Nieuwsbrief FLORON Brabant-oost nummer 23: februari 2015 district 19 coördinatie:
Joep Spronk Heggeranklaan 12 5643 BR Eindhoven (040)2120672
[email protected] -------------------------------------------------
Inhoud -stand van zaken in district 19 -projecten -excursieverslagen 2014 -bijzondere vondsten in 2014 -programma 2015
-flora van district 19 t/m 2014 -opgave-formulier 2015 -------------------------------------------------
De in deze nieuwsbrief opgenomen kaartjes zijn gemaakt met "STIPT" (versie 6.6.2) van IKC-NBLF (auteur Peter Frigge) 1
Stand van zaken in district 19 Het inventarisatiejaar 2014 was wat aantallen betreft een relatief matig jaar. De deelname aan de verschillende vormen van veldwerk was redelijk. De papieren en elektronische oogst over 2014 (en restant over 2013) was: aantal totaal-lijsten (hok kompleet bezocht): 89 aantal totaal-lijsten (hok deels bezocht): 8 meldingskaartjes en ‘losse’ opgaven: 63 detailformulieren: 69 BSP-formulieren: -. Het aantal meldingen ontvangen over 2014 bedraagt 20772. Gegevens zijn ontvangen van: Peter Backbier, John Bruinsma, Rob vd Burg, Mari de Bijl, Nellie Das, districtsexcursies, fwg KNNV Eindhoven, Nico Ettema, Sjannie de Groot, Ton Hermans, Riny v Isterdael, IVN Heeze-Leende, IVN Son en Breugel, Bep Janssen, Jacques van Kessel, Hein de Koning, Johan v Laerhoven, Fred Lambert, Patrick Lansing, Petra v Leeuwen, Frank Lippe, Jo v Meurs, Maria Michiels, Rien Onderstein, pwg IVN Veghel, pwg de Kempen, Toon vd Schans, Mark Scheepens, Marleen Smulders, Marco Spooren, Joep Spronk, veg-wg IVN Oss, Wim vd Ven, Ben Verheijen en Trudy Vos. In tabellen 1, 2 en 3 en in kaartje 1 wordt de stand van zaken cijfermatig en visueel weergegeven zoals gebruikelijk, zonder rekening te houden met het sluiten van de 'eerste Floron ronde' in 2004. tabel 1: aantal geïnventariseerde hokken kaart 45 kaart 51 850 kmh 1000 kmh aant in % aant in % t/m 1992 41 5 229 23 t/m 1993 89 10 376 37 t/m 1994 121 14 469 47 t/m 1995 148 17 530 53 t/m 1996 168 20 603 60 t/m 1997 201 24 652 65 t/m 1998 229 27 667 67 t/m 1999 268 32 703 70 t/m 2000 319 38 728 73 t/m 2001 365 43 753 75 t/m 2002 383 45 801 80 t/m 2003 413 49 830 83 t/m 2004 473 56 860 86 t/m 2005 484 57 902 90 t/m 2006 503 59 928 93 t/m 2007 522 61 940 94 t/m 2008 554 65 954 95 t/m 2009 587 69 968 97 t/m 2010 638 75 983 98 t/m 2011 675 79 990 99 t/m 2012 714 84 1000 100 t/m 2013 744 88 1000 100 t/m 2014 750 88 1000 100
2
kaart 57 328 kmh aant 46 86 106 126 159 178 193 217 232 244 253 258 271 295 291 301 325 325 327 327 328 328 328
in % 14 26 34 38 48 54 59 66 71 75 77 79 83 90 89 92 99 99 100 100 100 100 100
totaal 2178 kmh aant in % 316 15 551 25 696 32 804 37 930 43 1031 47 1089 50 1188 55 1279 59 1362 63 1437 66 1502 69 1604 74 1681 77 1722 79 1763 81 1833 84 1880 86 1948 89 1992 92 2042 94 2072 95 2078 95
kaartje 1: onderzochte km-hokken t/m 2014
3
De deelname aan het abundantie-schatting-project was in 2014 goed. De detaillering van rode-lijstsoorten was zeer goed, voor zover dit het wilde voorkomen van de soorten betrof. Dat gold iets minder voor het detailleren van de typerende soorten (op de streeplijst met een ‘t’) in hokken buitende Natura2000-gebieden (zie ook projecten). Voor 2014 zijn de cijfers over rode lijst en abundantie-soorten: aantal aantal meldingen opgaven in % -rode-lijst totaal -rode-lijst niet ingezaaid -abundantie -typerende soorten -idem in Natura2000
436 348 1750 777 277
tabel 2: aantal soorten en meldingen totaal totaal aantal aantal soorten vondsten jaar t/m 1992 1.081 65.000 t/m 1993 1.134 83.300 t/m 1994 1.174 113.200 t/m 1995 1.236 140.800 t/m 1996 1.284 166.600 t/m 1997 1.327 192.700 t/m 1998 1.360 206.756 t/m 1999 1.394 227.899 t/m 2000 1.431 249.664 t/m 2001 1.457 268.614 t/m 2002 1.472 287.622 t/m 2003 1.510 306.331 t/m 2004 1.535 326.071 t/m 2005 1.559 346.749 1 2 t/m 2006 1.678 360.914 1 2 t/m 2007 1.740 377.882 1 2 t/m 2008 1.777 396.036 1 2 t/m 2009 1.807 410.900 1 2 t/m 2010 1.900 431.739 3 2 t/m 2011 1.845 459.229 3 2 t/m 2012 1.881 480.559 2 t/m 2013 2.070 496.106 3 2 t/m 2014 1.967 502.286
332 313 1326 542 211
76 90 76 70 76
rode lijst aantal soorten 130 134 148 156 165 177 194 198 203 202 203 220 209 211 214 215 221 223 234 252 255 260 254
rode lijst aantal vondsten 783 974 1.244 1.502 1.252 1.418 1.657 1.841 2.040 3.415 3.624 2.572 4.087 4.318 4.511 4.464 4.683 4.881 5.256 6.724 7.321 6.521 6.636
Vanaf 2001 zijn de rode lijst-aantallen op basis van de nieuwe rode lijst 2000. Door opname van veel heidesoorten op de lijst 2000 die in ons district nogal veel voorkomen is het aantal meldingen van rode lijstsoorten op basis van deze lijst sterk gestegen. Vanaf 2013 zijn de cijfers conform de Rode Lijst 2012. 1 Op basis van de nieuwe streeplijst, waarin nogal wat soorten al dan niet door uitsplitsing een nieuw nummer hebben gekregen. 2 exclusief dubbeltellingen (opgaven van dezelfde soort in hetzelfde hok in een ander jaar). Inclusief dubbeltellingen is het aantal vondsten t/m 2014 857.315. 3 na eliminatie van ‘dubbele’ nummers bv 1188, 2290 en 5497 voor Jacobskruiskruid. In 2014 is deze actie opnieuw uitgevoerd. Van de 1.967 in het district waargenomen soorten staan er 1.189 op de standaardlijst. 4
kaartje 2: hokken van Natura2000-gebieden in district 19
5
tabel 3 west: aantal soorten per km-hok in district 19 (2014) 425
400
375
140
163 195 111 30
250 42 53 231 -
373 89 -
354 67 196 106
319 333 1 141 1
398 346 91 117
184 79 182 64 45
177 157 2 -
196 268 37 37 186
169 143 68 176 182
92 95 125 97 128
136 348 313 145
292 251 80
27 24 279 14 12
181 97 205 205
206 282 69
3 251 332 26
3 35 229 294 30
49 12 10 230 5
203 87 301 7
210 191 309 248 303
226 282 247 291 200
218 259 281 289 292
222 186 181 264 280
146 176 19 256 248
24 146 193 15 6
20 64 194 205 17
179 14 16 220 270
17 173 171 223 4
213 147 136 210 192
170 23 234 16 36
264 24 10 289 301
236 19 4 5 369
207 284 5 308 31
61 171 273 332 252
267 310 381 344 343
5 76 3 144 376
209 268 292 320 310
163 332 160 307 386
221 16 352 241 338
222 338 331 270 300
232 336 334 377 371
311 308 316 329 328
262 290 260 233 281
312 179 241 339 288
266 339 287 287 229
220 321 306 230 233
303 267 204 322 224
310 213 261 247 313
245 207 253 229 190
26 238 7 194 256
57 25 26 28 197
34 232 159 30 195
48 213 30 22 197
278 21 17 248 225
95 143 252 212 287
14 207 85 311 235
159 271 304 280 305
320 185 258 192 421
330 372 259 375 368
349 424 360 292 244
256 273 286 288 255
209 245 262 316 340
244 225 223 267 267
313 242 224 251 242
288 223 190 194 238
238 316 265 222 249
222 255 274 182 249
264 248 298 264 282
265 234 227 256 215
243 151 249 432 175
147 144 310 187 209
157 180 202 167 132
151 167 157 243 177
217 160 175 224 321
220 246 206 213 192
51 308 231 187 191
277 250 275 266 231
34 302 292 216 215
261 258 232 241 300
185 243 256 374 227
262 299 222 228 261
212 248 213 233 286
235 243 242 279 285
287 214 307 323 342
203 227 223 284 302
223 205 211 257 266
219 195 206 223 227
228 223 208 226 227
190 240 290 232 207
244 259 273 333 265
315 301 264 235 264
318 332 273 240 240
349 369 211 246 228
445 210 236 225 236
324 214 181 216 272
264 128 149 319 295
230 256 193 379 333
328 165 252 365 277
329 324 269 231 231
282 287 250 266 286
153 275 276 317 214
263 176 283 366 286
380 249 231 277 235
298 284 232 227 222
243 271 246 277 290
237 190 273 283 238
210 252 248 243 397
265 271 285 207 224
262 270 293 309 218
268 317 246 219 377
249 323 195 242 266
222 192 173 223 221
230 212 228 265 199
244 236 193 245 218
246 268 259 306 228
279 273 264 299 181
265 264 267 319 248
238 232 263 316 274
216 216 220 339 226
278 249 225 191 309
254 248 225 184 306
353 263 219 243 171
341 279 277 185 202
301 320 355 347 312
278 276 347 178 323
247 226 160 313 368
237 300 311 238 410
227 188 230 207 372
256 170 189 283 361
286 263 201 286 270
209 209 194 223 213
289 204 178 147 151
240 147 173 99 140
212 224 241 190 248
235 245 238 168 162
321 238 225 249 222
283 248 215 212 165
299 213 81 145 159
273 199 138 149 173
229 205 127 53 111
358 171 85 227 187
358 137 87 112 166
343 186 139 242 195
387 224 183 198 219
403 377 370 375 325
313 378 232 296 227
289 379 419 210 338
372 230 242 335 239
355 272 260 258 338
284 256 159 165 153
189 208 208 222 196
221 319 231 224 165
284 302 291 275 279
231 202 139 240 225
283 223 160 155 212
238 203 215 217 161
185 167 233 240 248
183 167 167 194 141
187 141 195 176 170
116 301 308 94 146
132 130 234 140 166
127 130 139 152 145
250 243 144 139 238
232 140 145 188 113
147 151 233 123 217
375 237 158 214 139
349 417 164 200 262
352 238 342 320 486
410 350 407 290 516
199 169 237 268 243
161 158 149 225 209
163 224 146 253 162
257 178 146 182 121
269 180 141 223 171
135 126 151 262 277
232 158 161 209 298
240 309 220 234 249
157 140 149 149 158
309 143 244 292 278
191 172 203 201 312
132 213 193 213 286
205 194 185 232 179
112 153 278 198 352
160 353 273 363 350
132 257 340 364 323
171 348 355 322 222
429 374 359 440 369
423 291 277 211 344
426 328 184 328 190
286 201 226 206 234
254 257 257 177 165
258 243 221 299 193
257 249 260 216 206
212 217 193 196 234
221 213 212 155 87
197 232 227 137 119
263 225 166 128 142
261 206 238 251 126
262 277 214 199 259
202 214 311 217 225
230 210 203 228 240
325 158 252 215 192
274 149 145 212 231
222 158 254 219 249
174 142 261 258 319
181 218 244 393 251
348 315 318 197 170
341 336 339 316 280
190 160 239 397 309
138 -
-
142 -
178 50
293 212 178 194 182
185 106 225 205 207
281 209 211 157 183
173 165 143 114 109
218 270 219 182 217
234 204 208 191 123
231 202 227 231 229
251 238 205 257 245
258 273 217 232 222
310 266 197 226 175
250 199 88 273 284
255 251 198 229 269
250 208 184 208 282
219 319 211 256 242
149 186 216 285 305
279 212 213 223 150
-
-
-
133 -
192 173 -
163 141 -
235 -
95 105 -
219 145 -
185 138 -
232 161 -
188 182 -
99 -
130 -
199 -
334 -
399 175 -
285 71 -
16 -
-
150
6
160
tabel 3 oost: aantal soorten per km-hok in district 19 (2014) 425
160
162 156 243 165 139
99 191 135 210 217
143 348 242 177 171
154 146 199 290 181
117 150 274 214 131
213 246 207 220 270
260 247 237 190 261
188 236 306 227 225
278 230 216 279 229
277 172 233 262 189
254 252 204 209 252
218 242 193 277 134
234 233 203 281 208
247 189 216 278 214
196 223 242 252 202
156 194 167 130 127
157 130 156 118 112
302 269 266 130 256
294 207 232 164 208
324 200 239 309 298
189 217 208 237 213
164 182 190 175 200
150 235 204 213 215
166 235 277 231 217
195 231 237 215 201
244 228 245 239 151
198 243 244 259 222
262 272 282 260 283
171 301 219 253 211
175 285 213 273 327
204 198 246 325 269
183 161 247 218 222
200 183 217 222 265
240 228 243 269 245
213 220 217 246 215
219 136 146 114 202
132 134 124 100 100
158 254 201 110 110
134 239 223 105 74
389 154 215 213 135
324 225 211 263 359
210 227 208 223 233
227 215 195 299 218
249 239 256 216 225
208 218 232 229 203
202 222 190 204 207
195 198 272 185 173
253 306 284 188 164
205 327 249 284 200
286 332 292 346 250
316 252 328 195 249
220 287 245 296 303
189 334 249 221 157
219 189 293 181 201
223 222 198 191 198
125 252 138 197 192
197 294 84 218 187
195 124 168 217 114
215 100 203 204 105
155 118 187 100 201
258 213 214 211 223
320 279 216 302 248
283 243 231 310 244
201 248 323 213 182
349 276 371 211 222
373 387 236 224 195
304 309 273 333 290
228 302 214 199 231
170 213 211 182 186
259 206 195 286 310
286 179 201 274 296
257 351 222 170 214
205 221 191 269 172
204 161 148 172 183
221 188 188 206 194
212 175 181 215 179
171 155 145 154 214
157 168 170 183 190
154 158 193 174 208
182 157 207 132 139
237 253 382 317 276
264 245 343 251 281
217 225 402 259 376
209 214 235 246 261
203 182 204 215 161
185 185 185 191 242
191 187 181 190 214
244 202 183 177 229
229 165 199 197 280
235 211 226 192 218
200 199 193 241 272
233 263 192 222 278
270 224 277 191 231
251 272 211 209 219
210 256 232 229 244
175 204 214 250 308
208 203 253 186 275
222 225 260 222 262
180 232 231 173 185
151 179 166 173 178
261 202 231 342 330
252 243 183 246 325
246 261 399 362 292
222 235 462 333 268
182 233 264 230 324
207 237 299 287 339
293 211 351 378 329
226 257 313 382 228
239 333 254 344 218
219 248 182 300 258
316 239 235 348 263
262 265 264 250 289
268 260 308 326 266
212 204 268 324 327
330 240 222 254 259
208 240 248 266 277
244 252 305 255 228
255 278 234 229 227
228 220 261 273 262
183 224 231 249 288
306 317 145 217 180
278 238 291 135 140
338 377 308 196 389
346 339 349 375 445
283 284 271 321 315
314 359 404 327 311
300 409 372 334 470
257 236 314 319 211
158 301 215 246 218
164 231 213 329 281
229 257 351 360 213
296 178 289 307 320
379 232 230 314 386
345 290 230 349 342
139 154 254 311 323
256 222 236 233 261
293 297 280 266 223
262 344 288 265 264
241 231 266 225 230
214 255 234 302 154
250 439 320 376 592
266 485 465 464 489
309 436 472 258 435
346 284 278 412 482
300 398 500 263 393
414 437 483 408 452
456 311 439 414 301
339 367 238 441 273
332 192 220 209 456
313 200 242 199 226
346 212 305 235 152
380 155 304 248 137
268 296 351 248 74
234 222 321 244 143
235 192 141 209 209
276 245 237 232 220
283 299 198 292 367
262 245 194 211 220
190 245 229 248 193
172 234 233 229 217
477 349 218 268 255
560 256 422 265 213
578 397 272 320 286
268 331 319 258 220
348 292 239 207 246
254 321 210 306 288
425 261 302 249 198
447 263 279 226 218
354 387 265 412 276
172 346 367 345 213
129 184 198 163 144
115 135 96 256 156
180 218 224 282 186
98 239 281 133 240
188 183 184 167 153
256 262 227 187 268
262 242 239 256 208
221 225 200 251 196
256 268 198 192 187
242 237 217 230 315
317 142 349 219 319
209 448 465 411 245
318 388 349 204 158
216 338 151 134 101
175 271 172 270 126
271 269 185 232 243
212 219 236 263 193
280 237 225 265 187
295 193 175 243 248
240 292 201 97 323
180 246 260 247 228
178 242 233 161 183
204 215 199 315 178
155 175 111 283 191
187 181 139 213 242
141 130 314 151 -
118 162 203 43 -
251 250 118 -
156 65 54 -
300 114 108 98 124
199 328 145 287 158
220 199 311 151 142
127 244 183 132 246
171 151 183 173 245
310 167 170 243 216
170
7
180
400
375
Projecten Typerende soorten in Natura2000-gebieden. In 2011 t/m 2014 zijn 91 Natura2000-hokken bezocht. Op kaartje 2 is aangegeven welke hokken Natura2000-hokken zijn. De donker weergegeven hokken zijn bezocht. De Natura2000-gebieden in het district zijn: - Loonse en Drunense Duinen / Leemkuilen - Vlijmens Ven, Moerputten en Bossche Broek - Kampina en Oisterwijkse vennen - Kempenland west - Leenderbos, Groote Heide en Plateaux - Strabrechtse Heide en Beuven De langwerpige elementen op het kaartje zijn de beken: Groote Beerze, Kleine Beerze, Reusel, Keersop, Run, Dommel en Tongelreep en het afwateringskanaal den Bosch-Drongelen, voor zover ze in de Natura2000-gebieden liggen. De bedoeling van het project is om de Natura2000-hokken opnieuw te bezoeken en daarbij de populaties van de typerende (en rode lijst-) soorten te detailleren (coördinaten, aantallen, e.d.). Bij aantreffen van de kenmerkende soorten buiten de Natura2000-gebieden wordt het natuurlijk zeer op prijs gesteld om deze gegevens ook op te schrijven. De lijst typerende soorten is lang. Ze zijn op de streeplijsten W11 en NL11 herkenbaar aan de 't' die nu naast de indicaties van rode lijstsoort, aandachtssoort, habitatlijst-soort en doelsoort is opgenomen. Op de streeplijst op Nederlandse naam is bij een groot aantal soorten de ‘t’ niet opgenomen. De deelnemers die Natura2000hokken bezoeken wordt verzocht én die met Nederlandse streeplijsten (NL11) werken wordt verzocht bij de volgende soorten de ’t’ op de streeplijsten toe te voegen: Blauwe knoop, Borstelgras, Buntgras, Cypergras bruin, Dalkruid, Goudhaver, Hengel, Kamvaren, Klaverzuring witte, Kruiskruid schaduw-, Lelietje-van-dalen, Lepelblad deens, Mispel, Salomonszegel gewone, Snavelbies witte, Spurrie heide-, Tijm grote, Veldbies grote, Viooltje honds-, Viooltje maarts, Vleugeltjesbloem gewone, Wolfsklauw moeras-, Wollegras eenarig, Zegge blauwe, Zegge drienervige, Zegge stijve, Zegge zilte, Zilverhaver. Uiteraard kunnen de detailgegevens van de vondsten van de typerende soorten op de detailformulieren genoteerd worden en bij de DC ingeleverd worden, maar ook kunnen zij elektronisch opgeslagen worden en via de invoerportals zoals boven vermeld aangeleverd worden. Omdat Natura2000-gebieden beheerde terreinen zijn, is het veelal nodig om toestemming te hebben van de eigenaar. Vraag een toestemming tijdig aan. Het Nieuwe Strepen Op basis van trefkansonderzoek wordt nagestreefd om snel landelijke trends in de plantenwereld te kunnen vaststellen. Daartoe zijn per district hokken geselecteerd waarin minstens 10% natuur voorkomt en minstens één typerende soort is gezien na 1995. De hokken worden met een vast protocol bezocht in een beperkte tijd. De hokken worden tweemaal per jaar bezocht maar wel door andere waarnemers of groepen. 8
kaartje 3: Hokken van Het Nieuwe Strepen in 2015
9
Voor district 19 zijn de volgende hokken geselecteerd voor 2015: x y tijd veldnaam 143 374 4-8 Bladel, Egypte 144 364 4-8 Luyksgestel, Riebos 149 375 4-8 Duizel, Habraken – De Heidalen 150 378 4-8 Knegsel, Knegselsche Heide - Urnenweg 151 394 8-12 Best, Mortelen (oost) – De Woekens 155 383 8-12 Eindhoven, Park Forum 156 380 8-12 Veldhoven, d’Ekker 156 382 8-12 Veldhoven, De Polders 157 400 4-8 Schijndel, Beeksche Waterloop – Heuweg – Lange Weg 157 405 4-8 Schijndel, De Heijkampen - De Molenheide 157 418 4-8 Nuland, Hoefdijk 158 413 4-8 Nuland, Coppensdijk 160 401 4-8 Veghel, Landingsweg – Scheidingsweg – Duin II (zuid) 161 388 8-12 Den Bosch, Dieskant 161 406 8-12 Heeswijk 165 389 4-8 Nederwetten, Spekt (buurtschap) – Nieuwe Dijk 172 380 8-12 Lierop, bossen en Strabrechtse heide west van Moorsel 173 376 8-12 Someren, Somerense Heide 174 401 8-12 Boekel 177 402 4-8 Boekel/Venhorst, Zijp – Vale Peelweg 177 405 4-8 Odiliapeel, Eekhoornlaan De ligging van deze hokken is weergegeven op kaartje 3. Het project wordt via de website www.verspreidingsatlas.nl geregeld. Om daarop te kunnen werken moet je bij je eerste bezoek een account aanmaken. Verslagen van de districtsexcursies 2014 Den Bosch, Kruiskamp/Engelermeer hok 145-412 De twee bezoeken aan hok 145-412 leverden de zes deelnemers maar liefst 369 strepen op op hun lijst. Het hok telt dan ook een aardige variatie aan biotopen: stad, water, bossen en de taluds van de snelweg. De watervegetaties waren weliswaar matig tot zeer voedselrijk, maar toch ook reuze leuk. In diverse sloten noteerden we Haaksterrenkroos (Callitriche brutia), Stomphoekig sterrenkroos (Callitriche obtusangula), Waterviolier (Hottonia palustris), Kikkerbeet (Hydrocharis morsus-ranae), Holpijp (Equisetum fluviatile), Grote waternavel (Hydrocotyle ranunculoides), Bultkroos (Lemna gibba), Klein kroos (Lemna minor), Dwergkroos (Lemna minuta), Puntkroos (Lemna trisulca), Knopkroos (Lemna turionifera), Watergentiaan (Nymphoides peltata), Spits fonteinkruid (Potamogeton acutifolius), Glanzig fonteinkruid (Potamogeton lucens), Drijvend fonteinkruid (Potamogeton natans), Grote waterranonkel (Ranunculus peltatus), Pijlkruid (Sagittaria sagittifolia) en Veelwortelig kroos (Spirodela polyrhiza). Aan de kanten van het Engelermeer werden naast Stijve waterranonkel (Ranunculus 10
circinatus) en Aarvederkruid (Myriophyllum spicatum) Zittende zannichellia (Zannichellia palustris subsp. palustris) gezien alsmede Slijkgroen (Limosella aquatica) en Naaldwaterbies (Eleocharis acicularis). Zeer de moeite waard is ook de schrale berm langs de weg over de brug van de grote weg in het noordoosten van het hok. Buiten Handjesgras (Cynodon dactylon), Veldsla (Valerianella locusta), Klein timoteegras (Phleum pratense subsp. serotinum) en Veelkleurig vergeet-mij-nietje (Myosotis discolor) groet daar een als Zandzegge (Carex arenaria) groeiend cypergras. Bij nadere beschouwing bleek het toch Valse zandzegge (Carex reichenbachii) te zijn. Deze soort wordt vaker langs wegen genoteerd, maar nog niet in onze omgeving. Ondanks de herrie werden toch de taluds van de snelweg uitgeplozen. Tot de opvallende soorten hoort daar wel Geel walstro (Galium verum). Aanzienlijk minder in het oog lopend was Ruw vergeet-mij-nietje (Myosotis ramosissima). Uitgebreid is er gekeken naar een walstro met bleke bloemen en smalle bladen. Met oude flora’s en moderne flora’s uit België en Groot-Brittannië was het exemplaar op naam te brengen als Galium x pomeranicum, een kruising tussen Glad (G. mollugo) en Geel walstro (G. verum). De beide oudersoorten staan er in ieder geval. Op de taluds stonden ook veel exemplaren van Grote pimpernel (Sanguisorba officinalis) en enkele Hondsviooltjes (Viola canina). De aanwezigheid van Deens lepelblad (Cochlearia danica) en Hertshoornweegbree (Plantago coronopus) zal wel niemand verbazen. De natte graslanden tussen de bebouwing en het Engelermeer waren weinig bijzonder. Toch zagen we er Tweerijige zegge (Carex disticha) en Gewone dotterbloem (Caltha palustris subsp. palustris). Ook hier stonden veel exemplaren van Grote pimpernel (Sanguisorba officinalis) en een enkele Poelruit (Thalictrum flavum). De woonwijk die in het kilometerhok ligt is vrij klein. Toch waren in en om die wijk – zoals te doen gebruikelijk – veel soorten verwilderd. Educatief was wel het voorkomen van zowel Oosterse als Westerse karmozijnbes (Phytolacca esculenta en P. americana). Daarnaast noteerden we Slaapmutsje (Eschscholzia californica), Tartaarse kamperfoelie (Lonicera tatarica), Yucca (Yucca gloriosa). In de gazons werd Bleke vogelmuur (Stellaria pallida) gezien alsmede Draadereprijs (Veronica filiformis). Bijzonder was toch het veel aanwezig zijn op een grindige oprit van Straatwolfsmelk (Euphorbia maculata). Ondanks alle mooie en ook vele plantensoorten blijft het hok dat waarin we een Woudaapje (Ixobrychus minutus) zagen. Zaltbommel, Tijningenplas, hok 144-423 Naast de naamgevende grote Tijningenplas wordt het hok voor een groot deel gevormd door een redelijk nieuwe woonwijk, een begraafplaats, wat kassencomplexen en boerenland. Een drukke weg vormt de noordelijke begrenzing van de graslanden. De vier deelnemers vertrokken met 317 aantekeningen op de streeplijst. 11
De woonwijk is – zoals gememoreerd – niet oud en bevat doorgaans geen bijzondere plantengroei. Een uitzondering is een parkje in het uiterste noorden van het hok waarin naast overduidelijke aangeplante soorten, waaronder Fraaie vrouwenmantel (Alchemilla mollis), Hangende zegge (Carex pendula) en Beemdooievaarsbek (Geranium pratense), ook enkele exemplaren Bevertjes (Briza media) groeiden. Overige soorten van de bebouwde omgeving waren o.a. Handjesgras (Cynodon dactylon), Kruipklokje (Campanula poscharskyana), Akkerklokje (Campanula rapunculoides), Spoorbloem (Centranthus ruber), Klein liefdegras (Eragrostis minor), Straatliefdegras (Eragrostis pilosa), Kroontjeskruid (Euphorbia helioscopia), Tuinwolfsmelk (Euphorbia peplus), Gewone duivenkervel (Fumaria officinalis), Bleekgele droogbloem (Gnaphalium luteo-album), Schijnpapaver (Meconopsis cambrica), Gehoornde klaverzuring (Oxalis corniculata), Overblijvende ossentong (Pentaglottis sempervirens), Donkere vetmuur (Sagina apetala), Uitstaande vetmuur (Sagina micropetala), Rode schijnspurrie (Spergularia rubra) en Eendagsbloem (Tradescantia virginiana). De begraafplaats was goed onderhouden en derhalve vrij saai en ook de kanten van de Tijningenplas vielen behalve Platte rus (Juncus compressus) wel wat tegen. Wel viel in de omringende bosjes de Hanendoorn (Crataegus crus-galli) op. In het noordwesten van het hok werd uit een sloot langs een kassencomplex Wortelloos kroos (Wolffia arrhiza) te voorschijn getoverd. Omdat we ook Veelwortelig kroos (Spirodela polyrhiza) en alle – normale – Kroossoorten (Lemna gibba, L. minor, L. minuta, L. trisulca en L. turionifera) zagen, betekende dit een complete lijst aan deze alleraardigste waterplantjes. Het botanisch aardigste deel van het hok werd gevormd door de bermen en sloten langs de van Heemstraweg-west. Pal langs de weg tiert Stomp kweldergras (Puccinellia distans subsp. distans) welig met af en toe een Fijne ooievaarsbek (Geranium columbinum) ertussen. De zuidberm is het mooiste en daarin staan bijvoorbeeld Groot streepzaad (Crepis biennis), Goudhaver (Trisetum flavescens), Gele morgenster (Tragopogon pratensis subsp. pratensis), Zeegroene rus (Juncus inflexus), Viltig kruiskruid (Jacobaea erucifolia), Kraailook (Allium vineale), Rood guichelheil (Anagallis arvensis subsp. arvensis), Grote klit (Arctium lappa), Kruldistel (Carduus crispus), Wilde cichorei (Cichorium intybus), Akkerwinde (Convolvulus arvensis), Peen (Daucus carota), Rietzwenkgras (Festuca arundinacea), Geel walstro (Galium verum), Oranje havikskruid (Hieracium aurantiacum), Veldlathyrus (Lathyrus pratensis), Pijlkruidkers (Lepidium draba), Gewone margriet (Leucanthemum vulgare), Luzerne (Medicago sativa), Goudgele honingklaver (Melilotus altissimus), Pastinaak (Pastinaca sativa subsp. sativa), Heelblaadjes (Pulicaria dysenterica), Veldsla (Valerianella locusta), Akkerereprijs (Veronica agrestis), en Heggenwikke (Vicia sepium). Langs de waterkant en in de sloot erlangs ging het gewoon door met Heen (Bolboschoenus maritimus), Oeverzegge (Carex riparia), Grote kroosvaren (Azolla filiculoides), Tweerijige zegge (Carex disticha),Valse voszegge (Carex otrubae), Kikkerbeet (Hydrocharis morsus-ranae), Gele plomp (Nuphar lutea), Gekroesd fonteinkruid (Potamogeton crispus), Pijlkruid (Sagittaria sagittifolia) en Geoord helmkruid (Scrophularia auriculata). 12
kaartje 4: Parietaria judaica (cirkel) en P. officinalis (driehoek) t/m 2014
13
Zaltbommel, Museum / De Vergt, hok 145-424 Een eenmalig bezoek en dan ook nog aan het eind van het seizoen levert natuurlijk niet een zeer groot aantal soorten op. Mede door de opmerkzame acht paar ogen zagen we op de traditionele afsluitende excursie van districten 11 en 19 toch 278 soorten. We bezochten dit maal geen rivieroever maar een deel van het centrum van Zaltbommel, alsmede de oude stadswallen. Ten zuiden van de laatste ligt de zeker niet oude wijk De Vergt. Het oude deel van Zaltbommel bevat mooie muurvegetaties met Muurvaren (Asplenium ruta-muraria), Tongvaren (Asplenium scolopendrium), Muurleeuwenbek (Cymbalaria muralis), Gele helmbloem (Pseudofumaria lutea), Klein glaskruid (Parietaria judaica) en Muurpeper (Sedum acre). Langs een hoge muur werd ook Heggenrank (Bryonia dioica) gezien. Groot glaskruid (Parietaria officinalis) werd ook aangetroffen, niet als muurplant maar als ondergroei in een parkbos. De soort is eerder in Zaltbommel gevonden, maar dat is al lang geleden. Het benoemen van Groot glaskruid ging niet zonder slag of stoot. Door het aanwezig zijn van een steelof steunblaadje was onderzoek onder een binoculair noodzakelijk om het verschil met Klein glaskruid formeel vast te stellen. Van de bijzonderste muurplant kenden we de coördinaten, zodat het vinden probleemloos was. Het aantal exemplaren van Varenhelmbloem (Corydalis cheilanthifolia) op de muur in het steegje was groot. Naast Varenhelmbloem groeit er in het hok nog een redelijk nieuwe soort voor de Nederlandse flora, namelijk Waterteunisbloem (Ludwigia grandiflora). Van deze soort komen her en der in de stadsgracht grote plakkaten voor. De waterpartijen bevatten ook de kleinste vertegenwoordigers onder de vaatplanten, zodat ook onze Lemnaspecialist tevreden was met o.a. Knopkroos (Lemna turionifera) en Wortelloos kroos (Wolffia arrhiza). Ook Kroosvaren (Azolla filiculoides) was present. Langs de stadsgracht stond op een onverdachte plaats één exemplaar van Mierikswortel (Armoracia rusticana). Op de begraafplaatsjes binnen en buiten de stadswallen zijn geen bijzondere soorten genoteerd. Dat had zonder twijfel grotendeels te maken met het late bezoektijdstip. Een vreemd element van het hok werd gevormd door een soort stadstuin, waarlangs soms inheemse, maar niet lokale, en uitheemse soorten ingezaaid waren: Korenbloem (Centaurea cyanus), Bolderik (Agrostemma githago), Gele ganzenbloem (Glebionis segetum), Grote leeuwenbek (Antirrhinum majus), Marokkaans leeuwenbekje (Linaria maroccana), Bernagie (Borago officinalis), Slangenkruid (Echium vulgare), Kokardebloem (Gallairdia x grandiflora), Tuinlobelia (Lobelia erinus), Zilverschildzaad (Lobularia maritima), Juffertje-in-het-groen (Nigella damascena), Phacelia (Phacelia tanacetifolia), Kegelsilene (Silene conica) en Franse silene (Silene gallica). Bij de oude haven hebben we gezocht naar Marjoleinbekje (Chaenorrhinum origanifolium) en Muurhavikskruid (Hieracium murorum), maar tevergeefs. Nog niet op onze lijst voor het hok stond Wede (Isatis tinctoria). Deze soort is dan wel niet ongewoon langs de Waal, maar tot de dagelijkse vondsten behoort hij niet. 14
Enkele nieuwe en bijzondere soorten voor district 19 Agrostis castellana, Son, Sonse Bos, Wolfswinkel (162-392) John Bruinsma Grote leeuwenklauw (Aphanes arvensis), Breugel-berm Lieshoutseweg (164-392) en Breugelse Beemden (165-390), John Bruinsma Kruipend moerasscherm (Apium repens), Esch, Essche Stroom, De Ruiting (147401), Mark Scheepens en John Bruinsma Akkerdravik (Bromus arvensis), Eindhoven to Sterrenwacht (161-381) Joep Spronk Akkergoudsbloem (Calendula arvensis), Eindhoven, Slowlane (156-386) Marleen Smulders Carex x boenninghausiana (Carex paniculata x remota), Veldhoven-Grootgoor (154375 en 154-376), Joep Spronk: voor het eerst daar gezien in 1967 door UNIO Valse zandzegge (Carex reichenbachii), den Bosch, berm van weg over snelweg (145-412), FLORON-districtsexcursie (zie verslag) Boszegge (Carex sylvatica), Eindhoven-Stratum (162-379), tuinontsnapping, Joep Spronk Varenhelmbloem (Corydalis cheilanthifolia), Zaltbommel, steegje bij oude haven (145424), John Bruinsma, Ton Denters, Wim Vuik, FLORON-districtsexcursie (zie verslag) Hanendoorn (Crataegus crus-galli), Zaltbommel, Tijningenplas (144-423), FLORONdistrictsexcursie (zie verslag) Ruige anjer (Dianthus armeria), Aalst-Ekenrooi (162-378), FWE Kartuizer anjer (Dianthus carthusianorum), Eindhoven-Blixembosch (160-388), FWE Kamferalant (Dittrichia graveolens), Eindhoven-Stratumse Heide/Gijzenrooi (164388), Petra van Leeuwen Echinochloa frumentacea, Veldhoven-Het Goor/Kranskarwij (155-376), langs maïsakker, Joep Spronk Hondstand (Erythronium dens-canis), Eindhoven, broekbos Dommel-Tongelreep, (161-379), ongetwijfeld geplant, Joep Spronk Straatwolfsmelk (Euphorbia maculata), den Bosch-De Kruiskamp (145-412), FLORON-districtsexcursies (zie verslag) Fallopia x bohemica (Fallopia japonica x sachalinensis), Nuenen-Paaihurken en Nuenens Broek (165-388 en 165-387), FWE Geelwit walstro (Galium x pomeranicum = Galium mollugo x verum), den Bosch-talud snelweg (145-412), FLORON-districtsexcursie (zie verslag) Uitgespreide ooievaarsbek (Geranium divaricatum), Zaltbommel-kwekerij bij Tijningenplas (144-423), Rien Onderstein Hoofdjesgilia (Gilia capitata), Nuenen, ingezaaid rondom molen (166-388), FWE Gingellikruid (Guizotia abyssinica), Veghel, Kruigenstraat (166-401), Frank Lippe Gebogen driehoeksvaren (Gymnocarpium dryopteris), Bladel, Kroonvensche heide (142-371), Joep Spronk Wede (Isatis tinctoria), Zaltbommel-jachthaven (145-424), FLORON-districtsexcursie (zie verslag) Graslathyrus (Lathyrus nissolia), Eindhoven-Ekkerswijer, langs A50 (159-389), Jo van Meurs en Marleen Smulders Welriekende lathyrus (Lathyrus odoratus), Eindhoven-Stratum, ruderaal terrein (162381), en Geldrop, berm langs Rielse weg (165-381), Joep Spronk Veldkruidkers (Lepidium campestre), den Bosch-De Kruiskamp (145-412), FLORON15
districtsexcursies Ligularia dentata, Wintelre, Oostelbeersedijk (150-383), FWE Walstroleeuwenbek (Linaria purpurea), Dommelen (158-373), Trudy Vos, Riny van Isterdael, Sjannie de Groot en Ria Wieland Tartaarse kamperfoelie (Lonicera tatarica), den Bosch (145-412), FLORONdistrictsexcursies Malus sargentii, den Bosch-west 145-412), FLORON-districtsexcursies Dessertbladen (Malva verticillata), Eindhoven-Blixembosch 160-388, FWE Polei (Mentha pulegium), Valkenswaard-Schepelweijen (158-374), Trudy Vos, Riny van Isterdael, Sjannie de Groot en Ria Wieland Muizenstaart (Myosurus minimus), Biezenmortel-Gijzelsestraat ingang paardenwei (141-404), Peter Backbier Teer vederkruid (Myriophyllum alterniflorum), Uden-poel (171-409), Nico Ettema Duinteunisbloem (Oenothera oakesiana), Slabroekse Bergen (170-411), Toon vd Schans Bijenorchis (Ophrys apifera), Zuid-Willemsvaart (161-405), Ton Hermans Groot glaskruid (Parietaria officinalis), Zaltbommel (145-424), FLORONdistrictsexcursies (zie verslag) en Mierlo-Broekkant nat bospad (173-382), Fred Lambert en Joep Spronk Persicaria amplexicaulis, den Bosch-De Kruiskamp (145-412), FLORONdistrictsexcursies Japans hoefblad (Petasites japonicus), Biezenmortel-Vriesdonk (141-405), Peter Backbier Goudbes (Physalis peruviana), Heeze-Groote Heide (165-375), Wim van der Ven Vlozaad (Plantago afra), Eindhoven A2/A67 (161-379), Joep Spronk Kransmuur (Polycarpon tetraphyllum), Eindhoven-winkelcentrum Woensel (161-386), John Bruinsma Stengelloze sleutelbloem (Primula vulgaris), Boskant, langs greppel (157-395), Joep Spronk Klein fakkelgras (Rostraria cristata), Son (162-390), John Bruinsma Breed pijlkruid (Sagittaria latifolia), Heeze-Meelakkers (166-378), Fred Lambert Kegelsilene (Silene conica) en Franse silene (Silene gallica), Zaltbommel (145-424), FLORON-districtsexcursies (zie verslag) Kleine tijm (Thymus serpyllum), Uden-Slabroekse Bergen (170-411), Toon vd Schans Fladderiep (Ulmus laevis), Oirschot, Kattenbergs broek (146-391) Harrie van Loon Gladde ereprijs (Veronica polita), Oisterwijk, Nemelaer (144-399), Harrie van Loon Viburnum rhytidophyllum, Zaltbommel (144-423), FLORON-districtsexcursies Wolffia columbiana, Erp (170-400), Boerdonk (171-398), Keldonk-Zondveld (167399), Wim van der Ven Programma 2015 De agenda voor 2015 telt de volgende activiteiten: -9 mei en 11 juli: Vught-Lunetten 146-407. Verzamelen 10.00 uur station Vught -23 mei: Zaltbommel-zuidoost (146-423) Verzamelen 10.00 uur station Zaltbommel -25 juli: Zaltbommel-Bruchem (145-422) Verzamelen 10.00 uur station Zaltbommel -afsluitende excursie met district Utrecht. Zie website www.floron.nl voor nadere informatie. Voor een overzicht van overige excursies en meerdaagse kampen in 2015 zie de website www.floron.nl. 16
