Nieuwsbrief
oktober 2012
Stadsingenieurs op safari in Dordrecht Het Ingenieursbureau Drechtsteden was op 4 oktober gastheer van de jaarlijkse Dag van de Stadsingenieurs. Meer dan vijftig stadsingenieurs uit ruim dertig gemeenten ontmoetten elkaar in het historische Stadhuis van Dordrecht. De organisatie was in handen van organisatieadviesbureau KplusV in samenwerking met het IBD. Met het oog op Dierendag had de organisatie een toepasselijk thema bedacht: ‘Stadsingenieurs op safari’. In zes workshops met uitdagende titels als “Stokstaart en mestkever’, ‘Chimpansees’ en ‘Geurvlag’ wisselden de stadsingenieurs hun kennis en ervaringen uit. Benchmark Organisatieadviesbureau KplusV lichtte de resultaten van de benchmark 2011 toe. Sinds 2009 voert het bureau op initiatief van het IBD jaarlijks een vergelijkend onderzoek uit naar de prestaties van de gemeentelijke ingenieursbureaus. Namen in 2009 nog 19 bureaus aan de meting deel, in 2011 waren dat er 31 met gezamenlijk 2503 fte personeel in dienst. Trends in de afgelopen drie jaar: een afname van de inhuur (- 20%), meer specialistische adviseurs en minder werkvoorbereiders/projectleiders, een laag ziekteverzuim (3,6%), gelijkblijvende uurtarieven maar meer declarabele uren. Verder nam het aantal grote projecten met 30% af en is duurzaamheid een steeds belangrijker gunningscriterium geworden. Vanaf 2012 zal de benchmark in een ‘lightversie’ worden voortgezet. Verderop in deze nieuwsbrief meer over de Dag van de Stadsingenieurs.
Zo zou het kunnen worden… Er wordt met smart op gewacht: de bouw van de fly-over op het knooppunt van de rondweg N3 en rijksweg A16. Deze fly-over, een viaduct dat over meerdere rijbanen heen gaat, zal de verkeersstromen scheiden richting Rotterdam en Breda. Dat scheelt veel files en onveilige situaties. Het Ingenieursbureau, altijd vol ideeën, ziet in de fly-over de ultieme kans om Dordrecht een landmark te geven. Projectleider Ries van der Pijl en architect Mazin Abdullsada verwerkten hun ideeën in een futuristisch ontwerp. Om te prikkelen…
Burgemeester op bezoek Burgemeester Arno Brok maakt op dit moment een tournee langs de ‘dochters’ van de Gemeenschappelijke Regeling Drechtsteden. Het Ingenieursbureau mocht de voorzitter van het Drechtstedenbestuur als eerste verwelkomen. De heer Brok bezocht twee projectteams waarbij hij zich onder meer liet informeren over de ontwikkelingen rond de N3 en de Laan der VN. Daarna ging het gezelschap naar buiten waar de burgemeester een kijkje nam bij het project Achterom/Bagijnhof.
1
Denken om te doen, bouwen van ideeën
Nieuwsbrief
vervolg oktober
‘Gevoel en kennis van twee werelden’ Het IBD was op 4 oktober gastheer van de jaarlijkse Dag van de Stadsingenieurs. Meer dan vijftig stadsingenieurs uit ruim dertig gemeenten ontmoetten elkaar in het historische Stadhuis van Dordrecht. De aanwezigen verzamelden zich in de raadzaal waar ze werden verwelkomd door IBD-directeur Bart van Nies. Hierna was het woord aan Marcel van Bijnen, directeur van de Gemeenschappelijke Regeling Drechtsteden. Hij ging in op de voordelen en dilemma’s – de up’s en down’s – van regionale samenwerking. De meerwaarde van het IBD ten opzichte van de markt is volgens hem het feit dat het weet van publiek én zaak, van beleid én uitvoering. “Het IBD heeft het gevoel en kennis van twee werelden en kan daarop inspelen zodat gemeenten zich kunnen richten op hun kerntaken.” Hij schetste de omgeving waarin het bureau moet opereren: bezuinigingen, beheeropgaven van gemeenten en een krappe arbeidsmarkt. Ook de veranderende rol van het Ingenieursbureau lichtte hij toe. “De rol verandert van uitvoerder naar regisseur. Van realiseren gaat het naar adviseren, realiseren en beheren. Steeds vaker zullen daarbij duurzame partnerships worden gesloten met gemeenten en marktpartijen”.” Omgevingssensitiviteit Nadat organisatieadviesbureau KplusV de resultaten van de bechmark 2011 had toegelicht (zie voorpagina) gingen de workshops van start. In zes workshops wisselden de stadsingenieurs kennis en ervaringen uit op verschillende terreinen. Zo schetste Almere in de workshop ‘The Burger King’ de ontwikkeling van polderingenieurs naar stadsingenieurs. Lag het accent in Almere voorheen op bouwen, nu staan beheer en onderhoud centraal. Daarbij moet veel meer rekening worden gehouden met de wensen van burgers. “Dat vraagt om omgevingssensitiviteit.” In de workshop ‘Chimpansees’ stond het onderwijs centraal. Het wordt voor gemeentelijke ingenieursbureaus steeds moeilijker om afgestudeerde technici aan te trekken. De jongeren die bijvoorbeeld aan de TU Delft de opleiding Civiele Techniek volgen, hebben vaak al een baan voordat ze zijn afgestudeerd. Sinds kort is de aantekening ‘Stadsingenieur’ mogelijk bij deze opleiding. Belangrijk bij het werven van afgestudeerden is het aantrekkelijker maken van ‘het werken aan je eigen stad’ en het bieden van een (gezamenlijk) trainee- en stageprogramma. Er werd ook gesproken over de competenties die de stadsingenieur-nieuwe stijl moet hebben. Naast civieltechnische en bouwkundige kennis en projectmanagement zijn dat vooral: omgevingssensitiviteit, een politieke antenne, kostenbewustheid, creativiteit en communicatieve vaardigheden. Paneldiscussie Aansluitend op de workshops was er een paneldiscussie over management, ontwikkelingen en de koers voor de stadsingenieurs waaraan oud-gemeentesecretaris van Dordrecht (nu is hij dat in Utrecht) Maarten Schurink, directeur Johan Vermeer van Ingenieursbureau Rotterdam en Paul Oortwijn van NLingenieurs deelnamen. De discussie werd op humoristische wijze geleid door ‘drs. Maaike Aarden’ die met haar chauffeur een hilarische jongleeract weggaf. De Dag van de Stadsingenieurs werd besloten met een gezamenlijke borrel.
Schaduw van het postkantoor In het voorjaar zal de zogeheten ‘Schaduw van het postkantoor’ worden aangelegd. In de nieuwe bestrating van de Bagijnhof in Dordrecht geven speciale stenen de contouren aan van het postkantoor dat eens op deze plek stond. De schaduw begint al bij de Hema en loopt door tot voorbij C&A. “We hebben er op kantoor een soort legpuzzel van gemaakt. Steen voor steen is genummerd voor de aannemer”, vertelt directievoerder Peter Müller (zie ook het artikel op pagina 4). Ook zullen bomen worden geplant. Voor de werkzaamheden zal het Bagijnhof deels worden afgesloten. “Wel zorgen we ervoor dat de expeditiehof achter de nieuwe Saturn bereikbaar blijft.”
2
Denken om te doen, bouwen van ideeën
Nieuwsbrief
vervolg oktober
Asfalt maakt plaats voor water De Laan der Verenigde Naties in Dordrecht begint er steeds meer uit te zien als een parkweg, een stadsentree van allure. De nieuwe rijbanen liggen er. De Laan der VN is versmald naar twee keer twee rijstroken. De volgende stap is de aanleg van een parkachtig waterlandschap. Veel minder asfalt De meest noordelijke rijbanen, die op de plek liggen waar de waterpartij komt, zijn opgebroken. Liefst 11.000 m2 asfalt is door de versmalling overtollig geworden. Minder asfalt betekent voor de wegbeheerder: minder onderhoud. Het overtollige asfalt krijgt bovendien een nieuwe bestemming. “Het ligt tijdelijk opgeslagen bij de Julianahaven. Het overtollige asfalt wordt hergebruikt als nieuwe fundering van de Mijlweg;” vertelt projectleider Ries van der Pijl.
De Laan der VN voor en na de aanpak.
Waterfonds Het waterlandschap omvat liefst 25.000 m2 water. De gemeente Dordrecht – en niet zoals gebruikelijk het waterschap – is straks eigenaar van deze enorme waterpartij. De gemeente gebruikt het als ‘waterfonds’. Het idee daarvoor werd geopperd door Ries van der Pijl die eerder in Rotterdam een plan van aanpak voor een dergelijk fonds schreef. “Water dat je dempt, moet je voor 100% compenseren. Lukt dat niet in het peilgebied, dan mag dat in het aangrenzende gebied. Wanneer je meer verharding aanlegt, moet je dat voor 10% compenseren met water. Dordrecht gebruikt het waterfonds onder meer om een deel van de toename van het asfalt bij de verbreding van de Mijlweg te compenseren”, legt Ries uit. Dordrecht kan ook water uit het fonds verkopen voor compensatiedoeleinden in andere projecten.
De Biesbosch begint straks bij de Laan der VN Landschapsarchitect Aasta de Vries maakte het ontwerp van het parkachtige waterlandschap dat na het verwijderen van de oude rijbanen wordt aangelegd. De Biesbosch was haar inspiratiebron. “Het waterlandschap moet Dordrecht een entree met allure geven. Ik wil mensen die de stad binnenkomen meteen de sfeer van de Biesbosch laten proeven. Daarom heb ik gekozen voor een landschap met eilandjes en natuurvriendelijke oevers.” Naast de al in het gebied aanwezige platanen komt er nieuwe beplanting in de vorm van struiken en bomen als wilgen en essen. Doordat sommige bomen geknot zullen worden, ontstaan hoogteverschillen. Eilandjes In de enorme waterpartij komen vier eilandjes te liggen. Twee daarvan zijn schiereilandjes die via loopbruggen met het vasteland worden verbonden. Op die manier ontstaat – vanaf de Zuidendijk – een aantrekkelijke wandelroute. De twee andere eilandjes zijn niet te betreden. “Ze komen net boven het wateroppervlak te liggen”, vertelt Aasta. “We hopen zo allerlei dieren aan te trekken, vogels maar ook salamanders en kikkers. Het zou mooi zijn wanneer het broedgebiedjes worden voor bijvoorbeeld meerkoeten en futen. Het graven van de waterpartij – door aannemer Dura Vermeer - start binnenkort. Het werk moet voor het eind van het jaar klaar zijn.
3
Denken om te doen, bouwen van ideeën
Nieuwsbrief
vervolg oktober
Uitgelicht: het werken in projectteams Het Ingenieursbureau Drechtsteden heeft enige tijd geleden het werken in projectteams geïntroduceerd. De leden van zo’n team zijn gezamenlijk verantwoordelijk voor een aantal projecten. Team 3 (bestaande uit projectleider Jan de Geus, directievoerder Peter Muller, ontwerper Bas Pijl, opzichter Michel Dubbeldam en voorbereiders Laurens Barendrecht en Patrick Kars) is dat voor de herinrichting van de Bagijnhof in Dordrecht. “Het mooie is dat je elkaar kunt opvangen. Bij ziekte of vakantie is er altijd iemand beschikbaar met kennis van het project. Je bent vanaf het begin tot het eind bij het project betrokken en er zijn zo min mogelijk overdrachtmomenten. Dat werkt goed”, zegt Peter Muller. Jan de Geus is projectleider. Hij onderhoudt de contacten met de opdrachtgever en - in het voortraject – met de aannemer. Peter, die bij andere projecten de projectleider is, vervult in dit geval de rol van directievoerder. “Je bent als directievoerder veel meer technisch inhoudelijk bezig. Als projectleider stuur je projecten op hoofdlijnen binnen aan. Nu ben ik meer buiten.” Hij is tijdens de uitvoering de schakel tussen de opdrachtgever en de aannemer. “Ik zorg ervoor dat hij de voorwaarden van het bestek naleeft. Ook stuur ik de uitvoerder van de aannemer aan. Verder verzorg ik de financiële afwikkeling, ik controleer de termijnbetalingen en stel ze betaalbaar.” Bestrating opnieuw De inrichting van de openbare ruimte van de Bagijnhof is zeker geen gemakkelijk project. Peter, die er sinds mei van dit jaar bij betrokken is, kan ervan meepraten. Onlangs moest de bestrating van het gedeelte bij de Visbrug over worden gedaan. “Voordat het werk begon, legde de aannemer een proefstukje aan. Dat zag er goed uit. Zo moest het worden. Bij de uitvoering is een veel bredere voeg gemaakt. De aannemer zou het aanpassen maar dat bleek niet mogelijk. We hebben toen bepaald dat de bestrating er helemaal uit moest. Daardoor hebben we een vertraging opgelopen. Heel vervelend, vooral voor de winkeliers.”
Bas Pijl en Peter Müller op de vernieuwde bestrating bij de Visbrug.
Geen achterafstraatje De aannemer komt niet uit deze regio, maar uit Twente. Na de openbare aanbesteding werd het werk aan hem gegund. Het is de eerste keer dat het bedrijf in Dordrecht werkt. “Het is een voor ons vreemde aannemer en dat is lastig. Voorheen werkten we met een binnenstadscombinatie. Maar goed, dat is nu eenmaal het aanbestedingsbeleid van de Drechtsteden. We werken natuurlijk het liefst met iemand die hier bekend is. Het gaat hier ook niet om werk in een achterafstraatje maar op een belangrijke plek in de binnenstad. Dat vergt een andere aanpak.” Om te kijken of het werk goed wordt gedaan, leggen Peter en zijn collega’s de bestrating regelmatig – letterlijk - langs de meetlat. Met een rei van 3 meter meten ze of het straatwerk glad en strak is. “Daarnaast kijken we of het halfsteens verband goed is uitgevoerd.” Op dit moment wordt het laatste deel van de Visstraat gemaakt: het stuk tussen It’s en Van Haren. Daarna is de kruising aan de beurt. Na de kruising zal het meest cruciale deel van het Bagijnhof onder handen genomen. “De winkels moeten natuurlijk bereikbaar blijven, dus dat is knap lastig.” De parkeergarage aan de Visstraat is als gevolg van het werk alleen vanaf de Visbrug bereikbaar. Dat betekent een stuk omrijden voor het winkelend publiek. Winterstop “Er is een winterstop ingelast met het oog op de risico’s qua weer. Ook rond Sinterklaas en Kerst willen we geen gerommel bij de winkeliers voor de deur. Op 17 november is de intocht van Sint Nicolaas en moet de straat dicht zijn. Dan begint de winterstop in feite. In het voorjaar gaan we dan weer verder”. Het project moet halverwege 2013 klaar zijn.
4
Denken om te doen, bouwen van ideeën
Nieuwsbrief
vervolg oktober
Gebouw De Holland: in oude glorie naar nieuwe bestemming Het voorlopig ontwerp voor de restauratie van gebouw De Holland in Dordrecht is gereed. Het door Sybold van Ravesteyn ontworpen gebouw wordt in oude glorie hersteld en krijgt een nieuwe functie als Nationaal Onderwijsmuseum. Bouwmanager Ray Westerhuis leidt het ontwerpteam. Hij zat aan tafel met onder meer de architect (BiermanHenket architecten), bouwfysicus, installatieadviseurs, constructeurs en vertegenwoordigers van het museum om de plannen uit te werken. “Iedereen heeft zijn aandeel gehad in het ontwerp.” Gebouw De Holland heeft uiteenlopende bestemmingen gehad. Het begon in 1939 als kantoor voor verzekeringsmaatschappij De Holland. Later deed het dienst als AH-supermarkt en Kwantumvestiging. Het was de grootgrutter die besloot tot het bouwen van de ‘dozen’ aan weerszijden van het pand. Met de oorspronkelijke tekeningen van Van Ravesteyn in de hand, wordt het pand – een gemeentelijke monument – nu gerestaureerd. Dat tekening en werkelijkheid wel eens verschillen werd duidelijk toen een gespecialiseerd bedrijf het gebouw ging inmeten. “Het bleek langer dan op de tekening staat”, vertelt Ray Westerhuis. Dozen weg Bij de restauratie worden de ‘dozen’ aan weerszijden gesloopt. “Dat klinkt simpel maar dat is het zeker niet. Om dienst te kunnen doen als supermarkt is de vloer destijds verzwaard. De vloer loopt door tot onder de doosconstructie, is er onlosmakelijk mee verbonden. Zodra je die gaat slopen, moet je ook wat aan de vloer doen. Er komt een nieuwe”, legt Ray uit. Het pand bestaat uit drie bouwlagen. Je komt via de statige trap binnen op de beletage, daaronder bevindt zich het souterrain. Boven de beletage is de voormalige commissarissenkamer van de verzekeringsmaatschappij. Het Nationaal Onderwijsmuseum wil het souterrain gebruiken als expositie- en kantoorruimte. Daarvoor is het nodig om meer hoogte creëren. “Dat gebeurt door de keldervloer te verlagen. Om ervoor te zorgen dat het gebouw weer honderd jaar meekan, komt er een volledig nieuwe fundering. Het rust nu nog op houten palen.” Ramen erbij De oorspronkelijke lichtstraat – al jaren bedekt door isolatiemateriaal – keert terug. Na sloop van de doosconstructie zullen ook de nu open zijgevels weer voorzien worden van ramen, net zoals in het oorspronkelijker ontwerp. Het souterrain krijgt zijn ronde ramen terug. Vanwege zijn nieuwe publieksfunctie moet het gebouw toegankelijk worden gemaakt voor rolstoelgebruikers. Naast de toegangstrap komt een – aan het zicht onttrokken – hefplateau. Binnen wordt een lift gemaakt. Mogelijk keert ook de markante schoorsteen annex reclamezuil midden op het gebouw terug.
Artist impression van de expositieruimte op de begane grond.
“We gaan nu toetsen of de verschillende onderdelen van het ontwerp binnen het budget passen”, vertelt de bouwmanager. “Over twee maanden moet er een definitief ontwerp liggen. Daarna volgen de bestekfase en – in het voorjaar van 2013 – de aanbesteding.” Naar verwachting zal het Nationaal Onderwijsmuseum in het derde kwartaal van 2014 zijn nieuwe behuizing kunnen betrekken. Tot die tijd opereert het uit Rotterdam afkomstige museum in een pand aan de Nieuwe Haven in Dordrecht. Colofon Deze nieuwsbrief is een uitgave van het Ingenieursbureau Drechtsteden Spuiweg 5-9 3311 GT Dordrecht Tel. 078-770 2810 ingenieursbureaudrechtsteden.nl Reageren? Mail:
[email protected] De volgende nieuwsbrief verschijnt medio november
5
Denken om te doen, bouwen van ideeën
