Nota van Beantwoording Vernieuwingsplan Jacob Geelbuurt Oktober 2012 Inleiding Deze nota van beantwoording is opgesteld na een inspraakperiode in het kader van de bestuurlijke besluitvorming voor het vernieuwigingsplan Jacob Geelbuurt. De nota zal ter besluitvorming aan de stadsdeelraad worden voorgelegd, tezamen met het vernieuwingsplan en bijbehorende stukken. 1. De inspraakperiode De inspraakperiode liep, na publicatie op 4 juli, van 4 juli tot en met 25 september 2012. Omdat de periode deels in de zomervakantie viel, was besloten de periode langer te laten duren dan de voorgeschreven zes weken. Nog voor de zomer is de publieksversie van het vernieuwingsplan huis aan huis verspreid. Het vernieuwingsplan is ter inzage neergelegd bij de balie van het stadsdeelkantoor aan de Pieter Calandlaan. Na de zomer zijn drie informatiebijeenkomsten gehouden waar mensen langs konden komen om vragen te stellen en hun inspraakreactie te geven. Op 18 september 2012 vond de inspraakavond plaats. Hier waren 12 genodigden aanwezig. 2. Inspraakreacties Er zijn vier inspraakreacties binnengekomen van bewoners. Daarnaast is een reactie ontvangen van van drie erfgoedorganisaties. De bewonerscommissie heeft een advies gestuurd aan de Alliantie en aangegeven dat deze reactie ook als inspraakreactie kan worden aangemerkt. Alle reacties worden, samen met het advies van de bewonerscommissie, gebundeld en beantwoord in de nota van beantwoording. Deze nota wordt in samenspraak met de Alliantie opgesteld. 2.1 Reacties Bewoners Dirk Ossebaar, Hemsterhuisstraat 15-3 (Informatiebijeenkomst 11 september 2012) Vraag: Autoluwe straten jagen mensen de stad uit. Wil auto's zien, auto's geven ook meer controle. Minder toegankelijk voor auto’s en ondergronds parkeren is onveiliger en duurder. Antwoord: In de meeste straten zullen weer auto's parkeren, zoals Justus van Halbertsmastraat, Jacob Geelstraat, Heemsterhuiststraat, Comeniusstraat, Nicolaas Japiksestraat. Het beeld dat de heer Dirk Ossebaar schetst van auto's in de straat zal zodoende in de meeste straten gerealiseerd worden. Alleen de kleine woonstraatjes dwars op de Jacob Geelstraat richting het park zullen autovrij zijn. Hiervoor is gekozen om in deze straatjes veilige speelruimtes te maken.
1
In de Herziening Richting Parkstad 2015 (vastgesteld door de Gemeenteraad in 2007) zijn afspraken tussen de corporaties en gemeente vastgelegd. Hierin staat onder andere dat bij nieuwbouw de corporatie verplicht is om 70 % van het totaal benodigde parkeren op eigen terrein op te lossen. Het is aan de corporatie op welke wijze ze dat in de toekomst gaan oplossen, in een parkeergarage of op het maaiveld van het eigen terrein (maaiveld op het binnenterrein). Dat is op dit moment niet bekend en wordt in een latere uitwerkingsfase gekozen. Deze keuzes bepalen mede de kosten van parkeren. Op dit moment is nog niets over deze kosten te zeggen. De ervaring in andere stedelijke vernieuwingsgebieden is dat de kosten van parkeren stijgen. Vraag: Worden er ook seniorenwoningen gebouwd? Antwoord: In het plan is niet specifiek opgenomen dat er seniorenwoningen worden gebouwd. Wel is het de bedoeling om levensloopbestendige woningen te bouwen. In het vernieuwingsplan is vastgelegd dat minimaal 15 procent van de nieuwbouw woningen goed toegankelijk is voor senioren. Dhr M. Mecni, Hemsterhuisstraat (inspraakavond) Vraag: Hebben jullie ook aan de schotels gedacht? Zorg alsjeblieft voor een centrale voorziening. Ik kijk zelf naar Marokkaanse zenders maar vindt al die schotels aan woningen erg lelijk. Antwoord: De Alliantie heeft aangegeven dat zij bij nieuwbouw altijd de mogelijkheden onderzoekt voor een collectieve voorziening, zodat zij schotels aan de gevels kan tegengaan of verbieden. Dhr E. Hulscher, Nicolaas Japiksestraat Vraag: De buurt gaat op de schop. Waarom niet meteen glasvezel aanleggen als de straten toch opengaan. Antwoord: Dit is een goed aandachtspunt en wordt meegenomen in de uitwerkingsfase. Het bedrijf Reggefiber is verantwoordelijk voor de aanleg van glasvezel.m Vraag: Wat gebeurt er met het middelbare schoolgebouw dat tot de zomer van 2011 is gebruikt door het Islamitisch College Amsterdam? Antwoord: In het vernieuwingsplan zijn de randvoorwaarden vastgelegd voor het gebruik van dit gebouw. Binnen deze randvoorwaarden is een eventuele renovatie met uitbreiding en/of (deels) vervangende nieuwbouw mogelijk. Op dit moment zijn de plannen voor dit gebouw nog niet bekend. Dhr E. Hulscher, Nicolaas Japiksestraat Vraag: Ik vrees dat de ontmoetingsplaats tussen de nieuwe basisschool en het middelbare schoolgebouw voor overlast zal zorgen omdat het een hangplek wordt. Daar zal veel toezicht op gehouden moeten worden. We hebben nu zo’n plek op het pleintje naast de huisarts en voor het Leger des Heils, tussen de Hemsterhuisstraat en de Nicolaas Japiksestraat. Antwoord: De klacht over de huidige overlast is doorgegeven aan de wijkcoördinator. Op deze plek is weinig sociale toezicht, het is anoniem. De te realiseren ontmoetingsplaats tussen de nieuwe basisschool en het middelbare schoolgebouw zal begrensd worden door woningen en bedrijven met de deur aan de plaats. Dit vergroot de toezicht en sociale controle. Ook is het de bedoeling dat er meer bedrijvigheid is op de Jacob Geelplaats.
2
2.2 Advies bewonerscommissie Het advies van de bewonerscommissie en de reactie van de Alliantie (opgesteld in samenspraak met het stadsdeel) zijn als bijlage bijgevoegd. 2.3 Erfgoedorganisaties Stichting Cuypergenootschap, Heemschut en ProWest (dd. 19 september 2012) Vraag: De brief van de erfgoedorganisaties is als bijlage meegezonden. Antwoord: Algemeen: Alvorens in te gaan op de genoemde punten allereerst een algemene opmerking. In het Vernieuwingsplan is bij de fysieke ingrepen altijd de afweging gemaakt tussen de cultuurhistorische waarde van de buurt en de eisen en wensen die de huidige tijd aan bouwen worden gesteld. De erfgoedinstellingen zijn de afgelopen tijd op de hoogte gebracht van de nu op te stellen Nota Cultuurhistorie en de afwegingen die daarin worden gemaakt. Beide processen, het opstellen van het Vernieuwingsplan Jacob Geel buurt en de Nota Cultuurhistorie, hebben voor elkaar tot input gediend. 3e alinea: wens tot behouden van de drie oorspronkelijke geledingen in Oost ten opzichte van de in het Vernieuwingsplan gekozen zes geledingen. Allereerst is bij het opstellen van het Vernieuwingsplan geconstateerd dat de westkant van de buurt (tussen Huizingalaan en Justus Halbertsmastraat vanaf nu genoemd West) een meer gewaardeerde buurt is dan de oostkant (tussen de Jacob Geelstraat en het park vanaf nu genoemd Oost). Daarom is gekozen om de cultuurhistorische randvoorwaarden meer op West te richten en wat losser te opereren voor Oost. De hele buurt wordt door behoud van drie van de vier randen, namelijk aan de westkant (West), noordkant (gebied tussen de Hemsterhuisstraat en de Robert Fruinlaan) en zuidkant (Slotermeerhof), voldoende herkenbaar omrand. De oorspronkelijke tuinstedelijke kwaliteit wordt zo gegarandeerd. Dat neemt niet weg dat de bouwvelden in Oost wel cultuurhistorische randvoorwaarden hebben meegekregen. Bijvoorbeeld: de gekozen continue hoogte van maximaal 4 of 5 lagen met een terugliggende verdieping daarop behoudt het oorspronkelijke verschil tussen de voorzieningen strook (divers beeld van verkavelingen en dus ook hoogte) en de woonvelden daarnaast (continuïteit in hoogte en vaste repeterende afmetingen van de bloklengtes). Dit zijn de redenen dat voor Oost niet de randvoorwaarde gold het oorspronkelijke stratenpatroon in Oost te handhaven. Ten tweede is het uitgangspunt geweest om de barrière die wordt ervaren tussen de woonbuurt en het park te verbeteren. Er is meer transparantie (en dus doorgangen) tot stand gekomen van West via de voorzieningenstrook naar Oost en het park. Dit is gecreëerd door: 1) meer straatjes te maken tussen de Jacob Geelstraat en het park en 2) de Justus Lipsiustraat te verbinden met de centrale ontmoetingsplek in de voorzieningen strook , genaamd de Jacob Geelplaats, via het bomenplein in Oost naar het park. Ten derde is de gedachte om langs de jacob Geelstraat meer woningen te realiseren. Met zes blokken in plaats van drie wordt hieraan voldaan. 4e alinea: wens voor meer open bouwwijze in plaats de meer gesloten bouwwijze in oostelijke strook. In de randvoorwaarden is juist de open bouwwijze meegeven. In het plan is zodoende opgenomen dat er per bouwveld minimaal twee openingen van 10 meter breed over de
3
volledige hoogte zal worden gerealiseerd. De aard van het binnenterrein zal wel anders zijn als de oorspronkelijke openbare binnenhoven. Dit hangt samen met de eisen die vanuit Parkstad gelden dat de corporatie verplicht is 70 % van het pakeren op eigen terrein op te lossen. Deze keuze van het loslaten van het openbare karakter naar collectieve hoven met parkeren wordt gerechtvaardigd omdat er direct naast deze blokken het park ligt, de belangrijke openbare groene ruimte van de buurt. 5e alinea: wens voor gelijkheid in architectonische stijl en collectieve benadering ten opzichte van de veel individuele , gevarieerde architectuuropvatting in het plan. In het Vernieuwingsplan zijn impressies opgenomen die als illustratief moeten worden bezien. Het zijn niet de definitieve beelden van het plan. De keuze voor architectonische uitwerking zal in het beeldkwaliteitsplan worden gemaakt. Dit product is niet gemaakt in de Vernieuwingsplan-fase maar zal in de volgende fase worden gemaakt. Wel heeft het Vernieuwingsplan zich uitgesproken de huidige ontwikkeling van zelf bouwen door collectieven en/of individuen mogelijk te maken. Dit doet echter nog geen uitspraken over de architectonische uitwerking. 5e alinea: wensen ten aanzien van veranderingen die gaan plaatsvinden bij de renovatie van West, zoals tegengaan van diversiteit in de aanpassingen van de woningen door een modellen boek te hanteren. In het Vernieuwingsplan zijn de plannen voor renovatie van West niet opgenomen. Dit wordt in een vervolg fase uitgewerkt. De aanbevelingen zullen worden meegenomen. 6e alinea: wens van het weer opnemen van een stedenbouwkundige beeldbepalend element ter vervanging van de klokkentoren van de gesloopte Pius-X kerk. Een klokkentoren behoort vaak bij een kerk, een bijzondere maatschappelijke voorziening. Zo'n toren is van oudsher door zijn hoogte een aanduiding van een centraal gelegen plek in een buurt of wijk. Dit beeldbepalend element is nu door de sloop van de kerk verdwenen. Een kerk komt niet terug in de buurt. Dat is een van de redenen dat een beeldbepalend element als een toren ook niet meer terugkomt. Voor de vraag of een hoogteaccent dan nog zou kunnen terugkomen geldt het beleid ten aanzien van hoogbouw. In de oorsprong van Nieuw-West liggen hoogteaccenten altijd op een hoger schaalniveau niet op buurtniveau. De Jacob Geelstraat en Justus Halbertsmastraat rondom de voorzieningenstrook waar de Pius-X gesitueerd was liggen op buurtniveau en niet op het hogere raamwerk niveau. Een hoogteaccent als beeldbepalend element komt dan ook niet terug in de centrale voorzieningenstrook. Wel wordt in het plan het midden van de buurt benadrukt door een centraal gelegen bijzondere openbare ruimte en een bijzondere maatschappelijke voorzieningen, een school. Deze openbare ruimte, genaamd Jacob Geelplaats, dient als de centrale ontmoetingsplaats van de buurt.
4
Bijlagen 1. Advies bewonerscommissie (p.6) 2. Reactie van de Alliantie op het advies van de bewonerscommissie (p. 12) 3. Brief Vereniging Promotie Westelijke Tuinsteden (ProWest), Erfgoedvereniging Heemschut, Commissie Amsterdam, Cuypersgenootschap, Werkgroep Amsterdam (p. 16)
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
Stichting Cuypersgenootschap _______________________________________________________________
Stichting tot behoud van negentiende- en twintigste-eeuws cultuurgoed in Nederland
Stadsdeel Nieuw-West, afdeling Stedelijke Ontwikkeling T.a.v. G. Kuijt Postbus 2003 1000 CA Amsterdam Betreft: inspraak op vernieuwingsplan Jacob Geelbuurt Amsterdam/Hilversum, 19 september 2012 Geachte mevrouw Kuijt,
Met belangstelling hebben Het Cuypersgenootschap, Pro-West en Heemschut kennisgenomen van het vernieuwingsplan voor de Jacob Geelbuurt. Onze organisaties, die zich inzetten voor het behoud van het tuinstedelijke karakter van Nieuw-West en de bijzondere monumentale bebouwing in het gebied, vragen uw aandacht voor het onderstaande Onze bezwaren tegen de plannen voor de wijk betreffen vooral de aanpak van het oostelijke deel van het gebied, waar de cultuurhistorische kwaliteiten door de vernieuwing sterk worden aangetast. De strook ten oosten van de Jacob Geelstraat wordt in de voorgestelde plannen verdeeld in zes geledingen, waarvan vijf bestemd voor bebouwing en een voor groen met bomen. Dit in plaats van de drie oorspronkelijke geledingen met etagebouw. Hiermee wordt het oorspronkelijke stratenplan, een belangrijke stedenbouwkundige onderlegger en stedenbouwkundige waarde, veranderd. De eenheid in de buurt wordt verbroken, want de rest van de buurt behoudt in grote lijnen het bestaande stratenplan. Een verandering in de schaal van het stratenplan vindt hierdoor plaats, waarvoor de motivatie onduidelijk is. Een tweede ongewenste aantasting van de oorspronkelijke stedenbouwkundige filosofie en eenheid is dat de oostelijke strook met de vijf bebouwingsgeledingen niet in een open bouwwijze wordt bebouwd maar in een meer gesloten bouwwijze. Dat druist in tegen het belangrijkste principe van de tuinstad van Van Eesteren. Onze organisaties bepleiten een meer open verkaveling voor dit stuk stad. Wij denken dat het goed mogelijk moet zijn om hier een aantrekkelijk en veilig woongebied te realiseren, dat tevens een meer open karakter heeft. Wij bepleiten daarom verdere studie naar een alternatieve verkaveling, die meer recht doet aan het karakter van de Jacob Geelbuurt.
16
Ook de invulling van de architectuur in dit deel van de wijk, voor zover die in dit stadium is waar te nemen, sluit niet aan bij de bestaande architectuur maar volgt een geheel eigen weg. Tegenover de huidige gelijkheid in architectonische stijl en collectieve benadering komt een veel individuelere, gevarieerde architectuuropvatting te staan, die zich weinig rekenschap geeft van het bestaande. Wij verzoeken u om te zoeken naar een architectonische invulling die als totaalbeeld net als de huidige bebouwing een duidelijk ensemble vormt. Dit kan door bijvoorbeeld strakke richtlijnen mee te geven aan de architecten over materiaalgebruik en vormentaal van de nieuwbouw.
In het westelijke deel van de wijk, het gebied met de laagbouwwoningen, kiest u voor een meer terughoudende benadering. De bedoeling is om de aanwezige laagbouw te renoveren. Dit juichen wij toe. Zoals wij tijdens eerdere gesprekken met het stadsdeel en De Alliantie hebben aangegeven zijn wij van mening dat de renovatie terughoudend moet zijn, en met respect voor het ensemble dat deze laagbouw vormt en het tuinstedelijke karakter moet worden gedaan. Ook moet voorkomen worden dat na de voorgestelde verkoop van woningen de buurt verrommelt doordat eigenaren bijvoorbeeld hun eigen dakkapellen plaatsen. De Alliantie doet dit al door tijdens de renovatie al een fundering te slaan voor een uitbouw, zoals wij hebben begrepen. Mogelijk kan er meer gebeuren. Om te voorkomen dat het formaat van alle uitbouwen wel identiek zal zijn, maar de vormgeving verschillend, adviseren wij om een modellenboek te maken. In dit modellenboek kunnen ontwerpen voor bijv. een aanbouw of dakkapel aangeboden worden. Als kopers kosteloos gebruik kunnen maken van dit modellenboek zal dit stimuleren dat men deze modellen gebruikt, en de eenheid van de buurt dus beter behouden blijven. Voor wat betreft de groene hoven tussen de woningen verzoeken wij u deze zo groen mogelijk te houden, en geen (extra) ruimte op te offeren voor bijvoorbeeld particuliere tuinen of parkeerplaatsen. Een eenheid in de erfafscheidingen aan de hof, bijv. 1 type haag, is ook een punt van aandacht. Sinds de sloop van de Pius-X kerk in 2008 is de Jacob Geelbuurt haar hart kwijt. Vooral de klokkentoren van deze kerk was beeldbepalend. Het is belangrijk om de buurt weer een stedenbouwkundig beeldbepalend element te geven. Wij stellen daarom voor om in de voorzieningenstrook, als onderdeel van de te realiseren school, een dergelijk stedenbouwkundig element op te nemen. Tijdens eerdere besprekingen tussen onze organisaties en De Alliantie werd duidelijk dat de Alliantie overweegt om het voormalige Islamitisch College te kopen, en dit gebouw, wanneer mogelijk, een nieuwe bestemming te geven. Dat juichen wij toe. Dit schoolgebouw, een ontwerp van het bekende architectenbureau Evers en Sarlemijn, is zeer behoudenswaardig. Het heeft grote kwaliteiten. Belangrijk is om de herbestemming met oog voor de kwaliteiten van het gebouw te realiseren. D.w.z. dat het sobere monumentale gevelbeeld behouden blijft, en kenmerkende details als het bijzondere voegwerk niet worden aangetast. Omdat een herbestemming tot bedrijfsverzamelgebouw voor kleine ondernemers vermoedelijk om de minste ingrepen in het exterieur vraagt, heeft deze bestemming onze voorkeur. Dit kan ook voor de zo in Nieuw-West gewenste functiemenging zorgen. Woningen zijn ook denkbaar, maar dan moet wel zorgvuldig bekeken worden hoe bijvoorbeeld balkons in het ritme van de bestaande architectuur gerealiseerd kunnen worden. Wij hopen dat deze inspraakreactie resulteert in een aanpassing en verfijning van de vernieuwingsplannnen voor de Jacob Geelbuurt. Indien er vragen zijn vernemen wij dit graag.
17
Hoogachtend, Vereniging Promotie Westelijke Tuinsteden (ProWest) t.a.v. Erik Swierstra, Tineke Rombout Jan Tooropstraat 6 1062 BM Amsterdam Erfgoedvereniging Heemschut, Commissie Amsterdam. t.a.v. Norman Vervat Vondellaan 6 1217 RX Hilversum
[email protected] 035-6244320 Cuypersgenootschap, Werkgroep Amsterdam. t.a.v. Ludy Giebels Pieter Pauwstraat 9 1017 ZJ Amsterdam
18
