordelen van spreiding over bedrijfstakken en geografische regio’s op het niveau van de gehele groep gerealiseerd kunnen worden.

Operationeel risico Fortis bewaakt het operationele risico van het bankbedrijf grotendeels op het niveau van de dochterondernemingen, door middel van methodieken, regelgeving en aanbevelingen. Daarnaast ziet Fortis Audit Services toe op het adequate functioneren van deze interne beheersingsmaatregelen. De verschillende businesses zijn verantwoordelijk voor de bewaking van hun eigen operationele risico’s. De afdeling Central Risk Management van Fortis zorgt ervoor dat de verschillende bedrijven het operationele risico op uniforme wijze beheersen en is verantwoordelijk voor het beheersen van operationele risico’s die zich uitstrekken tot meerdere bedrijven. De juridische afdelingen van Fortis zijn gedecentraliseerd en houden zich bezig met het beoordelen van contracten en het volgen van ontwikkelingen op het gebied van wet- en regelgeving. Fortis heeft strenge procedures geïmplementeerd om ervoor te zorgen dat alle routinetransacties op de juiste wijze worden goedgekeurd en dat nieuwe of ongebruikelijke transacties ter beoordeling worden voorgelegd aan de juridische adviseurs van Fortis.

54

Teneinde de risico’s te beheersen die verband houden met de naleving van de van toepassing zijnde wet- en regelgeving hebben alle Fortis-onderdelen een compliancefunctie. Jaarlijks wordt er een geconsolideerde compliancerapportage opgesteld en besproken met het Audit Committee.

11

Beleggingen en vermogen onder beheer

Beleggingen In het onderstaande overzicht worden de boekwaarde, de reële waarde van beleggingen en de beleggingsopbrengsten als percentage van de gemiddelde boekwaarde op kwartaalbasis getoond. Het verschil tussen de boekwaarde en de reële waarde van de obligaties is grotendeels toe te schrijven aan het verschil tussen de rentestand op het moment van aankoop en de rentestand per de balansdatum. Dergelijke renteverschillen zijn ook van invloed op de technische verzekeringsverplichtingen waaraan deze beleggingen verbonden zijn. In verband met lopende verplichtingen van winstdelingsregelingen, zullen niet-gerealiseerde vermogensresultaten van het verzekeringsbedrijf slechts in beperkte mate voor rekening van de aandeelhouders komen.

Terreinen en gebouwen

Boek-

Reële

waarde

waarde

2001

2000

1999

2001

2000

1999

5.840,2

5.678,5

5.192,3

5.840,2

5.678,5

5.192,3

Aandelen

14.166,9

16.077,9

13.109,3

14.166,9

16.077,9

13.109,3

Obligaties

125.871,3

108.824,9

102.147,9

127.612,9

110.327,9

102.721,6

1.797,9

3.621,7

6.932,5

1.841,7

3.622,0

7.208,2

147.676,3

134.203,0

127.382,0

149.461,7

135.706,3

128.231,4

Overige beleggingen Totaal

Beleggingsopbrengst als % van beleggingen


2001

2000

1999

10,1

10,5

8,5

Aandelen

- 10,6

0,8

15,8

Obligaties

5,8

6,4

6,1

Overige beleggingen

4,4

1,6

3,1

Totaal

4,2

5,8

7,0

Obligaties worden op de balans gewaardeerd tegen de amortisatiewaarde. Gerealiseerde winsten op obligaties zijn belastbaar. Aandelen en terreinen en gebouwen worden gewaardeerd tegen de reële waarde en herwaarderingen worden verantwoord in het eigen vermogen, met inachtneming van fiscale consequenties. Belasting is in principe verschuldigd wanneer de uitgestelde vermogenswinst op terreinen en gebouwen wordt gerealiseerd. De ongerealiseerde vermogenswinst op terreinen en gebouwen bedroeg voor het banken verzekeringsbedrijf EUR 983 miljoen (2000: EUR 561 miljoen; 1999: EUR 468 miljoen). De ongerealiseerde vermogenswinst op aandelen bedroeg EUR 1.473 miljoen (2000: EUR 3.977 miljoen; 1999: EUR 4.972 miljoen). In bepaalde gevallen is de vermogenswinst vrijgesteld van belastingen op het moment van realisatie. De aandelenportefeuille bestaat vrijwel geheel uit beursgenoteerde aandelen.

55

Geconsolideerd



De obligatieportefeuille bestaat grotendeels uit leningen aan overheidsinstellingen, openbare lichamen en banken en is derhalve goed verhandelbaar. De overige beleggingen bestaan voornamelijk uit schatkistpapier en participaties in beleggingspools.

Opbrengst beleggingen Onderstaand is een overzicht opgenomen van de opbrengst beleggingen inclusief de niet operationele elementen: 2001 Terreinen en gebouwen

Aandelen

Obligaties

430,8

411,2

22,0

537,0

Herwaarderingen

124,5

- 2.484,7

Totaal

577,3

- 1.536,5

Bruto beleggingsopbrengst Gerealiseerde waardeverschillen

Overige

Totaal

6.389,0

146,0

7.377,0

323,0

- 28,0

854,0 - 2.360,2

6.712,0

118,0

5.870,8

2000 Terreinen en gebouwen

Bruto beleggingsopbrengst

Aandelen

Obligaties

Overige

Totaal

401,4

369,0

6.428,2

79,0

7.277,6

Gerealiseerde waardeverschillen

90,5

776,9

207,0

7,3

1.081,7

Herwaarderingen

64,5

- 1.034,0

556,4

111,9

Totaal

- 969,5 6.635,2

86,3

7.389,8

1999 Terreinen en gebouwen

Aandelen

Obligaties

409,5

370,5

5.979,2

85,6

6.844,8

6,5

790,6

244,6

52,4

1.094,1

6.223,8

138,0

8.646,4

2001

2000

1999

Verzekeringsbedrijf

50.487,3

49.649,8

41.618,0

Bankbedrijf

96.866,9

84.098,8

85.426,5

147.676,3

134.203,0

127.382,0

23.567,4

22.012,7

16.210,0

Voor klanten beheerd vermogen

144.862,7

157.630,3

134.614,4

Totaal beheerd vermogen

316.106,4

313.846,0

278.206,4

Bruto beleggingsopbrengst Gerealiseerde waardeverschillen Herwaarderingen Totaal

7,9

699,6

423,9

1.860,7

Overige

Totaal

707,5

Vermogen onder beheer naar herkomst

Totaal beleggingen voor eigen rekening

1)

Beleggingen voor rekening van polishouders

1)

56

In dit bedrag zijn tevens begrepen de eliminaties en beleggingen die noch aan het verzekeringsbedrijf noch aan het bankbedrijf kunnen worden toegerekend.

Vermogen onder beheer naar type belegging 2001 Particulieren

Institutionele klanten

Fondsen

Totaal

33.516,8

14.431,4

19.043,9

66.992,1

3,7

326,2

30,9

360,8

Vastrentende waarden

26.700,4

18.970,4

31.839,0

77.509,8

Totaal

60.220,9

33.728,0

50.913,8

144.862,7

Aandelen Terreinen en gebouwen

2000 Particulieren


Fondsen

Totaal

45.182,5

11.159,6

22.499,7

78.841,8

2,0

319,6

50,4

372,0


21.633,0

22.957,5

33.826,0

78.416,5

Totaal

66.817,5

34.436,7

56.376,1

157.630,3


1999 Particulieren


Fondsen

Totaal

43.510,9

10.560,7

21.182,5

75.254,1

3,5

494,3

50,4

548,2


15.136,2

15.111,7

28.564,2

58.812,1

Totaal

58.650,6

26.166,7

49.797,1

134.614,4


57

Geconsolideerd



Vermogen onder beheer naar beleggingsregio 2001 Particulieren

België


Fondsen

Totaal

7.519,3

2.379,2

10.564,7

20.463,2

Nederland

24.773,0

7.146,8

9.951,0

41.870,8

Luxemburg

4.642,3

1.394,8

7.791,2

13.828,3

36.934,6

10.920,8

28.306,9

76.162,3

Benelux Verenigde Staten

1.918,5

10.711,5

1.654,3

14.284,3

Rest van de wereld

21.367,8

12.095,7

20.952,6

54.416,1

Totaal

60.220,9

33.728,0

50.913,8

144.862,7

2000 Particulieren

België


Fondsen

Totaal

3.603,2

9.782,4

22.633,4

36.019,0

Nederland

29.666,2

5.463,1

2.438,9

37.568,2

Luxemburg

7.071,3

562,7

294,0

7.928,0

40.340,7

15.808,2

25.366,3

81.515,2


4.590,3

8.910,0

9.312,9

22.813,2

Rest van de wereld

21.886,5

9.718,5

21.696,9

53.301,9

Totaal

66.817,5

34.436,7

56.376,1

157.630,3

1999 Particulieren


Fondsen

Totaal

4.529,2

2.746,5

6.884,2

14.159,9

Nederland

24.950,8

4.755,8

9.048,4

38.755,0

Luxemburg

6.792,5

2.573,3

7.151,6

16.517,4

36.272,5

10.075,6

23.084,2

69.432,3

België


4.689,4

7.173,2

7.768,0

19.630,6

Rest van de wereld

17.688,7

8.917,9

18.944,9

45.551,5

Totaal

58.650,6

26.166,7

49.797,1

134.614,4

58

Wijzigingen met betrekking tot vermogen onder beheer Institutionele

Stand per 31 december 1999

Particulieren

klanten

Fondsen

Totaal

58.650,6

26.166,7

49.797,1

134.614,4 16.150,4

Netto instroom

6.120,9

3.155,3

6.874,2

Waardeverschillen

- 354,0

1.697,7

- 2.126,3

- 782,6

Aan- en verkopen groepsmaatschappijen

2.400,0

3.417,0

1.831,1

7.648,1

66.817,5

34.436,7

56.376,1

157.630,3

Stand per 31 december 2000 Netto instroom Waardeverschillen

297,5

1.328,9

1.832,2

3.458,6

- 6.894,1

- 2.037,6

- 3.891,7

- 12.823,4

- 3.402,8

- 3.402,8

50.913,8

144.862,7

Aan- en verkopen groepsmaatschappijen Stand per 31 december 2001

12

60.220,9

33.728,0

Pensioenregelingen

Regelingen op basis van vaste toezeggingen Fortis financiert een aantal pensioenregelingen op basis van vaste toezeggingen waar vrijwel alle medewerkers onder vallen. De pensioenuitkeringen zijn gebaseerd op onder meer het aantal dienstjaren en het salarisniveau. Bij de bepaling van de pensioenverplichting wordt rekening gehouden met sterftecijfers, personeelsmutatie en de verwachte salarisontwikkeling, met inachtneming van de voor elk land of elk bedrijf geldende specifieke economische omstandigheden. Er worden discontopercentages vastgesteld op basis van het rendement (op de waarderingsdatum) op obligaties die zijn uitgegeven door “blue-chip” ondernemingen (of door de overheid, indien er geen representatieve markt is). De kosten kunnen als volgt worden geanalyseerd: 2001

2000

Pensioenkosten van het jaar

199,8

161,0

Rentelasten

297,2

233,6

- 300,2

- 258,0

196,8

136,6

2001

2000

Discontopercentage

5,40 – 7,75

5,40 – 7,75

Verwacht rendement op pensioenplanbeleggingen

5,40 – 9,00

5,40 – 9,00

Procentuele toename van salarissen

1,50 – 5,50

1,50 – 5,50

Verwacht rendement op pensioenplanbeleggingen Netto periodieke pensioenkosten

De toegepaste parameters zijn in onderstaande tabel weergegeven.

59

Geconsolideerd



In onderstaande tabel worden de pensioenverplichtingen en de reële waarde van de pensioenplanbeleggingen weergegeven. Het nettobedrag is in de balans opgenomen onder de overige activa of de overige passiva. 2001

2000

Pensioenverplichting per 1 januari

5.256,2

4.642,6

Aankopen van groepsmaatschappijen

67,3

344,4

Pensioenkosten van het jaar

199,8

161,0

Rentelasten

297,2

233,6

Wijzigingen m.b.t. het pensioenplan

160,7

23,3

Bijdrage deelnemers pensioenplan

8,2

8,7

174,5

88,6

- 4,2

- 0,6

Betaalde uitkeringen

- 273,2

- 245,4

Pensioenverplichtingen per 31 december

5.886,5

5.256,2

Reële waarde van pensioenplanbeleggingen per 1 januari

5.046,6

4.714,1

130,5

185,3

36,9

262,2

404,5

121,7

8,2

8,7

Actuariële winsten en verliezen Valutakoersverschillen

Gerealiseerd rendement op pensioenplanbeleggingen Aankopen van groepsmaatschappijen Werkgeversbijdragen Bijdragen deelnemers pensioenplan Valutakoersverschillen

- 4,4

Betaalde uitkeringen

- 273,2

- 245,4

Reële waarde van pensioenplanbeleggingen per 31 december

5.349,1

5.046,6

De pensioenplanbeleggingen bestonden hoofdzakelijk uit vastrentende effecten en beleggingscontracten die zijn afgesloten met verzekeringsmaatschappijen.

Kapitaaldekking

2001

2000

- 537,2

- 209,6

Niet in aanmerking genomen netto actuarieel verlies

379,7

38,4

Uitgestelde pensioenkosten voorgaande jaren

116,5

35,3

Uitgestelde invoeringskosten

19,1

3,0

Uitgestelde overige posten

28,0

- 2,8

6,1

- 135,7

Vooruitbetaalde pensioenkosten Als volgt in aanmerking genomen: Vooruitbetaalde pensioenkosten (onder overige activa) Te betalen pensioenkosten (onder overige passiva)

644,1

538,4

- 638,0

- 674,1

6,1

- 135,7

De totale pensioenuitkeringsverplichting en de totale reële waarde van de beleggingen met betrekking tot contracten met een fundingoverschot bedroegen per 31 december 2001 respectievelijk EUR 1.515,8 miljoen en EUR 2.161,0 miljoen (2000: EUR 1.082,4 miljoen respectievelijk EUR 1.729,7 miljoen). De totale pensioenuitkeringsverplichting en totale reële waarde van de beleggingen met betrekking tot contracten met een fundingtekort bedroegen per 31 december 2001 respectievelijk EUR 4.370,7 miljoen en EUR 3.188,2 miljoen (2000: EUR 4.173,7 miljoen respectievelijk EUR 3.316,8 miljoen).

60

Regelingen op basis van beschikbaar-premiestelsel (defined contribution plans) Fortis financiert wereldwijd een aantal pensioenregelingen op basis van het beschikbaar-premiestelsel. Medewerkers kunnen meebetalen aan de regeling op basis van een percentage van hun salaris, met inachtneming van de beperkingen die hieraan gesteld worden door de lokale belastingwetgeving. De totale bijdragen voor pensioenregelingen op basis van het beschikbaar-premiestelsel bedroegen in 2001 EUR 51,2 miljoen (2000: EUR 70,8 miljoen; 1999: EUR 16,0 miljoen).

13

Personeelsoptieplannen

Als extra stimulans voor haar medewerkers heeft Fortis de afgelopen jaren een aantal optieplannen op Fortis-aandelen aan haar personeel aangeboden. Vóór 1999 werden de plannen in hoofdzaak aangeboden aan het senior management en aan medewerkers in Nederland. In 1999 en 2000 zijn de plannen uitgebreid en aangeboden aan Fortis-medewerkers in België, Nederland, Luxemburg, het Verenigd Koninkrijk, Spanje en Frankrijk. In 2001 zijn, behalve aan het Executive Committee en het senior management, geen opties aan de medewerkers aangeboden. Vastgesteld is namelijk dat het effect van de plannen uit het verleden op de winst per aandeel te groot was in relatie tot het beoogde effect, het binden van medewerkers. Een optieregeling voor een grote groep medewerkers was daardoor niet langer gerechtvaardigd. De optieplannen maken geen deel uit van de arbeidsvoorwaarden en worden jaarlijks door het bestuur heroverwogen. Als gevolg van verschillen tussen de fiscale regimes in de diverse landen, bestaan er per land verschillen ten aanzien van de looptijd en uitoefenprijs van de opties. Het optieplan 2001 aangeboden aan het senior management op 19 april 2001 omvatte 344.750 opties. De uitoefenprijs van de opties bedraagt EUR 37,57. Dit is gelijk aan de slotkoers van de Fortis-aandelen op de effectenbeurs Euronext op 18 april 2001 vermeerderd met 28%. Deze opties hebben een looptijd van vijf tot zeven jaar en mogen de eerste drie jaar niet worden uitgeoefend. Een overzicht van de uitstaande opties die zijn toegekend aan de leden van de Raad van Bestuur en het Executive Committee is opgenomen in paragraaf 18 “Vergoeding van de bestuurders”. Opties aangeboden in

Uitoefenperiode Aantal toegekende opties Gemiddelde uitoefenprijs

2001

2000

1999

1996

2005-2007

2004-2009

2003

2002-2007

2001

344.750

10.555.700

18.665.150

5.188.100

4.742.050

89.500

37,57

35,21

30,41

27,57

19,86

11,46

1.595.400

3.443.650

57.500

170.000

103.680

32.000

Uitgeoefend in 2001 Vervallen in 2001 344.750

Op nieuwe Fortis-aandelen Op bestaande Fortis-aandelen

1997

2006-2008

Uitgeoefend vóór 2001

Uitstaand per 31 december 2001

1998

344.750

650

28.000

600

13.000

10.555.050

18.637.150

3.422.100

1.181.720

10.198.100

18.600.627

3.422.100

226.620

356.950

36.523

955.100

Voor het senior management in de Verenigde Staten is er een afzonderlijk optieplan, dat is gebaseerd op preferente aandelen Fortis, Inc. De opties kunnen de eerste drie jaar niet uitgeoefend worden en hebben een looptijd van tien jaar. De waarde van de preferente aandelen Fortis, Inc. is rechtstreeks gekoppeld aan de beurswaarde van Fortis. Het totale aantal opties dat in 2001 werd toegekend bedroeg 75.900 (2000: 55.750). Het totale aantal uitstaande opties per 31 december 2001 was 314.250 (2000: 239.501), waarvan er 279.842 (2000: 209.060) nog niet kunnen worden uitgeoefend. Om de kosten van dit plan te dekken is er een schuld opgenomen van EUR 0,8 miljoen (2000: EUR 2,1 miljoen).

61

Geconsolideerd



In verband met de acquisitie van ASR Verzekeringsgroep (“ASR”) zijn de lopende personeelsoptieplannen op aandelen ASR met ingang van 15 januari 2001 omgezet in personeelsoptieplannen op Fortis-aandelen. In de onderstaande tabel wordt een overzicht gegeven van het aantal aandelenopties Fortis op basis van het verloop van het aantal opties vanaf het moment van de acquisitie van ASR. Opties aangeboden in

Uitoefenperiode Aantal opties op moment van acquisitie ASR Uitoefenprijs

2000

1999

1998

1997

2003-2005

2002-2004

2001-2003

2000-2002

265.779

403.950

90.047

17.375

17,47

19,26

25,33

15,33

3.885

1.243

86.162

16.132

Uitgeoefend in 2001 Uitstaand per 31 december 2001

265.779

403.950

ASR heeft tevens aan een aantal van haar medewerkers zogenaamde “Stock Appreciations Rights” (SAR's) toegekend met betrekking tot aandelen ASR. Houders van SAR’s zijn gerechtigd tot een contante betaling die gelijk is aan het verschil tussen de uitoefenprijs en de actuele prijs van de aandelen ASR op het moment dat de SAR wordt uitgeoefend. Met ingang van 15 januari 2001 is de onderliggende waarde omgezet in een Fortis-aandeel. Hieronder wordt een overzicht gegeven van het verloop van het aantal SAR’s sinds de acquisitie van ASR. SAR's aangeboden in

Uitoefenbaar vanaf Aantal SAR's op moment van acquisitie ASR Uitoefenprijs

2000

1999

2003-2005

2002-2004

1.279.783

1.035.626

17,47

19,26

1.279.783

1.035.626

Uitgeoefend in 2001 Uitstaand per 31 december 2001

Per 31 december 2001 heeft ASR Verzekeringsgroep 3.087.432 Fortis-aandelen in bezit als dekking voor de optie- en SAR-plannen.

62

14

Winstbelasting

In het resultaat vóór belasting zijn baten begrepen waarover door groepsmaatschappijen geen belasting is verschuldigd. Bovendien zijn in vele landen waarin Fortis werkzaam is bijzondere belastingregelingen van kracht. 2001

2000

1999

- 1.048,9

- 1.044,4

- 892,9

131,0

- 105,1

- 917,9

- 1.149,5

- 892,9

214,8

65,3

- 118,7

- 703,1

- 1.084,2

- 1.011,6

België

- 366,6

- 284,5

- 329,9

Nederland

- 157,4

- 133,0

- 432,2

Overige, inclusief sector algemeen

- 448,0

- 375,9

- 208,3

Totale winstbelasting over het jaar

- 972,0

- 793,4

- 970,4

- 108,2

- 296,1

104,2

60,0

- 72,6

14,5

102,3

12,6

- 41,2

54,1

- 356,1

77,5

- 917,9

- 1.149,5

- 892,9

Belastingen op operationeel resultaat Belastingen op niet operationele elementen Totaal belastingen op resultaat Belastingen verantwoord in het eigen vermogen Totaal belastingen Over het jaar:

Uitgesteld: België Nederland Overige, inclusief sector algemeen Totaal uitgestelde winstbelasting

Belastingen op resultaat

De hoogte van de verwachte winstbelasting is bepaald door het resultaat voor belastingen te relateren aan het gewogen gemiddelde nominale belastingtarief. De verschillen tussen de verwachte belastingen en de werkelijke belastingen zijn als volgt opgebouwd: 2001

2000

1999

3.493,4

3.617,3

3.039,1

199,8

517,5

353,0

3.693,2

4.134,8

3.392,1

38,4

39,7

38,0

- 1.416,6

- 1.641,3

- 1.289,0

- Belastingvrije winst

212,3

218,9

450,9

- Niet-aftrekbare kosten

- 35,4

- 50,8

- 103,8

17,4

45,5

51,1

304,4

278,2

- 2,1

- 917,9

- 1.149,5

- 892,9

Operationeel resultaat vóór belastingen Niet operationele elementen Totaal resultaat vóór belasting Wettelijk tarief voor het boekjaar geldend (in %)

Verwachte belastingen

1)

Toename/vermindering resulterend uit:

- Tariefverschil andere landen - Overige Belastingen op resultaat 1)

Gewogen gemiddelde nominale belastingtarief.

63

Geconsolideerd



Per 31 december 2001 waren de latente belastingvorderingen en -verplichtingen als volgt samengesteld: 2001

2000

1999

566,7

452,5

665,1

Actieve belastinglatenties: Voorzieningen Technische voorzieningen verzekeringsbedrijf

1.507,9

1.562,9

1.344,9

Uitgestelde winsten op vastrentende beleggingen

204,2

98,0

85,4

Pensioenen en andere uitkeringen na uitdiensttreding

178,5

105,0

35,4

Fiscaal compensabel netto operationeel verlies

148,3

161,4

204,7

Overige

455,8

303,1

347,7

3.061,4

2.682,9

2.683,2

1.176,4

734,3

724,4

105,6

584,8

464,5

Totaal actieve belastinglatenties

Latente belastingverplichtingen: Terreinen en gebouwen Waardering van aandelen, venture capital en obligaties en andere vastrentende waarden Waardering van de handelsportefeuille

0,2

1,9


802,5

915,9

345,7

Pensioenen en andere uitkeringen na uitdiensttreding

251,3

85,9

128,2

29,5

35,9

56,4

Belastingvrije reserves

223,3

223,3

226,1

Overige

598,6

762,3

630,8

Latente belastingverplichtingen

3.187,4

3.344,3

2.576,1

Netto belastinglatentie

- 126,0

- 661,4

107,1

Overlopende activa

De latente belastingvorderingen en –verplichtingen worden gerubriceerd per fiscale eenheid en zijn als volgt in de balans opgenomen: 2001

2000

1999

Actieve belastinglatentie onder overige activa

2.335,4

2.483,4

409,4

Latente belastingverplichtingen onder overige passiva

2.461,4

3.144,8

302,3

- 126,0

- 661,4

107,1

64

15

Winst per aandeel

In de volgende tabel wordt weergegeven welke aantallen en bedragen zijn gebruikt bij de berekening van de winst per aandeel (“WPA”): 2001

2000

1999

2.267,4

2.355,2

1.963,2

330,8

412,4

353,0

2.598,2

2.767,6

2.316,2

41,7

41,9

38,0

2.639,9

2.809,5

2.354,2

1.293.282

1.214.964

1.147.199

728

2.086

3.440

81

96

2.077

40.283

42.037

36.602

1.334.374

1.259.183

1.189.318

Operationeel resultaat na belastingen

1,75

1,94

1,71


0,26

0,34

0,31

Nettowinst

2,01

2,28

2,02

Operationeel resultaat na belastingen

1,73

1,90

1,68


0,25

0,33

0,30

Nettowinst

1,98

2,23

1,98

Operationeel resultaat na belastingen Niet operationele elementen na belastingen Winst ter beschikking van de gewone aandeelhouders als WPA Bespaarde interest converteerbare effecten Winst in verband met de berekening WPA na volledige conversie Gewogen gemiddeld uitstaande gewone aandelen in aanmerking genomen bij berekening WPA (in duizenden) Verwaterende invloed van effecten: Opties Warrants Converteerbare effecten Gecorrigeerde gewogen gemiddeld uitstaande gewone aandelen in verband met berekening WPA na volledige conversie (in duizenden)

Winst per aandeel:

Winst per aandeel na volledige conversie:

Gedurende 2001 werden opties op een gewogen gemiddelde van 3.258.799 (2000: 431.482; 1999: 109.616) aandelen en met een gewogen gemiddelde uitoefenprijs van EUR 35,09 (2000: EUR 39,--; 1999: EUR 37,29) per aandeel buiten beschouwing gelaten bij de berekening van de winst per aandeel na volledige conversie, omdat de uitoefenprijs van de opties hoger was dan de gemiddelde beurskoers van de gewone aandelen.

65

Geconsolideerd



16


De volgende tabel geeft een overzicht van de niet operationele elementen na belastingen: 2001

2000

1999

353,0


199,8

517,5

Belasting op niet operationele elementen

131,0

- 105,1


330,8

412,4

263,6

149,3

353,0

Niet operationele meerwaarden: - Suez (Verzekeringsbedrijf) - Fortis Financial Group (Verzekeringsbedrijf)

35,9

- Australia (Verzekeringsbedrijf)

45,9

- Kempen & Co. (Verzekeringsbedrijf)

80,0

- Liffe seats (Bankbedrijf)

11,0

- SES Global (Bankbedrijf)

74,6

- Euronext (Bankbedrijf)

99,3

- Nationale Investeringsbank (Verzekeringsbedrijf)

98,0

- Tractebel (Verzekeringsbedrijf)

255,0

Vrijval millenniumvoorzieningen: - Verzekeringsbedrijf

69,6

- Bankbedrijf

94,2

Reorganisatievoorzieningen: - Verzekeringsbedrijf - Bankbedrijf

- 57,4 - 151,3

- Algemeen

- 3,0

Wijziging belastingtarief Luxemburg

31,5


17

330,8

412,4

353,0

Invloed van valutakoersverschillen

Fluctuaties in wisselkoersen hadden gevolgen voor het operationeel resultaat vóór belastingen en voor het eigen vermogen. Het operationeel resultaat vóór belastingen daalde met 3,4% (2000: stijging 19,0%); na aanpassing voor valutakoersverschillen bedroeg deze daling 3,7% (2000: stijging 17,0%). Het eigen vermogen nam af met 8,9% (2000: stijging 12,5%), van EUR 15.196,8 miljoen tot EUR 13.844,5 miljoen (2000: van EUR 13.507,9 tot EUR 15.196,8). Na aanpassing voor valutakoersverschillen bedroeg deze daling 9,4% (2000: stijging 11,8%).

66

18

Vergoeding aan de bestuurders

Het Compensation & Nominating Committee Het Compensation & Nominating Committee dient het Bestuur van advies met betrekking tot de algehele filosofie en het beleid ten aanzien van de vergoeding aan leden van de Raad van Bestuur en het Executive Committee en wordt voorgezeten door de CEO, die lid is van de Raad van Bestuur. Dit comité bepaalt tevens het algehele beloningsbeleid en referentiekader voor de vergoeding die wordt verstrekt op andere niveaus binnen het senior management van Fortis. Meer specifiek stelt het comité een gedetailleerd kader vast voor de vergoeding aan leden van het Executive Committee - de CEO, plaatsvervangend CEO en zes andere leden - en bepaalt het comité, uit naam van het Bestuur, de specifieke vergoedingsregeling voor ieder individueel bestuurslid, waaronder het basissalaris, de jaarlijks toe te kennen variabele beloningselementen op korte en lange termijn, pensioenrechten en andere uitkeringen. Het Compensation & Nominating Committee heeft zeven leden: zes onafhankelijke non-executive bestuursleden en de CEO. Het Committee is in 2001 vier maal bijeen gekomen.

De algemene beloningsfilosofie van Fortis De vergoeding aan de leden van het Executive Committee van Fortis is gebaseerd op de volgende leidende beginselen: -

De totale beloning wordt vastgesteld op een zodanig niveau dat Fortis in de toekomst in staat zal blijven hoogwaardig en veelbelovend getalenteerd topmanagement aan te trekken, te motiveren en blijvend aan de onderneming te binden en zich op de internationale markt kan meten met haar concurrenten.

-

De totale potentiële beloning wordt verdiend door het behalen van ambitieuze prestatiedoelen die zijn gebaseerd op maatstaven die een afspiegeling vormen van het belang van de aandeelhouders op korte, middellange en lange termijn.

-

De variabele beloningsplannen voor bestuurders zijn gericht op zowel het stimuleren van een sterk resultaatgerichte cultuur, die volledig aansluit bij de ondernemingsstrategie van Fortis, als het stimuleren, erkennen en belonen van niet alleen sterke individuele bijdragen maar ook uitstekende teamprestaties en dus collectief succes.

-

Het totale beloningspakket moet eenvoudig en transparant zijn qua opzet en structuur en de onderneming in staat stellen bepaalde prestatie-elementen specifiek en afzonderlijk te belonen.

-

De algehele filosofie, het beleid en de leidende beginselen met betrekking tot beloning bieden een consistent en gedegen kader voor de aanbevelingen die het Compensation & Nominating Committee doet ten aanzien van de vergoedingen aan bestuurders. Bij de implementatie van het algehele vergoedingsbeleid voor de leden van het Executive Committee houdt het Compensation & Nominating Committee rekening met de interne en externe realiteit.

Zowel de structuur als het niveau van de vergoedingen die worden verstrekt aan deze groep topbestuurders wordt jaarlijks beoordeeld. De concurrentiepositie van Fortis wordt regelmatig beoordeeld door en besproken met een vooraanstaande internationale consultancyfirma die is gespecialiseerd in beloningsstructuren, waarbij ook wordt gekeken naar het beloningsbeleid van andere grote Europese multinationals in de financiële sector en andere bedrijfstakken.

67

Geconsolideerd



Vergoedingsbeleid voor leden van het Executive Committee Het Compensation & Nominating Committee streeft ernaar om, mede op basis van het advies van externe experts, op het niveau van het Executive Committee een pakket aan te bieden bestaande uit salaris, variabele beloningselementen en andere vergoedingen dat: -

concurrerend is in vergelijking met andere grote in Europa gevestigde internationale banken verzekeringsgroepen met wereldwijde activiteiten;

-

het concept van “geïntegreerde” totale directe vergoeding weerspiegelt en waarbinnen de drie belangrijkste elementen van het vergoedingenpakket bijeen worden gebracht, namelijk basissalaris, jaarlijkse variabele beloningselementen op korte termijn (prestatiegerelateerde bonus) en beloningselementen op lange termijn;

-

dient als globale richtlijn voor de vaststelling van de structuur en het niveau van de beloning op andere niveaus van het senior management binnen Fortis.

Bij het kalibreren van de verschillende beloningselementen wordt ernaar gestreefd om ervoor te zorgen dat het nagestreefde totale beloningsniveau bij goed presteren door de individuele bestuurders en de Fortis-groep duidelijk vergelijkbaar is met de beloning die wordt geboden door andere vooraanstaande multinationals. De samenstelling van het totale vergoedingenpakket heeft in de afgelopen drie jaar een sterke verandering ondergaan, waarbij de variabele, prestatiegerelateerde beloningselementen het grootste deel van het totale beloningspakket van de bestuurders zijn gaan uitmaken. Dit houdt in dat de totale “pay-at-risk” in de vorm van de potentieel uit te keren variabele beloningselementen op korte en lange termijn tenminste 60% van de totale beloning van deze bestuurders vertegenwoordigt.

Basissalaris Er wordt naar gestreefd het niveau van het basissalaris van de bestuurders af te stemmen op de verantwoordelijkheden die hun functie met zich mee brengt en op hun specifieke vaardigheden. Deze salarisniveaus worden vastgesteld in overeenstemming met de in de markt geldende beloningsniveaus voor vergelijkbare functies en worden jaarlijks opnieuw beoordeeld. Hiertoe worden formele marktgegevens opgevraagd bij externe adviseurs. Het niveau van de basissalarissen is sinds 1999 ongewijzigd gebleven.

Jaarlijkse variabele beloning voor bestuurders Naast hun basissalaris komen leden van het Executive Committee in aanmerking voor een variabele beloning. Het variabele beloningsplan heeft vooral tot doel sterke individuele prestaties en een goede performance als leider, of als lid, van het Executive Committee te stimuleren, erkennen en belonen en daarnaast te waarborgen dat bij een succesvolle performance van het bedrijf, de business unit en de individuele bestuurder een concurrerende totale contante beloning wordt geboden. De hoogte van de uit te keren variabele beloning wordt rechtstreeks bepaald door de mate waarin wordt voldaan aan een verzameling vooraf vastgestelde kwalitatieve en kwantitatieve prestatiemaatstaven. De als doelstelling gehanteerde jaarlijkse variabele beloning wordt uitgedrukt als een percentage van het basissalaris, variërend tussen de 65% en 100%, afhankelijk van de positie die de bestuurder binnen het Executive Committee bekleedt. De werkelijk uitgekeerde jaarlijkse variabele beloning zal, in principe, tussen de 0 en 2 maal het streefbedrag bedragen, afhankelijk van de mate waarin de doelstellingen gerealiseerd worden en de uitkomst van het totale prestatiebeoordelingsproces.

Variabele beloningselementen op lange termijn Een derde belangrijk element van het beloningspakket van het senior management bestaat uit variabele beloningselementen op lange termijn, die op dit moment worden ingevuld door middel van aandelenopties. Het aandelenoptieplan van Fortis voor leden van het Executive Committee is bedoeld om:

68

-

een uitstekende prestatiebeloning aan te bieden op teamniveau, welke rechtstreeks is verbonden met het algehele financiële succes van de groep op lange termijn;

-

ervoor te zorgen dat het senior management zich richt op het behalen van een beter resultaat dan de internationale concurrenten van Fortis;

-

ervoor te zorgen dat bestuurders direct meeprofiteren van een stijging van de aandeelhouderswaarde, via een stijging van de aandelenkoers die duidelijk hoger is dan de gemiddelde kapitaalkosten gemeten over een periode van meerdere jaren;

-

te waarborgen dat het niveau van de concurrerende totale directe vergoeding in overeenstemming is met de prestatie van de groep gedurende een langere periode.

Volgens het huidige aandelenoptieplan hebben bestuurders het recht om in de toekomst aandelen Fortis te kopen tegen een koers die wordt vastgesteld op basis van de aandelenkoers op de open markt op het moment dat de opties worden toegekend en/of aangeboden. Voor de in 2001 toegekende opties bedraagt de uitoefenprijs 128% van de marktwaarde van de aandelen op het moment van toekenning. De looptijd van de opties is zes jaar. Opties mogen worden uitgeoefend tijdens vooraf vastgestelde aanbevolen “open periodes” die vallen binnen de periode die begint drie jaar nadat de opties zijn toegekend en loopt tot het einde van de looptijd van de optie. De initiële streefniveaus voor de variabele beloningselementen op lange termijn worden voor elk bestuursniveau vastgesteld door het Compensation & Nominating Committee en worden bepaald als een percentage van het jaarlijkse basissalaris. Het is de bedoeling dat deze streefniveaus voor elke categorie bestuurders een concurrerende afspiegeling vormen van de verwachte waarde op jaarbasis van de opties. Deze contante bedragen worden met behulp van de gebruikelijke waarderingsmethodes voor aandelenopties vertaald naar het aantal toe te kennen aandelenopties. Bij het geven van een aanbeveling voor het aantal werkelijk individueel toe te kennen aandelenopties houdt het Compensation & Nominating Committee rekening met het werkelijke verloop van de aandelenkoers van Fortis in vergelijking met een peer group bestaande uit de 30 grootste Europese financiële instellingen (op basis van marktkapitalisatie). Het Compensation & Nominating Committee beoordeelt regelmatig de variabele beloningsregelingen op lange termijn in het licht van de in de markt gebruikelijke regelingen en omstandigheden.

2001 Vergoedingenniveau leden van het Executive Committee In 2001 bedroeg het totaal aan vergoedingen, met inbegrip van pensioenrechten en daarmee verbandhoudende sociale lasten, aan de acht leden van het Executive Committee EUR 10,3 miljoen (2000: EUR 7,2 miljoen; dit bedrag betrof zes leden van het Executive Committee). Het totale bedrag aan vergoedingen werd ten laste gebracht van verschillende Fortis-bedrijven en omvatte de volgende directe individuele vergoedingen: -

Voor de CEO: een totale directe vergoeding van EUR 1,9 miljoen, inclusief een basissalaris van EUR 750.000, een jaarlijkse variabele beloning op korte termijn van EUR 810.000 of 108% van het basissalaris (verdiend in 2001, maar uit te keren in 2002) en een variabele beloning op lange termijn van EUR 379.000, 51% van het basissalaris, als gevolg waarvan 38.000 opties werden toegekend.

-

Voor de andere leden van het Executive Committee: een gezamenlijke totale directe vergoeding van EUR 7,6 miljoen, als volgt onderverdeeld: basissalaris van EUR 3,6 miljoen; variabele beloning op korte termijn van EUR 2,6 miljoen (verdiend in 2001, maar uit te keren in 2002) en een variabele beloning op lange termijn van EUR 1,3 miljoen, als gevolg waarvan 134.750 opties werden toegekend.

De marktwaarde van het aandeel Fortis op het moment van toekenning van de opties bedroeg EUR 29,35. De opties werden toegekend met een uitoefenprijs van EUR 37,57.

69

Geconsolideerd



Nadere gegevens over de aandelenopties die zijn toegekend aan en worden gehouden door vroegere en huidige leden van het Executive Committee zijn te vinden in onderstaande tabel. aandelenkoers uitstaand per

toegekend in

uitgeoefend

uitstaand per

uitoefen-

op uitoefen-

expiratie

31-12-2000

2001

in 2001

31-12-2001

prijs

datum

datum

Non-executive bestuurders H. Bartelds

M. Lippens

H. Hielkema

4.500

4.500

11,46

28,09 *)

30-06-2001

7.500

7.500

19,97

30-06-2002

7.500

7.500

27,57

30-06-2003

7.500

7.500

29,81

03-10-2004

25.450

25.450

38,40

14-04-2006

15.300

15.300

18,60

20-11-2007

7.500

7.500

29,81

03-10-2006

7.650

7.650

31,75

31-12-2009

25.450

25.450

38,40

14-04-2006

7.500

7.500

11,46

28,09 *)

30-06-2001

7.500

7.500

19,97

30-06-2002

7.500

7.500

27,57

30-06-2003

7.500

7.500

29,81

03-10-2004

18.950

18.950

38,40

14-04-2006

Executive committee A. van Rossum

25.450

25.450

38,40

14-04-2006

38.000

37,57

18-04-2007

15.300

15.300

18,60

20-11-2007

7.500

7.500

29,81

03-10-2006

7.650

7.650

31,75

31-12-2009

18.950

18.950

38,40

14-04-2006

38.000 H. Verwilst

26.750 G. Mittler

26.750

37,57

18-04-2007

10.350

10.350

18,60

20-11-2007

7.500

7.500

29,81

03-10-2006

7.650

7.650

31,75

31-12-2009

13.350

13.350

38,40

14-04-2006

18.000 K. De Boeck

18.000

37,57

18-04-2007

15.300

15.300

18,60

20-11-2007

7.500

7.500

29,81

03-10-2006

7.650

7.650

31,75

31-12-2009

12.000

12.000

38,40

14-04-2006

18.000 J. De Mey

18.000

37,57

18-04-2007

15.300

15.300

18,60

20-11-2007

7.500

7.500

29,81

03-10-2006

7.650

7.650

31,75

31-12-2009

12.000

12.000

38,40

14-04-2006

18.000 F. Dierckx

7.500

*) Uitgeoefend op 29 juni 2001.

70

03-10-2006

7.650

31,75

31-12-2009

12.000

38,40

14-04-2006

7.500

18.000

37,57

18-04-2007

7.500

27,57

30-06-2003

7.500

7.500

29,81

03-10-2004

13.350

13.350

38,40

14-04-2006 18-04-2007

18.000

37,57

37.298

37.298

19,26

22-09-2004

37.298

37.298

17,47

24-05-2005

18.000

37,57

18-04-2007

18.000 Totaal

18-04-2007

29,81

7.650

18.000 C. de Swart

37,57

7.500

12.000 18.000 J. Feilzer

18.000

485.996

172.750

12.000

646.746

Daarnaast heeft de CEO in het verslagjaar 2000, 86.475 Stock Appreciation Rights (“SAR’s”) op Fortis-aandelen gekregen. SAR’s geven de CEO het recht op een contante betaling die gelijk is aan het verschil tussen de uitoefenprijs (EUR 28,91), d.w.z. de beurskoers van de Fortis-aandelen op 27 juni 2000, en de actuele koers van de Fortis-aandelen op het moment dat de SAR wordt uitgoefend (waarbij het verschil maximaal EUR 28,91 kan bedragen). De SAR’s zijn uitoefenbaar tussen 31 augustus 2003 en 31 augustus 2005, met uitzondering van de gesloten periodes.

Vergoeding aan non-executive bestuurders De vergoedingen aan de non-executive bestuurders zijn vastgesteld in overeenstemming met het bepaalde in de statuten van de Fortis-bedrijven. Het Compensating & Nominating Committee doet gedetailleerde voorstellen voor de beloning van non-executive bestuurders op basis van het advies van externe deskundigen. De samenstelling en de hoogte van de vergoeding wordt gebaseerd op de specifieke verantwoordelijkheden van de non-executive bestuursleden van Fortis en de in internationaal opzicht gebruikelijke regelingen. In het boekjaar 2001 bedroeg het totaal van de vergoedingen die zijn uitgekeerd aan de non-executive bestuurders EUR 2,6 miljoen (inclusief een bedrag van in totaal EUR 0,5 miljoen dat werd betaald aan bedrijven buiten Fortis waar deze bestuurders werkzaam zijn.) Dit bedrag omvat zowel de gebruikelijke basisvergoeding voor het bestuurslidmaatschap als presentiegeld voor het bijwonen van commissievergaderingen: -

Vergoeding voor bestuurslidmaatschap ad EUR 165.000 voor een non-executive bestuurder;

-

Vergoeding voor het bijwonen van commissievergaderingen ad EUR 2.000 per vergadering.

Geen van de non-executive bestuurders ontving in 2001 een jaarlijkse variabele beloning of aandelenopties. Een aantal van de non-executive bestuurders bezit echter wel opties, zoals aangegeven in bovenstaande tabel, uit hoofde van eerdere bestuursfuncties binnen Fortis.

19

Dividend

Als gevolg van de invoering van het Fortis-aandeel hebben aandeelhouders zowel een aandeel in Fortis SA/NV als in Fortis N.V. Aandeelhouders kunnen kiezen of zij dividend van Fortis SA/NV (uit België) of van Fortis N.V. (uit Nederland) willen ontvangen. Het dividend van Fortis SA/NV zal gelijk zijn aan het dividend van Fortis N.V. In het geval geen dividendkeuze wordt gemaakt voor een Fortis-aandeel geldt het volgende: -

In het geval dat het Fortis-aandeel via een betaalkantoor wordt gehouden dat een rekening heeft bij een in België respectievelijk in Nederland gevestigd lid van een centraal effectenbewaarkantoor of wanneer het Fortis-aandeel wordt gehouden door een aandeelhouder die in de aandeelhouderregisters staat ingeschreven als woonachtig in België respectievelijk Nederland wordt die aandeelhouder geacht te hebben gekozen voor het dividend van Fortis SA/NV respectievelijk Fortis N.V.

-

In het geval dat de aandeelhouder fysieke aandelen aan toonder heeft ontvangen wordt de aandeelhouder geacht te hebben gekozen voor het dividend van Fortis SA/NV.

-

In alle overige gevallen wordt aan 50% van de desbetreffende aandelen dividend van Fortis SA/NV en 50% van de desbetreffende aandelen dividend van Fortis N.V. toegewezen.

Verschillende vennootschappen van Fortis zijn onderhevig aan juridische beperkingen ten aanzien van de hoogte van het dividend dat zij mogen uitkeren aan hun aandeelhouders. Het Nederlands Burgerlijk Wetboek bepaalt dat dividenden alleen mogen worden uitgekeerd door Nederlandse ondernemingen voor zover het eigen vermogen van de onderneming het totaal van het gestorte en opgevraagde kapitaal en de wettelijk of statutair vereiste reserves overtreft. Volgens het Belgische Wetboek van Vennootschappen mag een onderneming geen dividenden uitkeren tot er eerst een niet-uitkeerbare reserve van 5% van de winst over het betreffende boekjaar is gevormd en die reserve gelijk is aan

71

Geconsolideerd



minimaal 10% van het aandelenkapitaal of indien na uitkering van zodanig dividend het niveau van het nettovermogen van de onderneming zou dalen tot onder het totaal van het gestorte kapitaal en de niet-uitkeerbare reserve. De Belgische en Nederlandse dochters zijn tevens onderworpen aan de dividendbeperkingen uit hoofde van de vereisten ten aanzien van minimumvermogen en solvabiliteit die worden gesteld door de toezichthouders, voornamelijk die voor het banken verzekeringswezen, in de landen waar de dochters opereren. Voorts zijn bepaalde dochterondernemingen van Fortis buiten Nederland en België gebonden aan beperkingen ten aanzien van de hoogte van het bedrag dat zij in de vorm van een contant dividend aan aandeelhouders mogen uitkeren. Dit is met name het geval in de Verenigde Staten van Amerika, waar dochterondernemingen onderworpen zijn aan beperkingen die worden gesteld door de toezichthouders in de staten waar de betreffende dochters zijn gevestigd. Voor levensverzekeraars en ongevallen- en ziektekostenverzekeraars dienen dividenden over het algemeen beperkt te blijven tot 10% van de wettelijk ingehouden winst of 10% van het wettelijke nettobedrijfsresultaat indien dit bedrag hoger is. Voor dochters die zich bezighouden met niet-leven verzekeringen dienen dividenden, afhankelijk van de staat van vestiging, beperkt te blijven tot een vastgesteld percentage van het eigen vermogen over het voorgaande jaar of het nettobeleggingsresultaat over het voorgaande jaar. Voor dividenden die dit percentage te boven gaan moet vooraf toestemming worden gevraagd aan de toezichthouder op het verzekeringswezen in de staat van vestiging.

20

Regelgeving en solvabiliteit

Teneinde het toezicht op de naleving van de regelgeving te bevorderen hebben de instanties die in België en Nederland belast zijn met het toezicht op het banken verzekeringswezen een overeenkomst gesloten die gericht is op het coördineren van hun respectievelijke controlerende bevoegdheden. Volgens deze overeenkomst zal elk van de vier toezichthouders het toezicht blijven uitoefenen op de activiteiten van Fortis die tot de eigen jurisdictie behoren. Daarnaast zal de toezichthoudende instantie die het grootste activiteitenvolume van Fortis controleert (gemeten op basis van de solvabiliteitseisen) de activiteiten van de verschillende Nederlandse en Belgische toezichthoudende instanties met betrekking tot Fortis coördineren. Fortis rapporteert op geconsolideerde basis aan deze coördinerende instantie. Op grond van dit criterium treedt de Belgische toezichthouder voor het bankwezen, het effectenverkeer en openbare emissies (Commissie voor het Bank- en Financiewezen (“CBF”)) op als coördinerende instantie. Voorts worden de activiteiten van Fortis in de Verenigde Staten gecontroleerd door de toezichthouders voor het verzekeringswezen in de staten waar Fortis aldaar actief is. De bankdochters van Fortis zijn onderworpen aan verschillende richtlijnen die worden voorgeschreven door de Belgische en Nederlandse toezichthouders voor het bankwezen. Deze richtlijnen zijn opgesteld conform de richtlijnen van de Europese Unie en de richtlijnen die zijn ontwikkeld door het Bazelcomité voor het Bankentoezicht. Volgens deze richtlijnen moeten de bankdochters van Fortis onder meer een minimaal toetsingsvermogen aanhouden ten opzichte van de uitzettingen op en buiten de balans (BIS-ratio). Deze uitzettingen worden gewogen naar de daarin begrepen risico’s. Ook voor het in de handelsactiviteiten van de bank begrepen marktrisico moet vermogen worden aangehouden. De norm voor het kernvermogen (Tier 1 ratio) bedraagt 4% en voor het totale toetsingsvermogen 8%. In onderstaande tabel worden de solvabiliteitsratio’s van het bankbedrijf weergegeven: Minimum

2001

2000

1999

146.066,5

151.485,6

139.539,3

6.540,0

7.604,7

5.999,0

152.606,5

159.090,3

145.538,3

vereisten

Kredietrisico Marktrisico Naar risicograad gewogen activa BIS-ratio kernvermogen

4,0%

8,5%

7,3%

7,6%

BIS-ratio totaal toetsingsvermogen

8,0%

13,5%

11,8%

12,2%

72

Volgens de richtlijnen van de Europese Unie dienen de solvabiliteitsmarges van verzekeringsmaatschappijen die gevestigd zijn in een lidstaat van de Europese Unie aan bepaalde minimumeisen te voldoen. De solvabiliteitsmarge dient tenminste 16% te bedragen van de brutopremies in het voorgaande jaar uit niet-levenverzekeringen en in het algemeen 4% van de technische voorzieningen (1% indien de beleggingen voor rekening van polishouders zijn) plus 0,3% van het risicobedrag uit hoofde van levensverzekeringspolissen. Per 31 december 2001 bedroeg de solvabiliteitsmarge voor de verzekeringsactiviteiten van Fortis berekend conform deze richtlijn EUR 6.975,3 miljoen (2000: EUR 8.422,3 miljoen; 1999: EUR 7.338,0 miljoen). Per 31 december 2001 was de vereiste minimum solvabiliteit EUR 4.225,4 miljoen (2000: EUR 3.724,1 miljoen; 1999: EUR 2.827,0 miljoen). De verzekeringsmaatschappijen van Fortis in de Verenigde Staten dienen volgens de vereisten van de toezichthouders in de staten waar de verschillende maatschappijen gevestigd zijn te voldoen aan een naar risicograad gewogen minimum kapitaalratio. De betreffende maatschappijen voldoen aan deze minimumeis.

Solvabiliteit Fortis heeft een solvabiliteitskader geformuleerd waarbinnen het kernkapitaal zich zou mogen bewegen. Hiertoe zijn een boven- en een ondergrens vastgesteld. De ondergrens is gebaseerd op de som van 6% van de risicogewogen activa van de bank en 1,75 maal de wettelijk voorgeschreven minimumeis voor de verzekeringssector. De bovengrens bestaat uit de som van 7% van de risicogewogen activa van de bank en 2,5 maal de wettelijk voorgeschreven minimumeis voor de verzekeringssector. Het solvabiliteitskader per 31 december van Fortis was als volgt:

Groepsvermogen

2001

2000

1999

15.977,2

17.355,8

15.991,4


2.216,7

2.042,9

1.861,2

Tier 1 lening

1.000,0

Kernkapitaal

19.193,9

19.398,7

17.852,6

Solvabiliteitsbeslag Overschot/tekort Ratio kernkapitaal/solvabiliteitsbeslag

Minimum

Maximum

Minimum

Maximum

Minimum

Maximum

16.556,6

21.254,2

16.062,5

20.446,5

13.678,7

17.253,9

2.637,3

- 2.060,3

3.336,2

- 1.047,8

4.173,9

598,7

1,16

0,90

1,21

0,95

1,31

1,03

73

Geconsolideerd



Balans verzekeringsbedrijf Note

31-12-2001

31-12-2000

31-12-1999

Activa Kasmiddelen

A1

1.154,1

1.249,3

959,9

Beleggingen

A2

50.487,3

49.649,8

41.618,0

1.971,2

1.632,8

1.673,1

A3

16.121,2

14.837,4

7.816,9

Leningen aan kredietinstellingen Leningen aan klanten

6.890,8

4.943,6

4.231,7

A4

2.963,6

3.297,7

2.081,4

1.318,2

1.164,6

1.175,7


A5

23.567,4

22.012,7

16.210,0

Overige activa

A6

5.463,0

6.230,3

2.720,5

109.936,8

105.018,2

78.487,2

Aandeel herverzekeraars in technische voorzieningen Overlopende acquisitiekosten Overlopende activa

Totaal activa Passiva

378,3

402,0

425,4

4.601,4

3.345,8

1.701,2

A7

59.533,4

56.130,2

44.612,7

A5

23.084,9

21.690,1

15.824,3

1.496,9

452,7

522,8

10.584,5

12.895,0

5.349,1

1,4

1,4

2.475,6

1.281,3

847,9

102.156,4

96.198,5

69.283,4

Schulden aan kredietinstellingen Schuldbewijzen Technische voorzieningen Technische voorzieningen voor beleggingen voor rekening en risico van polishouders Overlopende passiva Overige passiva

A8

Converteerbare obligatieleningen Achtergestelde schulden

A9

694,5

729,5

740,2

Eigen vermogen

7.085,9

8.090,2

8.463,6

Groepsvermogen

7.780,4

8.819,7

9.203,8

109.936,8

105.018,2

78.487,2


Totaal passiva

74

A10


Winst- en verliesrekening verzekeringsbedrijf Note

2000

1999

18.162,3

15.783,7

12.526,6

3.158,4

2.533,3

2.275,4

Baten: Verzekeringspremies

A12

Rentebaten Resultaat uit financiële transacties

A13

- 2.309,3

- 535,5

2.025,0

Overige baten

A14

1.745,8

2.227,9

1.930,1

20.757,2

20.009,4

18.757,1

- 688,2

- 314,2

- 200,6

20.069,0

19.695,2

18.556,5

- 13.440,2

- 13.463,3

- 13.797,4

6.628,8

6.231,9

4.759,1

- 4.961,7

- 4.463,6

- 3.488,2


1.667,1

1.768,3

1.270,9

Belastingen

- 396,0

- 444,7

- 297,7


1.271,1

1.323,6

973,2


A15

Nettobaten Bedrijfskosten

Aandeel van derden Netto operationeel resultaat Niet operationele elementen na belastingen Nettowinst

A16

61,7

58,3

37,2

1.209,4

1.265,3

936,0

368,0

218,9

353,0

1.577,4

1.484,2

1.289,0

75

Verzekeringsbedrijf

2001


In onderstaande tabel is de winsten verliesrekening van het verzekeringsbedrijf opgesplitst naar levensverzekeringen en niet-leven verzekeringen. 2001 Leven

Niet-leven

Totaal

10.197,7

7.964,6

18.162,3

2.438,5

719,9

3.158,4

- 2.189,4

- 119,9

- 2.309,3

1.418,6

327,2

1.745,8

11.865,4

8.891,8

20.757,2

- 541,0

- 147,2

- 688,2

Totale baten na aftrek van rentelasten

11.324,4

8.744,6

20.069,0

Verzekeringstechnische lasten

- 8.395,7

- 5.044,5

- 13.440,2

2.928,7

3.700,1

6.628,8

- 1.014,3

- 2.692,3

- 3.706,6

- 661,4

- 1.332,3

- 1.993,7

188,6

815,0

1.003,6

- 215,1

- 49,9

- 265,0

- 1.702,2

- 3.259,5

- 4.961,7


1.226,5

440,6

1.667,1

Belastingen

- 282,8

- 113,2

- 396,0

943,7

327,4

1.271,1

60,3

1,4

61,7


883,4

326,0

1.209,4


288,1

79,9

368,0

1.171,5

405,9

1.577,4

Baten: Verzekeringspremies Rentebaten Resultaat uit financiële transacties Overige baten Totale baten Rentelasten

Nettobaten Acquisitiekosten Beheerskosten Van herverzekeraars ontvangen commissie en winstdeling Overige lasten Totale bedrijfskosten

Operationele groepswinst Aandeel van derden

Nettowinst

76


2000 Niet-leven

Totaal

Verzekeringspremies

8.993,0

6.790,7

15.783,7

Rentebaten

2.064,4

468,9

2.533,3


- 590,5

55,0

- 535,5

Overige baten

1.772,2

455,7

2.227,9

12.239,1

7.770,3

20.009,4

- 206,8

- 107,4

- 314,2


12.032,3

7.662,9

19.695,2


- 9.002,8

- 4.460,5

- 13.463,3

Nettobaten

3.029,5

3.202,4

6.231,9

Acquisitiekosten

- 976,9

- 2.327,5

- 3.304,4

Beheerskosten

- 676,6

- 1.078,7

- 1.755,3

216,5

691,8

908,3

- 254,1

- 58,1

- 312,2

- 1.691,1

- 2.772,5

- 4.463,6


1.338,4

429,9

1.768,3

Belastingen

- 363,8

- 80,9

- 444,7

974,6

349,0

1.323,6

57,9

0,4

58,3


916,7

348,6

1.265,3


115,3

103,6

218,9

1.032,0

452,2

1.484,2

Baten:

Totale baten Rentelasten

Van herverzekeraars ontvangen commissie en winstdeling Overige lasten Totale bedrijfskosten

Operationele groepswinst Aandeel van derden

Nettowinst

77

Verzekeringsbedrijf

Leven


1999 Leven

Niet-leven

Totaal

Verzekeringspremies

7.030,0

5.496,6

12.526,6

Rentebaten

1.936,1

339,3

2.275,4


1.893,5

131,5

2.025,0

Overige baten

1.507,8

422,3

1.930,1

12.367,4

6.389,7

18.757,1

- 126,6

- 74,0

- 200,6


12.240,8

6.315,7

18.556,5


- 9.909,5

- 3.887,9

- 13.797,4

Nettobaten

2.331,3

2.427,8

4.759,1

Acquisitiekosten

- 716,1

- 1.504,3

- 2.220,4

Beheerskosten

- 542,1

- 892,9

- 1.435,0

110,6

303,9

414,5

- 217,0

- 30,3

- 247,3

- 1.364,6

- 2.123,6

- 3.488,2

966,7

304,2

1.270,9

- 235,9

- 61,8

- 297,7

730,8

242,4

973,2

36,3

0,9

37,2


694,5

241,5

936,0


335,0

18,0

353,0

1.029,5

259,5

1.289,0

Baten:


Van herverzekeraars ontvangen commissie en winstdeling Overige lasten Totale bedrijfskosten

Operationeel resultaat vóór belastingen Belastingen Operationele groepswinst Aandeel van derden

Nettowinst

78


Toelichting balans en winsten verliesrekening verzekeringsbedrijf Kasmiddelen

Deze post omvat uitsluitend saldi die direct (binnen één dag) opvraagbaar zijn, zoals direct opvraagbare creditsaldi bij banken, direct opvraagbare deposito’s, kasvoorschotten en kasgeldleningen. Per 31 december 2001 waren EUR 0,7 miljoen (2000: EUR 1,8 miljoen; 1999: EUR 92,7 miljoen) aan kasmiddelen van het verzekeringsbedrijf onderhevig aan restricties ten aanzien van onttrekkingen en aanwending.

A2

Beleggingen

Per 31 december was de samenstelling van de post beleggingen als volgt: 2001

2000

1999

Obligaties en andere vastrentende waarden

34.218,5

32.167,1

27.377,1

Aandelen

11.929,6

13.272,6

10.890,2

Totaal effecten

46.148,1

45.439,7

38.267,3

Deelnemingen in gemeenschappelijke beleggingen Beleggingen in terreinen en gebouwen Overige beleggingen Totaal

358,3

346,0

208,3

3.781,9

3.648,5

3.027,4

199,0

215,6

115,0

50.487,3

49.649,8

41.618,0

Onder aandelen is voor 2001 begrepen een bedrag van EUR 470,1 miljoen aan Fortis-aandelen (2000: EUR 563,8 miljoen; 1999: EUR 585,5 miljoen ).

79

Verzekeringsbedrijf

A1


In onderstaande tabel wordt een overzicht gegeven van de wijzigingen die zich hebben voorgedaan met betrekking tot de beleggingen: Obligaties

Balanswaarde per 31 december 1999 Aan- en verkopen groepsmaatschappijen Verwerving Boekwaarde verkopen en aflossingen Herwaarderingen

Deelnemingen

en andere

in gemeen-

vastrentende

schappelijke

Terreinen en

Andere

waarden

Aandelen

beleggingen

gebouwen

beleggingen

27.377,1

10.890,2

208,3

3.027,4

115,0

256,7

3.300,6

1.386,0

112,4

12.420,7

8.487,8

25,3

332,2

145,8

- 11.056,2

- 6.969,5

- 137,8

- 41,2

- 2,4

- 936,5

127,4

- 10,3

567,1

17,2

12,3

Ongerealiseerde waardeverschillen in de winsten verliesrekening Valutakoersverschillen

9,2

Overige mutaties

- 5,1

Herrubriceringen

- 434,7

397,4

32.167,1

13.272,6

Balans per 31 december 2000 Aan- en verkopen groepsmaatschappijen Verwerving Boekwaarde verkopen en aflossingen Herwaarderingen

8,8

- 0,2

346,0

21,3

- 2,5

3.648,5

215,6

- 741,1

- 112,3

18.551,1

12.397,3

- 28,1 285,8

55,0

- 16.144,3

- 11.501,8

- 273,5

- 79,0

1,1

- 2.216,4

152,1

1,0

12,3

Ongerealiseerde waardeverschillen in de winsten verliesrekening Valutakoersverschillen

- 84.8 436,6

- 9,4 13,6

Overige mutaties

- 2,3

Herrubriceringen

35,1

76,6

34.218,5

11.929,6

9.726,3


10,6

7,4

1,5 - 5,6

- 1,0

358,3

3.781,9

199,0

346,0

2.987,3

2000 Kostprijs Reële waarde

32.931,8

Aflossingswaarde

28.539,0

215,9

2001 Kostprijs

10.691,4

Reële waarde

35.026,3

Aflossingswaarde

32.709,5

80

358,5

2.902,2 199,7


Beleggingen in effecten In de volgende tabel wordt een overzicht gegeven van de aanschaffingsprijs minus amortisatie (in het geval van bestaan uit obligaties en andere vastrentende waarden en aandelen: 2001 Aanschaffingsprijs minus

Bruto

Bruto

afschrijvingen

ongerealiseerde

ongerealiseerde

Reële

of kostprijs

winsten

verliezen

waarde

Overheid België

8.657,7

450,6

- 26,1

9.082,2

Overheid Nederland

1.735,3

8,3

- 15,0

1.728,6


810,2

55,0

- 17,9

847,3

7.915,0

252,1

- 39,2

8.127,9

Ondernemingen

6.884,9

217,1

- 161,8

6.940,2

Banken

5.741,5

162,7

- 97,8

5.806,4

930,3

23,1

- 4,3

949,1

23,4

1,0

- 0,6

23,8

1.520,2

26,0

- 25,4

1.520,8

Totaal obligaties en andere vastrentende waarden

34.218,5

1.195,9

- 388,1

35.026,3

Aandelen

10.691,4

2.252,9

- 1.014,7

11.929,6

Totaal beleggingen in effecten

44.909,9

3.448,8

- 1.402,8

46.955,9

Overige overheden

Hypotheek obligaties Overige asset-backed securities Overige obligaties en andere vastrentende waarden

2000 Aanschaffingsprijs minus

Bruto

Bruto

afschrijvingen

ongerealiseerde

ongerealiseerde

Reële

of kostprijs

winsten

verliezen

waarde

Overheid België

9.028,2

434,4

- 51,9

9.410,7

Overheid Nederland

2.075,1

23,3

- 4,5

2.093,9


830,4

48,7

- 4,0

875,1

5.684,0

159,2

- 16,2

5.827,0

Ondernemingen

7.247,7

172,1

- 166,1

7.253,7

Banken

4.160,7

89,5

- 75,0

4.175,2

Hypotheek obligaties

1.197,4

57,7

- 2,3

1.252,8

167,0

2,0

- 6,3

162,7

1.776,6

109,1

- 5,0

1.880,7

32.167,1

1.096,0

- 331,3

32.931,8

9.726,3

4.015,7

- 469,4

13.272,6

41.893,4

5.111,7

- 800,7

46.204,4

Overige overheden

Overige asset-backed securities Overige obligaties en andere vastrentende waarden Totaal obligaties en andere vastrentende waarden Aandelen Totaal beleggingen in effecten

81

Verzekeringsbedrijf

aandelen de kostprijs) en een benadering van de reële waarde per 31 december voor de beleggingen van Fortis welke


1999 Aanschaffingsprijs minus

Bruto

Bruto

afschrijvingen

ongerealiseerde

ongerealiseerde

Reële

of kostprijs

winsten

verliezen

waarde

Overheid België

9.006,3

400,4

- 91,1

9.315,6

Overheid Nederland

1.916,5

8,2

- 111,6

1.813,1


595,4

19,6

- 13,1

601,9

4.163,5

203,1

- 153,3

4.213,3

Ondernemingen

5.649,8

63,0

- 76,1

5.636,7

Banken

2.418,5

25,8

- 70,3

2.374,0


1.376,6

1,1

- 39,7

1.338,0

129,0

1,3

- 0,1

130,2

2.121,5

143,7

- 17,9

2.247,3

27.377,1

866,2

- 573,2

27.670,1

6.567,0

4.420,9

- 97,7

10.890,2

33.944,1

5.287,1

- 670,9

38.560,3

Overige overheden

Overige asset-backed securities Overige obligaties en andere vastrentende waarden Totaal obligaties en andere vastrentende waarden Aandelen Totaal beleggingen in effecten

De gerealiseerde brutowinsten en gerealiseerde brutoverliezen (hetzij uitgesteld, hetzij in aanmerking genomen in de winsten verliesrekening) op de verkoop van effecten uit de beleggingsportefeuille bedroegen in 2001 respectievelijk EUR 824,0 miljoen en EUR 307,8 miljoen (2000 respectievelijk EUR 698,3 miljoen en EUR 148,1 miljoen; 1999 respectievelijk EUR 771,1 miljoen en EUR 162,5 miljoen). In de volgende tabel wordt een overzicht gegeven van de looptijden van beleggingen in obligaties en andere vastrentende waarden en de bijbehorende boekwaarde en reële waarde per 31 december 2001: Boek-

Reële

waarde

waarde

Looptijd van maximaal één jaar

2.050,6

2.069,1

Looptijd tussen één en vijf jaar

9.688,1

9.990,7

Looptijd tussen vijf en tien jaar

11.174,0

11.290,0

Looptijd meer dan tien jaar

11.305,8

11.676,5

Totaal

34.218,5

35.026,3

2000

1999

Beleggingen in terreinen en gebouwen Hieronder wordt een overzicht gegeven van de beleggingen in terreinen en gebouwen: 2001 Terreinen en gebouwen in eigen gebruik Overige terreinen en gebouwen

82

735,5

717,0

584,2

3.046,4

2.931,5

2.443,2

3.781,9

3.648,5

3.027,4


In onderstaande tabel wordt een specificatie gegeven van de terreinen en gebouwen naar het jaar van waardebepaling: 2001

2000

1999

1.305,5

2000

1.026,7

1.386,3

1999

640,0

727,1

832,7

1998

354,5

503,3

557,8

1997

455,2

582,6

575,1

449,2

321,8

1996 1995

A3

740,0 3.781,9

3.648,5

3.027,4

2001

2000

1999

9.754,0

8.138,4

5.023,2

202,5

349,7

285,2

6.164,7

6.349,3

2.508,5

16.121,2

14.837,4

7.816,9


Deze post omvat:

Hypothecaire leningen Polisbeleningen Overige onderhandse leningen

In het totaalbedrag leningen aan klanten is een voorziening voor dubieuze debiteuren opgenomen van EUR 103,3 miljoen (2000: EUR 100,3 miljoen; 1999: EUR 28,6 miljoen).

A4


De overlopende acquisitiekosten hebben betrekking op: 2001

2000

1999

Levensverzekeringen

1.788,6

2.258,6

1.383,1

Niet-leven verzekeringen

1.175,0

1.039,1

698,3


2.963,6

3.297,7

2.081,4

In de post overlopende acquisitiekosten hebben zich de volgende wijzigingen voorgedaan: 2001 Balanswaarde per 1 januari

2000

3.297,7

2.081,4

894,7

1.481,4

Afschrijvingen

- 805,0

- 1.253,3

Aan- en verkoop groepsmaatschappijen

- 550,1

836,1

126,3

152,1

2.963,6

3.297,7

Geactiveerde posten

Correcties voor onder meer valutakoersen Balanswaarde per 31 december

83

Verzekeringsbedrijf

2001


A5


De samenstelling van de beleggingen voor rekening en risico van polishouders per 31 december was als volgt:

Kasmiddelen Rentedragende tegoeden bij andere banken

2001

2000

44,2

188,6

34,2

117,9

45,3

119,3

1999

Obligaties

4.609,5

3.997,0

2.921,4

Aandelen

18.016,7

16.740,8

10.240,8


420,8

354,3

320,9

Leningen

114,5

479,1

408,4

Overig

243,8

207,6

2.165,0

23.567,4

22.012,7

16.210,0

Totaal beleggingen Plus: Overige activa Minus: Overige passiva Schulden gerelateerd aan beleggingen voor rekening en risico van polishouders

107,9

118,4

105,1

- 590,4

- 441,0

- 490,8

23.084,9

21.690,1

15.824,3

De overige activa en de overige passiva houden verband met het verschil in de timing van de kasstromen. In onderstaande tabel wordt een specificatie gegeven van de voorziening voor beleggingen voor rekening en risico van polishouders:

Eigen rekening Herverzekeringsbedrag Bruto

84

2001

2000

1999

22.977,0

21.565,9

15.720,3

107,9

124,2

104,0

23.084,9

21.690,1

15.824,3


A6

Overige activa

Per 31 december bestonden de overige activa uit: 2000

1999

107,2

51,7

25,3 33,7

Deelnemingen: - Gewaardeerd volgend equivalentiemethode

34,6

39,1

Vorderingen op deelnemingen

- Overig

122,2

47,6

34,8

Overige materiële vaste activa

205,9

196,9

168,7

- Verzekeringsnemers

261,1

496,6

389,9

- Tussenpersonen

728,1

822,5

485,6

132,3

106,6

188,1

1.241,2

1.859,8

991,9 190,5

Vorderingen uit hoofde van verzekeringstransacties:

Vorderingen uit hoofde van herverzekeringstransacties Overige vorderingen verzekeringen Deposito's bij cederende ondernemingen Latente belastingen

1)

178,7

177,2

1.963,8

2.004,0

487,9

428,3

212,0

5.463,0

6.230,3

2.720,5

Overige Totaal 1)

De reële waarde hiervan bedroeg in 2001 EUR 178,7 miljoen (2000: EUR 177,1 miljoen; 1999: EUR 190,5 miljoen)

De overige vorderingen van het verzekeringsbedrijf omvatten EUR 325,2 miljoen (2000: EUR 1.084,3 miljoen; 1999: EUR 493,7 miljoen) aan vorderingen op groepsmaatschappijen. De overige materiële vaste activa bestaan voornamelijk uit informatieverwerkende systemen, kantoormeubilair en auto’s. Onder de post overige is voor 2001 opgenomen EUR 57,2 miljoen aan Fortis-aandelen die in het bezit zijn van ASR Verzekeringsgroep ter dekking van de optie- en SAR-plannen (2000: EUR 53,9 miljoen).

85

Verzekeringsbedrijf

2001


A7

Technische voorzieningen

In de onderstaande tabel wordt de samenstelling van de technische voorzieningen voor eigen rekening getoond: 2001

Levensverzekering

Herverzekerings-

Eigen

Bruto

bedrag

rekening

46.028,1

3.543,5

42.484,6

4.101,1

978,0

3.123,1

8.769,7

2.255,5

6.514,2

310,5

0,2

Niet-leven verzekering: - Niet-verdiende premies - Te betalen schaden Voorziening voor winstdeling en restorno's Egalisatievoorziening

1)

2)

Overige technische voorzieningen

140,2 3)

310,3 140,2

183,8

5,7

178,1

59.533,4

6.782,9

52.750,5

2000 Herverzekerings-

Eigen

Bruto

bedrag

rekening

43.733,6

1.902,9

41.830,7

- Niet-verdiende premies

3.778,7

1.001,2

2.777,5

- Te betalen schaden

7.930,6

1.909,2

6.021,4

377,3

0,4

Levensverzekering Niet-leven verzekering:

Voorziening voor winstdeling en restorno's Egalisatievoorziening

1)

2)


136,8 3)

376,9 136,8

173,2

5,7

167,5

56.130,2

4.819,4

51.310,8

1999 Herverzekerings-

Eigen

Bruto

bedrag

rekening

34.625,3

1.999,3

32.626,0

- Niet-verdiende premies

2.930,3

1.002,9

1.927,4

- Te betalen schaden

6.416,0

1.114,5

5.301,5

Levensverzekering Niet-leven verzekering:

Voorziening voor winstdeling en restorno's Egalisatievoorziening

2)


1)

2) 3)

86

3)

1)

230,6

230,6

151,5

151,5

259,0

11,0

248,0

44.612,7

4.127,7

40.485,0

Onder de voorziening voor winstdeling en restorno’s is per 31 december 2001 een bedrag opgenomen van EUR 305,7 miljoen (2000: EUR 363,2 miljoen; 1999: EUR 221,6 miljoen) met betrekking tot levensverzekeringen en een bedrag van EUR 4,6 miljoen (2000: EUR 13,7 miljoen; 1999: EUR 9,0 miljoen) voor niet-leven verzekeringen. De egalisatievoorziening heeft geheel betrekking op niet-leven verzekeringen. In de overige technische voorzieningen is per 31 december 2001 een bedrag van EUR 59,5 miljoen (2000: EUR 87,7 miljoen; 1999: EUR 62,6 miljoen) opgenomen voor levensverzekeringen en EUR 118,8 miljoen (2000: EUR 79,8 miljoen; 1999: EUR 185,4 miljoen) voor niet-leven verzekeringen.


Herverzekering ontheft de verzekeraar niet van zijn verplichtingen jegens de polishouder. Onder de technische voorzieningen voor levensverzekering is een bedrag van EUR 1.859,7 miljoen (2000: Fortis. Zoals in de waarderingsgrondslagen is aangegeven, wordt bij de berekening van de verzekeringstechnische voorzieningen afgeweken van de premiegrondslagen wanneer de verwachtingen ten aanzien van toekomstige ontwikkelingen van beleggingsopbrengsten, onttrekkingen, sterftecijfers, kosten of andere aannames aanleiding geven tot verhoging van de voorzieningen. Ultimo 1998 heeft Fortis vastgesteld dat de (verwachte) opbrengsten op (toekomstige) beleggingen in enkele landen lager zijn dan in de premiegrondslagen is vastgelegd. Toepassing van het hiervoor genoemde principe heeft geleid tot de vorming van een additionele voorziening van EUR 1.341 miljoen. Deze voorziening, die uitsluitend betrekking heeft op de portefeuille ultimo 1998, wordt gedurende de resterende looptijd van deze portefeuille, geleidelijk overgeboekt naar de technische voorziening levensverzekering op basis van de ontwikkeling van de portefeuille en de werkelijke beleggingsopbrengsten. Onder overige technische voorzieningen is per 31 december 1999 een bedrag opgenomen van EUR 110,5 miljoen gereserveerd voor het millennium-aansprakelijkheidsrisico in niet-leven verzekeringen. Deze voorziening is in 2000 vrijgevallen. Hieronder volgt een overzicht van de wijzigingen in de technische voorzieningen voor levensverzekering, voor eigen rekening: 2001

2000

Balans per 1 januari

41.830,7

32.626,0


- 2.327,0

7.523,0

Toegevoegd aan de technische voorziening ten laste van de winsten verliesrekening

2.032,7

1.483,7

Onttrokken aan andere posten ten gunste van de winsten verliesrekening

- 253,4

- 273,9

Valutakoersverschillen ten laste van winsten verliesrekening

271,7

368,3

Overige wijzigingen

712,4

154,3

Herrubricering

217,5

- 50,7

42.484,6

41.830,7

Balans per 31 december

87

Verzekeringsbedrijf

EUR 1.876,9 miljoen; 1999: EUR 1.840,3 miljoen) begrepen aan pensioenverplichtingen tegenover werknemers van


De geografische verdeling van de technische voorzieningen verzekeringsbedrijf, na herverzekering is als volgt: 2001 België

Nederland

Luxemburg

Benelux

Verenigde Staten

Rest van de wereld

Totaal

17.135,8

15.825,4

368,4

33.329,6

4.179,1

5.341,0

42.849,7

Leven - voor eigen rekening - voor rekening van polishouders Niet-leven Totaal

7.435,2

8.135,1

826,6

16.396,9

5.304,0

1.276,1

22.977,0

2.495,1

1.971,5

9,0

4.475,6

4.337,2

1.088,0

9.900,8

27.066,1

25.932,0

1.204,0

54.202,1

13.820,3

7.705,1

75.727,5

2000 België

Nederland

Luxemburg

Benelux

Verenigde Staten

Rest van de wereld

Totaal

16.098,2

15.499,9

353,4

31.951,5

5.654,5

4.675,5

42.281,5


6.591,7

7.018,3

595,7

14.205,7

5.924,5

1.435,8

21.566,0

2.428,4

1.754,2

9,4

4.192,0

3.744,4

1.092,9

9.029,3

25.118,3

24.272,4

958,5

50.349,2

15.323,4

7.204,2

72.876,8

1999 België

Nederland

Luxemburg

Benelux

Verenigde Staten

Rest van de wereld

Totaal

15.261,4

8.269,9

405,7

23.937,0

4.719,0

4.254,2

32.910,2

4.074,0

5.224,5

437,1

9.735,6

5.128,7

856,0

15.720,3

2.410,5

773,7

9,7

3.193,9

3.340,8

1.040,1

7.574,8

21.745,9

14.268,1

852,5

36.866,5

13.188,5

6.150,3

56.205,3


88


De verdeling van de technische voorzieningen van het niet-leven verzekeringsbedrijf, na herverzekering per branche en regio is als volgt: 2001

België Nederland Luxemburg

Overige

Totaal

612,1

418,5

451,0

2.495,1

896,0

614,1

193,2

268,2

1.971,5

5,0

3,7

9,0

616,7

722,9

4.475,6

2.106,7

4.337,2

0,3 1.909,8

Verenigde Staten

2.230,5

Totaal

Brand

1.013,5

Benelux

Rest van de wereld

Auto

1.226,2

22,2

789,5

148,0

128,3

1.088,0

4.162,5

2.015,7

764,7

2.957,9

9.900,8

2000 Ongevallen en ziekte

Auto

Brand

Overige

Totaal

België

965,5

604,8

384,7

473,4

2.428,4

Nederland

781,4

540,1

188,6

244,1

1.754,2

5,2

3,8

9,4

1.144,9

578,5

721,3

4.192,0

1.886,1

3.744,4

29,9

741,5

133,0

188,5

1.092,9

3.635,5

1.886,4

711,5

2.795,9

9.029,3

Luxemburg

0,4

Benelux

1.747,3

Verenigde Staten

1.858,3

Rest van de wereld Totaal


Auto

Brand

Overige

Totaal

België

937,9

616,4

488,5

367,7

2.410,5

Nederland

174,2

242,3

129,4

227,8

773,7

5,7

3,6

9,7

858,7

623,6

599,1

3.193,9

1.346,6

3.340,8

52,3

694,0

124,6

169,2

1.040,1

3.159,0

1.552,7

748,2

2.114,9

7.574,8

Luxemburg

0,4

Benelux

1.112,5

Verenigde Staten

1.994,2


89

Verzekeringsbedrijf

Ongevallen en ziekte


De wijzigingen in de voorziening voor niet-leven verzekeringen (te betalen schade), na herverzekering worden hieronder weergegeven:

Nettobalanswaarde per 1 januari

2001

2000

6.021,4

5.301,5


384,8

Gecorrigeerde nettobalanswaarde per 1 januari

6.021,4

5.686,3

Schaden en schadeafwikkelingskosten eigen rekening: - Voorziening toe te rekenen aan voorgaande jaren

482,2

829,1

4.023,4

3.299,2

8,2

7,0

4.513,8

4.135,3

- Toe te rekenen aan voorgaande jaren

- 1.342,7

- 1.338,5

- Toe te rekenen aan het lopende jaar

- 2.713,2

- 2.637,5

Totale betalingen eigen rekening

- 4.055,9

- 3.976,0

137,3

180,7

Overige wijzigingen

- 102,4

- 4,9

Nettobalanswaarde per 31 december

6.514,2

6.021,4

2001

2000

- Voorziening toe te rekenen aan het lopende jaar - Rente-aanwas voorziening voor verliezen i.v.m. arbeidsongeschiktheid Totaal schaden en schadeafwikkelingskosten eigen rekening Betalingen i.v.m. schaden en schadeafwikkelingskosten voor eigen rekening:

Valutakoerscorrecties

A8

Overige passiva

De overige passiva bestaan uit: 1999

Verplichtingen u.h.v. pensioenen en uitkeringen na vervroegd uittreden

482,5

467,2

287,9

Belastingen en sociale lasten

665,7

354,5

237,0

1.990,4

2.640,6

57,0

546,9

752,9

718,9

640,9

715,4

506,8

362,9

390,4

365,1

160,0

286,3

285,0

5.735,2

7.287,7

2.891,4

10.584,5

12.895,0

5.349,1

Latente belastingverplichtingen Depots van herverzekeraars Schulden u.h.v directe verzekeringstransacties Schulden u.h.v. herverzekeringstransacties Algemene voorzieningen Overige Totaal 1) 2)

90

2)

1)

1)

De schulden uit hoofde van directe en herverzekeringstransacties hebben grotendeels een looptijd van minder dan vijf jaar. Onder overige passiva is een bedrag van EUR 2.651,8 miljoen (2000: EUR 4.009,6 miljoen; 1999: EUR 1.327,8 miljoen) aan schulden aan groepsmaatschappijen opgenomen.


A9

Achtergestelde schulden

De samenstelling van de post achtergestelde schulden is als volgt: 2000

1999

567,2

537,2

497,6

150,0

150,0

150,0

226,9

214,9

200,3

123,5

124,9

243,9

254,3

2.475,6

1.281,3

Lening van Fortis Insurance N.V. (sector Algemeen); Kapitaal USD 499.850; 26-04-1999 / 27-04-2009; 7,892% Kapitaalopbrengsten Trust I; 01-03-2000 / 01-03-2005; 8,48%

170,2

Kapitaalopbrengsten Trust II; 01-03-2000 / 01-03-2010; 8,4%

453,9

Lening van Fortis Finance N.V.: Cumulative achtergestelde eeuwigdurende obligaties 2001; 6,625%.

540,0

Lening van Fortis Brussel SA/NV met een coupon van 5,76% en 6,76% vanaf 2005. Verplicht aflosbare preferente aandelen uitgegeven door Fortis voor USD 200 miljoen (200.000 aandelen van USD 1,000 nominaal). De effecten hebben een looptijd tot mei en juli 2027. Lening van derden, converteerbaar in Fortis-aandelen tegen een koers van EUR 33,56 en vervalt op 15 juli 2005. Overige achtergestelde schulden die luiden in verschillende valuta met een rente van tussen 4,5% en 7,2% en die vervallen tot en met 2019, Totaal achtergestelde schulden

A10

847,9


In het aandeel van derden in groepsvermogen is een bedrag van EUR 650 miljoen opgenomen dat bestaat uit zogenaamde Trust Capital Securities die door een Special Purpose Vehicle zijn uitgegeven. In paragraaf 7 van de toelichting is deze transactie uitgebreid beschreven.

A11

Posten buiten de balans

Om renterisico’s af te dekken hebben de verzekeringsmaatschappijen een beperkt aantal swap-contracten afgesloten. De nominale waarde van deze contracten bedraagt EUR 1.749,5 miljoen (2000: EUR 2.026,3 miljoen; 1999: EUR 830,6 miljoen); de positieve vervangingswaarde bedraagt EUR 547,9 miljoen (2000: EUR 73,4 miljoen; 1999: EUR 28,9 miljoen).

91

Verzekeringsbedrijf

2001


A12

Verzekeringspremies

Hieronder zijn de verzekeringspremies opgesplitst naar levensverzekering en niet-leven verzekering: 2001

2000

1999

10.681,7

9.733,3

7.456,6

Levensverzekering: Brutopremies Uitgaande herverzekeringspremies

- 484,0

- 740,3

- 426,6

10.197,7

8.993,0

7.030,0

Brutopremies

10.932,2

9.693,2

7.077,3

Uitgaande herverzekeringspremies

- 2.650,8

- 2.468,5

- 1.418,5

Nettopremies

8.281,4

7.224,7

5.658,8

Wijziging voorziening voor niet-verdiende premies

- 301,5

- 380,1

- 186,8

- 15,3

- 53,9

24,6

7.964,6

6.790,7

5.496,6

18.162,3

15.783,7

12.526,6

2001

2000

1999

Nettopremies Niet-leven verzekering:

Wijziging voorziening voor uitgaande niet-verdiende premies Verdiende nettopremies

Totale verdiende verzekeringspremies

Levensverzekering Hieronder wordt een overzicht gegeven van de levensverzekeringspremies:

Individuele premies

8.387,6

7.795,4

5.899,3

Premies u.h.v. groepsverzekeringsovereenkomsten

2.294,1

1.937,9

1.557,3

10.681,7

9.733,3

7.456,6

Periodieke premies

3.958,2

3.701,6

3.088,5

Premies ineens

6.723,5

6.031,7

4.368,1

Brutopremies

10.681,7

9.733,3

7.456,6

Zonder winstdeling

2.367,0

2.565,5

2.380,1

Met winstdeling

4.178,8

2.291,8

2.118,8

4.135,9

4.876,0

2.957,7

10.681,7

9.733,3

7.456,6

- Periodieke premies

2.003,3

1.384,0

1.162,7

- Premies ineens

2.200,1

1.151,6

1.574,7

1.642,5

1.457,0

1.284,6

699,9

864,6

476,9

4.135,9

4.876,1

2.957,7

10.681,7

9.733,3

7.456,6

Brutopremies

Premies uit hoofde van overeenkomsten:

Waarbij de verzekeringsnemers het beleggingsrisico dragen Brutopremies Individuele verzekeringen:

Groepsverzekeringen Kredietgerelateerde premies Beleggingsgerelateerde premies Brutopremies

92


Niet-leven verzekering Hieronder wordt een overzicht gegeven van de verdiende netto niet-leven verzekeringspremies per regio:

Ongevallen en ziekte

Auto

Brand

Overige

België

267,4

282,0

265,5

109,1

Nederland

571,5

454,9

256,2

249,6

7,1

2,0

528,8

360,7

Luxemburg Benelux Verenigde Staten Rest van de wereld Totaal

0,4 839,3

736,9

2.805,9

1.804,6

53,7

606,2

152,8

75,7

3.698,9

1.343,1

681,6

2.241,0


Auto

Brand

Overige

België

251,0

265,4

256,4

98,1

Nederland

128,0

211,1

163,2

115,5

7,2

1,3

476,5

426,8

214,9

71,2

554,8

141,8

97,0

3.245,6

1.031,3

568,6

1.945,2


0,4 379,4 2.795,0

1.633,3


Auto

Brand

Overige

België

234,3

248,8

254,5

95,6

Nederland

115,5

194,8

163,7

118,3

5,9

2,0

443,6

424,1

215,9

76,6

408,9

115,9

71,0

2.983,4

852,5

540,0

1.120,7


0,4 350,2 2.556,6

833,8

Fortis houdt zich in beperkte mate bezig met inkomende herverzekering. De lopende inkomende herverzekeringscontracten worden afgewikkeld.

93

Verzekeringsbedrijf

2001


A13


In onderstaande tabel wordt het resultaat uit financiële transacties weergegeven:

Gerealiseerde nettowinst op de verkoop van beleggingen

1)

2001

2000

1999

190,2

479,6

358,5

226,4

153,2

1.801,1

- 2.725,9

- 1.168,3

- 134,6

- 2.309,3

- 535,5

2.025,0

Winst op beleggingen voor rekening en risico van polishouders (gerealiseerd en niet-gerealiseerd) Verlies op beleggingen voor rekening en risico van polishouders (gerealiseerd en niet-gerealiseerd) Totaal 1)

Hierin begrepen is een bedrag van EUR 348,6 miljoen (2000: EUR 184,2 miljoen; 1999: EUR 176,9 miljoen) betreffende gerealiseerde verliezen bij verkoop van beleggingen.

A14

Overige baten

Hieronder wordt een specificatie gegeven van de overige baten: 2001

2000

1999

Dividend op aandelen

377,3

285,2

278,9


285,4

259,7

258,3

Deelnemingen in gemeenschappelijke beleggingen

15,1

25,9

22,4

Andere beleggingen

67,4

51,5

45,3

409,8

947,8

820,1

6,4

8,1

8,3

584,4

649,7

496,8

1.745,8

2.227,9

1.930,1

Beleggingen voor rekening en risico van polishouders Opbrengst uit deelnemingen Overige Totaal

Onder terreinen en gebouwen zijn begrepen huuropbrengsten ten bedrage van EUR 41,2 miljoen (2000: EUR 35,1 miljoen; 1999: EUR 33,8 miljoen) uit terreinen en gebouwen die in eigen gebruik zijn, waarvan EUR 32,5 miljoen (2000: EUR 26,7 miljoen; 1999: EUR 25,5 miljoen) betrekking heeft op terreinen en gebouwen die in gebruik zijn bij het verzekeringsbedrijf en EUR 8,7 miljoen (2000: EUR 8,4 miljoen; 1999: EUR 8,3 miljoen) betrekking heeft op terreinen en gebouwen die in gebruik zijn bij andere maatschappijen van Fortis. De overige EUR 244,1 miljoen (2000: EUR 224,5 miljoen; 1999: EUR 224,5 miljoen) heeft betrekking op terreinen en gebouwen die aan derden verhuurd zijn. Onder opbrengst uit deelnemingen is begrepen een bedrag van EUR 3,2 miljoen, negatief, (2000: EUR 3,5 miljoen; 1999: EUR 2,8 miljoen) dat betrekking heeft op het aandeel dat het verzekeringsbedrijf heeft in het resultaat van deelnemingen die gewaardeerd worden volgens de equivalentiemethode.

94


A15


Hieronder volgt een overzicht van de verzekeringstechnische lasten: 2000

1999

- Bruto

5.298,8

4.560,5

3.621,0

- Aandeel herverzekeraars

- 665,3

- 370,0

- 266,3

4.633,5

4.190,5

3.354,7

2.874,6

4.415,3

5.908,2

689,6

72,9

263,7

- 3,6

1,0

- 24,8

3.560,6

4.489,2

6.147,1

187,0

303,6

390,7

14,6

19,5

17,0

8.395,7

9.002,8

9.909,5

Levensverzekering: Uitkeringen en afkopen eigen rekening:

Wijziging technische voorzieningen levensverzekering: - Bruto - Aandeel herverzekeraars - Overige wijzigingen eigen rekening

Winstdeling en restorno's eigen rekening Overige Totaal levensverzekering Niet-leven verzekering: Schaden en betaalde schaden: - Bruto - Aandeel herverzekeraars

5.810,2

5.326,6

4.267,7

- 1.136,7

- 972,0

- 617,0

4.673,5

4.354,6

3.650,7

Wijziging technische voorzieningen niet-leven verzekering: - Bruto - Aandeel herverzekeraars - Overige wijzigingen eigen rekening

584,6

502,4

290,9

- 246,5

- 408,1

- 69,8

1,4

- 2,5

4,2

339,5

91,8

225,3

Winstdeling en restorno's eigen rekening

5,8

6,5

2,1

Wijzigingen egalisatievoorziening

3,3

- 4,0

- 2,5

22,4

11,6

12,3

5.044,5

4.460,5

3.887,9

13.440,2

13.463,3

13.797,4

Overige Totaal niet-leven verzekering Totaal verzekeringstechnische lasten

Het netto-effect van de herverzekeringsposten die betrekking hebben op levensverzekeringsactiviteiten en ten laste werden gebracht van de winsten verliesrekening bedroeg in het jaar eindigend per 31 december 2001 EUR 318,9 miljoen (2000: EUR 226,7 miljoen; 1999: EUR 313,8 miljoen).

95

Verzekeringsbedrijf

2001


A16

Bedrijfskosten

In onderstaande tabel wordt een overzicht gegeven van de bedrijfskosten:

Lonen

2001

2000

1999

1.076,7

937,6

728,8

Sociale lasten: - Pensioenbijdragen en VUT-lasten

111,4

80,8

18,5

- Overige sociale lasten

164,6

143,4

120,3

Afschrijving Kosten vermogensbeheer

57,5

54,0

64,9

164,6

227,2

160,5

Commissie: - Levensverzekering

813,2

821,9

595,5

- Niet-leven verzekering

2.610,5

2.430,2

1.447,5

Wijziging in overlopende acquisitiekosten

- 169,5

- 353,9

- 155,7

- 1.003,6

- 908,3

- 414,5

9,4

- 9,2

- 3,6

Overige kosten

1.126,9

1.039,9

926,0

Totaal

4.961,7

4.463,6

3.488,2

Van herverzekeraars ontvangen commissie en winstdeling Waardecorrecties op onroerend goed

Onder lonen is in 2001 begrepen een bedrag van EUR 22,2 miljoen (2000: EUR 26,9 miljoen; 1999: EUR 28,4 miljoen) aan commissies die aan loondienstagenten zijn betaald. In de kosten vermogensbeheer en de verzekeringstechnische lasten is in totaal EUR 107,3 miljoen aan salarissen en sociale lasten begrepen (2000: EUR 120,2 miljoen; 1999: EUR 83,0 miljoen).

96


A17

Reconciliatie technische rekeningen

Fortis heeft besloten om met ingang van 1999 in de rapportage over de resultaten van het verzekeringsbedrijf de In de drie onderstaande tabellen worden het technisch resultaat leven, het technisch resultaat niet-leven verzekering en de niet-technische rekening weergegeven, omdat de wettelijke bepalingen dit voorschrijven.

Technisch resultaat levensverzekering 2001

2000

1999

10.197,7

8.993,0

7.030,0

177,7

1.792,7

4.341,0

3,6

3,3

2,1

327,8

373,3

265,5

509,1

2.169,3

4.608,6

Uitkeringen en afkopen eigen rekening

4.633,5

4.190,5

3.354,7

Wijziging technische voorzieningen

3.560,6

4.489,2

6.147,1

187,0

303,6

390,7

1.049,8

1.028,8

778,7

- 35,4

- 51,9

- 62,7

Verzekeringspremies

Toegerekend resultaat beleggingen overgeboekt van niet-technische rekening Overige technische baten eigen rekening Overige baten


Bedrijfskosten: - Acquisitiekosten - Wijziging overlopende acquisitiekosten - Beheerskosten - Van herverzekeraars ontvangen commissie en winstdeling

Overige technische lasten eigen rekening

589,2

583,5

494,7

- 188,7

- 216,6

- 110,6

1.414,9

1.343,8

1.100,1

14,7

19,6

17,0

Overige lasten

141,4

125,7

91,4

Resultaat technische rekening levensverzekering vóór belastingen

754,7

689,9

537,6

97

Verzekeringsbedrijf

nadruk te leggen op het resultaat vóór belastingen per sector, in plaats van op het technisch en niet-technisch resultaat.


Technisch resultaat niet-leven verzekering 2001

2000

1999

7.964,6

6.790,7

5.496,6

551,8

478,6

386,4

11,1

4,3

6,4

231,1

209,4

214,8

794,0

692,3

607,6

- Betaalde schaden, bruto

5.810,2

5.326,6

4.267,7

- Aandeel herverzekeraars

- 1.136,7

- 972,0

- 617,0

4.673,5

4.354,6

3.650,7

584,6

502,4

290,9

- 246,4

- 408,2

- 69,7

5.011,7

4.448,8

3.871,9

Wijziging overige technische voorzieningen eigen rekening

1,4

- 2,5

4,2


5,8

6,5

2,1

- Acquisitiekosten

2.826,5

2.617,4

1.596,6

- Wijziging overlopende acquisitiekosten

- 134,1

- 302,0

- 93,0

- Beheerskosten

1.316,8

1.070,2

875,3

- Van herverzekeraars ontvangen commissie en winstdeling

- 815,0

- 691,7

- 303,9

3.194,2

2.693,9

2.075,0

Verzekeringspremies

Toegerekend resultaat beleggingen overgeboekt van niet-technische rekening Overige technische baten eigen rekening Overige baten

Schaden eigen rekening:

- Brutowijziging voorziening te betalen schaden - Aandeel herverzekeraars

Bedrijfskosten

Overige technische lasten eigen rekening Wijziging egalisatievoorziening Overige lasten

Resultaat technische rekening niet-leven verzekering vóór belastingen

98

22,3

11,6

12,4

3,3

- 4,0

- 2,5

27,6

13,3

2,7

492,3

315,4

138,4


In onderstaande tabel wordt een onderverdeling gegeven van het technisch resultaat naar regio: 2001

Niet-leven Totaal

Verenigde Staten

Rest van de wereld

Totaal

Nederland

333,6

231,3

3,9

568,8

155,2

30,7

754,7

86,5

54,3

2,6

143,4

279,5

69,4

492,3

420,1

285,6

6,5

712,2

434,7

100,1

1.247,0

2000

Leven Niet-leven Totaal

Verenigde Staten

Rest van de wereld

Nederland

Luxemburg

Benelux

318,5

168,5

- 14,0

473,0

193,8

23,1

689,9

63,1

- 10,1

0,2

53,2

212,3

49,9

315,4

381,6

158,4

- 13,8

526,2

406,1

73,0

1.005,3

België

Totaal

1999

Leven Niet-leven Totaal

België

Nederland

Luxemburg

Benelux

Verenigde Staten

Rest van de wereld

Totaal

238,2

155,2

1,9

395,3

128,1

14,2

537,6

38,3

12,4

1,8

52,5

65,4

20,5

138,4

276,5

167,6

3,7

447,8

193,5

34,7

676,0

99

Verzekeringsbedrijf

Leven

Luxemburg

Benelux

België


In onderstaande tabel wordt een onderverdeling gegeven van het technisch resultaat niet-leven verzekering naar branche en regio: 2001 Ongevallen en ziekte

Auto

Brand

Overige

Totaal

België

38,5

3,4

23,5

21,1

86,5

Nederland

36,7

- 0,3

8,7

9,2

54,3

2,3

0,3

2,6

34,5

30,6

143,4

139,5

279,5


75,2

3,1

140,0 3,0

54,0

2,2

10,2

69,4

218,2

57,1

36,7

180,3

492,3


Auto

Brand

Overige

Totaal

België

22,6

6,5

26,7

7,3

63,1

Nederland

18,8

- 22,7

- 10,5

4,3

- 10,1

0,1

0,7

- 0,6

0,2

- 16,1

16,9

11,0

53,2

182,0

212,3

7,6

29,2

5,9

7,2

49,9

79,3

13,1

22,8

200,2

315,4

Luxemburg Benelux

41,4

Verenigde Staten

30,3



Auto

Brand

Overige

Totaal

België

24,4

0,9

14,7

- 1,7

38,3

Nederland

15,4

- 7,8

2,9

1,9

12,4

0,1

0,3

1,4

1,8

- 6,8

17,9

1,6

52,5

40,5

65,4

5,9

9,4

- 0,4

5,6

20,5

70,6

2,6

17,5

47,7

138,4

Luxemburg Benelux

39,8

Verenigde Staten

24,9


100


Ratio’s

2001 België

Nederland

Luxemburg

Benelux

Verenigde Staten

Rest van de wereld

Totaal

Schaderatio

63,7

64,3

32,8

63,9

56,0

70,0

60,0

Lastenratio

39,4

37,5

44,1

38,2

48,1

30,1

43,0

103,1

101,8

76,9

102,1

104,1

100,1

103,0

Gecombineerde ratio

2000 België

Nederland

Luxemburg

Benelux

Verenigde Staten

Rest van de wereld

Totaal

Schaderatio

65,8

66,7

37,8

66,0

58,7

71,2

61,9

Lastenratio

40,9

41,6

62,2

41,3

46,3

32,5

43,5

106,7

108,3

100,0

107,3

105,0

103,7

105,4

Gecombineerde ratio

1999 België

Nederland

Luxemburg

Benelux

Verenigde Staten

Rest van de wereld

Totaal

Schaderatio

67,5

62,1

28,2

65,0

65,8

71,1

66,2

Lastenratio

43,3

43,2

49,6

43,3

42,9

34,6

42,0

110,8

105,3

77,8

108,3

108,7

105,7

108,2

Gecombineerde ratio

Schaderatio: De kosten van schaden als een percentage van de verdiende premies voor eigen rekening. Dit zijn de kosten van schaden voor eigen rekening bij niet-leven verzekeringen, exclusief de interne schade-afhandelingskosten. Lastenratio: Wordt uitsluitend gebruikt voor niet-leven verzekeringsbedrijven. Lasten als een percentage van de verdiende premies voor eigen rekening. Lasten zijn kosten vermeerderd met de nettoprovisies ten laste van het boekjaar, minus interne beleggingskosten. Gecombineerde ratio: De som van de schaderatio en de lastenratio. Bij de berekening van de gecombineerde ratio wordt geen rekening gehouden met ontvangen provisies.

101

Verzekeringsbedrijf

Hieronder wordt een overzicht gegeven van de ratio’s per regio:


Niet-technische rekening 2001

2000

1999

285,4

259,7

258,3

6,4

8,1

8,3

3.618,2

2.895,9

2.622,0

409,8

947,8

820,1

11,8

10,1

6,2

538,8

663,8

535,4

226,4

153,2

1.801,1

5.096,8

4.938,6

6.051,4

852,7

541,4

361,1

Opbrengst beleggingen: - Terreinen en gebouwen - Deelnemingen - Overige beleggingen - Beleggingen voor rekening en risico van polishouders Terugnemingen waardecorrecties beleggingen Gerealiseerde winst op beleggingen (On)gerealiseerde winst op beleggingen voor rekening en risico van polishouders

Beheerskosten en rentelasten Waardecorrecties beleggingen

21,6

1,0

2,6

348,6

184,2

176,9

2.725,9

1.168,2

134,6

3.948,8

1.894,8

675,2

1.148,0

3.043,8

5.376,2

- Levensverzekering

177,7

1.792,7

4.341,0

- Niet-leven verzekering

551,8

478,6

386,4

729,5

2.271,3

4.727,4

418,5

772,5

648,8

Andere baten

10,9

59,3

7,9

Andere lasten

9,6

68,8

61,8

1,3

- 9,5

- 53,9

419,8

763,0

594,9

Gerealiseerd verlies op beleggingen (On)gerealiseerd verlies op beleggingen voor rekening en risico van polishouders

Resultaat beleggingen Toegerekend resultaat beleggingen overgeboekt naar technische rekeningen:

Resultaat beleggingen niet-technische rekening

Resultaat niet-technische rekening vóór belastingen

102


A18

Financiële informatie niet-leven verzekering

In onderstaande tabel wordt een uitsplitsing per branche gegeven van financiële informatie met betrekking tot de

Verdiende

Bruto-

Bruto-

Saldo

Bruto-

bruto-

schade

bedrijfs-

premies

premies

last

kosten

herver-

4.240,0

4.218,5

3.145,0

1.109,9

- 47,4

Motorvoertuigen, wettelijke aansprakelijkheid

694,5

690,1

579,8

198,1

21,0

Motorvoertuigen, andere branches

750,4

736,3

536,3

197,3

21,3

Scheepvaart, luchtvaart en transport

135,2

135,6

95,0

44,2

- 7,1

Brand en andere schade aan goederen

850,0

828,7

481,4

338,4

- 10,1

Wettelijke aansprakelijkheid

212,5

208,7

138,3

78,6

- 2,0

37,6

36,9

20,7

11,5

- 5,2

zekering

1)


Rechtsbijstand Bijstand

16,6

16,6

12,1

1,1

- 0,1

Diversen

3.995,4

3.759,3

1.386,2

2.031,9

- 436,5

10.932,2

10.630,7

6.394,8

4.011,0

- 466,1

Totaal


3.613,0

3.647,3

3.188,9

852,2

228,6


531,8

499,3

416,3

140,3

- 4,5


647,0

616,0

463,3

160,1

- 8,5

88,3

88,0

79,3

25,2

4,1

Scheepvaart, luchtvaart en transport Brand en andere schade aan goederen

709,5

691,0

442,1

297,7

16,8


176,5

172,8

114,8

68,1

- 14,6

8,4

- 1,6

Rechtsbijstand

29,7

28,3

18,4

Bijstand

0,1

0,1

0,1

Diversen

3.897,3

3.570,3

1.105,8

1.836,8

- 667,7

Totaal

9.693,2

9.313,1

5.829,0

3.388,8

- 447,5

- 0,1


3.185,4

3.172,0

2.577,9

729,7

- 25,7


442,7

423,6

369,4

129,5

10,9


537,7

496,8

393,4

131,8

11,4

82,6

82,2

61,2

23,8

2,1

Scheepvaart, luchtvaart en transport Brand en andere schade aan goederen

678,9

662,7

390,2

276,8

4,7


153,6

150,4

112,4

65,2

- 1,9

22,4

7,3

- 1,1

Rechtsbijstand

23,9

23,0

Bijstand

0,1

0,1

Diversen

1.972,4

1.879,6

631,7

1.015,0

- 403,3

Totaal

7.077,3

6.890,4

4.558,6

2.379,1

- 403,0

1)

- 0,1

Bestaat uit het netto-effect van de herverzekeringsposten die in aanmerking worden genomen in de winsten verliesrekening. Een negatief bedrag betekent een last voor Fortis.

De branche diversen bestaat voornamelijk uit krediet gerelateerde verzekeringen in de Verenigde Staten.

103

Verzekeringsbedrijf

niet-leven verzekeringsactiviteiten.


Balans bankbedrijf Noot

31-12-2001

31-12-2000

31-12-1999

Activa Kasmiddelen

B1

4.555,2

5.342,1

3.206,9

Handelsportefeuille effecten

B2

19.447,0

13.362,9

9.898,8

Beleggingen

B3

96.866,9

84.098,8

85.426,5


B4

62.459,9

61.159,0

80.393,7


B5

164.089,8

149.840,1

132.350,7

18.652,4

15.887,2

12.067,0

11.922,9

7.381,5

5.775,4

377.994,1

337.071,6

329.119,0

Overlopende activa Overige activa

B6

Totaal activa Passiva Schulden aan kredietinstellingen

B7

98.273,7

94.301,6

117.347,8


B8

181.324,8

148.367,6

135.478,8

Schuldbewijzen

B10

Overlopende passiva

42.415,9

40.680,1

32.866,0

18.303,8

15.667,0

11.749,0

Overige passiva

B11

15.767,9

18.016,9

13.205,4


B12

9.985,6

8.476,3

7.466,1

366.071,7

325.509,5

318.113,1

2.216,7

2.042,9

1.861,2


B13


B14

798,6

823,2

1.743,3

Eigen vermogen

8.907,1

8.696,0

7.401,4

Groepsvermogen

9.705,7

9.519,2

9.144,7

377.994,1

337.071,6

329.119,0

Totaal passiva

104


Winst- en verliesrekening bankbedrijf Noot

2001

2000

1999

Baten: 1)

23.300,9

18.588,9

1.978,4

2.163,6

1.838,2


B19

1.002,5

1.025,1

704,1

Overige baten

B20

897,3

677,5

677,4

24.696,8

27.167,1

21.808,6

B21

- 16.414,6

- 19.144,9

- 14.419,3


B17

8.282,2

8.022,2

7.389,3

Waardecorrecties op vorderingen

B22

- 625,8

- 619,5

- 546,9

7.656,4

7.402,7

6.842,4

- 5.657,9

- 5.328,0

- 4.900,0


1.998,5

2.074,7

1.942,4

Belastingen

- 693,0

- 640,5

- 612,0


1.305,5

1.434,2

1.330,4

Commissies


1)

Nettobaten Bedrijfskosten

B23

67,1

121,7

145,8

1.238,4

1.312,5

1.184,6

- 34,2

193,5

Nettowinst

1.204,2

1.506,0

1.184,6

1)

4.404,0

4.156,0

4.169,6

Aandeel van derden Netto operationeel resultaat Niet operationele elementen na belastingen

Renteresultaat

105

Bankbedrijf

20.818,6 B18

Rentebaten


Toelichting balans en winsten verliesrekening bankbedrijf B1

Kasmiddelen

Onder kasmiddelen zijn begrepen bij centrale banken aangehouden onmiddellijk opeisbare wettige betaalmiddelen en tegoeden. De reserve-vereisten zijn gebaseerd op richtlijnen van de Europese Centrale Bank. Op bepaalde kassaldi zijn tevens andere beperkingen van toepassing. Per 31 december 2001 waren op EUR 3.138,6 miljoen restricties ten aanzien van onttrekking en aanwending van toepassing (2000: EUR 3.562,7 miljoen; 1999: EUR 2.037,2 miljoen).

B2

Handelsportefeuille effecten

De samenstelling van de handelsportefeuille effecten was als volgt:

Obligaties en andere vastrentende waarden Aandelen Totaal

2001

2000

1999

12.204,5

9.322,2

7.523,7

7.242,5

4.040,7

2.375,1

19.447,0

13.362,9

9.898,8

Onder aandelen is voor 2001 opgenomen een bedrag van EUR 75,1 miljoen aan Fortis-aandelen (2000: EUR 93,4 miljoen; 1999: EUR 19,5 miljoen). Vrijwel alle effecten in de handelsportefeuille zijn beursgenoteerd.

B3

Beleggingen

De samenstelling van de beleggingen was per 31 december als volgt: 2001 Kortlopend overheidspapier

2000

1999

1.240,6

3.060,1

6.609,2

91.652,8

76.657,8

74.770,8

1.915,2

2.350,9

1.881,6

94.808,6

82.068,8

83.261,6

2.058,3

2.030,0

2.164,9

96.866,9

84.098,8

85.426,5

2001

2000

1999

Van publiekrechtelijke emittenten

66.328,9

50.044,8

51.035,6

Van andere emittenten

25.323,9

26.613,0

23.735,2

Totaal

91.652,8

76.657,8

74.770,8

80.246,7

67.369,5

65.372,0

Niet ter beurze genoteerd

11.406,1

9.288,3

9.398,8

Totaal

91.652,8

76.657,8

74.770,8

Obligaties en andere vastrentende waarden Aandelen

Beleggingen in terreinen en gebouwen Totaal

De obligaties en andere vastrentende waarden kunnen als volgt worden gespecificeerd:

Ter beurze genoteerd

1)

106

1)

Reële waarde EUR 81.180,4 miljoen (2000: EUR 68.107,8 miljoen; 1999: EUR 66.231,2 miljoen)


Van de obligaties en andere vastrentende waarden is EUR 17.291,5 miljoen in het volgende jaar aflosbaar (2000: EUR 11.635,2 miljoen; 1999: EUR 10.853,6 miljoen). Onder obligaties en andere vastrentende waarden zijn achtergestelde vorderingen opgenomen voor een bedrag van EUR 350,5 miljoen (2000: EUR 143,2 miljoen; 1999: EUR 110,0 miljoen). De aandelen kunnen als volgt worden uitgesplitst:

Ter beurze genoteerd Niet ter beurze genoteerd Totaal

2001

2000

1999

1.397,9

1.410,5

1.098,5

517,3

940,4

783,1

1.915,2

2.350,9

1.881,6

miljoen; 1999: EUR 137,1 miljoen). Hieronder volgt een overzicht van de wijzigingen die zich hebben voorgedaan met betrekking tot de beleggingen van het bankbedrijf: 2001 Obligaties en andere vastrentende

Balanswaarde per 1 januari

2000

Terreinen

Obligaties en andere

Terreinen

en

vastrentende

waarden

Aandelen

gebouwen

waarden

Aandelen

gebouwen

en

76.657,8

2.350,9

2.030,0

74.770,8

1.881,6

2.164,9

342,5

197,0

46.591,2

1.049,4

75,1

39.420,1

720,2

62,4

- 32.122,4

- 915,5

- 46,7

- 38.092,1

- 475,4

- 29,2

- 187,0

- 12,3

- 83,0

- 51,0

- 17,3

7,2

- 365,3

5,0

110,5

- 125,6

1.915,2

2.058,3

2.350,9

2.030,0

1.962,7

1.954,6

2.281,7

2.129,8

Aan- en verkopen groepsmaatschappijen Verwerving Boekwaarde verkopen en aflossingen Herwaarderingen Valutakoersverschillen

526,2

Herrubriceringen Balanswaarde per 31 december

91.652,8

Kostprijs

216,5

76.657,8

Reële waarde

92.586,7

77.396,1

Aflossingswaarde

89.875,3

74.625,0

8,5

107

Bankbedrijf

Onder aandelen is voor 2001 begrepen een bedrag van EUR 19,7 miljoen aan Fortis-aandelen (2000: EUR 23,3


Beleggingen in effecten Hieronder volgt een overzicht van de aanschaffingsprijs minus amortisatie (in het geval van aandelen de kostprijs) en een benadering van de reële waarde per 31 december voor de beleggingen van Fortis in obligaties en andere vastrentende waarden en aandelen: 2001

Overheid België

Aanschaffingsprijs minus

Bruto

Bruto

afschrijvingen

ongerealiseerde

ongerealiseerde

Reële

of kostprijs

winsten

verliezen

waarde

25.415,0

567,8

- 107,1

25.875,7

Overheid Nederland

7.351,2

24,7

- 47,5

7.328,4


2.469,8

9,9

- 3,9

2.475,8

30.957,9

437,1

- 150,9

31.244,1 8.037,9

Overige overheden Ondernemingen

8.005,0

68,6

- 35,7

Banken

9.291,9

191,2

- 72,8

9.410,3


3.189,2

1,2

- 0,9

3.189,5

Overige asset-backed securities

2.431,2

5,1

- 29,5

2.406,8

Overige obligaties en andere vastrentende waarden Totaal obligaties en andere vastrentende waarden Aandelen Totaal beleggingen in effecten

2.541,6

111,1

- 34,5

2.618,2

91.652,8

1.416,7

- 482,8

92.586,7

1.962,7

127,4

- 174,9

1.915,2

93.615,5

1.544,1

- 657,7

94.501,9

2000

Overheid België


Bruto

Bruto

afschrijvingen

ongerealiseerde

ongerealiseerde

Reële

of kostprijs

winsten

verliezen

waarde

28.301,4

787,8

- 165,6

28.923,6

Overheid Nederland

4.218,5

26,6

- 48,8

4.196,3


1.861,7

5,5

- 4,6

1.862,6

15.337,7

202,2

- 207,4

15.332,5

7.383,9

124,6

- 23,6

7.484,9

11.247,5

68,8

- 38,0

11.278,3

4.234,4

3,8

- 10,8

4.227,4

Overige overheden Ondernemingen Banken Hypotheek obligaties Overige asset-backed securities

2.131,7

2,1

- 34,4

2.099,4

Overige obligaties en andere vastrentende waarden

1.941,0

66,9

- 16,8

1.991,1

76.657,8

1.288,3

- 550,0

77.396,1

2.281,7

80,4

- 11,2

2.350,9

78.939,5

1.368,7

- 561,2

79.747,0

Totaal obligaties en andere vastrentende waarden Aandelen Totaal beleggingen in effecten

108


1999

Overheid België


Bruto

Bruto

afschrijvingen

ongerealiseerde

ongerealiseerde

Reële

of kostprijs

winsten

verliezen

waarde

1.074,2

- 682,7

32.817,9

4.937,1

27,3

- 172,9

4.791,5


1.600,7

0,1

- 4,6

1.596,2

12.071,4

219,1

- 316,8

11.973,7

Ondernemingen

8.355,5

103,2

- 31,1

8.427,6

Banken

8.384,1

101,6

- 23,5

8.462,2


2.822,1

0,1

- 1,0

2.821,2

Overige asset-backed securities

2.498,8

0,1

- 10,8

2.488,1

Overige overheden

Overige obligaties en andere vastrentende waarden Totaal obligaties en andere vastrentende waarden Aandelen Totaal beleggingen in effecten

1.674,7

1,0

- 1,3

1.674,4

74.770,8

1.526,7

- 1.244,7

75.052,8

1.462,6

419,8

- 0,8

1.881,6

76.233,4

1.946,5

- 1.245,5

76.934,4

In de volgende tabel wordt een overzicht gegeven van de looptijden van beleggingen in obligaties en andere vastrentende waarden en overheidspapier en de bijbehorende boekwaarde en reële waarde per 31 december 2001. Boek-

Reële

waarde

waarde

Looptijd van maximaal één jaar

18.295,2

18.512,2

Looptijd tussen één en vijf jaar

36.801,8

37.184,1

Looptijd tussen vijf en tien jaar

20.845,0

21.091,1

Looptijd meer dan tien jaar

16.951,4

17.082,9

Totaal

92.893,4

93.870,3

2001

2000

1999

1.907,0

1.866,0

1.479,4

151,3

164,0

685,5

2.058,3

2.030,0

2.164,9

Beleggingen in terreinen en gebouwen Hieronder volgt een overzicht van de beleggingen in terreinen en gebouwen:

Terreinen en gebouwen in eigen gebruik Terreinen en gebouwen voor beleggingsdoeleinden Beleggingen in terreinen en gebouwen

109

Bankbedrijf

32.426,4

Overheid Nederland


In onderstaande tabel wordt een specificatie gegeven van de terreinen en gebouwen naar het jaar van waardebepaling: 2001 2001

506,7

2000

80,2

1999

2000

1999

462,4 2,9

77,4

1.564,7

1.564,7

1998 1997

1.471,4

1996 1995

522,8 2.058,3

B4

2.030,0

2.164,9


In de balanspost leningen aan kredietinstellingen zijn begrepen: 2001 België

Nederland

Overige

Totaal

Rekening-courant en overige bankrekeningen

731,9

751,9

4.548,1

6.031,9

Rentedragende tegoeden

497,7

1.773,3

19.948,0

22.219,0

4.759,6

597,5

26.254,4

31.611,5

Effecten gekocht op basis van wederverkoopovereenkomsten Overige Brutobedrag Voorziening voor verliezen op leningen Netto bedrag

46,8

2.030,4

695,3

2.772,5

6.036,0

5.153,1

51.445,8

62.634,9

- 16,5

- 2,0

- 156,5

- 175,0

6.019,5

5.151,1

51.289,3

62.459,9

2000 België Rekening-courant en overige bankrekeningen Rentedragende tegoeden Effecten gekocht op basis van wederverkoopovereenkomsten Overige Brutobedrag

Overige

Totaal

43,8

412,0

3.304,0

3.759,8

618,8

1.782,1

19.000,2

21.401,1

4.428,0

318,3

27.147,3

31.893,6

25,7

2.090,3

2.090,0

4.206,0

5.116,3

4.602,7

51.541,5

61.260,5

- 1,7

- 99,8

- 101,5

4.601,0

51.441,7

61.159,0

Voorziening voor verliezen op leningen Netto bedrag

Nederland

5.116,3

1999 België Rekening-courant en overige bankrekeningen Rentedragende tegoeden Effecten gekocht op basis van wederverkoopovereenkomsten Overige Brutobedrag Voorziening voor verliezen op leningen Netto bedrag

Nederland

Overige

Totaal

165,2

426,3

2.310,9

2.902,4

2.100,6

4.067,6

27.251,6

33.419,8

10.565,5

403,2

32.861,9

43.830,6

29,9

89,7

246,7

366,3

12.861,2

4.986,8

62.671,1

80.519,1

- 54,3

- 0,5

- 70,6

- 125,4

12.806,9

4.986,3

62.600,5

80.393,7

De geografische uitsplitsing van de leningen aan kredietinstellingen is voornamelijk gebaseerd op het land van vestiging van het bedrijf.

110


B5


In de balanspost leningen aan klanten zijn begrepen: 2001 Nederland

Overige

Totaal

Brutobedrag

73.576,6

51.604,9

42.435,0

167.616,5

Voorziening voor verliezen op leningen

- 1.928,0

- 669,0

- 929,7

- 3.526,7

Nettobedrag

71.648,6

50.935,9

41.505,3

164.089,8

4.631,3

563,1

770,9

5.965,3

478,6

2.325,3

33.923,3

24.307,4

33.507,2

91.737,9

35.770,0

24.307,4

33.985,8

94.063,2

- Met hypothecaire zekerheid

15.383,1

22.283,8

3.149,4

40.816,3

- Overige vorderingen

15.864,2

3.781,6

3.599,2

23.245,0

Subtotaal

31.247,3

26.065,4

6.748,6

64.061,3

Nettobedrag

71.648,6

50.935,9

41.505,3

164.089,8

Overheid en officiële instellingen Private sector: - Zakelijk - Met overheidsgarantie - Overige vorderingen Subtotaal

1.846,7

- Particulieren

2000 België

Nederland

Overige

Totaal

Brutobedrag

82.631,4

44.897,3

25.585,0

153.113,7


- 2.018,1

- 540,6

- 714,9

- 3.273,6

Nettobedrag

80.613,3

44.356,7

24.870,1

149.840,1

3.877,6

739,5

186,3

4.803,4

4.805,9

43,3

207,6

5.056,8

37.418,3

19.852,5

19.944,0

77.214,8

42.224,2

19.895,8

20.151,6

82.271,6


17.208,5

20.446,6

2.351,2

40.006,3


17.303,0

3.274,8

2.181,0

22.758,8

Subtotaal

34.511,5

23.721,4

4.532,2

62.765,1

Nettobedrag

80.613,3

44.356,7

24.870,1

149.840,1

Overheid en officiële instellingen Private sector: - Zakelijk - Met overheidsgarantie - Overige vorderingen Subtotaal - Particulieren

111

Bankbedrijf

België


1999 België

Nederland

Overige

Totaal

Brutobedrag

77.609,0

35.322,0

21.961,5

134.892,5


- 1.294,9

- 567,2

- 679,7

- 2.541,8

Nettobedrag

76.314,1

34.754,8

21.281,8

132.350,7

57,9

3.076,1

Overheid en officiële instellingen

3.018,2

Private sector: - Zakelijk - Met overheidsgarantie

5.196,4

784,7

175,6

6.156,7

34.751,2

16.128,5

16.446,4

67.326,1

39.947,6

16.913,2

16.622,0

73.482,8


16.563,9

14.986,6

2.264,1

33.814,6


16.784,4

2.855,0

2.337,8

21.977,2

Subtotaal

33.348,3

17.841,6

4.601,9

55.791,8

Nettobedrag

76.314,1

34.754,8

21.281,8

132.350,7

- Overige vorderingen Subtotaal - Particulieren

De geografische verdeling van de leningen aan klanten is voornamelijk gebaseerd op het land van vestiging van het bedrijf. Hieronder volgt een overzicht van de wijzigingen in de voorziening voor verliezen op leningen aan zowel kredietinstellingen als klanten:


2001

2000

3.375,1

2.667,2

- 189,7

- 205,2

Aan- en verkopen groepsmaatschappijen Afboekingen Waardecorrecties op leningen

- 90,3

480,6

461,2

Waardecorrecties in niet operationele elementen Valutakoerscorrecties en andere aanpassingen Balanswaarde per 31 december

- 157,4 35,7

699,6

3.701,7

3.375,1

Bestaande uit: - Leningen aan kredietinstellingen - Leningen aan klanten

175,0

101,5

3.526,7

3.273,6

3.701,7

3.375,1

In de voorziening voor verliezen op leningen is een bedrag begrepen van EUR 242,3 miljoen in verband met het landenrisico (2000: EUR 231,8 miljoen; 1999: EUR 269,1 miljoen). In de post Valutakoerscorrecties en andere aanpassingen is voor het jaar 2000 een bruto toename van EUR 694,6 miljoen begrepen. Deze heeft betrekking op leningen die in voorgaande jaren werden verantwoord na aftrek van voorzieningen.

112


Per 31 december 2001 bedroeg het totale bedrag van de leningen aan klanten en banken dat volgens het management mogelijk niet volledig inbaar zal zijn volgens de overeengekomen voorwaarden EUR 7.254,8 miljoen (2000: EUR 6.241,3 miljoen; 1999: EUR 5.572,0 miljoen). De voorzieningen die in verband hiermee zijn gevormd bedragen EUR 3.245,1 miljoen (2000: EUR 3.143,3 miljoen; 1999: EUR 2.398,1 miljoen). Het verschil tussen het uitstaande bedrag en de hoogte van de voorziening wordt gedekt door de waarde van de verstrekte zekerheden of de verwachte ontvangsten.

B6

Overige activa

Per 31 december omvatten de overige activa: 2000

1999

362,8

246,1

101,1

677,0

521,0

678,5

7,1

2,8

1,6

1.046,9

769,9

781,2

Overige deelnemingen: - Deelnemingen - Vorderingen op deelnemingen Deelnemingen Overige materiële vaste activa

890,8

882,9

841,9

Vorderingen uit hoofde van bancaire transacties

6.925,9

3.344,1

2.855,0

Roerende leasegoederen

1.885,2

1.287,2

822,1

Latente belastingen

370,1

479,4

411,2

Overige

804,0

618,0

64,0

11.922,9

7.381,5

5.775,4

Totaal

In 1999 was onder deelnemingen een bedrag begrepen van EUR 121,1 miljoen aan Fortis-aandelen. In 2000 zijn deze aandelen opgenomen onder de beleggingen. De overige materiële vaste activa bestaan voornamelijk uit informatieverwerkende systemen, kantoormeubilair en auto’s.

113

Bankbedrijf

Deelnemingen gewaardeerd volgens equivalentiemethode

2001


B7

Schulden aan kredietinstellingen

Per 31 december waren de schulden aan kredietinstellingen als volgt opgebouwd: 2001

Zichtrekeningen

België

Nederland

Overige

Totaal

1.910,5

2.486,5

1.153,4

5.550,4

Termijndeposito's

25.717,8

6.969,5

12.101,0

44.788,3

Effecten verkocht op basis van wederinkoopovereenkomsten

41.220,2

1.867,5

59,6

43.147,3

552,5

36,9

1.094,6

1.684,0

34,8

2.529,1

286,0

2.849,9

Overige kortlopende leningen Overige schulden op lange termijn Overige Totaal

253,8 69.435,8

14.143,3

253,8 14.694,6

98.273,7

2000

Zichtrekeningen

België

Nederland

Overige

Totaal

5.653,3

2.776,8

1.051,8

9.481,9

Termijndeposito's

31.539,6

5.390,4

6.781,5

43.711,5


33.245,5

2.097,4

2.783,3

38.126,2

535,6

880,0

1.236,6

2.652,2

11,2

50,0

3,6

64,8

Overige kortlopende leningen Overige schulden op lange termijn Overige Totaal

265,0 70.985,2

11.459,6

265,0 11.856,8

94.301,6

1999

Zichtrekeningen

België

Nederland

Overige

Totaal

3.285,9

1.130,9

689,0

5.105,8

Termijndeposito's

35.709,5

7.731,0

6.849,6

50.290,1


58.607,7

85,6

2.395,9

61.089,2

664,7

63,0

102,4

830,1

Overige schulden op lange termijn

12,9

12,9

Overige

19,7

19,7

10.069,5

117.347,8

Overige kortlopende leningen

Totaal

98.267,8

9.010,5

De geografische verdeling van de schulden aan kredietinstellingen is gebaseerd op de plaats van vestiging van het Fortis-bedrijf.

114


B8


Per 31 december waren de schulden aan klanten als volgt opgebouwd: 2001 Nederland

Overige

Totaal

1.494,7

117,0

453,1

2.064,8

Zichtrekeningen – rentedragend

19.517,4

14.344,4

18.400,2

52.262,0

Spaargelden

31.131,5

9.633,4

138,2

40.903,1

Termijndeposito's

24.804,3

9.711,8

19.820,1

54.336,2


15.721,9

16,4

3.877,4

19.615,7

748,6

847,5

3.577,7

5.173,8

33,7

375,6

3,5

412,8

Overige

5.741,9

248,0

566,5

6.556,4

Totaal

99.194,0

35.294,1

46.836,7

181.324,8

Zichtrekeningen – niet-rentedragend

Overige kortlopende leningen Schulden op lange termijn

2000 België Zichtrekeningen – niet-rentedragend

Nederland

Overige

Totaal

1.378,1

217,4

2.011,4

3.606,9


20.535,2

9.146,1

13.001,8

42.683,1

Spaargelden

30.947,4

7.912,9

744,9

39.605,2

Termijndeposito's

22.081,1

9.234,0

20.491,8

51.806,9

380,4

148,5

422,3

951,2

47,9

916,4

0,2

964,5

54,6

1,6

56,2

27.629,9

36.674,0

148.367,6

Effecten verkocht op basis van wederinkoopovereenkomsten Overige kortlopende leningen Schulden op lange termijn

8.693,6

Overige Totaal

84.063,7

8.693,6

1999 België Zichtrekeningen – niet-rentedragend

Nederland

Overige 1.466,4

2.741,3

10.383,1

38.395,6

1.274,9

Totaal


18.188,3

9.824,2

Spaargelden

32.683,5

8.659,9

1.096,5

42.439,9

Termijndeposito's

22.106,7

8.388,4

18.241,5

48.736,6

2.033,2

430,7

296,7

37,6

Effecten verkocht op basis van wederinkoopovereenkomsten Overige kortlopende leningen Schulden op lange termijn

39,4

Overige Totaal

2.463,9 286,4

39,4 41,4

76.622,7

620,7

27.382,2

41,4 31.473,9

135.478,8

De geografische verdeling van de schulden aan klanten is gebaseerd op de plaats van vestiging van het Fortis-bedrijf.

115

Bankbedrijf

België


B9

Effecten gekocht op grond van wederverkoopovereenkomsten en effecten verkocht op grond van wederinkoopovereenkomsten

Effecten gekocht op grond van wederverkoopovereenkomsten worden niet afzonderlijk op de balans getoond maar zijn opgenomen onder leningen aan kredietinstellingen en leningen aan klanten. Effecten verkocht op grond van wederinkoopovereenkomsten worden evenmin afzonderlijk op de balans getoond en zijn opgenomen in schulden aan kredietinstellingen en schulden aan klanten. In de volgende tabel worden gegevens verschaft over de effecten die door Fortis zijn gekocht op grond van wederverkoopovereenkomsten: 2001

2000

1999

Maximumbedrag uitstaand per enig maandeinde

47.184,6

56.266,9

65.130,3

Gemiddeld uitstaand bedrag

37.664,9

38.661,9

37.302,7

De onderliggende effecten voor deze overeenkomsten worden beheerd door Fortis. In de volgende tabel worden gegevens verschaft over de effecten die door Fortis zijn verkocht op grond van wederinkoopovereenkomsten: 2001

2000

1999

Maximumbedrag uitstaand per enig maandeinde

64.687,0

66.121,4

67.636,9

Gemiddeld uitstaand bedrag

50.814,6

48.184,0

50.826,3

De onderliggende effecten voor deze overeenkomsten worden beheerd door de tegenpartijen.

116


B10

Schuldbewijzen

Schuldbewijzen bestaan uit obligaties en andere vastrentende effecten. Per 31 december is hiervan EUR 22.979,1 miljoen (2000: EUR 19.010,9 miljoen; 1999: EUR 13.158,9 miljoen) aflosbaar in het volgende boekjaar. Hieronder wordt een uitsplitsing gegeven van de schuldbewijzen naar de aard van het instrument en het land van herkomst. 2001

Termijndeposito's

Nederland

Overige

Totaal

22.248,8

635,2

3.466,9

26.350,9

9.222,5

9.222,5

2,3

3.137,8

3.702,4

6.842,5

22.251,1

3.773,0

16.391,8

42.415,9

Commercial paper Schuld op lange termijn Totaal

2000 België

Nederland

Termijndeposito's

20.031,0

191,0

Commercial paper

5.336,2

Schuld op lange termijn Totaal

Overige

Totaal

2.556,0

22.778,0

4.209,0

9.545,2

1,4

4.507,6

3.847,9

8.356,9

25.368,6

4.698,6

10.612,9

40.680,1

1999 België

Nederland

Termijndeposito's

22.687,2

733,1

Commercial paper

801,4

Schuld op lange termijn

538,0 24.026,6

Totaal

Overige

Totaal

2.833,4

26.253,7

1.869,2

2.670,6

1.249,3

2.154,4

3.941,7

1.982,4

6.857,0

32.866,0

De geografische verdeling van de schuldbewijzen is gebaseerd op de plaats van vestiging van het bedrijf.

B11

Overige passiva

De overige passiva bestonden per 31 december uit: 2001

2000

1999

Verplichtingen u.h.v. pensioenen en uitkeringen na vervroegd uittreden

484,9

579,0

Belastingen en sociale lasten

688,1

450,8

519,4

1.918,8

2.042,5

2.110,3

Overige

12.676,1

14.944,6

10.575,7

Totaal

15.767,9

18.016,9

13.205,4

Algemene voorzieningen

Onder de algemene voorzieningen zijn mede begrepen bedragen voor de integratie van de bankactiviteiten ad EUR 803,5 miljoen (2000: EUR 820,0 miljoen) alsmede een voorziening voor latente belastingverplichtingen ad EUR 247,6 miljoen (2000: EUR 276,6 miljoen).Onder overige passiva is een bedrag van EUR 3,8 miljoen begrepen aan schulden aan groepsmaatschappijen (2000: EUR 63,6 miljoen; 1999: EUR 785,5 miljoen).

117

Bankbedrijf

België


B12


De achtergestelde schulden bestonden uit: 2001

2000

1999

8.225,6

7.716,3

6.706,1

760,0

760,0

760,0

8.476,3

7.466,1

Achtergestelde obligaties (niet door zekerheid gedekt) luidend in diverse valuta's met een gemiddelde coupon van 6,17% (2000: 6,31%; 1999: 6,37%) en looptijden tot en met 2031 (2000: 2025; 1999: 2015). Perpetuele lening van Fortis Brussels SA/NV met een coupon 6 maands EURIBOR + 1,25% en + 2,75% vanaf 2005. Afkoopbare perpetuele lening (Tier 1 lening) met een coupon van 6,5% tot 26 september 2011 en daarna Euro Reference Rate + 2,37%

1.000,0 9.985,6

In september 2001 heeft Fortis Bank een zogenaamde Redeemable Perpetual Cumulative Coupon Debt Securities uitgegeven voor een bedrag van EUR 1 miljard. De uitgegeven effecten worden door de toezichthouder (CBF) in aanmerking genomen voor het zogenaamd Tier 1 eigen vermogen van Fortis Bank alsmede voor het eigen vermogen van Fortis op geconsolideerde basis. Aan de effecten is een zogenaamd Support Agreement verbonden, op grond waarvan Fortis SA/NV en Fortis N.V. hoofdelijk en gezamenlijk zijn overeengekomen om aan Fortis Bank de bijkomende fondsen te verschaffen die noodzakelijk zouden zijn om haar toe te laten de coupon te betalen in het geval dat Fortis SA/NV en Fortis N.V. in dezelfde periode dividend uitkeren op hun gewone of preferente aandelen. Als voorwaarde voor de inaanmerkingneming van de effecten voor het Tier 1 eigen vermogen van Fortis Bank, vereist de CBF dat de som van wat Fortis SA/NV en Fortis N.V. betalen als dividend op hun gewone en preferente aandelen en van alle betalingen die zij eventueel verschuldigd zijn krachtens de Support Agreement en gelijkaardige verbintenissen gemaximeerd wordt op het niveau van de gezamenlijke uitkeerbare reserves van Fortis SA/NV en Fortis N.V. Om aan die vereiste te voldoen heeft de Raad van Bestuur besloten dat geen dividend zal worden uitgekeerd op de gewone aandelen, preferente aandelen of andere kapitaalinstrumenten (indien van toepassing) tenzij het totaal van de uitkeerbare reserves van beide vennootschappen toereikend is om te voldoen aan alle dividendbetalingen verbonden aan hun respectievelijke gewone aandelen, preferente aandelen en andere kapitaalinstrumenten alsook aan mogelijk te betalen bedragen in hetzelfde boekjaar op grond van hun verplichtingen onder de Support Agreement.

B13

Fonds voor algemene bankrisico’s

Het verloop van het fonds voor algemene bankrisico’s zag er als volgt uit:


2001

2000

2.042,9

1.861,2

169,8

154,8

Aan- en verkopen groepsmaatschappijen Toevoeging ten laste van de winsten verliesrekening Valutakoersverschillen

33,4

4,0

Overige mutaties Balanswaarde per 31 december

118

- 6,5 2.216,7

2.042,9


B14


Onder aandeel van derden in groepsvermogen is een bedrag van EUR 650 miljoen opgenomen aan preferente aandelen die zijn uitgegeven voor financieringsdoeleinden. In paragraaf 7 van de toelichting is dit uitgebreid beschreven.

B15


Afgeleide financiële instrumenten Fortis maakt gebruik van verschillende afgeleide financiële instrumenten, ofwel derivaten, en van instrumenten op basis van vreemde valuta’s. Contracten voor deze producten worden afgesloten in het kader van handelsactiviteiten of voor andere doeleinden, met name om risico’s af te dekken of als onderdeel van het asset / liability management. dat de waarde is afgeleid van de onderliggende rentetarieven, valutakoersen, goederenprijzen of aandelenkoersen. Bij de meeste contracten worden notional amounts uitsluitend gebruikt om de uit te wisselen kasstromen te bepalen. Bepaalde valutacontracten zijn er echter op gericht dat er op een gemeenschappelijke afrekendatum hoofdsommen worden uitgewisseld. Een derivatencontract kan verhandeld worden op een beurs of over-the-counter (“OTC”). Ter beurze verhandelde derivaten zijn gestandaardiseerd. Tot deze categorie behoren futures en opties. Over-the-counter verhandelde derivatencontracten worden afzonderlijk overeengekomen door de contractpartijen onderling. Hierbij gaat het om caps, floors en swaps. Bij derivaten is sprake van verschillende soorten risico die vergelijkbaar zijn met de risico’s waarmee de onderliggende financiële instrumenten gepaard gaan, zoals het marktrisico, het kredietrisico en het liquiditeitsrisico. De risico’s die verbonden zijn aan derivatenposities dienen niet op zich te worden beschouwd maar moeten worden beoordeeld samen met de risico’s die verbonden zijn aan de handel in niet-afgeleide financiële instrumenten en andere activiteiten van Fortis. Fortis beheerst de risico’s op derivaten en op andere posities in hun geheel, als onderdeel van het risicobeheer dat de totale groep betreft. De notional amounts (hoofdsommen) van valutacontracten en derivaten worden niet als activa of passiva in de balans opgenomen en vormen geen afspiegeling van de potentiële winst of het verlies waarmee een dergelijke transactie gepaard kan gaan. Het kredietrisico is het risico dat er een verlies ontstaat doordat een tegenpartij niet in staat is de voorwaarden van het contract na te komen. Het risico dat Fortis loopt wanneer een tegenpartij haar verplichtingen niet kan nakomen blijft beperkt tot de positieve nettovervangingswaarde van de OTC-contracten. Geschreven opties brengen geen kredietrisico met zich mee omdat hieruit voor Fortis (en niet voor de tegenpartij) een verplichting voortvloeit. Ter beurze verhandelde derivaten, zoals futures, brengen over het algemeen geen significante tegenpartijexposure met zich mee dankzij de margeverplichtingen die door de verschillende beurzen opgelegd worden. Renteswaps zijn contractuele overeenkomsten tussen twee partijen op grond waarvan renteverplichtingen in dezelfde valuta worden geruild. Deze respectievelijke verplichtingen worden berekend op basis van verschillende rentetypes, op grond van een bepaalde notional amount. Bij de meeste renteswaps vindt een netto-uitwisseling plaats van renteverplichtingen, berekend als het verschil tussen de vaste en de variabele rentebetalingen. Valutaswaps zijn, in hun eenvoudigste vorm, contractuele overeenkomsten op grond waarvan zowel periodieke als eenmalige betalingen die luiden in verschillende valuta’s worden geruild. Het risico van een verlies op beide soorten swapcontracten wordt gedurende de looptijd groter of kleiner, afhankelijk van de expiratiedatum, de rentetarieven en valutakoersen en de timing van de betalingen. Rentefutures zijn ter beurze verhandelde contracten en vertegenwoordigen een verplichting om bepaalde effecten of een bepaald geldmarktinstrument te kopen of te verkopen op een bepaalde datum in de toekomst tegen een vooraf bepaalde prijs. Rentetermijncontracten worden over-the-counter verhandeld en houden in dat twee partijen een

119

Bankbedrijf

Onder derivaten zijn begrepen swaps, futures, termijncontracten en optiecontracten. Voor al deze instrumenten geldt


rentetarief en een periode overeenkomen die als referentiepunt zullen worden gebruikt bij de berekening, op basis van een bepaalde notional amount, van een nettobetaling die door de ene partij aan de andere partij moet worden gedaan, afhankelijk van de marktrente die geldt op een bepaald moment in de toekomst. Rente-opties, die voornamelijk bestaan uit caps en floors, zijn instrumenten die gebruikt worden als bescherming tegen het renterisico en houden in dat de verkoper zich verplicht aan de koper een renteverschil te betalen in ruil voor een door de koper betaalde premie. Dit verschil bestaat uit het verschil tussen de huidige rente en een afgesproken rentetarief dat wordt toegepast op een notional amount. Bij alle rentecontracten wordt het risico van een verlies gedurende de looptijd groter of kleiner naarmate de rente fluctueert. Met betrekking tot rentefutures en ter beurze verhandelde opties is de credit exposure buiten de balans voor Fortis beperkt, aangezien deze transacties tot stand komen op georganiseerde beurzen die de verplichting van de tegenpartij overnemen en over het algemeen eisen dat er zekerheden worden gestort en dat margeverplichtingen dagelijks worden afgerekend. Valutacontracten, waaronder spot-, forward- en futurecontracten, zijn overeenkomsten om de valuta van het ene land op een bepaalde datum te ruilen voor de valuta van een ander land tegen een vooraf overeengekomen prijs. Valuta-optiecontracten lijken op rente-optiecontracten maar zijn gebaseerd op valuta’s in plaats van op rentetarieven. Bij deze contracten wordt het risico van een verlies gedurende de looptijd groter of kleiner naarmate de valutakoersen en rente fluctueren. Met betrekking tot ter beurze verhandelde valutacontracten is de credit exposure buiten de balans voor Fortis beperkt, aangezien deze transacties tot stand komen op georganiseerde beurzen die de verplichting van de tegenpartij overnemen en over het algemeen eisen dat er zekerheden worden gestort en dat margeverplichtingen dagelijks worden afgerekend.

120


In onderstaande tabel wordt een overzicht gegeven van de notional amounts van alle per 31 december 2001 openstaande derivatenposities van Fortis, gerangschikt naar looptijd: 2001 Vijf jaar of korter en Een jaar

langer dan

Langer dan

of korter

een jaar

vijf jaar

Totaal

486.809,8

Rentecontracten OTC: – swaps

148.070,4

58.886,3

33.369,7

11.496,3

158,7

45.024,7

– opties

35.843,9

126.357,2

182.729,2

344.930,3

20.240,3

8.317,4

649,9

29.207,6

7.135,6

250,0

869,5

8.255,1

376.442,6

294.491,3

243.293,6

914.227,5

104.149,6

15.702,0

2.169,5

122.021,1

Beurs: – forwards – opties Subtotaal Valutacontracten OTC: – swaps – termijncontracten – opties Subtotaal

1.798,7

1.798,7

10.399,5

930,7

11.330,2

116.347,8

16.632,7

2.169,5

135.150,0

Overige contracten OTC

10.738,8

8.978,9

1.142,2

20.859,9

Beurs

8.946,2

18.579,0

130,4

27.655,6

19.685,0

27.557,9

1.272,6

48.515,5

512.475,4

338.681,9

246.735,7

1.097.893,0

Subtotaal

Totaal

121

Bankbedrijf

279.853,1

– termijncontracten


Derivaten posities uit hoofde van handelsactiviteiten Fortis sluit derivatencontracten af voor klanten of voor eigen rekening. Hieronder volgt een overzicht van de notional amounts en de positieve en negatieve reële waarden per 31 december van derivatenposities uit hoofde van handelsactiviteiten. Alle significante onderlinge contracten tussen groepsmaatschappijen zijn buiten beschouwing gelaten. 2001 Notional amount

Positieve reële waarde

Negatieve reële waarde

391.154,9

3.009,7

- 2.997,6

38.440,8

70,2

- 72,2

343.979,6

2.502,4

- 867,9

29.207,6

54,3

- 2,3

811.038,0

5.636,6

- 3.940,0

109.225,8

938,6

- 602,8

Rentecontracten OTC: – swaps – termijncontracten – opties Beurs: – forwards – opties Subtotaal

8.255,1

Valutacontracten OTC: – swaps – termijncontracten

1.798,7

96,9

- 98,6

11.110,1

80,3

- 48,7

122.134,6

1.115,8

- 750,1

OTC

15.955,3

1.230,8

- 1.101,5

Beurs

27.605,8

358,0

- 184,9

Subtotaal

43.561,1

1.588,8

- 1.286,4

976.733,7

8.341,2

- 5.976,5

– opties Subtotaal Overige contracten

Totaal

122


2000 Notional amount



280.994,9

3.502,1

- 3.786,1

Rentecontracten OTC: – swaps – termijncontracten

55.485,8

113,7

- 113,6

211.859,6

1.238,5

- 1.149,5

6.943,0

820,2

- 501,2

595.505,9

5.674,5

- 5.550,4

92.313,2

962,3

- 1.082,4

224,0

0,7

- 1,3

11.563,9

95,7

- 108,5

104.101,1

1.058,7

- 1.192,2

OTC

17.876,1

1.162,2

- 1.610,3

Beurs

13.926,6

639,3

- 430,5

Subtotaal

31.802,7

1.801,5

- 2.040,8

731.409,7

8.534,7

- 8.783,4

– opties Beurs: – forwards – opties Subtotaal

40.222,6

OTC: – swaps – termijncontracten – opties Subtotaal Overige contracten

Totaal

123

Bankbedrijf

Valutacontracten





185.116,3

2.867,9

- 2.133,8

Rentecontracten OTC: – swaps – termijncontracten

66.950,6

72,5

- 59,0

– opties

73.001,8

426,1

- 401,6

– forwards

6.103,5

1,1

1,1

– opties

3.743,4

39,4

- 7,3

334.915,6

3.407,0

- 2.600,6

88.223,8

608,9

- 123,7

60,5

18,0

- 39,2

– opties

10.871,6

190,2

- 80,4

Subtotaal

99.155,9

817,1

- 243,3

OTC

13.871,8

1.280,8

- 669,9

Beurs

14.361,6

1.835,8

7,7

Subtotaal

28.233,4

3.116,6

- 662,2

462.304,9

7.340,7

- 3.506,1

Beurs:

Subtotaal Valutacontracten OTC: – swaps – termijncontracten

Overige contracten

Totaal

De winsten en verliezen op derivaten bestaan uit het nettobedrag dat wordt verdiend op de handelsactiviteiten van Fortis. De handelsactiviteiten omvatten transacties in een groot aantal verschillende financiële instrumenten en op markten die Fortis aangaat als dienstverlening aan klanten of voor eigen rekening. De winstgevendheid van deze handelsactiviteiten is grotendeels afhankelijk van het volume en de verscheidenheid van de transacties die Fortis aangaat, van het risico dat zij bereid is te accepteren en van de volatiliteit van de koers en de rentebewegingen.

Risicobeheer derivaten Behalve in het kader van handelsactiviteiten maakt Fortis ook gebruik van afgeleide financiële instrumenten bij de beheersing van het renterisico dat is verbonden aan de activa en passiva - met name leningen met een vaste of variabele rente, langlopende schulden en deposito’s. Op valuta’s gebaseerde financiële instrumenten worden gebruikt om de nettokapitaalsexposure en de valuta-exposure af te dekken. In het kader van haar risicobeheersingsstrategie maakt Fortis gebruik van renteswaps om de rentekenmerken van bepaalde activa en passiva te wijzigen. Zo kan Fortis bijvoorbeeld een renteswap aangaan om voor de renteverplichtingen uit hoofde van langlopende schulden een vast tarief om te zetten in een variabel tarief, teneinde de rentemismatch te verminderen. Een andere hedgingstrategie die door Fortis wordt toegepast behelst het kopen van opties als bescherming tegen een groot verlies als gevolg van extreme renteveranderingen. Zo kan Fortis bijvoorbeeld rentefloors kopen op haar hypothecaire leningen met een variabele rente ter vermindering van het risico van een verlies als gevolg van een snelle of langdurige rentedaling. Daarnaast kan Fortis renteswaps gebruiken om het risico van koersfluctuaties van de handelsportefeuille effecten af te dekken. De hier beschreven hedgingstrategieën zouden niet werken indien Fortis de onderliggende afgedekte producten zou verkopen of als zich bepaalde onverwachte ontwikkelingen zouden voordoen. Fortis kan voorts de contracten die uit het oogpunt van hedging zijn afgesloten beëindigen als zich bepaalde

124


gebeurtenissen of omstandigheden voordoen. De uitgestelde winsten en verliezen op beëindigde contracten die per 31 december 2001, 2000 en 1999 in de balans waren opgenomen en de afschrijving op dergelijke bedragen in de jaren 2001, 2000 en 1999 waren niet van materieel belang. Hieronder volgt een overzicht van de notional amounts en de reële waarden per 31 december van derivatencontracten uit hoofde van risicobeheer. Alle significante onderlinge contracten tussen groepsmaatschappijen zijn hieruit geëlimineerd. 2001 Notional amount



95.654,9

709,3

- 427,3

6.583,9

2,2

- 6,6

950,7

6,5

- 5,6

103.189,5

718,0

- 439,5

12.795,3

94,6

- 138,1

Rentecontracten OTC:

- termijncontracten - opties Beurs: - termijncontracten - opties Subtotaal Valutacontracten OTC: - swaps - termijncontracten - opties Subtotaal

151,3

- 267,8

220,1

1,6

- 1,6

13.015,4

247,5

- 407,5

4.904,6

178,9

- 191,5

49,8

2,2

- 3,0

4.954,4

181,1

- 194,5

121.159,3

1.146,6

- 1.041,5

Overige contracten OTC Beurs Subtotaal

Totaal

125

Bankbedrijf

- swaps





70.183,5

524,5

- 538,9

1.468,9

146,4

- 135,0

506,9

11,3

- 2,7

55,2

0,1

72.214,5

682,3

- 676,6

10.254,2

213,0

- 398,3

518,6

11,2

- 13,9

10.778,2

224,2

- 412,2

OTC

6.815,7

481,4

- 287,9

Beurs

1.432,8

4,5

- 4,5

Subtotaal

8.248,5

485,9

- 292,4

91.241,2

1.392,4

- 1.381,2

Rentecontracten OTC: - swaps - termijncontracten - opties Beurs: - termijncontracten - opties Subtotaal Valutacontracten OTC: - swaps - termijncontracten - opties Subtotaal

5,4

Overige contracten

Totaal

126





163.000,6

1.518,6

- 1.463,3

Rentecontracten OTC: - swaps - termijncontracten - opties

13.418,3

4,4

- 6,4

7.956,1

29,7

- 15,3

184.882,4

1.552,7

- 1.485,0

13.190,3

182,6

- 393,5

24,3

0,1

- 0,2

253,4

5,7

- 8,0

13.468,0

188,4

- 401,7

6.859,9

476,2

- 293,1

17,6

1,5

- 0,1

6.877,5

477,7

- 293,2

205.227,9

2.218,8

- 2.179,9

Beurs: - termijncontracten

507,4

- opties Subtotaal

OTC: - swaps - termijncontracten - opties Subtotaal Overige contracten OTC Beurs Subtotaal

Totaal

127

Bankbedrijf

Valutacontracten


B16

Looptijden

In onderstaande tabel worden de looptijden van de schulden en vorderingen per 31 december weergegeven: 2001 Onmiddellijk opeisbaar

< 3 maanden

3 maanden 1 jaar

1 - 5 jaar

> 5 jaar


13.309,0

25.750,7

22.389,6

720,9

289,7


32.355,6

35.836,4

11.704,4

27.156,2

57.037,2

Schulden aan kredietinstellingen Schulden aan klanten

6.992,6

68.362,4

19.618,2

1.775,8

1.524,7

115.636,9

47.091,7

10.695,8

5.706,7

2.193,7

2000 Onmiddellijk opeisbaar


< 3 maanden

3 maanden 1 jaar

1 - 5 jaar

> 5 jaar

6.640,0

43.508,5

10.254,6

496,6

259,3

12.437,6

45.612,7

11.428,4

27.607,5

52.753,9


14.739,7

66.532,9

11.931,6

879,4

218,0


86.837,2

44.392,9

8.062,0

4.865,9

4.209,6


1999 Onmiddellijk opeisbaar

Leningen aan kredietinstellingen Leningen aan klanten Schulden aan kredietinstellingen Schulden aan klanten

< 3 maanden

3 maanden 1 jaar

1 - 5 jaar

> 5 jaar

3.181,9

49.016,9

27.183,4

773,8

237,7

16.782,9

20.720,1

23.507,3

25.720,3

45.620,1

5.908,0

87.580,6

22.869,3

846,3

143,6

86.175,9

36.984,4

5.740,8

4.920,4

1.657,3

Hieronder volgt een specificatie van de achtergestelde schulden en schuldbewijzen op lange termijn:

Looptijd

< 1 jaar

1-2 jaar

2-3 jaar

- Vaste rente

304,1

351,5

- Variabele rente

197,9

85,6

502,0

1.251,1

> 5 jaar

2001

2000

Totaal

Totaal

3-4 jaar

4-5 jaar

301,7

546,2

540,5

5.348,6

7.392,6

6.187,6

61,8

141,1

99,2

2.007,4

2.593,0

2.288,7

437,1

363,5

687,3

639,7

7.356,0

9.985,6

8.476,3

1.465,7

1.208,2

1.470,3

638,1

803,2

6.836,6

7.746,4

5,9

610,4

Achtergestelde schulden:

Schuldbewijzen: - Vaste rente - Variabele rente


2,9

3,0

1.251,1

1.465,7

1.211,1

1.470,3

641,1

803,2

6.842,5

8.356,8

54,5

89,1

39,8

23,7

73,4

132,3

412,8

964,5

448,3

347,8

225,6

308,0

226,6

1.293,6

2.849,9

64,8

2.255,9

2.339,7

1.840,0

2.489,3

1.580,8

9.585,1

20.090,8

17.862,4

Schulden aan kredietinstellingen Totaal

128


B17

Baten

Hieronder volgt een uitsplitsing van de baten van het bankbedrijf naar het geografische gebied waar de Fortis-onderneming is gevestigd. 2001 België

Nederland

Luxemburg

Benelux

Verenigde Staten

Rest van de wereld

2.230,6

1.136,7

325,0

3.692,3

147,7

564,0

4.404,0

580,1

569,0

270,8

1.419,9

52,6

505,9

1.978,4

transacties

605,2

118,5

49,8

773,5

7,1

221,9

1.002,5

Overige baten

334,2

249,0

112,2

695,4

- 0,4

202,3

897,3

3.750,1

2.073,2

757,8

6.581,1

207,0

1.494,1

8.282,2

Renteresultaat Commissies

Totaal

1)

Resultaat uit financiële

2000


België

Nederland

Luxemburg

Benelux

Verenigde Staten

Rest van de wereld

2.364,4

914,9

292,4

3.571,7

143,6

440,7

4.156,0

875,9

571,7

303,8

1.751,4

6,1

406,1

2.163,6

Totaal

1)


349,9

373,6

167,5

891,0

8,6

125,5

1.025,1

Overige baten

272,2

200,0

115,5

587,7

- 8,0

97,8

677,5

3.862,4

2.060,2

879,2

6.801,8

150,3

1.070,1

8.022,2


1999


België

Nederland

Luxemburg

Benelux

Verenigde Staten

Rest van de wereld

2.253,0

925,8

499,9

3.678,7

128,9

362,0

4.169,6

777,4

504,5

242,3

1.524,2

6,3

307,7

1.838,2

Totaal

1)


323,9

209,8

119,9

653,6

- 11,9

62,4

704,1

Overige baten

334,2

210,9

62,4

607,5

0,2

69,7

677,4

3.688,5

1.851,0

924,5

6.464,0

123,5

801,8

7.389,3


1)

Inclusief eliminaties

129

Bankbedrijf



De nettorentebaten hebben zich als volgt ontwikkeld: 2001 Gemiddelde balans

Rente

Rente in %

Activa: - Leningen aan kredietinstellingen

69.947,8

3.258,7

4,66

159.620,9

9.471,4

5,93

84.677,8

4.390,7

5,19

314.246,5

17.120,8

5,45

- Schulden aan kredietinstellingen

104.050,8

4.578,5

4,40

- Schulden aan klanten

160.640,7

6.460,7

4,02

49.451,2

2.492,6

5,04

314.142,7

13.531,8

4,31

- Leningen aan klanten - Rentedragende effecten Totaal rentedragende activa Passiva:

- Schuldbewijzen en achtergestelde schulden Totaal rentedragende passiva Overige rente per saldo

815,0

Renteresultaat

4.404,0

Renteresultaat/rentedragende activa

1,40

2000 Gemiddelde balans

Rente

Rente in %

Activa: - Leningen aan kredietinstellingen - Leningen aan klanten - Rentedragende effecten Totaal rentedragende activa

82.298,2

3.478,0

4,23

141.264,7

8.918,4

6,31

80.182,8

4.599,1

5,74

303.745,7

16.995,5

5,60

Passiva: - Schulden aan kredietinstellingen

109.499,3

5.233,8

4,78

- Schulden aan klanten

146.312,0

5.708,9

3,90

43.741,1

2.218,9

5,07

299.552,4

13.161,6

4,39

- Schuldbewijzen en achtergestelde schulden Totaal rentedragende passiva Overige rente per saldo Renteresultaat Renteresultaat/rentedragende activa

130

322,1 4.156,0 1,37


1999 Gemiddelde balans

Rente

Rente in %

71.234,4

2.722,8

3,82

126.435,2

7.054,2

5,58

79.797,5

4.370,9

5,48

277.467,1

14.147,9

5,10

Activa: - Leningen aan kredietinstellingen - Leningen aan klanten - Rentedragende effecten Totaal rentedragende activa

Passiva:

- Schulden aan klanten - Schuldbewijzen en achtergestelde schulden Totaal rentedragende passiva

99.944,0

4.129,2

4,13

137.117,9

3.895,4

2,84

40.444,3

2.035,9

5,03

277.506,2

10.060,5

3,63

Overige rente per saldo

82,2

Renteresultaat

4.169,6

Renteresultaat/rentedragende activa

B18

1,50

Commissies

In onderstaande tabel worden de ontvangen en betaalde commissies weergegeven: 2001

2000

1999

Commissie-inkomen - Emissies

88,9

186,6

170,8

- Effectentransacties

700,4

780,3

608,6

- Verzekeringen

148,1

165,8

162,2

- Vermogensbeheer

654,3

649,7

502,9

- Betalingsverkeer

338,3

294,0

242,8

- Overige

631,1

616,9

563,2

2.561,1

2.693,3

2.250,5

582,7

529,7

412,3

1.978,4

2.163,6

1.838,2

2001

2000

1999

Totaal commissie-inkomen Betaalde commissies Netto commissies

B19


Het nettoresultaat uit financiële transacties was als volgt samengesteld:

Winst/verlies op derivaten

357,7

75,2

58,2

Gerealiseerde nettowinst bij verkoop van beleggingen

424,1

495,2

436,7

Winst/verlies op valutatransacties

166,7

235,2

132,1

54,0

219,5

77,1

1.002,5

1.025,1

704,1

Winst/verlies op handelsportefeuille effecten Totaal

131

Bankbedrijf

- Schulden aan kredietinstellingen


B20

Overige baten

Hieronder volgt een specificatie van de overige baten: 2001 Dividend op aandelen Terreinen en gebouwen Opbrengsten uit deelnemingen

2000

1999

32,9

82,6

91,3

145,5

141,7

151,3

50,7

18,6

46,1

Opbrengsten van lease-activiteiten

463,6

290,4

219,9

Overige baten

204,6

144,2

168,8

Totaal

897,3

677,5

677,4

Onder inkomsten uit terreinen en gebouwen zijn begrepen huuropbrengsten ten bedrage van EUR 128,9 miljoen (2000: EUR 120,6 miljoen; 1999: EUR 120,4 miljoen) uit terreinen en gebouwen dat in eigen gebruik is en huuropbrengsten van EUR 16,6 miljoen (2000: EUR 21,1 miljoen; 1999: EUR 30,9 miljoen) uit terreinen en gebouwen die aan derden zijn verhuurd. Onder inkomsten uit deelnemingen is een bedrag opgenomen van EUR 1,9 miljoen, negatief (2000: EUR 0,7 miljoen, negatief; 1999: EUR 19,3 miljoen), aan winstaandelen van deelnemingen die gewaardeerd zijn volgens de equivalentiemethode.

B21

Rentelasten

De rentelasten hadden betrekking op: 2001

2000

1999


4.578,6

5.233,8

4.129,2


6.460,7

5.708,9

3.895,4

Rentelasten derivaten risicobeheer

2.878,1

5.975,8

4.350,6

Schuldbewijzen

1.942,0

1.725,2

1.633,6

550,5

493,8

402,3

4,7

7,4

8,2

16.414,6

19.144,9

14.419,3

2001

2000

1999

452,5

461,4

402,0

3,5

3,3

4,2

Waardecorrectie fonds voor algemene bankrisico's

169,8

154,8

140,7

Totaal

625,8

619,5

546,9

Achtergestelde schulden Overige Totaal

B22

Waardecorrecties

De waardecorrecties waren als volgt:

Waardecorrecties voor vorderingen en obligaties en andere Vastrentende waarden Mutatie in voorziening voor voorwaardelijke schulden

132


B23

Bedrijfskosten

De bedrijfskosten waren als volgt samengesteld: 2001

2000

1999

2.290,4

2.188,1

1.958,9

- Pensioenbijdragen en VUT-lasten

169,1

163,3

151,2


535,3

505,7

464,5

Afschrijvingen

275,2

250,1

262,2

Kosten van leasegoederen

343,6

226,8

162,1

Lonen Sociale lasten:

Waardecorrecties op terreinen en gebouwen

- 8,1

49,3

2.020,1

2.002,1

1.851,8

Totaal

5.657,9

5.328,0

4.900,0

133

Bankbedrijf

24,2

Overige


Balans algemeen Noot

31-12-2001

31-12-2000

31-12-1999

Activa 10,4

84,1

54,6

C1

322,1

454,4

337,5

C2

6.371,8

3.575,3

3.288,6

244,7

138,4

111,6

C3

3.114,1

4.301,5

1.240,6

10.068,1

8.553,7

5.050,3

Kasmiddelen Beleggingen

5,0

Leningen aan kredietinstellingen Leningen aan klanten Overlopende activa Overige activa Totaal activa

17,4

Passiva 0,1

Schulden aan kredietinstellingen Schuldbewijzen

C4

Overlopende passiva

16,0

8.652,1

2.730,9

330,0

149,2

128,3

2.628,0

Overige passiva

C5

334,1

5.105,9

3.084,3

Converteerbare obligatieleningen

C6

1.255,9

1.255,9

1.255,9


C7

1.004,8

294,9

294,9

11.577,0

9.536,8

7.407,4

639,6

606,3

Eigen vermogen

- 2.148,5

- 1.589,4

- 2.357,1

Groepsvermogen

- 1.508,9

- 983,1

- 2.357,1

Totaal passiva

10.068,1

8.553,7

5.050,3


134

C8


Winst- en verliesrekening algemeen Noot

2001

2000

1999

480,3

304,6

120,6

Baten: Rentebaten Resultaat uit financiële transacties

C9

Overige baten

C10

Totale baten Rentelasten Totale baten na aftrek van rentelasten Bedrijfskosten Operationeel resultaat vóór belastingen Belastingen

Aandeel van derden Netto operationeel resultaat Niet operationele elementen na belastingen Nettowinst

17,5

12,1

115,4

497,8

316,7

238,5

- 504,9

- 369,5

- 305,5

- 7,1

- 52,8

- 67,0

- 165,1

- 172,9

- 107,2

- 172,2

- 225,7

- 174,2

40,1

40,8

16,8

- 132,1

- 184,9

- 157,4

48,3

37,7

- 180,4

- 222,6

- 157,4

- 222,6

- 157,4

- 3,0 - 183,4

135

Algemeen


C11

2,5


Toelichting balans en winsten verliesrekening algemeen Tot het segment algemeen behoren de niet aan de bank- of verzekeringsbedrijf gerelateerde activiteiten zoals de treasury- en financieringsactiviteiten van de groep en de overige holdingactiviteiten. De voornaamste activa in de sector algemeen hebben betrekking op vorderingen op groepsmaatschappijen. De passiva bestaan voornamelijk uit commercial paper en andere kortlopende leningen die worden aangehouden door financieringsmaatschappijen van Fortis en converteerbare obligatieleningen.

C1

Beleggingen

De beleggingen van de sector algemeen bestaan uitsluitend uit aandelen.

C2


Onder de post leningen aan klanten is een bedrag begrepen van EUR 6.351,0 miljoen (2000: EUR 3.565,0 miljoen; 1999: EUR 3.187,4 miljoen) aan leningen die zijn verstrekt aan groepsmaatschappijen, waaronder achtergestelde leningen ten bedrage van EUR 1.881,3 miljoen aan het verzekeringsbedrijf en EUR 1.225,0 miljoen aan het bankbedrijf.

C3

Overige activa

Hieronder zijn opgenomen de Fortis-aandelen welke voor rekening van Fortis ten behoeve van uitgifteverplichtingen van Fortis zijn ingekocht. Voor 2001 is dit EUR 65,5 miljoen (2000: EUR 74,1 miljoen; 1999: EUR 26,3 miljoen). Daarnaast betreft het nagenoeg uitsluitend vorderingen met een looptijd korter dan een jaar. Hiervan heeft EUR 2.893,2 miljoen (2000: EUR 4.190,6 miljoen; 1999: EUR 1.147,0 miljoen) betrekking op vorderingen op groepsmaatschappijen.

C4

Schuldbewijzen

De schuldbewijzen betreffen voornamelijk commercial paper programma’s van Fortis Finance met looptijden tot tien jaar en omvatten voorts leningen van groepsmaatschappijen ten bedrage van EUR 707,7 miljoen (2000: EUR 624,0 miljoen; 1999: EUR 591,2 miljoen).

C5

Overige passiva

Per 31 december bestonden de overige passiva uit:

Latente belastingverplichtingen Overige voorzieningen Overige

136

2001

2000

1999

223,7

227,7

245,4

6,2

1,6

23,2

104,2

4.876,6

2.815,7

334,1

5.105,9

3.084,3


Met ingang van het verslagjaar 2001 worden de kortlopende leningen welke door derden zijn verstrekt aan Fortis Finance verantwoord onder de schuldbewijzen in plaats van onder de overige passiva.

C6

Converteerbare obligatieleningen 2001

2000

1999

680,7

680,7

680,7

575,2

575,2

575,2

1.255,9

1.255,9

1.255,9

Converteerbare obligatielening van EUR 680,7 miljoen uitgegeven, met een coupon van 2,625% jaarlijks achteraf betaalbaar per 6 november. De converteerbare obligatielening heeft een conversiekoers van EUR 31,51 en een looptijd tot en met 6 november 2003. Converteerbare obligatielening van EUR 575,2 miljoen met een coupon van 1,5% jaarlijks achteraf betaalbaar per 29 juli. De lening heeft een conversiekoers van EUR 38,35 en een looptijd tot en met 29 juli 2004.


Dit betreft voornamelijk achtergestelde leningen die zijn opgenomen ten behoeve van het banken het verzekeringsbedrijf. Deze leningen zijn door deze bedrijven verantwoord onder achtergestelde schulden en derhalve in de geconsolideerde balans geëlimineerd. Tevens zijn hieronder opgenomen een achtergestelde obligatielening verstrekt door bestuurders van (voormalig) Fortis (B) en haar dochter- en kleindochterondernemingen. Aan de lening zijn 25.180 warrants gekoppeld. Uitoefening van een warrant geeft recht op 9 Fortis-aandelen. De warrants kunnen worden uitgeoefend tot 20 november 2007. De conversiekoers bedraagt EUR 167,58. De uitstaande warrants zijn mede begrepen in het optieoverzicht in paragraaf 13 “Personeelsoptieplannen”.

C8


Het aandeel van derden in het groepsvermogen heeft betrekking op een hybride financieringsinstrument dat in maart 2000 is uitgegeven. Voor nadere gegevens hierover verwijzen wij naar paragraaf 7 van de toelichting.

C9


Het resultaat uit financiële transacties heeft betrekking op gerealiseerde winst bij verkoop van beleggingen.

C10

Overige baten

Hieronder volgt een specificatie van de overige baten:

2001 Dividend op aandelen

2000

1999

1,0

1,2

0,4

Overige baten

16,5

10,9

115,0

Totaal

17,5

12,1

115,4

137

Algemeen

C7


C11

Bedrijfskosten

De bedrijfskosten waren als volgt samengesteld:

2001

2000

1999

22,1

40,5

17,3

- Pensioenbijdragen en VUT-lasten

7,2

2,3

0,3


4,0

2,8

1,7

Afschrijvingen

7,1

5,4

5,4

Overige lasten

124,7

121,9

82,5

Totaal

165,1

172,9

107,2

Lonen Sociale lasten:

Brussel / Utrecht, 13 maart 2002

Raad van Bestuur

Prof. dr. J.R. Glasz (voorzitter) Graaf M. Lippens (voorzitter) Burggraaf E. Davignon (vice-voorzitter) Ir. J.J. Slechte (vice-voorzitter) Drs. A. van Rossum (Chief Executive Officer) Baron V. Croes Mr. J.M. Hessels H.J. Hielkema Baron D. Janssen Mw. Ch. Morin-Postel Prof. dr. mw. A.J.M. Roobeek Dr. J.M. Schröder Ph. Speeckaert Baron P. Van Waeyenberge Mr. N.J. Westdijk

138


Gebeurtenissen na balansdatum In februari 2002 heeft Fortis de verkoop van Fortis France SA aan Swiss Life bekend gemaakt. Fortis France SA hield zich met name bezig met de levensverzekeringsactiviteiten in Frankrijk. Met de verkoop is, naar verwachting, een bedrag gemoeid van tussen de EUR 150 miljoen en EUR 200 miljoen. De transactie zal in de loop van het eerste halfjaar 2002 worden afgerond. In dezelfde maand is tevens aangekondigd dat TOP Lease zal worden verkocht aan ING. Verwacht wordt dat de transactie in het tweede kwartaal 2002 kan worden afgerond. De transactie zal volledig in contanten worden betaald.

Algemeen 139

Jaarrekening 2001 Fortis / Verslag van de Raad van Bestuur Fortis SA/NV en Fortis N.V.

Verslag Raad van Bestuur Fortis SA/NV en Fortis N.V.

Verslag 141


Verslag van de Raad van Bestuur Algemeen Het verslagjaar 2001 was niet alleen een boeiend maar ook een stormachtig jaar, waarin ook Fortis niet ontkwam aan de gevolgen van de economische teruggang en de moeilijke marktomstandigheden. De resultaten werden gedrukt door de bewust lagere beleggingsresultaten en de extra voorzieningen die, in lijn met het voorzichtige voorzieningenbeleid, zijn genomen op de kredieten beleggingsportefeuille. Gelet op de moeilijke marktomstandigheden heeft Fortis echter bevredigende resultaten behaald. Dit is mede te danken geweest aan de bewuste keuze voor een gediversifieerd productaanbod, een beleggingsbeleid waarin een sterk accent ligt op vastrentende waarden en de geografische spreiding van de activiteiten. In het verslagjaar is een belangrijke stap gezet in de ontwikkeling van Fortis: de beursgenoteerde aandelen van Fortis (NL) en Fortis (B) zijn samengevoegd tot één nieuw beursgenoteerd effect, het Fortis-aandeel. Dit aandeel vertegenwoordigt een aandeel in elk van de twee nieuwe moedervennootschappen, Fortis N.V. en Fortis SA/NV. Als gevolg van een aantal opeenvolgende, onderling verbonden en onderling afhankelijke stappen is het Fortis-aandeel gecreëerd. In de Buitengewone Algemene Vergaderingen van Aandeelhouders van Fortis (NL) en Fortis (B) gehouden op 14 december 2001 hebben de aandeelhouders hun goedkeuring verleend aan dit stappenplan als geheel. De aandeelhouders van Fortis (NL) hebben tevens ingestemd met twee afzonderlijke stappen. Deze betroffen de Fortis N.V. Met terugwerkende kracht tot 30 juni 2001 zijn alle activa en passiva van Fortis (NL) opgenomen in Fortis N.V., de verkrijgende rechtspersoon. De aandeelhouders van Fortis (B) hebben ingestemd met een herstructurering van het eigen vermogen van Fortis (B) en de ontbinding van Fortis (B) per 1 juli 2001 teneinde op te gaan in Fortis SA/NV ingevolge Artikel 671 van het Belgische Wetboek van Vennootschappen en in overeenstemming met het fusie voorstel.

Aandelenkapitaal Om de aandelen van Fortis (NL) en Fortis (B) te kunnen samenvoegen moesten de twee moedervennootschappen over een gelijk aantal uitstaande aandelen beschikken. Om dit te bereiken zijn er medio december 2001 onder andere nieuwe aandelen Fortis (NL) uitgegeven. Dit betrof: -

een uitgifte van 84.343.019 aandelen ter waarde van de door Fortis (B) ingebrachte participatie, en

-

een uitgifte van 652.204.957 aandelen aan Fortis (B) tegen een prijs in contanten gelijk aan de nominale waarde.

Ter compensatie van de verwatering voor de Fortis (NL) aandeelhouders, als gevolg van laatst genoemde emissie, ontvingen zij, voor ieder aandeel Fortis (NL) dat zij op dat moment hielden, één aandeel Fortis SA/NV zoals dat ten gevolge van de samenvoeging is verbonden met één aandeel Fortis N.V. De 3.540.389 aandelen Fortis (NL) die Fortis voor eigen rekening hield, zijn door de fusie tussen Fortis (NL) en Fortis N.V. komen te vervallen. Bij Fortis SA/NV zijn in de loop van 2001 in totaal 23.911.675 aandelen uitgegeven aan Fortis (B) en Fortis (NL). Daarnaast hebben er in het kader van de samenvoeging van de aandelen de volgende transacties plaatsgevonden: -

uitgifte van 407.354.326 aandelen aan de bestaande aandeelhouders als gevolg van de splitsing van de aandelen;

-

uitgifte van 736.547.976 aandelen aan de aandeelhouders van Fortis (B) in het kader van de opslorping van Fortis (B) door Fortis SA/NV;

-

intrekken van 658.830.551 aandelen verkregen door Fortis SA/NV als gevolg van de opslorping van Fortis (B).

Het totaal aantal uitstaande Fortis-aandelen op 17 december 2001, de eerste dag van notering van het nieuwe aandeel, betrof 1.293.565.659.

143

Verslag

statutenwijziging teneinde het maatschappelijk kapitaal te verhogen en de juridische fusie tussen Fortis (NL) en


Aandelen Het Fortis-aandeel bestaat uit een gewoon aandeel Fortis N.V. dat is verbonden met een gewoon aandeel Fortis SA/NV. De gewone (verbonden) aandelen luiden op naam of aan toonder, naar keuze van de aandeelhouder. De aandelen op naam zijn opgenomen in de aandeelhoudersregisters die door de vennootschappen Fortis N.V. en Fortis SA/NV op identieke wijze op de respectievelijke hoofdkantoren worden aangehouden. K-stukken zijn in verscheidene coupures beschikbaar. De houder van aandelen aan toonder kan zijn aandelen laten omzetten in aandelen op naam. Evenzo kan de houder van aandelen op naam zijn aandelen laten omzetten in aandelen aan toonder. Fortis is via het Fortis-aandeel genoteerd op de Eerste Markt van Euronext Brussels en op het Officiële Segment van de effectenmarkt van Euronext Amsterdam. Daarnaast heeft Fortis een notering in Luxemburg en een gesponsord ADR programma in de Verenigde Staten. De twee prioriteitsaandelen Fortis (NL) die uitstonden bij de Stichting Prioriteit Fortis zijn in het kader van de samenvoeging van de aandelen door de Stichting geleverd aan Fortis (NL) en vervolgens ingetrokken. De Stichting Prioriteit Fortis is per 15 december 2001 ontbonden en opgehouden te bestaan.

Jaarrekening Ingevolge de nieuwe managementstructuur, die in 1998 door Fortis werd ingevoerd, werd, conform artikel 10 van het Belgische Wetboek van Vennootschappen, het onweerlegbaar vermoeden gecreëerd van centrale leiding waardoor beide moedermaatschappijen een consortium vormen. Dit brengt mee dat beide moedermaatschappijen samen met hun dochterondernemingen geconsolideerd dienen te worden. In dit kader heeft de Commissie voor het Bank- en Financiewezen beslist om Fortis (B) vanaf het boekjaar 1998 vrijstelling te verlenen voor het opstellen en het publiceren van een aparte geconsolideerde jaarrekening, mits deze vervangen wordt door de geconsolideerde jaarrekening van het Fortis-consortium. PricewaterhouseCoopers respectievelijk KPMG Accountants N.V. hebben een goedkeurende verklaring afgegeven voor de jaarrekeningen over 2001 van Fortis SA/NV respectievelijk Fortis N.V. De jaarrekeningen 2001 zullen op 29 mei 2002 door de Raad van Bestuur aan de Algemene Vergadering van Aandeelhouders ter vaststelling worden voorgelegd.

Dividend De Raad van Bestuur stelt voor het dividend over 2001 vast te stellen op EUR 0,88 (2000: EUR 0,88) per aandeel. Aandeelhouders hebben de keuze hun dividend te ontvangen uit Nederlandse dan wel uit Belgische bron. De keuze dient kenbaar te worden gemaakt door invulling van een ‘dividendkeuze formulier’. In geval geen dividendkeuze wordt gemaakt, treedt een ‘default’ mechanisme in werking. Voor nadere informatie over dit mechanisme verwijzen wij u naar de jaarrekening van Fortis onder paragraaf 19 “Dividend” van de toelichting.

Bestuurssamenstelling De heer dr. Johann Martin Schröder, voormalig president-commissaris van ASR Verzekeringsgroep N.V., is in mei door de aandeelhouders benoemd tot non-executive lid van de Raad van Bestuur. De heren prof. dr. Jaap Glasz, Philippe Speeckaert en Piet Van Waeyenberge zijn herbenoemd. De heer ir. Gerrit Wilmink is per 30 mei 2001 afgetreden wegens het bereiken van de statutaire leeftijd. De heer mr. Jan-Michiel Hessels, voormalig CEO van Koninklijke Vendex KBB en onder meer president-commissaris van Euronext, is in zijn plaats benoemd. De heer Wilmink is 20 jaar geleden begonnen als commissaris bij de Nutsspaarbank West Nederland. Fortis is inmiddels

144


uitgegroeid tot een wereldwijde speler wat betekent dat de heer Wilmink veel besluiten heeft moeten nemen en ondersteunen die van groot belang voor de ontwikkeling van de vennootschap zijn geweest. De Raad van Bestuur heeft de heer Wilmink leren kennen als een deskundig bestuurder die loyaal is aan het bedrijf en aan de mensen binnen dat bedrijf en dankt hem voor alles wat hij voor Fortis heeft betekend. Op 14 december heeft de heer Hans Bartelds RA zijn vertrek per 1 februari 2002 als voorzitter van de Raad van Bestuur van Fortis aangekondigd. De heer Bartelds (55) trad in 1967 in dienst bij AMEV en is een van de architecten van Fortis. Onder zijn krachtige en enthousiaste leiding ontstond in 1990 de eerste fusie ooit in Nederland tussen een bank en een verzekeraar: AMEV en VSB. In datzelfde jaar vond ook de eerste grensoverschrijdende fusie in Europa plaats, toen AMEV/VSB en AG Groep samen gingen als Fortis. Na ruim 34 jaar bij Fortis werkzaam te zijn geweest, waarvan bijna 12,5 jaar als CEO en laatstelijk als voorzitter, wil de heer Bartelds meer tijd besteden aan zijn commissariaten en bestuurlijke functies buiten Fortis. De Raad van Bestuur is dankbaar voor alles wat de heer Bartelds voor Fortis heeft betekend. De Raad van Bestuur heeft op 13 februari 2002 uit haar midden de heer Jaap Glasz aangewezen als nieuwe voorzitter. De heer ir. Jan Slechte is aangewezen als vice-voorzitter.

Bezoldiging en gezamenlijk effectenbezit De bezoldiging van de leden van de Raad van Bestuur, voor hun mandaat van bestuurder van Fortis N.V., bedroeg in 2001 EUR 284.368 (Fortis (NL) 2000: EUR 193.296) en voor hun mandaat van bestuurder van Fortis SA/NV, in 2001 EUR 315.632 (Fortis (B) 2000: EUR 870.000). De totaalsom van de bezoldiging van de leden van de Raad van Bestuur, ten laste van alle vennootschappen, is opgenomen in de jaarrekening van Fortis onder paragraaf 18

De leden van de Raad van Bestuur bezaten gezamenlijk per het einde van het verslagjaar 5.248 Fortis-aandelen. Aan de non-executive leden van de Raad van Bestuur zijn geen opties op Fortis-aandelen toegekend. De non-executive leden Maurice Lippens en Henjo Hielkema beschikken over opties op basis van hun verleden als executive lid. Voor nadere informatie over het aandelenoptieplan en de uitoefeningen verwijzen wij u naar de jaarrekening van Fortis onder paragraaf 18 van de toelichting.

Vergaderingen De Raad van Bestuur van Fortis kwam in 2001 elf maal in vergadering bijeen. Onderwerp van bespreking was onder andere de samenvoeging van de aandelen Fortis (NL) en Fortis (B), de jaarrekening - waarbij tevens de externe accountants aanwezig waren -, de kwartaalcijfers, de begroting, de strategie, het aandelenplan voor het personeel en management en de samenwerkingsverbanden met onder meer Maybank en met Tai Ping Life. Tevens is er veel aandacht besteed aan de board governance en board guidelines, waarbij het met name ging om de samenstelling, het functioneren en de beloning van de raad en haar leden. In een continue proces hebben de voorzitters hier zowel met de individuele leden als met de raad als collectief intensief aan gewerkt. Ook zijn besproken de interne beheersingssystemen, de risico’s verbonden aan de onderneming, de ontwikkelingen in de financiële wereld en de ondernemingsdoelstellingen. Binnen de Raad van Bestuur zijn vier commissies actief. Het Audit Committee ondersteunt de Raad van Bestuur bij het toezicht en de controle op de financiële gang van zaken binnen Fortis en haar dochtermaatschappijen en kwam in 2001 vier maal bijeen. Het Audit Committee bestaat uit non-executive leden van de Raad van Bestuur, krijgt haar informatie van de General Auditor van Fortis en van de externe accountants, bespreekt die informatie met de CEO en legt de conclusies voor aan de Raad van Bestuur van zowel Fortis N.V. als Fortis SA/NV. Voor een toelichting op de

145

Verslag

van de toelichting.


werkzaamheden van het Audit Committee verwijzen wij u naar de verklaring zoals opgenomen in het Jaaroverzicht van Fortis. Het Capital Committee adviseert de Raad van Bestuur over de kapitaalbehoefte en -beschikbaarheid, de verdeling van het beschikbare kapitaal en de resultaten die daarmee bereikt worden. Het Capital Committee kwam twee maal bijeen. Het Chairmen’s Committee bereidt de vergaderingen van de Raad van Bestuur voor en kwam in het verslagjaar twaalf maal bijeen ter bespreking van lopende zaken. Het Compensation & Nominating Committee adviseert de Raad van Bestuur over het belonings- en (her)benoemingenbeleid voor leden van de Raad van Bestuur en van het Executive Committee. Dit Committee kwam in 2001 vier maal bijeen en besprak onder andere de beloning voor het jaar 2001 voor leden van het Executive Committee en van het senior management van Fortis, en de (her)benoemingen van leden van de Raad van Bestuur. Het International Advisory Council, onder voorzitterschap van de heren Etienne Davignon en Jaap Glasz, is in het verslagjaar twee maal bijeengekomen. De adviesraad heeft onder meer van gedachten gewisseld over globalisering en de positie van Fortis in dit kader.

Vooruitzichten De diversiteit en de wijze waarop in niche markten wordt geopereerd zijn voor een belangrijk deel de kracht van Fortis. De medewerkers zijn het voornaamste kapitaal. Werkend op basis van de kernwaarden solide, begripvol, innovatief en direct, maken Fortis tot wat het is. De enorme inzet van de medewerkers geeft het vertrouwen dat de doelen zullen worden bereikt. Fortis is goed gepositioneerd om de vruchten te kunnen plukken van een herstel van de economie, maar het is onzeker of het nog broze herstel zich doorzet en met welke snelheid. Het is dan ook te vroeg om een verwachting voor 2002 uit te spreken.


Raad van Bestuur Prof. dr. J.R. Glasz (voorzitter)

Baron D. Janssen

Graaf M. Lippens (voorzitter)

Mw. Ch. Morin-Postel

Burggraaf E. Davignon (vice-voorzitter)

Prof. dr. mw. A.J.M. Roobeek

Ir. J.J. Slechte (vice-voorzitter)

Dr. J.M. Schröder

Drs. A. van Rossum (Chief Executive Officer)

Ph. Speeckaert

Baron V. Croes

Baron P. Van Waeyenberge

Mr. J.M. Hessels

Mr. N.J. Westdijk

H.J. Hielkema

146

Jaarrekening 2001 Fortis SA/NV Fortis SA/NV Koningsstraat 20 1000 Brussel, België Telefoon 32 (0)2 510 52 11 Fax 32 (0) 510 56 26

147

Jaarrekening 2001 Fortis / Jaarrekening Fortis SA/NV

De Commissie voor het Bank- en Financiewezen heeft op 25 maart 2002 het gebruik toegestaan van dit jaarverslag als referentiestuk voor elk openbaar beroep op het spaarwezen dat zou worden uitgevoerd door Fortis SA/NV tot op het ogenblik van de publicatie van haar volgend jaarverslag, in het kader van Titel II van het Koninklijk Besluit nr. 185 van 9 juli 1935, door middel van de procedure van gescheiden informatieverstrekking. In het kader van deze procedure moet het referentiestuk vergezeld zijn van een verrichtingsnota om een prospectus te vormen in de zin van artikel 29 van het Koninklijk Besluit nr. 185 van 9 juli 1935. Dit prospectus moet ter goedkeuring worden voorgelegd aan de Commissie voor het Bank- en Financiewezen, conform artikel 29ter, § 1, lid 1 van het Koninklijk Besluit nr. 185 van 9 juli 1935.

148


Raad van Bestuur, Commissaris Voorzitters

Graaf Maurice Lippens Hans Bartelds Jacob Glasz

Vice-Voorzitters

(tot 31-1-2002) (vanaf 1-2-2002)

Burggraaf Etienne Davignon Jacob Glasz

(tot 31-1-2002)

Jan Slechte

(vanaf 1-2-2002)

Chief Executive Officer

Anton van Rossum

Bestuurders

Baron Valère Croes Jan-Michiel Hessels

(vanaf 30-5-2001)

Henjo Hielkema Baron Daniel Janssen Christine Morin-Postel Annemieke Roobeek Johann Schröder Jan Slechte

(vanaf 30-5-2001) (tot 31-1-2002)

Philippe Speeckaert Baron Piet Van Waeyenberge Klaas Westdijk Gerrit Wilmink Burggraaf Charles de Jonghe d’Ardoye

Commissaris

PricewaterhouseCoopers Bedrijfsrevisoren B.C.V.B.A.,

Fortis SA/NV

Erevoorzitter

(tot 30-5-2001)

vertegenwoordigd door Philippe Barbier

149


150


Vennootschappelijke jaarrekening De vennootschappelijke jaarrekening van Fortis SA/NV wordt hierna voorgesteld in een verkorte versie. Overeenkomstig de wettelijke beschikkingen worden de statutaire jaarrekening, het verslag van de Raad van Bestuur en het verslag van de Commissaris-Revisor neergelegd bij de Nationale Bank van België. Deze documenten zijn op aanvraag beschikbaar bij: Fortis SA/NV Corporate Administration Koningsstraat 20 B-1000 Brussel, België De Commissaris-Revisor heeft de statutaire jaarrekening van Fortis SA/NV zonder voorbehoud goedgekeurd. Alle bedragen opgenomen in de cijferopstellingen van deze jaarrekening luiden in duizenden euro's tenzij anders vermeld.

Fortis SA/NV 151


Balans 31-12-2001

31-12-2000

19.442.441

20.695.610

19.495

45.355

Activa

Vaste activa

Oprichtingskosten

Materiële vaste activa

-

801

- Installaties, machines en uitrusting

-

280

- Meubilair en rollend materiaal

-

521

Financiële vaste activa

19.422.946

20.649.454

- Verbonden ondernemingen - Deelnemingen - Vorderingen - Andere financiële vaste activa

19.422.946

19.039.453

-

1.610.000

-

1

Vlottende activa

26.852

75.598

Vorderingen op ten hoogste één jaar

20.898

7.400

- Handelsvorderingen

-

439


20.898

6.961

Geldbeleggingen - Overige beleggingen

Liquide middelen Overlopende rekeningen

Totale activa

152

-

52.704 52.704

5.902

2.381

52

13.113

19.469.293

20.771.208


31-12-2001

31-12-2000

19.437.960

17.649.214

Passiva

Eigen vermogen

Kapitaal - Geplaatst kapitaal

5.541.596 5.541.596

Uitgiftepremies Reserves - Wettelijke reserve

5.099.785 5.099.785

5.163.072

10.559.586

832.682

1.952.289

224.445

194.983

556.063

-

-

-

- Onbeschikbare reserves - Andere - Belastingvrije reserves - Beschikbare reserves

52.174

Overgedragen winst Winst van het boekjaar

Voorzieningen en uitgestelde belastingen

Voorzieningen voor risico’s en kosten - Overige risico’s en kosten

1.757.306 978.056

37.554

6.922.554

-

1.239

-

1.239 1.239

Schulden

30.094

3.121.994

564

1.865.920

- Financiële schulden - Achtergestelde leningen

564

-

- Niet achtergestelde obligatieleningen

-

1.255.920

- Overige leningen

-

610.000

Schulden op ten hoogste één jaar - Overige leningen

29.509

1.221.704

-

481.279

1.620

7.091

6.762

130

- Handelsschulden - Leveranciers - Schulden m.b.t. belastingen, bezoldigingen en sociale lasten - Belastingen - Bezoldigingen en sociale lasten - Overige schulden Overlopende rekeningen

Totale passiva

21

4.937

21.106

728.267 21

34.370

19.469.293

20.771.208

153

Fortis SA/NV

Schulden op meer dan één jaar

-


Resultatenrekening 2001

2000

53.129

92.132

Kosten

Financiële kosten - Kosten van schulden - Waardeverminderingen op vlottende activa - Andere financiële kosten

50.424

91.029

1.944

-

761

1.103

Bedrijfskosten - Diensten en diverse goederen - Bezoldigingen, sociale lasten en pensioenen - Diverse lopende kosten

28.897

52.579

23.589

43.869

5.308

8.429

-

281

Afschrijvingen op oprichtingskosten, immateriële en materiële vaste activa

18.878

Uitzonderlijke kosten - Minwaarde bij realisatie van financiële vaste activa

Belastingen

16.729

1.133.621 1.133.621

-

10.155

-

Winst van het boekjaar

6.922.554

523.939

Totale kosten

8.167.234

685.379

154


2000

2001 Opbrengsten

Financiële opbrengsten - Opbrengsten uit financiële vaste activa - Opbrengsten uit vlottende activa - Andere financiële opbrengsten

877.255 648.054

3.425

2.544

987

172

Bedrijfsopbrengsten - Andere bedrijfsopbrengsten

650.770

872.843

126 126

Uitzonderlijke opbrengsten

-

7.289.853

34.609

- Meerwaarden bij realisatie van financiële vaste activa - Andere uitzonderlijke opbrengsten

Totale opbrengsten

7.289.853

-

-

34.609

8.167.234

685.379

Resultaatverwerking De commissie voor het Bank- en Financiewezen heeft op 14 januari 2000, op grond van art. 4 en 8 van het Koninklijk Besluit van 1 september 1986 betreffende de jaarrekening en de geconsolideerde jaarrekening van de

Fortis SA/NV

portefeuillemaatschappijen, toelating gegeven om de rekeningen vóór toewijzing van het resultaat op te stellen, overeenkomstig de IAS-norm 10 § 11 en 12 (presentatie van de dividenden).

155


Uittreksel uit de toelichting bij de jaarrekening I

Staat van de oprichtingskosten

Nettoboekwaarde per einde van het vorige boekjaar

45.355

Mutaties tijdens het boekjaar: - Nieuwe kosten van het boekjaar

3.050

- Afschrijvingen 1e halfjaar

- 8.219

- Transfer naar Fortis Brussels SA/NV

- 40.186

- Fusie met Fortis (B)

30.016

- Afschrijvingen 2e halfjaar

- 10.521 19.495

- Nettoboekwaarde per einde van het boekjaar

Waarvan: - Kosten van oprichting en van kapitaalverhoging, kosten van uitgifte van leningen en andere oprichtingskosten

IV

19.495

Financiële vaste activa Verbonden ondernemingen

1.

Deelnemingen en aandelen

a)

Aanschaffingswaarde per einde van het vorige boekjaar

19.039.453

Mutaties tijdens het boekjaar: - Aanschaffingen

1)

- Overdrachten en buitengebruikstellingen

2.

19.422.946 2)

- 19.039.453

Per einde van het boekjaar

19.422.946

Nettoboekwaarde einde boekjaar

19.422.946

Vorderingen Netto boekwaarde per einde vorig boekjaar

1.610.000

Mutaties tijdens het boekjaar: - Overige

2)

Nettoboekwaarde einde boekjaar 1) 2)

156

Verworven door de fusie met Fortis (B) Transfer naar Fortis Brussels SA/NV

- 1.610.000 0


V

Deelnemingen en maatschappelijke rechten in andere ondernemingen Maatschappelijke rechten gehouden Door dochter-

Jaarrekening

Rechtstreeks

ondernemingen

per

Aantal

%

%

500.000.000

50

-

n.b.

500.000.000

50

-

n.b.

Naam en zetel Dochterondernemingen Fortis Brussels SA/NV Koningsstraat 20 1000 Brussel

Fortis Utrecht N.V. Archimedeslaan 6 3584 BA Utrecht

Beide ondernemingen werden in 2001 opgericht en hebben nog geen jaarrekening gepubliceerd.

VIII

Staat van het kapitaal Aantal

A.

Maatschappelijk kapitaal

1.

Geplaatst kapitaal Per einde van het vorige boekjaar

Bedragen

aandelen

5.099.785

784.582.233

Wijzigingen tijdens het boekjaar:

- Aandelensplitsing - Opslorping Fortis (B) - Verwerving eigen aandelen Per einde van het boekjaar

2.

Samenstelling van het kapitaal

2.1

Soorten aandelen - Gewone aandelen

2.2

147.192

23.911.675

-

407.354.326

294.619

736.547.976

-

- 658.830.551

5.541.596

1.293.565.659

5.541.596

1.293.565.659

Aandelen op naam of aan toonder - Op naam

218.956.546

- Aan toonder

C.

Eigen aandelen gehouden door - Haar dochters en kleindochters

D.

1.074.609.113

119.181

27.820.189

Verbintenissen tot uitgifte van aandelen

157

Fortis SA/NV

- Kapitaalsverhogingen



1.293.565.659

Potentieel nog uit te geven aandelen: - In verband met optieplannen (zie paragraaf 13 Jaarrekening Fortis) - In verband met warrants (zie paragraaf 13 en C7 Jaarrekening Fortis) - In verband met converteerbare leningen (zie paragraaf A9 en C6 Jaarrekening Fortis)

34.686.173 226.620 40.284.590 75.197.383

Reeds ingekocht in verband met uitgifte verplichtingen

- 2.465.346

Totaal potentieel aantal aandelen per 31 december 2001

1.366.297.696

In de aandeelhoudersvergadering van 12 december 2001 is besloten dat, boven het toegestane niet geplaatste kapitaal van EUR 500 miljoen, het kapitaal met maximaal EUR 310,6 miljoen mag worden verhoogd in verband met met de uitgifteverplichtingen vanwege uitstaande opties, warrants en converteerbare leningen.

E.

G.

Toegestaan, niet-geplaatst kapitaal

500.000

Aandeelhoudersstructuur

Voor zover bij Fortis SA/NV bekend, ziet de structuur van het stabiele aandeelhouderschap van de vennootschap er op 31 december 2001 als volgt uit, met uitsluiting van Asahi Mutual Life Insurance dat zijn deelneming verkocht heeft in het eerste trimester 2002: Aantal aandelen

%

144.641.710

11,18

1.

Generale Maatschappij van België, Contassur en Finoutremer

2.

Immoran

3.105.000

0,24

3.

Fortales

35.792.585

2,77

4.

Swiss Reinsurance Company

13.663.539

1,05

5.

Mutuelle Solvay

10.468.773

0,80

6.

Caixa Holding SA

10.976.220

0,84

De leden van de Raad van Bestuur van Fortis SA/NV bezitten op 31 december 2001 samen 1.892.820 aandelen, 1.700 warrants en 58.550 opties.

IX

Voorzieningen voor overige risico's en kosten - Controlekosten Commissie voor Bank- en Financiewezen

158

1.239


X A.

Staat van de schulden Uitsplitsing van de schulden met een oorspronkelijke looptijd van meer dan een jaar, naar gelang hun resterende looptijd. 1. Achtergestelde leningen - Resterende looptijd van hoogstens één jaar

D.

564

Schulden m.b.t. belastingen, bezoldigingen en sociale lasten 1. Belastingen b) Niet-vervallen belastingschulden

6.762

2. Bezoldigingen en sociale lasten b) Andere schulden

XII

21

Bedrijfsresultaten 2001

C1

a) Totaal aantal op de afsluitingsdatum

-

65

34,2

64,8

61.560

117.845

a) Bezoldigingen en rechtstreekse sociale voordelen

3.547

5.733

b) Werkgeversbijdragen voor sociale verzekeringen

1.020

1.883

693

495

48

318

-

281

-

-

b) Gemiddeld personeelsbestand berekend in voltijdse equivalenten c) Aantal daadwerkelijk gepresteerde uren

C2

Personeelskosten

c) Werkgeverspremies voor bovenwettelijke verzekeringen d) Andere personeelskosten

Andere bedrijfskosten Belastingen en taksen op de bedrijfsuitoefening

G.

Uitzendkrachten en ter beschikking van de onderneming gestelde personen 1. Totaal aantal op de afsluitingsdatum 2. Gemiddeld aantal berekend in voltijdse equivalenten Aantal werkelijk gepresteerde uren Kosten voor de onderneming

XVI

B.

-

-

330

1.380

50

209

Belasting op de toegevoegde waarde en belastingen ten laste van derden 2001

2000

-

4.470

5.655

-

De ingehouden bedragen ten laste van derden bij wijze van: 1. Bedrijfsvoorheffing 2. Roerende voorheffing

159

Fortis SA/NV

F.

2000

Werknemers ingeschreven in het personeelsregister


XVII

Niet in de balans opgenomen rechten en verplichtingen

Fortis SA/NV en Fortis N.V. waarborgen gezamenlijk tegenover derden een aantal schulden van Fortis-maatschappijen. Eind 2001 bedroegen de schulden EUR 26.696.021. Fortis SA/N.V. heeft zich verder tegenover Fortis N.V. garant gesteld voor twee converteerbare obligatieleningen, uitgegeven door Fortis N.V. voor een totaalbedrag van EUR 1.255.914.

XVIII

1.

Betrekkingen met verbonden ondernemingen en met ondernemingen waarmee een deelnemingsverhouding bestaat 2001

2000

19.422.946

19.039.453

-

1.610.000

10.586

-

564

610.000

-

481.279

27.951.935

14.654.000

872.843

648.054

Verbonden ondernemingen 1. Financiële vaste activa Deelnemingen Andere vorderingen

2. Vorderingen Op hoogstens één jaar

3. Schulden Op meer dan één jaar Op hoogstens één jaar

5. Door de onderneming gestelde of onherroepelijk beloofde persoonlijke en zakelijke zekerheden als waarborg voor schulden of verplichtingen van verbonden ondernemingen

7. Financiële resultaten Opbrengsten uit financiële vaste activa Opbrengsten uit vlottende activa

3.425

-

504.424

91.029

Verwezenlijkte minderwaarden

1.135.565

-

Verwezenlijkte meerwaarden

7.289.853

-

Kosten van schulden

8. Realisatie van vaste activa

XIX a) 4.

Financiële betrekkingen met Bestuurders en zaakvoerders Rechtstreekse en onrechtstreekse bezoldigingen en ten laste van de resultatenrekening toegekende pensioenen, voor zover deze vermelding niet uitsluitend of hoofdzakelijk betrekking heeft op de toestand van een enkel identificeerbaar persoon

160

2.759


XX

In de loop van 2001 heeft Fortis SA/NV aan haar Commissaris en de vennootschappen waarmee deze een samenwerkingsverband heeft verschillende ondersteunings- en adviesopdrachten toevertrouwd

De vergoedingen met betrekking tot deze prestaties bedroegen EUR 4.544.567.

XXI

Samenvatting van de waarderingsregels

Oprichtingskosten De kosten van een kapitaalverhoging of een uitgifte van aandelen of obligaties, al dan niet converteerbaar, worden over maximaal vijf jaar afgeschreven.

Financiële vaste activa De financiële vaste activa bestaan alleen uit deelnemingen in Fortis-maatschappijen. Zij worden geactiveerd tegen aanschaffingsprijs.

Vorderingen en liquide middelen De vorderingen en de liquide middelen worden tegen hun nominale waarde of aanschaffingsprijs geboekt, naar gelang het geval. Op die bestanddelen worden waardeverminderingen geboekt wanneer op de balansdatum, en rekening houdend met de waarde van de eventuele waarborgen die aan elk type van vordering of van liquide middelen is verbonden, de inning ervan onzeker is of in het gedrang komt.

Geldbeleggingen

elk effect gewaardeerd op basis van de laatstbekende notering op het einde van het boekjaar. Er worden waardeverminderingen geboekt ten belope van de vastgestelde minderwaarden; als de minderwaarden later verminderen, wordt een terugneming van waardeverminderingen geboekt ten belope van de vastgestelde vermindering.

Omzetting van activa en passiva in vreemde munten De activa en passiva uitgedrukt in vreemde munten worden omgezet tegen de wisselkoersen op het einde van het boekjaar. De winsten of de verliezen die uit deze omzetting voortvloeien en de wisselkoersverschillen die behaald worden op de verrichtingen van het boekjaar, worden in de resultatenrekening geboekt.

161

Fortis SA/NV

De roerende waarden worden geactiveerd tegen hun aanschaffingswaarde. Bij het verstrijken van elk boekjaar wordt


Algemene informatie 1.

Voorwoord

In het verslagjaar zijn de beursgenoteerde aandelen van Fortis (NL) en Fortis (B) samengevoegd tot één nieuw beursgenoteerd effect, het Fortis-aandeel. Dit aandeel vertegenwoordigt een gewoon aandeel in elk van de twee nieuwe moedermaatschappijen, Fortis N.V. en Fortis SA/N.V. Om zover te komen zijn het afgelopen verslagjaar een aantal opeenvolgende, onderling verbonden en onderling afhankelijke stappen gezet. In de Buitengewone Algemene Vergadering van Aandeelhouders gehouden op 14 december 2001 hebben de aandeelhouders hun goedkeuring verleend aan dit stappenplan als geheel, aan de statutenwijziging die nodig was om het maatschappelijk kapitaal te verhogen en aan de juridische fusie tussen Fortis (B) en Fortis SA/N.V., waarbij Fortis SA/N.V. de verkrijgende rechtspersoon was. Genoemde stappen zijn verwerkt met de waardes per 30 juni 2001. Fortis SA/NV is een van de twee moedermaatschappijen van de Fortis-groep geworden, samen met Fortis N.V. De hieronder vermelde informatie betreft derhalve gegevens betreffende Fortis SA/NV. De verwijzing naar Fortis (B) zal echter gehandhaafd blijven, daar de gebeurtenissen en / of beslissingen waarvan sprake is in dit deel van het jaarverslag immers plaatsvonden voordat Fortis (B) opging in Fortis SA/NV. Bij het lezen van deze jaarrekening dient rekening te worden gehouden met de gevolgen van de eenmaking van de Fortis-aandelen. Hierdoor zijn de cijfers over 2001 niet goed vergelijkbaar met die over 2000.

2.

Identificatie

De vennootschap is een naamloze vennootschap. Haar naam is “Fortis SA/NV”. Haar statutaire zetel is gevestigd te Koningsstraat 20, 1000 Brussel. Zij kan bij beslissing van de Raad van Bestuur naar overal elders in België worden overgebracht. De vennootschap is ingeschreven in het handelsregister van Brussel onder het nr. 577.615.

3.

Oprichting en publicatie

De vennootschap werd opgericht op 6 november 1993 onder de benaming “Fortis Capital Holding”.

4.

Plaatsen waar de documenten door het publiek kunnen worden geraadpleegd

De statuten van de vennootschap kunnen geraadpleegd worden op de Griffie van de Rechtbank van Koophandel van Brussel en op de zetel van de vennootschap. De jaarrekening wordt gedeponeerd bij de Nationale Bank van België. De beslissingen inzake benoeming en afzetting van de leden van de organen van de vennootschap worden gepubliceerd in de bijlagen van het Belgisch Staatsblad. De financiële berichten over de vennootschap alsmede de oproepingen tot de algemene vergaderingen worden gepubliceerd in de financiële pers, de kranten en de informatieperiodieken. De jaarverslagen van de vennootschap zijn verkrijgbaar op de zetel en worden eveneens gedeponeerd bij de Nationale Bank van België. Zij worden elk jaar naar de aandeelhouders op naam verstuurd en naar de personen die erom gevraagd hebben.

162


5.

Evolutie van het kapitaal en van zijn vertegenwoordiging

Datum November 1993

Maatschappelijk

Vertegenwoordiging van het

kapitaal

maatschappelijk kapitaal

BEF 15.000.000.000

150.000 Gewone aandelen

Belangrijke gebeurtenissen Oprichting van de vennootschap

November 1993

BEF 14.655.000.000

150.000 Gewone aandelen

Kapitaalsvermindering

Oktober 1996

BEF 72.295.082.912

369.986 Aandelen cat. A

Kapitaalsverhoging

369.986 Aandelen cat. B

Verdeling in categorieën

Maart 1997

BEF 84.309.072.952

410.340 Cat. A

Kapitaalsverhoging

November 1998

BEF 173.437.038.884

Januari 1999

EUR 4.399.714.741,50

April 1999

EUR 4.567.151.355,50

Augustus 1999

EUR 4.578.018.113,50

Februari 2000

EUR 4.755.000.731

Mei 2000

EUR 5.099.784.514,50

Mei 2001

EUR 5.172.342.532,50

Juni 2001

EUR 5.325.976.427,50

Augustus 2001

EUR 5.246.976.427,50

December 2001

EUR 5.541.595.617,90

410.340 Cat. B 1.253.918 Cat. A

Kapitaalsverhoging

434.350 Cat. B 445.918.004 Cat. A

Splitsing van de aandelen

230.961.187 Cat. B

Kapitaalsverhoging

445.918.004 Cat. A

Kapitaalsverhoging

256.720.663 Cat. B 445.918.004 Cat. A

Kapitaalsverhoging

258.392.475 Cat. B 450.040.569 Cat. A

Kapitaalsverhoging

281.498.005 Cat. B 469.320.456 Cat. A

Kapitaalsverhoging

315.261.768 Cat. B 457.166.406 Cat. A

Kapitaalsverhoging

338.578.599 Cat. B 459.796.985 Cat. A

Kapitaalsverhoging

345.737.850 Cat. B

Fortis SA/NV

460.351.237 Cat. A

Kapitaalsverhoging

348.142.671 Cat. B

6.

1.293.565.659 Gewone aandelen

Eenmaking van het aandeel

Toegestaan kapitaal

“De Raad van Bestuur is gemachtigd om het maatschappelijk kapitaal in één of meer malen te verhogen met een bedrag van hoogstens vijfhonderd miljoen (500.000.000) euro, met inachtname van hetgeen voorzien is in artikel 9. Deze machtiging wordt aan de Raad van Bestuur verleend voor een duur van drie jaar, te rekenen vanaf de datum van de Buitengewone Algemene Vergadering van Aandeelhouders van 12 december 2001. Bovendien is de Raad van Bestuur gemachtigd om het toegestane kapitaal te gebruiken onder de voorwaarden bepaald in artikel 607 van het wetboek van vennootschappen in geval van een openbaar overnamebod, gedurende een termijn van drie jaar, te rekenen vanaf de Buitengewone Algemene Vergadering van Aandeelhouders van 12 december 2001. (...)” (artikel 10 van de statuten)

7.

Warrants en opties uitgegeven door Fortis (B)

De Raad van Bestuur van Fortis (B) heeft in zijn zitting van 30 oktober 1997 besloten over te gaan tot de uitgifte van een achtergestelde obligatielening met warrants, voorbehouden aan het management van Fortis (B) en haar dochter- en kleindochterondernemingen. Door middel van 30.350 warrants kan tot 20 november 2007 ingeschreven worden op

163


negen aandelen Fortis (B) tegen de prijs van EUR 167,58. Op 31 december 2001 waren 5.170 warrants van de 30.350 uitgegeven warrants uitgeoefend. De Raad van Bestuur van Fortis (B) heeft besloten over te gaan tot de uitgifte van opties, voorbehouden aan het management van Fortis (B) en haar dochter- en kleindochterondernemingen. Het optieplan is op 26 april 1999 aangeboden. In het totaal werd ingetekend op 186.950 opties. Met elke optie zal van 1 januari 2003 tot 31 december 2009 ingeschreven kunnen worden op één aandeel Fortis tegen de prijs van EUR 31,75. De Raad van Bestuur van Fortis (B) heeft besloten over te gaan tot de uitgifte van opties, voorbehouden aan het management van Fortis (B) en haar dochter- en kleindochterondernemingen. Het optieplan is op 15 april 2000 aangeboden. In het totaal werd ingetekend op 356.950 opties. Met elke optie zal van 1 januari 2004 tot 14 april 2006 ingeschreven kunnen worden op één aandeel Fortis tegen de prijs van EUR 38,40. De Raad van Bestuur van Fortis (B) heeft besloten over te gaan tot de uitgifte van opties, voorbehouden aan het management van Fortis (B) en haar dochter- en kleindochterondernemingen. Het optieplan is op 10 april 2001 aangeboden. In het totaal werd ingetekend op 344.750 opties. Met elke optie zal van 1 januari 2005 tot 18 april 2007 ingeschreven kunnen worden op één aandeel Fortis tegen de prijs van EUR 37,57. In verband met de eenmaking van het Fortis-aandeel geeft een warrant recht op 9 Fortis-aandelen in plaats van 9 aandelen Fortis (B).

8.

Overschrijding van de statutaire drempelverhoudingen

“Elke natuurlijke of rechtspersoon die rechten of effecten in de zin van de wet van 2 maart 1989 op de openbaarmaking van belangrijke deelnemingen in ter beurze genoteerde vennootschappen en tot reglementering van de openbare overnamebiedingen bezit of verwerft , moet aan de Raad van Bestuur en aan de Commissie voor het Bank- en Financiewezen kennis geven van het aantal rechten of effecten dat hij rechtstreeks, onrechtstreeks of gezamenlijk met één of meer andere personen bezit wanneer die rechten of effecten hem stemrechten toekennen die drie ten honderd of meer bereiken van het totaal der stemrechten op het ogenblik waarop zich de omstandigheden voordoen op grond waarvan kennisgeving verplicht is. Van elke bijkomende verwerving of overdracht van rechten of effecten in dezelfde omstandigheden als die welke in de voorgaande alinea zijn beschreven, moet eveneens kennis worden gegeven aan de Raad van Bestuur en aan de Commissie voor het Bank- en Financiewezen wanneer als gevolg van dergelijke verrichting de stemrechten verbonden aan de rechten of effecten stijgen boven, of zakken onder een bijkomende respectievelijk lagere schijf van drie procent punten van het totale aantal stemrechten op het ogenblik waarop de verrichting tot stand komt op grond waarvan kennisgeving verplicht is. (...)” (artikel 15 van de statuten)

9.

Voornaamste kenmerken van de aandelen: algemene vergaderingen

“Elke eigenaar van verbonden aandelen heeft het recht de algemene vergaderingen bij te wonen, er deel te nemen aan de beraadslagingen en, binnen de perken het wetboek van vennootschappen, er te stemmen, op voorwaarde, voor wat de eigenaars van aandelen aan toonder betreft, hun effecten te hebben neergelegd op de zetel of op elke andere plaats in de oproepingsberichten aangeduid, ten minste vier werkdagen vóór de datum vastgesteld voor de vergadering, en op voorwaarde, voor wat de eigenaars van aandelen op naam betreft, binnen dezelfde termijn de vennootschap te hebben verwittigd van hun voornemen om deel te nemen aan de vergadering. De houders van gedematerialiseerde verbonden aandelen zullen, op de zetel of op elke andere plaats in de oproepingsberichten aangeduid, tenminste vier werkdagen vóór de datum vastgesteld voor de vergadering, een attest neerleggen dat is opgemaakt door de erkende

164


rekeninghouder of de vereffeningsinstelling, en waarin is bevestigd dat de verbonden aandelen tot de datum van de vergadering onbeschikbaar zijn. De aandeelhouder heeft één stem voor elk verbonden aandeel dat hij bezit, binnen de door het wetboek van vennootschappen gestelde grenzen.” (artikel 25 van de statuten)

10.

Corporate Governance

In december 1998 is door de Beurs van Brussel en de Commissie voor het Bank- en Financiewezen een gezamenlijk verslag opgesteld, waarin beide, elk afzonderlijk, een aantal aanbevelingen inzake Corporate Governance formuleren. De hierna volgende informatie inzake Corporate Governance beantwoordt aan de aanbevelingen van de Commissie voor het Bank- en Financiewezen, die specifiek van toepassing zijn op de gegevens die in het jaarverslag dienen te worden bekendgemaakt. De belangrijke wijzigingen die met ingang van 14 december 2001 in de structuur van de groep doorgevoerd zijn en die voortvloeiden uit het eenmakingsproces van de aandelen, hebben Fortis ertoe gebracht om, gezien de gegeven informatie, de voorkeur te geven aan de situatie zoals die vanaf 14 december 2001 geldt. Niettemin zal rekening gehouden worden met de gegevens van vóór die tijd, daar deze informatie immers relevant blijkt in de geest van de grondbeginselen van de Corporate Governance.

Reglement van Inwendige Orde Overeenkomstig artikel 19 van de statuten heeft de Raad op 13 februari 2002 een Reglement van Inwendige Orde opgesteld, waarvan een uittreksel door elke aandeelhouder op de maatschappelijke zetel kan worden geraadpleegd.

Fortis SA/NV

Samenstelling van de Raad van Bestuur De Raad van Bestuur van Fortis SA/NV bestaat uit 15 bestuurders; artikel 18 van de statuten voorziet in maximum 17 bestuurders. Die 15 bestuurders vormen ook de Raad van Bestuur van Fortis N.V. en van de vennootschappen Fortis Brussels SA/NV en Fortis Utrecht N.V. Met uitzondering van de Chief Executive Officer, die bij volmacht van de Raad voor het dagelijkse bestuur van de groep instaat, oefent geen enkel ander lid van de Raad een vaste directiefunctie uit binnen Fortis. In artikel 18 van de statuten zijn de regels opgenomen die gelden voor de benoeming van de bestuurders van Fortis SA/NV en de hernieuwing van hun mandaat. De benoemingsvoorstellen die de Raad aan de Algemene Vergadering ter goedkeuring voorlegt, worden uitgewerkt door het Compensation & Nominating Committee dat door de Raad is ingesteld. Bij de uitwerking van zijn voorstellen wint het Compensation & Nominating Committee alle adviezen in die de Raad van nut kunnen zijn bij het maken van de geschiktste keuzen in het belang van de vennootschap. De bestuurders worden benoemd voor een termijn van ten hoogste zes jaar. Over het algemeen wordt aan de Algemene Vergadering voorgesteld, de bestuurders te benoemen voor een termijn van drie jaar. Het mandaat van een uittredend bestuurder verstrijkt onmiddellijk na de jaarlijkse Algemene Vergadering. Wanneer dient te worden voorzien in de vervanging van een bestuurder die werd benoemd op voordracht van Fortis N.V., heeft Fortis N.V. het recht om kandidaten voor te stellen aan de Algemene Vergadering.

165


Ingevolge het Reglement van Inwendige Orde van de Raad is de leeftijdsgrens voor de bestuurders die geen permanente directiefunctie uitoefenen in de Fortis-groep in principe vastgelegd op 70 jaar. Die leeftijdsgrens is 60 jaar voor de Chief Executive Officer maar kan bij besluit van de Raad op 65 jaar worden gebracht. De functies die door de bestuurders in de Raden van Fortis en in de gespecialiseerde comités worden uitgeoefend, alsook inlichtingen over elk van de bestuurders zijn opgenomen in het Jaaroverzicht van Fortis. Fortis SA/NV heeft geen overheersende aandeelhouders. Het bestaan van een evenwichtige aandeelhoudersstructuur is een principe dat door de Fortis-groep, en Fortis SA/NV in het bijzonder, reeds verscheidene jaren permanent wordt gehuldigd. Naast de statutaire bepalingen en de regels die zijn opgenomen in het Reglement van Inwendige Orde heeft de Raad formeel geen regels aangenomen met betrekking tot de uitoefening van de functie van bestuurder. Conform de wettelijke bepalingen ter zake oefenen alle bestuurders hun functie zelfstandig uit, in het belang van de vennootschap en eventueel dat van de aandeelhouder die door de bestuurder wordt vertegenwoordigd.

Werkwijze van de Raad van Bestuur Basisprincipes

Het Reglement van Inwendige Orde omvat een aantal regels inzake de werkwijze van de Raad, zijn vergaderingen, het besluitvormingsproces en de verdeling van de verantwoordelijkheden onder zijn leden. Het beschrijft eveneens de samenstelling en de taken van de comités die in de Raad zijn opgericht. Naast het Executive Committee, voorgezeten door de Chief Executive Officer en waarvan de leden belast zijn de Chief Executive Officer bij te staan bij de uitstippeling van de strategie van de groep en het dagelijks bestuur ervan, heeft de Raad het bestaan bevestigd van het Audit Committee - uitsluitend samengesteld uit personen die geen verantwoordelijkheid hebben voor het dagelijkse bestuur -, het Compensation & Nominating Committee, en van het Chairmen’s Committee, belast met de voorbereiding van de Raadsvergaderingen. Daarnaast is een Capital Committee opgericht, dat de Raad van Bestuur moet bijstaan in de uitvoering van zijn opdrachten door advies te verstrekken over zaken met betrekking tot de kapitaalbehoeften en toewijzing. De samenstelling van de diverse Comités is opgenomen in het Jaaroverzicht van Fortis.

Fundamentele regels over de besluitvorming binnen de Raad van Bestuur

Behalve indien dringend een beslissing moet worden genomen in het belang van de vennootschap, kan de Raad van Bestuur slechts op geldige wijze beraadslagen en besluiten indien minstens twaalf leden aanwezig of vertegenwoordigd zijn. De beslissingen moeten worden goedgekeurd door minstens twaalf aanwezige of geldig vertegenwoordigde leden. Aan andere leden van de Raad mag een volmacht worden gegeven, maar een bestuurder mag niet meer dan twee van zijn collega’s vertegenwoordigen. Behalve in uitzonderlijke omstandigheden, gespecifiëerd in het Reglement van Inwendige Orde, mag een bestuurder niet meer dan één van zijn collega’s vertegenwoordigen. In uitzonderlijke, bij de wet bepaalde gevallen, kunnen de beslissingen van de Raad worden genomen met unanieme schriftelijke instemming van de bestuurders.

166


Procedure van informatieverstrekking aan de bestuurders

Voor alle punten die op de agenda van een raadsvergadering worden geplaatst en waarover wegens hun aard of betekenis in de Raad moet worden beraadslaagd, wordt een gedetailleerde documentatie aan de bestuurders ter beschikking gesteld.

Aantal vergaderingen van de Raad van Bestuur en voornaamste gespreksonderwerpen

In 2001 heeft de Raad van Bestuur van Fortis SA/NV tien keer vergaderd. De onderwerpen die besproken werden tijdens de vergaderingen van de Raad van Bestuur van Fortis SA/NV zijn alle onderwerpen die de bestuurders de noodzakelijke informatie geven over de gang van zaken, de ontwikkelingen in de financiële wereld en de thema's die de beslissing van de Raad van Bestuur vereisen. Tot die laatste behoren voornamelijk jaarplannen en begrotingen, kwartaalcijfers en jaarcijfers, aanzienlijke beleggingen in externe groei, voorstellen vanuit het Compensation & Nominating Committee, beroepen op de kapitaalmarkt die de toestemming van de Raad van Bestuur vragen of de garantie van Fortis SA/NV en in het algemeen ieder onderwerp dat voorgelegd moet worden aan de Algemene Vergadering van Aandeelhouders. In de loop van het boekjaar 2001 heeft de Raad van Bestuur een deel van verscheidene vergaderingen gewijd aan het onderzoek van en aan de beslissingen over de wijzigingen van de structuren van de groep in verband met de eenmaking van het aandeel.

Dagelijks bestuur

Het dagelijks bestuur van de groep is de uitsluitende verantwoordelijkheid van de Chief Executive Officer, die het Executive Committee voorzit. De Chief Executive Officer is bovendien belast met onder meer het bestuderen, bijdragen. De overige leden van het Executive Committee die vaste directiefuncties uitoefenen binnen de groep Fortis, worden op voordracht van de Chief Executive Officer door de Raad van Bestuur benoemd. Het Executive Committee vergadert om de twee of drie weken.

Controle

De auditors onderhouden geen directe of indirecte relaties met de vennootschap. De interne controle van de groep is niveaugewijs georganiseerd. In elke juridische entiteit van de groep of elk geheel van entiteiten fungeert een interne Audit en een Audit Committee. Voor de groep als geheel is een centrale Group Audit ingesteld. Group Audit heeft als taak, onder meer te zorgen voor de opzet en ontwikkeling, samen met de plaatselijke auditors, van de controlemethodes en -middelen, volgens een gemeenschappelijke, op groepsniveau gehanteerde methodologie. Group Audit rapporteert aan het Audit Committee dat in de Raad is opgericht. Tweemaal per jaar stelt Group Audit een Management Letter op, waarin controlesystemen van de groep worden beoordeeld, en de zwakke punten aangegeven. De maatregelen die genomen dienen te worden om die te verhelpen, worden systematisch opgevolgd.

167

Fortis SA/NV

definiëren en voorstellen van strategische opties aan de Raad van Bestuur, die tot de ontwikkeling van Fortis kunnen


Het Audit Committee ondersteunt de Raad van Bestuur bij het toezicht en de controle op de financiële gang van zaken binnen Fortis en haar dochtermaatschappijen en kwam in 2001 vier maal bijeen. Het Audit Committee bestaat uit non-executive leden van de Raad van Bestuur, krijgt haar informatie van de General Auditor van Fortis en van de externe accountants, bespreekt die informatie met de CEO en legt de conclusies voor aan de Raad van Bestuur van zowel Fortis N.V. als Fortis SA/NV. Voor een toelichting op de werkzaamheden van het Audit Committee verwijzen wij u naar de verklaring zoals opgenomen in het Jaaroverzicht voor 2001 van Fortis. De externe controle van de groep wordt uitgeoefend door een college van externe auditors, bestaande uit vertegenwoordigers van de firma’s PricewaterhouseCoopers en KPMG. Diezelfde, of nog andere, firma’s oefenen de externe controle uit voor elke juridische entiteit van de groep. Er bestaan welomlijnde procedures om de externe en de interne controleopdrachten te coördineren. Tenslotte oefenen de voogdijoverheden, zowel voor het bank- als het verzekeringsbedrijf, in het voor beiden specifieke wettelijke en reglementaire kader een externe controle uit op de gezamenlijke activiteiten van Fortis.

Beleid inzake de resultaattoewijzing

Het beleid omtrent de resultaattoewijzing bestaat erin, op het niveau van Fortis SA/NV en Fortis N.V., 40 tot 45% van de geconsolideerde winst van de Fortis-groep uit te keren in de vorm van dividenden.

Vergoeding van de bestuurders

Artikel 22 van de statuten bepaalt dat de Algemene Vergadering aan de bestuurders een vaste of veranderlijke som kan toekennen ten laste van de resultatenrekening. Artikel 18 van de statuten bepaalt, onder meer, dat de Raad de vergoeding vaststelt die wordt toegekend aan de bestuurders die bijzondere functies vervullen. De beslissingen die de Raad in dat verband kan nemen maken het voorwerp uit van voorstellen geformuleerd door het Compensation & Nominating Committee. Voor de uitwerking van zijn voorstellen doet het Compensation & Nominating Committee een beroep op externe experts van de groep. Het is hun taak, aan het Compensation & Nominating Committee informatie te verstrekken over de vergoedingsniveaus en -structuren die voor het management van groepen met een internationale dimensie algemeen gangbaar zijn in Europa, en eventueel daarbuiten. De bepalingen van de artikelen 18 en 22 van de statuten zijn van toepassing, rekening houdend met de nieuwe Corporate Governance- en directiestructuren van de groep. Het Vergoedingscomité bestaat uit zeven bestuurders en kwam in 2001 vier keer in vergadering bijeen.

Relaties tussen de belangrijke aandeelhouders

Er is een eind gemaakt aan de kartelvorming van 14 december 2001. Sindsdien zijn er individuele afspraken gemaakt met een aantal belangrijke aandeelhouders. Krachtens deze afspraken beschikt Fortis over een recht op informatie alsmede een recht van voorkoop ingeval de ondertekenende aandeelhouder zou besluiten zijn aandelen Fortis te verkopen.

168


11.

Informatieverstrekking aan aandeelhouders en beleggers

Genoteerde aandelen Op dit ogenblik worden de aandelen Fortis genoteerd op Euronext Brussels, Euronext Amsterdam en op de Beurs van Luxemburg. De VVPR-strips worden uitsluitend genoteerd op Euronext Brussels.

Wijze waarop de aandelen kunnen worden gehouden De aandelen kunnen op naam of aan toonder worden gehouden. De aandelen aan toonder: 1)

kunnen worden gedeponeerd op een effectenrekening bij een financiële instelling of bij de emittent;

2)

kunnen in materiële vorm in bezit worden gehouden.

De aandelen zijn beschikbaar in coupures van 1, 10, 25, 100 of 500.

Dienstverlening aan de aandeelhouders Nominatieve inschrijving en deponering van aandelen aan toonder

De vennootschap biedt haar aandeelhouders naast de nominatieve inschrijving ook de gelegenheid, hun aandelen aan toonder te deponeren. De aldus gedeponeerde aandelen blijven aan toonder en worden kosteloos beheerd. De houder van aandelen aan toonder kan, op aanvraag en kosteloos, zijn aandelen laten omzetten in aandelen op naam. Een houder van aandelen op naam kan, op aanvraag, en kosteloos, zijn aandelen geleverd krijgen in de vorm van aandelen aan toonder. Fortis SA/NV heeft een procedure uitgewerkt voor de snelle omzetting van aandelen aan toonder, wat een levering op korte termijn mogelijk maakt. De aandeelhouder kan te allen tijde de overdracht of de verkoop van zijn gedeponeerde aandelen aanvragen. Alle inlichtingen over die verschillende procedures kunnen worden verkregen bij:

Fortis SA/NV

Fortis SA/NV, Corporate Administration Koningsstraat 20, 1000 Brussel Tel. +32 (0)2 510 54 15 of +32 (0)2 510 54 19 Fax. +32 (0)2 510 56 31

Informatie en Communicatie

De vennootschap stuurt haar publicaties, onder meer die welke betrekking hebben op de kwartaal- en jaarresultaten, alsook het jaarverslag, kosteloos naar de houders van aandelen op naam en van gedeponeerde aandelen aan toonder. De vennootschap nodigt alle houders van aandelen op naam en van gedeponeerde aandelen aan toonder persoonlijk uit op de algemene vergadering en stuurt hun de agenda, de resolutievoorstellen, alsook een volmachtformulier om zich op de vergadering te kunnen laten vertegenwoordigen en aan de stemming deel te nemen. Bij de betaalbaarstelling van het dividend crediteert de vennootschap automatisch de bankrekeningen die haar door de houders van aandelen op naam en van gedeponeerde aandelen aan toonder zijn opgegeven voor het bedrag van het dividend dat hen toekomt. Tevens bezorgt de vennootschap bij aandelenverrichtingen aan de houders van aandelen op naam en van gedeponeerde aandelen aan toonder een uitvoerige documentatie over de praktische modaliteiten van de betrokken verrichting.

Dienstverlening aan de belegger

Het departement “Investor Relations” verschaft de beleggers en de financiële analisten nuttige informatie en uitleg, en stelt publicaties over Fortis ter beschikking van belangstellenden. U kunt Frank Dausy bereiken op +32 (0)2 510 53 37.

169


170

Jaarrekening 2001 Fortis N.V. Fortis N.V. Archimedeslaan 6 3584 BA Utrecht Telefoon 31 (0)30 257 65 76 Fax 31 (0)30 257 78 35

Jaarrekening 2001 Fortis / Jaarrekening Fortis N.V.

Balans (voor winstbestemming) 31-12-2001

31-12-2000

- Aandeel in het eigen vermogen van Fortis

6.922,2

4.720,6

- Vorderingen op groepsmaatschappijen

1.255,9

197,0

8.178,1

4.917,6

Activa

Financiële vaste activa

Vlottende activa

47,9

11,3

8.226,0

4.928,9

Passiva

Eigen vermogen - Gestort en opgevraagd kapitaal

543,3

467,5

5.611,2

3.000,5

- Goodwill deelnemingen

- 7.723,5

-

- Herwaarderingsreserve

567,9

-

- Agioreserve

- Reserve ingehouden winst deelnemingen - Reserve valutakoersverschillen

17,0

19,6

308,6

211,1

- Overige reserves

6.355,4

67,1

- Onverdeelde winst lopend boekjaar

1.242,3

1.162,7

6.922,2

4.928,5

1.255,9

-

Converteerbare obligatieleningen

Kortlopende schulden

172

47,9

0,4

8.226,0

4.928,9


Winst- en verliesrekening 2001

2000

5,6

5,9

Resultaat deelnemingen eerste halfjaar 2001 (2000 gehele jaar)

861,8

1.156,8

Aandeel in de winst van Fortis tweede halfjaar 2001

374,9

-

1.242,3

1.162,7

Resultaat eigen activiteiten eerste halfjaar 2001 (2000 gehele jaar)

Winst

Fortis N.V. 173


Toelichting op de balans en winsten verliesrekening Algemeen In het verslagjaar zijn de beursgenoteerde aandelen van Fortis (NL) en Fortis (B) samengevoegd tot één nieuw beursgenoteerd effect, het Fortis-aandeel. Dit aandeel vertegenwoordigt een gewoon aandeel in elk van de twee nieuwe moedermaatschappijen, Fortis N.V. en Fortis SA/NV. Om zover te komen zijn het afgelopen verslagjaar een aantal opeenvolgende, onderling verbonden en onderling afhankelijke stappen gezet. In de Buitengewone Algemene Vergadering van Aandeelhouders gehouden op 14 december 2001 hebben de aandeelhouders hun goedkeuring verleend aan dit stappenplan als geheel, aan de statutenwijziging die nodig was om het maatschappelijk kapitaal te verhogen en aan de juridische fusie tussen Fortis (NL) en Fortis N.V., waarbij Fortis N.V. de verkrijgende rechtspersoon was. Genoemde stappen zijn verwerkt met de waardes per 30 juni 2001. Bij het lezen van deze jaarrekening dient rekening te worden gehouden met de gevolgen van de eenmaking van de Fortis-aandelen. Hierdoor zijn de cijfers over 2001 niet goed vergelijkbaar met die over 2000. De jaarrekening van Fortis N.V. dient te worden bezien in samenhang met de jaarrekening van Fortis. Alle bedragen opgenomen in de cijferopstellingen van deze jaarrekening luiden in miljoenen euro's tenzij anders vermeld.

Balans Hierna volgt een toelichting bij de verschillende balansposten waarbij ook wordt ingegaan op de waarderingsgrondslagen. Waar geen waarderingsgrondslag is vermeld, zijn de activa en passiva gewaardeerd op nominale waarde, zo nodig onder aftrek van voorzieningen.

Financiële vaste activa Aandeel in het eigen vermogen van Fortis

Onder deze post is ultimo 2001 het 50% aandeel in Fortis Brussels SA/NV en het 50% aandeel in Fortis Utrecht N.V. opgenomen. Ultimo 2000 bestond deze post uit de deelnemingen in Fortis Insurance N.V., AG 1990 (Nederland) N.V. en Fortis B.V. Het aandeel in het eigen vermogen van Fortis, gewaardeerd tegen de netto vermogenswaarde, is bepaald op basis van de waarderingsregels zoals deze in de toelichting bij de geconsolideerde balans en winsten verliesrekening in de jaarrekening van Fortis, paragraaf 4 “Grondslagen voor de waardering en resultaatbepaling” zijn omschreven.

174


Het verloop van de balanspost is als volgt: Balanswaarde per 31 december 2000

4.720,6

Aandeel in de winst van de deelnemingen eerste halfjaar 2001

861,8

Uitgekeerd dividend 2000

- 350,0

Herwaarderingen eerste halfjaar 2001: - Valutakoersverschillen

132,2

- Goodwill

- 77,3

- Overige herwaarderingen

- 236,7 - 181,8

5.050,6

Balanswaarde per 30 juni 2001

Inbreng deelnemingen in Fortis Utrecht N.V.

- 5.050,6 0,0

Oprichting Fortis Utrecht N.V. door inbreng van alle activiteiten van Fortis N.V., per 30 juni 2001

5.189,9

Boekwaarde verkoop 50% van deelneming in Fortis Utrecht N.V. aan Fortis SA/NV

- 2.595,0

Aankoop 50% van Fortis Brussels SA/NV van Fortis SA/NV

8.775,0

Goodwill inzake aankoop 50% Fortis Brussels SA/NV

- 4.000,0

Inbreng kapitaal tweede halfjaar 2001

0,3

Aandeel in de winst van Fortis tweede halfjaar 2001

374,9

Herwaarderingen tweede halfjaar 2001: - Valutakoersverschillen

- 34,8

- Goodwill

- 216,0

- Overige herwaarderingen

- 572,1 - 822,9

Balanswaarde per 31 december 2001

6.922,2

Vorderingen op groepsmaatschappijen

Betreft de in oktober 1998 door Fortis (NL) verstrekte converteerbare obligatielening aan Fortis SA/NV, met een Fortis SA/NV, met een looptijd tot juli 2004. Deze leningen zijn door Fortis SA/N.V., in het kader van het eenmaken van de Fortis-aandelen, ingebracht in Fortis Brussels SA/NV. Door de juridische fusie tussen Fortis (NL) en Fortis N.V. worden deze converteerbare obligatieleningen nu gehouden door Fortis N.V. De couponrente en conversievoorwaarden van de lening geplaatst in 1998 zijn identiek aan de voorwaarden van de in 1998 opgenomen lening die staat vermeld in de toelichting op de opgenomen converteerbare obligatieleningen. De lening uit 1999 hangt samen met de in 1999 opgenomen converteerbare obligatielening en kent een couponrente van 3,6% per jaar.

175

Fortis N.V.

looptijd tot november 2003 en de in juli 1999 door Fortis (NL) verstrekte converteerbare obligatielening aan


Vlottende activa 31-12-2001

31-12-2000

Vorderingen op Fortis-maatschappijen

35,2

7,3

Overlopende activa

12,4

4,0

0,3

-

47,9

11,3

Liquide middelen

Eigen vermogen Het verloop van het eigen vermogen is als volgt: 2001

2000

4.928,5

5.847,5

Uitgifte 35.389.779 aandelen A

-

1.181,1

Uitgifte 1.066.976 aandelen B

-

4,6

- 424,2

-709,9

132,2

65,0


Dividend over 2000/1999 Aandeel in valutakoersverschillen Aandeel in goodwill Aandeel in overige herwaarderingen Resultaat eigen activiteiten en resultaat deelnemingen eerste halfjaar 2001 (2000 gehele jaar) Balanswaarde per 30 juni 2001

Fusie met Fortis (NL) Boekwinst op verkoop 50% Fortis Utrecht N.V. aan Fortis SA/NV Goodwill inzake aankoop 50% Fortis Brussels SA/NV van Fortis SA/NV Uitgifte aandelen i.v.m. uitgeoefende opties van optieplan 1998

- 77,3

- 2,132,9

- 236,7

- 435,7

867,4

1.108,8

5.189,9

- 1.122,5

-

7.302,5

-

- 4.000,0

-

0,3

-

- 34,8

-

Aandeel in goodwill

- 216,0

-

Aandeel in overige herwaarderingen

- 572,1

-

Aandeel in valutakoersverschillen

Aandeel in de winst van Fortis tweede halfjaar 2001 Balanswaarde per 31 december

176

374,9

-

6.922,2

4.928,5


Gestort en opgevraagd kapitaal

Het verloop van het gestort en opgevraagd kapitaal is als volgt: Geplaatst kapitaal per 31 december 2000: 179.332.490 aandelen A en 270.185.840 aandelen B Uitgifte 38.051.234 aandelen A t.l.v. agioreserve Uitgifte 3.639.002 aandelen A

467,5 39,6 3,8

Transfer 11.317.240 aandelen A naar 11.317.240 aandelen B

-

Transfer 1.812.078 aandelen B naar 1.812.078 aandelen A

-

Geplaatst kapitaal per 14 december 2001: 211.517.564 aandelen A en 279.691.002 aandelen B

510,9

Splitsing aandelen A en aandelen B van nominaal EUR 1,04 in nominaal EUR 0,52 (Geplaatst kapitaal na splitsing: 423.035.128 aandelen A en 559.382.004 aandelen B)

-

Juridische fusie met Fortis (NL); intrekking alle 423.035.128 aandelen A en 559.382.004 aandelen B en uitgifte van 1.293.565.659 aandelen à EUR 0,42 Geplaatst kapitaal per 31 december 2001

32,4 543,3

De aandelen A en aandelen B betroffen gewone aandelen. Per 31 december 2001 is de nominale waarde van de nieuwe gewone aandelen EUR 0,42. De aandelen zijn geheel volgestort. Aan de Stichting Continuïteit Fortis is een optie verleend tot verwerving van preferente aandelen. Nadere informatie over preferente aandelen wordt verstrekt in de toelichting onder paragraaf 9 van de Jaarrekening van Fortis.

Agioreserve

Het verloop van de agioreserve is als volgt: Stand per 31 december 2000

3.000,5

Uitgifte 38.051.234 aandelen A t.l.v. agioreserve

- 39,6

Uitgifte 3.639.002 aandelen A

152,2

Juridische fusie met Fortis (NL); intrekking alle 423.035.128 aandelen A en 559.382.004 aandelen B en uitgifte van 1.293.565.659 aandelen à EUR 0,42

- 32,4 2.530,5


5.611,2

Het verloop van het aan aandeelhouders belastingvrij uitkeerbare vermogen is als volgt: Stand per 31 december 2000 Uitgifte 2.865.722 nieuwe aandelen Uitgifte 37.253 nieuwe aandelen

6.026,7 99,4 1,2

Uitgifte 201 nieuwe aandelen

0,1

Overige

5,9


6.133,3

177

Fortis N.V.

Juridische fusie Fortis (NL) en Fortis N.V.


Goodwill deelnemingen

Het verloop van de goodwill deelnemingen is als volgt: Stand per 31 december 2000

-


- 7.507,5

Aandeel door Fortis betaalde goodwill tweede halfjaar 2001

- 216,0 - 7.723,5


Herwaarderingsreserve

De herwaarderingsreserve heeft betrekking op de waardering van aandelen in het kapitaal van Fortis-maatschappijen. Het verloop van de reserve is als volgt: Stand per 31 december 2000 Ultimo 2000 in mindering gebracht op overige reserves

- 1.901,8


3.041,8

Herwaardering belang in Fortis tweede halfjaar 2001

- 572,1


567,9

In de herwaarderingsreserve per 31 december 2001 is een bedrag van EUR 474,1 miljoen begrepen aan sedert 1 januari 1985 geaccumuleerde niet-gerealiseerde herwaarderingen. Dit gedeelte van de herwaarderingsreserve behoort tot de wettelijke reserves als bedoeld in art. 373 van Boek 2 van het Burgerlijk Wetboek.

Reserve ingehouden winst deelnemingen

De reserve ingehouden winst deelnemingen betreft de sedert 1 januari 1985 door de minderheidsdeelnemingen ingehouden winst. Het verloop van de reserve is als volgt: Stand per 31 december 2000

19,6

Ingehouden winst deelnemingen

- 2,6


17,0

Er is geen rekening gehouden met de invloed van belastingen op in de toekomst door Fortis uit de thans aanwezige reserves uit te keren dividenden. De reserve ingehouden winst deelnemingen is een wettelijke reserve.

Reserve valutakoersverschillen

De reserve valutakoersverschillen betreft het aandeel van Fortis N.V. in de valutakoersverschillen op het vermogen van Fortis Utrecht N.V., Fortis Brussels SA/NV en hun groepsmaatschappijen. Het verloop van de reserve is als volgt: Stand per 31 december 2000

211,1

Aandeel in valutakoersverschillen Fortis-maatschappijen eerste halfjaar 2001

132,3

Aandeel in valutakoersverschillen Fortis-maatschappijen tweede halfjaar 2001

- 34,8


308,6

178


Overige reserves

Het verloop van de overige reserves is als volgt: Stand per 31 december 2000

67,1

Uit winstverdeling 2000

1.162,7

Dividend 2000

- 424,2


3.645,1

Van herwaarderingsreserve i.v.m. afname negatief saldo

1.901,8

Van wettelijke reserve ingehouden winst deelnemingen i.v.m. afname saldo

2,6

Uitgifte aandelen i.v.m. uitoefeningen personeelsoptieplan 1998

0,3 6.355,4


Converteerbare obligatieleningen In oktober 1998 plaatste Fortis (NL) een converteerbare obligatielening met een looptijd tot november 2003. Met deze obligatielening werd een bedrag van EUR 680,6 miljoen aangetrokken tegen een couponrente van 2,625%. De obligaties zijn converteerbaar in gewone aandelen Fortis (NL) tegen een premie van 25% boven een koers van EUR 25,21. Voor Fortis (NL) zijn de obligaties aflosbaar tegen pari vanaf november 2001. Voor de omwisseling zullen naar verwachting ca. 21,6 miljoen nieuwe, gewone aandelen Fortis (NL) worden uitgegeven. In juli 1999 plaatste Fortis (NL) een converteerbare obligatielening met een looptijd tot juli 2004. Met deze obligatielening werd een bedrag van EUR 575,25 miljoen aangetrokken tegen een couponrente van 1,5%. Terugbetaling zal plaatsvinden tegen 110,87%. De obligaties zijn converteerbaar in gewone aandelen Fortis (NL) boven een koers van EUR 38,35. Voor de omwisseling zullen naar verwachting ca. 15 miljoen nieuwe, gewone aandelen Fortis (NL) worden uitgegeven. Als gevolg van de juridische fusie tussen Fortis (NL) en Fortis N.V. worden deze converteerbare obligatieleningen momenteel gehouden door Fortis N.V. en zijn de aandelen Fortis (NL) omgewisseld in Fortis-aandelen.

Kortlopende schulden 31-12-2000

Overige schulden

10,9

0,4

Overlopende passiva

37,0

-

47,9

0,4

Optieregelingen Een beschrijving van de optieregelingen op de aandelen Fortis N.V. is opgenomen in de jaarrekening van Fortis in de toelichting onder de paragrafen 13 en 18.

Niet uit de balans blijkende verplichtingen Fortis N.V. heeft zich garant gesteld jegens het Institute of London Underwriters ten behoeve van Bishopsgate Insurance Limited. Het lidmaatschap van Bishopsgate Insurance Limited van het Institute of London Underwriters is per 31 december 1991 beëindigd. De garantiestelling van Fortis N.V. betreft de lopende

179

Fortis N.V.

31-12-2001


verplichtingen die voortvloeien uit polissen, namens deze maatschappij uitgegeven door genoemd Institute en voor de verplichtingen van deze maatschappij tegenover het Institute. Fortis N.V. heeft zich tegenover derden mede aansprakelijk gesteld voor schulden van Fortis-maatschappijen voor een totaal bedrag van EUR 370,1 miljoen. Daarnaast heeft Fortis N.V. zich mede aansprakelijk gesteld voor termijntransacties aangegaan door Fortis-maatschappijen op de rente- en valutamarkt. Het totaal van de notional amounts van deze contracten bedraagt per 31 december 2001 EUR 158,7 miljoen (2000: EUR 172,4 miljoen). Voor beide hiervoor genoemde garanties is van Fortis SA/NV een tegengarantie ter grootte van 50% verkregen. Fortis SA/NV en Fortis N.V. hebben zich tenslotte garant gesteld voor schulden van Fortis-maatschappijen in diverse valuta voor een globale tegenwaarde van EUR 26.167,2 miljoen (2000: EUR 12.691,6 miljoen).

Winst- en verliesrekening Algemeen De winsten verliesrekening over het jaar 2001 is in verband met het omzetten van de aandelen Fortis (B) en Fortis (NL) in een Fortis-aandeel gesplitst in twee delen. Het resultaat over het eerste halfjaar 2001 bestaat uit het resultaat op de eigen activiteiten (dit resultaat bestaat voornamelijk uit interest) vóór de invoering van een Fortis-aandeel. Het resultaat over het tweede halfjaar 2001 bestaat alleen nog uit het 50% aandeel in de winst van Fortis.

Kosten Een toelichting op de totale bezoldiging van de Raad van Bestuur is opgenomen onder paragraaf 18 in de toelichting van de geconsolideerde jaarrekening van Fortis.


Raad van Bestuur Prof. dr. J.R. Glasz (voorzitter) Graaf M. Lippens (voorzitter) Burggraaf E. Davignon (vice-voorzitter) Ir. J.J. Slechte (vice-voorzitter) Drs. A. van Rossum (Chief Executive Officer) Baron V. Croes Mr. J.M. Hessels H.J. Hielkema Baron D. Janssen Mw. Ch. Morin-Postel Prof. dr. mw. A.J.M. Roobeek Dr. J.M. Schröder Ph. Speeckaert Baron P. Van Waeyenberge Mr. N.J. Westdijk

180


Overige gegevens Accountantsverklaring Opdracht Wij hebben de in dit verslag opgenomen jaarrekening 2001 van Fortis N.V. te Utrecht gecontroleerd. De jaarrekening is opgesteld onder verantwoordelijkheid van de leiding van de vennootschap. Het is onze verantwoordelijkheid een accountantsverklaring inzake de jaarrekening te verstrekken.

Werkzaamheden Onze controle is verricht overeenkomstig in Nederland algemeen aanvaarde richtlijnen met betrekking tot controleopdrachten. Volgens deze richtlijnen dient onze controle zodanig te worden gepland en uitgevoerd dat een redelijke mate van zekerheid wordt verkregen dat de jaarrekening geen onjuistheden van materieel belang bevat. Een controle omvat onder meer een onderzoek door middel van deelwaarnemingen van informatie ter onderbouwing van de bedragen en de toelichtingen in de jaarrekening. Tevens omvat een controle een beoordeling van de grondslagen voor financiële verslaggeving die bij het opmaken van de jaarrekening zijn toegepast en van belangrijke schattingen die de leiding van de vennootschap daarbij heeft gemaakt, alsmede een evaluatie van het algehele beeld van de jaarrekening. Wij zijn van mening dat onze controle een deugdelijke grondslag vormt voor ons oordeel.

Oordeel Wij zijn van oordeel dat de jaarrekening een getrouw beeld geeft van de grootte en de samenstelling van het vermogen van de vennootschap op 31 december 2001 en van het resultaat over 2001 in overeenstemming met in Nederland algemeen aanvaarde grondslagen voor financiële verslaggeving en voldoet aan de wettelijke bepalingen inzake de jaarrekening zoals opgenomen in Titel 9 Boek 2 BW.


Fortis N.V.

KPMG Accountants N.V.

181


Statutaire bepalingen omtrent winstbestemming Deze zijn opgenomen in artikel 32 lid 1 tot en met 22 van de statuten. De daarin voorkomende bepalingen inzake het dividend dat wordt uitgekeerd op de cumulatief preferente aandelen A en B zijn niet van toepassing, aangezien dergelijke aandelen niet uitstaan. De Raad van Bestuur bepaalt welk gedeelte van de winst wordt gereserveerd. Het gedeelte van de winst dat daarna resteert, staat ter beschikking van de algemene vergadering van aandeelhouders.

Winstbestemming De Raad van Bestuur stelt voor het dividend over 2001 vast te stellen op EUR 0,88 (2000: EUR 0,88) per aandeel. Aandeelhouders hebben de keuze hun dividend te ontvangen uit Nederlandse dan wel uit Belgische bron. De keuze dient kenbaar te worden gemaakt door invulling van een “dividendkeuze formulier”. In geval geen dividendkeuze wordt gemaakt, treedt een “default” mechanisme in werking. Voor nadere informatie over dit mechanisme verwijzen wij u naar de geconsolideerde jaarrekening van Fortis onder paragraaf 19 van de toelichting.

182


Stichting Continuïteit Fortis Aan de Stichting Continuïteit Fortis is een optie verleend tot verwerving van een zodanig aantal preferente aandelen Fortis N.V., dat na uitoefening van de optie het nominale bedrag van het bij de Stichting geplaatste preferente aandelenkapitaal gelijk is aan het nominale bedrag van het overig geplaatste kapitaal. Het bestuur van de Stichting Continuïteit Fortis bestaat uit zes leden waarvan twee afhankelijke en vier onafhankelijke bestuurders, welke worden benoemd op voordracht van de Raden van Bestuur van Fortis N.V. en Fortis SA/NV. Het bestuur is als volgt samengesteld: de heren R. Mannekens en J.A. Steenmeijer (co-voorzitters), V. Croes, H. Santens, J.J. Slechte en J.M.M. Maeijer. In het verslagjaar is de heer J.M.M. Maeijer benoemd. De heer J.M. Hessels is in verband met zijn benoeming in de Raad van Bestuur van Fortis uit het bestuur van de Stichting getreden. Het bestuur van de Stichting Continuïteit Fortis kwam in 2001 tweemaal in vergadering bijeen. Tijdens deze vergaderingen kwamen onder meer aan de orde de benoeming van het nieuwe bestuurslid de heer J.M.M. Maeijer, de consequenties van de nieuwe aandelenstructuur van Fortis, de optie overeenkomst met Fortis N.V., de wijziging van de statuten (naamswijziging) van de Stichting en de verhoging van de kredietfaciliteit. In het verslagjaar stonden bij de Stichting geen preferente aandelen uit.

Onafhankelijkheidsverklaring De Raad van Bestuur van Fortis N.V. en het bestuur van de Stichting Continuïteit Fortis verklaren dat naar hun gezamenlijk oordeel is voldaan aan de eisen die ten aanzien van de Stichting Continuïteit Fortis worden gesteld in Bijlage X bij het Fondsenreglement van Euronext Amsterdam N.V.


Stichting Continuïteit Fortis

Raad van Bestuur

Het bestuur

Fortis N.V.

Fortis N.V.

Drs. R. Mannekens (voorzitter) Drs. J.A. Steenmeijer RA (voorzitter) Baron V. Croes Prof. mr. J.M.M. Maeijer H. Santens Ir. J.J. Slechte

183


Stichting Prioriteit Fortis Sinds 18 februari 1999 hebben er twee prioriteitsaandelen Fortis (NL) uitgestaan bij de Stichting Prioriteit Fortis. Het houderschap van deze aandelen gaf de Stichting de bevoegdheid om besluiten van de Raad van Bestuur Fortis (NL) tot wijziging van de statuten, tot uitgifte van aandelen en tot ontbinding van de vennootschap goed te keuren. Deze bevoegdheden dienden ter bewaking van de gelijkheid tussen de toenmalige moedermaatschappijen van Fortis, Fortis (NL) en Fortis (B). Fortis (NL) had op haar beurt overeenkomstige - in de statuten verankerde - rechten bij Fortis (B). Het bestuur van de Stichting Prioriteit Fortis werd benoemd door en bestond uit leden van de Raad van Bestuur van Fortis (B), de heren P. Van Waeyenberge (voorzitter), J.L.M. Bartelds, M. Lippens en N.J. Westdijk. Het bestuur van de Stichting Prioriteit Fortis kwam in 2001 twee maal in vergadering bijeen en nam één keer een unaniem besluit buiten vergadering. In de eerste vergadering is goedgekeurd het besluit van de Raad van Bestuur van Fortis (NL) tot wijziging van de statuten teneinde de heer dr. J.M. Schröder, voormalig president-commissaris van ASR Verzekeringsgroep N.V., te kunnen laten toetreden als non-executive lid van de Raad van Bestuur van Fortis (NL). In de tweede vergadering is goedgekeurd het besluit van de Raad van Bestuur van Fortis (NL) tot samenvoeging van de aandelen Fortis (NL) en Fortis (B) en de verschillende stappen die hiervoor noodzakelijk waren zoals het besluit tot wijziging van de statuten in verband met een verhoging van het maatschappelijk kapitaal, tot uitgifte van aandelen Fortis (NL) en tot het aangaan van de fusie tussen Fortis (NL) en Fortis N.V. Als gevolg van de samenvoeging van de aandelen Fortis (NL) en Fortis (B) tot één beursgenoteerd effect zijn de prioriteitsaandelen komen te vervallen. Het bestuur heeft - bij unaniem besluit buiten vergadering - besloten de twee prioriteitsaandelen om niet over te dragen aan Fortis (NL) en om de Stichting te ontbinden. Met ingang van 15 december 2001 is de Stichting Prioriteit Fortis ontbonden en opgehouden te bestaan.

Utrecht, 12 december 2001

Fortis N.V.

(voorheen) Stichting Prioriteit Fortis

Raad van Bestuur

Het Bestuur Baron P. Van Waeyenberge (voorzitter) J.L.M. Bartelds RA Graaf M. Lippens Mr. N.J. Westdijk

184


Waarschuwing ten aanzien van mededelingen met betrekking tot de toekomst Bepaalde mededelingen die zijn opgenomen in dit Jaarverslag, waaronder de mededelingen die worden gedaan in de hiervan deel uitmakende paragrafen getiteld “Bericht aan de aandeelhouders”, “Overzicht activiteiten”, “Verslag Executive Committee”en “Paragraaf 10, Risicobeheer”, betreffen mededelingen over toekomstverwachtingen en andere uitspraken die betrekking hebben op de toekomst welke zijn gebaseerd op de huidige visie, ramingen en aannames van het management met betrekking tot deze toekomstige gebeurtenissen. Deze mededelingen worden gedaan onder voorbehoud van risico’s en onzekerheden die tot gevolg kunnen hebben dat de werkelijke resultaten, prestaties of gebeurtenissen wezenlijk afwijken van die welke expliciet of impliciet in deze mededelingen zijn weergegeven, waaronder de verwachtingen met betrekking tot kosten- en inkomstensynergieën welke samenhangen met de integratie van de bankactiviteiten, met inbegrip van de sluiting van kantoren en de hoogte van herstructureringskosten, de invloed van recente acquisities en het niveau van de voorzieningen met betrekking tot de kredieten beleggingsportefeuilles. Andere, meer algemene, factoren die de resultaten kunnen beïnvloeden zijn onder meer: -

de algemene economische omstandigheden, waaronder specifieke economische omstandigheden in de kernmarkten België en Nederland,

-

veranderingen in de rentestand en de prestaties van de financiële markten,

-

de frequentie en omvang van verzekerde schadegevallen,

-

het niveau en de ontwikkeling van sterfte- en ziektecijfers en van de bestendigheid van de verzekeringsportefeuille,

-

valutakoersen, met inbegrip van de koers van de euro ten opzichte van de US dollar,

-

veranderingen in de concurrentieverhoudingen en het prijsklimaat, met inbegrip van een toename van de concurrentie in België en Nederland,

-

veranderingen in binnen- en buitenlandse wetten, voorschriften en belastingen,

-

regionale of algemene veranderingen in de waardering van activa,

-

grote natuur- of andere rampen,

-

het niet in staat zijn om bepaalde risico’s op economisch verantwoorde wijze te herverzekeren,

-

de toereikendheid van verliesreserves,

-

veranderingen in wet- en regelgeving betreffende de bancaire, verzekerings-, beleggings- en/of effectensector,

-

veranderingen in het beleid van centrale banken en/of buitenlandse overheden en

-

algemene concurrentiefactoren op wereldwijde, regionale en/of nationale schaal.

Tezamen met het jaaroverzicht Fortis 2001 vormt deze Jaarrekening het jaarverslag van Fortis. De Jaarrekening bevat de jaarrekening van Fortis, de vennootschappelijke jaarrekening, in verkorte versie, van Fortis SA/NV en de vennootschappelijke jaarrekening van Fortis N.V. Het verslag van de Executive Committee van Fortis is opgenomen in het Jaaroverzicht 2001. Fortis en Fortis SA/NV, Koningsstraat 20, 1000 Brussel, België Telefoon +32 (0)2 510 52 11, Fax +32 (0)2 510 56 26 Fortis en Fortis N.V., Archimedeslaan 6, 3584 BA Utrecht, Nederland Telefoon +31 (0)30 257 65 76, Fax +31 (0)30 257 78 35 Internet adres: www.fortis.com

186

E-mail adres: [email protected]

NV Jaarrekening Fortis N.V

Recommend Documents