Nieuwjaarswens
22
PROFIEL nummer 9
Waardering
in het teken van Focus op Vakmanschap. Onder leiding van Tom
Ik wens u vooral waardering toe! Waardering voor alle stappen
van ’t Hek zijn ieders wensen uitvoerig besproken. In de tweede
die u gaat nemen om leerlingen te begeleiden naar de arbeids-
fase van de bijeenkomst zijn gemeenschappelijke uitdagingen
markt. Niet opleiden tot een diploma, maar naar vakmanschap.
geformuleerd. Wat mij betreft een prachtige timing, want met
Nederland draait op het mbo. Jongeren mogen verwachten
de oogst hebben we weer een ijkpunt voor het nieuwe kalen-
dat ze na het behalen van een mbo-diploma kwaliteiten bezit-
derjaar.
ten en goede kansen hebben op de arbeidsmarkt in de regio. Dat
Mijn goede voornemen voor dit jaar is om nauwlettend te
is geen gemakkelijke opgave. Daarom heb ik waardering voor
monitoren hoe de ontwikkelingen uitpakken, want ik ben ook
het feit dat u keuzes maakt in het studieaanbod. Dat u kiest
realistisch. We willen goede vakmensen afleveren, maar we
voor studierichtingen die opleiden voor beroepen met loop-
hebben minder tijd voor talentvinding, talentbevestiging en
baanperspectief in de regio.
talenontplooiing. We besteden bijvoorbeeld veel onderwijstijd
Uw uitdaging is niet te onderschatten. De schotten tussen de
aan de generieke vakken om te kunnen voldoen aan alle ge-
verschillende (onderwijs)werelden moeten verdwijnen om de
stelde eisen. Mijn pedagogisch geweten
ambities uit het regeerakkoord waar te maken. U bent afhan-
vraagt zich dikwijls af of onze 16 tot
kelijk van de instroom vanuit vmbo en havo, maar de program-
18-jarigen niet meer baat hebben bij
malijnen tussen het secundair onderwijs en het mbo sluiten
meer praktijkgericht onderwijs dan de
niet (voldoende) aan. Daarnaast gaat u leerlingen intensiever
huidige trend vereist.
begeleiden om schooluitval tegen te gaan en gaat u allianties sluiten met het bedrijfsleven. Ga er maar aanstaan!
Om positief af te sluiten: Laten we er met elkaar wel uithalen wat
Vakcollege Groep, met 50 Vakcolleges Techniek en 35
erin zit en daarmee het mbo weer
Vakcolleges Zorg, wil uw ambities waarmaken in samenwerking
een naar een hoger niveau tillen!
met u! Met ons concept boeken praktisch ingestelde leerlingen
Mede namens mijn collega’s van het
al leerwinst op het vmbo en worden ze opgeleid voor banen
Deltion College wens ik de lezers
waar de arbeidsmarkt om staat te springen. De
een voorspoedig 2013!
eerste successen van de doorlopende leerlijn tussen vmbo en mbo binnen het Vakcollege-
Gusta van der Zanden, Sectordirecteur
concept zijn een feit. Wij bouwen graag met
Gezondheidszorg, Welzijn en Sport bij het
u de samenwerking verder uit, met als doel
Deltion College te Zwolle. Foto: Deltion Col lege
de talenten van jongeren te ontwikkelen, hen arbeidsmarktrelevant op te leiden en hen zonder onnodige obstakels en aansluitpro-
Lef om naar jezelf te kijken
blemen op de arbeidsmarkt te krijgen.
Wij wensen docenten het lef toe om naar zichzelf te kijken. Dat
2013, voor het mbo een jaar om de brug te
ze zichzelf onder de loep durven nemen en te onderzoeken hoe
slaan tussen opleiders onderling en tussen
hun eigen gedragspatronen henzelf beperken in hun succes
onderwijs en arbeidsmarkt. Dat verdient
en levensvreugde. Te veel docenten gaan gebukt onder de last
waardering!
van hun werk, gaan klagen en verliezen de passie en motivatie waarmee ze eraan begonnen zijn. En dat terwijl juist het onder-
Rob op den Brouw, directeur Vakgilde
wijs een inspirerende omgeving zou moeten zijn. Wij begeleiden mensen in het ontdekken en benutten van hun talenten en in het herwinnen van het zelfvertrouwen. Steeds weer verbazen
Focus op Vakmanschap: uitstel en geen afstel
we er ons over wat er gebeurt als mensen gaan doen wat ze echt willen. Hoe sterk en leuk mensen dan worden!
Ik wens van harte dat 2013 een collectief en positief kantelpunt
Soms laten we mensen opnieuw ontdekken hoe ze dachten
brengt voor het mbo. Als ik spreek voor mijn eigen organisatie,
en deden op de momenten dat ze op hun best waren. Of we hel-
het Deltion College, zijn we tijdig aan de slag gegaan met het
pen bij het ‘opgraven’
actieplan Focus op Vakmanschap. Evengoed is het ver-
van een sterke ka-
leende uitstel welkom, omdat we met de nieuw verkre-
raktereigenschap die
gen ‘laboratoriumtijd’ de studenten kunnen vrijwaren
men vergeten was te
van de spreekwoordelijke ‘voortschrijdende inzichten’
benutten! Het kan
tijdens de ontwikkeling van de nieuwe kwalificatiedos-
ook gebeuren dat je
siers. Het komt nu echt aan op onderwijscreativiteit en
talenten onthult die
>>
co-creatie met het werkveld. Daar kan en moet met de extra verkregen tijd zeker iets moois uitrollen!
Monique Crooij en Eelco van
Op 23 november ontvingen wij het werkveld van zorg
Hulsen van adviesbureau
& welzijn en de andere Zwolse roc’s voor een werksessie
Inspirette o Wierd Foto: Fotostudi
DECEMber 2012
23
Nieuwjaarswens
sen ook in de huidige situatie enorm veel verbeteren. Het doel
Laat docenten doen waar ze goed in zijn: onderwijzen
is in alle gevallen, dat men het bloed weer voelt stromen en dat
Mijn wens voor 2013 is dat docenten mogen doen waar ze goed
vergeten energiebronnen worden aangeboord. Het vraagt wel
in zijn; onderwijzen! Een docent wil studenten iets leren. Dat
lef, omdat men vaak jarenlang gebruikte maniertjes moet dur-
is de allereerste en belangrijkste reden waarom hij voor dit vak
ven loslaten. Maar het is ook uiteindelijk geweldig inspirerend
heeft gekozen. Hij wil dagelijks tijdens zijn les contact met zijn
te doen waar je goed in bent. Voor veel mensen voelt het alsof
studenten maken en hen inspireren. Ik wens dat docenten het
een last van hun schouders valt. Ze herkennen zichzelf weer.
komende jaar weer meer met elkaar gaan praten over dit mooie
Dat geeft enorm plezier en energie.
vak. Dat onderwijsmateriaal samen gemaakt en gedeeld wordt,
iemand een hele nieuwe weg insturen. Maar vaak kunnen men-
dat intervisie een plek krijgt binnen het onderwijs en dat vergaderingen meer gaan draaien om de student. We worden nu vaak
Een goede reis!
belast met taken die te maken hebben met randvoorwaarden,
Bladerend door de ecbo-publicaties van 2012 valt me op dat we
zoals roostering, lokalen regelen en administratieve zaken.
geregeld in infrastructuur-metaforen spreken. De titels bevat-
Om onze eigen kennis en vaardigheden up-to-date te hou-
ten termen als wegen, paden, sporen en bestemmingen. Wat is
den, gun ik alle docenten de mogelijkheid om jaarlijks een stage
het verband tussen onderwijs en mobiliteit? Het vorige kabinet
te volgen in het werkveld om zo voeling te houden met hun vak-
zorgde ervoor dat we met 130 kilometer per uur over de snelweg
gebied. Zelf deed ik dat de afgelopen jaren door bij het Scheper
kunnen racen. Ook in het mbo moet tempo gemaakt worden;
Ziekenhuis in Emmen, maandelijks een dienst als verpleegkun-
een mbo-4 opleiding van vier jaar moet straks in drie jaar wor-
dige te werken. Zo was ik in staat gevoel te houden met het vak.
den doorlopen. Het nieuwe bekostigingsmodel beloont scholen
En dat is nodig, want er verandert meer dan je denkt in relatief
met snelle deelnemers.
korte tijd. Wat ik zelf in de praktijk meemaakte, kon ik direct in
derwijs? Er zijn genoeg andere modellen om over na te denken.
mijn lessen gebruiken. En dat werd enthousiast ontvangen door mijn studenten.
Wie de moeite neemt om over de pas te rijden doet er weliswaar
Laten we het belang van onze
langer over, maar kan wel genieten van een spectaculair uit-
studenten en docenten voorop
zicht. In gebieden waar wegen schaars zijn, rijdt men off-road
stellen en we niet afwachten
als er geen weg naar de bestemming leidt. Ook onze reisstijl
tot dit gaat gebeuren. Als do-
geeft stof tot nadenken; een forens reist recht op zijn doel af, de
cent moet je hier zelf het ini-
uitgeprinte routebeschrijving in zijn jaszak. Een reiziger die een
tiatief voor nemen. Om met de
dagje uit gaat, geniet en kiest een andere bestemming als blijkt
woorden van Barack Obama
dat daar een interessant museum is.
te eindigen: ‘Change will not
Moet het mbo een voortrazende snelweg worden? Of mogen
come if we wait for some
deelnemers op weg naar hun einddoel af en toe iets langzamer
other person or some other
rijden, genieten van het uitzicht, een verkeerde afslag nemen
time. We are the ones we’ve
of hun bestemming bijstellen? Ik wens alle mbo-deelnemers
been waiting for. We are the
een fijne rit over de onderwijssnelweg
change that we seek.’
Foto: Drenthe Col lege
Is de snelweg de enige geschikte infrastructuur voor het on-
in 2013, maar nog wat verdwaalmogelijkheden toe. Zodat jongeren zich een
Thea Nieuwenhuis, mbo-docent van het
keer kunnen vergissen, zonder dat dit
jaar 2012, docent Verpleegkunde bij
consequenties heeft voor de rest van
Drenthe College
hun hele leven. Zodat talent dat later pas bovenkomt, alsnog kan worden wijs voortijdig verlaten een tweede
De kurk die de druk aankan voor toekomstig Vakmanschap
kans krijgen. Met goede bewegwij-
Het is bijna zover, de kurken kunnen weer van de flessen om
zering, een degelijke infrastructuur
2012 uit te luiden en het nieuwe jaar te verwelkomen. We laten
en vriendelijke personen die de weg
wéér een jaar achter ons waardoor we wéér iets dichter in de
wijzen, moet dat lukken!
buurt zijn gekomen van de afname van méér dan een miljoen
benut. Zodat jongeren die het onder-
van de beroepsbevolking over een jaar of 8. Geleidelijk aan gaan
Foto:
Beroepsonderwijs Expertisecentrum
Barbara van Wijk is onderzoeker bij het
we van dik 7 miljoen terug naar een beroepsbevolking van 6
Expertisecentrum Beroepsonderwijs (ecbo)
miljoen. Hiermee nemen de zorgen om voldoende Vakmanschap beschikbaar te hebben met het jaar toe. De ‘druk op de fles die Vakmanschap heet’ loopt fors op…. Er is een kurk die deze druk
24
PROFIEL nummer 9
aan kan: de professionals uit het mbo! Het zijn deze prachtige
De nieuwe minister wens ik een
mensen, talenten en aanstormende jongeren, die dit land ver-
open en onbevooroordeelde blik
trouwen kunnen geven dat Vakmanschap in welke sector ook
toe. Met oog voor wat wél goed
de kurk is waarop de economie weer een draai kan maken.
gaat en al wél gebeurt. Dat doet
Het is mooi dat het kabinet oog heeft voor bovenstaande pro-
recht aan de inspanning die elke
blematiek en dat kabinetsplannen zich richten op de ontwik-
dag door meer dan een half mil-
keling van talent. Zo gaan overheid, onderwijsinstellingen en
joen studenten wordt geleverd.
bedrijfsleven intensief samenwerken in Centra voor innova-
En aan al die medewerkers die
tief Vakmanschap. Het helpt dat hiervoor dik 16 miljoen euro
samen
beschikbaar wordt gesteld, maar het gaat er natuurlijk om dat
voor het mbo.
verantwoordelijk
zijn
onderwijs- en overheidsinstellingen én het bedrijfsleven op regionaal niveau gezamenlijk hiervoor de
Marjolijn van der Meer, directievoorzitter
juiste initiatieven met innovatieve leer-
Opleidingen Zorg, Welzijn, Veiligheid, Sport
en werkvormen in gang zetten. Ik hoop
en Bewegen bij ROC Mondriaan
dat zij in 2013 de wijsheid vinden om
Foto: RO C Mondr iaan
dit met elkaar aan te gaan met tastbare resultaten. Dan hebben we over een
Excellente personeelsmanagers
jaar zeker iets om op te proosten!
De kabinetsplannen zijn nog verre van uitgewerkt. Wel is een
Als deze drie-eenheid écht met el-
rode draad zichtbaar: de kwaliteit van het onderwijs moet
kaar aan het werk gaat, dan kan de
omhoog. Daar kan niemand tegen zijn natuurlijk. De regering
kurk op de fles die Vakmanschap
instrueert de directeuren en bestuurders van de scholen. Die
heet, de druk met gemak aan….
moeten hun medewerkers stimuleren, belonen en zo nodig
Proost!
sanctioneren. In de opsomming van beleidsvoornemens noemt
Foto: Alliander
de regering een in dit kader belangrijk punt: professionaliseMaurits Derksen, directeur HRM bij
ring van het personeelsbeleid. Terecht. Vaak blijkt dát immers
Netbeheerder Alliander
de bottleneck. Weliswaar is er veel kritiek op de kwaliteit van een bepaalde medewerker, maar die is daar te weinig op aangesproken en onvoldoende begeleid en bijgestuurd. En er ligt niets
Controle is goed, inspiratie is beter
vast, zodat niet kan worden ingegrepen. Goed personeelsbeleid
Mijn nieuwjaarswens voor de mbo-studenten is uitdagend on-
kan dit soort problemen voorkomen. Aanpassing van het ont-
derwijs met inspirerende stageplaatsen. Onderwijs dat recht
slagrecht is daar helemaal niet voor nodig.
doet aan de praktisch ingestelde student, die niet voor niets
De gevolgen voor de BVE-sector van de voorgenomen aanpas-
kiest voor een beroepsopleiding. Onderwijs dat leidt tot een di-
singen van het ontslagrecht zijn nog niet duidelijk. De regering
ploma waar je trots op kunt zijn. En dat wat waard is in de
wil de kantonrechter als ontslagroute afsluiten, en een soort
markt.
preventieve ontslagtoets handhaven in de vorm van een advies-
De deskundigheid en betrokkenheid van de persoon voor de
aanvraag aan UWV. Maar op dit moment geldt voor de onder-
klas is daarbij van doorslaggevend belang. De regering is am-
wijswerknemer helemaal geen preventieve ontslagtoets. Meer
bitieus: het Nederlandse onderwijs moet tot de top vijf van de
van belang lijkt de verkorting van de WW-uitkering tot maxi-
wereld gaan horen. Daarom investeert de nieuwe regering in
maal 24 maanden, hoewel
het verder professionaliseren van leraren en schoolleiders.
de bovenwettelijke werk-
Dat is goed nieuws. Ik wens dat we deze kans met beide han-
loosheidsuitkering de pijn
den aangrijpen. En dat docenten hun professionele ruimte in-
enigszins kan verzachten.
nemen om het onderwijs te verbeteren waar nodig. Werk in het mbo is werk waar je trots op kunt zijn.
In de vorm van een nieuwjaarswens: ik wens
Ik wens alle mbo-instellingen vertrouwen, ruimte en vol-
iedere directeur een ex-
doende tijd toe, om verder te werken aan de voorbereidingen
cellente personeelsmana-
op Focus op Vakmanschap. En om hiernaast, samen met het
ger. En iedere docent een
beroepenveld, te werken aan gedragen vernieuwing van het
excellent team!
onderwijs, zodat het mbo aan blijft sluiten bij de vraag uit het werkveld. In het regeerakkoord belooft de regering de regeldruk
Louis Sloot is advocaat bij
binnen het onderwijs te verminderen. Dat is ook hard nodig.
Clingendael Advocaten in
De balans is (soms) te ver doorgeslagen naar verantwoording.
Den Haag
Natuurlijk is controle goed. Maar inspiratie en vertrouwen zijn beter.
DECEMber 2012
>>
25
Nieuwjaarswens
Geen vernieuwingen, wel verbeteringen
van studievertraging bij switchen. We zoeken naar efficiënter gebruik van de onderwijseuro door het onderwijs slimmer te
Een school moet uitnodigend, interessant, actief en vooral ook
organiseren en experimenten met e-begeleiding, strategisch
leuk zijn, vind ik. Met docenten die niet worden gehinderd
personeelsbeleid dat toewerkt naar een klein team van breed
door audits, inspecties en enquêtes of onderzoeken. En elke
inzetbare kerndocenten/leercoaches en een flexibele schil van
dag boeiend onderwijs, zowel voor docenten als studenten. In
vak experts.
mijn ideale school is het onderwijs modern vorm gegeven en
Gedurende de ontwikkelperiode worden de vernieuwingspo-
er werken docenten die optimaal gebruik maken van modern
gingen van de Netwerkscholen al ingehaald door het actieplan
lesmateriaal en lesmiddelen. Het evalueren en verbeteren van
Focus op Vakmanschap 2011-2015. Wij hebben nog geen harde
het onderwijs is er vanzelfsprekend, waardoor het onderwijs op
bewijzen kunnen leveren dat verkorting en intensivering van
een hoger niveau komt. Een utopie?
het onderwijs inderdaad mogelijk zijn met behoud van de kwa-
We hebben in het mbo met veel veranderingen te maken.
liteit. Ook hebben we nog geen duidelij-
Docenten hebben op dit moment vooral behoefte aan rust en
ke onderzoeksresultaten die bevestigen
ruimte om het onderwijs professioneel en kwalitatief goed in
dat de gekozen professionalisering van
te vullen. Dit kabinet investeert opnieuw in onderwijskwa-
medewerkers ook het beoogde effect
liteit en de professionaliteit van docenten. Op school zie ik
opleveren in de onderwijskwaliteit.
kwalitatief goede en mooie dingen die getuigen van professi-
Toch staat ieder van ons nu al voor die
onaliteit. Ondersteun docenten alsjeblieft in hun ontwikkeling
stevige opdracht!
om die dingen te kunnen doen die van hen gevraagd worden.
Ik wens iedereen die bezig is met
Professionalisering is niet vrijblijvend en de invoering van het
innovaties in het mbo veel inspira-
lerarenregister moet hierin ondersteunend zijn. Docenten ver-
tie toe in 2012, om de juiste keuzes
dienen deze aandacht en erkenning. Te vaak liggen zij onder
te maken voor kwalitatief, efficiënt
vuur, terwijl docenten hard werken en hart voor de studenten
onderwijs. Het onderwijs van de toe-
hebben.
komst maken wij immers nu!
Geen vernieuwingen in het mbo, wel verbeteringen. Dat is voor mij de sleutel tot succes en tot kwalitatief goed onder-
Hanneke van Bleek, programmamanager
wijs. Als dan volgend jaar werkelijk de stofkam door alle ad-
Netwerkschool ROC Nijmegen
ministratieve
verplichtingen
en
voorschriften
gaat
en
hebben
docenten inderdaad geen hinder
Een jaar vol dynamiek
meer van deze processen, kunnen
Volgens de schrijvers van het regeerakkoord moet de kwaliteit
zij eindelijk bezig zijn met onder-
van het onderwijs omhoog en dit betekent voor hen ook dat de
wijs. Deze stofkam moeten we op
kwaliteit van de leraren, directeuren en bestuurders omhoog
de diverse lagen hanteren zodat
moet. Overigens wel een grote misser dat men uitdrukkelijk
docenten werkelijk een veran-
leraren VO noemt en met geen woord rept over de leraren be-
dering hierin bemerken. Geef
roepsonderwijs. Dit geldt ook voor directeuren en bestuurders.
docenten in 2013 de ruimte voor
Onderwijsinstellingen hebben recht op gedegen onderwijskun-
het onderwijs die nodig is. Het is
dig leiderschap .
geen droom, ik geloof er in.
Het terugdringen van het aantal opleidingen wordt met recht genoemd als een van de speerpunten. Voor iedereen vormt het
Jeanette van Ommen, opleidingsmanager
grote aantal opleidingen en uitstroomrichtingen een onont-
DLE en TC bij het Alfa-college
warbare kluwen. Vooral binnen de techniek is sprake van een overmatig aanbod. Soms lijkt het erop dat elk te onderscheiden beroepshandeling een opleiding claimt. Dit dan met het idee
26
... en een voorspoedig 2015
dat men hiermee studenten aan zich kan binden en zo het ei-
Sinds 2010 zijn 5 mbo-scholen, samen met het bedrijfsleven,
gen voortbestaan kan zeker stellen. Ervaringen in de afgelopen
aan de slag om het onderwijs van 2015 te ontwikkelen. Dit doen
jaren hebben echter aangetoond dat dit zo absoluut niet werkt.
wij onder de vlag van Stichting de Netwerkschool, in opdracht
Niet voor elk beroep een opleiding dus, maar mensen equi-
van het ministerie van OCW. We onderzoeken of de kwaliteit
peren voor een professionele carrière in de branche van hun
van het onderwijs stijgt, terwijl de onderwijseuro efficiënter
keuze. Dit vereenvoudigd ook het keuzeproces van leerlingen.
besteed wordt. De vijf Netwerkscholen volgen elk een heel ei-
De Kenniscentra worden samengevoegd, in zijn kern een goed
gen route. Wel richten we ons allemaal op kwaliteitsverhoging.
voornemen. De huidige Kenniscentra zijn soms aardig losgezon-
Ook werken we aan een hoger rendement, bijvoorbeeld door
gen van hun wettelijke taken. Soms bestaat nog maar een klein
het verminderen van voortijdige schooluitval en het voorkomen
deel van de activiteiten uit de wettelijke taken en wordt enorm
PROFIEL nummer 9
veel tijd besteed aan commerciële doelstellingen. Dit komt niet altijd ten goede aan het onderwijs en het bedrijfsleven. Als je alle maatregelen bij elkaar optelt kun
Iedereen begrijpt dat mijn collega’s en ik zich druk
maken over het goed terecht komen van onderwijsgeld, zeker als het onderwijs zelf hinder ondervindt van de strapatsen van
je niet anders dan vast-
bestuurders. Toch krijgen we wel eens de vraag of dan alles ne-
stellen dat ook voor het
gatief is in het mbo. Natuurlijk niet. Tijdens de campagne heb
onderwijs de broekriem
ik nog met veel plezier een vakschool bezocht. De vakschool
wordt
aangehaald. Als
werkte nauw samen met één van de beste leerbedrijven van
het ons lukt om op vele
Nederland en was in staat om jongeren in een vertrouwde om-
fronten de samenwerking
geving op te leiden tot gespecialiseerde vakman in de bouw-
te
we,
sector. Toch liepen veel jongeren tegen een drempel op: een
ondanks de beperkingen
gebrek aan stageplaatsen. Dat is natuurlijk in de eerste plaats
die op ons afkomen, borg
te wijten aan de malaise in de bouw. Maar er is ook een andere
staan voor uitstekend be-
ontwikkeling die ten koste gaat van het aantal stageplaatsen:
roepsonderwijs.
steeds meer vakmensen gaan als ZZP’er aan de slag. En die
zoeken
kunnen
kunnen geen stages bieden. Zo was er één jongen die graag Michel Wouters, Directeur Consortium
in het voetspoor van zijn vader wilde treden. Maar dat lukte
Beroepsonderwij
niet, omdat zijn vader een eenmanszaak had en hij nergens anders een stage vond. Ik ga met de nieuwe mi-
Meer goed nieuws
nister in overleg om een oplos-
2012 was een ‘slecht-nieuws-jaar’ voor het mbo. Amarantis viel
sing hiervoor te zoeken. Wat
uit elkaar en de stukken konden alleen met vereende krach-
mij betreft moet er een mo-
ten overeind gehouden worden. Ook andere giganten uit het
gelijkheid komen om ZZP’ers
mbo staan op wankelen. Bestuurders blijken in het verleden
wel officiële stages aan te la-
agressieve groeistrategieën te hebben gehanteerd die nu, bij
ten bieden. Dat biedt een ope-
tegenwind, worden afgestraft. In de Tweede Kamer heb ik aan-
ning naar meer goed nieuws
gedrongen op een stevige aanpak. Bijvoorbeeld door derivaat-
voor het mbo in 2013.
constructies, die flink hebben bijgedragen aan de financiële problemen, te verbieden. Ook in de toekomst blijf ik er bovenop
Jesse Klaver, woordvoerder onderwijs
zitten.
fractie Groen Links
DECEMber 2012
27
