Normalisering rechtspositie ambtenaren. 27 oktober 2014 Juridische tweedaagse

Normalisering rechtspositie ambtenaren.

27 oktober 2014 Juridische tweedaagse

Vereniging van Nederlandse Gemeenten

Wetsvoorstel normalisering rechtspositie ambtenaren. • • • • • •

Wat ging er aan vooraf Essentie wetsvoorstel Nieuwe ambtenarenwet Gevolgen privaat arbeidsrecht Overgangsrecht Invoering


Ambtenaar in historisch perspectief l • v.a. 1813 publiekrechtelijke rechtsverhouding • Bij koninklijke beschikking in openbare dienst aangesteld; later “koninklijke goedkeuring” • Ambtenaren konden geen beroep doen op de rechter; “ impliciete beoordeling bestuursdaad”. Na 1864 versoepeld: “voor uitvoering geen bestuursdaad vereist”. • Ambtenaar in dienst van overheid; geen aandeel in bepaling rechtspositie • BBRA 1918: eerste vorm functiewaardering


Ambtenaar in historisch perspectief ll (ontslagbescherming) • v.a. 1848 ontslagbescherming legerofficieren • Onafhankelijk ambtenarencorps, constante factor openbaar bestuur; bescherming tegen willekeur • Spoorwegstaking 1903: stakingsverbod ambtenaren; roep om regeling rechtspositie • Ambtenarenwet 1929: art. 125 instructie voorschriften vast te stellen (ARAR, CarUwo etc). • Gesloten stelsel van ontslaggronden


Ambtenaar in historisch perspectief lll • V.a. 1929 collectief ambtenarenrecht: eigen regels voor aanstelling, ontslag, vorming arbeidsvoorwaarden, pensioen, sociale zekerheid, rechtsbescherming, loyaliteit en ‘onkreukbaarheid’

• Met uitbreiding overheidsactiviteiten in jaren 50 rijst twijfel aan noodzaak bijzondere positie • 1958 (staats) commissie Kranenburg. meerderheid: Overheid ‘hoeder algemeen belang’, niet verenigbaar met gelijkwaardigheid minderheid: ambtenaar is een “in ondergeschiktheid presterend mens”


Initiatiefwetsvoorstel normalisering sluitstuk normaliseringsproces Parallel aan afstoten overheidstaken v.a. begin jaren 80 streven naar meer gelijkenis met arbeidsverhoudingen in private sector • 1983: vervallen stakingsverbod ambtenaren • 1989: invoering overeenstemmingsvereiste • 1993: decentralisatie arbeidsvoorwaardenoverleg naar sectoren • 1995: WOR ook van toepassing op overheid • 1996: privatisering ABP • 1998 – 2001:Overheidspersoneel onder werknemersverzekeringen (OOW-operatie)


Tweede Kamer over rechtspositie ambtenaren: Motie Zijlstra (1997): verzoekt de regering na te gaan onder welke voorwaarden de ambtelijke status afgeschaft kan worden? Motie D66 en LPF (2005): ontslagrecht – na herziening - ook van toepassing op ambtenaren


Wetsvoorstel normalisering rechtspositie ambtenaren (WNRA) • Initiatiefwetsvoorstel op 3 november 2010 bij Tweede Kamer ingediend door D66 en CDA • Behandeling in 1e termijn (juli 2012) gestrand op positie ‘weigerambtenaar’ • Regeerakkoord Rutte II (nov. 2012): ontslagrecht ambtenaren in overeenstemming brengen met dat van werknemers en ook gelijktrekken secundaire arbeidsvoorwaarden • Wetsvoorstel op 4 februari 2014 met grote meerderheid aangenomen in TK


Doel van het wetsvoorstel: • Principiële gelijkheid van alle werkenden in dienstverband • Contractvrijheid als leidend beginsel • Einde vermenging rol werkgever - wetgever • Privaatrechtelijke (i.p.v. publiekrechtelijke) rechtsbescherming • Toename van arbeidsmobiliteit • Directe doorwerking arbeidsvoorwaarden • Eén rechtspositieregeling onderwijssectoren


….. en voorkomen van lang slepende procedures “Aan betrokken ambtenaar is in 2004 strafontslag verleend. A.g.v. vernietiging van het ontslagbesluit door de Rb heeft betrokkene per 1 mei 2007 zijn werkzaamheden hervat. In hoger beroep houdt dit ontslag alsnog stand, waarna het ontslag herleeft en betrokkene per 29 januari 2008 weer werkloos wordt.” Bron: CRvB 15-09-2010 LJN: BN7152 (over de vraag of betrokkene gedurende de periode van werkhervatting een zelfstandig WW-recht heeft opgebouwd)


Uitgangspunt wetsvoorstel Wetgever regelt de bijzondere kenmerken van het ambtenaarschap. Sociale partners gaan over de arbeidsvoorwaarden Daartoe wordt: 1.Onderscheid gemaakt tussen ‘ambtelijke status’ en ‘ambtelijke rechtspositie’. 2.De ambtenarenwet ingrijpend gewijzigd 3.Het BW van toepassing op ambtenaren


Ambtelijke Status • Nu samen met andere onderwerpen geregeld in Ambtenarenwet 1929 (instructie om voorschriften vast te stellen) + rechtspositieregeling (de uitwerking) • Straks geregeld in (vernieuwde) Ambtenarenwet die uitsluitend nog voorschriften bevat m.b.t. de ambtelijke status (integriteitsbeleid, grondrechten etc.)


Ambtelijke rechtspositie

- Nu eenzijdige aanstelling, publiekrechtelijk geregeld (Ambtenarenwet + rechtspositieregeling + Awb) - Straks arbeidsovereenkomst, privaatrechtelijk geregeld (Burgerlijk Wetboek; Boek 7,titel 10 over arbeidsovereenkomst + CAO)


Nieuwe Ambtenarenwet Bevat naast begripsbepalingen en overgangsrecht uitsluitend nog bepalingen m.b.t. • • • •

inhoud en vormgeving van integriteitsbeleid beperking van grondrechten voorschriften m.b.t. vervulling van vertrouwensfuncties veiligheidsonderzoek

Deze vormen samen de kern van de “Ambtelijke Status” van werknemers bij de overheid


Ambtenaar in de zin van de nieuwe Ambtenarenwet: Artikel 1 lid 1: Ambtenaar in de zin van deze wet is degene die krachtens een arbeidsovereenkomst met een overheidswerkgever werkzaam is. Overheidswerkgevers: – Staat, provincie, gemeente, waterschap – Overige krachtens publiekrecht ingestelde rechtspersonen – Niet-publiekrechtelijke rechtspersoon bekleed met openbaar gezag met gezagsuitoefening als kernactiviteit


Nieuwe Ambtenarenwet ook van toepassing op werknemers van ‘nieuwe overheidswerkgevers’ • krachtens publiekrecht ingestelde rechtspersonen: UWV, SVB, SER, TNO, Staatsbosbeheer • Niet-publiekrechtelijke rechtspersonen met gezagsuitoefening als kernactiviteit: Stichting Afm, DNB N.V. , Stichting CBR AW straks dus niet meer van toepassing op álle door overheid ‘beheerste’ private instellingen ……….. Openbaar onderwijs?


Nieuwe Ambtenarenwet niet van toepassing op: • Personeel defensie • Politieambtenaren • Staande en zittende magistratuur

En ook niet op: politieke ambtsdragers, ambtsdragers die lid zijn van een ZBO, leden Hoge Colleges van Staat, notarissen en gerechtsdeurwaarders


Wat gaat er veranderen? I Oplossen van geschillen, niet meer volgens regels en procedures bestuursrecht: • Nu: bezwaar en beroep (binnen termijn) tegen formeel besluit; met mogelijkheid hoger beroep CRvB (Awb) • Straks: beslechting van arbeidsgeschillen volgens interne procedures of sectorale regelgeving, met mogelijkheid van beroep op civiele rechter en hoger beroep (HR)


Wat gaat er veranderen? II a ONTSLAGRECHT: • Nu: gesloten stelsel ontslaggronden. Mogelijkheid van toetsing achteraf door bestuursrechter én mogelijkheid hoger beroep. • Straks (na invoering WWZ): gemengd stelsel, “redelijke grond” genoemd in BW + onmogelijkheid van herplaatsing. Bij ontbreken overeenstemming preventieve ontslagtoets door UWV of kantonrechter


Wat gaat er veranderen? II b Einde dienstverband na invoering WWZ (1-7-2015) door: • Afloop arbeidsovereenkomst voor bepaalde tijd • Opzegging met wederzijds goedvinden of schriftelijke instemming (binnen 14 dagen herroepbaar!) • Ontslag (zonder toets) tijdens proeftijd, bij AOW of i.v.m. ‘dringende reden’ • Ontslag met toestemming UWV (of sectorale ontslagcommissie) bij reorganisatie of langdurende AO • Ontbinding door kantonrechter in alle overige gevallen (ook na weigeren toestemming UWV)


Wat gaat er veranderen? III Arbeidsvoorwaardenoverleg: • Nu: Simulatie van gelijkwaardig overleg in het landelijk en lokaal GO; wijziging arbeidsvoorwaarden alleen na overleg en overeenstemming met meerderheid bonden. Verstrijken looptijd CAO heeft geen gevolgen. • Straks: Uitgangspunt is contractvrijheid van partijen; geen plicht om tot overeenstemming te komen; ook met één representatieve bond kan CAO worden gesloten. Lokaal GO komt te vervallen. Verstrijken looptijd heeft wél gevolg.


Wat gaat er veranderen? IV Doorwerking CAO: arbeidsvoorwaardenakkoord blijft privaatrechtelijke overeenkomst tussen partijen. • Nu: moeten de bepalingen daarvan d.m.v. besluit van ‘bevoegd gezag’ worden omgezet in (gewijzigde) lokale rechtspositieregeling. • Straks: werken de bepalingen rechtstreeks door in de individuele arbeidsovereenkomst van de ambtenaar (incorporatiebeding!). •

CAO’s zijn straks ‘dunner’ dan huidige rechtspositieregelingen; zaken als verlof, ontslag, overleg, integriteit en tuchtrecht zijn elders geregeld.


en verder …………… Door toepasselijkheid verbintenissenrecht op arbeidsverhoudingen bij de overheid straks ook kennis nodig m.b.t. ‘leerstukken’ als: • Precontractuele fase, wilsgebreken, dwaling, mededelingsplicht, goede trouw, ‘redelijkheid en billijkheid‘ etc. • maar nog steeds ook met de ‘algemene beginselen van behoorlijk bestuur‘ Arbeidsjuristen en P&O-ers terug naar de schoolbanken!


Wat gaat er niet veranderen? • Pensioenregeling • Eigenrisicodragerschap WW • Arbeidsvoorwaarden …………… “transitievergoeding” (WWZ) zet huidig stelsel van bovenwettelijke WW wel onder druk.


Invoering: Op één moment (big bang) voor alle sectoren; mogelijk per 1 januari 2017 BZK is verantwoordelijk voor alle invoerings- en overgangswetgeving


Overgangsrecht. Op invoeringsdatum: • Wordt publiekrechtelijke aanstelling ‘van rechtswege’ omgezet in privaatrechtelijke arbeidsovereenkomst. • Wordt formele CAO van kracht (die voor die tijd tot stand moet zijn gekomen). • Indien nog geen nieuwe cao op invoeringsdatum blijft de rechtspositieregeling in stand (voor zover niet in strijd met ….) “als ware het een cao”.


Wat betekent dit voor overheidswerkgevers? • Alle ambtenaren krijgen een arbeidsovereenkomst • Einde lokaal GO (behalve specifieke thema’s); voor zaken die niet in CAO zijn geregeld is OR gesprekspartner • Herbezinning op wijze waarop binnen organisaties geschillen worden opgelost • ……………………………………………..


Wat moet er voor die tijd gebeuren? • Afsluiten CAO die per 1-1-2017 van kracht wordt: huidige RPR doorlichten op onderdelen in strijd met ‘dwingend recht’ en gewenste afwijkingen van ‘regelend recht’ in BW • Bezinning op toekomstige voorzieningen op sectorniveau; bijvoorbeeld m.b.t. ontslag, uitleg cao, arbitrage en advies of functiewaardering • CAO-gemeenten; hoe worden niet-gemeenten straks aan CAO gebonden? • Stimuleren van aanbod m.b.t. leergangen & cursussen privaat arbeidsrecht voor P&O, OR, lijnmanagers …… • …………………………………………………………….


Stavaza Parlementaire behandeling • Wetsvoorstel ligt nu bij Eerste Kamer • Nadat indieners en minister BZK op vragen in eerste ronde hebben gereageerd is besloten tot een tweede ronde. • Verwachting plenaire behandeling begin 2015 Indieners: normen en waarden m.b.t. het functioneren van ambtenaren zijn een zaak van de wetgever en niet van werkgevers en werknemers. Min. BZK over ‘ambtenarenstatuut’: In overleg met belanghebbenden bezien hoe kernwaarden op betekenisvolle wijze kunnen worden vastgelegd.


vragen, reacties en nabranders: [email protected]

Actualiteiten Cao Gemeenten

Inhoud • • • • • •

Beleid VNG: centralisatie Stappen naar decentralisatie Visie VNG en vakbonden Discussie VNG en vakbonden Recente resulaten Discussies/klussen komende jaar

Beleid VNG 1993 ‘lokaal, tenzij …’ - CAR: raamregeling - UWO: uitwerkingsovereenkomst - Lokale bezoldigingsverordening - Lokale functiewaardering - Sterke positie GO 2003 ‘centraal, tenzij …’ - CAR - UWO - Bezoldigingsverordening - Sectorale functiewaardering - GO

CAR artikel 3:2 De ambtenaar als bedoeld in de artikelen 4:3 en 4:8 heeft recht op een vergoeding voor overwerk. In een nader vast te stellen regeling wordt onder meer bepaald in welke gevallen een uitzondering geldt wat betreft de mogelijkheid aanspraak te maken op een vergoeding, bedoeld in de eerste zin.

UWO artikel 3:2:1 5. Het bedrag van de in het eerste lid bedoelde vergoeding wordt voor elk van de in aanmerking komende uren berekend naar een percentage van het uurloon van de ambtenaar Dit percentage bedraagt: 100 voor overwerk op een zondag tussen 0 en 24 uur, 75 voor overwerk op een zaterdag tussen 0 en 24 uur, 75 voor overwerk op een maandag tussen 0 en 6 uur, 50 voor overwerk op een dinsdag, woensdag, donderdag of vrijdag tussen 0 en 6 uur, 50 voor overwerk op een maandag, dinsdag, woensdag donderdag of vrijdag tussen 20 en 24 uur, 25 voor overwerk op maandag dinsdag, woensdag, donderdag of vrijdag tussen 6 en 20 uur 6. Het college bepaalt welke ambtenaren - gelet op de aard en het niveau van hun betrekking - geen aanspraak hebben op vergoeding voor overwerk. Het college is bevoegd aan de ambtenaar die op grond van het bovenstaande geen aanspraak heeft op vergoeding voor overwerk in bijzondere gevallen een door het college te bepalen vergoeding toe te kennen, indien en naarmate dit naar het oordeel van het college, gelet op de aard of omvang van het overwerk en de onvermijdelijkheid daarvan, redelijk is te achten. Modelbezoldgingsverordening artikel 19 Aan de ambtenaar voor wie een salarisschaal geldt met een lager maximumsalaris dan dat van schaal …, wordt ingeval van overwerk een overwerkvergoeding toegekend conform hetgeen is geregeld in artikel 3:2 en artikel 3:2:1 van de Arbeidsvoorwaardenregeling gemeente …

Stappen naar centralisatie • Vereenvoudiging en centralisatie CAR: sinds 2008 • Begin met H3 (beloning): 2009-11, 2011-12, 2013-14

• Sectorale functiewaardering via groeimodel: sinds 2010 • Nieuwe artikelen altijd CAR: sinds 2012

Werkgeversvisie VNG (2013) Principes cao Inzet Bescherming

Kenmerken cao Ongedeelde cao

Maatwerk Beloning Inzetbaarheid/ Flexibiliteit

-> Inzetbaarheid -> Gedeelde verantwoordelijkheid en wederkerigheid

- geen concurrentie - mobiliteit, samenwerking - kaders/voorwaarden HRM (inzetbaarheid) - HRM bij gemeenten - leidinggevende/medewerker - ruimte voor verschil - keuze - Werktijden (‘standaardregeling’) - IKB - Aanstelling in algemene dienst

Ede: VNG en vakbonden (2013) • Inzetbaarheid • Gedeelde verantwoordelijkheid • Ongedeelde cao • Maatwerk • Vertrouwen • Flexibele beloning

Maar ook discussie • Flexibiliteit: wie valt onder de cao? • WW, bovenwettelijke WW • Flexibele beloning • Positie GO

Resultaat tot nu toe • Aanstelling algemene dienst • Werktijdenregeling • Centralisatie en vereenvoudiging beloningshoofdstuk: einde UWO en bezoldigingsverordening • Bescheiden modernisering beloning • Geen flexibele beloning • Basis-IKB • 100 gemeenten bij HR21

Komende klussen/discussies • Invoering H3 incl. overgangsrecht • Invoering IKB • Werkloosheidsuitkeringen • Flexibiliteit

Normalisering rechtspositie ambtenaren. 27 oktober 2014 Juridische tweedaagse

Recommend Documents