nr.31 juni wordt living lab

nr.31

juni 2010

WaterLIJN 4 Fort bij de Nieuwe Steeg wordt ‘living lab’

6 Kritische vragen op informatieavond Rijksmonument

7 Wat gebeurt er met het

uitzicht van Fort Steurgat?

‘Projectbureau levert kwaliteitsbijdrage’

Een brede blik op de Ring Utrecht

© St i j n R ad e m ak e r

H

et zijn ingrijpende plannen, die Rijkswaterstaat ontwikkelt voor het wegennet rond Utrecht. De A27 ten oosten van de stad wordt verbreed en de noordelijke ringweg, nu nog deels een stadweg met stoplichten, wordt een snelweg. Dat alles in een gebied met een groot aantal gezichtbepalende objecten van de Nieuwe Hollandse Waterlinie, waaronder de forten ’t Hemeltje, Voordorp, Blauwkapel, de Gagel en Ruigenhoek. ‘De nieuwe Ring rond Utrecht is een project met een bovenregionale uitstraling dat grote gevolgen heeft voor de Waterlinie,’ vat Paul Berends van het Projectbureau Nieuwe Hollandse Waterlinie samen. ‘En daar willen wij dus een belangrijke rol in spelen. Wij kennen het gebied niet alleen heel goed, maar we hebben ook een integrale aanpak voor ogen. Terwijl veel andere partijen vooral nog de deelbelangen zien.’ Samen met Dimitra Hierck, de secretaris van het Kwaliteitsteam, vertegenwoordigt Paul Berends het Projectbureau in de besprekingen met betrokken partijen, waaronder de gemeenten, de provincie Utrecht en Rijkswaterstaat. ‘Daarbij gaat het niet alleen om regulier overleg aan de vergadertafel, maar ook om door het Projectbureau georganiseerde workshops waarin we alle ins en outs van een bepaald deelgebied onder de loep nemen. Neem de overkapping van de vervolg op pag. 2

Roze Plofsluis voor Giro d’Italia Begin mei was de Plofsluis in Nieuwegein geheel in het roze gehuld. Op 7 mei werd het ingepakte verdedigingwerk van de Nieuwe Hollandse Waterlinie gepresenteerd door oud-wielrenner Johan van der Velde. Op 9 mei passeerde de tweede etappe van de 93e Giro d’Italia van Amsterdam naar Utrecht de Plofsluis. De route voerde voor een belangrijk deel door de Nieuwe Hollandse Waterlinie. Het inpakken van de Plofsluis was bedoeld om het passeren van de Giro op te luisteren en de Waterlinie als recreatief gebied onder de aandacht te brengen. Ook werd zo gevierd dat de aanwijzing van de Nieuwe Hollandse Waterlinie tot grootste monument van Nederland daadwerkelijk is gestart. Zie ook het artikel op pagina 6 van deze editie van Waterlijn. •

www.hollandsewaterlinie.nl

AGENDA

Ik ga fietsen en ik neem mee...

Vervolg pag. 1

A27 bij landgoed Amelisweerd. Die is bedoeld om de verbinding tussen de stad en het landgoed te verbeteren. Op zich een goede zaak, maar de keuze voor die ene overkapping van 250 meter die nu wordt uitgewerkt, hoeft niet de beste te zijn. Misschien is het wel een veel beter idee als je de snelweg op twee plaatsen kunt oversteken, en dan wat smaller. Het is toch maar een oversteek, niemand gaat picknicken boven de snelweg, ook niet als het er 250 meter breed is. Bovendien zijn twee smalle overkappingen goedkoper dan één brede. Dat geld kun je elders gebruiken, bijvoorbeeld voor een slimmer ontwerp van de kruising met de Kromme Rijn. Of aan de noordkant van de stad, waar de bereikbaarheid van de forten Ruigenhoek en De Gagel in het geding is.’

Afslagen Voor die noordkant zijn ook de nodige wijzigingsvoorstellen in ontwikkeling, vult Dimitra Hierck aan. ‘Rijkswaterstaat heeft drie afslagen in gedachten, terwijl dat er best twee kunnen zijn, of onder bepaalde omstandigheden misschien zelfs wel één. Ook dat bespaart geld, dat je kunt gebruiken om de forten ter plekke beter bereikbaar te maken, over de weg heen of er onderdoor. En omgekeerd kun je in de wijk Overvecht, die aan het Waterliniegebied grenst, landschappelijke elementen van de Linie opnemen. Bijvoorbeeld door een of twee flats te slopen en dat gebied opnieuw in te richten met veel groen. Dan krijgen de stad en de Linie, die op die plek nu nog volkomen langs elkaar heen leven, veel meer met elkaar te maken.’ ‘Het zijn allemaal maar ideeën. Maar juist in deze eerste fase van de plannen, nu de vrijheid nog groot is, is het van belang om al die ideeën te onderzoeken,’ aldus Paul Berends. ‘Een brede blik op de landschappelijke ontwikkeling, daar gaat het om. De Waterlinie kan daar als regionale structuur en drager van het gebied een grote rol in spelen. Onze expertise kan dus een onverwachte kwaliteitsbijdrage zijn. Dat hebben we de afgelopen periode onder de aandacht weten te brengen, en dat blijven we doen. Ons motto is: die weg komt er toch, dus geef hem de ruimte. Maar zorg er dan wel voor dat het landschap en de Waterlinie daar zoveel mogelijk van profiteren.’ • 2

AC TUEEL

Wethouder Jan Luteijn en gedeputeerde Brigitte van Haaften slaan symbolisch een muurtje kapot.

FIETSEND DE LINIE PROEVEN DNKTNK OP FORT ASPEREN KunstFort Asperen presenteert tot en met 29 september 2010 de expositie DNKTNK (denktank). Deze expositie is de eerste aflevering in de tweejaarlijkse serie Design Biënnales met spraakmakende gastcuratoren. Het spits wordt afgebeten door Tuttobene, het design platform dat duurzaam design en Nederlands talent in het buitenland presenteert. www.kunstfortasperen.nl

VAREN DOOR DE TIJD Onder de naam ‘Varen door de tijd’ bieden het Vestingmuseum in Naarden en het Muiderslot een mogelijkheid om te kennis te maken met beide musea. De dag begint om 10 uur met een bezoek aan een van de musea naar keuze, inclusief een rondleiding. Rond het middaguur vaart u via de Naardertrekvaart de andere kant op.’s Middags brengt u een bezoek aan het andere museum. De data zijn 24 juni en 3 augustus 2010. www.vestingmuseum.nl en www.muiderslot.nl

Het nieuwe initiatief fietsmandje.nl biedt de mogelijkheid om de Nieuwe Hollandse Waterlinie op een speciale manier te beleven. U gaat op weg met een fietsmandje, bingokaart en routeboekje met kortingsbonnen en vouchers voor de lunch. Al fietsend verzamelt u de inhoud van een picknickmand met streekproducten. www.fietsmandje.nl

KAAP 2010 OP FORT RUIGENHOEK Op Fort Ruigenhoek in Groenekan zijn tien kunstwerken te zien voor kinderen en volwassenen. De kunstwerken zijn onderdeel van de vijfde editie van Kaap, een avontuurlijke ontdekkingstocht in en rond het fort. De kunstenaars zijn onder meer afkomstig uit Hawaï, Italië, Togo en Tasmanië. De tentoonstelling is te zien t/m 4 juli 2010, op zaterdag en zondag. www.kaapweb.nl

RESTAURATIE FORT BAKKERSKIL BEGONNEN ELFDUIZEND BEZOEKERS BIJ SEIZOENSOPENING Op zaterdag 17 en zondag 18 april 2010 vond voor de tweede keer de seizoensopening plaats van de forten, kastelen en vestingsteden in de Nieuwe Hollandse Waterlinie. In totaal deden 21 Linielocaties mee met rondleidingen, voorstellingen of activiteiten voor kinderen. Er was onder meer een fietstocht tussen Naarden en Fort Werk IV in Bussum. Op Fort Maarsseveen waren workshops circusacrobatiek en theater en op Fort aan de Klop was een circusvoorstelling te zien. Fort Rijnauwen bleek zeer populair tijdens de vroege vogelwandeling, terwijl de kinderen kozen voor het Kinderfort op Fort Vechten. Er was veel regionale en lokale aandacht voor het evenement via de krant, radio en websites. Daarnaast droeg een landelijk tv-spotje bij de publieke omroep bij aan de bekendheid. Al met al resulteerde dit in ruim 11.000 bezoekers, 1500 meer dan vorig jaar. Zie ook het artikel op de achterpagina van deze editie van Waterlijn. •

DE WATERLINIE IN HET GORCUMS MUSEUM In het Gorcums Museum is de komende maanden een tentoonstelling te zien over het zuidelijk deel van de Waterlinie, vanaf de Linge tot in het Land van Heusden en Altena. Centraal staat de garnizoensstad Gorinchem. Het verleden komt tot leven in een presentatie met maquettes, kaarten, tekeningen en foto’s. Ook wordt naar de toekomst gekeken; de tentoonstelling maakt duidelijk wat er met de forten gedaan kan worden. Enkele hedendaagse beeldend kunstenaars geven daarnaast een persoonlijke visie op de Waterlinie. Er is werk te zien van onder anderen Armando en Atelier Van Lieshout. De tentoonstelling is te zien van 19 juni t/m 29 augustus 2010. • Voor meer informatie: www.gorcumsmuseum.nl

Wa t e r L I J N juni 2010

Op 11 maart 2010 is de officiële starthandeling verricht voor de restauratie en herbestemming van Fort Bakkerskil. De starthandeling werd verricht door gedeputeerde Brigitte van Haaften van Noord-Brabant, wethouder Jan Luteijn van Werkendam en de directeur van het Brabants Landschap Jan Baan. De afgelopen jaren zijn al enkele voorbereidende werkzaamheden getroffen. In 2009 is gestart met het herstellen van de wal rondom het fort en een betere toegang. Onder meer zijn drie van de vier loodsen gesloopt en is de gracht uitgebaggerd. Inmiddels is de voorbereiding voor de aanbesteding van de restauratie van het fort zelf gestart. Naar verwachting wordt er in dit najaar van dit jaar gestart met het werk. Fort Bakkerskil, dat in eigendom is van het Brabants Landschap, zal daarna een logiesfunctie krijgen voor recreanten die het Land van Heusden en Altena en de Biesbosch beter willen leren kennen. Door de ontwikkeling van recreatieve paden, zoals het Liniepad van Bakkerskil via Fort Altena naar de vesting Woudrichem, wordt ook een nieuwe recreatieve impuls aan het gebied gegeven. •

GEZOCHT: SLOTBEWAKER VOOR SLOT LOEVESTEIN Slot Loevestein is op zoek naar ondernemende kandidaten voor het televisieprogramma Slag om Loevestein. In dit programma gaan vier koppels uit Utrecht, Brabant, Gelderland en Zuid-Holland zes weken lang met elkaar de strijd aan. De winnaars worden beheerder van het Slot, en gaan ook de op het terrein gevestigde bed & breakfast runnen. Kandidaten voor de Slag om Loevestein kunnen zich opgeven via www.slagomloevestein.nl. Het televisieprogramma wordt in de zomer van 2010 uitgezonden op vier regionale omroepen. Het programma is een samenwerkingsproject van de regionale omroepen Omroep Gelderland, Omroep Brabant, RTV Rijnmond en RTV Utrecht. •

3

R E P O R TA G E

Fort bij de Nieuwe Steeg wordt ‘living lab’

Serious gaming op het GeoFort Nu is het nog stil op Fort bij de Nieuwe Steeg in Herwijnen, maar de komende twee jaar verrijst hier een GeoFort. Bezoekers kunnen interactief kennis maken met de wereld van cartografie en navigatie, en managers krijgen trainingen in crisisbeheersing.

Crematorium Daar moest een einde aan komen, meenden uiteindelijk steeds meer betrokkenen, waaronder de eigenaar. Er werd een tender uitgeschreven, waarbij twee mogelijke exploitanten overbleven. Een crematorium, dat exclusieve crematies wilde gaan verzorgen, en Willemijn Simon van Leeuwen en haar partner Bart Bennis, die er – toen nog – een cartografisch museum wilden vestigen. ‘Uiteindelijk gaf Staatsbosbeheer de voorkeur aan ons omdat men deze bestemming het beste bij het geheel vond passen,’ herinnert Willemijn zich in het kleine wachtershuisje aan de herstelde ophaalbrug. ‘We kregen een jaar de tijd en hebben ons tot het uiterste ingezet. Na dat jaar hadden we twintig sponsors, en konden we verder. Inmiddels hebben we ook een flink bedrag gekregen uit de gelden voor de Nota Ruimte, dus ook de restauratie kan voortvarend worden aangepakt.’

4

Fo to’s © G e o for t

H

et fort heeft een opmerkelijke geschiedenis. Jarenlang was het in bezit van het ministerie van Defensie, dat er allerlei valproeven deed, met materialen waarvan werd onderzocht of ze tegen een stootje konden. Er gingen zelfs geruchten van experimenten met nucleair materiaal. Toen kwam het vestingwerk in handen van Staatsbosbeheer, dat het weer verpachtte aan een gewerenmaker, die dure wapens maakte voor prins Bernhard, versierd met diamanten. Ondanks zijn koninklijke klantenkring ging de gewerenmaker failliet, waarop Staatsbosbeheer de spullen in beslag nam en van het fort verwijderde. Bij het laatste transport stortte de ophaalbrug in, waardoor het fort onbereikbaar werd binnen zijn vestinggracht. Daarna werd het stil op het Fort bij de Nieuwe Steeg.

Fort bij de Nieuwe Steeg is een prachtig fort. Het ligt op een van de mooiste plekken in het rivierengebied, met uitzicht op weilanden, boomgaarden, Fort Asperen, de Linge en heel in de verte het dorpje Herwijnen waartoe het formeel behoort. Vanaf eind 2011 – als alles volgens plan verloopt – is hier een GeoFort gevestigd. Volgens de initiatiefnemers Willemijn en Bart, die hun werk bij de ANWB er voor opgaven, wordt het een ‘living lab’, waar je op speelse wijze kennis kunt maken met een wereld van cartografie en navigatie. ‘Je krijgt zelf de macht in handen. Je kunt een schip navigeren, de brandweer voorzien van de snelste route, nieuwe spoorwegen plannen, overstromingen voorkomen, gebieden in een 3D-omgeving virtueel verkennen en op het buitenterrein verborgen schatten opsporen met GPS,’ belooft de website. Maar zover is het nog niet, al wordt er hard aan gewerkt. Wel is het zakelijke gedeelte van het fort al open, waar seminars en vergaderingen worden gehouden, inclusief de benodigde catering. ‘Straks verrijst hier een vergaderruimte voor 150 mensen,’ aldus Willemijn. ‘Ook besteden we veel aandacht aan serious gaming voor managers. Wij maken daarvoor games op maat. Een thema is bijvoorbeeld crisisbeheersing. Gamers blijken daar beter in te zijn dan niet-gamers. Zij nemen sneller beslissingen, en kunnen beter hoofd- en bijzaken onderscheiden. Heel belangrijk voor bestuurders dus.’

Plank voor plank Een rondleiding over het 3,5 hectare grote terrein maakt duidelijk hoeveel werk er nog moet worden verzet. We wandelen langs de plek van de toekomstige ‘zintuigendoolhof’ en het Geoplein, waar de buitenactiviteiten zijn gepland maar waar nu nog schapen grazen. Ook komen we langs een houten artillerieloods uit 1880 die met gelden uit de Nota Ruimte plank voor plank wordt opgeknapt. ‘We willen een goed evenwicht bewaren tussen het behoud van het cultureel erfgoed en de nieuwe bestemming die wij eraan gaan geven,’ zegt Willemijn. ‘En ik wil benadrukken dat we dat laatste niet moeten vergeten. Wij zorgen ervoor dat het fort publiek toegankelijk wordt en onze exploitatie maakt het mogelijk dat het fort kan worden onderhouden. We hebben daarbij veel te danken aan het Kwaliteitsteam van de Nieuwe Hollandse Waterlinie, dat in dezelfde lijn denkt als wij. Behoud door ontwikkeling, dat is ons uitgangspunt. Natuurlijk is het belangrijk om het verleden niet uit het oog te verliezen, maar het moet wel een levend verleden zijn. De blik op de toekomst staat toch eigenlijk wel voorop.’ •

Willemijn Simon van Leeuwen

Aan een bocht in de Linge Fort bij de Nieuwe Steeg is gebouwd op een forteiland in 1878, ten oosten van het dorpje Asperen en ten zuiden van de Linge. Het diende ter afsluiting van een onoverzichtelijke bocht in de rivier, en van de Lingedijk en de hoger gelegen stroomrug. Bovendien steunde het fort het oudere Fort Asperen, dat nu een kunstfort is. Het fort heeft een bijzondere bomvrije kazerne, bestaande uit twee gebouwen waarvan de gevelmuren recht tegenover elkaar staan met een tussenruimte van ongeveer vier meter. Aan de oostzijde zijn de gebouwen met elkaar verbonden. Voor deze afwijkende oplossing werd gekozen, omdat het vrij liggende fort van twee zijden door belegeringsgeschut onder vuur kon worden genomen. Alle gebouwen op het forteiland krijgen straks in het nieuwe GeoFort een bestemming.

Voor meer informatie: www.geofort.nl

Wa t e r L I J N juni 2010

5

ACHTERGROND

V O O R |T E G E N

Informatieavond Rijksmonument goed bezocht

© Pro je c t Noord wa ard

‘Er waren veel kritische vragen’

Impressies van de informatieavond Ontwerptekening van de nieuwe dijk (donkergroen). De bruingrijze vlakken zijn traditionele wilgengrienden.

U

iteindelijk kwamen er zo’n veertig man, onder wie veel boeren. Maar ook de eigenaar van het theehuis bij Fort Rijnauwen en de directeur van de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed waren present. ‘De opkomst was dus goed, ’ zegt Rob Zakee. Namens het Projectbureau Nieuwe Hollandse Waterlinie organiseerde hij samen met de RCE de eerste informatiebijeenkomst over de aanwijzing van de Waterlinie tot Rijksmonument. Alle eigenaren van onderdelen van de Waterlinie, zoals bunkers, sluizen en dijken, waren uitgenodigd. ‘Er waren veel kritische vragen, maar daarvoor waren we juist gekomen. Dat was dus prima. Op zo’n avond zie je natuurlijk vooral de mensen die vraagtekens plaatsen, om wat voor reden dan ook. De voorstanders blijven sneller thuis. Ik moet zeggen dat het ondanks dat toch erg gezellig was, zeker ook tijdens de borrel na afloop. Zo’n avond werkt veel beter dan wanneer er alleen maar een brief op de mat ploft, wat meestal gebeurt bij een aanwijzing tot monument.’

Tankgracht De procedure waarmee de Waterlinie het grootste monument van Nederland wordt, neemt meer dan een jaar in beslag. In september 2009 werd de aanwijzing officieel in gang gezet door de toenmalige minister Plasterk. En als alles volgens plan verloopt, vindt de definitieve erkenning als monument plaats in november van dit jaar. Luchtfoto van de tankgracht (in zigzagvorm)

Voor die tijd moet er echter heel wat gebeuren. Zo is er de afgelopen maanden op het Projectbureau en bij de RCE hard gewerkt om de inventarisatie van alle objecten op orde te krijgen en ze van een goede beschrijving te voorzien. ‘Daarbij was het voor iedereen vernieuwend om te werken in clusters,’ zegt Rob Zakee. ‘Die clusters worden bepaald door de militair-functionele samenhang, en ook de clusters moesten worden beschreven. Dat ging ook om niet-alledaagse zaken, zoals de tankgracht van vlak voor de Tweede Wereldoorlog, aan de oostkant van het Liniegebied. Daarover was op de voorlichtingsavond veel te doen.’ Want de tankgracht, zo bleek, is een verhaal apart. ‘Hij bestaat voor een groot deel uit sloten in het boerenland die er in 1940 al lagen. Die zijn destijds verbreed en beschoeid, en maken nu onderdeel uit van het waterbeheer door het waterschap. De beperkingen die de Monumentenwet oplegt, kunnen daarmee van directe invloed zijn op de agrarische bedrijfsvoering.’

Bezwaar Uiteraard is het mogelijk om bezwaar te maken tegen de monumentenstatus. Iedere belanghebbende kan dat doen. ‘Om onze visie goed te delen, en om iedereen de gelegenheid te geven zich optimaal uit te spreken, organiseren we in totaal zeven informatiebijeenkomsten,’ vervolgt Rob Zakee. ‘De eerste was dus een succes. Niemand heeft overigens nog bezwaar gemaakt tegen de status, maar er waren wel veel vragen. Zo vroeg een aantal eigenaren of het mogelijk was een financiële vergoeding te krijgen voor onderhoud van een deel van het monument. In sommige gevallen is dat inderdaad mogelijk. ‘Ook wilde men weten of er alleen bouwwerken worden beschermd, of dat ook de landbouwgrond onder de monumentenstatus valt. Het antwoord luidt: vrijwel alleen bouwwerken. Met als enige uitzondering die historische tankgracht aan de oostkant van het Liniegebied. Tot slot waren er vragen over mogelijke planschade en de vergoeding daarvan. Ook die hebben we naar tevredenheid kunnen beantwoorden.’ •

Het uitzicht van Fort Steurgat Ten zuiden van Fort Steurgat in Werkendam komt een dijk te liggen, die het vestingwerk moet beschermen tegen hoge waterstanden als er straks wordt ‘ontpolderd’. Dit project is onderdeel van het programma Ruimte voor de Rivier en is bedoeld om de Boven Merwede bij Gorinchem bij hoge waterstanden met dertig centimeter te verlagen. De natuur krijgt weer ruimte in dit deel van de Biesbosch, waarbij veel oude kreken in hun oude staat worden hersteld. De bewoners van Fort Steurgat krijgen echter te maken met een dijk niet ver van hun huis. Zij hebben zich sterk gemaakt voor een verandering van de plannen. Dat heeft er in elk geval toe geleid dat de dijk, die aanvankelijk hoger zou worden, nu beperkt blijft tot 3,5 meter en beter in het landschap wordt ingepast. Wat vinden direct betrokkenen er nu van?

Bewoner van een van de appartementen

‘De bewoners wisten van niets toen zij hier kwamen wonen, maar ons uitzicht is straks in één klap weg. Wij zijn hier komen wonen vanwege het unieke karakter van het fort, de rust en het weidse uitzicht. En dat willen we graag behouden. Met het streven om de schootsvelden in het landschap zichtbaar en herkenbaar te houden wordt in de plannen geen rekening gehouden. Door een mogelijke toegankelijkheid van de dijk is er ook sprake van een verlies aan privacy en rust. Tot slot vrezen we door het water meer last te krijgen van muggen. We hopen via de laatste inspraakmogelijkheid toch nog iets aan de plannen te kunnen wijzigen.’

Fred Snijders Bewoner van een van de appartementen

‘Het is jammer van het uitzicht, maar we krijgen er straks wel een mooier gebied voor terug, want de akkers die er nu liggen zijn wat saai. Er komt meer ‘plas en dras’. Dat is fijn voor de dieren de planten, en dus wat mij betreft ook voor ons.’

Johan van der Meulen Beleidsmedewerker Waterschap Rivierenland

De komende periode vinden er diverse informatieavonden plaats, in alle delen van het Liniegebied. Voor meer informatie: [email protected] of www.cultureelerfgoed.nl

6

Henk van de Raadt

‘Wij zijn als toekomstig beheerder nauw betrokken bij dit plan. Aanvankelijk zou er een traditionele hoge dijk komen. Om het cultuurlandschap en de bewoners

Wa t e r L I J N juni 2010

maximaal tegemoet te komen, vonden we een andere oplossing. We kozen voor het planten van wilgen op een berm tegen de buitenzijde van de dijk. Dit breekt de golven, en dat scheelt bij dezelfde bescherming tachtig centimeter in hoogte. Het is nog ongebruikelijk om opgaande beplanting op te nemen in het dijkontwerp, maar we kunnen ons goed vinden in dit plan. Een oude traditie van griendcultuur komt zo weer tot leven.’

Arnold van Vuuren Projectdirecteur Nieuwe Hollandse Waterlinie

‘Een nieuwe dijk in het schootsveld van een fort, dat is een forse ingreep – ook in de historische structuur van de Waterlinie. Een vrij schootsveld is in dit geval echter niet mogelijk, vanwege het maatschappelijke belang van deze ingreep en het gebrek aan betere alternatieven. Dan gaat het erom een zo groot mogelijke bijdrage te leveren aan het zichtbaar en toegankelijk maken van de Linie. Daarom heeft het Kwaliteitsteam ervoor gepleit dat de dijk dicht bij het fort komt te liggen en aan de fortzijde een heel flauwe helling krijgt. Dat maakt duidelijk dat de dijk niet bij het fort hoort en leidt het blikveld vanuit het fort erlangs omhoog. Wandelaars op de dijk blijven naar onze mening op behoorlijke afstand van de woningen in het fort. Wij vinden het dan ook een mooi streven om de dijk recreatief toegankelijk te maken.’

7

EEN BIJZONDERE PLEK

Roofvogels op het Muiderslot

Floris

D

e uil heet Ollie. ‘Hij is lui en hij zit het liefste de hele dag voor zich uit te staren met zijn oranje ogen,’ zegt zijn verzorgster. ‘Daarom vond ik die naam zo goed bij hem passen.’ Het is een mooie voorjaarsdag op een veldje bij het Muiderslot. Bij een tent staat een valkenier. Er zijn meer mensen bij het kasteel dan op andere zaterdagen, want het is de eerste dag van de seizoensopening van de Nieuwe Hollandse Waterlinie. Bij de kassa staat regelmatig een lange rij. Op het veldje bij de roofvogels is het rustiger. De dieren staan voor hun hok en kijken geduldig om zich heen. Een Europese oehoe met een spanwijdte van anderhalve meter, een slechtvalk die in duikvlucht een snelheid kan bereiken van bijna vierhonderd kilometer per uur, en nog een paar andere bijzondere vogels. Ze zitten vast aan een ketting. ‘Anders maken ze elkaar onmiddellijk af,’ waarschuwt de valkenier. Floris (9) en Matthijs (10) uit Utrecht mogen de vogels op hun hand houden, uiteraard nadat ze een leren valkhandschoen hebben aangetrokken. Eerst kijkt Matthijs wat angstig, maar gaandeweg raakt hij gewend aan de oehoe en de slechtvalk. ‘Cool,’ vindt hij het. En ‘stoer’. Misschien wil hij de foto’s gebruiken voor de uitnodiging voor zijn verjaardagsfeestje, later dit jaar. Roofvogels horen bij het kasteel, vertelt de valkenier. De valWaterLIJN is een uitgave van het Nationaal Project Nieuwe Hollandse Waterlinie. Oplage 3.000 Postbus 406, 3500 AK Utrecht Bezoekadres: Muntstraat 7, Utrecht

www.hollandsewaterlinie.nl

Stichting Rijksmuseum Muiderslot Herengracht 1 1398 AA Muiden tel. 0294-256262 (9.00-13.00 uur) [email protected]

kenjacht is al drieduizend jaar oud, maar bereikte zijn hoogtepunt in de Middeleeuwen. De graven van het Muiderslot joegen vaak op reigers, om indruk te maken op hun bezoek of gewoon voor de lol. Twee slechtvalken dwongen een reiger naar beneden te vliegen, waarna er een veer uit zijn kop werd getrokken als trofee. De reiger werd geringd en weer vrijgelaten. Heel diervriendelijk dus allemaal. Matthijs is onder de indruk. Een roofvogel als huisdier, dat lijkt hem wel wat. Hoewel... ze zijn wat groot. Hoewel... hij zou er indruk mee maken op zijn vrienden. Dus toch maar wel? Of toch niet? Hij schudt zijn hoofd en gaat naar het terras bij het kasteel. Een Fanta drinken. •

Redactie: Titia de Zeeuw-Blom, Irene Visser en Chris Will [email protected] Tekstverzorging: Bert Bukman Vormgeving: SOK Visueel Management Druk: Calff&Meischke, Amsterdam

© M ui d e rs la o t

© B e r t B u k m an

Matthijs