NoorderBeemden: za. 8 en zo. 9 sept. Midden-Zuid: zo. 9 sept. In dit nummer o.m. pag. 15. pag. 17. S amen

S ’amen

thiopië, schildering op leer)

(E

Officieel orgaan van de Protestantse Gemeente Breda - 5e jaargang no. 7 - september 2012

In dit nummer o.m. Vredesweek 14-23 sept.

Veel activiteiten in het kader van de Vredesweek, met als thema: ‘Powered

by peace’. Over grondstof en conflict.

Achterin deze S’AMEN staat het complete programma.

4

Nazomeravondzang

Di. 25 sept. in de Johanneskerk. Omdat de zomeravondzang zo goed bevallen is, doen we het gewoon nog een keer.

5

Noorderlicht De nieuwe Noorderlichtwerker, Berthe van Soest, stelt zich voor.

8

Taizé

Samen je geloof vieren op de tonen van Taizé. Iedere 4e zaterdag van de maand, in de Michaelkerk.

10

Stemmen uit de stad

NoorderBeemden: za. 8 en zo. 9 sept. pag. 15

Midden-Zuid: zo. 9 sept. pag. 17

De stad is een kakofonie van stemmen. En waar hoor je de stem van God? Ton van Prooijen begint een experiment op de website van de PGB met columns waarop u kunt reageren.

10

Jongerenpagina De clubs beginnen weer, en er wordt weer gerepeteerd voor de kinderkerstmusical in de Lucaskerk.

13

Nieuwe jeugdwerker Als u geen belangstelling heeft voor S’amen en het blad niet meer wil ontvangen, kunt u dit doorgeven aan het Kerkelijk Bureau: [email protected] of Pottenbakkerstraat 51, 4813 LB Breda

Breda heeft een nieuwe jeugdwerker: Daniëlle van Crongelen. Zij stelt zich voor op pagina: 14

S ’amen

2

Colofon

De Protestantse Gemeente Breda

S’amen is het maandblad van de Protestantse Gemeente Breda. Uitgever Algemene Kerkenraad Protestantse Gemeente Breda scriba: Joke Gurke Koolmees 61, 4822 PP Breda [email protected]

Inleveren kopij De sluitingsdatum voor het volgende nummer is dinsdag 25 september Verschijningsdatum is vrijdag 5 oktober. Aanleveren van kopij uitsluitend als “platte tekst”. U krijgt een ontvangstbevestiging. Als dit daags na de kopijdatum nog niet is gebeurd: informeren bij [email protected]

Redactie adres Kopij sturen naar: [email protected] Redactie Marlies Brandwijk Ger van Dooren Leon Geschiere Hans Koolwijk Peter Jan Plooy (eindredactie) Jan Smaling (vormgeving) Adreswijzigingen Kerkelijk bureau: Mieke Frankfoorder-Boevé Pottenbakkerstraat 51, 4813 LB Breda 076-5146523 [email protected] Druk: Drukkerij Roggeband, Breda Website www.protestantsegemeentebreda.nl Collectebonnen a. Vellen van 20 bonnen met een waarde van € 0,60 per bon, totaal dus € 12.00 per vel. b. Vellen van 20 bonnen met een waarde van € 1,20 per bon, totaal dus € 24,00 per vel. Bonnen kunnen besteld worden door storting/overschrijving van € 12,00 of € 24,00 (of een veelvoud daarvan) op bankrekening 52.02.27.867 ten name van de Protestantse gemeente Breda.

Protestantse wijkgemeente NoorderBeemden Website: www.noorderbeemden.nl Predikant ds. W. Bisschop, Elise van Calcarstraat 23 4822 VK Breda, tel. 076-541 96 03 E-mail: [email protected] Lucaskerk, Tweeschaar 125 4822 AS Breda, tel. 076-542 24 33 Protestantse wijkgemeente Midden/Zuid Johanneskerk, Dreef 5 4813 ED Breda (Princenhage), tel. 076-521 05 45 Predikant ds. M. Wagenvoorde, Zandbergweg 107 4818 LK Breda, tel. 076-521 74 02 E-mail: [email protected] Markuskerk, Hooghout 96 4817 ED Breda tel. 076-514 00 80 Predikant ds. T. van Prooijen, 542 33 34 Arenberglaan 168, 4824 RD Breda E-mail: [email protected] Werkt op maandag, dinsdag en vrijdag. Pioniersplek “Noorderlicht” Biesdonkweg 30, 4826 KR Breda, tel. 076-571 58 11 Missionair werkers /pastor Joost de Bruijn, [email protected] en [email protected] - tel. 06-53679264 Berthe van Soest - [email protected]

* Financiën: Postbanknr. 108 06 82 ABN-AMRO banknr. 52 02 27 867 Diaconie Algemeen: Postbanknr. 107 08 50 t.n.v. Protestantse Gemeente Breda Diaconie ZWO: Postbanknr. 154 29 41 t.n.v. ZWO-groep Protestantse Gemeente Breda

Vrijwillige bijdrage voor S’AMEN: 1080682 t.n.v. Prot. Gemeente Breda o.v.v. “S’amen” (Richtbedrag: € 25,- per jaar)

S ’amen

3

In

meditatie Vanaf die tijd begon Jezus zijn leerlingen duidelijk te maken dat hij naar Jeruzalem moest gaan en veel zou moeten lijden door toedoen van de oudsten, de hogepriesters en de schriftgeleerden, en dat hij gedood zou worden, maar op de derde dag uit de dood zou worden opgewekt. Petrus nam hem terzijde en begon hem fel terecht te wijzen: ‘God verhoede het, Heer! Dat zal u zeker niet gebeuren!’ Matteüs 16, 21-22

T

wee getekende mensjes, een bloot mannetje en vrouwtje (soms wel gekleed als ze gaan zwemmen!) verschijnen regelmatig in een krant of tijdschrift. En boven hun hoofd telkens de tekst: Liefde is…. Liefde is en dan volgt een romantische opmerking: “…voor haar een bloem meenemen”, of “…hem zijn speedboot gunnen”. Of “…alles samen delen”. Of “…elkaar door de ups en downs door het leven helpen”. Het zijn kleine teksten, die - als het leven je toelacht - grappig, maar toch nogal vanzelfsprekend lijken. Ben je in love dan spreekt het vanzelf dat je een bloem voor je geliefde meebrengt, of een speedboot (als je tenminste heel, heel rijk bent, of in de wat bescheidener versie: samen een fluisterboottochtje over de Bredase Singels maakt). De tekeningen willen je eraan herinneren dat je elkaar liefdevol moet blijven koesteren en verrassen, omdat het leven maar kort is en de liefde kostbaar. Hoe is het om deze tekeningen te zien en de teksten te lezen als de vanzelfsprekendheid er niet is, nooit is geweest of niet meer? Wanneer je niet mannetje & vrouwtje bent, of niet samen-met-iemand die van jou houdt. Wanneer het leven op de één of andere wijze een kink in de kabel gooit. Wanneer liefde en trouw je geen kracht meer geven, maar vooral energie vreten. Aan jonge mensen die vragen om te trouwen voor God in de kerk proberen we mee te geven dat het vragen van de zegen aan God er vooral is om elkaar trouw te kunnen blijven ‘in goede èn in kwade dagen’. Die goede dagen, die hebben ze al, anders zaten ze niet stralend tegenover ons. Maar die kwade dagen, hoe stellen ze zich dat voor? Hoe sterk is dan het liefdesverbond voor Gods aangezicht gesloten? Hoe sterk denken ze te zijn, om de ander te kunnen dragen door tegenslag heen, wanneer ziekte en aftakeling het leven van de partner gaat beheersen? Wanneer er geen gelach meer klinkt, maar klaagzang. Ik weet niet of het plaatje al getekend is, maar zo niet, dan zou ik er één willen zien van een vrouwtje aan het bed van een mannetje. Hij heeft afasie door een hersenaandoening, hij is halfzijdig verlamd en hij jammert van pijn en ellende. Het vrouwtje houdt zijn hand vast, ze huilt, ze zou wel willen wegrennen, maar ze blijft zitten, omdat ze weet dat de ander haar nodig heeft. Of een plaatje van een vrouwtje dat - als levensgezel - de hand vasthoudt van een ander vrouwtje in een rolstoel, ze staan stil bij de eendjes in de vijver. Er wordt niet veel gesproken, alles is al wel gezegd. Het is goed dat ze daar bij elkaar zijn, dat is ook voldoende. “Liefde is…” zou ik er bij willen zetten: “Het volhouden. Het volhouden in de onmacht van de ander.” Want wat is het moeilijk om je mond te houden wanneer een ander aan jou zijn of haar onmacht toont en die met je deelt. Hoe vaak hoor ik niet dat zieken zich miskend voelen, omdat de gezonde mens komt met troostwoorden (terwijl er niets te troosten valt!), met opbeurende klank in de stem (terwijl de zieke depressieve klachten heeft), met “kop op, iedere dag een stapje verder!” (terwijl de ene stap nog meer pijn doet dan de andere). Voor veel mensen is het te moeilijk om het uit te houden in de onmacht van de ander omdat deze ons confronteert met eigen angst en onmacht. Hoe is het om niet te kunnen praten…. je weet het alleen als je zelf je mond houdt, stil bent, en er ‘alleen maar’ bent. Het vraagt moed om werkelijk aanwezig te zijn, in welke situatie ook, zodat het leed van de ander niet verloochend wordt. Om zo er te zijn voor een ander, dat is een hele kunst. ds. Henrieke ten Thije

houdsopgave

Pagina 3 : Meditatie 4 : Actueel 6 : Opinie 7 : Algemeen Kerkelijk nieuws 8 : Noorderlicht 9 : Stemmen uit de stad 10 : Diaconie 12 : Jeugd- en jongerennieuws 13 : Nieuws uit de wijken 20 : Geknipt voor U 20 : Mediatheek 24 : Progr.Vredesweek 25 : Agenda 27 : Vieringen

CLICK TIP 29 Click in balk bovenaan op de website www.protestantsegemeentebreda.nl eens op ‘Noorderlicht’ en bij de blog op ‘lees verder’ zoek daar ‘de zegen voor de kruidwis’

Vragen: Rob Snijders

S ’amen

4 Vrijdagavond 14 september

Actueel Nieuw jaarboekje Op de startzondag ligt het jaarboekje 2012 voor u klaar, met informatie over Protestants Breda en nuttige adressen. Wij wensen u een aangenaam gebruik toe.

Boukje Flach, Joost van Poppel, Jan en Kees Smaling, Rob Snijders

Vredesweek 14-23 september 2012 Grondstof en conflict De vredesweek 2012 wordt gehouden van 14 tot 23 september. Het centrale thema is ‘Powered by Peace - Grondstof en conflict’. Op veel plaatsen in de wereld wordt er onzorgvuldig met grondstoffen omgegaan en veroorzaakt conflicten tussen arme en rijke landen. We hoeven maar aan olie te denken, of aan goud en mineralen. Maar ook water kan een bron van conflict zijn. Dichter bij huis is de Hedwigepolder in Zeeland een voorbeeld van een waterconflict tussen België en Nederland. In Breda hebben we voor het thema water gekozen omdat dat dichter bij huis is, en dat komt tot uiting in het basislespakket dat aan de basisscholen wordt aangeboden. En ook op de ‘Zuster Water’ avond in de AnnaRozenkranskerk o.l.v. Willem-Marie Speelman van de Franciscaanse Beweging. Er is een waterwandeling door het Mastbos onder leiding van boswachter Theo Bakker van Staatsbosbeheer. In de Lucaskerk, Haagse Beemden, zal een Leerhuisavond met gezamenlijke maaltijd plaatsvinden met als thema ‘verwoestijning’. Bijzonder dit jaar is ook weer de interreligieuze opening met meer dan tien christelijke kerken, die dit jaar in de Russisch-orthodoxe kerk gehouden wordt en de centrale opening in de Grote Kerk. De Vredesweek wordt op zaterdag 22 september afgesloten in gemeenschapshuis de Biesdonk, waar de Afrikanen die in Breda wonen zich zullen presenteren met workshops over hun landen van herkomst, muziek, eten en dansen.

Interkerkelijke viering Vredesweek Plaats: de kapel van de Orthodoxe Parochie van de Heilige Myrondraagsters (Vogelenzanglaan 21) Tijd: 19:30 uur tot ca. 20: 30 uur (na afloop koffie en thee) ‘Van grond voor conflict naar bron van vrede’ – dat is dit jaar het thema van de vredesweek. Op de zondagen zijn er de oecumenische vieringen van de wijkgemeentes en parochies. Al een paar jaar is er daarnaast een interkerkelijke viering waaraan ook andere kerkgenootschappen meedoen. Vorig jaar, in de Markuskerk, hadden twaalf (!) kerken een inbreng in de dienst: van de Kerk van de Nazarener tot de Poolse katholieke parochie en van de Servisch Orthodoxe kerk tot de Antilliaanse kerk Iglesia Kreashon Nobo. Dit jaar is die interkerkelijke viering in de sfeervolle kapel van de Grieks Orthodoxe Kerk op de begraafplaats aan de Vogelenzanglaan in Ginneken. Een bijzondere plek voor zo'n gezamenlijke kerkdienst. Er doen ook nu weer vele kerken mee. Het thema is ‘water’. U bent van harte uitgenodigd! Vanaf 19:15 uur begint vader Jozef, de orthodoxe priester, met het reciteren van psalmen. De dienst, met elementen uit de verschillende kerkelijke tradities, begint om 19:30 uur. Het is in orthodoxe kerken de gewoonte om de hele dienst te staan (rechtop, zoals de mens bij de schepping door God ‘uit de klei getrokken is’), maar voor wie dat moeilijk is, zijn er ook zitplaatsen. Van harte welkom dus! Namens de andere leden van de voorbereidingsgroep, vader Jozef Sikora (Orthodoxe kerk), Frans Verkleij (Bethlehemparochie) en Joost Slagboom (Christelijk Gereformeerde Kerk), Ton van Prooijen

Oecumenische Vredesdienst ‘Grondstoffen voor vrede’ Zondag 23 september

MARTINUSKERK Haagse Markt 4

De Vredesweek wordt dit jaar georganiseerd door een nieuwe Stichting Vredesweek Breda e.o., waar zowel vertegenwoordigers van religieuze groeperingen in vertegenwoordigd zijn, alsook zorgcentra en de culturele sector. Inlichtingen: Jan Hopman tel.5873482 (vóór de middag) Betsy Thijssen tel. 5413617 www. ikvpaxchristi.nl

(Meer informatie over de kerkelijke activiteiten in de vredeweek vindt u in de rest van dit nummer. Achterin vindt u het complete overzicht. Red.)

Aanvang 11:00 uur Na de viering is er koffie en gelegenheid elkaar te ontmoeten. Kinderen voor Kinderkerk en crèche aanmelden vóór 20 september bij Mieke Frankfoorder, tel. 5146523

S ’amen

5

NAZOMERAVONDZANG

van de Grote Kerk en organiste Jelena Bazova. Dan zal de Messe Solenelle voor groot orgel en koor van Louis Vierne worden uitgevoerd. Op woensdag 3 oktober en vrijdag 5 oktober zullen een aantal juryleden om 20:00 uur een concert verzorgen. Meer informatie is te vinden op de website www.orgelconcoursbreda.nl, waar ook toegangskaarten kunnen worden besteld.

Gastgezinnen gezocht

di. 25 september 19:30 – 21:00 uur Johanneskerk Dreef 5

M.m.v. ds. Martin Wagenvoorde en aan het orgel zit Martin Mans Er worden liederen gezongen uit o.a. het Liedboek, de Ev. Liedbundel, Huub Oosterhuis en Joh. de Heer. Na afloop staat de koffie klaar in het Kerkenhuis.

Voor de buitenlandse deelnemers aan het Eerste Internationale Orgelconcours in de in de Grote Kerk van Breda is de organisatie nog op zoek naar gastgezinnen die in de periode van 26 september tot 7 oktober onderdak aan een deelnemer zouden willen verschaffen. Zowel voor de gehele periode als voor enkele dagen. Kennis van de Engelse en/of Duitse taal is wenselijk. Voor aanmelden en meer informatie kan men bellen met Gerard Maters, 5423858. Op de website www.orgelconcoursbreda.nl is meer informatie over de kandidaten en het programma te lezen. Lezing, maandag 8 oktober 19:30 uur

Eigentijds idealisme Nederland is een moderne samenleving en dat betekent volgens velen dat er nog maar weinig ruimte voor morele waarden, geestelijke beginselen of culturele idealen zou zijn. Maar is dat ook zo? Op grond van een breed onderzoek waaraan 13 wetenschappers gedurende drie jaar hebben gewerkt concluderen we dat juist het omgekeerde opgaat: talloze Nederlanders houden er uitgesproken idealen op na en ze zijn – zowel in hun private als in hun professionele bestaan – veel meer op geestelijke dan op materiële waarden gericht. Deze visie wordt onderbouwd in De Lage Landen en Het Hogere, verschenen bij Amsterdam University Press waar tevens een meer toegankelijke versie onder de titel ‘Eigentijd idealisme’ verscheen.

Het was de nacht van 9 op 10 november 1938, talloze Joden werden aangevallen, synagogen gingen in vlammen op. Bekladding, vernieling, discriminatie en onderdrukking. Mensen werden enkel om hun religieuze overtuiging veroordeeld. Dit nooit meer! Daarom is het van groot belang om deze gebeurtenis te blijven herdenken. Dit jaar houdt historicus prof. dr. Arnoud-Jan Bijsterveld een lezing in de Antoniuskathedraal aan de St.-Janstraat (19.30 uur). Om deze belangrijke herdenking te kunnen blijven organiseren en de herinnering levend te houden, vragen wij u om een financiële bijdrage.Bankrekening 1442.76.364 t.n.v. Stichting Kristallnachtherdenking Breda e.o.

* Gabriel van den Brink (1950) studeerde filosofie in Nijmegen en schreef een historisch proefschrift waarin hij de modernisering van het dorp Woensel beschreef. Hij is sinds 2006 hoogleraar Maatschappelijke Bestuurskunde aan de Universiteit van Tilburg en tevens lector Ethiek en gezag aan de Politieacademie.

1e Internationale Orgelconcours Breda

28 oktober, 10:30 uur Grote Kerk

Jan Hopman Voorzitter Kristallnachtherdenking Breda e.o.

In de periode van 27 september t/m 6 oktober vindt in de Grote Kerk van Breda een groot orgelconcours plaats met 11 deelnemers uit diverse Europese landen. De voorrondes vinden plaats op vrijdag 28, zaterdag 29 september en dinsdag 2 oktober. De Finale vindt plaats op zaterdag 6 oktober om 15:00 uur. Op zondag 30 september vindt om 16:00 uur in de Grote Kerk het openingsconcert plaats door de Choralen

De lezing is georganiseerd door de Remonstrantse Gemeente, en wordt gehouden in het Doopsgezind Centrum, Cimburgalaan 98, Breda.

Ontmoetingsdienst ‘Compassie’ Het is inmiddels een traditie: de ‘ontmoetingsdienst’ van Bredase protestantse kerken in de Grote kerk, eind oktober, rond Hervormingsdag. Dit jaar staat de dienst in het teken van het thema ‘compassie’. Het is de eerste in een serie van ‘compassiediensten’ naar aanleiding van de Catechismus van de compassie van Christiane Berkvens en Ad Alblas. Een aanstekelijk boek, vol mooie verhalen en prachtige illustraties.

S ’amen Een bonte stoet van mensen zal in deze kerkdienst langstrekken: Kaïn en Abel, Florence Nightingale, Beethoven, de barmhartige Samaritaan, een wijze rabbi, Karen Armstrong, Desmond Tutu en de Dalai Lama….

6 maar ik weet nooit zo goed wat dat is, dus ik zou zo’n antwoord nooit geven. Ik meen het in elk geval niet op die manier. Ik bedoel: kent u iemand in het dagelijks leven, in uw directe omgeving, die Jezus heet? Ik weet haast wel zeker van niet, en mocht het wel zo zijn, dan is het vast iemand van Zuid-Europese of Latijns-Amerikaanse origine. Kijk, die vier franse kleinkinderen van mij heten allemaal ‘Marie’ … ja, met hun laatste voornaam dan, hè? Dat vindt de vader (en de familie van die vader) een normaal eerbetoon aan de moeder van Jezus: Maria is iemand die vernoemd wordt. Dat komt hier te lande ook veel voor in rooms-katholieke kring. Ik heb daar persoonlijk niets tegen, maar ja, het is nu eenmaal zo dat ik vroeger gewoon nooit heb bedacht dat ik al mijn kinderen naar Maria zou kunnen noemen. Zoiets doe je als protestant toch niet? Maar ik weet eigenlijk niet waarom niet. Nu zijn wij protestanten vanouds tegen overdreven Mariaverering, dat weet ik wel, en zeker het bidden tot Maria … nee, dat moet toch maar niet. Maar dat is toch zeker nog geen reden om Maria niet te vernoemen?

* Rembrandt, De Barmhartige Samaritaan De voorgangers zijn ds. Wim Bisschop en ds. Ton van Prooijen. Aart Bergwerff bespeelt het orgel en de cantorijen van de Markuskerk en de Lucaskerk, o.l.v. Ilse Jordan en Margreet Pols, verlenen hun medewerking. In deze dienst zal ook Daniëlle van Drongelen, onze nieuwe jeugdwerker, aan onze gemeente verbonden worden. Ton van Prooijen

Opinie Vernoemenis

W at is er mis met deze titel? Helemaal niets, alleen bestaat het woord nog niet, ik heb het net zelf bedacht. Waarschijnlijk klinkt het mij zo bekend in de oren omdat het lijkt en rijmt op verdoemenis, maar zeker weten doe ik dat niet. Sommige niet-bestaande woorden klinken alsof die al jaren gebruikt worden, en dit is er ook zo één. Hoe ik daar zo op kom? Wel, het gaat in dit stukje over ‘vernoemen’. Een vraag aan u: kent u Jezus? Dat klinkt u waarschijnlijk heel ‘evangelicaal’ in de oren; dat is bij mij ook zo. Je zou als antwoord kunnen geven: “Jazeker, die woont in mijn hart”,

En waarom wordt eigenlijk Jezus door niemand vernoemd? Als je je kinderen naar iemand noemt, dan doe je dat toch naar mensen die belangrijk zijn in je leven? En wie is er bij ons nu belangrijker dan Jezus? Nee, het is hier niet de gewoonte kinderen naar onze zaligmaker te noemen, ook rooms-katholieken niet. Daarvoor moet je meer in bijvoorbeeld Mexico zijn, waar naar mijn indruk de halve bevolking ‘Chesús’ heet. Op schoolpleinen hoor je daar waarschijnlijk voortdurend: “Hé, Jezus, geef die bal eens aan”, of “Jezus, blijf daarvan af; dat zijn míjn knikkers!” Het gebruik van de naam Jezus in de gewone omgangstaal klinkt mij al gauw als een soort vloek in de oren, maar dáár hebben ze er geen last van. In Nederland houden we niet van vloeken. Dat komt omdat het in de bijbel sterk wordt afgeraden om de naam des Heren ijdel te gebruiken, en dan druk ik het heel zwak uit. En omdat het in ons land altijd al zo geweest is dat een bepaald soort mensen graag doet wat niet mag, bestaat in grote delen buitenland de uitdrukking ‘hij vloekt als een Hollander’. Ja, onze zeelieden in die gouden eeuw konden er ook wat van. Het is toch merkwaardig dat zoveel mensen in ons land zo ongelofelijk kunnen vloeken, zelfs voor televisie en radio. Het is een teken van een enorme wanbeschaving, in mijn ogen tenminste. Dat vond mijn vader ook al. Bij mijn schoonvader lag dat anders; die voelde zich geestelijk gepijnigd als een vloek via de TV zijn oren bereikte. Je kon dat aan hem zien. Nee, ik denk niet dat er in deze streken veel mensen ‘Jezus’ zullen worden genoemd, nog wel een tijdje ‘Maria’. En ik denk dat in het kader van de moderne afgodenverering heel wat jongetjes ‘Epke’ zullen worden genoemd en heel wat meisjes ‘Ranomi’. Die laatste klinkt als een samenvoeging van Ruth en Naomi … Het wordt één grote vernoemenis!

Piet Winsemius

S ’amen

7

On the Wings of Spirit Gelukkig de mens die bewogen in beweging komt die ziet wat er te zien is die gelooft in Leven en Liefde denkt in helderheid op eigen kracht toch deel van de kudde licht voor elkaar en voor hen levend om de hoek Gelukkig de mens die ziet wat gezien moet worden mogelijk, maar niet alleen ....het geheim................. Op de vleugels van de Geest

Regina de Ruiter

Algemeen Kerkelijk nieuws

Berthe is getrouwd (met een predikant) en heeft een dochter. Zij heeft theologie gestudeerd aan de Rijksuniversiteit in Groningen. Verder kan ik met groot genoegen u ook melden dat er een jeugdwerker is benoemd. Haar naam is Danielle van Drongelen. Zij is getrouwd en moeder van twee jonge dochters. Danielle zal per 1 september of per 1 oktober starten. Wij wensen Berthe en Danielle een heel vruchtbare, inspirerende en gezegende tijd toe in Breda. Misschien is het geheim van het zomerreces wel gelegen in het feit dat je door de rust meer tijd krijgt om je te laten inspireren: door bijzondere mensen, door een andere omgeving, door prachtige kerken, door de warmte op je huid, door indrukwekkende kunst, of door een simpel maar o zo mooi gedicht. Op zo’n moment voel je bijna letterlijk hoe de geest van God het soms wat tanende vlammetje weer aanblaast (inspirare) en op laat gloeien. De dankbaarheid en de energie die je dan voelt, wordt wat mij betreft prachtig verwoord door dit gedichtje uit de bundel ‘Liefste liederen van overzee’.

Daglicht gaat stralen als nieuw geschapen, merels gaan zingen als nooit gehoord. Voor deze dingen moet ik u danken, want zij ontspringen uw eerste woord. Ik vang het zonlicht en groet de morgen, breng aan de Maker mijn eerbewijs. Prijs, al wat ademt, iedere morgen als nieuwe schepping, als paradijs!

Van de voorzitter Een nieuwe herfst, een nieuw geluid! Met deze oneliner – uiteraard afgeleid van de eerste regel uit Gorters gedicht ‘Mei’ – zou ik mijn eerste bijdrage aan S’AMEN na het zomerreces willen beginnen. Bedoel ik daarmee dat we na de zomer alles anders gaan doen? Nee, uiteraard niet. Maar een periode van rust en afstand nemen geeft dat je soms weer een andere kijk op de zaken krijgt; dat problemen minder groot lijken en hobbels minder hoog. Het winterwerk lonkt naar ons en ik hoop dat wij allemaal weer met elan en vol energie de schouders zetten onder al die klussen die in de komende maanden weer geklaard moeten worden. We hebben als AK de afgelopen maanden niet helemáál stil gezeten. In de vergadering van eind juni is mevrouw Berthe van Soest benoemd als missionair werker voor het Noorderlicht. Zij volgt ds. Janneke Nijboer op die inmiddels vertrokken is naar Noordwijk. U hebt al kennis kunnen maken met Berthe, want zij is samen met Joost de Bruijn voorgegaan in een Noorderlichtviering in de Grote Kerk op 12 augustus.

Van zo’n lied word je vrolijk en sterk. En ja, dit is een prachtige vertaling door de dichter-dominee Sytze de Vries van het bekende nummer van Cat Stevens ‘Morning has broken’. Ik raad u aan om het nog eens te beluisteren op YouTube. Moge ons winterwerk vruchtbaar en opbouwend zijn! Ik wens u allen een heel goede startzondag toe.

Olda Bode-Nuis, voorzitter

S ’amen

Uit de Algemene Kerkenraad Graag breng ik u hierbij op de hoogte van de stand van zaken van een aantal documenten: - Het beleidsplan “Profileren en Verbinden” 2012-2016 Het concept beleidsplan heeft sinds juli 2012 ter inzage gelegen in de wijkkerken en was tevens digitaal opvraagbaar bij de scriba. Er zijn geen opmerkingen of bezwaren binnen gekomen. Zodoende heeft de Algemene Kerkenraad in de vergadering van 27 augustus het beleidsplan definitief vastgesteld. - Concept Plaatselijke Regeling Naar aanleiding van de voorgenomen vereniging met de Evangelisch Lutherse Gemeente is de Plaatselijke Regeling aangepast. De gemeente is vanaf nu tot en met 15 september 2012 in de gelegenheid kennis te nemen van deze Plaatselijke Regeling zodat deze vervolgens in de AK vergadering van 24 september aanstaande zal worden vastgesteld. - Het jaarverslag 2011 van de Protestantse Gemeente te Breda. Vanaf heden is tenslotte ook het jaarverslag 2011 ter kennisneming beschikbaar.

8 daagse leven, over de dingen van dichtbij die ons raken. Het werk op het internet wat Joost en ik doen, sluit hierbij aan. Dat gaat ook over wat ons mensen beroert. We bidden voor mensen dichtbij en veraf, door daar aandacht te geven op de website. Op de Facebookpagina van Noorderlicht Breda plaatsen we teksten en foto’s die inspireren en mensen in contact brengen met de rijkdom van de christelijke traditie. Ik hoop jullie te ontmoeten op Facebook of Twitter, in vieringen of zomaar bij een kopje thee aan de Biesdonkweg. Daar verheug ik mij op. ‘Het verpleeghuis en de mantel van Maria’ is een tekst van mijn hand voor de website van het Noorderlicht.

Het verpleeghuis en de mantel van Maria

De kerkenraad van de Evangelisch Lutherse Gemeente heeft het beleidsplan en de Plaatselijke Regeling al goedgekeurd. Voor alle genoemde documenten geldt dat zij beschikbaar zijn in de wijkkerken, op de websites: www.protestantsegemeentebreda.nl en www.noorderbeemden.nl, en tenslotte digitaal opvraagbaar bij de scriba: [email protected]. Joke Gurke-Pelle

Het verschijnsel noorderlicht is een beeld voor het verrassende, creatieve en inspirerende licht van God op plaatsen waar wij het niet verwachten. Dit licht daagt ons uit sporen hiervan te ontdekken in het leven van alle dag en daar vorm en stem aan te geven. website: www.noorderlichtbreda.nl missionair werker/pastor Joost de BruijnBerthe van Soest [email protected] [email protected] en [email protected] 06-53679264 06-12669462 Twitter: joostdebruijn @berthevansoest Facebook: Joost de Bruijn Noorderlicht Berthe van Soest LinkedIn: Joost de Bruijn Berthe van Soest

In het Noorderlicht Vanaf 1 juli bemensen Joost de Bruijn en ik, Berthe van Soest, samen het Noorderlicht. Joost is er al een paar maanden. Ik ben nieuw. Op dit moment woon ik in Heerenveen met mijn echtgenoot Coen Wessel en Lauren, onze dochter van 15. Eind augustus verhuizen we naar Hoofddorp. Mijn man heeft daar een nieuwe baan als predikant. Met de Fyra is dat goed te doen naar Breda. Het Noorderlicht is een pioniersplek. In mijn vorige pioniersplek bedacht ik samen met een groep vieringen die de loop van de seizoenen volgden. De vieringen gingen over het alle-

Al negen jaar kampeert mijn moeder op een camping vlak bij Heerenveen, waar ik woon. Ze begon er mee toen ze 75 was en nu is ze 84. Tot deze zomer ging het goed. Maar dit jaar is ze gevallen met haar fiets, toen ze op het laatste moment terugschrok bij het oversteken van een drukke weg. Ze had niks gebroken. Toch kreeg ze pijn. Veel pijn. Lopen ging eigenlijk niet meer. En zo zit ze sinds donderdag niet meer op de camping, waar ze uitkeek over wijde luchten, maar in een verzorgingshuis in Heerenveen. Er is een beeld van Maria waar ik veel aan gedacht heb deze laatste dagen. Daarop draagt Maria een wijde mantel. Onder die mantel staan allemaal mensen. Voor ouders die ziek worden of opgenomen moeten worden in een verpleeghuis, is dat ingrijpend. Maar voor de kinderen is dat ook. De rollen worden definitief omgedraaid. De kinderen zorgen voor de ouders. Het geeft een gevoel van ontheemd te zijn, voor allebei, voor de ouders en kinderen.

S ’amen

9

Maria met haar mantel troost. Ze slaat haar mantel om ouders heen, maar ook om de kinderen. Ook zij kunnen bij haar schuilen. Ouders en kinderen, beschut door de mantel van Maria.

Natuurlijk kun je het ook gratis ontvangen, wordt eerst vriend voor € 25,= per jaar. Het boekje ontvang je dan voor niets. Op de site kun jij je aanmelden als vriend, of laten weten dat je het boekje wilt kopen.

De gezichtjes in de Schutterskapel, zomerdienst Noorderlicht Grote Kerk Breda

Practische hulp

In de Schutterskapel van de Grote Kerk zijn kleine, kleurige stenen kopjes te zien. Als je de kopjes van dichtbij ziet valt op dat hun gezichten allemaal een andere uitdrukking hebben: vrolijk, verdrietig of afwachtend. Sommige kopjes spreken je aan, andere vind je meteen onsympathiek. Het ging in de zomerdienst op 12 augustus over drie van deze gezichten: wat ze oproepen, en over de andere gezichten in ons leven. Hoe bewaar je vrede in je hart, juist met de mensen die je onsympathiek vindt, en dat vaak ook zijn? Over deze vraag hebben we nagedacht in de viering. Organist Sander Booij, Frans van der Meulen en Bart, trompettisten uit ‘Jefta’, speelden improvisaties bij de verschillende kopjes. Volgers van Noorderlicht Breda op Facebook gaven in de aanloop naar de viering namen aan de gezichten.

Viering met de Lutherse gemeente, 16 september, 10:30 Lutherse Kerk Een viering van NoorderlichtBreda samen met de Lutherse gemeente.

Kerk2012.nl Als plaatselijke kerk ook op zoek wat je met social media kunt en moet? Twitteren in de kerk? Facebook in de liturgie? Missionair bezig zijn via LinkedIn? Hoe zit het met privacy? Op zaterdag 3 november is in Utrecht de landelijke congresdag over social media voor plaatselijke kerken. Het congres is bedoeld voor beginners en gevorderden.

(Meer informatie over deze dag in de rubriek Mediatheek, achterin dit nummer. Red.) Er zijn maar 150 kaarten, dus meld je snel aan!

Aandacht vragen, aandacht geven Op de website: www.noorderlichtbreda.nl is er de mogelijkheid om aandacht te vragen en aandacht te geven. Waar aandacht voor gevraagd wordt heeft vaak de sfeer van een gebed voor iemand of iets. Door een druk op de knop kunt u laten weten dat u meeleeft. De aandachtspunten worden in de vieringen van Noorderlicht hardop gebeden. Zo verbinden wij de spiritualiteit op het web met de spiritualiteit in het echte leven.

Kadotip! Vriendenboekje Noorderlicht Op een praktische en kleurrijke manier hebben Ton van Prooijen en Janneke Nijboer de kernwaarden van Noorderlicht uitgewerkt in een inspirerend boekje. In dit boekje dagen zij je uit om actief en interactief te reageren op wat zij schrijven. Als je dit boekje wilt ontvangen dan kan dat. Laat weten dat je het boekje wilt hebben. Je kunt het kopen voor € 7,50. Er is ook de mogelijkheid om via de site het boekje te bestellen.

Naar aanleiding van de oproep in dit kerkblad en in de kerken zijn er mensen die zich hebben gemeld om voor het Noorderlicht iets te doen. Daar zijn wij erg blij mee. Toch zijn er nog steeds mensen nodig om het project glans te geven. Wie heeft zin om mee te doen in de voorbereiding van een viering en of in de uitvoering? Wie mogen wij bellen om hand - en spandiensten te doen? Misschien heb je nog heel andere dingen die je wilt doen voor Noorderlicht. Laat het ons weten, dan kijken wij graag met jou naar iets wat bij je past. Vrede en alle goeds, Joost de Bruijn en Berthe van Soest zaterdag 25 augustus. Samen je geloof vieren

Op de tonen van Taizé Op de vierde zaterdag van de maand om 19:00 uur is er Taizéviering in de Michaelkerk, Hooghout 67. Samen met anderen je geloof vieren is in een Taizé-viering een weg van hoop en vertrouwen gaan. Zo schep je ruimte voor jezelf, voor je eigen zoektocht en ruimte om je te openen voor God. De sfeer van de viering wordt bepaald door muziek, zang, gebed en stilte. Er zijn gemakkelijk mee te zingen (korte) liederen. Er zijn geen preken, alleen stilte om het evangelie tot je door te laten dringen. Na de viering is er tijd voor ontmoeting. Je kan op jouw manier meedoen aan deze vieringen: door er te zijn, door actief mee te doen, door een eigen instrument mee te nemen, door mee te zingen, door mee te denken of voor te bereiden. Welkom! Data van Taizévieringen tot 1 januari 2013: 25 augustus, 22 september, 27 oktober, 24 november en 29 december. Informatie: [email protected] Werkgroep Taizévieringen Michael

Stemmen uit de stad Breda. Een stad waarin meer dan 175.000 mensen wonen. Blond en bruin, jong en oud, arm en rijk, vitaal en verzwakt. Levens die elkaar dagelijks kruisen, hollend naar de bushalte, wachtend op het schoolplein, sjokkend door de Barones, biddend in de St. Joostkapel, hossend tijdens carnaval, zwemmend in het Wolfslaarbad, schuilend onder een brug, ademloos in het donker van de bioscoop, nippend op een verwarmd terras, verstild in de avondbries van 4 mei. De stad. Kakofonie van stemmen. De stem van de marktkoopman op dinsdagmorgen, van de verliefde student, van de dakloze bij het Annahuis, van de oude carillonklok in de Grote Kerk, van de werkeloze ZZP’er, van de juichende NAC-

S ’amen supporter, van de vluchteling zonder papieren, van de verlopen saxofonist die met de pet rond gaat, van de politicus op zoek naar stemmen, van de vuilopruimer in de vroege ochtenduren op het uitgaansplein, van de graffitispuiter, van het jongetje op weg naar de Koranschool, van de zwerfkip in het Valkenbergpark, van de Heilssoldaat die koffie schenkt, van de gevierde acteur in het Chassé. En de stem van God? “Waar hoor je God in deze stad?, vroeg een buitenlandse student eens. Wat heeft de stadse kakofonie van stemmen te maken met het vieren, lezen, zingen, bidden en vergaderen in onze wijkkerken? Vanaf oktober starten we op onze website (www.protestantsegemeentebreda.nl) een experiment en ik nodig u uit om mee te doen! Onder de kop ’Stemmen uit de stad’ plaats ik elke eerste vrijdag van de maand een column, uitlopend op een stelling of vraag. De thema’s kunnen uiteenlopen van een motie in de gemeenteraad tot de verkiezing van de Lelijkste Plek van Breda, van de sluiting van Vluchtbed tot de nieuwe tentoonstelling in het Graphic Design Museum. Steeds is de vraag: wat zeggen de stemmen uit de stad over ons geloof in God, ons navolgen van Jezus, onze vragen bij de Bijbel? Wat betekent het om kerk te zijn in deze stad? U kunt vervolgens reageren. Dat kan via de reactiebutton. Voorlopig doen we het zo: na drie weken verzamel ik de oogst aan reacties en plaats ik een stukje op de website waarin ik de balans opmaak en de reacties (anoniem) verwerk. Tussendoor zal ik niet afzonderlijk reageren op ingezonden reacties. Suggesties voor thema’s zijn natuurlijk ook welkom. Ton van Prooijen

De Protestantse begraafplaats Haagveld Wie over de Haagweg richting Princenhage gaat, vindt ter hoogte van het Princenhaags Museum, Haagweg 334, een ingang die leidt naar de Protestantse Begraafplaats Haagveld, tot voor enige jaren eigendom van de Hervormde Gemeente, thans van de PKN. Deze begraafplaats dateert van 1829 en is nog steeds in gebruik. De sfeer is bijzonder. Naast de oude monumentale zerken vindt men ook meer recente graven. Er staan veel prachtige bomen, er is veel groen door heggen, struiken en gazons, de bezoeker voelt de gejaagdheid van het moderne leven van zich afglijden en plaatsmaken voor een zekere rust, de acceptatie van de vergankelijkheid. Het Princenhaags Museum heeft een onderkomen gevonden in de vroegere aula van de begraafplaats en heeft al heel wat studie verricht naar de geschiedenis van de begraafplaats. Het blijkt dat veel vooraanstaande inwoners van Breda hier een laatste rustplaats vonden, onder wie de grootvader van Vincent van Gogh, alsook zijn oom ‘Cent’, een rijke kunsthandelaar die in de tweede helft van de negentiende eeuw woonde in Princenhage, op de hoek van de Haagweg en (nu) de Esserstraat. Ook het bestuur van de stichting die de begraafplaats beheert is zich zeer bewust van de waarde van dit historisch erfgoed. Met name op initiatief van wijlen de heer Wierda werd het vervallen, gietijzeren grafmonument van Nahuys van Burgst uit 1836 prachtig gerestaureerd.

10 Ook het graf van Louise Stratenus (1852 - 1908), in haar tijd een bekende schrijfster, die van van 1901 tot 1908 woonde op de Haagsemarkt 22, wordt gerestaureerd. Er vinden regelmatig begrafenissen plaats op het Haagveld, overigens ook van nietprotestanten. Bijzonder daarbij is dat de betrokkenen tot op zekere hoogte zelf de locatie van het graf kunnen kiezen. Ko Traas

Diaconie Iraanse bekeerling Eind maart 2011. Een uitgeprocedeerde 34-jarige Iraanse christelijke bekeerling is ten einde raad nadat zijn asielaanvraag definitief is afgewezen. Het beeld op zijn netvlies van de consequenties van zijn terugkeer naar Iran ontneemt hem de moed om verder te leven en hij onderneemt een serieuze zelfmoordpoging. In het ziekenhuis weten ze zijn leven te redden. Na zijn verblijf in het ziekenhuis wordt hij teruggeplaatst in het Asielzoekerscentrum (AZC) ‘s- Gravendeel. Maar al na enkele dagen wordt hij op straat gezet zonder enige voorziening. Hij heeft dus geen onderdak, geen uitkering, mag ook niet werken en is niet verzekerd. ‘Geklinkerd’ heet dat in termen van de Immigratie en Naturalisatiedienst (IND), de overheidsorganisatie die namens de minister de asielaanvragen beoordeelt. In het Zuid-Hollandse ‘s-Gravendeel is geen gemeentelijke noodopvang, dus was het een uitkomst dat hij bij een barmhartige landgenoot mocht logeren. Vanaf dat moment was alles onzeker in het bestaan van deze man hetgeen, mede gelet op de eerdere zelfmoordpoging, geen goede situatie was voor zijn psychische gesteldheid. INLIA werd om hulp gevraagd en zij zorgde ervoor dat de man snel voor psychische behandeling terecht kon bij een instelling voor geestelijke gezondheidszorg. INLIA heeft zich vervolgens middels eigen onderzoek op de achtergronden van de man gericht, is tot de conclusie gekomen dat er gronden waren voor een nieuwe asielaanvraag en heeft hem geholpen bij de voorbereiding daarvan. Met steun van INLIA heeft hij de juiste bewijzen, waaronder de originele doopakte, kunnen verkrijgen. Daarnaast regelde INLIA een nieuwe advocaat voor hem. De inzet, betrokkenheid en steun van landgenoten, medici en de medewerkers van INLIA hielden deze man op de been. Oktober 2011. Er wordt opnieuw asiel aangevraagd op grond van de nieuw verkregen bewijzen, o.a. van zijn - inmiddels bewezen - bekering. Zijn asielaanvraag werd dit keer niet meteen afgewezen maar in behandeling genomen; hij werd niet ‘geklinkerd’ maar kreeg weer opvang in het AZC in het Overijsselse Schalkhaar. Dit gaf hoop. Mei 2012. Een half jaar na de nieuwe aanvraag. Aan de Iraanse bekeerling, eerder nog een ‘geklinkerde’ afgewezen

S ’amen

11

uitgeprocedeerde illegaal, wordt nu een verblijfsvergunning toegekend. Hiermee werd recht gedaan aan deze mens. Vele anderen zijn nog zoekende naar barmhartigheid en recht. INLIA zet zich samen met vele kerken in om recht te doen aan mensen. Helpen waar geen helper is maar wel hulp geboden moet worden. Steun dit werk omwille van de gerechtigheid - giro 5872815.

Helmer J.M. Roelofs Stichting INLIA

Breda AradWismar Situatie Arad

DOS “Wat voeren die DOS-diakenen

nu eigenlijk uit?” (10) Inmiddels bent u, als u deze rubriek maandelijks leest, er wel achter dat de DOS-diakenen vrij actief zijn op velerlei terrein in de samenleving. Ditmaal nemen wij u mee op vakantie. Nee, niet zomaar een vakantie. Het betreft een vakantie die wordt georganiseerd door de Stichting Werkgroep Gehandicapten Zuid-West Brabant. Deze stichting, waarvan het bestuur wordt gevormd door diakenen van verschillende PKN gemeenten uit de regio Z.W. Brabant, verzorgt een vakantieweek in het Roosevelthuis in Doorn voor mensen die niet meer zelfstandig op vakante kunnen. Dit huis, een vakantiehuis van de PKN, ligt in de bosrijke omgeving van Doorn op het schitterende landgoed Hydepark. Dit voorjaar vierden weer een vijftigtal mensen uit Zuid-West-Brabant er hun vakantie. Het zijn mensen die vaak zijn aangewezen op hulp van anderen omdat zij een lichamelijke beperking of verpleegkundige hulp nodig hebben. Ook echtparen die door omstandigheden niet bij elkaar kunnen wonen, of eenzame mensen, komen in aanmerking.

Veel nieuws is er op dit moment niet te melden. Er lopen, kort samengevat, nog twee rechtszaken. Een tegen ds. Tothpal persoonlijk en een tegen de gemeente, maar aangezien de rechtbanken in Roemenië in juli en augustus een zomerstop hebben, staat het vervolg hiervan pas eind september op de rol. De rechtszaak tegen ds. Tothpal behelst een aanklacht tegen hem als zou hij oneigenlijk zijn ambt hebben uitgeoefend, oftewel hij zou zich voorgedaan hebben als predikant van de ELK in Roemenië nadat hij door de bisschop uit zijn ambt was gezet (dit is gebeurd nadat de kerkenraad weigerde hem op last van de bisschop te ontslaan). Zijn kerkleden, die eveneens uit de ELK zijn gezet, zijn hiervan op de hoogte en ds. Tothpal gaat dan ook gewoon voor op zondag, vaak in twee diensten in verschillende talen. De andere rechtszaak is diegene die door wraking van de rechtbank in Arad is verplaatst naar de rechtbank in Targoviste. Hierin gaat het om het gebruiksrecht van kerk en Lutherhuis. Deze zaak heeft onze partnergemeente in eerste instantie verloren, en eind september dient de zaak in hoger beroep. Valt dit opnieuw negatief uit dan is een tweede beroep wel mogelijk, maar men is dan wel al verplicht de uitspraak na te komen en dus kerk en Lutherhuis te verlaten. Er breken dus weer spannende tijden aan! Wij vragen u nogmaals om hen in uw voorbeden te gedenken. In oktober hopen onze penningmeester Harry Mulder en ikzelf weer het jaarlijkse werkbezoek aan Arad te brengen. Men ervaart ons bezoek altijd weer als een bemoediging en het geeft ons de gelegenheid in alle rust alles door te kunnen spreken. Wilt u het programma voor de Zomerontmoeting nog eens nalezen, kijkt u dan op www.protestantsegemeentebreda.nl. Even doorklikken op diaconie/Breda-Wismar-Arad.

Mieke Frankfoorder, 5146523, [email protected]

* Genieten tijdens een wandeling De vakanties worden mogelijk gemaakt door de grote inzet van vele vrijwilligers. Vooral de persoonlijke aandacht die mensen zo’n week krijgen wordt erg gewaardeerd. Zo vertelde een gast bij het binnenkomen “Het voelt als een warme deken”. Mensen komen weer eens buiten, zij genieten van het samenzijn tijdens het eten en van allerlei activiteiten die met elkaar worden ondernomen. Dat de gasten genieten van die extra aandacht, motiveert de vrijwilliger enorm. Betty van Wijngaarden, DOS-diaken en bestuurslid van de werkgroep, heeft dit heel sterk mogen ervaren. De vakantie worden grotendeels door de gast zelf betaald; waar nodig springt de diaconie bij. De collecte tijdens de kerkdienst in de Grote Kerk van zondag 29 juli was bestemd voor deze Stichting. Bent u enthousiast geraakt en wilt u zich op deze wijze ook inzetten voor de medemensen, dan kunt meer informatie krijgen van Betty van Wijngaarden, 0161-433260. Inmiddels is bekend dat volgend jaar de vakantieweek wordt gehouden van 6 tot 13 april. Zowel vrijwilligers alsmede zij die van een vakantieweek willen genieten kunnen zich bij Betty opgeven. Henk Zwaan

S ’amen

12

Het is bijzonder dat wij mede dankzij u als donateurs het mooie werk in Het Lotjeshuis verder kunnen voortzetten. De schaarste financiën, die moeizaam binnenstromen, worden aangewend om tal van mondjes te voeden en ze van het nodige te voorzien, dat voor elk opgroeiend kind onontbeerlijk is. De afgelopen zesenveertig jaar heeft ons tehuis bewezen levensvatbaar te zijn. Er waren vele diepe dalen, maar gelukkig ook enkele lichtpunten. Sinds mijn aantreden als Directeur van het Lotjeshuis koester ik de innige, maar nooit uitgesproken, wens dat dit tehuis moet blijven bestaan. Elke dag opnieuw probeer ik daarom, soms in overleg met bestuur en de medewerkers, de touwtjes aan elkaar te knopen. Toen ik intuïtief de drang, maar meer nog het elan, voelde mijn krachten, kennis en kunde - die uiteraard ter zake beperkt zijn - aan het Lotjeshuis te verpanden, was ik er niet van doordrongen welke zware last ik op mijn fragiele schouders nam. Maar dankzij onze Schepper die mij steeds schraagt lukt het, dat wij excelsior gaan. We zijn er bij lange nog niet, indachtig mijn oprecht verlangen dat het Lotjeshuis moet blijven bestaan voor de kwetsbare hummeltjes. Bij het concipiëren van dit schrijven gingen mijn gedachten dankbaar en op onverklaarbare wijze het eerst uit naar jullie. Tot mijn laatste snik zal ik niet vergeten wat jullie voor deze kansarme kinderen betekenen en doen. Steeds weer als ik aan jullie goedheid terugdenk is dat voor mij een prikkel om mij nog harder en intensiever in te zetten voor dit edele en ideële doel, dat nagestreefd wordt. Kan het waar zijn vraag ik mij steeds weer af, dat er op Gods aardbodem nog bewogen mensen zijn als jullie, die zich belangeloos, dus zonder tegen baat, inzetten voor de kinderen, die ze niet eens kennen? Toen ik in contact gebracht werd

* In het Lotjeshuis met Hannie had ik geen idee wat dit contact zou betekenen voor het tehuis en de kindertjes. Nu 2 jaar verder lijkt het mij alsof wij behoren tot één grote Lotjeshuis-familie. Althans zo ervaar ik het, namelijk de warmte, sympathie, steun, maar bovenal de liefde die van jullie allemaal naar ons uitgaat. Hannie, Bep en andere sympathisanten, het kan niet anders dan dat jullie bewogenheid door God zelf ingegeven wordt. Mijn dank vertaal ik in een smeekbede aan de Heer, dat Hij jullie blijvend zegent, en dat het jullie mag gelukken het goede werk waarmee jullie bezig zijn voort te zetten. Last but not least: kerkleden, met woorden kan ik u niet danken voor alles wat u doet voor het Lotjeshuis. Ik geef u het beste wat ik kan missen namelijk mijn liefde en sympathie. Al biddend en werkend moeten wij samen verder gaan voor deze kindertjes. Ze hebben immers niet gevraagd om deze situatie. Schouder aan schouder met vereende krachten een steentje bijdragend tot een betere wereld voor deze kinderen. Nogmaals mijn hartgrondige dank aan U allen! Vriendelijke groeten, Maria

- en jongerennieuws Wie wil meezingen /meespelen in de kinder-kerstmusical 2012?

FIDO-DIDO Uitnodiging Hallo jongens en meisjes, Zit je in groep 5, 6, 7 of 8 en hou je van knutselen, speurtochten, spelletjes doen of gewoon gezellig kletsen kom dan naar de Fido-Dido.Eén keer in de drie weken op vrijdagavond hebben wij van 19:00 uur tot 20:15 uur club in de Lucaskerk. Het kost € 1,00 per keer. Opgeven hoeft niet.Kijk voor meer info op de site van de kerk of neem contact op met de leiding. Groetjes en hopelijk tot 21 september,

Ria Geerts, [email protected], 5426691

(voor kinderen van groep 4 t/m 8 van de basisschool). Tijdens de kinderkerstnachtdiensten op 24 december gaan wij twee keer een kinder-kerstmusical verzorgen in de Lucaskerk. Daar hebben we jullie voor nodig! Hou je van zingen en/of toneelspelen? En zit je in groep 4, 5, 6, 7 of 8 van de basisschool? Dan is dit iets voor jou! We gaan oefenen op de vrijdagavonden dat er geen Fido-Dido is, van 19:00 uur tot 20:15 uur in de Lucaskerk. De data waarop we repeteren zijn: 28 sept, 19 okt, 26 okt, 9 nov, 16 nov, 30 nov, 7 dec, 21 dec en zondag 23 dec. Wil en mag je mee doen? Geef je dan voor 14 september op! Groetjes en tot ziens bij de repetities; Evelien de Kruijff Ria Geerts [email protected] [email protected] 06-44097653 / 076-8886668 06-28142785 / 076-5426691

S ’amen

13 Even voorstellen: Danielle van Drongelen

Advertorial

Wij bieden een plek om te dienen, te ontdekken en te groeien! Ben jij of ken jij een jongere die op zoek is naar een nieuwe uitdaging? Die een zinvol tussenjaar wil doen of nog geen studiekeuze heeft kunnen maken? Dan is de EA op zoek naar JOU! De Evangelische Alliantie (EA) is een missionaire netwerkorganisatie waar ruim 120 organisaties, zes kerkgenootschappen en enkele honderden gemeenten en persoonlijke deelnemers aan deelnemen. Deze deelnemers werken binnen de EA samen met het uiteindelijke doel om het evangelie hoorbaar en zichtbaar te maken. Voor het seizoen 2012-2013 zijn wij op zoek naar een: Diaconaal Medewerker [m/v] die dit jaar de tijd wil nemen om op een enerverende leer/werkplek in een bruisende organisatie in het hart van christelijk Nederland te ontdekken waar zijn of haar hart ligt! Meer weten? Voor een uitgebreide vacature www.ea.nl/vacatures

kan

je terecht

op

Marijke Vlietstra Jongerenmedewerker/Projectmedewerker

Jeugdwerker voor PKN Breda! De afgelopen tijd zijn de wijkkerkenraden druk bezig geweest met hun plannen voor de jeugd. Dat heeft vorig jaar twee beleidsplannen opgeleverd, voor de Lukaskerk en voor Midden-Zuid. Daarin werd voorgesteld om veel meer aandacht aan de jeugd te besteden, onder andere door het aanstellen (part time) van een gezamenlijke jeugdwerker. De Algemene Kerkenraad heeft hiermee ingestemd en dit jaar heeft de werving plaatsgevonden. Die is succesvol geweest en binnenkort start onze nieuwe jeugdwerker: Danielle van Drongelen! U zult de komende tijd meer van haar horen! Hieronder stelt zij zichzelf voor. Victor Witter

Wat een moedige, mooie en goede stap om een jeugdwerker aan te stellen als protestantse kerk Breda. Want met een jeugdwerker geeft u aan dat u vindt dat kinderen en jongeren belangrijk zijn binnen uw kerk. Ik heb er even over nagedacht, een paar vergaderingen en een jongerendienst bijgewoond en ‘ja’ gezegd. Het voelt goed om voor uw kerk(en) te gaan werken. Ik ben met mijn gezin, man en twee dochters, actief betrokken in de protestantse kerk Waalwijk. Van oorsprong ben ik leerkracht basisonderwijs en ik heb een periode in Suriname voor de klas gestaan. Daarna heb ik 3 jaar als kerkelijk jeugdwerkadviseur gewerkt in de provincie Zeeland, in dienst van de PKN. Vervolgens werkzaam geweest bij een diaconale organisatie en nu dus aan de slag in Breda. Een baan waarbij ik hoop veel talenten in te kunnen zetten uit mijn werkverleden, maar ook mijn ervaringen als jeugdouderling in Waalwijk. Ik hoop samen met u er een goede periode van te maken. Ik heb er zin in! Mocht u suggesties of ideeën hebben, van harte welkom deze met mij te delen. Een lied dat mij blijft inspireren is Gezang 49:

De vogels van de bomen die lopen door de lucht als vederlichte dromen, zij wonen in het licht. Zij rusten op de adem van God die ademend de wereld heeft geschapen en alle namen kent, God immers houdt op aarde wat leeft in staat en stand. Hij zal ons ook bewaren, wij eten uit zijn hand. Wat zou het mooi zijn als we allemaal als vogels mogen schitteren en fluiten in Zijn kerk. Hartelijke groet en graag tot ziens! Daniëlle van Drongelen

Nieuws uit de wijken

S ’amen

Rondom de Lucaskerk

14 Als velen dit blijven doen, kunnen we doorgaan met bouwen in vertrouwen.

Rolf Boertien [email protected]

8 september

STARTzaterdag

Van de voorzitter Na bezinnen komt actie. De afgelopen maanden informeerde ik u over de ontwikkeling van het beleidsplan ‘Doorgaan met bouwen in vertrouwen’. Nu het bezinningsproces is afgesloten en het beleidsplan klaar is, wordt het tijd om concreet aan de slag te gaan. Het lijkt mij een goed idee om in mijn maandelijkse bijdrage telkens een concrete uitwerking van het beleidsplan door een van de werkgroepen te beschrijven. Zo krijgt u een beeld van hoe gemeenteleden binnen onze NoorderBeemden, gestalte proberen te geven aan ‘kerk zijn’. Ik hoop dat de voorbeelden een bron van inspiratie voor u mogen zijn. Deze keer aandacht voor een belangrijk aandachtspunt van de Diaconie: ‘armoedebeleid’. Hoewel dit van oudsher al een belangrijk thema is, wil de diaconie het dit jaar nog meer handen en voeten geven. Vandaar dat gestart is met een project ten behoeve van de voedselbank. Iedere zondag dat we in de Lucaskerk Maaltijd van de Heer vieren, vraagt de diaconie gemeenteleden om een of meerdere producten van huis mee te nemen. Gedacht kan worden aan: aardappelpuree, macaroni+saus, rijst+saus, rookworst/droge stamppot, brinta, havermout, muesli, bloem, poedersuiker, stroop, thee/koffie + koffiemelk, suiker, zoet beleg, houdbare melk, conserven fruit/soep, koek/drinken voor school, ontbijtkoek, boter/ margarine/bakboter, babyvoeding (melk/potjes), toiletpapier, waspoeder, douche-gel, tandpasta, tandenborstels, zeep, shampoo, luiers, babyverzorgingsproducten. De diaconie verzamelt de producten en zorgt ervoor dat deze bij de voedselbank terecht komen. De eerste keer, net voor de zomervakantie, bleek de actie al succesvol. Vrijwilligers van de voedselbank namen de producten met groot enthousiasme in ontvangst! Ook de afgelopen keer hebben weer veel gemeenteleden gehoor gegeven aan de oproep en op deze manier hun steentje bij gedragen.

Om 15:00 uur bent u welkom op de Texashoeve aan de Rietdijk in Breda. Daar staat de koffie en de thee klaar. Natuurlijk staat de ontmoeting met elkaar centraal, maar daarnaast kunt u vanaf 15:30 uur kiezen uit een van de volgende activiteiten: - Wandelen in het Haagse Beemdenbos - Jeu de boules spelen op de Texashoeve - Excursie naar de Kleine Hoeve. Op de fiets wordt een bezoek gebracht aan de Kleine Hoeve, waar u een rondleiding krijgt over het terrein (bij vochtig weer laarzen meenemen). - Fotograferen. Samen met anderen foto’s maken die u vindt passen in het thema ‘Geloof, hoop en liefde’. De foto’s zullen zondag tijdens de viering vertoond worden. Wilt u hieraan meedoen, neem dan uw (digitale) camera mee. - Liturgisch bloemschikken. Er wordt een korte uitleg gegeven over Liturgisch bloemschikken, waarna er samen voor de zondagse viering bloemschikkingen zullen worden gemaakt. Voor de inleverdatum van deze kopij konden we nog niet met zekerheid zeggen of er nog een muzikale en creatieve activiteit aangeboden kan worden. De kinderen komen na hun uitstapje om 17:30 uur ook naar de Texashoeve, waarna we gezamenlijk zullen eten. Een BBQ voor de volwassenen en voor de kinderen friet met….. Voor het eten moet u zich wel opgeven. Dit kan tot en met zondag 2 september via de intekenlijst in de Lucaskerk of per mail bij Arja van der Velde: [email protected] (Geeft u eventuele dieetwensen ook even door?)

Arja van der Velde

Vieringen De komende weken laten we ons leiden door verhalen uit het evangelie naar Marcus. Vaak korte verhalen, met veel dynamiek en een boodschap tussen de regels door.

zondag 2 september We begroeten ds. F.J. Timmers uit Roosendaal als voorganger.

Voor die dag staat Marcus 8: 22-26 op het leesrooster: een verhaal over een man die blind is, en om blind te zijn hoeft er niets aan je ogen te mankeren.

zondag 9 september Vandaag houden we de startzondag van het nieuwe seizoen van kerkenwerk. De zaterdag ervoor hebben we een heel uitgebreid en gevarieerd programma, dat uitloopt in een gezamenlijke maaltijd. En daar aan vooraf een aanbod van actieve, creatieve, leerzame en ontspannende activiteiten. Elders in dit nummer staat er meer over. De viering van zondag krijgt als thema: Geloof, Hoop en Liefde, en daar omheen brengen we veel elementen samen. Enkele kinderen maken de overstap van kinder- naar jongerennevendienst; we nemen afscheid van ambtsdragers en gaan ook nieuwe ambtdragers bevestigen. Daarnaast gaan we het programma van het Oecumenisch Leerhuis presenteren en Lucas8 komt meezingen. Tussendoor lezen we ook nog uit de bijbel, en vanuit Marcus 8: 27 - 9:1 wordt de vraag: wie Jezus echt is, ofwel: wie Hij is voor jou. En misschien komen verschillende elementen van de zaterdagmiddag ook nog terug in de kerk op zondagmorgen. Het wordt vast een kleurig en levendig geheel.

zondag 16 september In het kader van de Vredesweek houden we een oecumenische viering in de Bethlehemkerk, om 11:30 uur. Voor de parochie is deze zondag ook gereserveerd voor een gezinsviering, die met één van de basisscholen wordt voorbereid en uitgevoerd. We hebben gekozen voor het thema ‘water en bruggen’, dus bruggen voor vrede. Het wordt in elk geval een spannende viering waarin veel mensen een steentje mogen bijdragen en meenemen.

zondag 23 september We keren terug naar de lezingen uit Marcus en in hoofdstuk 9: 30-37 gaat het over de meeste en de minste, en over worden als een kind. We komen ook samen rond de Tafel van Brood en Wijn. We vieren Jezus als Heer en Gastheer en delen wat we van hem ontvangen.

zondag 30 september In veel kerken wordt de lezingenreeks uit Marcus vandaag afgerond om volgende week de overstap te maken naar het boek Judith. In Marcus 9: 38-

S ’amen 50 gaat het om helende gaven van iemand die geen volgeling van Jezus is. En kan dat wel? Mag dat wel? We begroeten als onze voorganger ds. T.T. van Leeuwen, die inmiddels predikant is in Waddinxveen.

zondag 9 september Vandaag houden we de startzondag van het nieuwe seizoen van kerkenwerk. De zaterdag ervoor hebben we een heel uitgebreid en gevarieerd programma, dat uitloopt in een gezamenlijke maaltijd. En daar aan vooraf een aanbod van actieve, creatieve, leerzame en ontspannende activiteiten. Elders in dit nummer staat er meer over. De viering van zondag krijgt als thema: Geloof, Hoop en Liefde, en daar omheen brengen we veel elementen samen. Enkele kinderen maken de overstap van kinder- naar jongerennevendienst; we nemen afscheid van ambtsdragers en gaan ook nieuwe ambtdragers bevestigen. Daarnaast gaan we het programma van het Oecumenisch Leerhuis presenteren en Lucas8 komt meezingen. Tussendoor lezen we ook nog uit de bijbel, en vanuit Marcus 8: 27 - 9:1 wordt de vraag: wie Jezus echt is, ofwel: wie Hij is voor jou. En misschien komen verschillende elementen van de zaterdagmiddag ook nog terug in de kerk op zondagmorgen. Het wordt vast een kleurig en levendig geheel.

zondag 16 september In het kader van de Vredesweek houden we een oecumenische viering in de Bethlehemkerk, om 11:30 uur. Voor de parochie is deze zondag ook gereserveerd voor een gezinsviering, die met één van de basisscholen wordt voorbereid en uitgevoerd. We hebben gekozen voor het thema ‘water en bruggen’, dus bruggen voor vrede. Het wordt in elk geval een spannende viering waarin veel mensen een steentje mogen bijdragen en meenemen.

zondag 23 september

15 naar het boek Judith. In Marcus 9: 3850 gaat het om helende gaven van iemand die geen volgeling van Jezus is. En kan dat wel? Mag dat wel? We begroeten als onze voorganger ds. T.T. van Leeuwen, die inmiddels predikant is in Waddinxveen.

Uit de wijkgemeente Over het algemeen is de zomerperiode een rustige tijd gebleken. Alle maatregelen en voorzorgen voor achterwacht en bijstand, hebben we voor niks genomen. Gelukkig maar! Nu maken we ons op voor een nieuw seizoen. We hebben een goed nieuw beleidsplan, met per werkgroep aparte aandachtspunten, zodat er meer dan voldoende plannen en werk ligt. We beginnen aan een actief, inspirerend en veelkleurig seizoen! We hopen dat het voor veel mensen een aanleiding wordt om mee te doen, in te haken, zodat we gemeente blijven met een breed draagvlak en veel animo! Tijdens de startzondag zullen we afscheid nemen van Irma van der Schaar als scriba van de wijkgemeente. Vier spannende, afwisselende en leerzame jaren was ze de spin in het web van onze wijkorganisatie en ze heeft ongelofelijk veel werk verzet. Vrijwel steeds met veel plezier en inzet en we zijn haar erg dankbaar voor haar betrokkenheid en medewerking. Nu mag ze haar taken overdragen aan Peter Schuitmaker, die op 9 september zal worden bevestigd als nieuwe scriba. We zijn erg blij dat hij deze taak op zich wil nemen en we hebben er alle vertrouwen in dat we het met hem ook heel goed zullen hebben. Sander van Doorn en Ernst Walet hebben allebei aangegeven dat ze hun inzet als diaken nog een poosje willen voortzetten. Dat is heel fijn.

We keren terug naar de lezingen uit Marcus en in hoofdstuk 9: 30-37 gaat het over de meeste en de minste, en over worden als een kind. We komen ook samen rond de Tafel van Brood en Wijn. We vieren Jezus als Heer en Gastheer en delen wat we van hem ontvangen.

Er worden nog andere gemeenteleden bevestigd als ambtsdrager. Links en rechts wordt nog een beetje nagedacht en via het Lucasbericht en de zondagse vieringen zullen wij tijdig alle informatie aan de gemeente bekendmaken. ds. Wim Bisschop

zondag 30 september

Leren en Ontmoeten

In veel kerken wordt de lezingenreeks uit Marcus vandaag afgerond om volgende week de overstap te maken

zeten. Het programma voor het najaar

De scholen zijn weer begonnen, het startweekend komt eraan. Onze commissies heeft in de vakantie niet stilge-

van het Leerhuis is zo goed als klaar. Bij het startweekend presenteren we de flyer met het programma. Nu alvast de activiteiten voor september. Het Leerhuis start op zaterdag 1 september met een meditatieve wandeling naar de abdij Maria Toevlucht in Zundert. We wandelen door het natuurgebied De Pannenhoef, waarbij we regelmatig enkele malen in stilte de schoonheid van de natuur op ons laten inwerken, en een inspirerende tekst lezen. Aangekomen in de abdij nemen we deel aan de vesperviering in de abdijkerk. Daarna eten we ons zelf meegebrachte eten, en wandelen we terug. Met eigen vervoer rijden we naar de parkeerplaats in de Pannenhoef. De wandeling duurt 1½ tot 2 uur. Mocht heen en terug wandelen voor enkele deelnemers te veel zijn, dan kan dat ondervangen worden door vooraf met enkele auto’s naar de abdij te rijden en een auto daar te parkeren. We vertrekken vanaf de Bethlehemkerk om 13:00 uur. De wandeling staat onder leiding van pastor Frans Verkleij. Opgave bij het secretariaat van de Bethlehemparochie. [email protected] tel. 5410194 Op 19 september, in de Vredesweek, is er weer een leerhuisavond voorafgegaan door een maaltijd. Het thema van de vredesweek is: water, olie, goud, steenkool; van grond voor conflict naar bron van vrede. In Breda concentreren we ons op de grondstof water. In welke mate is water een grond voor conflict, maar hoe kan water ook een bron van vrede zijn? In de leerhuisavond richten we ons op het proces van woestijnvorming in de Sahel-regio in Afrika, met name in Mali en Burkina Fasso. De woestijn rukt steeds meer op naar het zuiden, en het gebrek aan water is een

S ’amen

16 van een boekje met thema’s voor geloofsgesprekken en bijbehorende Bijbelgedeelten, vragen en gesprekssuggesties praten we met elkaar over het aangegeven thema. Op deze manier kunnen in de gesprekken allerlei aspecten van het geloof in het dagelijks leven aan de orde komen. We vinden het belangrijk om naar elkaar te luisteren en van elkaar te leren en ervaren zo steun van elkaar. We hopen God beter te leren kennen in Jezus Christus en door Zijn Geest en zo te groeien in geloof.

groot probleem dat tot veel spanningen leidt in deze gebieden. Hoe ontstaat woestijnvorming, wat kunnen we eraan doen, en tot welke conflicten geeft zij aanleiding? Over deze ingewikkelde problematiek zal een medewerker van het Koninklijk Instituut van de Tropen in Amsterdam een inleiding verzorgen. Tevens zullen mensen van de Stichting Pater Balemans aan deze avond meewerken. Deze stichting zet het pionierswerk van pater Frans Balemans uit Bavel, die vrijwel zijn hele leven in Burkina Fasso heeft doorgebracht, voort door allerlei projecten in dit land, zeker ook op het gebied van watervoorziening, te ondersteunen. Plaats en tijd: Lucaskerk, 20:00 uur Voorafgaand aan de lezing is om 18:00 uur een gezamenlijke maaltijd, en om 19:00 een vesperdienst. Wilt u meeeten, geef u dan de zondag ervoor op, via de intekenlijst in de Lucaskerk of via [email protected]. Voor de vesper of de leerhuisavond hoeft u zich niet aan te melden.

Namens de werkgroep, Joyce Rijke

Groeigroep Wist u dat... er in de wijkgemeente NoorderBeemden een ‘Groeigroep’ is? Wist u dat... deze groep al een aantal jaren bestaat? Wist u dat... deze groep op dit moment bestaat uit 9 personen die zich betrokken weten bij de Lucaskerk? We willen ons graag aan u voorstellen. We komen regelmatig bij elkaar bij één van de deelnemers thuis. Aan de hand

Eén van de deelnemers bereidt de avond voor; in de regel doen we dit bij toerbeurt. We beginnen de avond om 20:00 uur met zingen en eindigen met gebed. Natuurlijk is er ook tijd voor koffie of thee.

Noordsoos De zomerstilte is voorbij en we gaan weer aan de slag. Met behulp van een aantal predikanten en enkele anderen, zoals onze muziekgroep en natuurlijk een aantal medewerkers hebben we weer een gevulde agenda. De leden ontvingen al een jaaroverzicht met een uitnodiging op 5 september met het uitgestelde reisje mee te gaan. We gaan naar het kaarsenmuseum in Baarle- Nassau waar we een paar gezellige uurtjes samen hopen door te brengen en van een Bourgondische broodmaaltijd kunnen genieten. We hopen zeker op deze dag, maar ook op de andere bijeenkomsten op een optimale opkomst. Nieuwe leden zijn uiteraard hartelijk welkom, en als u de brief niet hebt ontvangen, vraag deze dan op bij Wil Gerkema, tel: 5870730.

Op dit moment gebruiken we een boekje voor Gemeente Groei Groepen, uitgegeven door het Evangelisch Werkverband, een vernieuwingsbeweging binnen de PKN en o.a. bekend van de Evangelische Liedbundel.

Het rooster geeft de eerste keren aan:

In de dienst op zondag Trinitatis, waarin enkele mensen belijdenis deden, is het belang aangegeven om regelmatig bij elkaar te komen en te praten over je geloofsbeleving. Vanwege deze oproep leek het ons goed om u eens op de hoogte te brengen van het bestaan van deze groep.

- 3 okt. ‘luisterboeken en GROOTLETTER boeken’ met behulp van de bibliotheek.

We zullen in het Lucasbericht, in de agenda, laten weten wanneer en waar onze Groeigroep bij elkaar komt. De deelnemers: Alfrida, Amanda, Els, Evelien, Lonneke, Sonja, Wietske, Irene en Koos. Informatie bij Koos van Harmelen: [email protected] tel. 2000117 vrij. 9 en za. 10 november

November Tonen Op deze dagen willen wij weer een November Tonen organiseren rondom een veiling (opbrengst naar een diaconaal doel) van ‘Kunst uit eigen Kring’. Noteer de data in uw jaarkalender, aan het programma wordt gewerkt. Mede namens Leren & Ontmoeten,

Marijke Koldenhof, Jan Jonk en Licia Koeman

- 5 sept. uitstapje naar het kaarsenmuseum - 19 sept. ds Wim Bisschop

- 17 okt. Bep Smaal We hopen op een fijn Noordsoosjaar. Met een hartelijke groet van het soosteam, Wim de Kruijf

Wanneer iedereen zijn wil zou richten op het goede, zou er niets slechts meer zijn. Confucius

S ’amen

Uit de wijkkerkenraad Op het moment van dit schrijven, 12 augustus, is het nog volop zomer. De laatste zomerdienst in de Grote Kerk van dit jaar vond vandaag plaats. In de maand juli zijn de wijkkerken vier weken gesloten geweest zodat iedereen naar de Grote Kerk kon gaan waar, naar ik vernam en voor een deel ook zelf getuige van was, goed bezochte en inspirerende diensten werden gehouden. Er zal in de kerkenraad worden geëvalueerd hoe deze ‘zomersluiting’ van de wijkkerken is bevallen. Het zou daarvoor fijn zijn de reactie van gemeenteleden te horen (via onderstaande mailadressen of per post aan de scriba). Vanaf 5 augustus zijn de diensten in Johannes- en Markuskerk weer gestart, en met enthousiasme. De start is dus weer gemaakt maar op zondag 9 september zal de officiële startzondag van de wijk zijn, dit keer in de Markuskerk. U leest daarover elders in dit blad. In het afgelopen kerkelijk jaar is ds. Heringa met emeritaat gegaan en heeft ds. Van Prooijen hem opgevolgd. Er is dus ervaring opgedaan met de beroepingsprocedure. Het komende jaar zal ds. Wagenvoorde met emeritaat gaan. Hij werkt sinds mei nog voor 70%. Wij hopen voor hem een opvolger te vinden. Er is inmiddels een bijna complete beroepingscommissie onder voorzitterschap van de heer Leon Geschiere samengesteld. Vanuit het landelijk bureau van de PKN zullen wij een lijst met beroepbare predikanten ontvangen. Het is echter ook mogelijk dat gemeenteleden predikanten kennen van wie zij denken dat die geschikt zijn voor het werk in onze wijkgemeente. Zij worden dan ook vriendelijk verzocht die namen door te geven aan de scriba. Graag voor eind september, zodat

17

de beroepingscommissie er rekening mee kan houden. U ziet dat alleen al in dit bericht twee keer wordt gevraagd naar uw mening of advies. Ook ongevraagd kunt u ons altijd benaderen. Of we alles kunnen oplossen of alle wensen kunnen inwilligen weet ik niet (of liever gezegd weet ik nu al dat dat niet altijd kan), maar dan weten we wel wat er leeft en kunnen we proberen er rekening mee te houden. Wij wensen u en onszelf een goed en gezegend kerkelijk jaar toe.

G.P. Verburg, voorzitter [email protected] K. van Mourik- van Bokkem, scriba [email protected] Zondag 9 september

Startzondag

en lezingen, en met veel aandacht voor het jeugd- en jongerenwerk nu er een jeugdwerker, Daniëlle van Drongelen, is aangesteld en we op zoek zijn naar een studentenpastor. We maken onze start met een gezamenlijke dienst in de Markuskerk over het thema ‘Geloof, Hoop en Liefde’, geleid door de beide wijkpredikanten Ton van Prooijen en Martin Wagenvoorde. Wat betekenen die drie woorden ‘Geloof, Hoop en Liefde’ voor ons, voor u? Daarna is er een puzzeltocht in de wijk rond de Markuskerk en zijn er ook binnen activiteiten. We sluiten af met een borrel en een hapje. Het programma is van 10:00 tot 13:00 uur. Wij hopen u de 9e te ontmoeten!

De voorbereidingsgroep: Ellen van Hooijdonk, Ton van Prooijen, Martin Wagenvoorde en Victor Witter

Rondom de Markuskerk Klaar voor de start?

Op 9 september starten Markuskerk en Johanneskerk weer samen hun kerkelijk jaar. Het jaar 2012 / 2013 belooft een energiek kerkelijk jaar te worden met veel interessante activiteiten. Bijvoorbeeld ‘Heilig Vuur’, een activiteitenprogramma met onder andere films

En toen werd het toch nog zomer… Na een lange kwakkelende aanloop. Tropische temperaturen in augustus, zeker op de zolderkamer waarin ik dit stukje zit te typen. In de verte hoor ik de vrolijke geluiden van een vol schoolplein. Het nieuwe seizoen is weer begonnen. De zomerstop is voorbij. Ook in onze wijkgemeente. Langzaamaan wordt alles weer opgepakt. De officiële start is 9 september. Startzondag! Elders in dit blad vindt u het veelbelovende programma voor deze zondag. Het thema is, net als in veel kerken door het land heen, Geloof, Hoop en Liefde. En de grootste daarvan is… de liefde. Of misschien toch geloof? Of hoop? Wie weet? In de kerkdienst op

S ’amen

18

startzondag stellen Geloof, Hoop en Liefde zich aan u voor…

Ontmoeten & Inspireren Na afloop van de kerkdienst zullen we het programmaboekje presenteren van Ontmoeten & Inspireren, met daarin allerlei activiteiten voor het komende jaar. Een samenwerking tussen Johanneskerk, Markuskerk en Lutherse kerk. De eerste activiteit is meteen al op 12 september: de prachtige, ontroerende film Lourdes. Victor Witter zal die film inleiden.

Vredesweek Een paar dagen later alweer begint de vredesweek. Op zondag 16 september vieren we vredeszondag samen met onze buren van de Michaëlparochie. Als Markuskerkgangers zijn we dit jaar te gast in de Michaëlkerk, in een dienst die begint om 11:30 uur. Voor ons een ongewoon tijdstip. De parochianen zijn er inmiddels aan gewend. Het thema van de vredesweek is dit jaar is ‘Van grond voor conflict naar bron van leven’.

In gesprek over het avondmaal We zijn een veelkleurige en veelstemmige gemeente, hoor ik vaak. En meestal is dat positief bedoeld. Ik ben het daar van harte mee eens. Toch kunnen verschillen ook lastig zijn en niet altijd even gemakkelijk onder woorden te brengen. Bijvoorbeeld als het gaat om onze beleving van het avondmaal. Op dinsdag 2 oktober willen we hierover met elkaar in gesprek gaan. Niet om de verschillen uit te vergroten, maar om te luisteren naar elkaars ervaringen (van vroeger en van nu) en elkaars vragen en opvattingen. U bent van harte welkom. We beginnen om 20: 00 uur.

Ton van Prooijen

In memoriam Op 21 juni overleed

Jan Jacob Brörens,

predikant van de Hervormde Gemeente Breda van 14 december 1980 tot zijn emeritaat op 1 september 1987. Hij werd 87 jaar. Jan Brörens was een bijzonder man. Hij was onconventioneel, en had een flinke weerstand tegen vanzelfsprekendheden. Voor hij predikant werd, in

1976, was hij o.a. werkzaam bij de Hervormde Jeugdraad. Zijn herkomst uit het jeugdwerk is altijd kenmerkend voor hem geweest. Zo was hij het die in Breda begon met kindernevendiensten. Jan was ook een uitgesproken geëngageerde predikant. Hij nam duidelijk stelling maar hij liet nooit iemand vallen. Hij was immers ook een innemend mens, die oprechte belangstelling had voor wie hij ontmoette. Jan gaf ook grote aandacht aan het besef dat de bijbel een joods boek is. Dat dit hem na aan het hart lag, liet hij merken tot bij zijn dood. De advertentie in de krant had als aanhef: “L’Chaim, op het leven!” En de rouwbrief: “Zonder Thora vaart niemand wel.” Hij was predikant van de wijkgemeenten Breda Noord, en Breda-Oost en Teteringen. In beide gemeenten heb ik veel waarderende verhalen over hem en zijn vrouw Lien gehoord. Na zijn emeritaat verhuisde hij naar Ermelo, waar hij nog jaren actief was in de zendingskerk. Lien overleed in 2007, en in dat jaar en het jaar daarop hun beide dochters. Wat een verdriet! Jan vond een vriendin in Beate Steunebrink-Schneider, met wie hij zijn laatste jaren mocht delen. De begrafenis vond plaats in Ermelo, na een druk bezette dienst in de Zendingskerk daar. We gedenken Jan Brörens in dankbaarheid. Moge de Heer zijn naasten nabij zijn. Op 15 juli overleed

Fokko Hans Kuijper,

echtgenoot van Nel van der Vliet. Fokko werd bijna 78 jaar. Het leven van Fokko heeft zich langs paden bewogen die niet altijd voor de hand leken te liggen. Uit een onkerkelijk nest afkomstig, maakte hij in zijn studententijd in Wageningen kennis met het geloof en liet hij zich dopen in de katholieke kerk. Katholiek is Fokko altijd gebleven, in die zin dat hij christen wilde zijn in de kern van de zaak, en dat kerkelijke vormen en organisaties hem minder na aan het hart lagen. Die kern lag voor hem in rechtvaardigheid en de waardigheid van de mens. Een eerlijke verdeling van de goederen van de aarde, het besef dat vrede iets anders is dan de afwezigheid van oorlog. Die stijl van leven vond hij in de geboden van de Thora. In de Markuskerk kennen we Fokko als de onafscheidelijke partner van Nel

van der Vliet, met wie hij ruim dertig jaar gelukkig samen is geweest. Op veel manieren gaf Fokko uiting aan zijn geloof. In gesprekskringen, oecumenische werkgroepen, in belangstelling voor liturgie en het lezen van de Bijbel in het Hebreeuws. Fokko was een bijzonder mens, die veel heeft betekend in en rond de Markuskerk. In een volle dienst namen we afscheid met het lezen van Psalm 139, en het zingen van veel Oosterhuisliederen, die hem en Nel zo dierbaar zijn. Moge de Heer allen die Fokko missen nabij zijn.

Abr.Heringa

Rondom de Johanneskerk Vieringen Zondag 9 september

12e zondag van de zomer Startzondag in de Markuskerk, aanvang 10:00 uur. Als geloofsgemeenschap van de Markuskerk en de Johanneskerk gaan we gezamenlijk feestelijk van start in het nieuwe seizoen. Het programma op 9 sept., dat ook elders in dit blad aangekondigd wordt, zal na de kerkdienst tot 13:00 uur duren, zodat u de middag nog geheel tot uw beschikking hebt. Ik zal niet alles onthullen, maar het wordt in elk geval een verrassende viering rond het thema ‘Geloof, Hoop en Liefde’, waarvan de meeste is....? Ja, daar gaat ’t nu net om. We laten u tijdens een viering een keuze maken. Mocht u meer willen weten en (vooral) het meebeleven, kom dan in groten getale naar deze startzondag. We zijn blij dat aan de viering onder andere meewerken: Liesbeth Bouwmans (zang), Graham Kennett, die haar begeleidt op orgel/piano.

Namens de voorbereidingsgroep: Ellen van Hooydonk, Ton van Prooijen, Victor Witter, Martin Wagenvoorde. Zondag 16 september

13e zondag van de zomer “Hebben wij eigenlijk wel genoeg geloof? Ben je Jezus wel helemaal toegewijd?” Die vraag stelde de vader van die zieke jongen zich ook. Wat is genoeg geloof?

S ’amen Hoeveel heb je ervan nodig om het goed te doen? Als je er veel van hebt, kun je ook alles, zegt Jezus. Die vader had kennelijk wel genoeg geloof om Jezus te bewegen zijn zoon te genezen, omdat hij het van Jezus verwachtte. De vader van de bezeten jongen had al zijn hoop op Hem gevestigd. En hij legde zijn hart voor Hem open: “Ja, ik vertrouw U. Maar Heer, is het genoeg? Help mij, maak de band met U wat steviger”. Dàt is voldoende geloof. Om tegen Jezus te zeggen dat je Hem niet altijd vertrouwt, dat er tijden zijn dat je Hem er even niet bij wilt hebben. Maar, daar zeg je tegelijk ook bij (net als die vader van die zieke zoon), dat het je liefste wens is dat je helemaal vervuld bent met Zijn liefde en met een onwrikbaar vertrouwen op Zijn macht. (Marcus 9: 14-29)

Zondag 23 september e

1 zondag van de herfst Oecumenische vredesdienst met de Martinus-geloofsgemeenschap in de Martinuskerk, aanvang 11:00 uur. Voorgangers zijn de pastores Henny Spooren-Schaart en Martin Wagenvoorde. Het weekkoor van de Martinuskerk verleent haar medewerking aan deze viering. Na de dienst is er koffie en gelegenheid elkaar te ontmoeten. Het thema van de dienst zal zijn: ‘Grondstoffen voor vrede’. De vredesweek wil stilstaan bij geweld en onrecht die vaak gepaard gaan met het delven van de grondstoffen waar wij ook dagelijks dankbaar gebruik van maken. Olie, steenkool en goud zijn nog te vaak oorzaak van conflict in plaats van een bron van welvaart en vrede.

Zondag 30 september 2e zondag van de herfst Voorganger ds. J. van der ZeeVroegindewey, Sleeuwijk. Het laatste woord van Jezus in het bijbelgedeelte van vandaag komt ons wat vreemd voor: “U moet met zout gezouten worden!” In Jezus’ tijd kon zout zijn kracht verliezen en smakeloos worden. Men had nog niet het geraffineerde zout van nu. Uit de Dode Zee haalde men het zout, maar spoelde dat eruit dan hield men een witte kalkachtige substantie over. Dus: ‘met zout gezouten worden’ betekent: het zout moet goed zijn. Niet smakeloos allereerst, maar ook wil ermee gezegd zijn: het is goed wanneer het zout er is. Zouteloosheid is ernstig wanneer het

19 de gemeente aangaat, wanneer de gemeente niet meer pittig en hartig is, maar flauw als de rest, dan wordt er geen weg meer gewezen. (Marcus 9: 38-50)

Zondag 7 oktober

3e zondag van de herfst Het lijkt erop dat er een spanning bestaat tussen de evangeliën en de brieven. In het evangelie worden kinderen bij Jezus gebracht en niemand mag hen in de weg staan. De brieven zeggen: je moet volwassen worden, opgroeien, niet met de melk, maar met vaste spijs (Hebr. 5:12-14). Dat is geen tegenstelling. Groei in het geloof, is groei in bescheidenheid en eenvoud. Daarom mogen we onze kinderen, de jongste generatie, bij Jezus brengen. Het is het één of het ander: of we hinderen hen of we moedigen hen aan, we zijn wervend of vormen een barrière. Dat verhinderen kan zo makkelijk gebeuren, bijv. door de quasi-pedagogische wijsheid om kinderen in vrijheid zelf maar een keer te laten kiezen. Alsof het goed mogelijk is, zonder voorganger te zijn, die keuze te doen. Dat is eerder vrijblijvend. (Marcus 10:1-16)

In Memoriam Zondag 15 juli overleed in verpleeghuis Aeneas

Johan Douwe Harder

bij ons beter bekend als Hans Harder, vader van onze ouderlingkerkrentmeester Pieter Harder. Hans werd 89 jaar. De dag voor zijn overlijden hoorde ik Pieter tegen zijn vader zeggen: “Jij lijdt nu aan de broosheid des mens’lijken levens”. Zijn vader glimlachte toen hij deze woorden hoorde, omdat hij ze zo goed kende uit 17de-eeuwse testamenten, waarin dat een veelgebezigde uitdrukking was. Dat was één van de hobby’s van Hans Harder: genealogie. Hans was een studiehoofd. Van huis uit jurist, belastingrecht. Hij leerde zijn vrouw kennen toen hij 33 jaar was, in 1955, via de Verening van Vrijzinnig Hervormden in Haarlem. In 1957 zijn ze getrouwd. In 1960 werd Pieter geboren als enig kind. In 1968 ging de familie Harder-Walles in Breda wonen. Via zoon Pieter, die in 1978 belijdenis deed in de Herv. Kerk, kwam familie Harder, die van Vrijzinnige oorsprong was, in beeld bij de Herv. Kerk. In 1980 werd Hans Harder door ds. van Boven van de Johanneskerk gevraagd

ouderling te worden, wat hij tot 1992 met volle (pastorale) inzet heeft gedaan. Hans en Magdelene bleven twee kerken trouw: het kerkje aan de Cimburgalaan en de Johanneskerk. Hans was niet alleen (net als Magdelene) een geëngageerde gelovige. Hij volgde ook cursussen Hebreeuws, de bijbelgespreksgroep in de Johanneskerk en was zeer geïnformeerd in theologie en (kerk)geschiedenis. We zongen in de afscheidsdienst op zaterdag 21 juli in de Johanneskerk: “Wie in de schaduw Gods mag wonen. Hij zal niet sterven in de dood. God legt zijn vleugels van genade beschermend om hem heen als vriend.” (Tussentijds, lied 36, vers 1). Allen die hem missen, en vooral ook zijn zoon Pieter, veel sterkte en Gods zegen toegewenst bij dit grote verlies.

Belijdeniscatechisatie Wilt u (wil je) in 2012/2013 belijdeniscatechisatie volgen, dan kan dat door je bij mij op te geven. Een mailtje ([email protected]) of een telefoontje (5217402) is voldoende. Dan zal ik u (je) verder van informatie voorzien. Bijbelgespreksgroep

‘Noorderlicht’ Wil je aan deze bijbelgespreksgroep (een samenvoeging van Breda-Noord en West) meedoen, dan geldt hetzelfde als hierboven: een mailtje of een telefoontje is voldoende, waarna ik je verder op de hoogte zal stellen.

Martin Wagenvoorde

Nazomerzangzavond 25 september Omdat de zomerzangavond op 18 juli in de Johanneskerk zeer goed (be)viel, en om hen die toen niet in de gelegenheid waren de kans te geven nu wel zo’n zangavond mee te maken, hebben we een nazomerzangavond georganiseerd. Zie de aankondiging voor in dit nummer.

S ’amen

20

Geknipt voor U R. v. Klaveren-Koelewijn

Grenzeloze gastvrijheid Jaren geleden bezocht ik mijn oma in het verpleeghuis. De gastvrijheid waarmee ze mij onthaalde deed in niets onder voor de gastvrijheid, die ik gedurende mijn kindertijd bij haar genoten had. Door een verspreking realiseerde ik mij pas na vijf minuten dat zij niet wist wie ik was. Ik daarentegen wist hierdoor des te beter wie mijn oma was: een grenzeloos gastvrije vrouw. Voor familie, vrienden en vreemdelingen stond de deur, en veelal ook de keuken, altijd open. Een grenzeloosheid waar ik de vruchten van geplukt heb. Nederlanders die in het buitenland werken, vooral in ontwikkelingslanden, roemen veelal de gastvrijheid. Een gemeentelid van ons heeft een aantal jaren in een gemeente in Azië gewerkt. Wanneer ik de nieuwsbrieven las maakte ik mij zorgen over het ontberen van elke vorm van privacy: altijd je kamer met anderen delen, altijd klaar staan als iemand je nodig heeft, altijd de deur open doen ook als je zelf moe bent enz. Tekenend is wel dat ik mij eigenlijk niet verbaasde over de grenzeloze gastvrijheid van de Aziaten. Laat staan dat ik daar dankbaar voor was. Gastvrijheid valt óns zwaar. Het mag dan zo zijn dat je niet wetende engelen kunt huisvesten, het is wel een aanslag op je vrijheid. Zeker als het onverwacht is. Het is niet meer van onze tijd. Agenda's zitten vol. Het leven is te georganiseerd. Gasten hinderen daarin. Alleen bij oma's kun je onaangekondigd binnen lopen, mits het geen gemoderniseerde oma met een iPad is. Wie in onze tijd op de uitkijk staan in afwachting van mogelijk spontaan bezoek zijn de eenzamen, mensen die niet in staat zijn zelf zin te geven aan hun bestaan. Mensen die zich afhankelijk maken van anderen. Zieken en bejaarden. Maar gewone mensen, mensen met een agenda, heb-

M ediatheek

G. van Dooren

Gebed voor Syrië Kerk in Actie vraagt de gemeenten van de Protestantse Kerk voorbede te doen voor de mensen en de kerken van Syrië. In Syrië slaat het geweld nu over naar Damascus. Aanslagen op de binnenste cirkel van de macht brengen het regime aan het wankelen. Kerk in Actie, de werelddiaconale en zendingsorganisatie van de Protestantse Kerk, voorziet een toename van het geweld tegen de bevolking, en grote stromen vluchtelingen. Kerk in Actie: “We maken ons grote zorgen om het aanzwellende geweld, de groeiende woede, het bijltjesdag gevoel en wat dat gaat betekenen voor de minderheden in Syrië. (…) We roepen de gemeenten op om te bidden voor Syrië, haar mensen en haar kerken.” Heer, In verwarring kijken we naar de ontwikkelingen in Syrië. Zoveel mensen op drift. Zoveel woede. Zo veel geweld. Zo veel onderdrukking. Zo veel angst.

ben moeite gastvrij te zijn. Onverwacht bezoek valt nauwelijks in te passen in een leven waarin de eigen autonomie afhangt van het gevoelen dat je zelf je leven plant en organiseert. Een appèl doen op gastvrijheid is dan al even moeilijk. Zomaar ergens binnen vallen en dan aandacht vragen voor jezelf doe ik niet gauw. Daarbij redeneer ik vanuit mijzelf. Ikzelf ben altijd even van mijn á propos als een avond anders verloopt dan ik gedacht had. Wij moeten ons altijd even tot gastvrijheid zetten en wij projecteren onze eigen zorg om onze vrijheid op anderen. Met als gevolg dat wij mailen, agenderen en afspraken maken. Wij willen elkaar niet hinderen. Want hinderen doe je als je gebruik maakt van gastvrijheid. Het is niet altijd zo dat het onverwachte bij nader inzien tot een groot feest wordt. Gastvrijheid betekent dat de ander ongevraagd ruimte mag innemen in mijn leven en dat je ongewenst ruimte durft in te nemen in het leven van een ander. Gastvrijheid komt voort uit het besef dat wij niet zozeer individu zijn, maar deel uitmaken van een gemeenschap. Dat je rechten op elkaar kunt doen gelden. Dat je deuren hebt te openen voor de ander en dat je aan mag kloppen In Afrika stappen mensen in een boot, gastvrijheid verwachtend in Europa. Dat heb je als je denkt vanuit jezelf en je eigen cultuur en dat projecteert op Europa. Wanneer zij hun gastheer leren kennen, de IND, leren zij Europa kennen. Wij kunnen het niet, gastvrij zijn. Wij krijgen het niet georganiseerd, de angst voor controleverlies is te groot. Wij sturen ze terug, na ze opgesloten te hebben in detentiecentra. En dan zeggen wij Jezus te verwachten. Hij heeft aangekondigd ongenood en onverwacht aan te zullen komen. Mijn oma zou Hem herkend hebben en Hem welkom hebben geheten. Zij wel...

W.H Dekker, in Ned. Dagblad

Heer, helpt u de Syriërs om samen wegen te vinden van vrede. Dat er een overheid komt die de mensen niet bedreigt maar de ruimte geeft. Wees met de kerken en de christenen, en helpt u ze om als een baken in hun samenleving te staan, op een wijze die wij nu niet kunnen bedenken. Geeft u mensen die wegen vinden om slachtoffers bij te staan. Zegent u daarom het Rode Kruis en de Rode Halve Maan. Zegent u al die anonieme hulpverleners die proberen het leed te verzachten en lijdende mensen uitzicht te bieden. Zegent u de kerken die zich inzetten om waar ze maar kunnen hulp te bieden. Help kerken wereldwijd om voldoende fondsen te vinden om de Syrische kerken daarin te ondersteunen. Amen >Lees meer bij www.pkn.nl/actueel bericht dd 20 juli 2012 Cursus TVG

Theologische Vorming voor Gemeenteleden In september 2012 start op 26 plaatsen in het land weer de cursus TVG Theologische Vorming voor Gemeenteleden en geïnteresseerden. Jaarlijks melden zich daar vele mensen

S ’amen voor aan. Sommigen gaan op zoek naar inspiratie voor hun eigen persoonlijke leven. Anderen willen zich verdiepen in hun taak en verantwoordelijkheid voor de kerk en de samenleving. De cursus TVG biedt beide groepen daarvoor de mogelijkheid. De cursisten gaan in deze driejarige cursus op zoek naar achtergronden en uitgangspunten van het christelijk geloof aan de hand van een groot aantal vakken zoals Oude- en Nieuwe Testament, kerkgeschiedenis, geloofsvragen, ethiek en praktische theologie. Dit zijn de basisvakken, die in elke cursuslocatie worden gegeven. Daarnaast worden ook nog extra vakken aangeboden. Per locatie kan dat verschillen. Het zijn vooral vakken als wereldgodsdiensten, spiritualiteit, jodendom, gemeenteopbouw- en educatie en nietwesterse theologie. De cursus is toegankelijk voor iedereen; een vooropleiding is niet vereist. De cursus, die ca. 30 weken wordt in de meeste plaatsen in de periode van september t/ m mei gegeven. Het lesgeld verschilt per cursusplaats.

21

Orientalis: 100 % spektakelvrij Heropend museumpark koestert eenheid en rust. Het museum in Nijmegen is op 5 mei mooier dan ooit heropend: Orientalis, vroeger bekend als het Bijbels Openlucht-

>Meer informatie: www.pkn.nl/tvg

zo. 23 september

Collecte Jeugdwerk van de Protestantse Kerk Kind aan huis in de kerk Zondag 23 september is de collecte bestemd voor het Jeugdwerk van de Protestantse Kerk. Geloof, hoop en liefde. Daar draait het om in de kerk. Ook als het gaat om de kinderen in en om de gemeente. Het is belangrijk dat kinderen zich veilig, welkom en thuis kunnen voelen in de kerk. Het is een van de plekken, naast hun eigen huis, waar zij het geloof, de hoop en de liefde kunnen ervaren. JOP, Jeugdorganisatie van de Protestantse Kerk, maakt daarom materialen waarmee gemeenten hun diensten geschikt en begrijpelijk kunnen maken voor kinderen. JOP biedt ook trainingen aan.

di. 4 september - Start Leerhuis 2012-2013

Werkgroep Kerk en Israël Noord-Brabant/Limburg Op di. 4 september start er in Eindhoven weer een nieuwe jaargang van het Leerhuis van de werkgroep Kerk en Israël Noord-Brabant/Limburg, met als thema 'Worstelen met een tekst, Worstelen met God, Worstelen met een rabbijn'. In dit Leerhuis worden teksten gelezen uit TeNaCH, het Eerste Testament van de Bijbel. De deelnemers lezen, leren en bespreken de teksten, en inderdaad, soms worstelen zij daar mee. De 'vaste' Leerhuis-docent, rabbijn dr. Tzvi Marx, leert de deelnemers het joodse perspectief te volgen in de teksten uit TeNaCH. De werkgroep Kerk en Israël Noord-Brabant/Limburg organiseert dit leerhuis voor predikanten, pastores en andere geïnteresseerden, dit jaar voor de veertiende maal. Tijd: 10:30 – 12:30 uur. Plaats: Adventskerk, Camphuysenstraat 4, Eindhoven >Meer informatie en inschrijven: [email protected]

museum en de Heilig land Stichting. De enige plek in Europa waar je de drie religies bij elkaar kunt zien en de samenhang ervan kunt ontdekken. Het ruim een eeuw oude museumpark heeft al miljoenen Nederlanders en Duitsers getrokken en popelt om uit te breiden. Kinderen stormen het hoofdgebouw van Orientalis binnen, maar worden prompt teruggeroepen door de jufs: "We doen een puzzeltocht en de eerste vraag is: hoeveel geloven zie je in dit gebouw?" Ze komen tot het juiste aantal: drie. Als ze over een jaar terugkomen, zijn het er misschien al meer. Bij de eerste vitrine met tenten om de nomadische afkomst van het joodse volk te laten zien, zegt een van de kinderen: "Dat zijn zeker legertenten." Haar klasgenoot corrigeert: "Nee, opgezette tenten, toen de mensen nog hard moesten werken." En weg rennen ze weer, de prachtige Syrische beeldjes uit de negentiende eeuw voor Christus laten voor wat ze zijn. In de dertiende eeuw was er volgens Franciscuskenner Jan Hoeberichts maar één man die zich te midden van onverdraagzaamheid en geweld inzette voor solidariteit met iedereen, ook de moslims en dat was Franciscus. Tijdens de vijfde kruistocht bezocht hij de sultan van Egypte.

S ’amen

22 Sartres beroemde manifest tegen het antisemitisme spant een boog tussen 1947 en onze tijd. Nu is zijn visie op rassenhaat en xenofobie nog steeds actueel. De haat kan elke groep treffen, die zich in sociale, culturele, religieuze of etnische zin onderscheidt, waarschuwt Sartre. Racisme toont vooral hoe we onszelf zien met een onbeweeglijke identiteit.

Docent Hebreeuws en predikant behandelt het Bijbelse spreken over de schepping. De wetenschap is bezig met de natuur, de gelovige met de schepping. Als je ze beide hun eigen plek gunt, is er niet zoveel aan de hand, aldus de auteur in dit nuttige gespreksboekje. Boekencentrum, 70 blz., € 8,90

Boom, 128 blz., € 14,90

"Ik voed mijn kinderen later wel streng op, hoor, ik verwen ze niet'; zei de dochter van de Volkskrantcolumniste tegen haar. Moeder geeft haar gelijk, maar moet het nog zien. Opvoeden is hondsmoeilijk, maar tegelijk doodgewoon. Intuïtie, daar moeten we het van hebben. Cossee, 143 blz., € 12,50

KERK2012:

missionaire (on)mogelijkheden van Social Media Op zaterdag 3 november is de landelijke congresdag over social media voor plaatselijke kerken. De dag vindt plaats op twee plekken in de stad Utrecht, en is bedoeld voor zowel beginners als gevorderden. Ieder maakt bij aanmelding vooraf een keuze uit het aanbod aan workshops. Denk je dat social media een gevaar voor de privacy vormen? Daar is een workshop over. We nemen de bezwaren en aarzeling serieus. Wil je wel aan de slag met social media maar weet je niet met welke en hoe? Meerdere workshops gaan op deze vraag in. Ook voor beroepsgroepen als voorgangers of gemeenteadviseurs. Wil je weten hoe je social media in de liturgie integreert? Denk je dat social media gebruik ingrijpend invloed heeft op de kerkelijke structuur? Wil je weten waar je tekst en onderwerpen vandaan haalt om over te schrijven? Weet je met welk doel je er al dan niet aan begint? Over dit alles zijn workshops, gegeven door mensen met praktijkervaring. De gevorderde kan praktijkervaring uitwisselen, of doorleren over organisatie, strategie en toepassingen. De beginner komt thuis met een account en een helder idee over aanpak en doel. Bovendien lopen er technici rond die graag uw computervragen beantwoorden. Als u wilt, maakt u kennis met een kerkelijke jongere, die uw persoonlijke social-mediahelpdesk wil zijn.

Heleen Zorgdrager

Een kleine geschiedenis van de joodse gemeenschap in wat nu Lviv heet, in Oekraïne. Het rijk geïllustreerde levensverhaal van drie overlevenden van de Holocaust. Tot de Duitse bezetting woonden er honderdduizend joden in de stad die zijzelf Lemberik noemden. Boekenbent, 88 blz, € 14,90

Toch wordt het geen dag over alles en dus over niets. De initiatiefgroep richt zich in samenspraak met de PKN op de missionaire toepassing. Bij alle workshops gaat het om de geloofsgemeenschap die met social media nieuwe contacten aangaat of bestaande contacten nieuw leven geeft. De dag staat open voor groepen uit alle denominaties. Want dat is één van de kenmerken van social media: vastgelegde kerkelijke grenzen worden voortdurend overschreden. Lastig? Wij

S ’amen

23

als voorbereidingsgroep denken dat het missionaire mogelijkheden geeft. Ds. Pieter van Winden, één van de initiatiefnemers: “In de praktijk merk ik hoe invloedrijk social media zijn voor de betrokkenheid van met name jongere generaties. Of ik dat nu wil of niet, het past precies bij de mentaliteit van vandaag. Daarom vind ik het van belang dat ook kerken bewust en vernieuwend met dit communicatiemiddel omgaan.” De Kerk2012 dag begint om 10:00 uur met een korte social media viering in de Pniëlkerk in Utrecht, vlakbij het Landelijk Dienstencentrum. Daarop volgt een presentatie door trendwatcher en dagvoorzitter Richard Lamb. Er wordt een nieuwe boekuitgave getoond, en zijn er korte presentaties van initiatieven uit het land. Daarna kunt u op eigen gelegenheid of per aangeboden vervoer de 700 meter overbruggen naar het Landelijk Diensten Centrum. Daar wordt u een lunch aange-

boden. Tijdens de lunch kan er genetwerkt worden, is er ontspanning en allerhande informatie, waarna de workshops in twee ronden plaatsvinden. De dag wordt afgesloten met een forum 3.0. Denk niet aan een tafel met gewichtige heren. Deskundige mannen en vrouwen zullen er zijn. Maar de aanpak zal Kerk2012 zijn. Wie van ver komt en dat wil kan bij opgave een Indonesische een maaltijd bestellen, die in de Pniëlkerk geserveerd zal worden. Er is ruimte voor maximaal 150 deelnemers. Opgave vooraf kan tegen gereduceerd tarief voor €30. Aan de deur betaalt u €40. Voor de avondmaaltijd wordt een nog nader te bepalen gering bedrag in rekening gebracht. Het overzicht van het complete programma, opgave en betaling via de website www.kerk2012.nl.

Zomerdienst Grote Kerk 15 juli

* Wereldwinkel in de Grote Kerk

* Dochters verlangen naar Erfrecht

Beeld van de Len Munnik expositie

S ’amen

Programma Vredesweek

24

Overige activiteiten Zaterdag 15 september 10:00 – 12:00 uur. Officiële opening van de Vredes-

Vieringen Vrijdag 14 september: • 19:30 uur: Gezamenlijke gebedsviering in de Russischorthodoxe kerk, Vogelenzang, Ginneken Zaterdag 15 september: • 17:00 uur: eucharistieviering in ’t Houwke, Heusdenhout • 19:00 uur: meditatieviering met m.m.v. Peter Lesley in de Michaëlkerk, Breda • 19:00 uur: eucharistieviering in de Franciscuskerk, Breda -Noord Zondag 16 september: • 8.45 uur: Annakapel Heusdenhout. Voorganger pastoor Wiel Wiertz  11:30 uur: Oecumenische viering in de Michaëlkerk. • 10:30 uur: Vredesviering i.s.m. Church in Accion, gospelgroep BOMTEKO en de heer Wout Kwakernaat, Belgiëplein 6, Breda-Noord • 9:30 uur eucharistieviering bij de congregatie Alles voor Allen, Mater Dei. Mgr. Hopmanstraat 2, Breda • 11:30 uur: Oecumenische viering, Bethlehemkerk • 10:00 uur: Eucharistieviering H. Willibrorduskerk in Teteringen • 10:00 uur: Eucharistieviering in Woonzorgcentrum Zuiderhout, Teteringen. Voorganger: Pater F. Harren Maandag 17 september: • 14:00 uur: themaviering: ‘Energie voor Vrede – Kracht van binnenuit’ door pastor Jan Hopman en stichting Levensbron. Locatie: Woonzorgcentrum Vuchterhage, Breda-Noord • 19:00 uur: Oecumenisch vredesgebed in ’t Kruispunt, Prinsenbeek. Dinsdag 18 september: • 10:00 uur: eucharistieviering bij de zusters Franciscanessen van H. Elisabeth en de Catechisten van de Eucharistische Kruistocht. Kapel Valkenhove. Viering alleen voor de bewoners i.v.m. de kleine ruimte van de kapel. Woensdag 19 september: • 9:30 uur: in verpleeg- en verzorgingshuis ‘Leystroom’, Woord en Communieviering.  19:00 uur: Annahuis. Haagweg 3, Breda. Bezinningsbijeenkomst. Donderdag 20 september: • 9:30 uur: Oecumenische themabijeenkomst met kleine maaltijd in Zorgcentrum Heksenwiel, Haagse Beemden Vrijdag 21 september: • 10:30 uur: viering m.m.v. Bob Faulhaber in zorgcentrum Raffy, Breda. Zondag 23 september: • 11:00 uur: Oecumenische viering in de H. Martinuskerk, Princenhage. Voorgangers: Ds. Martin Wagenvoorde en pastor Henny Spooren • 11:30 uur: Afsluitende viering in de Bethlehemkerk, Breda

week en presentatie van de nieuwe stichting Vredesweek Breda e.o. in de Grote Kerk. Sprekers: vicaris-generaal Vincent Schoenmakers namens het bisdom Breda, wethouder W. Willems namens de gemeente Breda en Egbert Wesseling van IKV-Pax Christi. Koorzang door ‘Tegen de wind Mee’. Dagvoorzitter: Angelika Emminger. Locatie Grote Kerk, Breda. Maandag 17 september 20:00 uur: Franciscaanse avond met thema ‘Zuster Water’ m.m.v. Willem-Marie Speelman (Franciscaanse Beweging), het Stedelijk Diaconaal Beraad Breda en zang door het koor De Ark. Locatie: Anna-Rozenkranskerk, Breda Het programma van die avond omvat: 1) inleiding over de inspiratiebron Franciscus van Assisi 2) Over het zonnelied, de strofe over zuster Water 3) Tekst van het zonnelied 4) Lied: samen het zonnelied zingen 5) kort filmpje over water Dinsdag 18 september 14:00 uur: water-wandeling in het Mastbos begeleid door Theo Bakker, Staatsbosbeheer. Vertrekpunt: informatiecentrum Staatsbosbeheer, Mastbos Woensdag 19 september 18:00 uur: gezamenlijke maaltijd en ‘verwoestijning’. Locatie: Lucaskerk, Haagse Beemden

thema-avond rond

Donderdag 20 september 16:00 uur: Uitreiking vredesprijs Breda. Locatie KMA Breda Zaterdag 22 september Vanaf 15:00 uur: Burendag. Locatie: Gemeenschapshuis de Biesdonk, Belgiëplein 8, 4826 KT Breda Zaterdag 22 september Van 15:00 tot 23:00 uur: Afrikadag met zang, dans, instrumentele muziek, workshops van Afrikaanse kunsten, kinderactiviteiten en culinaire Afrikaanse- en andere hapjes. Locatie: gemeenschapshuis de Biesdonk, Breda Verder is voorzien: Het ontwikkelen en aanbieden van een basislespakket over de thema’s ‘water en verwoestijning in Afrika’ en ‘een water - problematiek tussen Nederland en België’: Hedwigepolder. Vredesnoveen door Stedelijk Diaconaal Beraad: 9 opeenvolgende dagen op een andere locatie in Breda en omliggende dorpen: Zie hiervoor de aparte flyer. Het Stedelijk Diaconaal Beraad Breda e.o. zal 250 noveenkaarsen met vredesnoveen-logo verspreiden op gebedsplaatsen. Op zaterdag 22 september een muzikaal optreden op verenigingendag in winkelcentrum Hoge Vucht.

S ’amen

25

Belangrijke adressen: Markuskerk, Hooghout 96, Breda-Oost, tel. 5140080 Wijkpredikant Ds. T. van Prooijen, tel. 5423334

Secr. Wijkraad Johanneskerk, Dhr. P W. Harder, Heuvelbrink 98, tel. 5212369

Secr. Wijkraad Markuskerk: Mw. E. van Hooijdonk, Dreef 54, tel. 5218365

Lucaskerk, Tweeschaar 125, tel. 5422433 Wijkpredikant ds. W. Bisschop, tel. 5419603

Johanneskerk, Dreef 5, Princenhage Wijkpredikant ds. M. Wagenvoorde, tel. 5217402

Wijkscriba Mw. I van der Schaar, Mercuriuslaan 12, tel. 5493785.

S ’amen

26

Stap over op groene energie van Greenchoice en steun Kerk in Actie! U kunt overstappen op groene energie en u ontvangt 0,25 eurocent korting per kWh groene stroom en elke m3 groen gas die u gebruikt. Als u overstapt, helpt u niet alleen het milieu; u steunt ook duurzame energieprojecten in ontwikkelingslanden. Greenchoice doneert namelijk voor elke kWh groene stroom die u gebruikt 0,25 eurocent aan het FairClimate programma van Kerk in Actie. Meer informatie: www.kerkinactie.nl/fairclimate of www.greenchoice.nl/fairclimate 010 478 23 26

S ’amen

27

Vieringen in de periode 2 september Protestantse wijkgemeente NoorderBeemden

Lucaskerk Tweeschaar 125, aanvang 10:30 uur

Tijdens alle morgendiensten is er kinderopvang en Kindernevendienst. Maandelijks Jongerennevendienst, info: Noorderbeemden.nl

2 sept 9 sept.

: ds. F.J. Timmers, Roosendaal : ds. W. Bisschop, Startzondag, m.m.v. Lucas8 16 sept . :11:30 uur, Bethlehemkerk, ds. W. Bisschop/pastor F. Verkleij, `oec.viering 23 sept. : ds. W. Bisschop, MvdH, m.m.v. Coralen 30 sept. : ds. T.T. van Leeuwen, Waddinxveen 7 okt. : ds. W. Bisschop, Israëlzondag, doopdienst 14 okt. : ds. W. Bisschop, MvdH, Werelddiakonaat Protestantse Wijkgemeente Breda Midden/Zuid

Markuskerk Hooghout 98, aanvang 10:00 uur Tijdens alle morgendiensten is er kinderopvang en kindernevendienst

2 sept. : drs. H. Berflo 9 sept. : ds. T. v. Prooijen 16 sept . : 11:30 uur, Michaëlkerk, deken W. Wiertz en ds. T. van Prooijen, oecumenische vredesdienst 23 sept. : ds. S. Oomen, Zeist 30 sept. : ds. T. v. Prooijen 7 okt. : drs. H. Berflo 14 okt. : ds. T. v. Prooijen 21 okt. : M. Bondzio

Johanneskerk Dreef 5, aanvang 10:00 uur. 2 sept. 9 sept. 16 sept . 23 sept. 30 sept. 7 okt. 14 okt. 21 okt.

: : : : : : : :

t/m 14 oktober 2012

Amphia Ziekenhuis, locatie Molengracht, Molengracht 21, Altijd dienst van Schrift en Tafel op zondagmorgen aanvang 10:30 uur.

2 sept.

: ds. T. Los

9 sept. 16 sept. 23 sept. 30 sept. 07 okt. 14 okt.

: : : : : :

ds. K. van Huisstede. m.m.v. Zanggroep ds. T. Los ds. K. van Huisstede, m.m.v. Zanggroep pastor J. Schippers ds. T. Los, m.m.v. Zanggroep ds. A. Visser, m.m.v. Kerkkoor de Baai

Verpleeghuis Aeneas Altijd dienst op zaterdagavond aanvang 18:15 uur 1 sept. 8 sept. 15 sept. 22 sept. 29 sept. 6 okt. 13 okt.

: : : : : : :

ds. H. ten Thije pastor M. Bouwmans ds. H. ten Thije pastoraal werker W. Franken pastor M. Bouwmans pater M. van Kooten pastoraal werker W. Franken

Woonzorgcentrum De Breedonk, locatie Mastbos Altijd dienst op vrijdagmiddag aanvang 15:00 uur Zorgkruispunt de Werve Vrijdagen, 15:00 uur 7 sept. : pastor Kortman Evangelisch Lutherse Gemeente Lutherse Kerk, Veemarktstraat 11, aanvang 10:30 uur 16 sept. : viering samen met het Noorderlicht Oecumenisch Middaggebed Grote Kerk

Op dinsdagmiddag 12.30 -- 13.00 uur luidt de angelusklok op de viering van de Grote Kerk. U bent van harte welkom voor dit meditatieve moment.

ds. S. Oomen Gesloten - zie Markuskerk ds. M. Wagenvoorde ds. M. Wagenvoorde ds. J. v.d. Zee-Vroegindewey ds. M. Wagenvoorde ds. M. Wagenvoorde ds. M. Wagenvoorde (open deur dienst)

Amphia Ziekenhuis, locatie Langendijk Altijd dienst van Schrift en Tafel op zondagmorgen aanvang 10:15 uur. 2 sept. : pastor J. Schippers 9 sept. : ds. A. Visser,m.m.v. cantorij 16 sept. : pastor P. Galam 23 sept. : pastor J. Looijse , m.m.v. Sursum Corda 30 sept. : pasto P. Galama, m.m.v. Cantorij 07 okt. : pastor P. Galama, m.m.v. Brigida koor 14 okt. : pastor J. Looijse

Informatie en wijzigingen voor de rubriek ‘Vieringen’ vóór 25 september opgeven aan de redactie: [email protected]

S ’amen

Bij onbestelbaarheid: Retour Pottenbakkerstraat 51, 4813 LB Breda

Alles voor óp uw vloer en vóór uw raam vindt u bij

Woonboulevard Breda, Kruisvoort 62, langs de Ettense Baan. Voor meer informatie: www.roobol.com. Roobol vindt u ook in Almere-Buiten, Almere-Stad, Amersfoort, Barendrecht, Bergen op Zoom, Delft, Den Haag (F.H. Laan), Den Haag (Leyweg), Den Haag (Megastores), Dordrecht (Woonboulevard), Dordrecht (Sterrenburg), Hellevoetsluis, Hilversum, Hoogvliet, Huizen, Maassluis, Naaldwijk, Oosterhout, Oud-Beijerland, Ridderkerk, Rijswijk, Roosendaal, Rotterdam, Sliedrecht, Soesterberg, Spijkenisse, Utrecht, Vlaardingen, Zeist en Zwijndrecht.

28