tips Tips: tanden oren Planning a en trip as pALS Now winter is almost over, lots of people are starting to plan the upcoming tandreiniging: summer months and their travel plans. TravelInterdentale ling is of course fun but asinterdentale a pALS the upfront planning is a fLossen, tandenstokers, borstels bit more complex. Naast het poetsen van de tanden is het noodzakelijk om First dagelijks of all you need to question whether it is still to ook de ruimtes tussen de tanden enpossible kiezen te plan a trip and whether you are still fit enough for it. It is best reinigen (‘interdentale’ reiniging) om voedselresten en to consult your neurologist about this. He/sheop will vooral de tandplak te verwijderen. Tandplak deprobably tanden have a good insight into whether it still possible or not. en kiezen veroorzaakt gaatjes en tandvleesontsteking. Furthermorevan it might be interesting to tanden get in contact with Afhankelijk de ruimte tussen de kan je drie other pALS and to inform how they have experienced traverschillende manieren onderscheiden: velling, which obstacles and difficulties they encountered • weinig plaats: flossen (tandzijde of dentaltape) travelling. Only then you will be able to decide if you •when een beetje plaats : tandenstokers can plan a holiday. • variabele spaties : interdentale borstels of ragers Zie ook : Tandplak en tandsteen After that you can consider your way of travelling. An international flight, cruise, a car journey, a train journey,… What Flossen kind of is best suited you,voorzien will depend on Floss is trip tanddraad, al danforniet van strongly een laagje your personal strength, your wishes, and to which extend was. ‘Gewaste’ floss glijdt makkelijker tussen de tanden, yourafelt are willing to face a new challenge. Discuss trip Er in en minder; ‘ongewaste’ neemt meer plakthe mee. detail with your family, especially those who will accompany bestaan heel wat variaties: de gewone dunne flossdraad, youlintvormige and take care of you, and alsosuperfloss. listen to their vision and de ‘tape’ en de dikke how they see this adventure. They also have to agree with decision, because all the assistance you need •your Neem een stukje draad van ongeveerand 40help cm opgerold now will be the same when travelling, only a bit more difop beide middenvingers en houdt hiervan ongeveer ficult and time consuming. 5 cm strak tussen de duimen en/of wijsvingers. • Breng de strak gespannen draad met een zagende Most of pALS will still be ablebeweging to travel ondoor the condition that (heenen weergaande) het contactthe necessary preparations have been taken care of. punt tussen de tanden of kiezen. Ga voorzichtig tussen het contactpunt van de tand tot aan het tandvlees. Travelling plane Buig de by draad naar het tandvlees toe. Ga met een Travelling by plane is obviously a bigger challenge than trazagende beweging terug naar het contactpunt. Door velling by road, even if you are an experienced air passenger. heen- en weergaande bewegingen wordt voorkomen, The airport control, and the flightdeitself require dat de draad metthe teboarding grote kracht tussen gebitseleextra planning and bigger consideration. Especially when menten doorschiet en daardoor het tandvlees beschahaving an indirect flight. Any delay or cancellation will bedigt. Laat dan aan één kant de draad los en trek hem come a big problem immediately. zijdelings tussen de tanden weg. • Herhaal tussen alle andere tanden. make sure youtijdens gatherhet enough information •Therefor Het tandvlees mag flossen geen pijnupfront doen. about the airport(s). Inform yourself whether it is possible to get help from the staff, ask where you can find toilets for disabled persons and whether wheelchairs are available. Plan your arrival carefully. Get more information upfront about where you can park easily, where the check in is etc., because when travelling with reduced mobility, every step counts.
Extra leg space can already make the journey a lot more comfortable. Discuss upfront with the travel agency or with the Tandenstokers airport representative whethertussen seats with more legen space are Waar er voldoende ruimte de tanden kiezen available in the airplane. is voor het gebruik van tandenstokers, genieten deze de voorkeur boven floss. Er zijn tegenwoordig zeer smalle When no direct flight is available and ook you have to take a contandenstokers verkrijgbaar zodat kleinere ruimten necting flight, make sure you plan enough time. Tight schetussen de tanden en kiezen met tandenstokers kunnen dules can make the trip extra difficult and can cause a lot worden gereinigd. of stress, especially when having mobility issues. Therefor do Een goede tandenstoker is driehoekig van vorm, heeft not try to save money for the flight by booking online but een platte, smalle onderkant en eindigt in een punt. Hij also discuss van this een withzachte your travel agentEen or with the airport is gemaakt houtsoort. cocktailprikker staff. of een plastic stoker is geen goede tandenstoker. Make you have addresses andisphone im• Voorsure u tandenstokers gebruikt het aannumbers te radenofdeze portant hotels close to the airport in case the flight has eerst nat te maken met speeksel. De tandenstokera substantial delay or gets It will give wordt dan soepeler encancelled. breekt minder snel you af. peace of mind when you have all info needed to be able to make a • Houdt de tandenstoker tussen duim en wijsvinger quick hotel reservation in case of emergency. It is impossible dicht bij de punt vast. having to spend the night at the airport. • Ga tussen de driehoekige ruimtes tussen de tanden zodat de platte kant van de tandenstoker naar het tandKnow your breathing capacities and consider ifenkele you need exvlees is gericht. Beweeg de tandenstoker malen trahorizontaal oxygen withvan youbuiten on the naar airplane. Be aware that an airplabinnen. ne is a terrible place for a medical emergency when having trouble breathing or coughing. Interdentale borstels of ragers Interdentale borsteltjes of ragertjes zijn geschikt om wat Make sure you have extra supplies in your hand grotere tussentandruimtes en tussen scheve ofluggage, gekipte in case you encounter delays during the flight. This means, tandelementen te reinigen. enough medication, enough special nutrition (especially when you are having a PEG), toiletries, some extra clothes in case of large temperature fluctuations and something to read to distract your mind when having longer waiting times. Also take an empty water bottle with you which you can fill after having passed the security check. It is always good to bring water during the flight. Also take along some extra non-perishable food such as nuts, dried fruit and so on. And finally, a few hours before leaving for the airport, make sure you check whethervormen the flight still scheduled Ze bestaan in online verschillende enisdikten. Om de and that no delays have been reported. Even if the is tandplak goed te verwijderen, moet de rager metflight enige canceled there will be possibly another option to depart on moeite tussen de tanden en kiezen doorgaan. Hoe groter the same day. de ruimte tussen de tanden en kiezen, hoe groter dus de rager. Er zijn ook ragers die taps toelopen. Met deze ragers kunnen ruimtes van verschillende grootte worden schoongemaakt. Er zijn zowel losse ragers als ragers met handvatten te koop. Er bestaat ook een elektrische interdentale borstel met een bewegende draad. • Ga met de borsteltjes tussen de vrije ruimtes van de tanden zodanig dat het borsteltje en lichte weerstand ondervindt. Beweeg de rager een aantal keer horizontaal heen en weer (van buiten naar binnen). • Doe dit enkele keren per ruimte en tussen alle tanden. • Spoel het borsteltje af, maak het droog en hergebruik het enkele keren tot de haartjes minder dik staat.
tips Tips: tanden en oren Cruise Most cruise ships are nowadays well adapted to disabled Interdentale tandreiniging: passengers. On the other hand some doors might still cause fLossen, tandenstokers, interdentale borstels difficulties or toilets might not be as suitable to enter with a wheelchair. Therefor discuss isupfront with the travel Naast het poetsen vanalso de tanden het noodzakelijk om agent or with the responsible of the cruise your ook dagelijks de ruimtes tussen de tandencompany en kiezen te needs so that you won’t have to face om any voedselresten unpleasant surprireinigen (‘interdentale’ reiniging) en ses down line. te verwijderen. Tandplak op de tanden vooral de the tandplak en kiezen veroorzaakt gaatjes en tandvleesontsteking. The stay itself Definitely tryvan to de enjoy everything do everything you Afhankelijk ruimte tussen and de tanden kan je drie would like to experience. Concerts, visiting museums, garverschillende manieren onderscheiden: zoos,… Butflossen again: make sure you well informed up•dens, weinig plaats: (tandzijde of are dentaltape) front about parking, elevators, adjusted toilets etcetera. This • een beetje plaats : tandenstokers kind of information is almost always available on the website • variabele spaties : interdentale borstels of ragers of the event or park. In case of doubt you could possibly give Zie ook : Tandplak en tandsteen them call upfront to get more information and to announce your visit. In some cases someone of the staff might be at Flossen your disposal to welcome and support you. van een laagje Floss is tanddraad, al dan niet voorzien was. ‘Gewaste’ floss glijdt makkelijker tussen de tanden, en rafelt minder; ‘ongewaste’ neemt meer plak mee. Er bestaan heel wat variaties: de gewone dunne flossdraad, de lintvormige ‘tape’ en de dikke superfloss. • Neem een stukje draad van ongeveer 40 cm opgerold op beide middenvingers en houdt hiervan ongeveer 5 cm strak tussen de duimen en/of wijsvingers. • Breng de strak gespannen draad met een zagende (heen- en weergaande) beweging door het contactpunt tussen de tanden of kiezen. Ga voorzichtig tussen het contactpunt van de tand tot aan het tandvlees. Buig de draad naar het tandvlees toe. Ga met een zagende beweging terug naar het contactpunt. Door heen- en weergaande bewegingen wordt voorkomen, dat de draad met te grote kracht tussen de gebitselementen doorschiet en daardoor het tandvlees beschadigt. Laat dan aan één kant de draad los en trek hem zijdelings tussen de tanden weg. • Herhaal tussen alle andere tanden. • Het tandvlees mag tijdens het flossen geen pijn doen.
When you are staying at a hotel, inform yourself upfront whether pool elevators are available and maybe also wheel Tandenstokers chairs suitable for theruimte beach. Iftussen possible, ask them for a Waar er voldoende de also tanden en kiezen room on the ground floor. This will facilitate your access to is voor het gebruik van tandenstokers, genieten deze de relaxing activities substantially. voorkeur boven floss. Er zijn tegenwoordig zeer smalle tandenstokers verkrijgbaar zodat ook kleinere ruimten Wherever no matter how met you tandenstokers will be travelling, make tussen deand tanden en kiezen kunnen sure you make a detailed list well on time of everything worden gereinigd. you make sure you start packing your bagsheeft well Een need goedeand tandenstoker is driehoekig van vorm, upfront. This way you can avoid being under time pressure een platte, smalle onderkant en eindigt in een punt. Hij even before van starting actual journey. Een cocktailprikker is gemaakt een the zachte houtsoort. of een plastic stoker is geen goede tandenstoker. Be aware that when travelling as pALS, the best surprise is not yet ua tandenstokers surprise. Therefor all the effort spent on • Voor gebruikt is het and aan time te raden deze theeerst detailed upfront planning will become a benefit to you nat te maken met speeksel. De tandenstoker and will ensure you of aen lovely time! wordt dan soepeler breekt minder snel af. Lots of success and enjoy your trip!! duim en wijsvinger • Houdt de tandenstoker tussen dicht bij de punt vast. Translation: Janssens • Ga tussen de driehoekige ruimtes tussen deS. tanden zodat de platte kant van de tandenstoker naar het tandvlees is gericht. Beweeg de tandenstoker enkele malen horizontaal van buiten naar binnen. Interdentale borstels of ragers Interdentale borsteltjes of ragertjes zijn geschikt om wat grotere tussentandruimtes en tussen scheve of gekipte tandelementen te reinigen.
Ze bestaan in verschillende vormen en dikten. Om de tandplak goed te verwijderen, moet de rager met enige moeite tussen de tanden en kiezen doorgaan. Hoe groter de ruimte tussen de tanden en kiezen, hoe groter dus de rager. Er zijn ook ragers die taps toelopen. Met deze ragers kunnen ruimtes van verschillende grootte worden schoongemaakt. Er zijn zowel losse ragers als ragers met handvatten te koop. Er bestaat ook een elektrische interdentale borstel met een bewegende draad. • Ga met de borsteltjes tussen de vrije ruimtes van de tanden zodanig dat het borsteltje en lichte weerstand ondervindt. Beweeg de rager een aantal keer horizontaal heen en weer (van buiten naar binnen). • Doe dit enkele keren per ruimte en tussen alle tanden. • Spoel het borsteltje af, maak het droog en hergebruik het enkele keren tot de haartjes minder dik staat.
tips Tips: tanden en orenPEG’s Voedingtips voor ALS-patiënten die een voedingssonde (PEG) gebruiken hebben soms wel tandreiniging: eens vragen over welk voedsel er nu precies Interdentale toegelaten is in de sonde.interdentale Dit komt voornamelijk fLossen, tandenstokers, borstels omdat een heleboel patiënten nog steeds de voorkeur geven aan hun eigen gezondevan voeding in plaats vannoodzakelijk de verkochteom inNaast het poetsen de tanden is het geblikte voeding. Sommige patiënten hebben voordien ook ook dagelijks de ruimtes tussen de tanden en kiezen te nog nooit(‘interdentale’ ingeblikt voedsel gegeten.om Er zijn ook patiënten reinigen reiniging) voedselresten en die vragen of ze vegetarisch of veganistisch voedsel kunnen vooral de tandplak te verwijderen. Tandplak op de tanden gebruiken. en kiezen veroorzaakt gaatjes en tandvleesontsteking. Door het gebruik vanruimte een blender, hetjevoedAfhankelijk van de tusseneen detoestel tandenom kan drie sel te pureren, is er normaal gezien geen enkel probleem je verschillende manieren onderscheiden: eigen voedsel te bereiden. Het maken van de eigen sonde• weinig plaats: flossen (tandzijde of dentaltape) is doorgaans ook veel goedkoper dan de speciaal •voeding een beetje plaats : tandenstokers verkochte formules. En de meeste mensen houden nog • variabele spaties : interdentale borstels of ragers steeds het meest van de geur van hun eigen huisgemaakte Zie ook : Tandplak en tandsteen voeding. Nog een bijkomend voordeel is, dat men precies weet welke ingrediënten en voedingsstoffen er in de eigen Flossen bereide voeding zitten. Natuurlijk is het zelf bereiden veel Floss is tanddraad, al dan niet voorzien van een laagje tijdrovender dan alleen maar een blik te moeten openen, en was. ‘Gewaste’ floss glijdt makkelijker tussen de tanden, deze inspanning kan voor sommige personen zeer vermoeien rafelt minder; ‘ongewaste’ neemt meer plak mee. Er end worden, indien men meeste of zelfs alle maalbestaan heelzeker wat variaties: de de gewone dunne flossdraad, tijden zelf wil bereiden. de lintvormige ‘tape’ en de dikke superfloss. alleeen voeding dat gebruikt worden PEG kun •Bijna Neem stukje draad van mag ongeveer 40 in cmdeopgerold je op vinden bij de kruidenier. Als ingrediënten mag men zeker beide middenvingers en houdt hiervan ongeveer al 5wortelen, groene bonen, plantaardige olie, appelmoes en cm strak tussen de duimen en/of wijsvingers. ander voedzaam voedsel gebruiken. Er bestaan ook recep• Breng de strak gespannen draad met een zagende ten, waarbij gebruik maakt van babyvoeding, om de (heenenmen weergaande) beweging door het dit contacttijd van het mengen te verkorten. punt tussen de tanden of kiezen. Ga voorzichtig tussen het contactpunt van de tand tot aan het tandvlees. Wanneer uw eigen voedsel bereidt voor deGa PEG,met wees er Buig deje draad naar het tandvlees toe. een dan zeker van dat het voedsel goed gepureerd is zodat de zagende beweging terug naar het contactpunt. Door tube nieten kanweergaande verstoppen. Het is zeer belangrijk vlees- en visheenbewegingen wordt voorkomen, producten te vermijden, alsook sommige vitaminesuppledat de draad met te grote kracht tussen de gebitselementen diedoorschiet een hoog vetgehalte bevatten, zoals vitamine E, menten en daardoor het tandvlees beschadigt. Laat dan aan één kant de draad los en trek hem zijdelings tussen de tanden weg. • Herhaal tussen alle andere tanden. • Het tandvlees mag tijdens het flossen geen pijn doen.
Omega 3 of andere vetten en olieproducten. Wanneer je het lust, kan je ook noten verpulveren en onder de voeding Tandenstokers mengen, noten zijn vezelrijk en hebben een en hoge voeWaar er want voldoende ruimte tussen de tanden kiezen dingswaarde. Draag zorg ervoor om de sonde na gebruik is voor het gebruik van tandenstokers, genieten deze de grondig spoelen. voorkeurteboven floss. Er zijn tegenwoordig zeer smalle tandenstokers verkrijgbaar zodat ook kleinere ruimten Om het voedsel te pureren bestaat een ganse variëteit aan tussen de tanden en kiezen metertandenstokers kunnen toestellen, van een fruitpers tot een echte voedingsbewerworden gereinigd. ker. van deze toestellen laten spijtig genoeg veEen Sommige goede tandenstoker is driehoekig van vorm, heeft zels van plantaardige stoffen achter, maar oplosbare vezels een platte, smalle onderkant en eindigt in een punt. Hij kunnen toegevoegd in de vorm van zoals is gemaakt van een worden zachte houtsoort. Een producten cocktailprikker Metamucil®. of een plastic stoker is geen goede tandenstoker. Sommige patiënten willengebruikt graag genieten vanteeen “cocktail• Voor u tandenstokers is het aan raden deze uurtje”. Het is fijn voor hen om wijn, bier en andere alcohoeerst nat te maken met speeksel. De tandenstoker lische drankjes wat verdund in deminder PEG te snel doen.af.Deze menwordt dan soepeler en breekt sen genieten zozeer van dit glaasje, dat ze veel • Houdt de tandenstoker tussen duimzich en nadien wijsvinger socialer en ontspannen voelen. dicht bij de punt vast. • Ga tussen de driehoekige ruimtes tussen de tanden zoWanneer op reis bent ende je graag wat minder tijdhet wil tandspendat de je platte kant van tandenstoker naar deren in het zelf bereiden van je voedsel, kan je best optevlees is gericht. Beweeg de tandenstoker enkele malen renhorizontaal voor plantaardige proteïneformules die voorkomen in van buiten naar binnen. sommige producten. Of je kan Instant ontbijt met melk ge bruiken indienborstels je dit lust. Interdentale of ragers Interdentale borsteltjes of ragertjes zijn geschikt om wat Maar bespreek zeker eerst enen vooral je zelfgemaakte dieet grotere tussentandruimtes tussen scheve of gekipte met je arts of – beter nog – met een voedingsdeskundige die tandelementen te reinigen. samenwerkt met de ALS Liga of met het ziekenhuis. Het is zeer belangrijk om een evenwichtig dieet te krijgen, dat de nodige hoeveelheid aan belangrijke voedingsstoffen bevat. Tot slot willen we je ook graag nog doorverwijzen naar het de pdf brochure ‘Voeding bij ALS’ op de website. In deze brochure vind je nog zeer veel bijkomende informatie over gezonde voeding in het algemeen en sondevoeding.
Ze bestaan in verschillende vormen en dikten. Om de tandplak goed te verwijderen, moet de rager met enige moeite tussen de tanden en kiezen doorgaan. Hoe groter de ruimte tussen de tanden en kiezen, hoe groter dus de rager. Er zijn ook ragers die taps toelopen. Met deze ragers kunnen ruimtes van verschillende grootte worden schoongemaakt. Er zijn zowel losse ragers als ragers met handvatten te koop. Er bestaat ook een elektrische interdentale borstel met een bewegende draad. • Ga met de borsteltjes tussen de vrije ruimtes van de tanden zodanig dat het borsteltje en lichte weerstand ondervindt. Beweeg de rager een aantal keer horizontaal heen en weer (van buiten naar binnen). • Doe dit enkele keren per ruimte en tussen alle tanden. • Spoel het borsteltje af, maak het droog en hergebruik het enkele keren tot de haartjes minder dik staat.
tips Tips: tanden en orenPEG’s Voedingtips voor ALS-patiënten die een voedingssonde (PEG) gebruiken hebben soms wel tandreiniging: eens vragen over welk voedsel er nu precies Interdentale toegelaten is in de sonde.interdentale Dit komt voornamelijk fLossen, tandenstokers, borstels omdat een heleboel patiënten nog steeds de voorkeur geven aan hun eigen gezondevan voeding in plaats vannoodzakelijk de verkochteom inNaast het poetsen de tanden is het geblikte voeding. Sommige patiënten hebben voordien ook ook dagelijks de ruimtes tussen de tanden en kiezen te nog nooit(‘interdentale’ ingeblikt voedsel gegeten.om Er zijn ook patiënten reinigen reiniging) voedselresten en die vragen of ze vegetarisch of veganistisch voedsel kunnen vooral de tandplak te verwijderen. Tandplak op de tanden gebruiken. en kiezen veroorzaakt gaatjes en tandvleesontsteking. Door het gebruik vanruimte een blender, hetjevoedAfhankelijk van de tusseneen detoestel tandenom kan drie sel te pureren, is er normaal gezien geen enkel probleem je verschillende manieren onderscheiden: eigen voedsel te bereiden. Het maken van de eigen sonde• weinig plaats: flossen (tandzijde of dentaltape) is doorgaans ook veel goedkoper dan de speciaal •voeding een beetje plaats : tandenstokers verkochte formules. En de meeste mensen houden nog • variabele spaties : interdentale borstels of ragers steeds het meest van de geur van hun eigen huisgemaakte Zie ook : Tandplak en tandsteen voeding. Nog een bijkomend voordeel is, dat men precies weet welke ingrediënten en voedingsstoffen er in de eigen Flossen bereide voeding zitten. Natuurlijk is het zelf bereiden veel Floss is tanddraad, al dan niet voorzien van een laagje tijdrovender dan alleen maar een blik te moeten openen, en was. ‘Gewaste’ floss glijdt makkelijker tussen de tanden, deze inspanning kan voor sommige personen zeer vermoeien rafelt minder; ‘ongewaste’ neemt meer plak mee. Er end worden, indien men meeste of zelfs alle maalbestaan heelzeker wat variaties: de de gewone dunne flossdraad, tijden zelf wil bereiden. de lintvormige ‘tape’ en de dikke superfloss. alleeen voeding dat gebruikt worden PEG kun •Bijna Neem stukje draad van mag ongeveer 40 in cmdeopgerold je op vinden bij de kruidenier. Als ingrediënten mag men zeker beide middenvingers en houdt hiervan ongeveer al 5wortelen, groene bonen, plantaardige olie, appelmoes en cm strak tussen de duimen en/of wijsvingers. ander voedzaam voedsel gebruiken. Er bestaan ook recep• Breng de strak gespannen draad met een zagende ten, waarbij gebruik maakt van babyvoeding, om de (heenenmen weergaande) beweging door het dit contacttijd van het mengen te verkorten. punt tussen de tanden of kiezen. Ga voorzichtig tussen het contactpunt van de tand tot aan het tandvlees. Wanneer uw eigen voedsel bereidt voor deGa PEG,met wees er Buig deje draad naar het tandvlees toe. een dan zeker van dat het voedsel goed gepureerd is zodat de zagende beweging terug naar het contactpunt. Door tube nieten kanweergaande verstoppen. Het is zeer belangrijk vlees- en visheenbewegingen wordt voorkomen, producten te vermijden, alsook sommige vitaminesuppledat de draad met te grote kracht tussen de gebitselementen diedoorschiet een hoog vetgehalte bevatten, zoals vitamine E, menten en daardoor het tandvlees beschadigt. Laat dan aan één kant de draad los en trek hem zijdelings tussen de tanden weg. • Herhaal tussen alle andere tanden. • Het tandvlees mag tijdens het flossen geen pijn doen.
Omega 3 of andere vetten en olieproducten. Wanneer je het lust, kan je ook noten verpulveren en onder de voeding Tandenstokers mengen, noten zijn vezelrijk en hebben een en hoge voeWaar er want voldoende ruimte tussen de tanden kiezen dingswaarde. Draag zorg ervoor om de sonde na gebruik is voor het gebruik van tandenstokers, genieten deze de grondig spoelen. voorkeurteboven floss. Er zijn tegenwoordig zeer smalle tandenstokers verkrijgbaar zodat ook kleinere ruimten Om het voedsel te pureren bestaat een ganse variëteit aan tussen de tanden en kiezen metertandenstokers kunnen toestellen, van een fruitpers tot een echte voedingsbewerworden gereinigd. ker. van deze toestellen laten spijtig genoeg veEen Sommige goede tandenstoker is driehoekig van vorm, heeft zels van plantaardige stoffen achter, maar oplosbare vezels een platte, smalle onderkant en eindigt in een punt. Hij kunnen toegevoegd in de vorm van zoals is gemaakt van een worden zachte houtsoort. Een producten cocktailprikker Metamucil®. of een plastic stoker is geen goede tandenstoker. Sommige patiënten willengebruikt graag genieten vanteeen “cocktail• Voor u tandenstokers is het aan raden deze uurtje”. Het is fijn voor hen om wijn, bier en andere alcohoeerst nat te maken met speeksel. De tandenstoker lische drankjes wat verdund in deminder PEG te snel doen.af.Deze menwordt dan soepeler en breekt sen genieten zozeer van dit glaasje, dat ze veel • Houdt de tandenstoker tussen duimzich en nadien wijsvinger socialer en ontspannen voelen. dicht bij de punt vast. • Ga tussen de driehoekige ruimtes tussen de tanden zoWanneer op reis bent ende je graag wat minder tijdhet wil tandspendat de je platte kant van tandenstoker naar deren in het zelf bereiden van je voedsel, kan je best optevlees is gericht. Beweeg de tandenstoker enkele malen renhorizontaal voor plantaardige proteïneformules die voorkomen in van buiten naar binnen. sommige producten. Of je kan Instant ontbijt met melk ge bruiken indienborstels je dit lust. Interdentale of ragers Interdentale borsteltjes of ragertjes zijn geschikt om wat Maar bespreek zeker eerst enen vooral je zelfgemaakte dieet grotere tussentandruimtes tussen scheve of gekipte met je arts of – beter nog – met een voedingsdeskundige die tandelementen te reinigen. samenwerkt met de ALS Liga of met het ziekenhuis. Het is zeer belangrijk om een evenwichtig dieet te krijgen, dat de nodige hoeveelheid aan belangrijke voedingsstoffen bevat. Tot slot willen we je ook graag nog doorverwijzen naar het de pdf brochure ‘Voeding bij ALS’ op de website. In deze brochure vind je nog zeer veel bijkomende informatie over gezonde voeding in het algemeen en sondevoeding.
Ze bestaan in verschillende vormen en dikten. Om de tandplak goed te verwijderen, moet de rager met enige moeite tussen de tanden en kiezen doorgaan. Hoe groter de ruimte tussen de tanden en kiezen, hoe groter dus de rager. Er zijn ook ragers die taps toelopen. Met deze ragers kunnen ruimtes van verschillende grootte worden schoongemaakt. Er zijn zowel losse ragers als ragers met handvatten te koop. Er bestaat ook een elektrische interdentale borstel met een bewegende draad. • Ga met de borsteltjes tussen de vrije ruimtes van de tanden zodanig dat het borsteltje en lichte weerstand ondervindt. Beweeg de rager een aantal keer horizontaal heen en weer (van buiten naar binnen). • Doe dit enkele keren per ruimte en tussen alle tanden. • Spoel het borsteltje af, maak het droog en hergebruik het enkele keren tot de haartjes minder dik staat.
tips
Voedingtips voor Tips: tanden en orenPEG’s ALS-patiënten die een voedingssonde (PEG) gebruiken hebben soms wel eens vragen over welk voedsel er nu precies Interdentale tandreiniging: toegelaten is in de sonde. Dit komt voornamelijk omdat fLossen, tandenstokers, interdentale borstels een heleboel patiënten nog steeds de voorkeur geven aan hun eigen gezonde voeding in plaats van de verkochte inNaast het poetsen van de tanden is het noodzakelijk om geblikte voeding. Sommige patiënten hebben voordien ook ook dagelijks de ruimtes tussen de tanden en kiezen te nog nooit ingeblikt voedsel gegeten. Er zijn ook patiënten reinigen (‘interdentale’ reiniging) om voedselresten en die vragen of ze vegetarisch of veganistisch voedsel kunnen vooral de tandplak te verwijderen. Tandplak op de tanden gebruiken. en kiezen veroorzaakt gaatjes en tandvleesontsteking. Door het gebruik van een blender, een toestel om het voedAfhankelijk van de ruimte tussen de tanden kan je drie sel te pureren, is er normaal gezien geen enkel probleem je verschillende manieren onderscheiden: eigen voedsel te bereiden. Het maken van de eigen sonde• weinig plaats: flossen (tandzijde of dentaltape) voeding is doorgaans ook veel goedkoper dan de speciaal • een beetje plaats : tandenstokers verkochte formules. En de meeste mensen houden nog • variabele spaties : interdentale borstels of ragers steeds het meest van de geur van hun eigen huisgemaakte Zie ook : Tandplak en tandsteen voeding. Nog een bijkomend voordeel is, dat men precies weet welke ingrediënten en voedingsstoffen er in de eigen Flossen bereide voeding zitten. Natuurlijk is het zelf bereiden veel Floss is tanddraad, al dan niet voorzien van een laagje tijdrovender dan alleen maar een blik te moeten openen, en was. ‘Gewaste’ floss glijdt makkelijker tussen de tanden, deze inspanning kan voor sommige personen zeer vermoeien rafelt minder; ‘ongewaste’ neemt meer plak mee. Er end worden, zeker indien men de meeste of zelfs alle maalbestaan heel wat variaties: de gewone dunne flossdraad, tijden zelf wil bereiden. de lintvormige ‘tape’ en de dikke superfloss. Bijna alle voeding dat gebruikt mag worden in de PEG kun • Neem een stukje draad van ongeveer 40 cm opgerold je vinden bij de kruidenier. Als ingrediënten mag men zeker op beide middenvingers en houdt hiervan ongeveer al wortelen, groene bonen, plantaardige olie, appelmoes en 5 cm strak tussen de duimen en/of wijsvingers. ander voedzaam voedsel gebruiken. Er bestaan ook recep• Breng de strak gespannen draad met een zagende ten, waarbij men gebruik maakt van babyvoeding, dit om de (heen- en weergaande) beweging door het contacttijd van het mengen te verkorten. punt tussen de tanden of kiezen. Ga voorzichtig tussen het contactpunt van de tand tot aan het tandvlees. Wanneer je uw eigen voedsel bereidt voor de PEG, wees er Buig de draad naar het tandvlees toe. Ga met een dan zeker van dat het voedsel goed gepureerd is zodat de zagende beweging terug naar het contactpunt. Door tube niet kan verstoppen. Het is zeer belangrijk vlees- en visheen- en weergaande bewegingen wordt voorkomen, producten te vermijden, alsook sommige vitaminesuppledat de draad met te grote kracht tussen de gebitselementen die een hoog vetgehalte bevatten, zoals vitamine E, menten doorschiet en daardoor het tandvlees beschadigt. Laat dan aan één kant de draad los en trek hem zijdelings tussen de tanden weg. • Herhaal tussen alle andere tanden. • Het tandvlees mag tijdens het flossen geen pijn doen.
Omega 3 of andere vetten en olieproducten. Wanneer je het lust, kan je ook noten verpulveren en onder de voeding Tandenstokers mengen, want noten zijn vezelrijk en hebben een hoge voeWaar er voldoende ruimte tussen de tanden en kiezen dingswaarde. Draag zorg ervoor om de sonde na gebruik is voor het gebruik van tandenstokers, genieten deze de grondig te spoelen. voorkeur boven floss. Er zijn tegenwoordig zeer smalle tandenstokers verkrijgbaar zodat ook kleinere ruimten Om het voedsel te pureren bestaat er een ganse variëteit aan tussen de tanden en kiezen met tandenstokers kunnen toestellen, van een fruitpers tot een echte voedingsbewerworden gereinigd. ker. Sommige van deze toestellen laten spijtig genoeg veEen goede tandenstoker is driehoekig van vorm, heeft zels van plantaardige stoffen achter, maar oplosbare vezels een platte, smalle onderkant en eindigt in een punt. Hij kunnen toegevoegd worden in de vorm van producten zoals is gemaakt van een zachte houtsoort. Een cocktailprikker Metamucil®. of een plastic stoker is geen goede tandenstoker. Sommige patiënten willen graag genieten van een “cocktail• Voor u tandenstokers gebruikt is het aan te raden deze uurtje”. Het is fijn voor hen om wijn, bier en andere alcohoeerst nat te maken met speeksel. De tandenstoker lische drankjes wat verdund in de PEG te doen. Deze menwordt dan soepeler en breekt minder snel af. sen genieten zozeer van dit glaasje, dat ze zich nadien veel • Houdt de tandenstoker tussen duim en wijsvinger socialer en ontspannen voelen. dicht bij de punt vast. • Ga tussen de driehoekige ruimtes tussen de tanden zoWanneer je op reis bent en je graag wat minder tijd wil spendat de platte kant van de tandenstoker naar het tandderen in het zelf bereiden van je voedsel, kan je best optevlees is gericht. Beweeg de tandenstoker enkele malen ren voor plantaardige proteïneformules die voorkomen in horizontaal van buiten naar binnen. sommige producten. Of je kan Instant ontbijt met melk ge bruiken indien je dit lust. Interdentale borstels of ragers Interdentale borsteltjes of ragertjes zijn geschikt om wat Maar bespreek zeker eerst en vooral je zelfgemaakte dieet grotere tussentandruimtes en tussen scheve of gekipte met je arts of – beter nog – met een voedingsdeskundige die tandelementen te reinigen. samenwerkt met de ALS Liga of met het ziekenhuis. Het is zeer belangrijk om een evenwichtig dieet te krijgen, dat de nodige hoeveelheid aan belangrijke voedingsstoffen bevat. Tot slot willen we je ook graag nog doorverwijzen naar het de pdf brochure ‘Voeding bij ALS’ op de website. In deze brochure vind je nog zeer veel bijkomende informatie over gezonde voeding in het algemeen en sondevoeding.
Ze bestaan in verschillende vormen en dikten. Om de tandplak goed te verwijderen, moet de rager met enige moeite tussen de tanden en kiezen doorgaan. Hoe groter de ruimte tussen de tanden en kiezen, hoe groter dus de rager. Er zijn ook ragers die taps toelopen. Met deze ragers kunnen ruimtes van verschillende grootte worden schoongemaakt. Er zijn zowel losse ragers als ragers met handvatten te koop. Er bestaat ook een elektrische interdentale borstel met een bewegende draad. • Ga met de borsteltjes tussen de vrije ruimtes van de tanden zodanig dat het borsteltje en lichte weerstand ondervindt. Beweeg de rager een aantal keer horizontaal heen en weer (van buiten naar binnen). • Doe dit enkele keren per ruimte en tussen alle tanden. • Spoel het borsteltje af, maak het droog en hergebruik het enkele keren tot de haartjes minder dik staat.
tips Tips: tanden en orenPEG’s Voedingtips voor ALS-patiënten die een voedingssonde (PEG) gebruiken hebben soms wel tandreiniging: eens vragen over welk voedsel er nu precies Interdentale toegelaten is in de sonde.interdentale Dit komt voornamelijk fLossen, tandenstokers, borstels omdat een heleboel patiënten nog steeds de voorkeur geven aan hun eigen gezondevan voeding in plaats vannoodzakelijk de verkochteom inNaast het poetsen de tanden is het geblikte voeding. Sommige patiënten hebben voordien ook ook dagelijks de ruimtes tussen de tanden en kiezen te nog nooit(‘interdentale’ ingeblikt voedsel gegeten.om Er zijn ook patiënten reinigen reiniging) voedselresten en die vragen of ze vegetarisch of veganistisch voedsel kunnen vooral de tandplak te verwijderen. Tandplak op de tanden gebruiken. en kiezen veroorzaakt gaatjes en tandvleesontsteking. Door het gebruik vanruimte een blender, hetjevoedAfhankelijk van de tusseneen detoestel tandenom kan drie sel te pureren, is er normaal gezien geen enkel probleem je verschillende manieren onderscheiden: eigen voedsel te bereiden. Het maken van de eigen sonde• weinig plaats: flossen (tandzijde of dentaltape) is doorgaans ook veel goedkoper dan de speciaal •voeding een beetje plaats : tandenstokers verkochte formules. En de meeste mensen houden nog • variabele spaties : interdentale borstels of ragers steeds het meest van de geur van hun eigen huisgemaakte Zie ook : Tandplak en tandsteen voeding. Nog een bijkomend voordeel is, dat men precies weet welke ingrediënten en voedingsstoffen er in de eigen Flossen bereide voeding zitten. Natuurlijk is het zelf bereiden veel Floss is tanddraad, al dan niet voorzien van een laagje tijdrovender dan alleen maar een blik te moeten openen, en was. ‘Gewaste’ floss glijdt makkelijker tussen de tanden, deze inspanning kan voor sommige personen zeer vermoeien rafelt minder; ‘ongewaste’ neemt meer plak mee. Er end worden, indien men meeste of zelfs alle maalbestaan heelzeker wat variaties: de de gewone dunne flossdraad, tijden zelf wil bereiden. de lintvormige ‘tape’ en de dikke superfloss. alleeen voeding dat gebruikt worden PEG kun •Bijna Neem stukje draad van mag ongeveer 40 in cmdeopgerold je op vinden bij de kruidenier. Als ingrediënten mag men zeker beide middenvingers en houdt hiervan ongeveer al 5wortelen, groene bonen, plantaardige olie, appelmoes en cm strak tussen de duimen en/of wijsvingers. ander voedzaam voedsel gebruiken. Er bestaan ook recep• Breng de strak gespannen draad met een zagende ten, waarbij gebruik maakt van babyvoeding, om de (heenenmen weergaande) beweging door het dit contacttijd van het mengen te verkorten. punt tussen de tanden of kiezen. Ga voorzichtig tussen het contactpunt van de tand tot aan het tandvlees. Wanneer uw eigen voedsel bereidt voor deGa PEG,met wees er Buig deje draad naar het tandvlees toe. een dan zeker van dat het voedsel goed gepureerd is zodat de zagende beweging terug naar het contactpunt. Door tube nieten kanweergaande verstoppen. Het is zeer belangrijk vlees- en visheenbewegingen wordt voorkomen, producten te vermijden, alsook sommige vitaminesuppledat de draad met te grote kracht tussen de gebitselementen diedoorschiet een hoog vetgehalte bevatten, zoals vitamine E, menten en daardoor het tandvlees beschadigt. Laat dan aan één kant de draad los en trek hem zijdelings tussen de tanden weg. • Herhaal tussen alle andere tanden. • Het tandvlees mag tijdens het flossen geen pijn doen.
Omega 3 of andere vetten en olieproducten. Wanneer je het lust, kan je ook noten verpulveren en onder de voeding Tandenstokers mengen, noten zijn vezelrijk en hebben een en hoge voeWaar er want voldoende ruimte tussen de tanden kiezen dingswaarde. Draag zorg ervoor om de sonde na gebruik is voor het gebruik van tandenstokers, genieten deze de grondig spoelen. voorkeurteboven floss. Er zijn tegenwoordig zeer smalle tandenstokers verkrijgbaar zodat ook kleinere ruimten Om het voedsel te pureren bestaat een ganse variëteit aan tussen de tanden en kiezen metertandenstokers kunnen toestellen, van een fruitpers tot een echte voedingsbewerworden gereinigd. ker. van deze toestellen laten spijtig genoeg veEen Sommige goede tandenstoker is driehoekig van vorm, heeft zels van plantaardige stoffen achter, maar oplosbare vezels een platte, smalle onderkant en eindigt in een punt. Hij kunnen toegevoegd in de vorm van zoals is gemaakt van een worden zachte houtsoort. Een producten cocktailprikker Metamucil®. of een plastic stoker is geen goede tandenstoker. Sommige patiënten willengebruikt graag genieten vanteeen “cocktail• Voor u tandenstokers is het aan raden deze uurtje”. Het is fijn voor hen om wijn, bier en andere alcohoeerst nat te maken met speeksel. De tandenstoker lische drankjes wat verdund in deminder PEG te snel doen.af.Deze menwordt dan soepeler en breekt sen genieten zozeer van dit glaasje, dat ze veel • Houdt de tandenstoker tussen duimzich en nadien wijsvinger socialer en ontspannen voelen. dicht bij de punt vast. • Ga tussen de driehoekige ruimtes tussen de tanden zoWanneer op reis bent ende je graag wat minder tijdhet wil tandspendat de je platte kant van tandenstoker naar deren in het zelf bereiden van je voedsel, kan je best optevlees is gericht. Beweeg de tandenstoker enkele malen renhorizontaal voor plantaardige proteïneformules die voorkomen in van buiten naar binnen. sommige producten. Of je kan Instant ontbijt met melk ge bruiken indienborstels je dit lust. Interdentale of ragers Interdentale borsteltjes of ragertjes zijn geschikt om wat Maar bespreek zeker eerst enen vooral je zelfgemaakte dieet grotere tussentandruimtes tussen scheve of gekipte met je arts of – beter nog – met een voedingsdeskundige die tandelementen te reinigen. samenwerkt met de ALS Liga of met het ziekenhuis. Het is zeer belangrijk om een evenwichtig dieet te krijgen, dat de nodige hoeveelheid aan belangrijke voedingsstoffen bevat. Tot slot willen we je ook graag nog doorverwijzen naar het de pdf brochure ‘Voeding bij ALS’ op de website. In deze brochure vind je nog zeer veel bijkomende informatie over gezonde voeding in het algemeen en sondevoeding.
Ze bestaan in verschillende vormen en dikten. Om de tandplak goed te verwijderen, moet de rager met enige moeite tussen de tanden en kiezen doorgaan. Hoe groter de ruimte tussen de tanden en kiezen, hoe groter dus de rager. Er zijn ook ragers die taps toelopen. Met deze ragers kunnen ruimtes van verschillende grootte worden schoongemaakt. Er zijn zowel losse ragers als ragers met handvatten te koop. Er bestaat ook een elektrische interdentale borstel met een bewegende draad. • Ga met de borsteltjes tussen de vrije ruimtes van de tanden zodanig dat het borsteltje en lichte weerstand ondervindt. Beweeg de rager een aantal keer horizontaal heen en weer (van buiten naar binnen). • Doe dit enkele keren per ruimte en tussen alle tanden. • Spoel het borsteltje af, maak het droog en hergebruik het enkele keren tot de haartjes minder dik staat.
