Nieuwsbrief voor patiënten

Nieuwsbrief voor patiënten In deze nieuwsbrief: • Andere tabletten Methylfenidaat Retard Regenboog en vergoeding CZ • Recensie “Voor en Na de diagnose” • WaaROM? • E-health: een moderne therapie. Iets voor jou? • Recensie “ADHD in je relatie” • Van caleidoscoop naar bioscoopfilm (met veel Oscars) • Groepsmedicatiespreekuur: medicatie voor ADHD in groepsverband • ADHD komt ook bij ouderen voor • Superfran • ADHD+

Andere tabletten Methylfenidaat Retard Regenboog en vergoeding CZ

Jaargang 8, nummer 3 november 2012 www.psyq.nl www.adhdbijvolwassenen.nl anders van formaat. Omdat veel patiënten te maken hebben met deze veranderingen staat hieronder een korte uitleg over deze nieuwe tabletten. De tabletten zijn 15% sterker zijn geworden. Hierom heeft de Regenboog apotheek de dosering van de nieuwe tabletten naar beneden aangepast. Kort gezegd: een oude dosering van 30 mg, komt ongeveer overeen met een nieuwe dosering van 25mg. Wat er verder veranderd is, is dat de tabletten kleiner zijn geworden en dat ze per dosering verschillende kleuren hebben gekregen. Hierdoor is het gemakkelijker om de tabletten in te nemen en wordt het duidelijker welke dosering u gebruikt. Zo zijn de tabletten van 15mg nu bijvoorbeeld groen geworden. De verandering is natuurlijk voor iedereen even wennen, maar zal uiteindelijk voor meer gebruiksgemak zorgen. Voor nu is het, om onduidelijkheid te voorkomen, belangrijk om goed op de zakjes te kijken waar de tabletten in zitten.

Door Gerritje van Anken Begin september 2012 heeft de Regenboog apotheek in Bavel de dosering van de tabletten Methylfenidaat retard aangepast. Daarnaast kregen de tabletten verschillende kleuren en zijn ze

Deze nieuwsbrief gratis als e-nieuwsbrief ontvangen? Meld je dan aan door een e-mail met je naam en e-mailadres te sturen naar: [email protected] Daarnaast zijn alle artikelen te lezen op www.psyq.nl/|Programma/ADHD-bijvolwassenen/informatie-ADHD

Vergoeding Regenboog medicatie stopt bij CZ per jan. 2013!

We schreven: ‘Wij zullen tegenwicht bieden door de mensen met ADHD en ADD zelf aan het woord te laten over hun behandeling. Over hoe het was voor de diagnose en wat hun behandeling (met of zonder medicatie) hen heeft opgeleverd.’

Zorgverzekeraar CZ (tevens Ohra en Delta Lloyd), is gestopt met het vergoeden van de bereide ADHD medicatie van Regenboog Apotheek. Desgevraagd heeft Regenboog aan ons bevestigd dat de ingediende declaraties al enige tijd niet meer door CZ vergoed worden.

Dat hebben we geweten! Er werd massaal gehoor gegeven aan onze oproep. De verhalen waren stuk voor stuk zo krachtig, en hoopvol, dat we besloten ze te bundelen. Het boekje ‘Voor en na de diagnose’, ervaringsverhalen over ADHD’ is het resultaat. Met verhalen over levens vol tegenslagen en onbegrip, van anderen maar ook over de eigen ‘mislukkingen’. Over de ommekeer die de diagnose bracht. Van wanhoop en frustratie naar zelfinzicht en zelfacceptatie, die meekwamen met de diagnose en bijbehorende behandelingen.

Om de patiënten niet in de kou te laten staan heeft Regenboog de levering van deze ADHD medicatie gecontinueerd zonder vergoeding van CZ . Regenboog kan evenwel niet door blijven gaan met het kosteloos leveren van medicatie en heeft desgevraagd laten weten met ingang van 1 januari 2013 niet langer de door haar bereide medicatie af te leveren aan patiënten die verzekerd zijn bij CZ. Patiënten die deze medicatie willen blijven gebruiken kunnen wel een andere zorgverzekeraar kiezen. Alle verzekerden in Nederland kunnen nl. vóór 1 januari 2013 wisselen van zorgverzekeraar. Programma ADHD bij volwassenen van PsyQ zal, net al voorgaande jaren eind november/begin december weer adviseren over de beste ADHD verzekering voor langwerkende ADHD medicatie.

Een must voor mensen die écht willen weten wat AD(H)D is en wat het betekent om dit te hebben. Het boekje kan besteld worden via de webshop van Impuls.

WaaROM?

Recensie “Voor en Na de diagnose”

Door Marsha Bergman Ben je in behandeling bij PsyQ, dan krijg je regelmatig een bericht in je mailbox, met het verzoek vragenlijsten in te vullen. Je zult misschien denken: ‘Dat heb ik toch pas nog gedaan!’ En de vraag ‘waar is dat allemaal goed voor?’ komt wellicht ook in je op. Een logische vraag, dus daarom hieronder het antwoord.

Door Julie Houben Afgelopen zomer deed Vereniging Impuls op haar website een oproep aan alle volwassenen met AD(H)D om hun ervaring te mailen. Aanleiding was het tendentieuze artikel in de Volkskrant (begin juli 2012) waarin ADHD werd gereduceerd tot een melkkoe van de farmacie.

Evaluatiemomenten zijn belangrijk tijdens een behandeling. Om te kijken hoe het met je gaat en of je je doelen bereikt met de behandeling. Vaak weet je tijdens zo’n evaluatie wel of het nu beter met je gaat dan bij aanvang van de behandeling. Maar het is vaak lastig te benoemen welke dingen precies zijn

2

veranderd en hoeveel. Een voorbeeld:

krijgt aangereikt om met jouw problemen om te gaan.

Coach: Hoe gaat het nu met u? Patiënt: Wel iets beter. Coach: Hoeveel beter? Patiënt: Uhm… Coach: En wat gaat er precies beter? Patiënt: Uhm...

Wat is het precies? Wellicht heb je al kennis gemaakt met E-Health. Bij je inschrijving bij PsyQ krijg je inloggegevens waarmee je binnen het zg. E-Healthwarenhuis een aantal non-guided (niet begeleidde) modules kunt volgen. Bijvoorbeeld de modules Gezond slapen, Spanning en Onrust, Assertiviteit en Alcohol. Ook zijn er een aantal guided modules (met begeleiding), zoals de modules Zelfbeeld en ADHD Coaching, waarvoor de behandelaar jou kan inschrijven. In deze modules maak je op wekelijkse basis opdrachten, waarop je feedback krijgt van je behandelaar. Zo coacht je behandelaar je door de module heen.

DaaROM! Vanuit de het systeem van Routine Outcome Measurement, de ROM, worden vragenlijsten per email verzonden, om de ernst van de klachten die jij ervaart op allerlei levensgebieden te vertalen in cijfers. Dit gebeurt eens per 3 maanden. Hiervan worden gegevens in ons systeem (Elektronisch Patiënten Dossier) bijgehouden. Deze cijfers kun je tijdens een evaluatie met je coach bekijken. Je kunt het zien als een soort check of jouw gevoel klopt bij de cijfers die je gedurende de behandeling hebt ingevuld. Ze geven namelijk allebei weer wat jij vindt!

Wat zijn de voordelen van E-Health? Doordat de modules online worden aangeboden ben je niet afhankelijk van de kantoortijden van PsyQ. Je beslist zelf op welke momenten je werkt aan je eigen herstel. Daarbij is het een extra aanbod voor mensen die geen groepen op de afdeling kunnen volgen, bijvoorbeeld vanwege werk. Ook is het een voordeel dat je de theorie die gehanteerd wordt in de modules nog eens rustig kunt nalezen en op je in kan laten werken. Via een contactscherm kun je gerichte vragen stellen aan je coach. Zo krijg je precies de hulp die jij nodig hebt.

Dus… Zorg dat je mailadres in ons systeem klopt en check dit bij je coach of het secretariaat. En… Vul vooral de vragenlijsten in, zodra je het verzoek krijgt. Het duurt maar even en geeft zowel voor jou als voor ons nuttige informatie over de voortgang van de behandeling en jouw welbevinden. Als de behandeling bijv. niet opschiet is het goed om samen te kijken waar het aan ligt, zodat problemen tijdig kunnen worden opgelost.

Is E-Health iets voor jou? Wanneer je interesse hebt in één van de guided modules kun je in overleg met je behandelaar bekijken of deze module aansluit op jouw problematiek. Er zijn een aantal criteria waaraan je moet voldoen om de behandeling met E-Health te doen slagen. Tijd vrij kunnen maken en motivatie om op wekelijkse basis aan jezelf te werken zijn hierbij van groot belang. Bij voorkeur ben je ingesteld op medicatie voor ADHD. Daarnaast dien je in staat te zijn om zelfstandig taken uit te voeren en je aan afspraken te houden. Beschikbaarheid van en affiniteit met de computer/internet zijn natuurlijk ook onmisbare componenten. Enig zelfinzicht is ook een belangrijke voorwaarde om gebruik te kunnen maken van E-Health.

E-health: een moderne therapie. Iets voor jou?

Door Iris Jongeling E-Health, een relatief nieuwe vorm van behandeling, waarbij je thuis, vanachter je PC, handvatten

3

Reacties uit de praktijk Binnen het behandelprogramma ADHD bij Volwassenen in Den Haag draait E-Health al op volle toeren. Over het algemeen zijn patiënten positief over de online behandeling. Ed (45) is fulltime werkzaam als accountmanager. E-health is voor hem een welkome aanvulling, doordat hij er ‘s avonds mee aan de slag kan en hierdoor minder van zijn werk hoeft te verzuimen. Dinesh(20) is van mening dat online behandeling onmisbaar is in onze maatschappij, die steeds meer van internet gebruikt maakt. Femke (34) is moeder van 2 kleine kinderen en huisvrouw. Zij geeft aan het gemak van E-Health vooral te ervaren doordat zij tussen de bedrijven door opdrachten kan maken. Op een later moment kan ze weer aan de slag met de feedback, die zij van haar online coach op haar opdrachten krijgt. En ze hoeft geen oppas te regelen.

een bekende ADHD-relatie-coach in de Verenigde Staten. Er zijn verschillende manieren waarop ADHDsymptomen de relatie kunnen beinvloeden. Bijvoorbeeld pijnlijke misinterpretaties van symptomen van ADHD, en factoren die een goede communicatie in de weg kunnen staan. Ouder-kind problemen, waarbij ongelijkwaardigheid in de relatie naar voren komt. De strijd rondom het huishouden. Of heftige emoties en woede-uitbarstingen. Met het risico dat het vertrouwen in je partner en jezelf verloren gaat en de seksuele relatie instort. In haar boek probeert zij onderling begrip voor elkaar te creëren. In de volgende 6 stappen zet zij uiteen hoe je je relatie opnieuw kunt opbouwen, zodat liefde, verbondenheid en lol weer de hoofdrol kunnen gaan spelen : 1. Verplaatsen in je partner 2. Omgaan met emoties als faalangst, woede, ontkenning en wanhoop 3. Voor beiden behandeling zoeken 4. De communicatie verbeteren 5. Grenzen stellen 6. Terugkeer van romantiek en plezier

Interesse? Heb je na het lezen van dit stuk interesse gekregen in het volgen van één van de guided modules? Ervaar je problemen als perfectionisme, faalangst, weinig zelfvertrouwen, moeilijk met kritiek kunnen omgaan en uitstelgedrag? Neem dan contact op met jouw coach en overleg wat de mogelijkheden zijn.

In het boek staan praktische tips en oefeningen om relaties, waarin één van de twee partners ADHD heeft, te verbeteren. In het boek staan helaas geen tips, specifiek voor stellen die beiden ADHD hebben. Iets wat in de praktijk vaak voorkomt. Melissa Orlov heeft een niet veroordelende houding naar partners met ADHD. Ze schrijft open over haar eigen ervaringen. Ook staan er volop ervaringen van andere partners met en zonder ADHD beschreven. De hoofdstukken zouden overzichtelijker geschreven kunnen worden, door beknopter informatie te geven en door het gebruik van samenvattingen.

Recensie “ADHD in je relatie”

Melissa Orlov raadt alternatieve behandelingen aan zoals visolie of neurofeedback. In wetenschappelijk onderzoek is echter niet bewezen dat deze ook effectief zijn. Desondanks is ‘ADHD Relaties’ een praktisch zelfhulpboek met volop tips voor zowel de partners met, als zonder ADHD. Zeker de moeite waard om te lezen!

Door Marissa Holla en Theo van Eeden Auteur Melissa Orlov heeft als partner van een ADHDer haar eigen ervaringen en die van anderen op papier gezet. Zij geeft veel informatie, praktische tips en oefeningen om relatieproblemen waarbij ADHD een rol speelt aan te pakken. Zij is inmiddels

4

Op de website www.adhdmarriage.com schrijft Melissa Orlov over haar ervaringen met het coachen van stellen met ADHD.

ups”), ik heb de rust om deze te noteren en te parkeren. Zo kan ik met een “opgeruimde geest” verder met datgene waarmee ik bezig ben. Inmiddels doe ik allerlei ervaringen op over vanzelfsprekendheden in het leven. Hoe dingen gemakkelijk, rustig en efficiënt kunnen verlopen met minder inspanning. Tenminste, als ik de voorgeschreven medicatie voor ADHD gebruik. Bijvoorbeeld het inladen van een boodschappenwagentje. Waar voorheen alle spullen op en door elkaar lagen, laad ik nu op een geordende manier mijn wagen in. De eerste keer dat mij dit opviel was het een beetje akelig, alsof het wagentje van een ander was. Inmiddels geniet ik van de orde; zowel in de wagen, als in mijn hoofd.

Van caleidoscoop naar bioscoopfilm (met veel Oscars)

Door Jasmine De herkenning van ADHD bracht een onverwachte wending in mijn volwassen leven. Ik ervaar dit als een geluk, en een verrijking dankzij de resultaten van de behandeling.

Keuzes maken en een plan volgen is een stuk eenvoudiger en prettiger Koken, zonder een continu gevoel van spanning. Omdat ik voorheen onder het multitasken in de keuken, in mijn hoofd ook bezig was met andere zaken. Zorgen over schoolzaken van de kinderen, onderhoud van het huis, problemen op het werk. Alles passeerde de revue. Nu gebeurt dat nauwelijks meer. En als het gebeurt, merk ik het op, kan ik het stoppen en mijn gedachten weer terug leiden naar het bereiden van de maaltijd. Koken is nu veel plezieriger geworden. Bovendien heb ik geen snijwonden en beschadigde nagels meer. Deze associeerde ik vanzelfsprekend met het koken, maar blijken eigenlijk een teken van onoplettendheid.

Wie kent nog de caleidoscoop ? Dit is een buisje met kleurrijke kralen, die steeds door elkaar geschud worden. Voor een kind prachtig om mee te spelen. Ik vergelijk mijn denken voordat ik medicatie voor ADHD gebruikte met het beeld door een caleidoscoop. Flitsende gedachten zoals de kralen, in steeds wisselende combinaties. En overal op reageren, maar tegelijk proberen de gedachten lang genoeg vast te houden om ze uit te kunnen werken. Dat kon zo vermoeiend zijn! Ik kreeg mijn zaken uiteindelijk wel voor elkaar, maar ik dacht vaak dat het ook gemakkelijker zou moeten kunnen.

Ik moet bekennen dat ik altijd iemand was, die tegen vaste voorwerpen opbotste. Gewoon te snel een hoek omlopen of meubels over het hoofd zien. Andere mensen leren van dergelijke ervaring. Ik niet, dankzij mijn onoplettendheid. Totdat de medicatie, door “een toename van een stof in mijn hersenen” mij begon te beschermen. Mijn blauwe plekken zijn afgenomen en mijn handen zijn gaver. Autorijden doe ik veiliger. Ik volg de juiste route, raak de weg niet meer kwijt en ik parkeer zonder deuken. What a feeling!

Dat is nu gelukt. Het gaat gemakkelijker. Sinds ik op medicatie ben ingesteld verlopen mijn gedachten geordender. En ik kan mijn gedachten lang genoeg stilzetten om een keuze te maken met welke gedachten ik aan de slag ga. Voorheen had ik veel controles ingebouwd om te kunnen functioneren, ondanks allerlei afleidende gedachten. Het is nu een opluchting dat de medicatie een deel van de controles overbodig maakt. Ik ervaar dagelijks de bevrijding om niet continu op mijn impulsieve gedachten en handelen te hoeven letten. Al heb ik soms meerdere opborrelende gedachten (“pop

Administratie is een lastige klus voor mensen met ADHD. Dit gold ook voor mij. Formulieren vulde ik op een onlogische volgorde in. Door ze vele malen

5

te checken, maakte ik geen fouten. Maar dit kostte veel tijd en energie. Het inpakken voor vakantie gebeurde op dezelfde manier met een gedetailleerde lijst. Dit kostte uren en was zo vermoeiend, dat ik voor het herstel hiervan al een vakantie nodig had. Pas sinds ik medicatie gebruik en op een onvoorstelbaar “normale” manier kan inpakken en formulieren invullen, zie ik wat ik voorheen deed. Het ging zo: elk item dat ik tegenkwam werd onbewust gescreend op een aantal zaken. Bijvoorbeeld (a) makkelijk of (b) concentratiebehoeftig. Alle “b”s werden overgeslagen. Alles waarvoor ik een extra handeling moest doen, zoals iets halen uit een andere kamer, werd uitgesteld. Alles waarvan ik andere gedachten of twijfels kreeg werd uitgesteld. Wat overbleef werd in de eerste ronde gedaan. Dit ging moeizaam en in kleine stappen; nu is dit verleden tijd. De laatste vakanties heb ik tot mijn verbazing een heel nieuw ontspannen gevoel ontdekt. Niet alleen bij de voorbereiding. Dankzij mijn “opgeruimde geest” genoot ik van het ontspannen en aandachtig lezen van een boek. Ook tijdens het borduren profiteerde ik van de medicatie. Het volgen van het patroon werd gemakkelijker. Zelfs de meest gedetailleerde delen die ik altijd uitstelde lukten mij.

gen zijn niet verdwenen. Ik heb deze eigenschappen nodig om te blijven zoals ik ben. Ik geniet, maar ben impulsief met mate..

Groepsmedicatiespreekuur: medicatie voor ADHD in groepsverband

Door Jeannette van der Poel In maart 2010 is bij het Programma ADHD bij volwassenen in Den Haag een groepsmedicatiespreekuur gestart. De doelgroep bestaat uit volwassenen met ADHD die hiervoor op medicatie ingesteld willen worden. Eventuele angst of depressie moet eerst behandeld zijn voordat men kan deelnemen aan de Medicatiegroep. Hoe gaat dit in zijn werk? De verpleegkundig specialist screent alle patiënten voor aanvang van de groep. Deze screening bestaat uit een gesprek, waarbij zorgvuldig wordt gelet op eventuele andere psychiatrische problemen, zoals depressie of angst. Ook wordt uitgebreid gekeken naar de lichamelijke gezondheid. Dit is nodig om de medicatie voor ADHD veilig voor te kunnen schrijven. Patiënten krijgen voorlichting over de verschillende soorten medicatie, de werking en bijwerkingen. Samen met de patiënt wordt een voorlopige keuze gemaakt met welke soort medicatie wordt gestart. Dit is o.a. afhankelijk van de zorgverzekering van de patiënt, vanwege de vergoeding van medicatie. Ten slotte worden bloeddruk, pols en gewicht gemeten, en wordt de BMI berekend.

Zo zijn er vele voorbeelden in mijn dagelijks leven. Zowel thuis als op mijn werk gaan zaken mij beter en gemakkelijker af. Telkens als ik zoiets met verbazing opmerk, word ik daar blij en dankbaar van. Soms moet ik om mezelf lachen. Het is me bekend dat sommigen bang zijn dat medicatie je als persoon verandert. De medicatie die ik gebruik verandert de stroom van mijn gedachten. Mijn impulsief en soms licht gevaarlijk gedrag maakt ruimte voor meer genieten en minder stress. Dit verhoogt mijn goede gevoel. Ik heb geen bijwerkingen van de medicijnen. En voor zover ik weet schaadt het mijn gezondheid niet. Niemand vindt mij merkbaar veranderd qua persoon en ik voel me nog heel erg mijzelf. Sterker, ik heb meer ruimte om me mezelf te voelen en te zijn zonder verlamming door teveel aan gedachten, zorgen en afleidingen. Mijn ongeduld, impulsiviteit en het zoeken naar uitdagin-

De Medicatiegroep wordt geleid door de verpleegkundig specialist met een arts. In de groep, die bestaat uit maximaal 8 personen, worden gedurende 4 wekelijkse sessies van 1,5 uur, patiënten gecontroleerd op effect, bijwerkingen, dosering,

6

bloeddruk, pols en gewicht. En zij worden ingesteld op medicatie. In de eerste bijeenkomst krijgen patiënten uitgebreid informatie over alle aspecten van medicatie voor ADHD. Daarnaast is er gelegenheid om vragen te stellen en ervaringen uit te wisselen. Op deze manier is er sprake van kennisuitwisseling en daarmee een grote toename van de kennis op het gebied van medicatie voor ADHD. Na 4 weken stopt de groep en krijgt iedere patiënt een individuele afspraak bij een arts om de medicatiecontrole in lagere frequentie voort te zetten.

“Het voordeel van de Medicatiegroep is dat je in 4 weken tijd nagenoeg ingesteld bent op medicatie. Er wordt lekker effectief gewerkt en daar houd ik wel van”

ADHD komt ook bij ouderen voor

Een impressie van korte interviews met mensen die deel genomen hebben aan een van de Medicatiegroep:

Door Marieke Michielsen Lang werd gedacht dat ADHD alleen bij kinderen voorkwam. Uit onderzoek van de afgelopen twintig jaar blijkt echter dat deze stoornis vaak bij volwassenen blijft voortduren. Gezien de chronische aard van ADHD is het te verwachten dat de stoornis ook bij ouderen voorkomt.

“Ik heb het als heel leerzaam ervaren. Ik heb veel geleerd over medicatie. In aanvang zag ik er best tegenop, maar uiteindelijk ben ik blij dat ik de Medicatiegroep gevolgd heb. Wat opvallend was, was dat ik van andere patiënten te horen kreeg dat ik me rustiger ben gaan gedragen. Ik had dat zelf nog niet in de gaten.”

Tot nu toe is er nauwelijks onderzoek gedaan naar ADHD bij ouderen. De uitkomsten van de eerste bevolkingstudie – door onderzoekers van PsyQ, GGZinGeest en VUmc – naar het vóórkomen van ADHD bij Nederlandse ouderen, zijn erg interessant. Uit de resultaten blijkt dat ADHD vóórkomt bij 2.8 % van de ouderen tussen de 60 en 94 jaar. ADHD komt ongeveer evenveel voor bij oudere mannen als vrouwen. Hoewel het percentage van 2.8% iets lager is dan de prevalentie van ADHD bij kinderen en jongere volwassenen, kan uit het onderzoek geconcludeerd worden dat ADHD klachten niet op latere leeftijd verdwijnen.

“Toen ik startte met de Medicatiegroep durfde ik niets te zeggen, ik heb nogal moeite om dingen in een groep te vertellen. Toen de medicatie ging werken, durfde ik opeens wel dingen te vertellen. Mijn groepsgenoten gaven als feedback dat ze mij zo veranderd vonden in positieve zin. Ik vond dat heel fijn om te horen.” “Mijn ouders waren nogal tegen medicatie. Na de eerste bijeenkomst in de medicatiegroep, ben ik naar hen toegegaan en heb ik met de hand-outs van de powerpointpresentatie heel veel kunnen uitleggen over medicatie voor ADHD. Ook heb ik de misverstanden over medicatie enigszins kunnen ophelderen. Mede omdat zij nu zien dat ik veel rustiger ben geworden, zijn ze helemaal omgeturnd”.

Artikel: Prevalence of attention-deficit hyperactivity disorder in older adults in The Netherlands . Marieke Michielsen, Evert Semeijn, Hannie C. Comijs, Peter van de Ven, Aartjan T. F. Beekman, Dorly J. H. Deeg and J. J. Sandra Kooij , BJP published online August 9, 2012 Access the most recent version at DOI: 10.119

“Wat ik een nadeel vind aan de Medicatiegroep, is dat er soms weinig tijd voor jouw persoonlijke verhaal is, vooral als er deelnemers zijn die zichzelf graag horen praten. Gelukkig letten de arts en verpleegkundige er wel op dat iedereen aan bod komt.

7

Superfran !

voor mijn omgeving niet verbazend raar, misschien vervelend, steeds minder ergernis, vast ook soms verdriet leven met me mee ook veel lol gelukkig veel begrip!

ADHD+

Door Valentina zo slecht nog niet zeker niet saai verbazend nee moeilijk steeds makkelijker lastig de + zeker moeilijk na te veel doen leren, leuk en lastig wel blijven doen medicijnen therapie helpen hulp mag! samen en zelf en er zijn voor anderen

Jammer van eerdere keuzes ruzies alcohol gedrag .. schaamte nauwelijks soms nog na gedrag weten helpt maar maakt niet beter er mee leven dat kan! Veel lol veel energie andere blik makkelijk denken gaat beter Ik Ik mag er zijn! Colofon Redactie

Carel Reinierszkade 197, 2593 HR Den Haag tel: (088)-3572040, fax: (088)-3584205 mail: [email protected] Eindredactie: Sandra Kooij Redactie: Arianne Claassens, Inge van Kasteren