Nieuwsbrief maart

Stichting GASTDOCENTEN WO II Werkgroep ZUIDOOST AZIË

maart.2006

54

Nieuwsbrief no 54 pag. 1

Nieuwsbrief maart 2006

Beste mensen, Zo als altijd eerst wat praktische zaken. Guus Stein volgt Ron Wong op als regioleider in Utrecht. Henk Mahieu ziet af van verdere medewerking in verband met veel andere activiteiten, maar wenst ons het beste. Inmiddels heeft het 4 mei Comité Montfoort me weer gevraagd om gastdocenten op te geven voor de scholen aldaar. Het loopt dus altijd via dit Comité en mij. Ik zoek dus altijd mensen uit die in de buurt wonen en laat de scholen steeds kennismaken met andere verhalen/personen. Een idee voor ons om eens naar het 4 mei Comité in je woonplaats te stappen? De tentoonstelling in Zwolle Grote Kerkplein 15 heeft andere openingstijden gekregen: 12 April 2006 opening om 11 uur. Daarna tot en met 5 mei te zien van 9-17 uur ma t.m. vrijdag. In verband met de geschiedenis examens nog een stukje correspondentie met de hr. Bussemaker over de Bersiaptijd.De geschiedenis examens gaan mede over dit onderwerp en ook het VMBO heeft dezelfde periode in het eindexamenpakket (op niveau aangepast.)Voor dit type onderwijs is het lespakket van het Koninklijk Instituut voor de Tropen ook heel goed te gebruiken.Te bestellen 020-5688216 of [email protected] De kosten zijn 10 euro + BTW. Ter ere van dit project vond er ook een verhalenfestival plaats en de leerlingen gaven hiertoe de Indië Bode uit.(zie verder). Een uitgebreid nagekomen verslag van de tentoonstellingsactiviteiten in het Mariniersmuseum Tenslotte nog wat boekrecensies en artikelen. Vast te noteren is voor volgens jaar dat de Nederlandse Onderwijs Tentoonstelling plaats vindt van 23-27 Januari 2007. Voor de gastdocenten is er een adressenlijst en lijst van bezochte scholen in het schooljaar 2004-2005. Mede namens het bestuur hartelijke groet,

Inhoud. Towards a better future .................................................................2 Den Haag als Indische stad ..........................................................2 Een Indisch huis op de Prins Mauritslaan. ....................................3 Tjalie Robinson 1911 -1974 .........................................................5 Ereveld Nederlanders onder water gelopen ..................................5 Birma-spoorweg hoort op lijst werelderfgoed ............................5 Bent u op zoek naar. .....................................................................5 Terechtstelling katholieken ..........................................................6 Koningin dank getuige George Pantow ….....................................8 Projectinformatie .......................................................................9 Slachtoffers Slag in Javazee herdacht ........................................10 Van der Knaap onthult Doormanmonument .............................10

secretariaat: Mw. C.E. Suverkropp - Bosdrift 148 - 1215 AR Hilversum - tel. (035) 624 96 08 - e-mail: [email protected] K.v.k. Centr. Gelderland reg. nr. 41053164 Banknummer: 60.17.24.070 (t.n.v. penningmeester Wommels)


maart.2006


Dit is een hoopvol verhaal uit Japan.

TOWARDS A BETTER FUTURE. Dat is het motief van een musical en een toneelstuk, gemaakt door de leerlingen van een middelbare school in de Japanse stad KAMAISHI. Hun theaterstukken gaan over de gebeurtenissen in hun stad tijdens de wereldoorlog. Daar was toen een kamp waar Nederlandse en Engelse krijgsgevangenen dwangarbeid verrichten in een kolenmijn. De leerlingen gingen er zelf op uit om bewoners, die toen leefden, te interviewen over die tijd en zij gebruikten ook het dagboek van een Nederlandse krijgsgevangene, Wim Lindeijer. Hun inzet toont aan dat de jongere generatie in Japan het aandurft om zich eerlijk te verdiepen in hun eigen historie. Een initiatief dat een aantal malen door de nationale en lokale Japanse TV is vermeld. Dit is een hoopvolle ontwikkeling voor mensen die zich betrokken voelen bij de Wereldoorlog in ZuidOost Azië, of van Japanse afkomst zijn en hier in Nederland te maken hebt gekregen met een andere kijk op hun historie. . Want het verdoezelen van de feiten in het officiële Japanse geschiedenisonderwijs, is voor velen een pijnlijk punt. Hoopvol, vandaar dat wij*) u uitnodigen voor een drietal korte video films over deze ontwikkeling en voor een gedachtewisseling over dit onderwerp De bijeenkomst is op zaterdagmorgen op 20 mei van 10.00 uur tot 12.30 uur in het NOVALIS COLLEGE, Sterrenlaan 12, Eindhoven Het programma ziet er als volgt uit: De zaal is open vanaf 09.30 uur, er is dan koffie of thee. 10.00 Welkom van de bijenkomst, door Yukari Tangena 10.15 Inleiding en de voorgeschiedenis van de films, door Adrie Lindeijer-van der Baan en Wim Lindeijer. 10.30 Nu volgen er korte films die een samenvatting geven van de musical over het verleden en heden in Kamaishi (uit 2004) en van het toneelstuk naar het kamp-dagboek (uit 2005). Na elke film is er gelegenheid om te reageren en vragen te stellen 11.20 Pauze met koffie of thee. 11.45 Onderlinge uitwisseling van gedachten en gevoelens over dit onderwerp 12.30 Sluiting van deze ontmoeting door Ton Stephan.

*) Wie zijn “wij”: drie mensen die, vanuit hun eigen achtergrond, vinden dat men moet blijven proberen toenadering te zoeken met betrokkenen en begrip tonen, voor wat met ons zelf en anderen is gebeurd in en door deze oorlog. Vanuit de gedachte verwoord door Wim Lindeiijer: “Where hate ends, there is room for peace”. Yukari Tangena, geboren in Japan, gehuwd met een Nederlander. Lid van de Stuurgroep Dialoog Nederland-Japan. Vertaald boeken. Hans Lindeijer, een van de zonen van Wim Lindeijer, die ooit krijgsgevangene was in Japan, en van Adrie Lindeijer, ex-geïnterneerde van een vrouwenkamp. Ton Stephan, ooit als jongen geïnterneerd in een vrouwen-, en later een jongenskamp op Java. Geeft gastlessen over zijn jeugd in de kampen. Bestuurslid Stichting Jongenskampen BangkongGedungjati. <<

Den Haag als Indische stad

Dichter Willem Wilmink noemde Den Haag 'de weduwe van Indië'. Daarmee vatte hij in een paar woorden het koloniale drama samen: de lange relatie en het pijnlijke afscheid. De band begon pas goed in de 19de eeuw, want voor die tijd was; de Oost het domein van de vooral door Amsterdam beheerste VOC. Na 1815 werd Nederlandsch-Indië een van uit Batavia en Den Haag bestuurd wingewest. Aan het Plein verrees een apart ministeriegebouw voor de koloniën. Den Haag werd daarmee ook de geliefdste stek voor Indische repatrianten en verlofgangers. Buurten als Duinoord en het Statenkwartier kregen er een licht Indisch karakter door. Nederlands-Indië werd een literair thema in de Indische romans van Louis Couperus. Het ontstaan en de onafhankelijkheid van Indonesië in 1949 leidden tot een grote stroom repatrianten. Voor hen werd Den Haag zo niet de woonplaats dan toch het natuurlijke verzamelpunt. AD, zaterdag 4 februari 2006 HC

<<



maart.2006


Een Indisch huis op de Prins Mauritslaan.

Plekken van herinnering. Tjalie Robinson wilde de geschiedenis van de Neder-landers die eeuwenlang in Nederlands-Indië hadden gewoond, opgetekend zien. Omdat niemand het deed, nam hij zelf het voortouw met het blad Tong Tong, dat later door zijn weduwe werd omgedoopt in Moesson (dat nog steeds bestaat). Bij toeval kwam Wïm Willems op het spoor van Tjalie Robin-son, de stem van Indisch Nederland. WIM WILLEMS Hij was al acht jaar dood toen ik aanbelde bij het huis van waaruit hij jarenlang zijn blad de wereld had ingestuurd. Het heette Tong Tong en hij riep er zijn Indische lotgenoten mee op het eigen verleden levend te houden. Natuurlijk, de kolonie bestond niet langer. Maar de geschiedenis van de Nederlanders die daar eeuwenlang hadden gewoond, wilde hij opgete-kend zien. Omdat niemand daar aanstalten toe maakte, nam hij vanaf midden jaren vijftig het voortouw. Zijn boodschap: vergeten mag niet, anders weten we straks niet meer wie we zijn. Dat inzicht zou ook vandaag de dag niet misstaan, maar destijds voelde Tjalie Robinson zich een roepende in de woestijn. Op het moment dat ik, op een decemberdag in 1982, voor de deur van Prins Mauritslaan 36 stond, wist ik niets van zijn bestaan. Tijdens de lessen literatuur had geen leraar mij ooit op zijn boeken geattendeerd. Op de Indische leeslijst stonden Multatuli, Couperus, Du Perron en voor wie doorvroeg de brieven van Walraven. Dat er

schrijvers uit de Oost waren die ook na de oorlog de pen ter hand hadden genomen, werd voor het gemak vergeten. Zelfs tijdens mijn studie Nederlands trok de Indische literatuur alleen in vogelvlucht voorbij. Met het afscheid van de kolonie leken de verhalen van overzee naar zolder verbannen. Daar lagen de stapels boeken, onder het spinrag van de tijd. Door vlak vóór kerst dat Indisch huis in het Statenkwartier binnen te stappen, kwam ik ze bij toeval op het spoor. In de deuropening verscheen een vrouw, die mij na een korte hoofdknik voorging naar de werkkamer. Na Tjalie's veel te vroege dood - hij haalde de 63 maar net - had zijn weduwe de leiding over het tijdschrift op zich genomen. Niet echt van harte, meer uit plichtsgevoel. Tijdens haar bewind ging het Moesson heten, en onder die naam bestaat het blad nog altijd. Alleen is de redactie inmiddels uit het Haagse verdwenen. In de kamer waar Lilian Ducelle, zelf journaliste, mij een stoomcursus in de Indische letteren gaf, hing vaag de geur van kruidnagels. Natuurlijk dacht ik meteen aan gepeperd eten, maar bij een later bezoek liet zij me toe tot het redactielokaal in het achterhuis. Daar zat een Indischman met pigmentvlekken en een oog half dichtgeknepen een kretek te roken - een sigaret, maar dan gekruid met de geur van Ambon. Naast hem een vogel met een spitse bek, de vleugels naar voren gevouwen en een soort indianenveer op het achterhoofd. Was het de mythische garoeda, een gouden adelaar, maar dan uit hout gesneden? Overal stonden voorwerpen uit het land van herkomst. Javaanse



mannen in kruiszit, en knielende, kaalhoofdige priesters of ruwhouten beeldjes die aan Papoea's deden denken. Boven de schoorsteen hing een schilderij van rijstterrassen, die me terugvoerden naar de Indische platen die in mijn klaslokaal op de lagere school hingen. Ook viel mijn oog op een zwart bakelieten telefoontoestel, dat bijna dreigend op een hoek van het bureau stond. Ondanks al mijn Indische jeugdvriendjes voelde ik mij hier vooral een verdwaalde student. De vrouw tegenover me stortte een vloed aan woorden over mijn hoofd uit. Met het gevoel niets van de Indische geschiedenis te begrijpen, stond ik twee uur later weer buiten. Wat ik met de literatuur uit onze Oost aan moest, was mij even volstrekt duister. Tot er nog geen week later een pakje door mijn brievenbus gleed. Het bevatte twee bundels verhalen die Tjalie Robinson beginjaren vijftig had geschreven: Piekerans van een straatslijper. Lang uitgesponnen columns over zijn jeugd in Batavia, over het eten in warongs langs de kant van de weg. Herinneringen aan avontuurlijke jeugdspelletjes, aan vooroorlogse sporthelden, aan betoverende films in openluchtbioscopen. En anekdotes over al die ooms en tantes die er in zijn jeugd als vanzelf bij hoorden. De verhaaltjes leken met een duivels plezier op papier gezet en bevatten nogal wat inheemse woorden. Maar die stonden het lezen niet in de weg, want ik werd meegesleept naar een wereld die ik tot dan toe alleen kende uit mysterieuze verhalen over de

maart.2006


kolonie. Dat deze schrijver gewoon bij mij in de stad had gewoond. De jaren daarna werd het Indisch huis van Tjalie en Lilian mij steeds vertrouwder. In hun bibliotheek op de eerste etage heb ik eens een uur lang krom gestaan naast de ruggen van de rijen boeken die zij hadden verzameld. Abonnees die niet wisten wat zij met hun nalatenschap aan moesten, konden hun banden hier kwijt. In het huis werd trouwens niet alleen een blad gemaakt, maar ook een uitgeverij gerund. Net als haar man moest de weduwe zich door een wereld boksen die de kolonie de rug had toegekeerd. Als tegenwicht publiceerde zij boeken waarin de eigen stem volop doorklonk. Die verkocht ze ook nog eens zelf, in een winkeltje een paar huizen verder - er zit nu een wijnhandelaar. Intussen speelde haar persoonlijk leven zich af achter een afgeschermd hoekje van de werkkamer. Ieder bezoek weer verbaasde ik mij erover dat zij met zó weinig ruimte toe kon. Maar ze beklaagde zich er nooit over. Als zij iets te foeteren had, dan was het op hardleerse Hollanders die van het Indische nog altijd bitter weinig begrepen. Toch is haar geluid in het pand aan de Prins Mauritslaan inmiddels verstomd. Na verkoop meldden de verhuizers zich op 22 maart 1995. Op diezelfde dag werd een gevelsteen onthuld, ter nagedachtenis aan de stem van Indisch Nederland. Er staat op te lezen dat Tjalie Robinson leefde van 1911 tot 1974, gevolgd door de tekst: ‘Wie dit lees, is gek'. Zonder een 't', want zo zou de schrijver het hebben gewild.

Bijzondere plekken belicht Wim Willems, hoogleraar sociale geschiedenis en bedenker van de serie Stadskind die de afgelopen jaren in de Haagsche Courant verscheen, belicht in Plekken van Herinnering bijzondere Haagse plaatsen. Elke twee weken verschijnt er een aflevering. Op de tussenliggende zaterdagen komt de lezer aan het woord. Dat kan zijn door publicatie van een aangeleverd verhaal of door een door de redactie gemaakt verhaal met een lezer. AD, zaterdag 4 februari 2006 HC



maart.2006


Tjalie Robinson 1911 -1974 Tjalie Robinson werd in 1911 in Nederland geboren als Jan Boon. Zijn ouders, een Neder-landse KNIL-militair en een Indische moeder, waren toen met verlof. Boon groeide op in Nederlands-Indië, waar hij werkte als journalist, o.a. bij het Bataviaasch Nieuwsblad. Als schrijver bediende hij zich van de pseudoniemen Vincent Mahieu en Tjalie Robinson. Tijdens de oorlog was hij krijgsgevangene van de Japanners. In 1954 vestigde hij zich in Nederland, waar hij zich inzette voor de belangen van Indische Nederlanders en aan hen in de vorm van Tong Tong (nu: Moesson) een eigen tijdschrift gaf. Tussen 1963 en 1968 ontplooide hij vergelijkbare activiteiten in Californië. In Den Haag zal zijn naam voor altijd verbonden blijven met de Pasar Malam Besar, waarvan hij medestichter was. Wim Willems bereidt een biografie over hem voor. Informatie: www.tjalie.nl <<

AD, zaterdag 4 februari 2006 HC

Ereveld Nederlanders onder water gelopen door Roy KlopperDEN HAAG, donderdag Het Nederlandse ereveld Ancol bij Jakarta, waar tweeduizend slachtoffers van de Japanse bezetting van voormalig Nederlands-Indië zijn begraven, is zwaar beschadigd door een fikse overstroming.

Het door de Nederlandse Oorlogsgravenstichting (OGS) beheerde terrein aan de Indonesische kust is tijdens een storm ten prooi gevallen aan metershoge golven uit zee. Deze hebben de speciaal aangelegde golfbrekers finaal weggeslagen. De dijk is de afgelopen tijd tot tweemaal toe overspoeld, waarbij het gehele achtergelegen ereveld blank kwam te staan.Vooralsnog kunnen de vanuit. ons land betaalde medewerkers van het ereveld bij Jakarta weinig uitrichten tegen het natuurgeweld. „Het water is inmiddels tweemaal weggepompt, maar nu is het weer regentijd, dus staat het weer blank. De beheerders ruimen het vele afval op dat met het zeewater is meegesleept. De witte kruizen op de graven lijken op het eerste gezicht redelijk behouden te zijn gebleven", aldus een woordvoerster.Ancol wordt ook wel het ereveld der geëxecuteerden genoemd. Op de plek van de huidige begraafplaats hadden de Japanners tijdens de bezetting van Nederlands-Indië in de Tweede Wereldoorlog een executieplaats. Telegraaf dond. 23-02-2006

'Birma-spoorweg hoort op lijst werelderfgoed' TOKIO - Een Japanse oorlogsveteraan is een actie begonnen om de beruchte Birma-spoorlijn op de lijst van werelderfgoed van de Verenigde Naties te krijgen. De 87-jarige Takasho Haagse, die optrad als tolk tijdens verhoren van krijgsgevangenen die werkten aan de spoorlijn, is voor overleg in Thailand. Hij wil dat Bangkok zijn pleidooi aankaart bij Unesco, de VNorganisatie voor cultuur. De beruchte spoorlijn tussen Thailand en Birma (nu Myanmar) werd in opdracht van de Japanse krijgsmacht gebouwd door krijgsgevangenen uit vooral Groot-Brittannië, Australië en Nederland. De aanleg, in 1942 en 1943, kostte vele duizenden mensen het leven. Nagase poogt al jaren te bewerkstelligen dat Japan in het reine komt met zijn bloedige oorlogsverleden en zich verontschuldigt voor alle oorlogsdaden. Voor veel overlevenden van Birma-spoorlijn geldt Nagase als vijand, die ook aanwezig was bij martelingen. Nagase wil nog dit jaar slachtoffers in Groot-Brittannië bezoeken als teken van verzoening. Gooi en Eemlander, donderdag 16 febr. 2006

Bent u op zoek naar..... Bent u op zoek naar een recente foto of beeldmateriaal van het huis waar u geboren bent, heeft gewoond, gewerkt of een andere herinnering aan bewaard, dan kunt u contact opnemen met Saar Marseille. Saar Marseille woont sinds vier en een half jaar in Jakarta en beschikt over informatie met betrekking tot hernaming van straten van verschillende steden in Indonesie, met name Jakarta, Bogor, en eventueel Bandung en Malang. Met enige aanwijzingen kan zij trachten de bedoelde herinnering vast te leggen. Kosten in nader overleg vast te stellen. Voor meer informatie kunt u mailen naar [email protected] (Saar Marseille)



maart.2006


Terechtstelling katholieken moet wanbeleid Indonesië toedekken Drie katholieke mannen zijn in Indonesië ter dood veroordeeld omdat ze tijdens godsdienstrellen in Sulawesi moslims gedood zouden hebben. Veel getuigen en feiten zouden hun onschuld kunnen bewijzen. Maar daar heeft de overheid nu net geen behoefte aan. Ben van de Venn

aan het hun ten laste gelegde. Zij moeten fungeren als zondebokken. Wat er zich echt afgespeeld heeft in de gewelddadigheden tussen 1998 en 2001 waarbij tweeduizend mensen het leven lieten, mag niet aan de oppervlakte komen

Genegeerd

Onmiddellijk nadat president Susilo Bambang Het was een schokkend bericht dat 29 oktober Yudhoyono in november het verzoek om gratie 2005 naar buiten kwam. Drie christelijke meisjes had afgewezen, pleitte mgr. Joseph Suwatan bij waren op weg naar hun school in Poso, hoofdde advocaat-generaal om de executie van de stad van de Indonesische provincie Centraal Sudrie af te gelasten. De bisschop gaf geen comlawesi, onthoofd. De plaatselijke autoriteiten mentaar na afloop, maar een moslimleider van toonden zich vastberaden de schuldigen, ongede Indonesische Raad van Moslims (MUI), die twijfeld moslims, op te sporen en te straffen. hem begeleidde, legde uit waarom zij om uitstel Sindsdien is niets meer gehoord van de zaak. gevraagd hadden. Fabianus Tibo had tijdens het Hetzelfde patroon is te ontdekken in een bloedig gerechtelijk onderzoek de namen genoemd van incident dat enkele maanden daarvoor plaatszestien personen die bij het geweld een belangvond in de voornamelijk door christenen bewoonrijke rol speelden. Daaronder bede stad Tentena. Daar werd in mei vonden zich ook plaatselijke autorieen aanslag gepleegd op een markt Voor het vernietigen teiten. Deze informatie kwam in het waar varkensvlees verkocht werd, van katholieke infrawaarbij 22 mensen om het leven structuur werden drie vervolg van het proces niet meer ter tafel en werd ook door het Hooggekwamen. Er werd niet eens een on- katholieken verantrechtshof genegeerd. Als de drie derzoek ingesteld, laat staan dat het woordelijk gesteld gedood worden, zullen de werkelijtot rechterlijke vervolging kwam. In ke schuldigen nooit bekend worden. schril contrast hiermee staat de op twijfelachtige gronden berustende terdoodveroorNieuwe getuigen deling van drie katholieke mannen die tussen maart en juni 2000 enkele moslims gedood zouDe zaak rond de drie boeren heeft de interesse den hebben. gewekt van mensenrechtenorganisaties, juristen en religieuze leiders. In de loop van januari vormGratieverzoek afgewezen den zich een interreligieuze groep advocaten die De Indonesische advocaat-generaal Abdul Rahde zaak van de drie willen bepleiten. Deze Dienst man Saleh heeft vorige week zaterdag laten wevan Advocaten voor Vrede en Gerechtigheid ten dat er voor de drie geen ontkomen meer aan (PADMA) heeft dertig nieuwe getuigen verzais. De executie zal op korte termijn, misschien al meld die de beschuldigingen tegen de drie kathobinnen enkele weken, plaatsvinden. "Want het lieken kunnen ontkrachten. Bovendien maakten Hooggerechtshof heeft gesproken en de presize de namen van de zestien door Tibo genoemdent heeft onlangs nog een gratieverzoek afgede uitlokkers van de rellen bekend. Daarmee wezen," was zijn droge commentaar. Een verkaartten ze de zaak twee weken geleden aan bij zoek om nieuwe getuigen te horen wees hij resojustitie. De actie van de advocaten ketste echter luut van de hand. af op de onwil van de advocaat-generaal. Er was Fabianus Tibo (60), Dominggus Da Silva (42) en geen reden om de zaak te heropenen want de Marinus Riwa (48) zijn door een plaatselijke aangedragen getuigen en bewijzen waren volrechtbank ter dood veroordeeld omdat ze in 2000 gens hem "nep". moslims vermoord zouden hebben en daarmee het geweld in Poso zouden hebben aangewakKinderen redden kerd. Het Hooggerechtshof van Centraal Sulawesi en van Jakarta bevestigden het vonnis. Toch De voorzitter van Padma gaf tevens een reconzijn er maar weinig mensen die geloven dat deze structie van de gebeurtenissen in Poso. Fabiadrie eenvoudige boeren werkelijk schuldig zijn nus Tibo was een kennis van Janis Simansecretariaat: Mw. C.E. Suverkropp - Bosdrift 148 - 1215 AR Hilversum - tel. (035) 624 96 08 - e-mail: [email protected] K.v.k. Centr. Gelderland reg. nr. 41053164 Banknummer: 60.17.24.070 (t.n.v. penningmeester Wommels)


gunsong uit het christelijke dorp Tentena. Simangunsong waarschuwde Tibo dat de katholieke Sint-Theresiakerk gevaar liep. Moslims waren van plan de kerk in brand te steken, de parochiepriester te doden, evenals sommige kinderen van het tehuis bij de kerk. Tibo vroeg Da Silva en Riwu en andere katholieken mee te gaan om ten minste de kinderen te redden. Ze hielpen met de evacuatie van de kinderen, maar werden daardoor in de confrontaties betrokken. Toch weigerden ze mee te vechten, maar beschermden in tegendeel zowel moslims als christenen. Een lid van de inlichtingendienst van Poso beweert zelfs dat Tibo zijn leven heeft gered. Het gevolg van de incidenten was dat de hele katholieke infrastructuur in Poso in puin lag. De Theresiakerk brandde tot de grond toe af, evenals het priesterhuis, het ursulinenklooster, de school en het kindertehuis. En voor deze vernielingen werden uitgerekend drie katholieken verantwoordelijk gesteld, terwijl geen enkele moslim veroordeeld werd.

maart.2006


de internationale gemeenschap kan misschien nog voorkomen dat de drie katholieke boeren geëxecuteerd worden. De Sant-Egidiogemeenschap heeft op 19 december samen met enige Indonesische moslims een appèl op de regering gedaan de zaak opnieuw te onderzoeken. De internationale mensenrechtengemeenschap Jubilee Campaign heeft in haar nieuwsbulletin van februari een voorbeeldbrief afgedrukt aan president Yudhoyono. Daarin wordt gevraagd alsnog amnestie te verlenen en de veroordeling te heroverwegen. Voor Tibo en zijn vrienden begint de tijd te dringen want de voorbereidingen voor de terechtstelling zijn in gang gezet. De voorbeeldbrief van Jubilee Campaign Nederland kunt u aanvragen via tel. (022) 8597902 of [email protected]. zie ook www.jubileecampaign.nl Katholiek Nieuwsblad, 17 februari 2006 http://www.katholieknieuwsblad.nl

Corruptie Ook voor de interreligieuze verhoudingen is het van belang dat er een grondig onderzoek komt. Voor de verhouding tussen moslims en christenen, die zich juist aan het stabiliseren is, is het niet bevorderlijk dat het beeld ontstaat dat het geweld in 2000 een religieuze oorzaak had. Voor Adnan Damanik, voorzitter van de synode van Kerken in Centraal Sulawesi, is het duidelijk dat de overheid er alle belang bij heeft dat dit beeld blijft bestaan. Daarmee wordt de werkelijkheid van corruptie bij de autoriteiten, het niet ingrijpen van de veiligheidsmensen en de betrokkenheid van het leger toegedekt. Volgen sommigen waren de gebruikte wapens zelfs van het leger afkomstig. Mgr. Suwatan vindt dat er personen zijn die in de dramatische conflicten een middel zien om goed geld te verdienen. Hij noemt een voorbeeld. De centrale regering heeft voor de slachtoffers van de conflicten fondsen ter beschikking gesteld. De voormalige deelregeringsleider van Poso en andere leden van de plaatselijke overheid zijn aangeklaagd wegens het verduisteren van dit geld. Dit soort lieden heeft er alle belang bij dat de gebeurtenissen niet verder onderzocht worden.

Tijd dringt Pleidooien van juristen, de katholieke bisschop, moslimleiders, zelfs voormalig president Wahid, hebben de advocaat-generaal niet van zijn voornemen af kunnen houden. Alleen druk van

V.l.n.r.: De terdoodverordeelden: Marinus Riwa, Fabianus Tibo en Dominggus Da Silva. In het midden missionaris Jeff Hammond die hen probeert te helpen. <<<>>>



maart.2006


Artikel in de Winnender Zeitung van vrijdag, 13 januari 2006 (eveneens verschenen in de daaropvolgende dagen in de Schorndorfer en in de Waiblinger Zeitung)

Koningin Beatrix dankt getuige van (gebeurtenissen van) dien tijd George Pantow stamt uit de kolonie Nederlands-Indië / herinneringen in boeken en in DVD vastgehouden Van ons redactielid Regina Munder

Winnenden. De Duitsers denken er vaak niet over dat ook andere volkeren hun pakje verleden te verwerken hebben. Ook de Hollanders waarderen derhalve hun getuigen van de tijd zoals George Pantow (73) van Schelmenholz (wijk van Winnenden): voor boeken over zijn kindsheid tot zijn 22-jarige leeftijd in de bevochten kolonie Nederlands-Indië heeft Pantow dankbrieven van Koningin Beatrix gekregen. In ‘t geheel 440 pagina’s heeft George Pantow (spreek pàn-tau) zijn leven in het Duits en in Hollands beschreven. Het is ook een analyse van ontworteling, zoals vele mensen in het tegenwoordige Indonesië beleefd hebben, schrijft een Nederlandse journalist goedkeurend. Een maand geleden ontving George Pantow een verder schrijven: een compendium (verzameling) met een voordracht van Pantow wordt in de koninklijke bibliotheek opgenomen. In de tekst gaat het over Pantows vader. Hoewel inboorling uit Manado, was hij beroepsmilitair aan de zij van de Nederlandse koloniaalheren. Bij de bezetting van 1942 raakte de vader in Japanse gevangenschap. Na 1945 werd de familie wegens hun trouw aan Nederland door de Javanen vervolgd. De ontworteling zette zich voort in het naoorlogse Europa: die zichzelf als Nederlanders voelende Indonesiërs werden in Holland als Aziaten beschouwd. Pantows persoonlijk noodlot zette hij om in een ontwikkelings/onderwijsopdracht voor de jeugd. Op Nederlandse scholen was hij gastdocent voor de Tweede Wereldoorlog. In September 2005 nodigden journalisten George Pantow naar Amsterdam uit en interviewden hem voor lopende kamera. “Voordat de tijdgetuigen alle uitsterven”, zegt Pantow lachend, hoewel hij dat idee waardeert, dat scholen zulke portret-DVD’s kunnen uitlenen. Als je Pantows boeken leest, dan openen zich cultureel en historisch ongekende werelden. Waar toch Indonesi-

sche eilanden zoals Sumatra en Java aan de grote massa wel eerder door natuurrampen bekend zijn: thans aardverschuivingen en 2004 de Tsunami. Zijn levenshoofdstuk Indonesië eindigde op 1966. Toen de Soeharto-regering communisten in het buitenland wilde opsporen, verscheurde Pantow het registratieformulier. De ambassadeur in Bonn stuurde hij een geschrift over democratie. Hij werd van hoogverraad aan geklaagd en zijn staatsburgerschap werd hem ontnomen – wat zelfs in de ARD-televisie Monitor liep. In het gesprek maakt Pantow duidelijk, dat hij ook de tegenwoordige regering voor corrupt en onberekenbaar acht en daarom niet naar Indonesië reist, hoewel drie broers nog daar verblijven. Om te studeren kwam de 22-jarige Pantow 1954 naar Aken, een practicum bij Daimler (Mercedes-Benz) bracht hem naar Stuttgart. De ligging van de stad herinnerde hem weldadig aan Bandung en hier leerde hij zijn toekomstige vrouw kennen. Ze werkt als onderwijzeres, hij onderbrak zijn studie en begon met 40 zijn beroepsleven omdat hij aan leverontsteking leed en voor de drie kinderen zorgde. “Met zwemmen en een kwarkdieet ging de hepatitis uiteindelijk weg”, betreurde Christa Pantow haar man noch heden omdat hij alle melkproducten ontwijkt. Zijn hobby’s zij geologie en paleontologie, in het Rosensteinmuseum biedt hij rondleidingen in het Nederlands aan. Christa Pantow is botanicafan, de man uit de tropen komt daarentegen alles wat groen is als onkruid voor. Beide delen evenwel de liefde voor de Alpen, waar ze graag zwerven. Zoon overreedde vader tot schrijven Winnenden (gin) “Voor mijn vader die niet weet hoe goed hij vertellen kan.” Deze opdracht stond in het dagboek van de middelste zoon van Christa en George Pantow, dat hij zijn vader schonk. Deze zin moedigde George Pantow aan, 1996 het



eerste boek over zijn kindsheid te schrijven: Im Gürtel aus Smaragd – Soldatenkind (wij berichtten). Van tropen en wilde dieren liet hij zich tot kinderboeken voor de kleinkinderen inspireren. Christa Pantow had elk met prachtige aquarellen geïllustreerd. 1998 verscheen deel twee van de biografie met de ondertitel”Niemandskind”, toen de technische schoolleraar van de Pauline npf lege m et pe nsi oen was. (Opmerking: Paulinenpflege is een Protestants gesticht, dat met de opleiding van de jeugd te doen heeft. Pauline was een koningin van Württemberg) De gevolgen van de Japanse bezetting, de vlucht en het uit elkaar scheuren van zijn familie lieten Pantow noch in latere leeftijd beven voor de Japanse vlag. De biografie-boekdelen, in eigenbeheer uitgegeven, zijn nog te verkrijgen. De verhalen voor kinderen worden met de computer gedrukt en zelf gebonden.

maart.2006


George leest Christa Pantow een brief uit Holland voor: een boek

Uit het Duits vertaald door George Pantow.

PROJECTINFORMATIE In de afgelopen maanden ontvingen 4.000 basisscholen in Nederland het educatieve pakket Onvergetelijk Indië. Het project behandelt de gebeurtenissen die plaatsvonden in Nederlands-Indië tijdens de Tweede Wereldoorlog. Een periode in de vaderlandse geschiedenis waarover weinig onderwijsmateriaal beschikbaar is en die mede daardoor dikwijls onderbelicht blijft. Om hier verandering in te brengen, ontwikkelde KIT Publishers (uitgeverij van het Koninklijk Instituut voor de Tropen) dit multimediale lespakket: Onvergetelijk Indië. Het project kwam tot stand met financiële steun van stichting het Gebaar. Onvergetelijk Indië is een project voor de bovenbouw van basisscholen. Het gaat over voormalig Nederlands-Indië in de periode 1930-1950. Het vertelt het verhaal over de gebeurtenissen net voor, tijdens en na de Tweede wereldoorlog. Toen het land bezet werd door Japanners. Over de onrust en oorlog na de bezetting, en over de mensen die Indonesië verlieten en in Nederland kwamen wonen.

Marion Bloem schreef De kleine krijger, een nieuw, pakkend boek over de belevenissen van twee Indische kinderen tijdens de Tweede Wereldoorlog. Het verhaal biedt leerlingen een boeiende sfeertekening van de situatie in Nederlands-Indië rond 1940.

Op de cd-rom staan vragen en opdrachten die leerlingen zelfstandig achter de computer kunnen uitvoeren. De opdrachten worden geïllustreerd met filmpjes en foto's en ondersteund met een woordenboek en een fotoalbum.

Op de DVD staan videoafleveringen Een compleet en overzichtelijk over Nederlands-Indië, gepresenbronnenboek over Nederlands-Indië teerd door Sipke Jan Bousema. De in de periode 1930-1950. Met een video's zijn in Indonesië en in Nederhistorisch overzicht en thema's als land opgenomen en bevatten bovenkoffie, suiker, spoorwegen, het redien uniek archiefmateriaal. genwoud, de taal en Max Havelaar. Leerlingen kunnen in dit boek achtergrondinformatie zoeken. De handleiding bevat een uitgebreide introductie op het project en het onderwerp en biedt inhoudelijke achtergrondinformatie en ondersteuning bij de organisatie van het project in de <<<>>> <<<>>> groep. secretariaat: Mw. C.E. Suverkropp - Bosdrift 148 - 1215 AR Hilversum - tel. (035) 624 96 08 - e-mail: [email protected] K.v.k. Centr. Gelderland reg. nr. 41053164 Banknummer: 60.17.24.070 (t.n.v. penningmeester Wommels)


maart.2006


Slachtoffers Slag in Javazee herdacht door Paul Jansen, SOERABAJA, dinsdag Met tranen, bloemen en het kraakheldere geluid van een scheepsbel is gisteren in Indonesië de Slag in de Javazee uit 1942 herdacht. Overlevende, nabestaanden, marineofficieren en hoogwaardigheidsbekleders, onder wie staatsecretaris Van der Knaap(Defensie), waren op het Nederlandse ereveld Kembang Kuningin Soerabaja getuige van de onthulling van een reeks bronzen gedenkplaten met de namen van de 915 marinemannen die bij de zeeslag tegen het Japanse invasieleger in de toenmalige kolonie het leven lieten. Tot gisteren hadden de bij de slag omgekomen marinemensen slechts een anoniem zeemansgraf. De Oorogsgravenstichting (OGS), die dit jaar haar 60-jarige bestaan viert, heeft daar nu verandering in gebracht. Voor de 86-jarige Leo van Zeeland was het een dag om nooit te vergeten. Hij nam als jonge matroos deel aan de slag. „Ons was verteld niet bang te zijn voor de Japanners want hun schepen zouden niets voorstellen. Maar ze waren wel tien keer zo sterk als wij. Mijn schip wist nog veilig de haven van Soerabaja te bereiken maar werd de volgende dag geraakt. Toen was het al-gelopen voor ons."

Nu viel de veteraan, die in de oorlog via Australië wist te ontsnappen de eer te beurt de originele scheepsbel van de destijds eveneens gezonken kruiser Hr.Ms. Java te luiden. De bel was in 2004 door duikers uit het zeemansgraf in de Javazee gestolen en samen met drie andere illegaal opgedoken scheepsbellen te koop aangeboden. Na een tip wist de OGS de roofbuit te onderscheppen.

Van der Knaap onthult namen op Doormanmonument DEN HAAG - Staatssecretaris Van der Knaap (Defensie) onthult maandag in Indonesië vij'ftien bronzen platen met de namen van 915 gevallenen in de slag op de Javazee in de Tweede Wereldoorlog. De platen met maken deel uit van het Karel Doormanmonument in het Indonesische Surabaya. Naast Van der Knaap wonen de Nederlandse ambassadeur in Indonesië en Indonesische hoogwaardigheidsbekleders de plechtigheid bij. Ook zij n bijna, veertig nabestaanden bij de onthulling aanwezig. De Nederlandse Oorlogsgravenstichting heeft hiervoor een speciale pelgrimsreis naar Surabaya georganiseerd. Onder leiding van eskadercom-mandant Doorman wisten Nederlandse oorlogsschepen op 27 februari 1942 een aanval van de Japanners op de laatste Geallieerde vlootbasis in ZuidOost Azië af te slaan. De drie Nederlandse oorlogsschepen, deKortenaer, de Java en de De Ruyter, werden echter tot zinken gebracht door de Japanners. Ruim 900 Nederlandse marinemensen vonden hierbij de dood. Twaalf jaar later, in 1954, werd op Surabaya het Karel Doormanmonument opgericht ter nagedachtenis aan de gesneuvelde manschappen. Gooi & Eemlander 25 febr.2006


Nieuwsbrief maart

Recommend Documents