NIEUWSBRIEF MAART 2015
FNHOUD : blz. 1 : agenda, Rétrotrain en PROMO VAN DE MAAND blz. 2 en 3 : nieuw in de boekhandel blz. 4 t/m. 8 : TSP-boetiek
blz. 9 : PTVF seizoen 2015 blz.10 : nieuwe DVD blz 11 : allerlei blz 12 : verzendingskosten
RÉTROTRAIN
Rétrotrain (voorheen Le musée du rail) is elke tweede zaterdag van de maand geopend van 9 tot 14 uur. De bezoekers kunnen de vrijwilligers aan het werk zien en zo de verscheidenheid van de werken bekijken die er uitgevoerd worden.
De toegangsprijs bedraagt 2 euro voor volwassenen en 1 euro voor kinderen tot 14 jaar. Opgelet: het rollend materieel wordt niet buiten tentoongesteld.
Onze TSP-boetiek zal open zijn (gratis toegang). De boetiek is verder geopend elke eerste dinsdag van de maand van 10 tot 12 uur. VOLGENDE OPENINGEN :
- dinsdag 3 maart en 7 april van 10 tot 12u (enkel boetiek) - zaterdag 14 maart en 11 april van 9 tot 14u
PROMO VAN DE MAAND
“Cinq Générations de rails, de trains, de vies, d’hommes”. Zie blz 4 t/m 6..
-1-
Nieuw in de boekhandel
De Nederlandse uitgeverij De Alk stelt een werk voor dat een zicht geeft op de evolutie van spoorwegen, trams en bussen in 2015 in gans Europa. De onderwerpen worden besproken in drie volumes die men afzonderlijk kan aanschaffen.
Spoorwegen 2015. Dit imposante werk, met 704 bladzijden, volledig in kleur, behandelt de belangrijkste wijzigingen die de Europese spoorwegen kenden in 2014. Het boek is onderverdeeld in 6 hoofdstukken: Noord-Europa, West-Europa, Zuid-Europa, de Baltische Staten, Oost-Europa, de Balkanlanden. Elk hoofdstuk bespreekt de ontwikkelingen en de uitbreidingen van de spoorweginfrastructuur , de verbeteringen die eruit voortvloeien, de reizigersdienst en het rollend materieel. Afzonderlijke hoofdstukken gaan over verhuurmaatschappijen van spoorwegmaterieel en over de industrie.
Spoorwegen 2015.
Formaat 15 x 21 - 704 blz - soepele kaft - meer dan 750 foto’s in kleur - Nederlands Verkoopprijs : € 25,90 + verzendkosten (1500 gram); Mededeling : Spoorwegen 2015
-2-
Nieuw in de boekhandel Trams 2015. Dit boek met 272 pagina’s, volledig in kleur, bespreekt de tramroutes in 14 Europese landen, waaronder België, Nederland en Frankrijk.
Trams 2015.
Formaat 15 x 21 - 272 blz - soepele kaft - 275 foto’s in kleur - Nederlands Verkoopprijs : € 17,95 + verzendkosten (580 gram); Mededeling : Trams 2015
Bussen 2015 - Lijnvervoer in Nederland Dit boekje bespreekt per concessie de gerealiseerde ontwikkelingen van de lente 2013 tot 1 november 2014, met bijzondere aandacht voor het rollend materieel.
Bussen 2015.
Formaat 15 x 21 - 208 blz - soepele kaft - 250 foto’s in kleur - Nederlands Verkoopprijs : € 17,95 + verzendkosten (510 gram) Mededeling : Bussen 2015
Speciale aanbieding: de 3 boeken voor € 59, verzendkosten (in Europa) inbegrepen. Mededeling: De Alk - promo (levering einde februari)
-3-
TSP-boetiek CINQ GENERATIONS DE CHEMINOTS
De auteur van dit werk, Roland Holbrechts, werd geboren op 15 augustus 1942 te Montigny-le-Tilleul. Hij was gedurende 10 jaar spoorwegarbeider, eerst te Brussel, later te Mons. Hij begon daarna een carrière in het onderwijs. Zijn vader, Robert, begon zijn loopbaan in 1921 te Thuin-Ouest. Zijn grootvader, Léon, was machinist in het depot van Walcourt en zijn overgrootvader, Victor, was bareelwachter bij de Etat Belge. De laatste in lijn, Joseph Holbrechts, was spoorlegger in de regio Mons, waar hij meewerkte aan de eerste lijn in 1841, en vervolgens treinbegeleider werd.
De loopbaan van deze mensen in de verschillende stations wordt in detail verteld. De spoorlijnen die tot deze stations leidden, worden beschreven en veel onuitgegeven foto’s uit privéverzamelingen vormen het geheel van het werk. Het vormingsstation van Saint-Ghislain wordt in detail beschreven en diepgaand geanalyseerd.
Door de vele vragen van liefhebbers detailleren wij de inhoud van dit zeer interessante werk. De “rode draad” is de familie Holbrechts waarvan de auteur, Roland, de laatste telg in lijn is. De stations en de lijnen waar de spoorwegarbeiders werkten, worden in detail beschreven en geïllustreerd met verschillende documenten, waarvan het merendeel onuitgegeven is. Zo ontdekken we via teksten, maar vooral met foto’s en postkaarten Chimay en lijn 156 Anor - Hermeton, Thuin, Thuillies en lijn 109 tussen Lobbes en Chimay, Leval en Libramont. Meer dan de helft van het boek gaat over het station van Saint-Ghislain, sedert haar oprichting in 1842 tot op heden. Men beschrijft de evolutie van het vormingsstation en haar werking, de triage en de vorming van de treinen, de signalisatie, de beide tractiewerkplaatsen, de wagenwerkplaats, de energievoorziening, de schade door de Tweede Wereldoorlog en de wederopbouw. Enkele hoofdstukken zijn gewijd aan het hinterland van Saint-Ghislain, met een beschrijving van lijn 100 tussen Saint-Ghislain en Tertre en lijn 98A tussen Dour en Roisin. Het laatste deel van het boek gaat over de auteur, die ons zijn jeugd onthult op lijn 163A, zijn passie, zijn werk. De originele verhalen laten ons terugkeren in de sfeer van die tijd en in ‘t bijzonder die van tussen beide oorlogen. De illustraties worden gesierd door veel plannen, uittreksels van kaarten en schema’s.
-4-
EN PARCOURANT LA LIGNE 156...
Dans le fond de la place Froissard, derrière la statue du célèbre chroniqueur, on aperçoit la cheminée de la distillerie de Saint-Remy. Le passage à niveau du boulevard Louise, commun aux lignes 109 et 156, se trouve sur la gauche, derrière les bâtiments. Carte postale Roland Holbrechts.
AGIMONT-VILLAGE
La petite gare d’Agimont Village a conservé son aspect typique des bâtiments de la Compagnie de Chimay. Elle se trouve aujourd’hui en bordure du RAVeL qui relie Mariembourg à Hoegaerden par Hermeton et les rives de la Meuse. Photo Dieu, 23 juin 1979.
La gare de Chimay entre les deux guerres. Au fond, on aperçoit un château d’eau et la remise aux locomotives de la Compagnie de Chimay. Sur le quai, un signal d’arrêt mobile à damiers rouges et blancs, utilisé notamment au Nord-Belge. Carte postale Roland Holbrechts.
Ambiance vapeur près de la remise, où la locomotive n°17 se prépare pour un prochain départ. Les briquettes sont bien rangées, le charbon est abondant. A gauche, un des châteaux d’eau alimentés par l’eau pompée dans le Bardompré à Saint-Remy.
DOISCHE
La gare de Doische se trouvait à la bifurcation des lignes 138 Châtelineau - Florennes - Doische - Givet et 156 Anor - Mariembourg - Doische - Hastière. Deux voies parallèles couraient de Doische à Gimnée, où se trouvait la bifurcation des deux lignes. La gare de Doische a été construite par l’Est Belge et reprise par le Grand Central Belge. Photo Dieu, 23 juin 1979.
L’imposant hangar aux marchandises de la gare de Doische témoigne de l’importance des marchandises transportées par le rail. Il est du style Etat Belge. Photo Dieu, 18 août 1976. Peut-être peut-on ici préciser que les "photos Dieu" sont celles prises par les frères Philippe et Baudouin qui, à partir de 1976 - et encore aujourd’hui - sillonnent le pays pour photographier essentiellement l’infrastructure ferroviaire : gares, bâtiments, ponts, postes de signalisation... souvent des endroits peu accessibles ou interdits au public. Leur collection est forte de 50.000 photos dont la moitié en noir et blanc.
37
10
Libramont et ses cinq ponts
La “Grande Compagnie du Luxembourg”, lorsqu’elle établit les plans de la ligne, fit construire à Libramont, dépendant de la commune de Saint-Pierre, un passage supérieur pour la route d’Houffalize et de B o u i l l o n . L’ o u v r a g e , constitué d’une seule travée métallique, laissait place à quatre voies. A l’arrière-plan, deux locomotives type 32S de l’Etat Belge vers 1905. Document Roland Holbrechts.
L’extension de la gare vers l’extérieur de la localité, nécessitée par l’arrivée des lignes de Bastogne et de Bertrix, exigea un allongement des voies de faisceau et l’élargissement du pont. L’ouvrage d’origine fut donc détruit et remplacé par un ensemble à trois travées métalliques reposant sur deux piles établies dans les entre-voies; détruit pendant la Première Guerre, il fut reconstruit à l’identique. On le voit ici avec une belle brochette de types 81.
Le tram à Thuillies
Oblitérée le 8 septembre 1928, cette splendide carte postale montre la gare vicinale de Thuillies, jouxtant la gare SNCB. La ligne vicinale venant de Charleroi a atteint Thuillies le 1er avril 1895; ce n’est que le 20 juin 1937 qu’elle a été électrifiée, exploitée sous l’indice T puis avec le numéro 75. Le trafic marchandises - et donc la gare d’échange de Thuillies - ont disparu en 1950. La ligne a été fermée en totalité le 26 mai 1968, remplacée par un service d’autobus. Document Roland Holbrechts.
En mai 1940, le pont est à nouveau détruit; il sera remplacé par une passerelle provisoire jusqu’à sa reconstruction en 1946. On voit ici l’emplacement du pont en direction de Bouillon, pris depuis le côté ville. Document Roland Holbrechts.
Bon gamin, la proximité des gares de trains et trams me permettait régulièrement de filer en douce pour aller surprendre la manoeuvre des motrices. Au départ de la gare SNCB, en descendant la rue de la Station, on rencontrait immédiatement à droite une petite voirie en terre battue qui menait au terminus du tram 75. Toutes les heures, des passagers arpentaient ce petit chemin couvert de nids de poules avant de découvrir ou quitter les quais vicinaux.
La liaison Thuillies - Charleroi fut ouverte en plusieurs étapes : de Charleroi à Montigny-le-Tilleul le 3 juin 1887, jusque Gozée le 14 janvier 1895, et enfin jusque Thuillies le 1er avril suivant. Elle sera assurée par tram vapeur jusqu’en décembre 1933, date à laquelle des autorails prendront la relève. L’électrification se fit également par étapes et il fallut attendre le 20 juin 1937 pour qu’une motrice électrique desserve l’entièreté du parcours sous film 75. La SNCV substituera les trams par des autobus le soir du 25 mai 1968, après 73 années d’activité à Thuillies.
1
4
2 132
-5-
3
Plan de situation des voies vicinales à Thuillies. A gauche, la direction de Montigny-le-Tilleul. A hauteur de la route de Thuin , la ligne principale bifurque vers la gare vicinale (1) et franchit les voies de la ligne 109 (2). Un branchement (3) continue vers la râperie Losseau (4) établie en accotement de la route de Beaumont. Document Roland Holbrechts. 88
L’ATELIER DES WAGONS
On ne résiste pas au plaisir de vous montrer cette magnifique photo de la 16.040 prise devant le château d’eau de la remise vapeur par Herbert Schambach. Toute la magie de la vapeur y est représentée : la vapeur s’échappe des tuyaux de purge, la cheminée laisse apparaître une légère fumée noire; la machine est au repos mais va bientôt se réveiller lorsque l’équipe de conduite viendra la ranimer pour le prochain service.
Le site actuel de l’atelier des wagons a été occupé par des fours à coke entre 1876 et 1897. En 1907, les Verreries de Jumet construisent une division de verre plat qui, endommagée pendant la Première Guerre, sera finalement vendue en 1923 et intégrée aux installations de la gare. C’est dans ces locaux qu’est établi un atelier des wagons, desservi par quatre voies. Un faisceau attenant de seize voies sert au garage des wagons avariés.
Plan au 1/1000e de 1938 reprenant schématiquement l’atelier des wagons. Seize voies (à l’emplacement marqué “M”) sont réservées au garage des wagons destinés à l’atelier. Document Roland Holbrechts.
200
En 1966, les dernières vapeurs s’éteignent... A la remise côté Boussu, Roland Holbrechts a immortalisé la fin d’une ambiance où il sentait bon l’huile et le charbon. La colonne hydraulique a cessé d’abreuver les locomotives. Au fond, la grue à vapeur manutentionne quelques pièces.
La fin de la ligne 98a
La journée du 28 mai 1960 restait bien présente dans la mémoire de ceux qui l’ont vécue lorsque, dans les années qui suivirent, je retournai arpenter les voies désertes d’Onnezies, Angreau et Autreppe. Une grande nostalgie était toujours communicative. Une série de photos consacrées au dernier parcours sur cette ligne magnifique témoigne de l’amertume de cette journée. Les fidèles du rail étaient présents dans tous les points d’arrêt depuis le premier convoi le matin à 5h42 jusqu’au dernier le soir (départ de Roisin à 20h40). Type 16 transpirante ou micheline furtive arboraient le grand panneau "Fin". Hélas...
Eric Cornu, Jean Deplan et Pierre Lemal ont retracé l’histoire de cette ligne internationale dans un ouvrage intitulé "La saga des gares à Dour et en Hauts-Pays" édité par le PFT.
Les photos qui suivent ont été collectionnées par Roland Holbrechts depuis le 28 mai 1960, dernier jour d’exploitation de la ligne 98A pour les voyageurs. Ce 25 mai, jeudi de l’Ascension, est le dernier jour férié pour les voyageurs de la ligne 98A. Comme tous les dimanches et jours fériés, le train du soir est assuré en rame tractée. L’honneur de la remorque revient à la 16.031 qui, avec ses voitures bavaroises, va démarrer le train 7835 Roisin 20h40 Saint-Ghislain 21h28. Le personnel et quelques voyageurs ont tenu à immortaliser cet instant.
Le 27 mai 1960, le petit "Brossel" à deux essieux 551.49 de la remise d’Ath est arrivé à Roisin comme TA7824 Saint-Ghislain 16h12 - Roisin 17h16; il repartira à 17h18 pour Dour et SaintGhislain comme TA 7825. Dans le fond, un wagon est en traitement au hangar à marchandises. Documents Roland Holbrechts.
La verrerie, fortement endommagée pendant la première Guerre, sera transformée en atelier des wagons. A l’avant-plan, les voies de la ligne Mons - Quiévrain. Document Cercle d’Histoire de Saint-Ghislain. 252
Formaat A4 - harde, gekartonneerde kaft - ingebonden met linnendraad - 867 foto’s, documenten en plannen - 368 pagina’s - Franse uitgave.
PROMO : verkoopprijs : € 40, verzendkosten binnen Europa inbegrepen. Mededeling op uw storting : “FGH”
309
-6-
TSP-boetiek 239
Nog slechts 30 ex. beschikbaar !!!
LIJN 154
NAMUR - DINANT - GIVET
Lijn 154 werd aangelegd door “La compagnie du Nord-Belge” en is een van de mooiste van het land. Over haar hele lengte volgt zij de oevers van de Maas door een wisselend decor. Dit boek beschrijft de lijn, bij vertrek vanuit Namur en door de jaren heen, in woord en beeld. Alle stations en kunstwerken van toen en nu komen aan bod. Het is beschikbaar in een Nederlandse en een Franstalige versie.
Formaat A4 - harde, gekartonneerde kaft - 232 pagina’s - Overvloedig geïllustreerd met foto’s en plans - Ingebonden met linnendraad - Prijs: € 39 + verzendkosten 1500 g. Mededeling: “Lijn 154 NL”
-7-
TSP-boetiek
LES LOCOMOTIVES ELECTRIQUES TYPES 101-120-121
Naar dit boek werd al jaren uitgekeken. Dit boek, geschreven door Eric Van Hoeck bespreekt de eerste elektrische locomotieven van de NMBS. De locomotieven van de types 101, 120 (latere reeksen 29 en 28) en 121, de pioniers van de elektrische tractie, worden in detail besproken. Men ontdekt de oorsprong van hun concept, de verschillende bouwfasen, de reden van de uiteindelijke keuze, hun gebruik en hun inzet, hun beurtrol in de verschillende stelplaatsen, de diensten die werden uitgevoerd, de heropstanding en het einde van hun loopbaan. Dit is zonder twijfel een naslagwerk dat niet mag ontbreken in uw bibliotheek! Het is enkel beschikbaar in het Frans.
245
Formaat A4 - 280 blz- 425 foto’s en meer dan 75 plannen, tekeningen, grafieken en tabellen - Harde, gekartonneerde kaft - Ingebonden met linnendraad - Enkel in het Frans. Prijs : 1 45 + verzendkosten 1550 gram - Mededeling : “loco 120”
-8-
SAISON 2015 30 ans de circulation ! 4 ) 5 %6 4 $
' )
')
, 8
+ ' ) 8
%1 4
)2 ' %1 4 5 %6 4
!" $
%&' !(' !% )
* -
!#
!% + ./
%" 0
1
3%( 4 5 %6 47' . +
!
.
!! "#" $$%& '() ** /"01 1% %1 . !
+ !, !2,3 ! .3
Inlichtingen : www.ptvf.be
-9-
, 2
Nieuwe DVD
De Editions Du Cabri stellen een dubbele DVD voor, gewijd aan de locomotieven CC72000/72100 van de SNCF. De CC72000 is lang beschouwd geweest als de top van de dieseltractie in Frankrijk. Gebouwd door Alsthom in 92 exemplaren tussen 1967 en 1974, leek hij sterk op de CC6500 die hem een onbetwiste popolariteit bezorgde bij de amateurs en het spoorwegpersoneel. Deze archiefbeelden tonen ons het opmerkelijk begin op de grote assen en vervolgens hun inzet op secundaire lijnen bij de elektrificatiewerken. Een dertigtal kreeg een nieuwe motor en werd hernummerd tot CC72100, koningin van Paris-Mulhouse, op kop van intercitytreinen. De DVD toont hen ook op andere locaties: Marokko, Portugal en Argentinië.
Dubbele DVD: Les locomotives Diesel CC72000/72100 - 108 minuten Verkoopprijs: € 30 - gewicht: 150 gram - vermelding: “DVD CC72000”
-10-
OP DE BAAN 126 WORDT ROND 27 MAART VERZONDEN
Uw abonnement vergeten te verlengen? Geen nood: het is nog niet te laat ! U kan nog steeds € 40 (€ 46 buiten België) storten op rekeningnummer BE57 0011 2017 8935 van TSP, PB 40, 7000 MONS met vermelding van “OP DE BAAN 2015”. De motorwagens van Bourgogne Franche-Comté
Programma 2015
21 februari 2015 : Ronde van de Jura 30 april 2015 : Troyes + lijn Brienne-le-Château Mei 2015 : 100 jaar lijn van Frasne
inlichtingen: http://x4039.free.fr/
-
Onze volgende publicaties: Brossel-motorwagens, deel 1 : mei 2015 Locokalender 2016 : juli 2015 Openbaar vervoer in België 1970 - 1980 : in voorbereiding Brossel-motorwagens, deel 2 : in voorbereiding De trams in beeld, deel 2 : in voorbereiding Een eeuw stoom 7 : in voorbereiding -11-
VERZENDKOSTEN Bereken het gewicht van de door u bestelde artikelen en voeg de kosten bij uw bestelling. Aarzel niet een mailtje te sturen betreffende deze kosten ! BELGIË tot 100 g € 1,50 tot 350 g € 2,20 tot 1000 g € 3,70 tot 2000 g € 5,20 Kilopost 2 kg (kp 2) € 6,50 Kilopost 5 kg (kp 5) € 9,10 Kilopost 10 kg (kp 10) € 9,10
EUROPA € 1,50 € 2,20 € 3,70 € 5,20 € 6,50 € 9,10 € 17,00
ANDERE LANDEN € 4,00 € 8,00 € 18,50 € 37,00 € 67,00 € 67,00 € 135,00
HOE TE BESTELLEN ?
- Woont u in België of in het buitenland : maak een internationale overschrijving op onze rekening: IBAN: BE57 0011 2017 8935 - BIC: GEBABEBB van de totale som (gewenste artikels + verzendkosten van PFT-TSP, BP 40, BE -7000 Mons (België). - Betalen met VISA of EUROCARD is eveneens mogelijk : vermeld uw volledig adres, uw volledig kaartnummer (16 cijfers), vervaldag van uw kaart (4 cijfers), de totale som (verzendkosten inbegrepen) en onderteken uw bestelling (formulier beschikbaar op onze website).
Gelieve de gewenste artikelen duidelijk te omschrijven !
Belangrijke opmerking in verband met de verzendkosten:
De verzendkosten van uw bestellingen zijn dezelfde binnen Europa als in België ! Hou ermee rekening bij de totalisatie ! U kan ook een e-mail sturen aan
[email protected] om het volledige bedrag van uw bestelling te vernemen.
-12-