Nieuwsbrief voor werkgroepen PSC en vrouwen die geïnteresseerd zijn in politiek en openbaar bestuur in de context van de samenleving

Politiek Scholings Centrum De digitale

ZOMERNIEUWSBRIEF MEI 2009 Nieuwsbrief voor werkgroepen PSC en vrouwen die geïnteresseerd zijn in politiek en openbaar bestuur in de context van de samenleving.

Redactie: [email protected] Website: www.politiekescholing.nl Redactieraad: bestuur PSC (in ontwikkeling) Bestuur PSC: [email protected] Secretariaat: [email protected]

Van de redactie Het bestuur van PSC is dit jaar natuurlijk zeer betrokken bij de Europese verkiezingen van 4 juni a.s. Er zijn workshops en cursussen gegeven in diverse delen van het land door verschillende werkgroepen van de PSC en het bestuur zelf heeft een uitgebreid symposium georganiseerd met medewerking van het Bureau van het Europees Parlement in den Haag. De formule van dit symposium is nagevolgd door de Nederlandse Vrouwen Raad op 17 april in het Tweede Kamergebouw. Als bestuur vonden wij het jammer dat de NVR als koepelorganisatie geen gemeenschappelijk symposium heeft gehouden met haar lidorganisaties . Nu zijn er aparte bijeenkomsten en panels gehouden waarbij teveel dezelfde personen waren uitgenodigd. In ieder geval was het onze, in verlengde van het panel van de Vereniging van Vrouwenbelangen een groot succes met een 40 deelnemers die intensief betrokken waren bij een tweegesprek en het panel, terwijl het panel ook met elkaar discussieerde. Een levendige en leerzame dag. En dat met volop keuze voor vrouwelijke kandidaten. Nu het zo naar de verkiezingen toegaat, willen wij u het uitgebreide verslag van deze dag niet onthouden. Voor verdere informatie om uw keuze op 4 juni te kunnen bepalen, verwijzen wij u naar de stemwijzer www.eenvandaag.nl/stemwijzereuropa. Het volledig verslag van het Symposium Europa van 27 februari staat met foto's in de bijlage. PSC Werkgroepen en overige belangstellenden opgelet !

De nieuwsbrief is er ook voor u als u informatie wilt plaatsen over uw activiteiten. Ook op de website, die binnenkort weer in gebruik zal komen, is uw informatie welkom via de redactie. Belangstellenden voor het ontvangen van de Nieuwsbrief kunnen zich opgeven bij de mailinglijst van het secretariaat.

Symposium PSC 27 februari 2009 Bureau Europees parlement Vijverberg 6 te Den Haag

'Hoe kan de Europese Unie verantwoord ondernemen door vrouwen beïnvloeden in het perspectief van een nieuwe inrichting van onze economie?

Voorzitter, mw. Martine Lonterman: De aanwezigen worden door haar van harte welkom geheten. Het Politiek Scholings Centrum staat voor politieke bewustwording bij vrouwen, autochtoon en allochtoon, binnen het geheel van ons maatschappelijk bestel. PSC is 35 jaar geleden ontstaan als de educatieve poot van de Vereniging van Vrouwenbelangen en opereert nu als zelfstandige stichting die vanuit haar vormende

functie samenwerkt met vrouwenorganisaties en zich aangesloten heeft bij de Nederlandse Vrouwen Raad. PSC heeft zich altijd bijzonder ingespannen voor het profileren van vrouwen bij verkiezingen. In Nederland is er al sinds 115 jaar strijd voor gelijke vrouwen ( kies) rechten. Nu de vrijheid om vrouwen in Europarlement te kiezen. Kies een vrouw, maar wel een goede die 'vrouwelijke waarden' vertegenwoordigt. Wat moeten we verstaan onder ' vrouwelijke waarden ' in verband met de huidige economische crisis? Uit de inleiding van Esther-Mirjam Sent, hoogleraar Economische Theorie en Beleid an de Universiteit van Nijmegen, kwam bij het forum van 9 feb. j.l. kwam naar voren dat de kredietcrisis mede veroorzaakt is door risicozoekend en grootmachtsdenken dat vooral gekoppeld wordt aan mannelijk gedrag. De financiële wereld wordt gedomineerd door machtige mannen en hun waarden , hetgeen niet wil zeggen dat alle mannen zo zijn en ook niet dat vrouwen niet zo kunnen zijn. Een vrouw die daar aan meedoet is bijvoorbeeld Nina Brink. We spreken dus liever over 'gender' in dit verband: 'vrouwelijke waarden' die in de huidige economie en globalisering tot nu toe niet uit de verf gekomen zijn. Gezien het met de mannelijke waarden spaak gelopen is, gaan we nu op zoek naar het verband tussen vrouwelijke waarden en een nieuwe economie. PSC is politiek neutraal, dus we gaan hier geen verkiezingsadvies geven. Wel streven we ernaar dan er bewust gekozen wordt en beogen we om zo breed mogelijk informatie te verschaffen bij verkiezingen, om vrouwen de kans te geven om politieke functies op zich te nemen en kiezers een wezenlijke keuze te geven. Zo ook bij de a.s. Europese verkiezingen van 4 juni. Meer dan ooit zal het gaan om de richting die de EU uitgaat nu de economische problemen zo groot zijn geworden. Is de EU één groot 'marktgebied of gaat het mee om een solidair en sociaal Europa waar burgers zich zeker voelen. Of beide. U zult het later horen in het forum vanmiddag wat de verschillende partijen en kandidaten daar voor standpunt bij innemen. Vanochtend gaan we in op aspecten van een mogelijke koerswijziging of andere accentuering binnen het economische beleid, de verwevenheid van de economische crisis met milieu en duurzaamheid. Hoe kijkt een Europarlementariër daar tegenaan en hoe een ondernemer uit de praktijk. Maar eerst willen we het Europees Parlement Bureau Nederland danken voor hun sponsoring in locatie, werkkracht en public relations. Directeur Sjerp van der Vaart zal nu spreken over zijn Bureau en het belang van goede keuzen bij de verkiezingen van 4 juni. Dus kies een vrouw, maar wel de juiste, uiteraard naar uw eigen opvatting.

Antonet Abbink Sjerp van de Vaart

Hr. Sjerp v.d. Vaart, directeur Bureau Europees parlement: na dank voor deze uitnodiging stelt hij, dat er ook heel veel goede mannen zijn en er staat veel op het spel. Met zijn kennis van financiën is hij nu 5 jaar directeur van het Europa Bureau en was daarvoor 15 jaar financieel analist bij het AD. De huidige crisis heeft twee interessante achtergronden, nl. regulering van de vrije markt, maar ook deregulering door te lang veel goedkoop 'kredietgeld' in de markt, zoals veel nieuwe financiële instrumenten door verkeerde en slechte hypotheken. Rente en koers waren slechte verhandeling op de markt door malafide colporteurs, die de veroorzakers in Amerika waren. Al die banken met 'giftige' hypotheken werden economisch de dupe en begon de neerwaartse spiraal met inflatie/recessie. Vrouwen waren allereerst de dupe als flexwerkers, waardoor werkgevers jaren van emancipatie in de waagschaal stelden. Als laatste moet het Europarlement op 4 juni a.s. weerbaar genoeg worden tegen deze crisis op vooral zaken als economie, duurzaamheid, milieu, stabiliteit en veiligheid. In Nederland moet men het debat starten als de Ieren e.e.a. ratificeren om duurzaamheid te bewerkstelligen. De heer Van de Vaart eindigt met de aanwezigen een succesvolle en fijne dag te wensen en is vooral blij met de aanwezigheid van mw. Corien Wortmann, want er valt inderdaad iets te kiezen. Mw. Corien Wortmann-Kool, CDA, met dank voor de uitnodiging hierbij te mogen zijn, nadat zij al eerder te gast was. En dan nu het stemmen voor draagvlak Europarlement, wat ook veel aandacht vraagt en zij zal de komende maanden bij veel vrouwenorganisaties dan ook te gast zijn. PSC gaat in op de grote thema's, zoals milieu en solidariteit. In het Europarlement zijn 785 vertegenwoordigers, incl. 27 Nederlanders. Zij woont in Zeist, haar oorsprong uit de Alblasserwaard uit een ondernemersgezin en

weet dus uit ervaring dat bedrijven winstgevend moeten zijn om te overleven. Zij is voorzitter van vrouwelijke MKB'ers en zit in jury voor de zakenvrouw-van-het-jaar-prijs. Haar ambities zijn crisisoplossingen en klimaatproblemen. Europa heeft ook vrouwen nodig. Ondernemingen met vrouwelijke commissarissen doen het beter. Vrouwen hebben meer oog voor de lange termijn. Vergrijzing eist voldoende arbeidskrachten met wel krachten uit andere landen; echter, vrouwen mobiliseren in eigen land is belangrijk. Belangrijk is het stand houden van de oudedagsvoorziening e.a. In hoger onderwijs studeren momenteel meer vrouwen dan mannen af. Werk en gezin is voor het CDA ook belangrijk. Combinatie moet goed door niet te bezuinigen op kinderopvang, want de overheid moet blij zijn, dat vrouwen zich willen inzetten. Met de jaarlijkse Europese controle per land scoort Nederland slecht met het aantal dagen waarop vrouwen werken. Libelleninterview: mannen kunnen toch niet voor kind alles doen. Vrouwen moeten wel controleren, maar ook kunnen loslaten. Deze crisis = manmade = zware stormorkaankracht en raast een beetje Europees en de hele wereld over ons heen. Nederland alleen heeft ook geen oplossingen. ING en AMRO zijn ook wereldspelers. Er is al 7% banenverlies. Boek van Smits: de moraliteit voor verantwoord maatschappelijk ondernemen is uit de economie verdwenen. Echter, publieke functie hebben ook waarborgen geschapen. Meer spelregels daar waar we zien dat moraliteit is verdwenen. Ook niet ten koste van alles banen willen behouden, maar richten op vernieuwing en verduurzaming. Geen protectionisme. Schone auto's meer kansen. Samen in Europa crisis aanpakken; 70% van de banen zijn afhankelijk van import/export. Laatste punt: internationale solidariteit. Ontwikkelingslanden worden kind van de rekening. Als je bekijkt hoeveel mensen b.v. nog op wintersport kunnen gaan is Nederland nog rijk zat. Corien hoop motivatie te hebben gegeven om 4 juni a.s. naar de stembus te gaan.

Corrie de Lange Corien Wortmann Martine Lonterman

12.00 uur tweegesprek met Corien en Corry de Lange (hierna Corry):

Corry heeft een lang CV opgebouwd in haar loopbaan. Met drie kleine kinderen bedrijf gestart in verhuissector/transportbedrijf en bleek een goede combinatie met gezin. Heeft periode gehad dat zij in veel sectoren 1e vrouw van dit en dat was. Veel fusies gedaan en haar bedrijf was op een zeker moment zo groot, dat zij eruit is gestapt en een adviesbureau startte voor interne organisatie. Zij weet veel van regelgeving en wilde alles zelf doen, terwijl haar echtgenoot huisman was. Ze had invloed enz.: voorzitter van Unie van Vrouwelijke Ondernemers, 50 jaar Nijenrode, beslistafels, commissariaten en politiek; verbindingen leggen en sinds kort ook voorzitter van de Abortuskliniek. Vraag Antonet Abbink, medewerker Bureau Europees parlement, : vrouwen worden toch het eerste geraakt door een economische crisis? Corry de L: merkt dat zelf niet. Is er al cijfermaterieel? Er is nog geen selectie merkbaar. Corien W: het treft vrouwen wel sterker, maar vrouwen hebben inmiddels ook wel sterkere posities. Zaal: vrouwen zijn steeds meer nodig en zijn met milieu b.v. steeds soepeler met regels. Corien: normen zijn anders en niet slecht voor milieu, heet nu duurzaam ondernemen. Onderzoek Erasmus: we hebben zowel mannen als vrouwen nodig. Vrouwen zijn wel gevoelig voor het immateriële Antonet A: ander toezicht, waarbij vrouwen voortouw hebben van financiële regulering. Corien: expertise uit bankwezen hebben we echt nodig. Nationale toezichthouders, die moeten hun werk doen en daar waar het grensoverschrijdend is extra college. 80% van de economie zijn kleine ondernemers. Antonet: krediet vrouwelijke ondernemers? Corien: zet zij zich al jaren voor in. Al is het een eenmansbedrijfje, geef betere voorlichting, kredieten en dit stimuleert vrouwelijke ondernemers. Corry: in Delft zijn collectieve voorzieningen voor startende ondernemers. Belangrijk is ook een goed ondernemersplan. Corien kijkt naar harde cijfers en Corry naar het veld. Corien: als reactie op een vraag over Thuiszorg; daar gaat Europa niet over. Corry: het is een goede ontwikkeling van heel veel mensen die voor zichzelf beginnen. Er is zoveel wat we niet weten dat er is, b.v. 'Intense', Hogescholen e.a. geven allerlei hulp. Technologische innovatie en organisatorische aspecten verschillen voor vrouwen. Zaal: er is toch potentie genoeg onder vrouwen, maar velen hebben geen zin, want willen soms bij de kinderen blijven. Vrouwen moet je uitdagen om de arbeidsmarkt op te gaan, flexibel zijn in huishouden voeren en vasthouden aan verworvenheden in diverse opzichten, zo ook de aanrechtsubsidie. Corien: als vrouwen alleenstaand zijn, hebben ze al een achterstand, Schaf daarom de overdrachtsbelasting af. Zaal: vrouwen/mannen krijgen ook verschillende beloningen, behalve juristen e.d. Corien: daar zijn nog decennia voor nodig om dit op te lossen; vrouwen moeten ook een arbeidsverleden kunnen opbouwen.

Martine L: is de Nederlandse cultuur een soort muurtje tegen deze ontwikkeling? Corien: vrouwen zijn wel actief en lopen voor met pensioenopbouw, maar Europa wil voorzieningen op peil houden in zorg e.a. Corry: hoe vrouwen e.e.a. oplossen, noemt ze een cultuurvoorbeeld. De een eerst kinderen en dan pas werken en anderen eerder. Het komende jaar speelt er ook een ander thema, nl. het Verdrag van Lissabon over hoe we het e.e.a. gaan oplossen. Martine bedankt alleen Corien met een attentie, omdat zij ons tijdens de lunch zal verlaten.

Forum Rena Netjes, Marietje Schaake, Ingrid de Caluwé, Marije Cornelisse,Saskia Duives

13.30 uur discussie over het perspectief van een nieuwe economie o.l.v. Rosa Lindenburg van PSC met forumleden Ingrid de Caluwé - VVD, Marije Cornelissen - Groenlinks , Saskia Duives - Party of European Socialists (PES women) , Rena Netjes - CDA, Marietje Schaake - D'66 en Corry de Lange, ondernemer. Rosa L: het Europarlement gezien als de enige democratische organisatie in Europa! Saskia D: geboren in Amsterdam, woont in Wageningen, heeft 5 kinderen en 1 kleindochter. Heeft een eigen bureau en is lid van bestuur van PES Women, de verenigde socialistische partijen van Europa. dat 3 x per jaar bijeen komt. Ook lid van gemeenteraad in Den Bosch geweest. Europa naar sociale sturing, om en omlijsten e.d. Marije G: ging vanaf haar 6e jaar met moeder naar de vrouwenbeweging. Is beleidsmedewerker geweest met als specialiteit pensioenrechten op diverse antidiscriminatie bureaus met ongelijke beloningen. Nieuwe economie zal er niet komen, maar MOET er komen. Verdere werkinteresses klimaat en een economie met andere regels, want er moet nu echt iets veranderen. Ingrid de C: geen vrouwenbewegingervaring, maar wel erg geëmancipeerd. Is opgegroeid in Luxemburg, heeft gestudeerd in Leiden en is nu communicatiemedewerker (crisis communicatieadviseur) in Amsterdam. Is nu ook bezig

met een project met vrouwen om glazen plafond te doorbreken. Europa: meer samenwerken. Euro is sterke munt. Marietje S: is bezig met minderheden en heeft een eigen adviesbureau. Door crisis zijn nieuwe waarden en normen nodig. Mentaliteitsverandering is nodig als man werkloos is, dan vrouw aan het werk. Andere opening- en sluitingstijden, ook bij overheidsdiensten. Gelijke behandeling. Rena N: woont in Ommen en heeft in Amsterdam gestudeerd: Arabisch. Heeft gewerkt bij de NOS, Elzevier en in politiek als raadslid. Nu Europa na constatering daar meer voor elkaar te kunnen krijgen. De crisis heeft aangetoond, dat het financiële reilen en zeilen van banken heeft gefaald. Duurzaamheid en sociaal beleid ook nodig voor toekomstige generaties. Euro is goed en Eurolanden beter. Visie en optimisme nodig voorkomen toekomstig ontslag. Corry de L: hoort veel verschillende dingen en ook angst als ondernemen n.a.v. regels en daar kun je niet alles mee dichttimmeren. Toekomstig ondernemerschap biedt nieuwe kansen. Veel mogelijkheden op het gebied van klimaat en innovatie. Rosa: eigen baas zijn moet je ook voor gezin goed regelen. Marije: crisis leert dat toezicht faalt. Duurzaamheid en sociale zorg moeten ook zorgen voor goede kinderopvang. Fijnstof (geen wegenaanleg) is niet op zichzelf staand. Saskia: als alle vrouwen 3 uur meer in zorg gaan werken, is in deze sector een probleem opgelost. Samen met Roemenië staan we op de 23 e plaats wat zorgniveau betreft. Voor moeders zou full time werken wenselijk zijn, omdat elke vrouw financieel onafhankelijk dient te zijn. Rena: fileprobleem is grote veroorzaken van fijnstof. Een weg aanleggen kan beter en zij vindt kinderopvang belangrijk. Ingrid: als vrouwen full time willen werken, moet dat kunnen. De overheid moet zich als een soort marktmeester opstellen. Marietje: en kleine ondernemers aanmoedigen. Rena: Rijnlandmodel t.o.v. Angelsaksisch model met verschillende inzichten. Rosa: (2e ronde) uitgaan van gewone vrouw en in gezinssituatie die kostwinner is. Ingrid: alleenstaande kostwinner, vrouw in deeltijd en/of gedeeltelijk afhankelijk van een partner of full time werken. We moeten voor de korte termijn naar meer flexibel werken met eigen roosters en voor de langere termijn hebben we zelfs veel vrouwen nodig en dreigt hiervoor een tekort. Saskia: waar wij mee moeten ophouden, is regelgeving uit Europa nog verder aanscherpen. Vrouwen als kostwinner moeten een basisrecht kinderopvang hebben van 24 uur en pensioenrecht komt via Brussel weer binnen. Ook alle broodtrommeltjes weg en alle kinderen dezelfde rechten. Marije: veel dingen en rechten zijn aan Europa te danken en er wordt garen bij gesponnen. In deze tijd moet je juist beste jongentje van de klas zijn. Moedig zijn en probleem fijnstof aanpakken. Men is kortzichtig wat het fileprobleem betreft en er moeten meer wegen worden aangelegd. Corry: zij is van mening dat files momenteel enorm afnemen en op Europees niveau zijn andere zaken eerst aan de orde. Garantiefondsen zijn belangrijk en na deze crisis ziet zij meer 'maakindustrie' op kleine schaal terugkomen in Nederland.

Rosa: de hele markteconomie kan veranderen. Rena: op dit moment kansen voor vrouwen. Bij Chorus en in de bouw gaan er veel mannen uit. Met ook nog eens 200.000 vacatures zijn er genoeg kansen voor vrouwen. Rosa: vrouwen zijn meestal ook mantelzorger, dus stemmen op partij(en), die er voor vrouwen staat. Marietje: initiatieven nu! Saskia: flexibiliseren van contracten kan alleen in aansluitende flexibele contracten. Zij is voorstander van het Deense model om zo sterk te zijn, dat men zonder problemen van de ene naar de andere job kunt. Corry: het ontslagstelsel is daarop ook beter; mensen stromen na ontslag sneller door. Ingrid: niet alleen kijken naar nadelen, ,aar ook naar de voordelen en dat is werk voor korte tijd, omdat daar ook behoefte aan is voor vrouwen. Rosa: klapstoeltjesemancipatie is niet flexibel. Bij invoering ook zekerheid bij inkomen en hoe dit op Europees niveau te regelen? Saskia: dit willen veel landen niet door verschillende sociale zekerheden. Bij mensen met flexibel werk gaat het goed, maar de klappen vallen dan in de laagste klasse. Marietje: binnen Europa is er ook een samengaan van verworven rechten en op onderwijsniveau diploma's meer op elkaar afstemmen; dit is flexibiliteit. Rena: Angelsaksisch systeem heeft mankementen; het Scandinavische heeft echter een heel groot sociaal systeem. Daartussen veel landen divers. Rosa: men moet wel zorgen voor Europese kaders, dit is makkelijker naar buitenland e.a. Zaal: er is ook een grote kloof tussen arm en rijk en deze spreekster is voorstander van een basisinkomen voor iedereen. Rosa: kader is om iets te hebben om te overleven en veel zit vast aan eigen cultuur, maar men moet toch wat kunnen regelen in Europa? Marije: abortus regelen op EEN niveau zou voor Nederland negatief uitvallen. Landen en bedrijven moeten elkaar nier beconcurreren . Schatkist raakt dan ook leeg. Wat je Europees afspreekt, behoeft geen concurrentie, behalve als het asielaanvragen en energieregels betreft. Rosa: goede afspraken geeft een beter Europa. Corry: is het vaak eens met regelgeving, maar net over de grens is het vaak weer net iets anders. Harmoniseren is hier het woord. Nederland loopt echt voorop met regelgeving, dus goede innovatieve producten voor toepassingen en werkgelegenheid. Marije: er zijn 250.000 duurzame banen in Duitsland gecreëerd. Rosa: Europees geregeld en nationaal uitgevoerd. Marietje: er zijn zeker kwalitatieve mogelijkheden tot meer samenwerken met universiteiten en bedrijven. Rena: Europees veel, echter niet voor pensioenen en vooral België heeft weinig gedaan. Van de Europese Unie gaat ook veel geld naar b.v. Egypte en door veel zon in Marokko veel projecten daar met zonpanelen. Saskia: landen moeten kopgroepen vormen en voortdurend omkijken naar achterblijvers, omdat formule anders ter discussie komt. Waar kennis en markt elkaar

tegenkomen, moeten afstanden kort zijn. Indexatie pensioenen niet alleen weg bij ABNAMRO. Ingrid: Europa moet zich richten op kerntaken. Saskia/Marietje: standaardisering is nodig, zowel lokaal als nationaal en daarnaast ook Europees. Grote vraagstukken betreffen de wereldhandel en duurzaamheid. Landen meer indien gewenst, maar Europa het minimum laten stellen. Zaal: partij- of nationaal belang? Veiligheid en Turkije? Wat vinden jullie van een sterke Europese Consumentenbond. Wij volgen Europees nieuws. Vinden het een laag niveau plus slechte vragen. Wat bindt jullie vrouwen in het Europese Parlement? Rosa: versterkt de vraag uit de zaal. Wat doen jullie in Europa wat jullie bindt? Marietje: samenwerken voor en over Europa met dezelfde tint. Van investeringen in de Europese markt krijgen we wel meer voor terug. Rosa: langzamerhand moet door de crisis zaken verschuiven naar andere (zorg)economie. Bij werkgelegenheid meer dynamiek geven door afstemming. Ingrid: vrouwelijke parlementariërs gaan b.v. met elkaar uit eten. Saskia: politiek vrouwenoverleg bestaat uit wat vrouwen door alle partijen heen bindt. Marietje: verbindende factoren zijn mensenrechten, keuzevrijheid, euthanasie e.a. Op Europees niveau is er onderling al veel meer samenwerking. Saskia: op Europees niveau kent men andere lijstverbindingen, maar vrouwen onderling kijken naar wat er verder gebeurd. Rena: het Europese Parlement is in Nederland te weinig in beeld en gemeenschappelijk buitenlandbeleid moet ook beter. Wat ons vrouwen bindt? Mannen lezen slechter en vrouwen moeten dingen niet accepteren. Zaal: hoedt u voor wapenindustrie! Aandacht wordt gevraagd voor gifstoffen. Ook voor ecologie en andere gemeenschappelijke zaken. Iemand heeft Polen in dienst, omdat Nederlanders niet willen. Ook steeds meer regels. Gewasbeschermingsmiddelen mogen elders wel. Met o.a. meer handhaving is Nederland veel beter bezig = braafste jongentje van de klas. Corry: beter grip op kinderarbeid, maar regelgeving faalt. NEN 26000 gaat over verantwoord ondernemen en Europese Parlement moet beter handhaven. Zaal: vervuilende stoffen slecht voor vrouw/kind, zoals speelgoed uit Duitsland. Kostencirkel loopt dan ook via ziektekosten. Marije: de Europese Consumentenbond is nog niet goed genoeg, want er wordt erg tegen bedrijven aangelopen, zoals bij etikettering. Consument mag vragen en fabrikanten moeten antwoorden, dus veel vragen stellen. Saskia: Het PES-manifest: mensen eerst, mensen op de 1e plaats (zie 6 punten op Internet). Marije: zij gaat zich inzetten voor omscholing voor mensen die werk kunnen kwijtraken en ook voor richtlijnen tegen antidiscriminatie. Ingrid: Polen kunnen hier gewoon werken, maar gewasbescherming is inderdaad een probleem. Invoer vol pesticiden, maar er zijn maar 2 inspecteurs voor 27 lidstaten. Vragen stellen OM en niet OMDAT. Jonge vrouwen stimuleren. Marietje: Wil met haar partij (D66) dichter bij de kiezer. Zekerheid in alles voor toekomstige generaties. Europa moet democratische en transparanter worden.

Rena: bij CDA zijn de 1e 4 op de lijst vrouwen. Speerpunten: met argusogen Wilders, constructieve krachten bundelen, Midden Oosten beleid kan/moet beter, vrede bevorderen en Afrika/Egypte zijn nog harder door de crisis getroffen. Corry: heeft veel enthousiasme gehoord. Harmonisatie, recht- en regelgeving belangrijk. 55 Wensen 'Europa kan winnen'. Afrika groeit 100%. Rosa: adviseert afsluitend om Europese verkiezingsprogramma's goed te bekijken. Die verschillen van de landelijke politieke partijen. Verdiept u erin en kies een vrouw, ze zijn hier aanwezig! Martine: leerzame dag! Als het even kan, stem op een vrouw! Panelleden bedankt! Rosa: dank aan het Europa Bureau voor alle sponsoring, zoals verzending uitnodigingen, ontvangst met koffie en aanbieden lunch. De dag werd afgesloten met netwerken en een uitgebreide thee.

Notulant Willy Wijnmaalen Tekst en foto's: Stichting PSC