NIEUWSBRIEF Nieuwsbrief 10, 2014
In deze nieuwsbrief • Ebola-opvang goed voorbereid in Erasmus MC • Berichtgeving: Inspectie voor de Gezondheidszorg, Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en sport • Mogelijk ebola-patiënt in Radboud • Experimenteel vaccin tegen Ebola lijkt veilig voor mensen
Ebola-opvang goed voorbereid in Erasmus MC De medewerkers van het Erasmus hadden vrijdag 5 september een grote oefening om goed voorbereid te zijn op de behandeling van patiënten met het ebolavirus. Een dag lang werd geoefend met een neppatiënt die het ebolavirus onder de leden heeft. Tijdens het Landelijk congres van de NVSHV op 14 november in de RAI gaven Steven Hofdam (crisiscoördinator) en Jelmer Alsma (internist acute geneeskunde) een presentatie over de Ebola-oefening in het Erasmus MC in Rotterdam.
Foto’s door Jacco van Giessen
Liberia Vrijdagochtend meldde zich het eerste slachtoffer op de Spoedeisende Hulp. Niet lang daarna werd de tweede met de ambulance binnengebracht. Beide lotusslachtoffers hadden onder andere koorts en diarree en waren net terug uit Liberia, West-Afrika. De kans op Ebola was dus groot.
Jelmer Alsma: Ebola Virus Disease (EVD) verspreidt zich via contact met lichaamsvocht van besmette mensen of dieren. Het kan dan gaan om bijvoorbeeld urine, zweet, bloed, sperma, moedermelk of om het eten van besmet vlees. Het contact is meestal via de slijmvliezen. De meeste besmettingen ontstaan bij familie en anderen die een patiënt verzorgen, of bij begrafenisrituelen. Ebola is zo gevreesd dat medisch personeel vaak op de vlucht slaat en patiënten achterlaat. Jelmer Alsma geeft een voorbeeld. Een arts werd opgenomen in een ziekenhuis, hij had geen Ebola, maar het stond in de status. Hij heeft acht uur lang geen arts en verpleegkundige gezien. Het is belangrijk om te weten dat de patiënt pas besmettelijk is als hij/zij symptomen heeft. In het Erasmus hebben we een ebolafoon. Deze telefoon is zowel voor intern als extern gebruik. Men krijgt een internist of viroloog aan de lijn, die vraagt naar de verschijnselen en naar het land van besmetting. Recent is Mali er als land bijgekomen. Is de casus verdacht, dan neemt hij contact op met een internist acute geneeskunde en de crisiscoördinator.
Volgens Steven Hofdom crisiscoördinator van het Erasmus MC, werd de oefening zo echt mogelijk uitgevoerd. “We werken met Lotusslachtoffers, toneelspelers die getraind zijn de rol van slachtoffer te spelen. Die mensen komen het ziekenhuis binnen en dan gaat de medische en verpleegkundige opvang beginnen. Eén van de slachtoffers heeft het ebola-virus. Daarvoor hebben we een lokaal crisisteam op de spoedeisende hulp die de acute opvang gaat doen.” In het crisisteam
zitten de volgende disciplines: Crisiscoördinator, Internist acute geneeskunde, Afdelingsarts, Viroloog, Unit infectiepreventie, Verpleegkundig unithoofden
Ebola in scène gezet De dag voor de oefening werd alvast geoefend met het aantrekken van beschermende kleding. “Er kan niets door de naden van de gecoate en gesealde pakken naar binnen”, “Het dragen van het pak en het kapje over je mond is best vermoeiend. Het zijn procedures die je alleen in bijzondere omstandigheden doet, dat doen we niet dagelijks en daarom is het belangrijk om dit te oefenen “
Training De training werd gehouden op de SEH, de decontaminatie-unit, de Intensive Care, de afdeling Inwendige Geneeskunde, en omliggende transportruimtes. Het RIVM en de GGD waren ook betrokken bij de oefening. De route in het ziekenhuis die de patiënt zal afleggen, ligt vast. Al bij de ingang van de afdeling SEH wordt deze persoon gescheiden van andere medewerkers, patiënten en bezoekers. Het uitgangspunt is dat veiligheid van alle betrokkenen strikt in acht wordt genomen.” Volgens Jelmer Alsma is het van groot belang dat medisch personeel routine heeft bij het aan- en vooral uittrekken van de ebolapakken. ‘Bij het uitkleden bestaat het grootste risico. Je bent dan moe, hebt het warm, bent gespannen. Als je een uur het pak aanhebt, krijg je een temperatuur van 39 graden, je gaat zweten. ‘Maar als je contact gehad hebt met een ebolapatiënt, is het van groot belang dat er dan niets mis gaat. De kans is groot dat er lichaamssappen op het pak zitten en die zijn juist besmettelijk.’ Dagelijks gaat ook medisch personeel naar de ruimtes toe die ingericht zijn voor de opvang van ebolapatiënten. ‘Ze oefenen dan met de logistiek in die ruimtes. Ze lopen de route na van een patiënt als die binnenkomt. Ze moeten bijvoorbeeld meteen het 06-nummer van de patiënt noteren, of hem een mobieltje van het ziekenhuis geven. Totdat wij in ebolapakken zijn, is dat namelijk de enige manier om met de patiënt te communiceren. Besmet Steven Hofdom, crisiscoördinator: “Ook doet het Erasmus MC dienst als referentielaboratorium. Dit betekent dat ebola-diagnostiek daar wordt uitgevoerd, ook als patiënten in de andere UMC’s verblijven. Met een speciale ambulance kunnen patiënten die verdacht zijn van ebola virus opgehaald worden bij de huisarts of andere ziekenhuizen. De berichtgeving gaat via een speciale telefoon Op de opvang, opname, screening en verzorging van de van ebola verdachte patiënten zijn alle acht umc’s met voldoende getraind perso-
neel voorbereid. Het behandelen en verzorgen van een met ebolabesmetting bevestigde patiënt, die wellicht steeds zieker en besmettelijker wordt, is echter dermate belastend, intensief en complex dat deze zorg vooralsnog in het Leids Universitair Medisch Centrum (LUMC), Erasmus MC en het Universitair Medisch Centrum Groningen (UMCG) geconcentreerd wordt. Veilig De besmette patiënten werden vervoerd naar een speciaal ingerichte verpleegafdeling. Hierbij werden de BHV en beveiliging ingeschakeld om de gangen vrij te houden en bezoekers en medewerkers op een veilige afstand te houden. “Dat is minimaal vijf meter”, zegt Hofdom. Isolatiebox “Het behandelteam in de decontaminatie-unit draagt beschermde kleding. Na de behandeling in die ruimte, wordt de patiënt opgenomen op de IC of een verpleegafdeling. Daar is een zogeheten isolatiebox ingericht voor opvang van ebola-patiënten”, aldus de crisiscoördinator. Tot nu toe is de virusziekte overigens bij nog niemand in ons land vastegesteld.
Leerpunten Een van de onderdelen was het aan- en uitdoen van beschermende kleding. Met de juiste maat gaat er niets door de naden van het gecoate en gesealde pak. De aankleedroute voor de ambulance is aangepast. Het afval wordt volgens protocol opgeruimd en bewaakt afgevoerd worden. Een belangrijk leerpunt is de communicatie tussen verschillende medewerkers die niet met elkaar in één ruimte zitten. Het leiderschap moet helder en duidelijk zijn. De taakverdeling moet scherp zijn. Administratief moet alles genoteerd worden. Internationaal Hofdom benadrukt het belang van de oefening: “De ebola-uitbraak is
internationaal en de kans is aanwezig dat er een slachtoffer met het virus in Nederland terechtkomt. En mocht er in de regio ZuidwestNederland een slachtoffer zijn met een verdenking op ebola, dan komt diegene naar het Erasmus MC.” Een ebola-partiënt kan braken en last hebben van diarree, dus die spetters wil je gewoon op afstand houden.” Het advies is: ga nooit onder een ebolapatiënt zitten. Op de instructievideo ziet u dat naast het witte pak, een mondkapje, laarzen met hoezen er over, dubbele handschoenen, dat Peter Roedoe nog een belangrijk kledingstuk aantrekt: “Een geel overschort , dat ook is gecoat, dus het laat geen vocht door. Instructievideo: Audio TV Rijnmond Erasmus MC klaar voor ebola-oefening
Berichtgeving:
Inspectie voor de Gezondheidszorg, Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en sport Met een zich exponentieel verspreidende uitbraak van Ebola Virus Disease (EVD) in Westelijk Afrika neemt de kans toe dat ook Nederlandse ziekenhuizen patiënten zullen moeten opvangen. De Universitair Medische Centra en het Calamiteiten-hospitaal hebben verklaard ebolapatiënten op te kunnen en willen vangen. De inspectie heeft in korte tijd bezoeken aan alle centra afgelegd om te beoordelen of deze ziekenhuizen voldoende voorbereid waren om patiënten veilig op te kunnen vangen en goede zorg te leveren. De inspectie oordeelt dat alle UMC’s en het Calamiteitenhospitaal op dit moment voldoende zijn voorbereid op de opvang en behandeling/ verzorging van ebolapatiënten. De inspectie zal over drie maanden een follow-up doen bij de UMC’s en het Calamiteitenhospitaal om te beoordelen of de ziekenhuizen de voorbereidingen en vaardigheden voldoende op peil houden. Tevens zal de inspectie andere zorgaanbieders inspecteren wanneer zij vermoedt dat er risico’s zijn voor de veiligheid in relatie tot ebola, op geleide van signalen van GGD GHOR Nederland en het Regionaal Overleg Acute Zorg (ROAZ). Conclusies Bij een UMC was het nodig naar aanleiding van het eerste bezoek maatregelen op te leggen. Bij een tweede bezoek bleek dat de tekort-
komingen binnen acht dagen waren opgelost. De inspectie oordeelt dat alle UMC’s en het Calamiteitenhospitaal op dit moment voldoende zijn voorbereid op de opvang en behandeling/verzorging van ebolapatiënten.
GGD’s Minister Schippers geeft aan dat ook de GGD’s en de huisartsen goed zijn voorbereid. De huisartsen weten welke vragen ze moeten stellen bij ‘verdachte’ patiënten en wat ze moeten doen. Zo hebben ze aparte kamertjes, waar iemand met ebola-achtige klachten kan wachten op de speciale ambulances voor vervoer naar een van de gespecialiseerde ziekenhuizen. De inspectie doet over drie maanden een vervolgonderzoek bij de UMC’s en het Calamiteitenhospitaal om te beoordelen of de voorbereidingen en vaardigheden op peil blijven. 
Mogelijk ebola-patiënt in Radboud
maandag, 24 november 2014. In het Radboud-ziekenhuis in Nijmegen is een man opgenomen die mogelijk Ebola heeft. De man verbleef in Sierra Leone en vertoonde bij terugkomst in Nederland ziekteverschijnselen, meldt Omroep Gelderland. Wat hij in Sierra Leone deed, is niet bekendgemaakt. De man wordt onderzocht in een speciaal daarvoor ingerichte isolatiekamer. Volgens het RIVM duurt het een aantal dagen voordat kan worden vastgesteld of de man daadwerkelijk ebola heeft. Het ziekenhuis wacht op laboratoriumuitslagen. Bezoekers en medewerkers van het ziekenhuis lopen geen risico op besmetting. Het ziekenhuis is goed voorbereid op dit soort situaties, meldt de woordvoerder van het RIVM.
Afgelopen september werd in het ziekenhuis ook een patiënt opgenomen van wie werd gedacht dat hij Ebola had. Later bleek dat hij malaria had.
Experimenteel vaccin tegen Ebola lijkt veilig voor mensen Auteur: Philippus Zandstra
Verpleegkundigen aan het werk in Bamako, Maili.EPA/ALEX DUVAL SMITH Foto ANP/EPA/Alex Duval Smith
Proefpersonen in de VS hebben na toediening van een experimenteel ebolavaccin geen bijwerkingen ontwikkeld. Vooralsnog gaat het om een zeer kleine groep. Dat melden onderzoekers van het Amerikaanse Nationale Health Institute (NHI) in het New England Journal of Medicine na tests op twintig proefpersonen in de staat Maryland. Zij kregen een vaccin toegediend dat is ontwikkeld door GlaxoSmithKline. Bijwerkingen zijn volgens de onderzoekers bijna niet gevonden. Het middel moet bij mensen meer anti-lichamen aanmaken zodat er een hogere weerstand tegen het ebolavirus wordt opgebouwd. Volgens het NHI was dit na vier weken het geval. Mensen die een hogere dosis kregen, maakten ook meer anti-lichamen aan. Het middel van GlaxoSmithKline wordt sinds september getest op mensen. In deze fase wordt alleen onderzocht hoe veilig het vaccin is en of er sprake is van enige bijwerkingen. Daar is volgens het NHI vooralsnog geen sprake van; alleen twee mensen die een hogere dosis kregen toegediend hadden een dag lang last van koorts. Aangezien de groep erg klein is, kunnen er alleen nog geen definitieve uitspraken over de veiligheid van het middel worden gedaan.
Dankzij de sponsorbijdrage van onderstaande bedrijven kan de NVSHV een aantal van haar activiteiten realiseren.
