Nieuwsbrief nummer 6, oktober 2006

Nieuwsbrief nummer 6, oktober 2006

Informatie van de redactie: Voor u ligt de zesde nieuwsbrief van het netwerk palliatieve zorg. Er is weer aardig wat informatie binnen gekomen en we wensen u wederom veel leesplezier. We hopen voor het volgende nummer op wat meer kopij vanuit de instellingen.

Nieuws van het netwerk: Basisscholing palliatieve zorg In 2005 en 2006 hebben in totaal zo’n 150 verzorgenden en verpleegkundigen de basisscholing palliatieve zorg gevolgd. Uit de evaluaties blijkt dat dit tot volle tevredenheid van alle betrokkenen is verlopen. Het programma en de reader geven voldoende informatie en de docenten vinden het leuk om lessen te geven aan zulke gemotiveerde mensen. Want dat zijn de deelnemers! Een ieder die door omstandigheden een dagdeel moet missen, doet alle moeite om die op een ander tijdstip in te halen. Sylvia van den Brand heeft de administratieve ondersteuning voor de scholing overgenomen van Astrid van den Borght en is al helemaal ingewerkt. De afgelopen jaren is het gelukt om de scholing gratis aan te bieden. De kosten voor de scholing werden vanuit subsidies vanuit de provincie Noord-Brabant en het IKR betaald. Ook in 2007 hoeft u van het netwerk geen rekening voor de scholing te verwachten. Dit houdt natuurlijk niet in dat opgave voor de basisscholing een geheel vrijblijvend karakter heeft. Voor de organisatie van de scholing is het van belang dat afmeldingen tijdig worden doorgegeven. Voor informatie over de basisscholing en voor nieuwe aanmeldingen voor 2007 kunt u mailen naar: [email protected] of bellen op dinsdag en donderdag met Sylvia van den Brand: 0164-278114 Palliatieve kit De palliatieve kit is een koffer waarin zich alle hulpmiddelen bevinden om acute symptomen in de terminale fase door middel van subcutane medicatietoediening direct te behandelen. Naast een spuitpomp met bijbehorende lijnen en naalden zijn medicatie, klein verband materiaal en enkele andere hulpmiddelen aanwezig. In de koffer zit tevens een documentenvak met daarin o.a. het protocol, het zakboekje palliatieve zorg en folders van de consultatieteams. Zoals u hebt kunnen lezen in de nieuwsbrief van april en juni 2006 zijn er sinds februari 2006 wijzigingen in de procedure rondom de palliatieve kit gekomen. Kort samengevat volgen hier de laatste wijzigingen: 1. SHL beheert kit door heel West-Brabant. Vijf huisartsenposten werken nu met dezelfde kit en procedure. 2. De thuiszorgorganisaties die de zorg rondom de inzet van de palliatieve kit verlenen zijn: • Allévo; • Groenhuysen: specialistisch thuiszorgteam Groenhuysen; • Stichting tanteLouise: Mobiel Verpleegkundig Team; • Thuiszorg West-Brabant: Team Intensieve Zorg; • Thuiszorg Breda; 1 van 8

•

Kruiswerk Mark en Maas.

3. De palliatieve kits zijn gestationeerd bij de volgende afhaalpunten: • Almkerk, Stromenland, locatie Altenahove; • Bergen op Zoom, stichting tanteLouise, locatie Boerenverdriet; • Breda, Hospice; • Etten-Leur, Kloosterhof • Oosterhout, de Volckaert • Roosendaal, Groenhuysen, locatie Wiekendael; • Zevenbergen, Circonflex, locatie Sancta Maria. Zoals u ziet is de locatie in Bergen op Zoom gewijzigd van verpleeghuis ABG naar Boerenverdriet. De kit is 24 uur per dag inzetbaar voor gebruik bij een cliënt thuis. De dienstdoende huisarts, of op diens verzoek de thuiszorgverpleegkundige, kan de kit ophalen bij één van bovenstaande afhaalpunten. Hierbij dient een geldig legitimatiebewijs te worden getoond. Het is niet toegestaan om de kit op te laten halen door familieleden! De afgitepunten moeten deze regel strikt hanteren i.v.m. de diverse opiumpreparaten die in de kit zitten. De werkwijze met betrekking tot het gebruik van de palliatieve kit is beschreven in een protocol, dat in de kit aanwezig is. Dit protocol bevat tevens uitgebreide medicatie advieslijsten. U kunt het protocol ook downloaden via de website van de SHL: www.shlbreda.nl Voor andere vragen en opmerkingen over de inzet van de palliatieve kit, kunt u contact opnemen met de Transmuraal Palliatief Verpleegkundige op nummer: 06 – 43237150. Nieuws van het Consultatief Palliatief Team Het CPT geeft advies bij vragen over palliatieve zorg voor cliënten, ongeacht het ziektebeeld of verblijfplaats. De vragen kunnen liggen op lichamelijk, psychisch, sociaal of levensbeschouwelijk vlak. Het CPT is sinds 1 januari 2006 in onze regio operationeel en heeft tot 1 oktober 25 consulten verleend. Het team is erg tevreden over dit aantal; dit betekent dat het CPT in korte tijd al een goede bekendheid onder professionals heeft gekregen en dat zij het team ook weten te vinden. Tijdens het maandelijkse teamoverleg worden de gegeven consulten geëvalueerd. Het CPT is bereikbaar van 9.00 tot 17.00 uur op werkdagen voor alle professionele zorgverleners op telefoonnummer: 06 - 43237150. Theorie en praktijk van de palliatieve sedatie In Medisch Contact van 9 juni j.l., stonden twee artikelen over palliatieve sedatie die bij mij vragen en herkenning oproepen. Hierbij in het kort de strekking van het ene artikel: ‘artsen die een consultatie team advies vragen over palliatieve sedatie willen gewoon antwoord op hun vraag ten aanzien van welke middelen en doseringen zij moeten inzetten. Zij zitten niet te wachten op wedervragen en behandel adviezen van symptomen. Dat stadium zijn zij al voorbij, zij gaan sederen’. In het andere artikel wordt ingegaan op de afspraken die in de Arnhemse regio zijn gemaakt over palliatieve sedatie: ‘als een arts wil gaan sederen overlegt hij eerst met het consultatie team’. De betrokken huisartsen waarderen de adviezen van het consultatie team. De werkwijze wordt gezien als een verbetering van de kwaliteit van zorg. Bij het lezen van de ‘KNMG-richtlijn palliatieve sedatie’, december 2005, wordt geadviseerd de juiste deskundige, bij voorkeur een palliatief consulent, te raadplegen als de arts onvoldoende kennis heeft over het behandelen van refractaire symptomen en/of twijfelt over

2 van 8

de indicatie of levensverwachting. Dit pleit dus eigenlijk voor de ‘Arnhemse methode’. Het papier is geduldig maar de praktijk is veel weerbarstiger; de patiënt is al langer ernstig ziek en vaak zijn meerdere symptomen aanwezig die niet goed te behandelen zijn. De situatie waarin de patiënt zich bevindt is ontluisterend, de patiënt en zijn naasten zijn uitgeput en van de dokter wordt verwacht dat hij iets doet. Ik pleit voor het vroegtijdig overleggen met een palliatief deskundige over de mogelijke opties voor symptoom bestrijding. Zorg dat je als arts niet met je rug tegen de muur staat. Het geven van palliatieve zorg is veelal pro-actief werken. De eerste ervaringen met het consulteren van het consultatie team in onze regio betreffen o.a. vragen over refractaire symptomen en palliatieve sedatie. Ik denk dat ons team een goede ondersteuning kan geven op het gebied van symptoom bestrijding en palliatieve sedatie. Er is ons gevraagd waarom in de palliatieve kit geen richtlijn palliatieve sedatie, met daarbij informatie over middelen en doseringen e.d. is opgenomen? Als CPT zijn we van mening dat het goed is om een pro-actieve houding te hebben bij de palliatieve zorg. In die verwachting past het niet dat u als arts in het ‘sedatie kookboek’ gaat kijken als u de spuitpomp in handen heeft. De te volgen behandeling is al gepland en de hulpmiddelen worden daarna geregeld. In dit voortraject willen wij als CPT u graag ondersteuning bieden en meedenken. Antoinette vd Heijden, verpleeghuisarts en consulent CPT Transmuraal Palliatief Verpleegkundige Bereikbaarheid Transmuraal palliatief verpleegkundige: maandag tot en met vrijdag van 9.00- 17.00 op telefoonnummer: 06-43237150 De Transmuraal Palliatief Verpleegkundige heeft een signalerende, coachende en coördinerende rol richting de reguliere zorgverleners, zij neemt dus de zorgverlening niet over. De TPV-er kan ingeschakeld worden door alle betrokkenen in de palliatieve zorg, zoals de specialist, huisarts, oncologieverpleegkundige of transferverpleegkundige, maar ook door de cliënt zelf en zijn naasten. Om een indruk te krijgen van wat een TPV-er nu doet wil ik graag een hulpvraag verder beschrijven. De transferverpleegkundige van het ziekenhuis belt me op. Die ochtend heeft een patiënt te horen gekregen dat hij uitbehandeld is. De transferverpleegkundige vraagt of ik contact met het echtpaar op wil nemen. Desgevraagd heeft het echtpaar aangegeven dat zij een huisbezoek op prijs stellen.. Bij aanvang van de kuur wist deze patiënt dat het een palliatieve behandeling zou zijn en niet curatief. De vraag is of ik de situatie thuis wil begeleiden en of ik advies kan geven over het inzetten van eventueel professionele hulp voor de patiënt. De echtgenote verzorgt haar man zelf. Meneer is 73 jaar en zijn echtgenote is 20 jaar jonger. Ik heb een afspraak gemaakt met mevrouw en de volgende dag ben ik op huisbezoek gegaan. Meneer ligt op bed in de huiskamer en maakt een zieke indruk. Hij praat moeilijk en ziet er mager uit. Hij is blij met mijn komst en vertelt dat hij graag bezoek heeft. Ik heb uitgelegd wat tpv betekent. Het echtpaar heeft de informatie al van het ziekenhuis mee gekregen. De echtgenote vertelt dat ze het goed aan kan en is blij dat hij thuis is. Ze weten allebei dat meneer zou gaan overlijden en ze vertellen dat ze er vrede mee hebben. Mijn voorstel naar het echtpaar is om professionele hulp aan te vragen bij het CIZ. Mocht het nodig zijn dan is de patiënt daar in ieder geval bekend. Ik heb ook gevraagd of ze de huisarts willen vragen om op huisbezoek te komen en afspraken te maken over de frequentie van de artsvisites. Meneer heeft wat pijn aan zijn stuit. Het valt me op dat hij op een vezelmatras ligt. Ik heb geadviseerd om een anti-decubitusmatras aan te vragen bij de thuiszorgwinkel. Mocht het problemen geven dan kan mevrouw mij bellen. Mevrouw durft haar man niet alleen te laten. Ik heb haar de folder gegeven van de VPTZ en uitgelegd wat zij kunnen betekenen. Een paar dagen heb ik gebeld om te vragen hoe het gaat. Patiënt was al geïndiceerd door het CIZ en krijgt nu 3x daags 7dagen per week hulp van de intensieve thuiszorg. Voor mevrouw is het te zwaar geworden omdat patiënt niet meer uit bed kan komen vanwege ernstige verzwakking. Inmiddels ligt patiënt op een ander matras en heeft geen pijn meer aan 3 van 8

de stuit. Hij heeft last van misselijkheid en heeft hiervoor medicatie gekregen. Na een aantal dagen heb ik weer met mevrouw gebeld. Ze geeft aan dat ze twee dagen slecht heeft geslapen omdat haar man zo onrustig is en hij allemaal gekke dingen ziet . Omdat ik dit delirant gedrag vond heb ik geadviseerd om gelijk de huisarts te bellen en om medicatie te vragen. Mevrouw heeft dit gedaan en de patiënt heeft Haldol gekregen en reageert daar goed op zodat beiden weer een goede nachtrust hebben. Ik ben op huisbezoek geweest en meneer reageerde nauwelijks. Mevrouw ziet ook dat hij erg achteruit is gegaan is blij dat ze voor hem nog veel kan betekenen de laatste tijd. De huisarts komt regelmatig langs. Ik heb verder telefonisch contact gehad. De laatste keer dat ik belde was meneer net bediend en alle kinderen waren thuis om afscheid te nemen. De volgende dag is hij overleden. Mevrouw heeft haar man samen met de kinderen afgelegd. Dat gaf haar een goed gevoel om dit samen door te maken. Met mevrouw neem ik na twee weken contact op om te kijken hoe het met haar gaat. Ik heb haar alleen advies gegeven en zelf geen actie ondernomen omdat zij zelf aangaf dat ze bepaalde dingen wel kon regelen als ik maar vertelde hoe ze dat kon doen. Dat gaf haar voldoening en zo kon ze nog wat doen voor haar man. Janny van Loenen

4 van 8

Nieuws uit de Instellingen VPTZ Connie Zagers-Verburgt, regiocoördinator VPTZ West-Brabant, heeft een nieuwe baan aangenomen. Haar plaats wordt ingenomen door twee nieuwe parttime regiocoördinatoren: Anja Vriens, per 1 oktober 2006 Joke Adriaanse, per 1 november 2006. Kwaliteit in Zweden Eén van de kartrekkers bij het oprichten van ons netwerk en één van de eerste artsen die opgeleid zijn als consulent palliatieve zorg is Jan Vingerhoets. Jan is 12 jaar huisarts geweest in Woensdrecht en sinds de zomer van 2005 geëmigreerd naar Zweden om daar vervolgens zijn werk als huisarts voor te zetten. In september besteedde NOVA aandacht aan “de trek van Nederlandse huisartsen naar Zweden” en kwam onder andere “onze” Jan aan het woord. Ook heeft hij in het aprilnummer van Medisch Contact een artikel geschreven over de verschillen tussen de gezondheidszorg in Nederland en Zweden. En aantal opvallende punten hieruit: medisch- inhoudelijk zijn de verschillen met Nederland niet groot; de medische centra mogen zich verheugen in een vrij hoog niveau van voorzieningen; de personele bezetting van het centrum is voor Nederlandse begrippen ronduit riant: men beschikt over eigen verpleegkundigen en ziekenverzorgenden met een vergaande vorm van taakdelegatie; de Zweedse overheid vindt dat de gezondheidszorg zich niet leent voor de vrije markt en handelt daar ook naar; men weet dat kwaliteit vaak ook tijd kost en levert dus meer capaciteit. Jan vindt dat de kwaliteit van de Nederlandse huisarts, ondanks de vaak minder gunstige omstandigheden waar het werkdruk en bureaucratische bemoeienissen betreft, gewoon heel goed is. Maar het Hollandse systeem is dermate eenzijdig op de belangen van de commercieel werkende verzekeraars gericht dat een arts die kwaliteit wil leveren het al jarenlang heel moeilijk heeft. Kortom: redenen genoeg voor hem (en dus blijkbaar voor heel veel andere Nederlandse huisartsen) om te vertrekken naar Zweden. Kan het niet andersom: het Zweedse systeem hier invoeren in plaats van allemaal naar het land van Pipi Langkous vertrekken? Daar is de palliatieve patiënt ook mee gebaat! Bron: Medisch Contact, nummer 17 april 2006, , zie ook www.huisartsvandaag.nl

Zorgvragers Roosendaal e.o. Vanuit de zorgvragers Roosendaal e.o. is het volgende bericht binnen gekomen. In alle parochies in Halderberge is de palliatieve zorg en het werk van de VPTZ onder de aandacht gebracht tijdens de kerkdiensten. Hierdoor hebben de collectes een aardig bedrag opgebracht, dat gedoneerd is aan de VPTZ. Een mooi initiatief om palliatieve zorg op een andere manier onder de aandacht te brengen. Ine Wildeman Nieuws uit het land:

Op 7 oktober a.s. is de Internationale dag van de palliatieve zorg, met dit jaar als thema: ieder mens heeft recht op palliatieve zorg. In onze regio wordt er op de volgende manier aandacht besteed aan deze dag: • Publicaties in BN de Stem en alle bodes • Informatietafels in Ziekenhuis Lievensberg en Franciscus Ziekenhuis bij de Patiënten

5 van 8

•

Service Bureaus en in diverse apothekers, boekhandels en bibliotheken Interviews met de BRTO en ABGtv

Op www.dagvandepalliatievezorg.nl kunt u lezen wat er zoal in het land gedaan gaat worden en bestaat ook de mogelijkheid om de poster van “Loesje” te printen. De poster is speciaal voor deze dag gemaakt heeft de volgende tekst: leven doe je op je eigen manier sterven ook Wellicht maakt de poster de nodige reacties in uw omgeving los!

Stichting Landelijke Herplaatsing Huisdieren

"Wat gebeurt er met mijn huisdier, als ik er niet meer voor kan zorgen?" Terminaal zieke mensen kunnen zich ernstig zorgen maken over het lot van huisdier na hun overlijden. Ook ouderen en alleenstaanden weten niet wat ze moeten doen als ze hun hond, kat of kanarie niet meer kunnen verzorgen. De Stichting Landelijke Herplaatsing Huisdieren (SLHH) kan hulp bieden. De Stichting heeft als doel om dieren van overleden en zieke mensen te herplaatsen of een tijdelijk gastgezin voor de dieren te zoeken. Ook bevorderen zij directe herplaatsing door hun website aan particulieren ter beschikking te stellen als zij om een andere reden niet meer voor hun dier kunnen zorgen. De inzet van SLHH voor dieren van overleden en zieke mensen moet voorkomen dat dieren aan hun lot worden overgelaten of ten onrechte bij de dierenarts 'inslapen'. Het verdriet van de eigenaren kan niet weggenomen worden, maar de wetenschap dat er goede verzorging is, zal beslist een goed gevoel geven. De Stichting hoopt door haar werkwijze een grotere groep dierenliefhebbers, zoals ouderen en minder validen te bereiken. De SLHH ontvangt geen subsidie en is afhankelijk van enthousiaste vrijwilligers. Meer informatie over de activiteiten is te vinden op de website van de Stichting: www.slhh.nl Subsidieregeling terminale en palliatieve zorg 2007 Als gevolg van de totstandkoming van de Wet maatschappelijke ondersteuning komt met ingang van 1 januari 2007 de Regeling AWBZ-subsidies, Paragraaf 2.10 Coördinatie vrijwillige thuiszorg en mantelzorg (CVTM-regeling) te vervallen. De CVTM-regeling is gericht op de ondersteuning van zowel mantelzorg als palliatieve zorg. De ondersteuning van mantelzorg wordt in het kader van de Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo) door gemeenten georganiseerd. De bijbehorende middelen worden daarom aan gemeenten ter beschikking gesteld. De ondersteuning van de palliatieve zorg gaat niet over naar de Wmo. Daarvoor is een aparte landelijke subsidieregeling in het leven geroepen: de Regeling terminale en palliatieve zorg 2007. Deze regeling is tijdelijk. Het jaar 2007 geldt als een overgangsjaar waarin de subsidiëring op de voet van 2006 wordt voortgezet. In 2007 zal worden gewerkt aan de subsidieregeling voor de jaren 2008 en verder. De subsidie voor 2007 dient vóór 1 oktober 2006 aangevraagd te worden. Bron: www.palliatief.nl

6 van 8

Nieuw nummer van Pallium Het hoofdartikel van het septembernummer van Pallium, vakliteratuurtijdschrift voor palliatieve zorg, is gewijd aan het ontbreken van een ‘palliatieve attitude’ in de psychiatrie. De auteur vraagt zich tevens af waarom daklozen niet vooral als zieken worden gezien in plaats van overlastveroorzakers. Verder bevat het nummer artikelen over het belang van intervisie, de groei van het aantal consultatievoorzieningen, de wilsverklaring van de Nederlandse Vereniging voor een Vrijwillig Levenseinde en een congresverslag over het laatste ‘research and development-congres’ van de European Association for Palliative Care, eind mei in Venetië. Voor informatie over Pallium: [email protected]. Bron: www.palliatievezorg.nl Richtlijnen palliatieve zorg nu bijna allemaal op Oncoline Op Oncoline zijn inmiddels 29 richtlijnen palliatieve zorg te raadplegen. Momenteel wordt er hard aan gewerkt de overige 3 richtlijnen palliatieve zorg in te voeren in Oncoline. Daarnaast biedt Oncoline de mogelijkheid om pdf-versies van de richtlijnen te printen, te e-mailen en op te slaan. Bron: www.ikcnet.nl Symposia: Nationaal Congres Palliatieve Zorg Ter gelegenheid van haar 10-jarig bestaan organiseert het Netwerk Palliatieve zorg voor Terminale patiënten Nederland van 1 tot en met 3 november 2006 het eerste Nationaal Congres Palliatieve Zorg. Het congres, dat in het teken staat van de thema's Patiëntenzorg, Onderzoek & Onderwijs zal op woensdagavond 1 november geopend worden door de staatssecretaris van VWS, mw. C. Ross-Van Dorp. Bron: www.nationaalcongrespalliatievezorg.nl Palliatieve zorg in beeld Op vrijdag 1 december 2006 wordt in het Provinciehuis te 's Hertogenbosch een middagsymposium georganiseerd door het IKZ, in samenwerking met de Provincie NoordBrabant. Het symposium met de titel "Palliatieve zorg in beeld" zal informatie bieden over actuele ontwikkelingen in de palliatieve zorg maar ook inzicht geven in wat de afgelopen jaren in de regio is bereikt. De mogelijkheid tot inschrijving start in september. De inschrijfkosten bedragen 25,00 euro. Het symposium is primair gericht op hulpverleners binnen de IKZ-ondersteuningsregio. Maar aangezien ons netwerk ook een Brabants netwerk is en subsidie ontvangt van de provincie Noord- Brabant, zullen we aanwezig zijn met een informatietafel over activiteiten van het netwerk. In een deelsessie zal de netwerkcoördinator en de Transmuraal Palliatief Verpleegkundigen een lezing en casuïstiekbespreking houden over ons project Transmuraal Palliatief Verpleegkundige. Bron: www.palliatievezorg.nl Eerste Petra Deprés lezing Op 7 december a.s. houdt het netwerk haar jaarlijkse studiemiddag in Ziekenhuis Lievensberg, met de eerste Petra Deprés lezing. De voorbereidingen zijn in volle gang en nadere informatie wordt verspreid per email aan de stuurgroepleden. Dus bent u geïnteresseerd, neem dan contact op met het stuurgroeplid van uw instelling of via [email protected]

7 van 8

Colofon: Redactie: Jolanda Roelands, Netwerkcoördinator palliatieve zorg. [email protected] Vivian van Raaij, Stafmedewerkster Vivensisgroep [email protected] Nel de Ruiter, Zorgmanager Thuiszorg D.A.T [email protected] Kopij kan gemaild worden naar Nel de Ruiter. Inleveren kopij voor 8 december 2006 Volgende nieuwsbrief verschijnt januari 2007

8 van 8