nummer 13. Bionext: kersverse Nederlandse ketenorganisatie. Kritische wetenschappers over ggo s

Bio 7Yj_[\ september 2011 / nummer 13

j_`ZiY^h_\jleehZ[X_ebe]_iY^[edZ[hd[c[h

13.

Bionext: kersverse Nederlandse ketenorganisatie Kritische wetenschappers over ggo’s Wedstrijd - lang leve het biobier Portret van Bio Award winnaar Jan De Vry

Driemaandelijks magazine September - Oktober - November BioForum Vlaanderen vzw Quellinstraat 42, 2018 Antwerpen v.u. Leen Laenens

Slow Food, ode aan de smaak

Editoriaal

pag 3

Standpunt van de voorzitter

pag 3

Over de grens: Van Biologica naar Bionext

pag 4

Campagne: Bio extra in de kijker dankzij Europa

pag 6

Onderzoek: Resultaten FQH-congres in Praag

pag 7

Onderzoek: Kritische wetenschappers over ggo’s

pag 10

Internationaal: Dansen met de natuur

pag 12

Wetgeving: België maakt wetgeving bio concreter

pag 13

Onderzoek: Innovaties in de biologische verwerking

pag 14

Product in de kijker: Biobieren, gesmaakt en goedgekeurd

pag 15

Bioweek: Portret van Jan De Vry, winnaar Bio Award

pag 18

Denken over voedsel: Slow Food, ode aan de smaak

pag 20

Consumentenonderzoek: Vrouwen vullen de boodschappentas

pag 22

Bioweek: Deelnemende bedrijven blij met Bioweek 2011

pag 23

BioForum: www.bioforum.be vernieuwt zichzelf!

pag 26

Stem uit de sector: Altijd komkommertijd

pag 27

Wat betekent BioForum voor jou? BioForum Vlaanderen is de koepel- en ketenorganisatie van de Vlaamse biologische landbouw- en voedingssector. BioForum vertegenwoordigt en ondersteunt alle ondernemers die in de biologische sector actief zijn. Hiertoe beschikt BioForum over drie afdelingen: afdeling boeren, afdeling verwerkers/verdelers en afdeling verkooppunten die elk een eigen werking ontplooien naar hun respectievelijke achterban. Voor food services (catering, horeca en dergelijke) bestaat nog geen afzonderlinge afdeling; toch wordt voor hen reeds een minimum aan dienstverlening voorzien. Elk van de afdelingen wordt aangestuurd vanuit de sector via stuurgroepen. Ook de Raad van Bestuur bestaat voor het grootste deel uit bedrijfsleiders uit de biosector. Interesse om ook jouw stem te laten horen? Neem contact op met BioForum! [email protected] of 03 286 92 78.

Colofon | pag 2

Inhoud

BIO ACTIEF nr 13 | September 2011

Bio Actief

Lay-out: Ogly Doglin’

Tijdschrift voor de biologische ondernemer

Foto’s: BioForum, Bionext, Louis Bolk Instituut, FQH, Chris Simoens, Maud Van Haegenborgh, Wouter Lismont

is een uitgave van BioForum Vlaanderen vzw. Het blad verschijnt 4 keer per jaar.

Coverfoto: Maud Van Haegenborgh Druk: Drukkerij De Bie, Duffel

Redactie: Quellinstraat 42, 2018 Antwerpen

Deze publicatie kwam tot stand met de steun van de Afdeling Duurzame Landbouwontwikkeling, departement Landbouw en Visserij.

03 286 92 63, [email protected] Eindredactie: Petra Tas, Geertje Meire en Adje Van Oekelen Werkten mee aan dit nummer: Leen Laenens, Petra Tas, Caroline Van Neste, Marijke Van Ranst, Geertje Meire, Esmeralda Borgo, Chris Simoens, Elke Denys, Rolle De Bruyne, Johan Devreese

Editoriaal Een nieuwe start Het klinkt wellicht vreemd in de oren: een start in de herfst; starten lijkt beter samen te gaan met de lente. Toch voelt het zo: de zomermaanden zijn voor BioForum altijd een rustmoment waarna we in september met hernieuwde energie aan de slag gaan. Het wordt een bijzondere nieuwe start: we nemen afscheid van onze voorzitter en kijken uit naar wie de fakkel van hem overneemt. Wij danken Johan voor zijn jarenlange, gedreven inzet en wensen ook hem een fijne nieuwe start. het BioForum-team

Standpunt van de voorzitter Afscheid voor de Biologische Landbouw, voor het eerst met de gangbare sector erbij. Landbouworganisaties en biosector stonden toen nog lijnrecht tegenover elkaar. Op het terrein was er weinig of geen respect van de gangbare sector voor de bioboeren en - laat ons eerlijk zijn - ook het omgekeerde was het geval. Als je echter als ondernemer en dus ook vanuit de praktijk aan zo’n proces deelneemt, dan bekijk je dat wel anders. Als je net zoals de gangbare boeren beroepsmatig actief bent met planten en dieren, meer dan 350 dagen per jaar hard werkt, permanent een economische overlevingsstrijd moet voeren, … dan kan je niet anders dan hen op de eerste plaats als collega’s te zien. De gemeenschappelijkheden tussen gangbare en biologische ondernemers zijn immers veel groter dan de verschillen. Dit durven stellen was lang een taboe in de biosector, maar het is mijn overtuiging dat een houding van evenwaardigheid en respect geleid heeft tot het grotendeels wegvallen van de oogkleppen voor bio in de reguliere sector. Waartoe dit geleid heeft, is bekend: een Strategisch Plan Bio ondertekend door de MinisterPresident en de voorzitters van de landbouworganisaties en BioForum, heel wat bijkomende middelen voor de biosector, gezamenlijke projecten met ABS en Boerenbond en een structurele samenwerking met Fevia, e.a. Met finaal resultaten op het terrein die niemand nog had durven verhopen: de voorbije twee jaar schakelden tientallen gangbare boeren om naar de biologische teeltwijze! Ondertussen steeg ook de bioconsumptie met ruim 20%. Aangezien de bioconsument terecht steeds meer ‘bio van bij ons’ wil, zal de verhoging van de biologische productie in Vlaanderen m.i. nog veel jaren een topprioriteit moeten blijven. Waar BioForum jaren geleden beleidsmatig grotendeels marginaal en vooral aan de zijlijn stond, is het nu een organisatie waar de overheid en de reguliere sector willen en moeten rekening mee houden. De verdienste van het werk van een hele ploeg en van een gewijzigde houding en strategie. Om af te ronden: ik kijk met dankbaarheid terug naar de voorbije intense, soms lastige, maar vooral uitdagende jaren, ook en vooral naar de vele mensen, organisaties en instanties met wie het prettig samenwerken was. Er is zeker nog heel veel werk aan de winkel; ik wens mijn opvolger en de bestuurs- en personeelsleden van BioForum er alle succes mee. Johan Devreese, ex-voorzitter | Reageren kan een laatste maal naar [email protected]

| pag 3

Wellicht hoorden of lazen jullie het al: ik nam ontslag als voorzitter en bestuurder van BioForum. Hiermee draai ik een bladzijde om na enkele zeer intense maar vooral uitdagende jaren. De biosector kende de voorbije tijd een grote evolutie. Amper vier jaar geleden zaten de activiteiten en middelen van het huidige BioForum nog verspreid over vier aparte organisaties die elk hun terrein afbakenden, al vele jaren stagneerde het aantal bioboeren, de Vlaamse Overheid zag het - off the record - eigenlijk niet meer zitten met de biolandbouw … Toen de beroepsorganisaties van de boeren en van de verwerkers & verdelers (Belbior en Probila) inzagen dat het naast elkaar en naast BioForum werken contraproductief was voor de vooruitgang in de sector, ging het heel snel. Na een jaar van aftasten en onderhandelen werden begin 2008 alle middelen en activiteiten gebundeld in één structuur. Meteen werden de slagkracht en dus ook de impact veel groter: er kwam veel meer tijd voor gedegen dossierwerk, de aanwezigheid op beleidsfora werd veel groter, de communicatie werd gestroomlijnd en uitgebreid vooral naar de biologische ondernemers toe, de evoluties in de markt werden beter opgevolgd en de ondernemers werden vanuit hun eigen positie als schakel in de keten benaderd. Dé grote uitdaging voor deze mooie interne evolutie is m.i. de vraag hoe de biologische ondernemers centraal kunnen blijven staan in heel dit gebeuren (kennis van en inleving in hun reële noden en behoeften, participatie aan activiteiten en denkprocessen tot en met het besturen van BioForum). Voor een organisatie die zich tot hoofddoel stelt in te staan voor hun belangenbehartiging en ondersteuning is dit cruciaal voor de kwaliteit en geloofwaardigheid! De externe evolutie was de voorbije jaren nog veel groter; hier kan niemand een grote ommekeer ontkennen. Precies vier jaar geleden startte het Kabinet het Dialoogproces


Over de grens

Van Biologica naar Bionext De geboorte van de Nederlandse ketenorganisatie Eind mei zag in Nederland Bionext het levenslicht. Tijd voor een gesprek met interim-directeur Bavo van den Idsert.

| pag 4

Het ons wel bekende Biologica is opgegaan in het nieuwe Bionext. Hoe is dit tot stand gekomen?


Bavo van den Idsert: "In Nederland komen we uit een gezegende situatie. De laatste tien jaar hebben drie convenanten de ontwikkeling van de biosector ondersteund. Zo ontstond een nauwe samenwerking van het bedrijfsleven, banken, supermarkten, horeca, bioboeren en biohandel met de overheid. De financiële ondersteuning concentreerde zich op onderzoek en op markten ketenontwikkeling. In het laatste convenant is men overeengekomen dat de sector moest evolueren naar een robuuste, zelfstandige sector, inclusief een ketenorganisatie. Biologica werkt vooral op beleid, wetgeving en kennisontwikkeling. De Task Force legt zich vooral toe op markten ketenontwikkeling. Zowel voor Biologica als voor de Task Force loopt de ondersteuning onder de huidige vorm af eind 2011. Na deze succesvolle samenwerking zal de overheid zich terugtrekken en zal het bedrijfsleven het overnemen. Boeren en handel namen het voortouw in deze verzelfstandiging. De ketenontwikkeling die op gang kwam via de Task Force wilden ze samenbrengen met het vraaggestuurde onderzoek. Bionext was geboren. De sector voelt zich écht verantwoordelijk voor deze ontwikkeling en is nu volop bezig de ambities voor de komende jaren uit te tekenen. Ik ben dan ook erg tevreden met de nieuwe organisatie, die zowel bestuurlijk als financieel steunt op het biologisch bedrijfsleven." Kan je zo’n concrete ambitie formuleren? Bavo van den Idsert: "De biologische

veeteelt wil binnen vijf jaar antibioticavrij zijn. Daarvoor moeten we ons de volgende

vragen stellen: wat moeten bedrijven daarvoor doen, welke knelpunten blijven, wat zijn de gevolgen op de kostprijs en de mogelijkheden voor vermarkten? We willen vooral ook de toegevoegde waarde daarvan bepalen. Het vernieuwende is dat het onderzoeksstuk evenwaardig is aan het zoeken naar de meerwaarde. Dit is een mooi voorbeeld van inclusief en geïntegreerd werken: alles moet écht op elkaar ingrijpen. Dit kan alleen werken als iedereen is aangesloten bij dezelfde organisatie. Je moet dit als keten willen oplossen. Laat nu precies die ketenbenadering één van de sterktes van de biosector zijn. Weinig andere bedrijfstakken doen ons dat na. Zo hopen we ook binnen een aantal jaren met IFOAM EU de werking rond de Europese wetgeving veel inclusiever te kunnen benaderen."

De omschrijving van Bionext luidt 'de ketenorganisatie voor duurzame biologische landbouw en voeding van het biologische bedrijfsleven'. Hoe willen jullie werken aan de invulling van de duurzaamheid binnen de sector? Bavo van den Idsert: "In het project 'Bio duurzaam' bepalen we concreet welke duurzame meerwaarde we verder willen ontwikkelen binnen de biosector. Om die goed te kunnen definiëren zullen we criteria vastleggen en zullen we ook een meetinstrumentarium ontwikkelen. Dat laatste is erg belangrijk maar moet gebaseerd zijn op de situatie van onze bedrijven. Daarom vertrekken we van het huidig gebruik op bedrijfsniveau en toetsen dit aan een gemiddelde. Zo weet je als bedrijf waar je staat en welke weg je nog te gaan hebt. Dit laat toe om beter te bepalen hoe je de eigen bedrijfsvoering aan de criteria kan aanpassen. We hechten veel belang aan werken van onderuit. De eerste stap is een groep bedrijven samenbrengen die er werk van willen maken en zo garanderen dat we een reëel gemiddelde vastleggen. Wij bieden dan ondersteuning door de bekendmaking via een heuse communicatiestrategie. De discussie is nog lopende of dit zal leiden tot een keurmerk. Je kan het vergelijken met de bijsturing richting duurzaamheid van jullie lastenboek Biogarantie."

Een mogelijkheid tot samenwerking met BioForum? Bavo van den Idsert: "Zonder meer. Maar laat ons voor de duurzaamheid goed de prioriteiten bepalen en die komen soms niet uit biologische hoek maar door een dwingende regelgeving. Nemen we terug het voorbeeld van antibioticavrij. Daar zal de veeteelt meer dan waarschijnlijk evolueren van curatief naar preventief. We moeten zien dat we niet worden ingehaald. We zijn immers al goed bezig, maar vergeten soms dit nog beter te communiceren." Wat betekent innovatie in duurzaamheid voor jou? Bavo van den Idsert: "We mogen de innovatie van bio niet opgeven. We staan als sector al ver omdat wij alle thema’s gerelateerd aan duurzaamheid samen in één productiesysteem onderbrengen. Er is in bio een samenhang tussen alle deelaspecten en dit moeten we meer zichtbaar maken. We zien immers dat in de wetgeving voor een duurzame samenleving die samenhang er niet is: de aspecten CO2, energie, water worden afzonderlijk benaderd. Laat ons in het zoeken naar oplossingen onze expertise als biosector meer aanbieden. Laat ons verbinding maken tussen duurzaam en bio, zowel voor landbouw als voor voeding. Het is een leren in twee richtingen. In Nederland zet het beleid nu hoofdzakelijk in op verduurzaming. Toon als bio aan dat je duurzaam bent en stel als ambitie dat je daarin de grootste wil blijven. Hiervoor moet je dan wel een substantiële bijdrage blijven leveren en streven naar meer synergie tussen bio en andere duurzaamheidsinitiatieven." Bionext wil van kennismanagement naar kennisinnovatiemanagement. Hoe moeten we dat begrijpen? Bavo van den Idsert: "De ploeg van Biologica bestond tot nu toe vooral uit kennismanagers. Zij worden nu gedeeltelijk ook keteninnovatiemanagers, wat een verbreding in hun takenpakket betekent. Naargelang het doel, kan die verbreding zich toespitsen op meer communicatie of op een wijziging in de wetgeving. Voor hen gaat er een wereld aan mogelijkheden open bij het zoeken naar

Tekst: Leen Laenens Foto: Bionext

oplossingen. Een andere wezenlijke verandering is dat de primaire klant gewijzigd is. Die is niet langer de overheid maar in grote mate de sector zelf. Deze oriëntatie naar het bedrijfsleven geeft meestal een directer resultaat. Dit vraagt wel een andere manier van werken. Laat dit nu juist de uitdaging zijn van en voor Bionext als lerende organisatie!"

Kan je iets meer vertellen over de samenstelling en financiering van Bionext?

Bavo van den Idsert

Hoe kijkt de overheid naar Bionext? Bavo van den Idsert: "Voor de overheid is Bionext dé vertegenwoordiger van de biosector omdat zowel de boeren als de verwerkers zijn aangesloten. Daarnaast blijft de overheid via het Louis Bolk Instituut en via WUR (Wageningen University & Research centre) behoorlijk inzetten op onderzoek. De sector zal hiervoor het onderzoeksprogramma en -vragen mede formuleren en participeren tijdens de uitvoering zelf." Jij hebt heel wat ervaring als directeur van VBP. Waar zit voor jou de meerwaarde in deze samenwerking binnen één organisatie? Bavo van den Idsert: "De ketenorganisatie zal de twee werelden van boeren en verwerking en handel sterker verbinden. Ongetwijfeld leidt deze samenwerking dan tot verbeteringen die niet altijd geld hoeven te kosten. We hebben te snel de neiging vanuit de probleemkant te denken in plaats van probleemoplossend. Zo is er dikwijls meer mogelijk dan wat men op het eerste gezicht denkt. Zo bleek het grote knelpunt bij de biogeiten in het

voer te zitten. Door een andere samenstelling van het voer werd deze kost met 20€/dier verlaagd, en hebben we nu een bloeiende bedrijfstak erbij. Bionext wil steeds vraag en aanbod samenbrengen maar wil nooit tussenkomen in de markt want dan breng je juist het samenwerkingsmodel in gevaar. Daarnaast willen we ons inspannen om de consument die op zoek is naar lekkere en duurzame producten optimaal te bereiken met evenementen, magazines en positieve publiciteit in de media."

Tenslotte, de medewerkers van BioForum Vlaanderen en Biologica hebben de afgelopen jaren geregeld samengewerkt. Hoe kunnen we de samenwerking nog versterken? Bavo van den Idsert: "De uitdaging

zit voor mij in voorrang geven aan het zoeken naar overeenkomsten in plaats van eerst te kijken naar belemmeringen. Werk aan een versterking van het ketenniveau wat op zijn beurt zal leiden tot een verbetering voor de marktdeelnemers. Vanuit dit perspectief zal je de knelpunten beter oplossen in plaats van het steeds te zien als twee verschillende markten. Ik wil in 2012 graag meewerken om een ontmoeting met beide organisaties op te zetten zodat we op zoek gaan naar gemeenschappelijke behoeftes van de marktdeelnemers over de grenzen heen." meer info: www.bionext.be

| pag 5

de supermarkten en de food services. Concreet werken we voor onze campagne 'Adopteer een kip' in een platform samen met de supermarkten zoals Lidl. We weten immers dat de marktverbreding enorm is in de supermarktketens waar de groei nu meer dan 30% bedraagt."


Bavo van den Idsert: "We hebben gekozen voor een koepelfunctie van verschillende verenigingen onder de vorm van een stichting, wat geen individueel lidmaatschap toelaat. Het lidmaatschap van de verenigingen vormt de basisfinanciering voor de ketenorganisatie. Alle biologische boerenverenigingen, waaronder alle sectorverenigingen en de afdelingen van LTO (Land- en Tuinbouworganisatie) werken aan de oprichting van het Biohuis. Ze starten 1 januari 2012 onder het voorzitterschap van Gerrit Verhoeven, nu voorzitter van de sectorgroep van biologische geiten. Naast Biohuis treedt VBP (Vereniging Biologische Productie en Handel) toe en is ook de vereniging Bio-Retail in oprichting. Het lidmaatschap ligt vast in een centrale afspraak met deze organisaties, die dit op hun beurt kunnen doorrekenen naar hun leden. De verantwoording van de inzet van de financiële middelen zit vervat in een jaarplan dat maximaal werkt vanuit de behoeften in het veld. Er blijft een deel financiering vanuit de overheid en we hopen dat de ambities van de overheid maximaal overeenstemmen met wat de sector wil. Zo zullen middelen uit de sector en vanuit de overheid samen het beste resultaat geven voor de verdere ontwikkeling van de biosector. Een onafhankelijke voorzitter leidt het bestuur van Bionext en heeft een sterk verbindende rol te vervullen naar de verschillende lidorganisaties en naar alle belangengroepen toe. Maatschappelijke organisaties zijn niet in ons bestuur vertegenwoordigd. We werken met hen op projectbasis samen, bijvoorbeeld met Greenpeace in het project Pieperpad. Hetzelfde geldt voor samenwerking met

Campagne

Tekst: Caroline Van Neste

Bio extra in de kijker dankzij Europa VLAM lanceert campagne met Europese middelen Europa heeft het project dat VLAM indiende om biologische producten in Vlaanderen te promoten goedgekeurd. Deze promotiecampagne loopt van augustus 2011 tot augustus 2014 en is goed voor een totale investering van 1,359 miljoen euro (exclusief BTW). We maken kennis met het gloednieuwe project tijdens de najaarscampagne in de biowinkels.


| pag 6

Het communicatiebureau Darwin BBDO heeft de nieuwe communicatiecampagne uitgewerkt die gedurende de komende drie jaar zal lopen. De nieuwe campagne heeft een specifieke doelgroep voor ogen: de vrouw van 40+ die verantwoordelijk is voor de aankopen van het gezin. De intense en pure smaak van bioproducten wordt naar voor geschoven als dé motivatie om bio te kopen. Hoogtepunten tijdens die drie jaar zijn de Bioweken van 2012, 2013 en 2014. Daarnaast loopt er elk jaar, tijdens het najaar, een campagne die zich toespitst op de verkoop van bioproducten.

Najaarscampagne Slogan van de nieuwe campagne is ‘Bio, de Renaissance van de echte smaak’. De beeldtaal refereert naar de schilderkunst van de 17de eeuw en straalt klasse en grote kwaliteit uit. Men nam hiervoor vier BV’s onder de arm die geloofwaardig zijn voor een goede én lekkere smaak: Martine Prenen, Pieter Embrechts, Vic De Wachter en Gilda De Bal. Hun statige, krachtige portretten met sterke clair/obscur effecten vormen de basis voor het communicatiemateriaal voor de volgende drie jaar: website, affiches, brochures, enz. Diezelfde vier BV’s

zullen ook te zien zijn in spotjes op de televisie. Ze maken elk reclame voor een ander bioproduct: brood (Martine Prenen), appels (Pieter Embrechts), kaas (Vic De Wachter) en wortels (Gilda De Bal) waarbij ze het voedsel als een kostbaar product aan de camera tonen. De nieuwe campagne zal van start gaan op 10 oktober. Naar jaarlijkse gewoonte organiseert VLAM in de herfst immers een consumentencampagne met materiaal voor de winkelvloer en die vormt meteen de aftrap van de drie jaar durende Smaakcampagne. TV-spotjes zullen gedurende drie weken op Een en Canvas te zien zijn. De biowinkels zullen communicatiemateriaal ontvangen, onder meer een brochure over bio waarin enkele recepten uit het kookboek ‘Heerlijk puur’ van BioForum zijn opgenomen (zie kader). VLAM zal zo’n 100.000 brochures verspreiden. Op de website van BioForum, www. biomijnnatuur.be/EU loopt een wedstrijd waarmee consumenten hun eigen portret kunnen winnen in de stijl van de campagne. De wedstrijd loopt ook op Facebook (Lekker Bio) en tal van andere websites, die doorlinken naar de website van BioForum. Alle biobedrijven kunnen bannering van de actie integreren in hun eigen site.

Bioweek 2012 De volgende grote activiteit is de Bioweek 2012. BioForum organiseert deze met extra media-aandacht dankzij de bijkomende middelen van Europa. VLAM zal, opnieuw in samenwerking met de communicatiebureau Darwin BBDO, een grote mediacampagne opzetten. BioForum zal het materiaal van de campagne gebruiken als basis voor haar communicatiemateriaal, zoals de website, de persoonlijke uitnodigingen, banners, e-mailhandtekeningen, enz. We bekijken nog welke extra initiatieven we kunnen verzorgen. In de Bioweek 2013 maken we extra affiches aan waarvoor marktspelers uit de biosector zullen poseren, in de statige stijl van de hele EU-campagne, en er komt een online wedstrijd.

Kookboek Heerlijk puur (24,95 €) bestel tijdig je verkoopexemplaren Het kookboek ‘Heerlijk puur’ ligt sinds de Bioweek in de winkelrekken. De reacties zijn positief en de recepten vallen in de smaak. Aangezien we tijdens de najaarscampagne we de recepten extra in de kijker zetten, loont het wellicht om als winkelier het boek opnieuw onder de aandacht te brengen. Geef het ook mee als tip voor een eindejaarscadeau. Heb je geen voorraad meer of heb je het boek nog niet in huis gehaald? Geen probleem, bijbestellen kan: [email protected]

BioFlash Herkenning van het nieuwe EU-logo Tijdens het FQH-congres van mei 2011 in Praag (zie artikel op pag 7) werden de resultaten voorgesteld van een consumentenonderzoek naar de herkenning van het nieuwe groene Europese biologo. Het Franse onderzoek bracht aan het licht hoe consumenten het Franse biologo, het oude en het nieuwe Europese biologo begrijpen. Zowel het Franse als het oude Europese logo volbrengen hun missie: klanten associëren de logo's met biologisch of natuurlijk geproduceerd zonder chemische producten. Het nieuwe Europese biologo wordt echter geassocieerd met natuur en milieu maar niet met bio; ook veronderstellen ze dat de producten geproduceerd zijn in Europa. Het nieuwe logo is dus nog niet vertrouwd. Het EU-logo is immers verplicht op alle voorverpakte biologische voedingsprocten uit Europa, maar mag ook vrijwillig gebruikt worden op niet voorverpakte bioproducten uit de EU of uit niet-EU-landen.

Onderzoek

Tekst: Petra Tas Foto's: FQH

Kwaliteitszorg voor een groter gezondheidsbevorderend effect Resultaten van het eerste wetenschappelijke FQH-congres over bio en gezondheid in Praag

Machteld Huber, LBI

Tijdens de jongste Bioweek organiseerde BioForum een enquête bij alle gebruikers van de kortingsbon. Daaruit kwam gezondheid naar voor als de belangrijkste reden (93%) om bioproducten te kopen, gevolgd door milieu (73%) en smaak (65%). Deze cijfers bevestigen dat consumenten bio als gezond(er) beschouwen, hoewel de wetenschap daarvoor nog geen harde bewijzen heeft.

Bio en gezondheid: een complex onderzoek Het eerste Internationale Congres van FQH, de vereniging die onderzoek naar voedselkwaliteit coördineert, bracht in mei de resultaten van Europees onderzoek samen. Dit is een primeur, want lange tijd dacht de gevestigde wetenschap dat er geen verschil kon zijn tussen bio en gangbaar. Twee onderzoeken worden door Machteld Huber, senior onderzoeker bij het Nederlandse Louis Bolk Instituut, genoemd als doorbraken op de weg naar erkenning van het belang van het onderzoek: het Nederlandse kippenonderzoek ('Organic more healthy?', 2005-2007) waaruit bleek dat biologisch gevoerde kippen meer weerstand hebben en sneller herstellen bij ziekte en het eveneens Nederlandse onderzoek dat aantoont dat kinderen die opgroeien in families met een alternatieve levensstijl (inclusief biovoeding), beduidend minder last hebben van allergieën. Toch kon geen van beide onderzoeken onomstootbaar aantonen dat bio de gezondheid bevordert... omdat onderzoekers het niet eens waren over wat men precies moet verstaan onder gezondheid. Inmiddels zijn talloze nieuwe onderzoeken uitgevoerd en nog lopende. Uit de vele gepresenteerde resultaten in Praag blijkt de complexiteit van het thema 'kwaliteit' en het nog ongrijpbare effect van bio op gezondheid. Onderzoek naar verschillen in impact tussen bio en gangbaar, beginnen doorgaans met onderzoek naar verschil in samenstelling. Wanneer rauwe producten van gangbare en biologische afkomst met elkaar vergeleken worden, zijn er soms aantoonbare verschillen in het voordeel van bio (appels met meer vitamine C, rode biet met meer ijzer en vitamine C, melk met meer gezonde vetzuren), maar soms ook niet. Vaak blijken producten

Wat is gezondheid? Het is onmogelijk een effect op de gezondheid te beschrijven zonder een duidelijk concept van wat gezondheid is. Toch bestaat er geen bruikbare definitie van gezondheid; men is niet in staat om de verschillende stadia van gezondheid te onderscheiden met specifieke kenmerken; het is erg moeilijk om een verklaring te geven voor effecten veroorzaakt door eten. Er gaan stemmen op om gezondheid te meten door een gezond individu stress te bezorgen en dan de kwaliteit van het herstel te evalueren. Als het herstel in een goed gecoördineerd patroon verloopt, kan men spreken van een goede gezondheid. Gezondheid definiëren als een dynamisch proces legt de onderliggende mechanismen van een gezond leven bloot: 'bekwaamheid tot aanpassen', 'veerkracht' en 'robuustheid'. van elkaar te verschillen door factoren als variëteit, bodem, klimatologische omstandigheden, oogstjaar en niet, of veel minder, omwille van de landbouwmethode. Tussen biologische primaire producten bestaan ook onderling grote verschillen in de hoeveelheden vitamines, mineralen en andere gezondheidsbevorderende componenten. Geen eenduidig verhaal dus.

Bio versus gangbaar: wetenschappelijke bewijzen Intussen zoeken wetenschappers naar manieren om bio van gangbaar te onderscheiden: een soort vingerafdruk als onomstotelijk bewijs. Vroeger keek men al naar de manier waarop extracten zich uitkristalliseerden; vandaag onderzoekt men onder meer een fluorescerende sensor (die de impact

| pag 7

Gezondheid blijkt in Vlaanderen reden nummer één te zijn om bio te kopen. Of dat terecht is, is een complex vraagstuk. Het allereerste internationale congres over gezondheid en de kwaliteit van biologische producten in Praag van mei jongstleden trachtte hierop een antwoord te geven.


van verwerking meet) en de aanwezigheid van spoorelementen als onderscheidende factor. Mogelijk zal stikstof in de toekomst een cruciale rol spelen

“

Gezondheid is een dynamisch proces met 'veerkracht' als onderliggend mechanisme”

| pag 8

in het vraagstuk, want niet-biologische stikstof verschilt duidelijk van biologische stikstof. Toch zal waarschijnlijk een combinatie van parameters en methodes het bewijs moeten leveren of een product biologisch dan wel gangbaar is.


(pasteuriseren, homogeniseren, enz.) die zorgt voor allergische reacties. Zuivelbedrijven staan voor de uitdaging een zo zacht mogelijke verwerkingsmethode te

Voor verwerkte producten brengt deze zoektocht trouwens bijkomende vragen mee: het is pas sinds de nieuwe wetgeving 834/2007 dat de wetgever expliciet de biologische verwerkingswijze bepaalt. Daarbij ontbreekt het de sector nog aan een duidelijk kwaliteitsconcept. De consument verwacht een integer biologisch product, ook als het verwerkt is. Hoe integer is een groentespread wanneer die niet met verse maar diepgevroren groente gemaakt is? Is het gebruik van een gistextract als smaakcorrector gewenst in een biologisch brood? Hoewel de zintuiglijke waardering (smaak, geur) van een product primeert om succesvol in de markt te liggen, is ook de integriteit en de authenticiteit van een bioproduct erg belangrijk voor de consument. Daarnaast blijkt verwerking een erg grote impact te hebben op het behoud van de oorspronkelijke inhoudstoffen. Opzienbarend is bijvoorbeeld een onderzoek met melk: blijkt dat kinderen die allergisch zijn voor melk toch zonder problemen rauwe melk kunnen verdragen. Het is de verwerking

ontwikkelen die enerzijds de oorspronkelijke componenten van de melk intact houdt en anderzijds eventuele ziektekiemen vernietigt. Ook voor andere voedingsproducten is de wijze van verwerking uitermate belangrijk: niet minder dan 80% van ons voedsel is verwerkt voor we het verbruiken. Heeft biovoeding nu wel of niet een positieve invloed op de gezondheid van mens en dier? De wetenschap staat nog maar aan het prille begin van dit vraagstuk. Hier en daar toont onderzoek wel degelijk een verschil: het grazen van biologische koeien brengt een hoger gehalte aan gezonde vetzuren in de melk die op hun beurt een positief effect hebben bij hart- en vaatziekten en bij luchtwegeninfecties als astma en allergieën. Andere onderzoeken brengen dan weer geen verschil aan het licht bij proefpersonen met diabetes, hart- en vaatziekten, kanker en allergieën (Dangour, 2010).

Bio en gezondheid: levensstijl van de consument Machteld Huber vraagt zich af hoe realistisch het is om een eenduidig effect te verwachten. Mogelijk moeten we het effect van biovoeding zien als één element in een gezondheids-

Zweedse tarwe Wetenschappers in Zweden voerden een interessant onderzoek naar de voedingskwaliteit van biologische tarwe en het gezondheidseffect voor mensen. Tarwe is één van de belangrijkste basisvoedingsmiddelen in de wereld, zowel in het Westen als in ontwikkelingslanden. Het onderzoek analyseert mineralen, eiwitten en antioxidanten in biologisch geteelde winter- en zomertarwe uit Zweden. De resultaten tonen aan dat in het bijzonder primitieve tarwetypes erg belangrijk zijn voor de biologische productie omwille van de hoge voedingswaarde. Over het algemeen bevat primitieve tarwe hogere gehaltes aan essentiële mineralen, ongeacht waar hij geteeld wordt, en ook beduidend minder residu's van zware metalen als cadmium in vergelijking met moderne variëteiten. Bovendien bleek uit de resultaten dat biologisch geteelde types een hoger gehalte aan essentiële mineralen bevatten dan in gangbare tarwe.

bevorderende levensstijl. Dat sluit aan bij de voorlopige resultaten van het KOALA onderzoek dat een grote groep gezinnen met antroposofische of alternatieve inspiratie volgt. Blijkt dat hun levensstijl mét biovoeding de kans op allergie beduidend verkleint. Maar er zijn zoveel verschillen met de meer 'gangbare' gezinnen dat de invloed van biovoeding hier waarschijnlijk slechts één van de factoren is. Als je de resultaten van het onderzoek naar consumentenervaringen van Louis Bolk mag geloven, dan beïnvloedt biovoeding wel degelijk de gezondheid: 3 op 4 van de consumenten die overstapten op biovoeding beamen die invloed; de helft beweert een betere weerstand te hebben gekregen. De onderzoekers bevestigen dat mensen die bio eten gemiddeld meer vezels en antioxidanten binnen krijgen en dus objectief gezien zeker

een positief effect kunnen ondervinden. Ook blijkt het eten van biovoeding vaak één stap in een bewustwordingsproces waarmee ook andere gewoontes zoals

“

meer vers eten en meer bewegen, gepaard gaan. De conferentie toont aan dat je een

Intussen zoeken wetenschappers naar manieren om bio van gangbaar te onderscheiden: een soort vingerafdruk als onomstotelijk bewijs.” bioproduct niet zomaar kan herleiden tot zijn analytische componenten en dat gezondheid niet zozeer een toestand dan wel een dynamisch proces is. Ook doet het congres een oproep aan de boeren om niet alleen de wettelijke regels te volgen, maar aandacht te hebben voor de bodem, de variëteiten, enz. Verwerkers hebben dan de taak om erg omzichtig om te springen met primaire producten om de oorspronkelijke kwaliteit te behouden.

BioFlash Voedingsclaims Het lijdt geen twijfel dat de biosector streeft naar een gezond product. Of bioproducten uiteindelijk verkocht zullen worden als 'gezond', is nog maar de vraag. De wetgeving op voedingsclaims legt bijzonder strenge eisen op die een dergelijke vermelding op het etiket quasi onmogelijk maken. BioForum legt zich dit najaar toe op dit dossier; in het volgende nummer van BioActief hopen we je daarover een verhelderend artikel te brengen.

Meer info: http://tinyurl.com/62qx9mq www.organicfqhresearch.org FQH staat voor Food Quality & Health: voedselkwaliteit en gezondheid. FQH werd opgericht in 2003 door vier Europese onderzoeksinstellingen en geniet de steun van belanghebbenden uit de biosector zoals bedrijven en niet-gouvernementele organisaties. www.louisbolk.org

+31 (0) 485-589944

Biologische Voeders

[email protected]

www.reudink-bio.eu


| pag 9

Urs Niggli, FIBL

Onderzoek

Tekst: Esmeralda Borgo Foto's: LBI

Kritische wetenschappers over ggo’s BioForum en Werkgroep Eigen Zaadteelt op bezoek bij het Louis Bolk Instituut

Michel Haring

Het onderzoek naar ggo-teelt veroorzaakte flink wat commotie dit voorjaar. Aanleiding was de bestorming in Wetteren van een proefveld met genetisch gemodificeerde aardappelen, de DURPHaardappel ontwikkeld in de Nederlandse Universiteit van Wageningen. Twee Nederlandse professoren, de ene verbonden aan het Louis Bolk Instituut, de andere aan de Nederlandse Stichting Zaadgoed, uiten hun visie op genetische manipulatie.

| pag 10

Wetenschappers in discussie


BioForum was benieuwd hoe kritische wetenschappers in Nederland aankijken tegen deze ontwikkelingen. Op initiatief van de Werkgroep Eigen Zaadteelt brachten we op 5 juli een bezoek aan het Louis Bolk Instituut. Daar werden we ontvangen door Prof. Dr. Ir. Edith Lammerts van Bueren. Zij is hoogleraar biologische plantenveredeling en werkt niet alleen voor het Louis Bolk Instituut maar ook voor de Universiteit van Wageningen. Hierdoor komt zij voortdurend in contact met collega’s die onderzoek doen naar ggo’s, met heel wat intern debat tot gevolg. “Opmerkelijk is dat velen zelf ook biologische producten kopen”, glimlacht ze.

Edith Lammerts van Bueren

Ook Prof. Michel Haring, hoogleraar plantenfysiologie aan de Universiteit van Amsterdam, was uitgenodigd. Hij is bestuurslid van de Nederlandse Stichting Zaadgoed, die zich inzet voor het behoud van diversiteit in de landbouwgewassen, met name in de biologische landen tuinbouw. Ook is Prof. Haring een onafhankelijke deskundige op het gebied van genetica en moleculaire biologie. “Ik bestudeer DNA, niet in de eerste plaats om dit economisch in te zetten, maar om het te leren begrijpen. En ik kom steeds weer tot de ontdekking dat er veel meer is wat we nog niet weten, dan wat we wel kennen.” Bij ggo’s weten onderzoekers precies welk gen de nuttige eigenschap bezit, maar als ze dit gen in het planten-DNA inbouwen door genetische modificatie, tasten ze volledig in het duister welk effect dit heeft op de eigenschappen van de omliggende genen. Dat nuttige gen isoleren en ergens anders inplanten, is een sterk vereenvoudigde kijk op de complexiteit van een levende cel. Voor de biologische teelt is een aanpak vanuit verschillende niveaus belangrijk, ook in de veredeling. Het gaat niet alleen om directe resistenties tegen ziektes maar ook om planteigenschappen die de ziektedruk verminderen. “Ook daar kan de veredeling mee helpen”, volgens

Lammerts van Bueren. “Bijvoorbeeld in de tomatenteelt met rassen waarvan het blad niet afhangend is maar die een meer horizontaal gericht blad hebben. Zo is er meer ruimte tussen de blad-etages zodat er meer lucht en minder botrytis ontstaat! We hinken achterop met het agro-ecologische onderzoek, er is nood aan een inhaalbeweging. En die is heel dringend!”

Bio-Impuls: agro-ecologisch onderzoek Lammerts van Bueren doet alvast haar duit in het zakje op vlak van biologische en participatieve veredeling. Het vergde veel overtuigingskracht, maar ze is er in geslaagd om een grootschalig onderzoek op te zetten rond de veredeling van aardappelen, Bio-Impuls. Dit project ging van start in 2008 en loopt nog tot 2013. Het heeft een budget van in totaal bijna 1 miljoen euro voor vier jaar. Ook al is dat nog maar een tiende van het DURPH-onderzoek, het is een budget waar wij in Vlaanderen alleen maar van kunnen dromen! Het project is gebaseerd op een samenwerking tussen Louis Bolk Instituut, de Universiteit van Wageningen, commerciële veredelingsbedrijven, biologische telers en boerenkwekers. Wat Bio-Impuls zo interessant maakt, is het

feit dat het veredelingswerk zich niet beperkt tot Phytophthora-resistentie, ook al is dit één van de belangrijkste raseigenschappen. Maar tegelijkertijd wordt geselecteerd op andere cruciale eigenschappen, zoals bijvoorbeeld stikstofefficiëntie, verminderde vatbaarheid voor rhizoctonia, schurft en alternaria, de kwaliteit op vlak van schil, smaak en kleur, virusresistentie,…

Een bank zonder bonussen, daar ben ik fier op.

“Biologische landbouw werkt met het leven”, besluit Lammerts van Bueren. De laagste eenheid van leven, als zelforganiserend geheel, is de levende cel. Wanneer je de celwand wegneemt, is er geen sprake van zelforganisatie meer, dan kan een plantencel zelfs met een cel uit een dier gefuseerd worden (celfusie). DNA zelf is levenloos. “De keuze om met het leven te werken, is een eigen keuze van een hele sector, en van een heleboel consumenten. Die keuze moet gerespecteerd worden in een pluriforme maatschappij. Een slimme overheid zal daar overigens de opportuniteit van inzien. Investeren in biologisch onderzoek leidt immers tot diversiteit in het onderzoek en nieuwe inzichten, en mogelijk tot nieuwe oplossingen voor problemen waar gangbaar onderzoek geen duurzame oplossingen voor vindt!”

Hoe garanderen we een diversiteit aan rassen als levend erfgoed voor de (biologische) landbouw? Zaden zijn de basis van onze voedselvoorziening en daarmee van onze maatschappij. Meer nog, ze maken deel uit van ons universeel cultureel erfgoed. Ooit was zaadveredeling een bezigheid van alle boeren. Tegenwoordig geraakt het zaad teveel in handen van een klein aantal multinationale ondernemingen. Dit tij willen we keren. FARO, de Priem Priemstraat 51, 1000 Brussel 12u-17u30 volledig programma op www.bioforum.be meer informatie bij [email protected]

Mijn geld maakt een verschil, terwijl het nog opbrengt ook.” Karl van Staeyen, fiere spaarder bij Triodos Bank sinds 1996

| pag 11

'Investeren in zaad voor een duurzame landbouw'

Open ook een duurzame spaarrekening Ga naar www.triodos.be of bel naar 02 548 28 51

De duurzame bank


Wil je Edith Lammerts van Bueren of Michel Haring zelf ontmoeten? Noteer dan 13 december in je agenda. BioForum organiseert die dag ism de Werkgroep Eigen Zaaizaad en het Vlaams steunpunt voor cultureel erfgoed een boeiend symposium:

“Ik spaar bij een duurzame bank. Niemand anders kan zeggen waar zijn spaarcenten naartoe gaan. Ik wel. Ik weet exact welke bioboerderij of windmolenpark gefinancierd wordt met mijn spaargeld.

Internationaal

Tekst: Chris Simoens

Dansen met de natuur

Foto's: DGD/Chris Simoens

Biolandbouwinstituut in Benin geeft jonge boeren hoop Op een vuilnisbelt in Benin is na 25 jaar een tuin van Eden verrezen: Centre Songhai. Zonder scheikundige producten haalt deze tuin opbrengsten die vergelijkbaar zijn met de gangbare landbouw. Een model om uit te zaaien over Afrika, en waarom niet, de hele wereld. Centre Songhai is het geesteskind van de Nigeriaanse pater Godfrey Nzamujo. Hij studeerde in California biologie, theologie en ingenieur. Geschokt door de vreselijke hongersnood in Ethiopië

“

De Europese landbouw zou zonder subsidies niet rendabel zijn. Wij zijn het wel." Mr. Nzamujo

midden de jaren '70 keerde hij terug naar Afrika. Na vele omzwervingen belandde hij in 1985 in Benin. Van de overheid kreeg hij er een hectare land, een voormalige vuilnisbelt. Een toonaangevend biolandbouwinstituut verrees. Vandaag zijn er 4 afdelingen in Benin, samen goed voor ongeveer 600 ha. 15 Afrikaanse landen toonden al interesse voor het concept. Bij een bezoek in 2010 verklaarde een enthousiaste Ban Ki-moon, secretaris-generaal van de Verenigde Naties: "Dit is dé manier om duurzame ontwikkeling te bereiken."

Niets gaat verloren


| pag 12

Vanwaar het succes? "We dansen met de natuur, en de natuur antwoordt. De insecten, de bacteriën, ze werken voor ons", zegt Nzamujo. "Aanvankelijk hadden we een plaag van witte vliegen. Met gewone pesticiden worden de vliegjes alleen maar sterker. Maar dankzij onze biologische aanpak hebben we er geen last meer van." Het centrale principe is: niets gaat verloren, alles wordt verwerkt. Er is dus geen afval. Afvalwater bijvoorbeeld wordt gezuiverd met waterhyacint. Samen met mest worden deze planten vergist tot biogas. Wat overblijft, is water vol muggenlarven, voedsel voor de viskweek. Of nog: elk stukje afvalmetaal wordt hersmeed tot eenvoudige toestellen, die het centrum aan een schappelijke prijs verkoopt.

Alles wordt verwerkt Centre Songhai kweekt ongeveer alles: groenten, granen, paddenstoelen en allerlei dieren, van reuzenslakken, eenden, kippen tot grootvee. Met eenvoudige technieken verwerkt het ook alles: tot zepen, palmolie, vruchtensappen, siroop, koeken, yoghurt, charcuterie enz. Ook marketing is onmisbaar. De pro-

ducten zijn te koop over heel Benin. Tot in hotelketen Novotel toe. "Gebrek aan mogelijkheden voor verwerking is een van de grote problemen in Afrika", zegt Nzamujo. "Veel voedsel gaat verloren omdat de boeren het niet direct aan de man kunnen brengen. Hier leren we een eenvoudige manier van verwerking."

Eenvoud Eenvoud is een sleutelbegrip op Centre Songhai. Per afdeling studeren op elk moment 300 studenten, jaarlijks stromen er 120 uit. Het zijn bijna allemaal zonen en dochters van weinig kapitaalkrachtige boeren. Daarom worden alle technieken zo simpel mogelijk gehouden. Toch blijven de toestellen te duur voor de enkeling. Ze moeten per familie of groep gekocht worden. "We staan voor een gemeenschapseconomie, niet voor collectivisme. Iedereen behoudt zijn autonomie", benadrukt Nzamujo.

Op blote voeten Centre Songhai wil vooral hoop bieden voor Afrika. Nzamujo: "Veel jongeren trekken naar de stad omdat ze op het platte-

Meer info: www.songhai.org Dit artikel is overgenomen uit DIMENSIE 3 (editie April-Mei 2011) met toestemming van auteur Chris Simoens. Dimensie 3 is het magazine van de Belgische Ontwikkelingssamenwerking; voor een gratis abonnement surf je naar www. dimensie-3.be of stuur je een e-mail aan [email protected]. Je kan het magazine ook online lezen.

Ecologische landbouw kan honger uit de wereld helpen Kleine boeren kunnen met een ecologische aanpak binnen 10 jaar de voedselproductie verdubbelen. Dit stelt de Belg Olivier De Schutter, VNrapporteur voor het recht op voedsel in een rapport van 8 maart 2011. Omdat ecologische landbouw goedkoop is – weinig externe output – is hij zeer geschikt om boeren uit de armoede te ontrukken. Een breder voedselaanbod en de milieu- en klimaatvriendelijkheid zijn extra troeven. Per hectare brengt ecologische landbouw meer op dan zijn industriële variant. Centre Songhai is volgens De Schutter een mooie toepassing hiervan. De Schutter werd in 2008 door de Belgische overheid voorgedragen. Dimensie 3 interviewde hem bij de aanvang van zijn mandaat (2008/3).

Wetgeving

Tekst: Esmeralda Borgo

België maakt wetgeving bio concreter Nieuw Ministerieel Besluit

Dit is bijvoorbeeld het geval voor de definiëring van een klein bedrijf, voor ziektepreventie of voor het minimumpercentage natuurlijke geboorten bij runderen. Het nieuwe MB bevat even-

eens een reeks productievoorschriften voor bepaalde diersoorten waarvoor er nog geen Europese regelgeving bestaat, zoals konijnen, struisvogels, hertachtigen, slakken en poeljen en hun producten. Ook zijn een aantal procedures opgenomen, zoals bijvoorbeeld de te volgen procedure voor de aanvraag om in bepaalde omstandigheden toch sommige ingrepen te mogen doen bij dieren (bv. onthoornen, snavelknippen) of bijvoorbeeld de aanvraagprocedure voor de inkorting of verlenging van de omschakelingsperiode. Ook voor de verwerkers zijn procedures opgenomen, zoals de procedure voor de toelating van het gebruik van natriumnitriet of kaliumnitraat, en

voor het gebruik van niet-biologische voedselingrediënten van agrarische oorsprong. Een belangrijke wijziging betreft de toegestane veebezetting op basis van de maximale stikstofuitscheiding (170 kg N/ha/jaar). Hiervoor verwijst men niet langer naar de cijfers uit de Europese verordening, maar wel naar die van het Vlaamse mestdecreet, waardoor dit meer met de praktijk in overeenstemming is. Het MB en de tabel met het maximum aantal dieren per ha dat overeenkomt met 170 kg/ha/jaar kan je terugvinden op de website van ADLO: http://lv.vlaanderen.be/nlapps/docs/ default.asp?fid=90

| pag 13

Er is een nieuw Ministerieel Besluit verschenen, dat van belang is voor de biologische sector. Het betreft het MB van 27 mei 2011 tot vaststelling van productievoorschriften betreffende de biologische productie (Belgisch Staatsblad, 8 juli 2011). Het MB bevat een hele reeks concretiseringen uit de Europese biologische wetgeving. De basisvoorwaarden voor bio zijn immers Europees vastgelegd, maar in sommige gevallen krijgen de Europese lidstaten enige ruimte om bepaalde onderdelen concreter in te vullen.


land niet aan de bak komen. Dat moeten we tegengaan. Hier leren ze dat het wel loont om boer te zijn. We stimuleren hen om creatief te zijn. Niet zomaar het geleerde kopiëren, maar het aanpassen aan hun omstandigheden. Ik noem hen: ondernemers op blote voeten. Weet je, Afrika moet ambitie hebben. Geen miserabilistisch gedoe. We kunnen het!" En het werkt. "We kunnen meer produceren met minder. De Europese landbouw zou zonder subsidies niet rendabel zijn. Wij zijn het wel. Voor rijst halen we 3 à 6 ton per hectare, drie keer per jaar. Dat zijn de gangbare cijfers! We halen dit met weinig externe input. En onze prijzen zijn competitief, ook al is de kwaliteit stukken beter. Bovendien betaalt bij ons het milieu de rekening niet."

Onderzoek

Tekst: Elke Denys

Innovaties in de biologische verwerking Haalbaarheidsstudie door Flanders FOOD en ILVO De troeven van een biologisch verwerkt product zijn vaak niet gekend door de consument. En ook bedrijven zelf spelen ze niet altijd uit. Opdat verwerkende bedrijven geprikkeld zouden worden in te zetten op innovatie en hun troeven te versterken, schreef BioForum samen met Flanders FOOD en ILVO een haalbaarheidsstudie uit over bio en innovatie.

Ongekende biologische troeven Je kan het lezen op onze consumentensite www.biomijnnatuur.be: er zijn tal van redenen om voor biologische producten te kiezen. En vanuit BioForum doen we er alles aan om de consument daarvan te overtuigen. Maar voor sommige productgroepen gaat dit vlotter dan voor andere. Uit de gegevens van GfK Panel Services Benelux leren we dat vooral biologische groenten en fruit goed scoren en een groot marktaandeel hebben. Dit zijn producten waar de consument zich meteen

“

en omega 6. In biologische vorm is het nog meer gegeerd om toe te voegen aan biologische voedingssupplementen. - Ook de schillen van appels zouden kunnen gebruikt worden in voedingsproducten, net omdat ze quasi residuvrij zijn, terwijl ze nu vaak worden weggegooid.

Innovatiemogelijkheden in de verwerking... Via gesprekken met verwerkers kwamen het voorbije jaar heel wat mogelijkheden aan het licht om van biologische voeding een nog sterker verhaal te maken. Een verhaal dat uiteraard onderbouwd moet zijn met het nodige onderzoek. De nodige innovatie moet er tenslotte voor zorgen dat deze specifieke meerwaardes gevaloriseerd worden in het eindproduct. Daarom werkte BioForum samen met Flanders FOOD en het Instituut voor

Het is zinloos een innovatief product op de markt te brengen waar niemand op zit te wachten”

| pag 14

iets bij kan voorstellen: ze werden niet bespoten.


Consumenten staan er niet altijd bij stil dat ook verwerkte biologische producten sterke troeven hebben. Enkele voorbeelden: - Biologische eieren zijn te onderscheiden van gangbare eieren omdat ze andere bio-actieve componenten bevatten. Zou het niet mooi zijn als we weten wat de invloed is van deze stoffen op de mens? Dan kunnen we deze bewaren en misschien zelfs versterken tijdens de verwerking. Hetzelfde verhaal gaat op voor biologisch geteeld fruit. - Biologische wei is een erg gegeerd product omdat het erg rijk is aan omega 3

Landbouw en Visserijonderzoek (ILVO) aan een voorstel voor een IWT-haalbaarheidsstudie (Agentschap voor Innovatie door Wetenschap en Technologie). In deze studie willen we een uitgebreide inventarisatie maken van het innovatiepotentieel specifiek verbonden aan de biologische voedingsverwerking. Voor sommige sectoren willen we al verder gaan en erg concrete projecten uitwerken. Zo willen we nagaan hoe we nieuwe innovatieve biologische en vegetarische producten op de markt kunnen brengen. Voor andere sectoren willen we kijken hoe we de verwerkingsprocessen kunnen optimaliseren zodat de eindproducten nog beter afgestemd zijn op de vraag van de consument. De consument heeft een belangrijke

BioFlash

Candico valt in de prijzen In het magazine DISTRIBUTIE VANDAAG zijn dit voorjaar verschillende merken beloond met een Golden Archer. Het Koninklijk Belgisch Comité voor de Distributie reikt deze prijs uit om vernieuwende voedingsproducten die inspelen op de verwachtingen van consumenten te promoten. In de categorie bioproducten viel Candico in de prijzen met hun assortiment bruine rietsuiker. Candico is sinds begin jaren 1990 actief in de invoer, verwerking en verdeling van biologische rietsuiker, zowel rietsuikerpoeder als klontjes. In 2010 namen ze het besluit het gamma te moderniseren en de verpakking aan te passen. De introductie van de tetraverpakking zorgt voor een betere dosering, makkelijke stockering en hermetische afsluiting. Candico beschouwt de Golden Archer als een erkenning voor hun initiatieven om de biologische markt beter bereikbaar te maken.

plaats in deze studie. Het is immers volledig zinloos een innovatief product op de markt te brengen waar niemand op zit te wachten. VELT en EVA hebben zich alvast geëngageerd om met ons geregeld rond de tafel te zitten en van gedachten te wisselen.

... en in logistiek of samenwerking Ook over de sector heen willen we kijken naar innovatie. Kleinschalige ondernemingen hebben het soms moeilijk om zelf bepaalde verwerkingsprocessen uit te voeren omdat ze de nodige investeringen niet kunnen dragen; nieuwe logistieke ideeën en samenwerkingsverbanden kunnen daar een oplossing bieden. In november weten we of deze studie in aanmerking komt voor subsidiëring. Indien de gevraagde subsidiëring er niet komt, worden er deelprojecten uitgewerkt. Ben je geïnteresseerd in deelname en wil je mee nadenken over het innovatiepotentieel van de biologische verwerking, neem dan contact op met [email protected]

Product in de kijker

Tekst: Marijke Van Ranst

Biobieren: gesmaakt en goedgekeurd Bierkenner prijst de bijzondere smaken van het Belgisch biobier Bierweetjes & agenda

Over Geroen Geroen kiest met zijn gezin al meer dan 20 jaar voor biologische producten. Hij schat dat ongeveer 40% van zijn voedingsaankopen biologisch is. Als secretaris van Zythos, een vereniging van bierproevers, is hij in alle Belgische bieren geïnteresseerd en werd hij ook aangesproken met vragen over biobieren. Toen het Gents Milieufront hem uitnodigde om een proeverij met biobier te organiseren tijdens de jongste Bioweek, heeft hij zich voor het eerst echt toegelegd op de biobieren. Hij had al veel ervaring in het geven van workshops rond specifieke thema’s als trappisten, bieren uit Henegouwen of tarwebieren. Dankzij de positieve reacties staat ook het thema biobier nu permanent op zijn aanbod.

Geroen, wie of wat is WBF en Zythos? Geroen: “Onze vereniging WBF, de Ware-

gemse Bierfanaten, is een bierproeversgenootschap en afdeling van Zythos vzw, de confederatie van bierproevers. Zyhthos(1) overkoepelt verschillende lokale of regionale verenigingen van bierproevers. Onze club is opgericht uit bekommernis voor onze fantastische Belgische biercultuur. Wat blijkt immers? De meeste Belgen kennen hun eigen biercultuur niet meer en beperken hun bierconsumptie tot de bekende merken, terwijl de kracht van onze biercultuur juist schuilt in de brede waaier van variatie die we bij onze meer dan honderd brouwerijen vinden. Sommige hele grote brouwers maken reclame voor hun industriële producten, anderen maken gelukkig nog écht bier! Zelf zit ik dus in WBF en dit is een culturele vereniging (aangesloten bij Cultuurraad

Groot-Waregem). Wij staan open voor iedereen die graag verschillende smaken proeft en ontdekt. Het doel van de organisatie is Belgische bieren meer kenbaarheid te geven, zorgen dat de consument op een correcte manier informatie krijgt en streven naar de erkenning van het Belgische bier als onderdeel van onze cultuur, levensstijl en gastronomie. We werken niet alleen voor onze eigen leden, maar eigenlijk voor iedereen die wil deelnemen aan een cursus bierproeven of bierkennis of die gewoon eens een ander biertje wil ontdekken."

Waarvoor kunnen mensen of organisaties dan concreet bij jou terecht? Geroen: " Bij Zythos kunnen ze terecht

voor informatie over bier, bv. via onze nieuwsbrief. Ze kunnen ook deelnemen aan de activiteiten die we organiseren. Maar evengoed kunnen ze op mij, of op één van mijn collega’s beroep doen om een workshop op maat aan te bieden. En dat kan voor iedereen: bij particulieren thuis, op een bedrijf of voor een vereniging, in kleine kring of voor een groep van 150 mensen. Maar het werkt het beste voor een groep van ongeveer 45 mensen, als er voldoende ruimte is natuurlijk. In de praktijk bereiken we ook alle soorten mensen, van studenten tot senioren en alles tussenin. Op onze doelgroep valt geen stempel te drukken."

En de workshop biobier, is dat een succes? Geroen: " Wel, ik ben er mee begonnen

tijdens de Bioweek op vraag van het Gents Milieufront. De workshop was zo goed als volzet met 24 deelnemers. Ze waren allemaal heel enthousiast op het moment zelf en ook nadien kreeg ik veel positieve reacties. Nog nooit heeft een workshop zoveel reactie uitgelokt en zoveel nieuwe boekingen opgeleverd. De workshop biobieren is dit najaar opnieuw ingepland en ook voor volgend jaar zijn er al negen keer sessies vastgelegd op vraag van diverse verenigingen en instanties. Ook binnen de biersector (en ook bij de drankencentrales) is de interesse in biobier nu aan het groeien. Ik ben één van de enigen die zich echt al in biobieren heeft

Wist je dat er recent enkele nieuwe biobieren zijn bijgekomen? - Jessenhofke heeft een tafelbier toegevoegd aan het assortiment. - Bioboer Joris Cambie, die als enige biohop teelt in België, heeft voor het eerst een eigen bier, de 'Keikop'. Voorlopig in beperkte productie. - Mongozo, recent op de markt gekomen als enige bio én fair trade én glutenvrije pils. Bovendien is Mongozo verkozen is tot de beste Belgische pils tijdens de Horeca Expo 2010. - Het Lousbergbier, speciaal ontwikkeld voor de kazen van het Hinkelspel. Voor de agenda: - In het najaar kan je bij Jessenhofke je eigen bier leren brouwen: www.jessenhofke.be - Op 12/11 houdt brouwerij Cantillon open deurdag: www.cantillon.be verdiept, maar de vraag is zo groot en ik kan niet in heel Vlaanderen de workshops begeleiden. Daarom zijn een aantal collega’s zich nu ook aan het verdiepen om aan de vraag tegemoet te komen."

Wat maakt de biobieren volgens jou zo uniek? Geroen: " Wat ik erin waardeer is uiter-

aard de smaak. Je kan zeggen dat elk bier uniek is en dat je niet kan vergelijken en dat is natuurlijk zo. Maar er zijn een aantal brouwers die bepaalde bieren maken in gangbare en in biovariant. Als je die beide bieren naast elkaar degusteert, dan proef je écht het verschil, terwijl het recept nauwelijks verschilt. De biologische ingrediënten zorgen voor de betere smaak. Voorbeelden hiervan zijn de Saison en Moinette van Dupont of ook de pils van Silly. Daarom probeer ik nu ook in mijn andere workshops steeds een biobier toe te voegen dat bij het thema past, zodat mensen ook kennis maken met het biologisch aanbod en ze de smaak kunnen vergelijken. Keuze genoeg, met meer

(1) De naam zythos verwijst naar de leer van het bier Zythologie (uit het Griekse ZYME = leer van de gisting -denk aan enzyme- en ZYTHOS = afkooksel van gerst, bier dus.

| pag 15

België is een bierland, met meer dan 750 bieren. Meer dan 60 hiervan zijn biologische bieren en deze winnen aan populariteit. Niet alleen de overtuigde bioconsument maar ook overtuigde bierkenners weten de smaak en de diversiteit van deze biobieren te appreciëren. Geroen Vansteenbrugge, bierkenner en secretaris van Zythos, afdeling Waregem, wijdt graag uit over zijn appreciatie.


Bierproefsessie op maat Wil je als biobedrijf zelf jouw klanten eens verwennen? Of wil je de Belgische biobieren meer bekend maken? Dan kan je ook zelf een bierproefsessie organiseren voor je personeel of je bedrijfsrelaties. Winkeliers en distributeurs kunnen van een workshop gebruik maken om klanten te informeren over hun assortiment bioproducten en over de meerwaarde van bio in het algemeen. Heb je nog geen bier in je assortiment? Dan kan je met een proefworkshop nagaan wat er bij jouw klanten in de smaak valt.


| pag 16

In een sessie van drie uur komen vijf à zeven bieren aan bod. Voorwaarden en prijzen bij Geroen. Geroen Vansteenbrugge, www.bloggen.be/geroen, [email protected] www.zythos.be dan 60 biobieren. Naast de smaak is ook de controle een meerwaarde, namelijk het feit dat je door de certificering weet dat de gebruikte grondstoffen van biologische oorsprong zijn. Binnen Zythos streven we trouwens naar een duidelijke vermelding van alle ingrediënten op de bieren, wat voor de biobieren op zich al verplicht is." Meer dan 60 Belgische biobieren… dat is straf! Geroen: "In de beginjaren was het aanbod eerder beperkt. Een goede tripel, een saison, een witbiertje, een biertje met lager alcoholgehalte, … De laatste tien jaar is dit segment enorm gegroeid en nog steeds aan het uitbreiden. Je kan zelfs zeggen dat het aanbod biobieren dit jaar in verhouding meer groeit dan

het aanbod van gangbare bieren of toch minstens evenveel. Ondertussen tref je in het aanbod van biobieren alle mogelijke biersoorten aan. Ook qua alcoholpercentage is er een grote variatie: van 3,5% tot 10%. En qua prijs vallen ze ook goed mee. Sommige biobieren zijn iets duurder, maar voor een aantal is er bijna of geen prijsverschil, zeker als je op basis van kwaliteit vergelijkt. Toch groeit de vraag sneller dan het aanbod, ook binnen de productie. Joris Cambie, producent van biohop, bevestigt dit. De vraag naar biohop is zo groot dat de productie niet kan volgen. Jammer genoeg zijn de bieren nog niet zo goed gekend. De meeste bieren zijn ook nog moeilijk te vinden. Een paar grotere merken zijn in de supermarkten te vinden, of zitten in het vaste aanbod van de biowinkels. Er zijn ook cafés die een aantal biobieren schenken. Maar vaak is een bier heel regiogebonden en dus moeilijk te verkrijgen in heel Vlaanderen. Ik merk ook dat de brouwers zelf er niet zo veel over communiceren. De brouwers die zowel een gangbaar als een bioaanbod hebben, vertellen meestal niet spontaan over bio en dat is jammer. Via een brouwerijbezoek leer je echt veel over de aard van het bier en het productieproces. Als je een bier echt wil kennen en erover wil kunnen vertellen, is een bezoek aan de brouwerij een aanrader." Tot slot Geroen, met het eindejaar in zicht: wat zijn volgens jou de meest 'feestelijke' biobieren? Geroen: "Mmm, feestelijk dat is moeilijk! Ik kies dan voor Moinette of Den Hopperd tripel. Maar eigenlijk is er voor elke gelegenheid een goed bier." Op de volgende pagina: De keuze van Geroen!

WIN jouw eigen bierproefsessie!

Wil je zelf de biobieren verder ontdekken? Dan krijg je hier de kans! BioForum schenkt aan één lezer een bierproefsessie voor 50 personen. Dus wil je jouw collega’s of klanten mee laten genieten van het diverse aanbod? Schrijf je dan zeker in. Geroen verschaft deskundige uitleg over 8 verschillende bieren en laat de deelnemers proeven en genieten. Datum wordt in overleg vastgelegd. Jij moet enkel zorgen voor een locatie en bekendmaking aan collega’s of klanten. Wij brengen het bier en de glazen. Grijp je naast deze eerste prijs? Niet getreurd: er zijn ook een aantal geschenkmanden met verschillende biobieren te winnen of een bierproefsessie voor 4 personen bij Jessenhofke. Wil je kans maken op één van deze prijzen, mail dan voor 30 oktober 2011 naar marijke.vanranst@ bioforum.be met vermelding van 'wedstrijd biobier' en je contactgegevens.

[advertentie]

LEIREKENBIER 052 55 56 04 [email protected]

www.leirekenbier.be

De keuze van Geroen

Favoriete bier

Omschrijving

Belgoo & La Binchoise

Bioloo blond (6,4%)

Uitzicht: beetje wazig geelgoud van kleur met een mooie witte schuimkraag. Aroma: mout, beetje citrus, een toets van kruiden (zeker wat koriander). Smaak: complex, lichtbitter, moutig en terug beetje kruiden (koriander). Goed dorstlessend.

Brunehaut

Brunehaut Blond Gluten Free (6,5%)

Vrij nieuw bier (april 2011). Uitzicht: licht wazig, blond bier, met witte fijne schuimkraag en mooie koolzuurpareling. Aroma: de neus ruikt gistig en moutig met lichtzure toetsjes. Smaak: onmiddellijk verfrissend, beetje citroen, daarna komen de frisse lichtzurige toetsen vrij. Verfijnd biertje met in de achtergrond bittere prikkels. Dit bier heeft een mooi evenwicht. Een mooie dorstlesser met een fijne smaak. PS: dit bier won reeds begin juli in Atlanta een zilveren medaille! De Amber versie kreeg zelfs goud.

Cantillon

Kriek 100% lambic (5%)

Uitzicht: lichtroze schuimkraag op donker rozerood bier. Aroma: gedroogde hop, hout. Smaak: hint van kersen, zurig, gist, hout, gedroogde hop. Goed kriekbier. Perfect voor warme dagen.

La Caracole

Troublette Bio (5%)

Uitzicht: wazige gouden kleur, witte schuimkraag. Aroma: citrus en tarwe. Smaak: licht kruidig, tarwe en granen, zeer smaakvol, citrus. Lekker en verfrissend.

Den Hopperd

Kameleon tripel (8,5%)

Uitzicht: donkergouden kleur met donkerwit schuim. Aroma en smaak: hoppig, droog, matig zoet met een zekere bitterheid. Zeer goed evenwichtig bier.

Dupont

Saison Biologique (5,5%)

Uitzicht: de Saison bio is goudkleurig met mooi vast crèmekleurig schuim. Zeer dorstlessend bier met een uitzonderlijke droogheid en bitterheid. Ideaal als aperitief. Smaak: citrustoetsen (vooral pompelmoes); deze versterken het dorstlessend aspect. De lange hergisting in de fles maakt het tot een complex maar tegelijk licht bier.

des Légendes

Quintine blanche bio (5,9%)

Uitzicht: wazige, geelgoude kleur met een witte kop. Aroma: gistig, beetje zoet, citrus. Smaak: citrus, weinig kruidig, gist en mooie hop bitterheid. Perfect tarwebier!

Huyghe

Mongozo pils (5,0%)

Eerste pils in België die tegelijk bio, fair trade en glutenvrij is. Uitzicht: zoals een gewoon pilsbier helder geel met een mooie witte schuimkraag. Aroma en smaak: licht bitter en hoppig; toch wat voller dan een doorsnee pils; fris doordrinkbier.

Silenrieux

Sara Bio (6,0%)

Uitzicht: beetje wazige, gele kleur, met grote witte kraag. Aroma: fruitig, gist. Smaak: een tikketje citroen, gist, vruchten, goede bitterheid en weinig kruiden. Goed en verfrissend!

Proefbrouwerij

moeilijk kiezen: er worden daar héél véél biobieren gemaakt maar een boon voor Gageleer (7,5%)

Uitzicht: amberkleurig, wazig met mooie donkerwitte schuimkraag. Aroma: aroma van granen met kruiden. Smaak: lichtjes zoet, medium bitterheid, lekkere kruidtoetsen vanwege de 'Gagel'; mooie en lange afdronk.

Jessenhofke

tripel (8%)

Uitzicht: donkerblond biertje met witte stevige schuimkraag. Aroma: moutig, fruitig en kruidig. Smaak: moutig maar kruidige en aangename, hoppige toetsen laten niet lang op zich wachten; bitter van bij de aanzet en het vloeit ook mooi bitter uit. Een droge afdronk, een smaakvol evenwichtig biertje. Een pracht van een degustatiebiertje.

Strubbe

ook daar ruim aanbod, ik kies de Modeste tripel (8,4%) én Leireken boekweit blond (6,0%)

Modeste tripel: Uitzicht: wazige gouden kleur, met witte schuimende kraag. Aroma: zoet, moutig, fruitig. Smaak: zoet, fruit, gist en beetje hopbitter. Afdronk is zoet, een goede tripel. Leireken: Uitzicht: een lichttroebel geel bier, met een middelmatige schuimkraag. Aroma: tarwe, hop, mout, granen, citrus, gist Smaak: fruit, (appels, citrusvruchten, hint van witte druiven), gist, hop, beetje licht kruidig, licht zure toets. Fruitige bittere nasmaak.

Silly

Silly bio pils (5%)

Uitzicht: geel helder bier met witte schuimkraag. Aroma: de pilsmout komt hier duidelijk naar boven, met een lichte fruitigheid. Smaak: aanzet is zoet met een opkomende lichte bitterheid. Een mooie afdronk, licht bitter, vloeit snel uit. Een prima malse dorstlesser en doordrinker.


Brouwerij

| pag 17

Van elke bierbrouwerij met biobieren heeft Geroen zijn favoriete biobier geselecteerd. Voor de volledige lijst biobieren en brouwers kan je mailen naar [email protected], dan ontvang je ook tips over hoe je op een juiste manier bier dient te proeven.

Bioweek

Tekst: Caroline Van Neste Foto: Wouter Lismont

Persoonlijk contact en diverse afzetkan Portret van Jan De Vry, Winnaar Bio Award

Medewerker Olivier en Floor en Jan De Vry (midden en rechts)


| pag 18

Voor Jan en Floor De Vry veroorzaakte de bekendmaking dat ze de Bio Award 2011 gewonnen hadden, een ware mediastorm. Vooral omdat net in die periode de EHEC-crisis losbarstte en Jan De Vry hierover ontzettend veel vragen kreeg. Maar ook boeren met overschotten contacteerden hem. Door zijn eigen ervaring met diverse afzetkanalen had

“

Bio-Brugs-Ommeland dat superverse biogroenten en –fruit uit de regio West- en Oost-Vlaanderen aan winkeliers en restaurants levert. Tot slot verwerkt hij tweede keusproducten tot soepen, confituren en chutneys, heeft een marktkraam én begon onlangs een webwinkel. “Toen de EHEC-crisis opdook, voelde

Als we zeggen dat het vers is, moet het ook vers zijn!”

hij een gepast antwoord en kwam één van zijn projecten in een stroomversnelling terecht.

Duizendpoot Jan De Vry is eerst en vooral uitbater van het restaurant De Postelein in Waregem. Een van de redenen waarom de jury de Bio Award aan hem toekende is de manier waarop hij via de cvba Delight diverse afzetkanalen combineert om bioboeren een zekere afzet te garanderen tegen een billijke prijs. Ook is Jan de drijvende kracht achter

iedereen dat we er alle belang bij hebben verschillende afzetkanalen te hebben. Vooral afzetkanalen met een persoonlijk contact tussen producent en consument leden niet onder de crisis, of toch minder dan de anonieme afzet en verkoop. Grote spelers, die bijvoorbeeld alleen via de veiling werken, kregen hun producten niet of moeilijk verkocht" vertelt Jan. De selectie van producten voor verkoop was strenger dan in gewone tijden. “In goeie tijden raken landbouwers hun eerste keus, maar ook hun semi-eerste keusproducten kwijt. In

de EHEC-tijden moesten de producten gewoon perfect zijn. De rest kwam op de mesthoop terecht.”

Het gezicht van de boer als verkoopsargument Jan had al vastgesteld dat hij zijn komkommers wel nog kon verkopen op de markt. “Maar daar staat een foto bij van de boer die de komkommers kweekt en daar had de consument dan wel vertrouwen in.” Dus zette Jan, samen met de schoonste boerin Cindy Declercq, een tomatenkraam op in volle EHEC-crisis. Het was een succes. Eén kraam was natuurlijk niet genoeg. Dus begon hij rond te bellen. “Ik heb het grote voordeel dat ik diverse kanalen bespeel en veel mensen ken. Daardoor ben ik erin geslaagd tonnen groenten aan de man te brengen.”

Halffabricaten voor een constante aanvoer Daarbij stelde Jan wel enkele merkwaardige zaken vast. “Zo hoorde ik dat iemand liever tomaten in blik gebruikt dan verse tomaten. Want de levering daarvan is niet stabiel genoeg en er

nalen als troef voor bio

Het is één van de vele ideeën en projecten van Jan. Het minste dat je van hem kan zeggen is dat hij een creatieveling is. Deze van oorsprong landelijke jongen uit een bionest, zegde een tiental jaar geleden de onderwijswereld vaarwel en begon samen met zijn vrouw Floor te koken in een opleidingscentrum. In 2003 namen ze een zaak over in het West-Vlaamse Oostkamp, het Bloemenhuisje. Hij volgde een opleiding tot kok in de hotelschool Spermalie. In 2008 begonnen ze hun eigen restaurant in Waregem, De Postelein.

Bio-Brugs-Ommeland De Postelein is 100% bio met producten uit de streek van bioboeren die ze kennen. Dat was niet moeilijk want Jan was toen al jaren bezig met Bio-Brugs-

Marktkraam en webwinkel Intussen heeft Jan nog twee afzetkanalen opgestart: hij staat met een kraam op de markt in Waregem en begon onlangs een webwinkel. Zo bereikt hij de Waregemnaar die bioproducten wil kopen. “Het gebeurde al eens dat iemand hier kwam eten en vroeg waar hij die lekkere dingen kon kopen. Eerst zei ik ‘hier’. Maar om de haverklap stond hier iemand om iets te kopen, dat was niet werkbaar. Dus timmerde ik een kraam in elkaar voor de zaterdagmarkt. Ik verkoop biogroenten en -fruit van onze boeren en vul het assortiment aan met producten van Biofresh. Die heb ik sowieso nodig voor mijn restaurant. Mijn klanten kan je in twee groepen verdelen: ofwel zijn het rasechte bioklanten die heel bewust omgaan met de wereld. Ze zullen bijvoorbeeld nooit appels uit Zuid-Afrika kopen. Daarnaast heb ik klanten die vinden dat de producten langer goed blijven

en die me expliciet zeggen dat ze maar om de twee weken boodschappen moeten doen in plaats van wekelijks. De smaak speelt bij beide groepen ook een rol”, zegt Jan. Maar niet iedereen kan op zaterdag naar de markt komen. Speciaal voor die klanten is Jan onlangs met een webwinkel gestart. Klanten ronselde hij via internet, kaartjes, flyers en mond-totmondreclame. In de webwinkel kan je opnieuw de producten van de boeren kopen, aangevuld met kazen, wijnen, confituren, enz. Daarvoor werkt Jan samen met verschillende groothandels. “De bedoeling is uiteindelijk dat de klant niet meer naar de winkel moet.” De bestelling kan worden afgehaald in De Postelein of bij de medewerker in Brugge, ook thuislevering is mogelijk, voorlopig enkel in Oost- en WestVlaanderen. Wie op zondagavond bestelt, krijgt donderdag alles geleverd. Maar Jan zou Jan niet zijn als hij niet alweer luidop droomt van een nieuwe fase: nog vlugger leveren. Dit wil zeggen: zondag bestellen, maandag oogsten en dinsdag leveren of woensdag bestellen, donderdag oogsten en vrijdag leveren. “Als we zeggen dat het vers is, moet het ook vers zijn!” meer info: www.depostelein.be

BioFlash Het EHEC-beestje

In volle Bioweek een crisis van formaat: de EHEC-bacterie bracht de biologische teeltwijze in opspraak. Want hoewel er geen mest aan te pas komt bij het laten kiemen van scheuten, legden journalisten als vanzelfsprekend de link tussen bio, mest en bacterie. Het team crisiscommunicatie van BioForum heeft er alles aan gedaan om niet in het nieuws te komen: we hebben talloze keren speculaties ontkracht en geweigerd in te gaan op discussies die niet relevant waren. Dankzij het positieve initiatief van Jan De Vry slaagden we er uiteindelijk zelfs in om de biosector niet als zondebok maar als creatieve sector in de kijker te stellen!

| pag 19

Creatieveling

Ommeland. Dat samenwerkingsverband levert superverse biogroenten en -fruit uit de regio West- en OostVlaanderen aan winkeliers en restaurants. Het bestel- en leversysteem is zo uitgedokterd dat de tijd tussen oogst en toelevering minimaal is. Enkele bioboeren hadden het project Bio-Brugs-Ommeland opgezet in het kader van een project van Vredeseilanden; zij contacteerden Jan met de vraag of hij geen producten van hen wou afnemen voor zijn restaurant. Het eindigde ermee dat Jan aanbood voor de organisatie van het transport te zorgen. Jan zat met alle aangesloten boeren rond de tafel en nam uiteindelijk hun ‘contracten’ met de winkels over. “In het begin was er wantrouwen. Langs beide kanten. De winkels moesten iets meer betalen, de boeren verloren hun rechtstreeks contact met hun klanten. Dat heeft jammer genoeg tot wat breuken geleid.” Maar er waren ook voordelen. Juridisch en fiscaal was alles beter geregeld, de boeren werden minder gestoord en de winkels konden in dit systeem producten van alle boeren betrekken. Zo groeide het assortiment. Het project bevat intussen veel meer dan transport van boer naar klant. De landbouwers proberen bijvoorbeeld de teeltplannen op elkaar af te stemmen.


kruipen te veel werkuren in de verwerking ervan.” Het bracht Jan onmiddellijk op het idee om halffabricaten aan te leveren. “Dat kunnen we het hele jaar door en bij grote hoeveelheden machinaal.” Een van zijn projecten, het verwerken van bioproducten, raakte in een stroomversnelling. Jan verwerkte al langer, op vraag van de boeren, tweede keusproducten tot soepen, chutneys, confituren, enz. De boeren verkopen die verwerkte producten in hun hoevewinkel. “Tweede keusproducten klinkt pejoratief maar eigenlijk betekent het gewoon dat ze niet in aanmerking komen voor de verkoop omdat ze te klein zijn, of niet perfect gevormd. Probleem is dat de boer wel evenveel tijd steekt in het oogsten van eerste keus- als tweede keusproducten.” “Het project begon klein. Ik verwerkte wat producten voor ons restaurant en leverde wat aan de plaatselijke VDAB. Ook boeren vroegen ernaar en de volumes werden groter. Er doken specifieke problemen op. Sommige producten, zoals komkommers en courgettes, gisten als je ze steriliseert. Ik moest dus op zoek gaan naar andere vormen van bewaren. En toen barstte de EHEC-crisis los en zaten sommige boeren met enorme overschotten.” Jan dacht al langer aan uitbreiding en nu is hij heel concreet op zoek naar een locatie in het Brugse waar hij producten kan verwerken.

Denken over voedsel

Slow Food: ode aan de smaak Interview Dirk Martens, Voorzitter Slow Food Vlaanderen

Eind jaren tachtig ontstond de Slow Foodbeweging als reactie op smaakvervlakking, massaproductie en snelle consumptie. Met andere woorden: als tegenhanger van ‘fast food’. In zijn veelzijdigheid is de essentie van Slow Food het verdedigen van de smaak én genieten van authentiek, ambachtelijk vervaardigd en eerlijk voedsel. Aangezien het begrip op allerlei vlakken bij bio aanleunt, piepen we ter inspiratie eens over de biologische muur. Dirk Martens, kaasmeester uit Schilde, mag zich voorzitter van Slow Food Vlaanderen noemen. Bio Actief zocht

“

Smaakvol, puur én eerlijk

| pag 20

Inmiddels is Slow Food uitgegroeid tot een wereldwijde non-profit organisatie met ruim 100.000 leden in ruim 150 landen. Door middel van proeverijen, kookworkshops, lezingen en educatieve projecten brengen ze het gedachtegoed bij de consument. De Vlaamse Slow Foodtak is nog relatief jong en klein. Dirk maakte kennis met de beweging in 1999. Zijn niet aflatende inzet en steun voor de Slow Foodprincipes, maakten hem uiteindelijk tot voorzitter. Zijn jarenlange zakelijke ervaring

Ook al zijn we klein, ik geloof in het traag maar zeker evolueren”

hem op in zijn kaaswinkel voor een theorie- en praktijkles Slow Food.


Langzaam maar zeker

De directe aanleiding voor het ontstaan van de Slow Foodbeweging was de opening van Italiës eerste MacDonalds in 1988. De stichter en voorzitter is Carlo Petrini, waarmee Dirk al eens een ‘slow food’pintje pakt. Van hem komt ook het begrip ‘ecogastronomie’, dat aangeeft dat het genot van lekker eten hand in hand moet gaan met de zorg voor het milieu. Ook de herkomst van het product, de productiewijze en het bewaren van de traditionele, culturele keuken zijn belangrijk in Slow Food. De drie grote criteria voor ‘goed voedsel’ zijn bondig gesteld: smaakvol (lekker), puur (met respect voor mens, dier en zijn omgeving) en eerlijk (de producent ontvangt een eerlijke prijs).

is een verrijking in de strijd tegen de smaakvervaging. “Ook al zijn we klein, ik geloof in het traag maar zeker evolueren”, zegt Dirk met een woordspeling. Ook het logo van de organisatie is een speelse associatie op die traagheid: de slak eet zich langzaam door het leven…

Van ‘Pas de Blue’ naar ‘Pas de Malle’ Dirk begon 32 jaar geleden een kleine kaaswinkel, en hoewel je hem vaak achter de toonbank vindt, is hij veel meer dan louter een winkelier. Hij geeft degustaties, slow kookclubs, en gaat geregeld op speurtocht naar lokale boeren, kleine kaasproducenten of plaatselijke restaurantjes. Slow Food hecht veel belang aan die kleinschalige producent. Hij verdient een eerlijke prijs. Daarbij is er een wederzijdse afhankelijkheid: veel van de kazen die Dirk verkoopt, worden door één producent gemaakt. Wanneer die ermee stopt, is Dirk een stuk aanbod kwijt. En ook dat is Slow Food. Het maken van eigen creaties is een trend onder kaasmeesters. Veelal koopt men jonge kaas in en bewerkt ze verder in eigen kaaskamers. De smaak wordt ‘beïnvloed’ door de kaas bijvoorbeeld met bier te spoelen vooraleer hij verder rijpt. Wanneer de fotograaf haar toestel neemt, grijpt Dirk meteen naar zijn nieuwste creatie ‘Pas de Malle’: oorspronkelijk een jonge blauwe ‘Pas de Blue’, gewassen in Westmalle Tripel. Et voilà, een nieuwe kaas, meer zelfs, een gloednieuw streekproduct voor Antwerpen is geboren. Met dank aan Dirk!

Gelukkige kaas

“Er komt de laatste tijd meer en meer beweging in Slow Foodland, maar veel gebeurt nog té ad hoc en is té afhankelijk van de tijd, energie en goodwill van vrijwilligers.” aldus Dirk. Daarnaast zijn de financiële middelen ‘uiteraard’ beperkt.

Welke kaas maakt Dirk gelukkig, of wat is een gelukkige kaas? Het antwoord: “Een kaas met authentieke smaak, eerlijk en met respect voor traditie gemaakt, zuiver van kwaliteit en aan een juiste prijs verkocht! Het verhaal van de producent komt daar ook bij kijken, het contact met de mens achter het product, dat is voor mij écht Slow Food. Ik ben fier om zulke producten aan de klant te mogen en te kunnen aanbieden.”

Tekst: Geertje Meire Foto: Maud van Haegenborgh

Als ik Dirk vraag of hij de biosector, de lezer van BioActief, nog iets wil meegeven, dan raadt hij aan om elk bioproduct te blijven toetsen aan de drie genoemde elementen van de Slow Foodfilosofie: lekker, puur & eerlijk. Want ongewild gaat ook bio daar af en toe nog in de fout. Dirk is net terug van Cheese 2011, een tweejaarlijks groots kaasevenement in

Bra (Italië). Dergelijke internationale samenkomsten van Slow Foodaanhangers geven hem een boost om zich te blijven inzetten voor de organisatie. Want ook al neemt - gelukkig - de aandacht voor smaakvol en gezond eten de laatste jaren toe, de Slow Foodweg is nog lang en er is nog veel aan te timmeren. In Dirks natte droom wordt het Slow Foodgedachtegoed een evidentie binnen ons dagelijkse voedingspatroon. | pag 21

Uiteraard zijn we ook nieuwsgierig naar de verhouding tussen Slow Food en biologisch. Wat hebben beiden volgens hem gemeen, of hoe verhouden ze zich tot elkaar? De kaasmeester noemt meteen het woord ‘synergie’, een soort samenwerking waarin ze elkaar versterken. Er zijn natuurlijk heel wat gelijkenissen: beide termen omhelzen respect voor mens, dier en natuur, en ook smaak en biodiversiteit vallen op als grote gemeenschappelijke delers. Bio is echter geen must voor een Slow Foodproduct. Soms bevat het product een additief dat de biologische wetgeving niet toelaat, of soms speelt de prijs een rol: wanneer het biolabel een product 20% duurder maakt dan het ‘gewone’ Slow Foodproduct, dan is het voor zowel producent als klant geen

goede zaak, gaat de redenering. Hoever ga je in je principes tegenover de betaalbaarheid van je product, is de afweging hierbij. Omdat Dirk het vanuit de Slow Foodhoek bekijkt, noemt hij bio een ‘added value’. Het valt op dat de vernieuwde voorwaarden van het Biogarantielabel aanleunen bij de Slow Foodcriteria, zoals bijvoorbeeld het belang van eerlijke handel en een eerlijke prijs.

Meer info: Slow Food Vlaanderen Contactpersoon en voorzitter: Dirk Martens, 03 385 39 77 www.slowfoodvlaanderen.be www.slowfoodbe.be www.slowfood.com


Bio als added value

Consumentenonderzoek

Tekst: Marijke Van Ranst

Vrouwen vullen de boodschappentas Klantenprofiel biowinkels dankzij kortingsactie KORTINGBON_BIOWEEK2011_rectoverso.pdf

Bioweek 2011 Afgelopen Bioweek hebben 108 biowinkels deelgenomen aan de kortingsactie. BioForum organiseerde deze actie met ondersteuning van verschillende leveranciers. Naar schatting 5500 klanten hebben in de Bioweek gebruik gemaakt van hun kortingsbon van 10% en nog vele anderen ontvingen deze korting zonder de bon. Meer dan 60 % van de deelnemende winkels heeft hierdoor nieuwe klanten over de vloer gekregen en ongeveer 70% realiseerde ook een hogere omzet. Zowel voor de klant als de winkelier was dit dus een mooie actie. Maar er is meer. Een deel van de winkeliers heeft de bonnen ingestuurd voor verwerking. BioForum heeft alle gegevens ingevoerd, geanalyseerd en per winkel teruggestuurd. Hierdoor krijgen de winkeliers de impuls om meer te werken met nieuwsbrieven en de betrokkenheid met hun klanten te verhogen. Ook BioForum maakt nuttig gebruik


| pag 22

“

de facebook-fans van ‘Lekker bio’ voor 70% uit vrouwen bestaan. Een uitgeHeeiLWd7Ya[h" ][d_[j[h sproken vrouwelijk overwicht! De gemiddelde leeftijd van de klanten is 50 jaar en 77% is ouder dan 40 jaar. Een verjonging van het cliënteel lijkt ons een aandachtspunt voor vele winkels. Voor vele biowinkeliers maakt het lokale cliënteel ongeveer de helft uit van hun klantenbestand: 49% van de klanten komt uit dezelfde postcode als waar de winkel is gevestigd. Voor thuisverkopers is deze verhouding anders, hierbij is slechts 31% uit de eigen postcode. Hieruit kunnen we afleiden dat deze klanten zich meer wensen te verplaatsen en dat winkelen bij een thuisverkoper mogelijk ook meer een

De gemiddelde leeftijd van de klanten is 50 jaar en 77% is ouder dan 40 jaar”

van deze gegevens. Begin oktober voorzien we een eenmalige consumentenmailing om de klanten goed te informeren over bio. Bovendien geven de verzamelde gegevens een beeld van het klantenprofiel van de deelnemende winkels. Op de bon vroegen we de basisgegevens van de klant en polsten we naar motivatie.

echte uitstap is. Het risico hierbij is echter dat de kans op afhaken groter is: een grotere afstand betekent dat er meer kan tussen komen, dat de tijdsinvestering groter is, dat er minder spontane impuls is om binnen te springen. De klantenbinding vergroten door bijvoorbeeld een regelmatige nieuwsbrief is dan zeker aan te raden.

Klantenprofiel

Waarom koopt men bio?

Het cliënteel van de deelnemende winkels bestaat voornamelijk uit vrouwen, namelijk 73%. Dit verwondert niet aangezien vrouwen vaker instaan voor de boodschappen. We vragen ons af of vrouwen toch niet gevoeliger zijn dan mannen voor 'bio' aangezien ook

49% van de klanten geeft aan meestal bio te kopen. Geen verrassing aangezien de ondervraagde klanten hun voeding in een biowinkel kopen. (40% zegt regelmatig te kopen, 11% soms). De motivatie voor bio is wel verrassend vooral door de grote verschillen.

11-04-2011

09:50:10

4 > 12 juni

-10%*

Ontdek ! Proef !! Verslind !!!

het lekkere en verrassende assortiment van de biowinkel in jouw buurt

* Korting op het volledige biovoedingsassortiment.

De bon is geldig van 4 tot 12 juni 2011 in de deelnemende winkels (zie www.bioweek.be). 1 bon per persoon, 1 keer geldig, niet geldig voor professionele en handelsdoeleinden, niet cumulatief met andere acties. Actie van de deelnemende biowinkels met ondersteuning van BioForum Vlaanderen vzw (v.u.: Leen Laenens).

Om hun keuze te motiveren konden de klanten kiezen uit de vijf redenen om bio te kiezen. Gezondheid stond met 93% nadrukkelijk op nummer één. Deze motivatie neemt bovendien toe met de leeftijd. Milieu staat met 73% op de tweede plaats. Smaak (65 %); duurzaamheid (51 %) en dierenwelzijn (48%) worden beduidend minder opgegeven en zijn mogelijk minder gekend. Slechts 38% van de deelnemers heeft alle vijf redenen aangeduid. Deze volgorde (maar niet de absolute percentages) geldt zowel voor mannen als vrouwen, zowel voor klanten van winkels als van thuisverkopers, zowel voor jong als oud. De percentages liggen het hoogst bij klanten van thuisverkopers en bij vrouwen, waardoor we kunnen vermoeden dat zij de diversiteit aan redenen kennen én belangrijk vinden. Vraag is nu hoe we hiermee omgaan. Het aspect gezondheid kan belangrijk zijn bij de ontwikkeling van nieuwe producten, maar is een moeilijke om over te communiceren (zie ook artikel over conferentie FQH, pag 7). Voor communicatie onderzoekt BioForum in hoeverre dierenwelzijn gekend is. Het thema smaak is op de winkelvloer een dankbaar thema om rond te werken. Wie regelmatig laat proeven zal klanten automatisch overtuigen om andere producten te proberen en maakt ook van het winkelen op zich een leuke activiteit. Vragen of opmerkingen: [email protected]

Bioweek

Tekst: Caroline Van Neste

Deelnemende biobedrijven blij met de Bioweek 2011 Terugblik op Bioweek 2011 Uit de evaluatie onder de bedrijven en winkels die deelnamen aan de Bioweek 2011, bleek dat de meeste tevreden waren. Ze kregen veel bezoekers over de vloer die heel geïnteresseerd waren. Zij hadden gehoopt iets meer nieuwe klanten te begroeten. Zo goed als iedereen was lovend over het promotiemateriaal dat ze kregen van BioForum (affiches, kalenders, per-

8?E

EH=7D?9;9E

soonlijke uitnodigingen, ...). Vooral de pijl ‘Daar leeft bio’ viel in de smaak. 93% van de deelnemende bedrijven gaf aan volgend jaar opnieuw te willen deelnemen aan de Bioweek. Ons evaluatieformulier bevatte nog veel meer vragen. Het spreekt voor zich dat we de antwoorden met zorg gelezen en geanalyseerd hebben. We houden er rekening mee bij de organisatie

van de Bioweek in 2012. Die vindt plaats van zaterdag 2 juni tem zondag 10 juni. In de Bio Actief van december lees je er meer over. Het openingsevent van de Bioweek in Oostende was een groot succes, mede dankzij de steun van volgende bedrijven:

BELGIAN CHOCOLATE

wat eten we vandaag? vraag het aan mijn wekelijkse date met biogroenten en -fruit

®iiÀiÊÃ>««i

tarian lu x u ge

ea

ct s

ry

pu

re

rth p ro d

u

Damse Kaasmakerij

originele vegetarische burgers

ÜÜÜ°«>ÌÌi>ìÀ°Li


La vie est belle

| pag 23

www.julienne.be

ve

Beurzen

Zien en gezien worden Beurzen in 2011 en 2012 BioForum heeft haar beurzenplan voor 2012 opgesteld. De belangrijkste beurzen volgend jaar zijn BioFach en Valériane. Maar ook dit najaar staat nog een belangrijke beurs op stapel: Vitasana.

Najaar 2011 Dit najaar staat nog één belangrijke beurs op de agenda: Vitasana (zondag 2 en maandag 3 oktober in Brussels Expo). Tegelijk met Vitasana vindt ook Health Pro plaats. In Vitasana zal dit jaar meer nadruk worden gelegd op biovoeding. De catering is bio en het onderwerp komt ook aan bod in de lezingen. BioForum organiseert er de workshop ‘Biowinkels met toekomst: het belang van een sterke positionering en klantenbinding’ (maandag, 16u15). Bovendien organiseert BioForum in de marge van Vitasana een werkgroep met als thema: ‘Nieuwe criteria voor Biogarantiewinkels’. Deze vindt plaats in Brussels Expo, maandag 3/10 van 9 tot 11u). Een persoonlijke uitnodiging volgt voor alle winkeliers.

Op zaterdag 19 en zondag 20 november vindt in de Waagnatie te Antwerpen de 8ste editie van Hout en Groen Wonen plaats. De organisatie wil bio meer in de kijker zetten en creëerde daarom een tweede luik: Bio-Fair. Wie geïnteresseerd is in een stand kan contact opnemen met de organisatie. Meer info: www.bio-fair.be.


| pag 24

Voorjaar 2012 BioFach vindt plaats van woensdag 15 tem zaterdag 18 februari in Nürnberg. Net als vorig jaar zal BioForum een groepstand voor zijn leden voorzien als onderdeel van de stand van Flanders Investment & Trade. Personeel van BioForum zal de deelnemers vertegenwoordigen en hun producten voorstellen. We mikken vooral op kleine of nieuwe spelers voor wie een volledige stand op BioFach nog niet haalbaar of betaalbaar is. Concrete gegevens volgen later. De internationale persconferentie van BioFach vindt dit jaar in België plaats. Dat geeft ons de gelegenheid de internationale pers te laten kennis maken met onze biosector en Biogarantie. Journalisten uit Nederland, Frankrijk, Polen, Denemarken, Noorwegen, Duitsland, Zwitserland, Spanje en Italië komen op dinsdag 25 en woensdag 26 oktober naar Brussel. Ze brengen een bezoek aan Den Diepen Boomgaard in Grimbergen. Deze sociale werkplaats met tal van activiteiten (producent, verwerker, leverancier van groenteabonnementen en cateraar) zorgt voor een biologische lunch. ’s Avonds is er een etentje in het Biogarantie gecertificeerde restaurant Le Zinneke in Brussel. De volgende dag vindt de persconferentie plaats. BioForum Vlaanderen zal daar de opzet en het belang van Biogarantie toelichten en dieper ingaan op het vernieuwde lastenboek. Valériane Brussel is aan zijn tweede editie toe en vindt plaats van vrijdag 20 tot en met zondag 22 april in Tour & Taxis. Velt zal samen met Nature & Progrès de organisatie op zich nemen en zo mee garant staan voor een meer Vlaams karakter van deze beurs. BioForum neemt opnieuw een belangrijke rol op zich. We staan mee in voor de selectie van de standhouders, geven een lezing maar zorgen ook voor input over andere lezingen en maken de beurs mee bekend. In september of oktober volgt meer info voor geïnteresseerde standhouders.

Tekst: Caroline Van Neste Foto: BioForum

BioForum op BioFach

BioForum schroeft haar inspanningen voor Biovak in Zwolle (Nederland) terug. De beurs vindt plaats op woensdag 18 en donderdag 19 februari en Belgische standhouders zijn erg welkom. Zij kunnen hiervoor rechtstreeks contact opnemen met de organisatie van Biovak. BioForum zal de busreis niet meer organiseren wegens de lange afstand en de fileproblemen. We brengen wel geïnteresseerde bezoekers met elkaar in contact om af te spreken voor het carpoolen. BioForum zal de organisatie van Biovak bijstaan bij de invulling van hun lezingenprogramma. Zoals eerder gemeld gaat Ecopop in Kortrijk Xpo niet langer door. Voorlopig hebben we geen verdere informatie over een vervangende activiteit.

[advertentie]

-IHIVIIRHMI HYYVÊEQHIROX/SQXREEV &MS:EO WOENSDAG 18 JANUARI 2012 van 14.00 uur tot 22.00 uur 9DNEHXUVYRRUGXXU]DPHODQGERXZQDWXXU YRHGVHONZDOLWHLWHQRQGHUQHPHUVPHWVPDDN

DONDERDAG 19 JANUARI 2012

IJSSELHALLENCOMPLEX ZWOLLE 0HHULQIRUPDWLH"*DQDD

van 11.00 uur tot 21.00 uur

ZZZELRYDNQO

U

3URXGWREHSDUW


BioForum is ook in gesprek met de organisatoren van Tavola, een vakbeurs voor fijne en verse voeding die van zondag 11 tem dinsdag 13 maart wordt georganiseerd in Kortrijk Xpo. We denken vooral aan ondersteuning voor deelnemende biobedrijven en het organiseren van een workshop. Ook hierover later meer nieuws.

| pag 25

Your choice, de leveranciersbeurs voor fair trade, lokaal en bio, wordt na twee edities grondig geëvalueerd. De tweede editie was niet slecht maar noteerde geen groei in het aantal bezoekers. Daarom wordt momenteel bekeken of Your choice een jaarlijkse beurs blijft of verder gaat als tweejaarlijkse beurs. Andere initiatieven, zoals een speed dating, moeten het concept van de beurs het hele jaar door levendig houden.

BioForum

Tekst: Petra Tas

www.bioforum.be vernieuwt zichzelf! Na de nieuwe consumentensite www.biomijnnatuur.be lanceert BioForum Vlaanderen ook een vernieuwde professionele site: www.bioforum.be of, rechtstreeks: www.bioforumvlaanderen.be. De site krijgt een nieuwe structuur én een frisse look & feel. Je ontdekt het zelf vanaf half oktober! De nieuwe site start met een portaalpagina: een handig overzicht van alle thema's en onderwerpen die je ergens op de site kan terugvinden, met uiteraard een rechtstreekse link ernaar toe. Daarna werkt de site grosso modo met twee grote inhoudelijke blokken:

Een tweede blok 'Biosector' bevat de basisinformatie die elke ondernemer uit de sector nodig heeft: startersinfo (wat is bio, wat doet BioForum, wat houdt controle in,...), wetgeving, kennis & onderzoek, marktinformatie, standpunten van BioForum, internationale verbanden. Naast die twee grote blokken blijft 'nieuws' en 'agenda' de hele tijd zichtbaar en toegankelijk in de kantlijn. De nieuwe site zal uiteraard doorlinken naar alle relevante sites van derden in de domeinen onderzoek, wetgeving, omschakeling, enzomeer.

'Netwerk' - hier komt alle info samen over projecten en acties die mensen samen brengen of 'doen netwerken'. Denk aan: Biobedrijfsnetwerken, Bio zoekt Boer, Bio zoekt Keten, Biobedrijvengids.be.

[advertentie]

TÜV NORD INTEGRA


| pag 26

Certificatie in landbouw en voeding BE-BIO-02

en vele anderen...

international® featured standards

IFS

Food Safety System Certification 22000

Food

Statiestraat 164, 2600 Antwerpen T + 32 3 287 37 60 - F + 32 3 287 37 61 www.tuv-nord-integra.com

adv_bioactief_2011_2.indd 1

INTEGRA

27/04/11 09:57

Stem uit de sector ALTIJD KOMKOMMERTIJD Ik bedacht dit stukje in volle zomer. Zomer? In de komkommertijd dan, als dat beter klinkt. Inderdaad, in de zomer zijn er volop komkommers, wat ik altijd associeerde met het in mekaar stuiken van de prijzen. Veel komkommers, weinig volk thuis: het spel van vraag en aanbod dus. Ondertussen is het altijd komkommertijd en wie associeert dit woord nog met komkommers? Het is een abstract begrip geworden voor een tijd met weinig nieuws. Dat is niet moeilijk te vatten: degenen die voor het nieuws zorgen, liggen ergens op hun rug en diegenen die er duiding aan geven volgen hun voorbeeld maar al te graag. Tenzij je Wetstraatjournalist bent want dan staat je tent altijd wel ergens ‘wet’, in België toch! Een paar dagen later lees ik in de krant dat de prijzen voor groenten en fruit nog nooit zo laag zijn geweest. Van een open deur intrappen gesproken! Ik heb gelukkig, voel me bijna een trendwatcher, een paar prijslijsten bijgehouden van de maand augustus 1995 en 1999. Dit is respectievelijk 16 en 12 jaar geleden. Ik heb ze naast de lijst van 17 augustus 2011 gelegd om te vergelijken. Het zijn de verkoopprijzen van een aantal groenten en fruitsoorten van op de markt en de winkel bij ons. Er is kop noch staart aan te krijgen. Enkele producten zijn in prijs verdubbeld en anderen zijn quasi gelijk gebleven of een klein beetje gestegen. We zijn nochtans 12 en 16 jaar verder. De vaste kosten, personeelskosten, transport, energie, sociale lasten, kortom de levensduurte is fors toegenomen. Normaal kan je dit niet noemen. Ik zou graag het loon van een werknemer met eender wie van ons vergelijken en bekijken hoeveel dit in 16 jaar gestegen is. Ik ken het antwoord al en ik weet ook wat die werknemer mij zal antwoorden: dan moest je ook maar werknemer geworden zijn! Hoe dan ook, het loont de moeite om de prijzen voor groenten en fruit te bekijken. Ik wacht op jullie reacties om te weten wat we daaraan zullen doen. Rolle De Bruyne | De Hogen Akker, tuinbouwbedrijf en winkel in Oedelem (Brugge) | Reageren? [email protected]

aug 1995

aug 1999

aug 2011

aug 1995

aug 1999

aug 2011

wortelen/bussel

1.36

1.44

1.55

sla

0.69

0.87

1.10

prei/bussel

1.36

1.44

2.15

rode biet

selder

0.94

0.94

1.25

paprika, rood

1.12

1.45

5.95

5.65

peterselie

0.87

0.94

1.20

spitskool

1.04

1.75

warmoes/bussel

1.12

1.19

1.45

broccoli

2.35

ajuin/kg

1.36

1.44

1.30

aardappel/5kg

2.60

2.60

4.55

tomaat

1.61

1.49

1.55

appel

1.61

1.61

2.35

bloemkool

0.89

1.29

1.80

druif

4.59

4.21

.50

struikboon

2.43

2.23

6.95

perzik wit

3.47

snijboon

2.23

2.43

4.95

nectarine

3.22

komkommer

0.69

0.74

1.10

2.75

6.10 2.35

4.10

| pag 27

5.70

Abonneren | Adverteren

Als je actief bent in de biosector, krijg je Bio Actief automatisch toegestuurd. Andere geïnteresseerden kunnen een jaarabonnement (4 nummers) nemen. Maak hiervoor 25 euro over op rekeningnummer 523-0801253-11 met vermelding ’Abonnement Bio Actief’. Buitenlandse abonnees betalen 30 euro. Bic TRIOBEBB; IBAN: BE 30523080125311. Wil je adverteren in Bio Actief om zo de volledige professionele biologische sector te bereiken? Informeer naar prijzen en mogelijkheden via 03 286 92 70 of [email protected].


Méér dan bio 8_e]WhWdj_[cWWaj^[jl[hiY^_b$ C[[hZe[dZWd[da[bZWjmWjce[j"cW]][p_[dmehZ[d$ Jeed^[j8_e]WhWdj_[bWX[bc[jjhejiWWdkmabWdj[d$ PeZWjp_àkdd[d][d_[j[dpedZ[hpeh][d$

Alles voor een betere wereld. [email protected]

nummer 13. Bionext: kersverse Nederlandse ketenorganisatie. Kritische wetenschappers over ggo s

Recommend Documents