Nieuw: Servicepunt voor lokale initiatieven Drentse Energie Organisatie. Laat u inspireren door zon. Themanummer Lokaal energie opwekken in Drenthe

DOEN Magazine over duurzaam o ndernemen in Drenthe

Themanummer

Lokaal energie opwekken in Drenthe Hooghalen Duurzaam:

lokale bedrijven en bewoners bundelen krachten

Nieuw: Servicepunt voor lokale initiatieven

Laat u inspireren door zon

Drentse Energie Organisatie

7 juli 2012 Zonnemarkt in Assen

stimuleert energieprojecten

Samen voor een mooi en duurzaam Drenthe.

Natuur en Milieufederatie Drenthe | Duurzame initiatieven Drenthe

Duurzame energie uit eigen regio Inhoudsopgave Interview gedeputeerde Tanja Klip-Martin

5

Servicepunt voor lokale energie- initiatieven

7

Hooghalen Duurzaam: krachten bundelen

8

Drentse Energie Organisatie Duurzame initiatieven op de kaart

9

11 12

13

Assen: duurzaamste gemeente

15

Alles over zonne-energie

16

Rabobank en energiecoöperaties

17

Bewonersinitiatieven in Veenkoloniën

19

Visies op windenergie

21

Contactgegevens

20

23

Voor u ligt het derde nummer van het magazine Doen. Het magazine over duurzaam onder nemen in Drenthe. Ditmaal heeft Doen een speciaal thema: lokale duurzame energie. Decentrale opwekking van duurzame energie leeft zowel bij bedrijven als bij inwoners. Vooral inwoners zijn druk bezig zich in allerlei groepen te verenigen. Soms met het idee om samen energiebesparende maatregelen of zonnepanelen in te kopen. Soms met de ambitie om een bedrijf te gaan worden. Bijvoor beeld door alleen of samen met bedrijven decentraal energie op te gaan wekken als energie leverancier voor en door de eigen regio, in coöperatie vorm of als BV. Natuur en Milieufederatie Drenthe ziet deze beweging als een grote kans, ook voor het Drentse bedrijfsleven. Samen met de lokale initiatieven kunnen bedrijven smart grids vormen en duurzame inkoop en productie regelen.

Maar de initiatieven bieden meer kansen, voor advies bijvoorbeeld of grootschalige levering van energiebesparende producten en duurzame energiesystemen. In dit magazine stellen we een aantal initiatieven aan u voor en laten we zien op welke manier deze initiatieven worden onder steund. We laten initiatieven zien uit Hooghalen en de Veen koloniën. U maakt kennis met het Servicepunt, een ondersteu ningspunt voor lokale energieinitiatieven van de Natuur en Milieufederatie Drenthe. Zij werkt hierin samen met de D rentse Energie O rganisatie. En u leest hoe de noordelijke provincies

met het project SLIM lokale leveranciers verbinden met lokale initiatieven. Ook de veelbesproken windenergie komt aan bod in een speciaal dubbelinterview tussen Arthur Vermeulen van Readthuys en ondergetekende. Wij zien de beweging naar meer decentrale en lokaal aangestuur de duurzame energie als een grote kans voor de toekomst. Doet u mee? Reinder Hoekstra directeur Natuur en Milieufederatie Drenthe

Natuur en Milieufederatie Drenthe is het provinciale samenwerkingsverband van natuur- en milieuorganisaties in Drenthe waar ruim 40 organisaties bij aangesloten zijn. De Natuur en Milieufederatie Drenthe is een onafhankelijke particuliere organisatie en onderdeel van het landelijke netwerk van natuur en milieufederaties. Natuur en Milieufederatie Drenthe ondersteunt en verbindt initiatieven, zet zich in voor het milieubewustzijn van mensen en het aantrekkelijk maken van milieuvriendelijk gedrag. Het bestuur van Natuur en Milieufederatie Drenthe bestaat uit mensen uit verschillende maatschappelijke g eledingen en leden van de aangesloten organisaties. Meer informatie vindt u op www.nmfdrenthe.nl.

Doen wordt samengesteld door Natuur en Milieufederatie Drenthe en ondersteund door MKB-Nederland Noord, VNO-NCW Noord en de provincie Drenthe. De redactionele artikelen zijn geschreven en/of geredigeerd door Detty Brink en Natuur en Milieufederatie Drenthe. ETT Media uit Groningen is verantwoordelijk voor de acquisitie en plaatsing van advertenties / advertorials en verzorgt de druk en verspreiding. Natuur en Milieufederatie Drenthe is verantwoordelijk voor de inhoudelijke redactie.


3

(advertorial)


www.isolatienet.nl | 0598 666 717

Isolatienet ùw duurzame partner

Met de kennis en ervaring van Isolatienet worden grote stappen gezet bij het behalen van uw duurzaamheidsambitie. Eén van de eerste maatregelen die men treft bij het energiezuiniger maken van de woning is de aanpak van de schil, oftewel na-isoleren. Dit gekoppeld aan een groot (kennis)netwerk, vakbekwaamheid en een ‘hands-on’ mentaliteit maakt Isolatienet een sterke en strategische partner.

Samenwerken om het verschil te maken

‘Samen sta je sterk’ Een bekende kreet maar één die binnen de bouwbranche zeker op gaat. Kennisdeling en een gezamenlijke aanpak gericht op hoge kwaliteit van dienst en product leveren je onderscheidend vermogen. Isolatienet is altijd op zoek naar innoverende partners om gezamenlijk het verschil te kunnen maken.

Van alle markten thuis

Als één van de weinige na-isolatiebedrijven beheerst Isolatienet alle facetten van deze markt. Daar waar anderen zich beperken tot één vorm van na-isolatie biedt Isolatienet diverse soorten isolatie voor zowel het dak, de vloer als de spouwmuur.

Energiebespaarnet

‘Energiebespaarnet’ is een samenwerking tustus sen Isolatienet en diverse lokale ondernemingen. Met ‘Energiebespaarnet’ zijn wij aangesloten bij :SLIM-wonen met energie. Samen met de lokale ondernemingen ontzorgen wij particulieren bij het nemen van energiebesparende maatregelen in hun bestaande woning. Kijk op www.energiebespaarnet.nl voor meer informatie.

Isolatienet doet mee met:

Lokaal energieopwekking: dé motor voor innovatie en ontwikkeling ‘Ik ben ervan overtuigd dat duurzame energieprojecten alleen succesvol kunnen zijn als het economisch aantrekkelijk is’, aldus gedeputeerde Tanja Klip van de provincie Drenthe. ‘Dat geldt van groot tot klein. Voor bedrijven en burgers worden energie projecten interessant als je je investering terugkrijgt en er ook nog wat aan verdient. De provincie Drenthe kiest ervoor om zich binnen het nieuwe provinciale programma ‘Klimaat en Energie 2012-2015’ te focussen op een vijftal thema’s: groen gas, smart grids, duurzame energie, biobased energy en kennisontwikkeling. Dat zijn essentiële onderdelen, de bouwstenen voor alle kleine en grote stappen die we nemen.’ Een gesprek over lokale energieopwekking, de Drentse Energie Organisatie en het E-college.

Wat is de rol van de provincie op het gebied van duurzame energie? ‘Die rol is om bedrijven en burgers te verleiden om met duurzame energie aan de slag te gaan. De provincie doet dat bijvoorbeeld met het 100.000 woningenplan. We proberen woningcorporaties en woningeigenaren te verleiden om via de SLIM campagne energie besparende maatregelen door te voeren. De boodschap daarbij is: als je wat doet, ontdek dan ook de mogelijke samenwerking met lokale en regionale partners. En dat werkt.’ Hoe ondersteunt de provincie bedrijven en lokale bewoners initiatieven die met duurzame energieopwekking aan de slag willen gaan? ‘We zien dat er op dit moment vooral veel behoefte is aan kennis en mensen willen zo min mogelijk rompslomp. Om die reden hebben we de stichting de Drentse Energie Organisatie opgericht. Daarmee is er in de provincie één punt waar mensen zich op kunnen richten als ze tegen problemen aanlopen bij nieuwe initiatieven’, vertelt mevrouw Klip. ‘Daar worden ze

ondersteund met kennis en praktische hulp zodat een nieuw initiatief kan leiden tot een renda bele business case. De provincie Drenthe ziet de Drentse Energie Organisatie als het instrument voor de toekomst. De stichting beheert ook het investeringsfonds met aantrekkelijke leningen ten behoeve van duurzame energie en slimme netwerken.’ Welke boodschap wilt u meegeven aan bedrijven en bewonersinitiatieven die bijvoorbeeld een coöperatie willen oprichten voor energieopwekking? ‘Mijn boodschap is: ga ermee aan de slag, want decentrale energieopwekking heeft de toekomst. De ontwikkelingen gaan zeer snel, het wordt dé economische ontwikkeling in de provincie Drenthe. Op het gebied van bijvoorbeeld zonnepanelen of smart grids, maar ook groen gas. Voor het MKB zal duurzame energieopwekking de motor worden voor innovatie en ont wikkeling.’ ‘Juist omdat we daarvoor veel kennis nodig hebben en goed opgeleide mensen, heeft de

provincie Drenthe het E-college gestart met ROC’s en het MKB. We proberen een grote groep studenten te verleiden voor de opleiding mbo energietechniek te kiezen, want er zal ongelooflijk veel werk ontstaan bij het MKB op lokaal niveau. Het E-college start in september met het eerste curriculum en dan gaat de eerste groep studenten beginnen. Het E-college wordt overigens geen gebouw, maar een netwerkorganisatie in handen van het bedrijfsleven en de ROC’s. Ook dat ziet de provincie als haar rol: niet alleen plannen maken, maar ook partijen bij elkaar brengen en dat proces regisseren.’ Hoe denk u dat de energie opwekking in Drenthe er over 20 jaar uitziet? Wat is uw ideaalplaatje? ‘Ik denk dat we over 20-25 jaar onze energie opwekken door een intelligente mix van zon, groen gas, biomassa en aard warmte. Biogas in vloeibare vorm, is bijvoorbeeld ideaal voor onze mobiliteit, met name voor het zware transport. Mijn ver wachting is dat dat tegen die tijd rendabel is en zonder subsidie

Isolatienet | Vestiging Veendam | Transportweg 33 9645 KZ Veendam | Postbus 210 9640 AE Veendam | 0598 666 717 | [email protected] | www.isolatienet.nl


kan. Ook het gebruik van rest warmte zal een belangrijke rol spelen; restenergie als nieuwe energiebron gebruiken. Ik denk dat de totale toverformule voor de toekomst bestaat uit energie besparing, energie gebruiken die je over hebt en lokaal duurzame energie opwekken.’

5

(advertorial)


Nieuw Servicepunt voor lokale energie-initiatieven Zelf duurzame energie opwekken, het leeft in Nederland. Steeds meer mensen nemen samen met buren of medestads- of dorpsbewoners het heft in eigen hand. In Drenthe zijn al meer dan 30 lokale inwonersgroepen actief met het opwekken van duurzame energie en energiebesparing. Speciaal voor deze lokale inwonersgroep heeft Natuur en Milieufederatie Drenthe een centraal servicepunt opgericht. Christiaan Teule, beleidsmedewerker duurzame ontwikkeling van Natuur en Milieufederatie Drenthe legt uit wat het Servicepunt doet.

‘Die huurverhoging kan makkelijk uit!’ Lefier ZuidoostDrenthe investeert de laatste jaren veel in energiebesparende maatregelen in woningen. Waar het kan, wordt dit gekoppeld aan planmatig onderhoud. Deze projecten starten na een uitgebreide voorlichting. Bewoners krijgen persoonlijk bezoek van een Lefier-medewerker of worden uitgenodigd voor een informatiebijeenkomst. De maatregelen betekenen een aanzienlijke woningverbetering en dus ook een (kleine) huurverhoging. Een project kan pas beginnen als 70% van de bewoners mee wil werken. De familie Tiesing in Borger was in eerste instantie niet zo enthousiast om mee te doen. Mevrouw Tiesing: “Dat had te maken met de vochtproblemen die we al jaren hadden. We hebben gewoon gezegd: los dat nu eerst maar eens op, dan zien we wel verder.” proppen in spouw Na een aantal gesprekken ging Lefier aan de slag om de oorzaak van de vochtproblemen boven tafel te krijgen. Onderzoek liet zien dat er twee grote proppen in de spouwmuur zaten. Toen die verwijderd waren, waren de problemen opgelost. “Natuurlijk wilden we toen graag meewerken aan de energiebesparende maatregelen. Wij hadden al centrale verwarming, dus dat hoefde niet, maar de overige maatregelen waren van harte welkom.” ‘chips’ Onder het dak, over de vliering, werd een isolatiedeken gelegd. De bovenverdieping kreeg dubbel glas (beneden had de familie Tiesing zelf al gedaan). De muren kregen ventilatieroosters. “Een vrachtwagen stortte via het kruipgat een lading chips onder de vloer. Tenminste, het leek op chips. Ik denk dat het tegen de tocht is, het is in elk geval kurkdroog”, zegt mijnheer Tiesing. aangenaam Je zult het direct wel merken, had de Lefier-medewerker tegen mevrouw Tiesing gezegd. “Nou, ik geloofde er niets van, maar het was echt waar. Vanaf het begin was het aangenaam.

De kleinkinderen vonden het altijd zo koud boven, dat is nu niet meer. Terwijl we daar niet eens de verwarming aan hebben! Het is gewoon veel lekkerder in huis. En het was precies op tijd klaar, net voor de strenge winter die we gehad hebben. Het scheelt aanzienlijk op de energierekening, dus die 11 euro huurverhoging kan makkelijk uit.” tevreden De familie Tiesing is blij met het eindresultaat. “Het is echt geweldig, we kunnen niet anders zeggen. Alleen het schilderwerk, dat duurde langer dan gepland. De windveer achter op de schuur, waar ik het al een paar keer met de schilder over heb gehad, is nog steeds niet geverfd. Maar daar zitten we niet mee, hoor. We zien ‘m toch niet. We zijn heel dik tevreden met onze woning!” -

-

Lefier is sinds 1 januari 2009 verplicht bij nieuwe verhuring een Energie Prestatie Certificaat uit te reiken (de energielabels voor woningen). Hiermee geven wij inzicht in de energieprestatie van de woning. In 2011 zijn 595 woningen opgewaardeerd naar het energielabel C. In 2012 worden 266 woningen voorzien van energiebesparende maatregelen om deze woningen met het label F en G op te waarderen naar EPA label C

t 0591 - 69 77 77 Postbus 20.000 | 7800 PA Emmen

‘Het Servicepunt is opgericht voor lokale groepen in Drenthe die zich bezighouden, of willen gaan houden, met duurzame lokale energieopwekking en energiebesparing. Er zijn groepen die samen zonnepanelen willen inkopen, maar ook groepen die een lokaal energiebedrijf willen oprichten. Veel van die groepen lopen tegen dezelfde vragen aan. Wat willen we gezamenlijk doen? Voor wie willen wij dat? In welke vorm gaan we ons organiseren? En natuurlijk, hoe financieren we het? Het Service punt helpt ze met het vinden van antwoorden en het zoeken naar de juiste partijen. De uit daging voor elke inwonersgroep is om wensen en ideeën te vertalen naar een aanpak die het beste in de eigen plaats of regio past.’

Kennis verzamelen en beschikbaar stellen ‘Het kerndoel van het Service punt is kennis verzamelen en beschikbaar stellen aan lokale inwonersgroepen in Drenthe. We laten goede en ook minder goede voorbeelden zien en brengen groepen met elkaar in contact. Als men dat wil, denken we mee in het hele oprichtings proces en helpen we bij het vinden van financiële middelen. Natuur en Milieufederatie Drenthe hoopt én verwacht dat duur zame energieopwekking op lokaal niveau een grote vlucht neemt. We denken dat een aantal groepen en initiatieven zal uitgroeien tot BV’s, maar we verwachten dat de meerderheid actief zal blijven als werkgroep. De organisatievorm van al die groepen vinden we niet zo

Christiaan Teule, beleidsmedewerker duurzame ontwikkeling, Natuur en Milieufederatie Drenthe

elangrijk. Elk initiatief is hoe b dan ook goed voor het creëren van draagvlak om energiebe sparing en duurzame energie mogelijk te maken. Nu én in de toekomst.’ Regionale bijeenkomsten en werkbezoeken ‘Voor lokale groepen organiseert Natuur en Milieufederatie Drenthe vanuit het Servicepunt diverse activiteiten’, vertelt Christiaan Teule. ‘We organiseren excursies, zoals onlangs naar Lathen in Duitsland voor een bezoek aan een lokaal initiatief met zon en warmte. Daarnaast zijn er informatiebijeenkomsten waarin de groepen met elkaar van gedachten wisselen over ambi ties, werkwijze en financiering. Deze kennisdeling wordt erg gewaardeerd. Het Servicepunt onderhoudt daarnaast contacten met initia tieven binnen en buiten Drenthe en met experts van bedrijven en maatschappelijke organisaties. In juli organiseert Natuur en Milieufederatie Drenthe een speciale Zonnemarkt in Assen. De interesse voor zonne-energie bij bewoners in Drenthe neemt namelijk enorm toe en daarom willen we laten zien welke moge lijkheden er allemaal zijn.’

[email protected] | www.lefier.nl Samen voor een mooi en duurzaam Drenthe.

Over het nieuwe Servicepunt Het Servicepunt is een initiatief van de Natuur en Milieufederatie Drenthe. In samenwerking met de Drentse Energie Organisatie ondersteunen zij waar mogelijk lokale groepen die zich bezig willen houden met duurzame lokale energieopwekking en/ of energiebesparing. Veel groepen komen tijdens de opstartfase vragen tegen: wat willen we leveren, voor wie en in welke organisatievorm en natuurlijk, hoe betalen we dat? Het Servicepunt helpt ze hierbij. Het Servicepunt maakt deel uit van een groot landelijk netwerk en werkt nauw samen met de andere 11 natuur en milieufederaties in Nederland die elk ook een provinciaal servicepunt oprichten. Daarnaast werkt het Servicepunt samen met het klimaatbureau in Utrecht, onder de noemer Hier Opgewekt en ook met e-Decentraal en RElocal. Daarnaast zijn er veel contacten binnen en buiten Drenthe, met bedrijven, overheden en specialisten. Voor contactgegevens zie pagina 23.

Laat u inspireren 7 juli 2012: Zonnemarkt in Assen De Natuur en Milieufederatie Drenthe organiseert op 7 juli 2012 een Zonnemarkt in De Nieuwe Kolk in Assen. De markt staat volledig in het teken van de zon en is bedoeld voor iedereen die geïnteresseerd is in zonne-energie. Meer informatie over de Zonnemarkt, en ook over toekomstige markten, vindt u op www.nmfdrenthe.nl of www.duurzameinitiatieven.nl.

7


8


Geert Geertsema, inwoner in Hooghalen en actief deelnemer van Hooghalen Duurzaam.

Inwoners en bedrijven bundelen krachten in Hooghalen Duurzaam Ton van Ewijk, eigenaar-directeur van enerGQ in Groningen, is als inwoner van Hooghalen initiatiefnemer en aanjager van de stichting Hooghalen Duurzaam. De stichting die door een collectieve aanpak duurzame initiatieven in het dorp wil versnellen, is in eerste instantie bedoeld voor de inwoners van Hooghalen, maar ook inwoners van andere dorpen of gemeenten kunnen zich aansluiten. ‘In onze stichting zijn 25 mensen actief bezig met energiebesparing en andere duurzame thema’s. Ons streven is om Hooghalen in 2020 CO2 neutraal te maken. Het is fantastisch om daar samen aan te werken en initiatieven van de grond te krijgen.’

‘Mensen die energiezuinig willen wonen weten vaak niet waar ze moeten beginnen,’ zegt Ton van Ewijk. Welke energiebesparende maatregelen zijn het beste? Hoe kan je samen met buren collectief inkopen? Het is de kunst om mensen enthousiast te krijgen voor energiezuinig wonen en ze zelf met ideeën te laten komen voor hun eigen huis, straat of buurt. Pas dan komen initiatieven echt van de grond. En om dat proces te versnellen hebben we als inwoners samen de stichting Hooghalen Duurzaam opgericht.’ Grote vlucht Hooghalen Duurzaam heeft in korte tijd een grote vlucht ge nomen. De gemeente MiddenDrenthe en ook omliggende gemeenten zijn er enthousiast over en hebben er veel belang stelling voor. ‘De stichting heeft vijf werkgroepen’, vertelt Ton van Ewijk. ‘Communicatie en voorlichting, school en jeugd, isolatie, zon en wind en collecti viteit. Alles begint bij bewust wording en dat is de reden waarom we veel aandacht be

‘Bewust wording: daar gaat het om’

steden aan communicatie, voor lichting en educatie op scholen. We willen dorpsbewoners steeds proberen te prikkelen en laten nadenken wat hun energie verbruik betekent voor de porte monnee. Binnenkort organiseren we een wedstrijd waarin straten kunnen meedingen naar de titel energiezuinigste straat van Hooghalen.’ Expertise in werkgroepen In de werkgroepen van Hooghalen Duurzaam zitten mensen met verschillende achtergronden. Sommigen hebben verstand van isoleren, zon- en windenergie of collectief inkopen, anderen vinden het gewoon leuk om mee te doen. De werkgroepleden, en ook de lokale bedrijven die in de werkgroepen zitting hebben, delen hun expertise met ieder een in Hooghalen. Hebben dorpsbewoners wensen of vragen, dan kunnen ze bij deze werkgroepen terecht. ‘We zijn een soort voordeur voor alles wat met energiezuinig wonen in Hooghalen te maken heeft,’ zegt Ton van Ewijk. ‘Mensen weten de werkgroepen goed te

9

Ton van Ewijk, initiatiefnemer en aanjager van Stichting Hooghalen Duurzaam

vinden. En een leuke bijkomstig heid is dat je op deze manier in contact komt met mede-dorps bewoners die je voorheen niet kende.’ Collectiviteitsvoordelen ‘Het basisidee van Hooghalen Duurzaam draait om collecti viteit. We willen gezamenlijk inkopen, zoals energie en zonnepanelen, maar alleen met leveranciers die met ons een permanente actie willen afspreken.

Op die manier kunnen inwoners die in een later stadium aanhaken ook gebruik maken van het collectiviteitsvoordeel. Ook hebben zich al de eerste sponsoren bij de stichting gemeld. Alle verdiensten, van de bespa ringen door inkoopvoordeel tot sponsoring, gaan terug naar de stichting, dus naar de gemeen schap. Ik denk dat Hooghalen Duurzaam in de toekomst, als ook andere gemeenten zich hebben aangesloten, een coöperatie wordt.’

Ton van Ewijk is initiatiefnemer van Hooghalen Duurzaam. Als directeureigenaar van enerGQ en als voormalig procestechnoloog is hij dagelijks met energieverbruik en -besparing bezig. ‘De basis van mijn bedrijf en ook van Hooghalen Duurzaam draait om bewustwording. EnerGQ helpt organi saties, van industrie tot scholen, bij het voor komen van energie verspilling. Dat doen we door gegevens van verschillende meet apparatuur op een slimme manier te combineren. Mensen krijgen realtime inzicht in energieverbruik en zien hoe ze dat kunnen beïnvloeden. Alleen al door installaties of apparatuur goed af te stellen, kunnen organisaties flink geld besparen. Binnenkort komt deze techniek ook beschikbaar voor de particuliere markt.’

Geert Geertsema woont in Hooghalen en is met de energie maatregelen die hij in zijn huis heeft laten aanbrengen een van de koplopers in het dorp. ‘Mijn woning wordt verwarmd met een warmtepomp. Deze luchtwater-warmtepomp haalt warm te uit de buitenlucht en een wisselaar zet het om in warmte

voor de verwarming. Wij koken elektrisch dus we hebben geen gasaansluiting meer. Dat scheelt ons al gauw €180 per jaar. Het systeem werkt perfect, mijn woning verwarm ik met vloer verwarming en ik heb speciale ventilatorconvectoren voor het verwarmen van de bovenver dieping. En mocht het nodig

zijn, dan kan ik kan het systeem in de zomer gebruiken om het huis te koelen. Met een speciale meter kan ik zien hoeveel energie het systeem bij bepaalde weers omstandigheden gebruikt. Ik denk erover om binnenkort zonnecol lectoren te laten plaatsen.’

Samenwerken via SLIM ook in Hooghalen SLIM wonen met energie is een concept waarin bedrijven uit Noord-Nederland samenwerken om woningeigenaren te helpen hun woning slim en makkelijk energiezuinig te maken. Het initiatief wordt financieel ondersteund door onder andere de drie noordelijke provincies. Op dit moment hebben dertien samenwerkende partijen zich aangesloten als ‘SLIM-aanbieder’ en meer samenwerkingsverbanden volgen. Ze bieden gezamenlijk nieuwe marktconcepten aan met een eigen aanpak, product of marktgebied. Meer informatie: www.slimwonenmetenergie.nl


(advertorial)


Licht-, zicht- en mobiliteitsoplossingen

Provinciale impuls voor duurzame energieprojecten

11

We moeten dé energieprovincie bij uitstek worden, vindt de provincie Drenthe. In het verleden waren we dat met turf, olie en gas. In de nabije toekomst moeten we dat zijn met duurzame energievoorzieningen als zonne-energie, biomassa, groen gas, rest- en aardwarmte. De provincie ziet economi sche kansen in de productie van duurzame energie en heeft daarom eind 2011 de stichting Drentse Energie Organisatie opgericht. Deze stichting, die onafhankelijk van de provincie Drenthe opereert, heeft als belangrijkste taak om de transitie naar lokale duurzame energieproductie te versnellen.

Ziut is specialist in licht, zicht en mobiliteit. Wij leveren effectieve en efficiënte oplossingen op het gebied van verlichting, verkeersregeling, lichtarchitectuur en camerasystemen.

De stichting Drentse Energie Organisatie wil knelpunten wegnemen die de realisatie van duurzame energieprojecten in de weg staan. Die knelpunten kunnen zowel financieel als niet-financieel van aard zijn.

Door ontzorging op het gebied van kennis en regelgeving en de inzet van verschillende financiële instrumenten wil de stichting de financiering van de projecten mede mogelijk maken.

Onze ambitie is om een lange termijn partner te zijn voor onze relaties. Onderscheidend door deskundigheid en een proactieve, innovatieve en transparante dienstverlening met aandacht voor social return, waarmee we hen volledig ontzorgen. Ziut benadert de markt op basis van vier thema’s die aansluiten op maatschappelijk relevante onderwerpen: Doelgericht Duurzaam, Veilig & Sociaal, Mooi & Comfortabel en Mobiliteit op Maat. Dit zijn onderwerpen die vragen om een geïntegreerde inzet van technische mogelijkheden.

Ziut en Drenthe Ziut zet zich al jaren in voor de provincie en gemeenten in Drenthe om zo bij te dragen aan hun ambities op het gebied van duurzaamheid en innovatie. Zo zijn wij voortdurend in gesprek over initiatieven die kunnen bijdragen aan verlaging van de energierekening van de gemeente.

Dit doen we door: Het toepassen van dimtechnieken en led lampen in de openbare verlichting Het niet of op beperkte schaal toepassen van verlichting in de buitengebieden Het beperken van lichthinder door melkveestallen Het toepassen van duurzame materialen

De Drentse Energie Organisatie De Drentse Energie Organisatie is gehuisvest in het provinciehuis in Assen. Naast directeur Guido Hoek, zijn Ard Lammertink en Cora Sambrink als respectievelijk accountmanager en projectondersteuner voor de stichting werkzaam. Beoordelingscriteria voor financiële projectondersteuning is te vinden op www.drentseenergieorganisatie.nl. Daarnaast kunt u de stichting volgen via (nieuws)berichten op Twitter en Linkedin.

Guido Hoek, directeur van de Drentse Energie Organisatie: ‘De stichting voorziet in een sterke behoefte.’

Nieuwe energieconcepten in Meppel en Noord-Sleen Volgens Guido Hoek, directeur van de Drentse Energie Organisatie voorziet de stichting in een sterke behoefte. ‘De stichting onder steunde onlangs de oprichting van MeppelEnergie, een initiatief van de gemeente Meppel en Rendo Duurzaam. MeppelEnergie voorziet de nieuwe woonwijk Nieuwveense Landen, die tussen Meppel en het dorp Nijeveen gebouwd wordt, van een innova tief duurzaam energieconcept dat onder andere wordt gevoed door biogas en warmte uit het afvalwater van de rioolwaterzui veringsinstallatie van Waterschap Reest en Wieden. Deze nieuwe woonwijk is door het ministerie van Economische Zaken, Land bouw en Innovatie onlangs aangewezen als ‘icoonproject’ vanwege de hoge energieambitie en het gebiedsgerichte energie beleid. Een ander initiatief waar de Drentse Energie Organisatie bij betrokken is, is het Bosbad Noord-Sleen. De stichting maakte de financiering van een warmte

Contactgegevens Ziut B.V. (vestiging Noord) Hoofdvaartsweg 97 9405 AC Assen Tel. 088 - 857 77 57

www.ziut.nl


leiding tussen het zwembad en een nabijgelegen biovergister mogelijk. De realisatie van het project betekent een forse CO2besparing.’ Lokale energie-initiatieven De Drentse Energie Organisatie ondersteunt samen met de Natuur en Milieufederatie Drenthe lokale initiatieven die zich bezig houden met lokale energieopwekking en/of met energie besparing. Met de oprichting van het Servicepunt (zie ook pagina 7, red.) is ook het netwerk van duurzame energie-initiatieven bijeengebracht. In dit netwerk zijn meer dan vijftien actieve lokale energie-initiatieven verenigd. Het Servicepunt helpt deze initiatieven verder te ontwikkelen tot volwaardige lokale duurzame energiecoöperaties. Hierdoor heeft het Servicepunt een vliegende start gemaakt. Het fungeert als eerste aan spreekpunt voor de initiatief nemers en heeft als doel elk jaar een aantal van deze initiatieven door te ontwikkelen.


12


Lokale duurzame initiatieven op de kaart Reestdal Energie In het Reestdal is een energiecoöperatie opgericht. Het doel is om duurzame energie in te kopen en te verkopen. De opbrengsten worden gebruikt voor investeringen in lokale duurzame energieopwekking, zoals grootschalige investering in zonnepanelen.

Drenthe kent tal van duurzame initiatieven. Ondernemers die nieuwe producten ontwikkelen of juist energie en grondstoffen besparen én inwonergroepen die samen werk maken van duurzaamheid en duurzame energie. Natuur en Milieufederatie Drenthe zet al deze initiatieven op de kaart en brengt de initiatiefnemers samen. Via deze kaart én het Servicepunt komen ondernemers en inwonergroepen met elkaar in contact. Heeft u een eigen duurzaam initiatief? Meld u dan aan. Gebruik de duurzame initiatieven kaart, ontmoet andere ondernemers en lokale groepen en doe nieuwe ideeën op. Meer informatie en een aanmeldformulier vindt u op www.duurzameinitiatieven.nl

Meer informatie: www.reestdal-energie.nl

Energie Coöperatie Oostermoer (ECO) ECO is een brede, op duurzaamheid gerichte organisatie in Oost-Drenthe. De organisatie verenigt diverse lokale groepen en initiatieven en wil duurzame energie gaan leveren. ECO Oostermoer bestrijkt een groot deel van Oost Drenthe. Meer informatie: www.eco-oostermoer.nl

Energie Coöperatie NoordseVeld

Duurzaam Rolde e.o.

EC NoordseVeld is een coöperatie die via Greenchoice duurzame energie levert in de kop van Drenthe. Inwoners zorgen via deelname in de coöperatie voor duurzame energie. De coöperatie heeft geen winstoogmerk en investeert het vrijkomende geld in productie van duurzame energie. De eerste tientallen leden zijn al binnen.

De werkgroep Duurzaam Rolde is net gestart en wil duurzaamheid in brede zin stimuleren in Rolde en omgeving. De onderwerpen waar deze werkgroep zich mee gaat bezig houden zijn onder andere duurzame energie (zonnepanelenactie), landbouw en mobiliteit.

Meer informatie: www.ecnoordseveld.nl Meer informatie: www.duurzaamrolde.nl

Duurzaam Balinge

Servicepunt

De werkgroep Duurzaam Balinge betrekt bijna het hele dorp bij haar activiteiten om Balinge duurzamer te maken. Er worden samen zonneboilers en houtkachels geplaatst en er wordt informatie gegeven over energiebesparing. Een van de werkgroepen is ook bezig met onderhoud van landschapselementen rond het dorp. Meer informatie: www.duurzaambalinge.nl

Wilt u ook lokaal aan de slag met energie? Neem dan contact op met het Servicepunt.

Meer initiatieven op:

Meer informatie bij Christiaan Teule van Natuur en Milieufederatie Drenthe, [email protected].

www.duurzameinitiatieven.nl


13


Voldoen uw grafische producten aan de huidige duurzaamheidseisen? Vraag nu een gratis duurzaamheidsscan aan! : EN N TAL E AL BE RH ER AS ! E D V N S P EN ZO T I SER E: TI NL DA CAS MA RA. R U O IN NF SJ I TI ER .AC ME W W W

0-

05

assobure

Gratisinc

is onderdeel

van Actis

0 75

Jura.

15

70

Wilt u meer weten over duurzaam drukwerk? Neem geheel vrijblijvend contact met ons op: Telefoon: (050) 750 15 65 Fax: (050) 750 15 76 E-mail: [email protected]

FO

LE

TE

: ON

au.nl

www.gratisincassobureau.nl gratisincasso gratis incassobureau incasso bureau.nl .nl

Inwoners en bedrijven maken Assen duurzaam

15

Het rapport ‘De energieke samenleving’ van het Planbureau van de Leefomgeving, vormt dé inspiratiebron voor de gemeente Assen. De belangrijkste bevinding in dit rapport uit 2011 is, dat creativiteit en innovatiekracht van burgers en bedrijven zelf moet komen. Die vormen samen kansen voor ‘groene groei’. De overheid moet die creativiteit en innovatie de ruimte geven en het lokale marktmechanisme stimuleren. De gemeente Assen brengt de uitgangspunten nu anderhalf jaar in praktijk en blijkbaar werkt dat goed; eind 2011 werd Assen uitgeroepen tot de duurzaamste gemeente van Nederland. Alex Langius, wethouder in Assen, licht toe.

www.duurzaaminkoopcentrum.nl

‘De gemeente Assen heeft de ambitie om CO2-neutraal te zijn. Dat houdt in dat we als organi satie allereerst zoveel mogelijk zelf aan energiebesparing en duurzaamheid doen. De ge meentelijke gebouwen hebben of krijgen minimaal label B, de straatverlichting bestaat uit LED verlichting en ons eigen wagen park rijdt op aardgas. Maar met die maatregelen zullen we altijd slechts een deel van onze ambitie kunnen waarmaken.

onderdeel van www.actisjura.nl

Ook wij zijn duurzaam!

Willen we als gemeente CO2neutraal zijn, dan moeten de inwoners en bedrijven dat doen.’ Opborrelende initiatieven ‘In heel Nederland zie je de laatste jaren bewonersinitiatieven ont staan die aan de slag gaan met energiebesparing en ook in Assen is dat het geval. Er is een buurtinitiatief in Amelterhout en Assen Oud-Zuid en een kerkge meenschap die aan de slag gaat met energiebesparing en ook elders in de stad borrelen initia tieven op. Voor deze mensen is het niet de financiële prikkel van de overheid waardoor ze in actie komen. Ze zijn zelf gemotiveerd, merken dat door marktwerking de prijs van bijvoorbeeld zonne panelen aantrekkelijk is geworden en ze zijn geïnteresseerd om zelfvoorzienend te zijn.’ Gemeente activeert en faciliteert ‘De rol van de gemeente voor deze bewonersinitiatieven is enerzijds activerend. We signaleren dan zelf kansen. Zo gaan we met Natuur en Milieufederatie Drenthe

dit jaar vijf straten in Assen selecteren waar we mogelijkheden voor energiebesparing zien. We brengen dan vraag en aanbod bij elkaar en indien nodig onder steunen we projecten financieel. In andere gevallen komen mensen zelf bij de gemeente voor advies. In dat geval verwijzen we door naar lokale ondernemers.’ Vooravond energieke samen leving ‘Dat energiebesparing leeft in deze gemeente blijkt wel uit het feit dat Assen in Noord-Nederland koploper is op het gebied van het activeren van inwoners, bijvoorbeeld met energie-onder zoek. 75% van de mensen die voor de eigen woning een energie advies heeft gekregen, gaat daarbij zelfs over tot investering. In 2011 waren dat 400 mensen die samen meer dan € 1 miljoen investeerden. Dit jaar, in de maanden maart en april, zijn al meer dan 100 energie-onder zoeken uitgevoerd. Bij de gemeente zijn we ervan overtuigd: we staan aan de vooravond van de energieke samenleving.’

sanitair - gas - water - elektra - duurzaam energie

0592 - 344 455

www.weggemans-assen.nl Samen voor een mooi en duurzaam Drenthe.

Woningcorporaties maken woningen energiezuinig Niet alleen particuliere woning eigenaren zijn bezig met energiebesparende maatregelen, ook huurders en verhuurders zijn actief. Woningcorporatie Actium bijvoorbeeld maakt alle 16.000 woningen energiezuiniger. Het streven van Actium is dat alle woningen voor 2020 minimaal energielabel C hebben. Op dit moment heeft 70% van de Actium-woningen in Assen al label C of hoger. De energiebesparende maat regelen bestaan uit gevel-, vloer- en dakisolatie, dubbel glas en het vervangen van cv-ketels. Daarnaast heeft een aantal woningen, zoals in de Schilderswijk in Assen, zonneboilers gekregen. Actium brengt voor deze energiebesparende maat regelen bij de huurders geen kosten in rekening.



Rabobank ziet kansen voor energiecoöperaties

16

17

De lokale coöperatie is nog steeds een perfecte manier om mensen samen zaken te laten doen, vindt de Rabobank. Als coöperatieve bank stimuleert de Rabobank de oprichting van nieuwe coöperaties. Zo ook de vorming van duurzameenergiecoöperaties. ‘De kennis die de Rabobank in de afgelopen 100 jaar over coöperaties heeft opgebouwd is nog steeds van deze tijd’, zegt Arie van der Spek, directeurvoorzitter Rabobank Assen-Beilen. Wereldwijd stimuleert de bank op lokaal niveau de oprichting van zowel agrarische als bankcoöperaties.

Zonne-energie: zo werkt ‘t Zonne-energie wordt het helemaal. Zo lijkt het althans. Steeds meer particulieren en bedrijven schaffen zonnepanelen aan. De terugverdientijd van zonnepanelen is al zeer gunstig. En dat wordt per 1 juli 2012 nog gunstiger als met een nieuwe stimuleringsregeling de btw op PV-panelen van 19% naar 6% wordt verlaagd. Doordat de kosten van zonnesystemen de laatste jaren snel naar beneden gaan, kost stroom uit zonnepanelen ongeveer even veel als grijze stroom. Maar hoe werkt zonne-energie eigenlijk?

Om licht naar bruikbare stroom om te zetten zijn naast een zonnepaneel ook een omvormer en elektriciteitskabels nodig. Zo’n compleet systeem wordt een photo voltaic-systeem (PV-systeem) genoemd. Zonne panelen maken elektriciteit, doordat zonlicht een elektrische spanning opwekt tussen de twee laagjes silicium op het paneel. Dat heet een fotovoltaïsche reactie. De omvormer zorgt ervoor dat deze spanning wordt omgezet naar wisselstroom voor het elektriciteitsnet. Voor het opwekken van stroom is niet per se direct zonlicht nodig. Ook op een bewolkte dag levert een zonnecel elektriciteit. Watt? Watt-piek Net als bij alle elektrische appa raten staat ook het vermogen

van zonnepanelen uitgedrukt in watt. De productie van stroom is echter nooit gelijk doordat de hoeveelheid zonlicht steeds verandert. Bij zonnepanelen staat daarom het maximale vermogen aangegeven: Watt-piek (Wp). In een test omgeving met onveranderlijke omstandigheden voor licht en temperatuur is de Wp vastge steld. Om te weten hoeveel energie een paneel maximaal opwekt in kWh, wordt in Nederland de vuistregel gehanteerd dat het aantal Wp van het paneel met 0,8 wordt vermenigvuldigd. Een panelenset van 1000Wp, levert in Nederland dus zo’n 800 kwh per jaar op. Bij benade ring n atuurlijk. Veel hangt immers af van de ligging en helling van de panelen.

Vergoeding voor teruglevering Op momenten dat u weinig elektriciteit gebruikt kan het zonnesysteem een overschot aan elektriciteit produceren. Deze stroom levert het huishouden dan aan het elektriciteitsnet. Via de wet is geregeld dat huis houdens een vergoeding krijgen voor die aangeleverde stroom, de terugleververgoeding. Deze vergoedingsregel geldt ook als u subsidie ontvangt. Energie bedrijven zijn verplicht de eerste 5.000 kWh die een huishouden aanlevert te verrekenen met de afname. Dit heet salderen. De salderingsplicht vervalt als u meer stroom op het net zet dan u zelf afneemt. U krijgt dan een lagere vergoeding per aange leverde kWh, dan u zelf zou moeten betalen voor afname.

Ook op uw dak? Of uw dak geschikt is voor plaat sing van zonnepanelen hangt onder andere af van de ligging van uw dak, de hellingshoek en uiteraard schaduwwerking van bomen en dergelijke. Wilt u weten of uw dak geschikt is? Op www.milieucentraal.nl/ zonnepanelen kunt u een snelle rekenmodule invullen. Wilt u ook bezig met zonneenergie of heeft u als bedrijf een aanbod voor groepen inwoners? Neem dan contact op met Natuur en Milieufederatie Drenthe via (0592) 311 150 of [email protected].

Bron: MilieuCentraal.nl/zonnepanelen

In Nederland ondersteunt Rabobank coöperaties van verloskundigen, apothekers en zzp-ers. De bank merkt dat ze als paddenstoelen uit de grond schieten. ‘Het is een vorm van zelfstandigheid in gebondenheid’, zegt Arie van der Spek. ‘Door elkaar te helpen blijkt dat er veel betere resultaten worden gehaald. En naast de vorming van coöpe raties van beroepsgroepen merken we dat er veel belang stelling is voor lokale coöperaties rondom duurzame energie.’ Eerst cultuur, dan structuur ‘De basis voor het oprichten van een coöperatie is dat een groep mensen met elkaar echt iets van de grond wil tillen. Er moet een gezamenlijk doel zijn, een geza menlijk belang. Het legt daarmee ook een grote druk op de wijze waarop de deelnemers met elkaar willen samenwerken; in goede en in slechte tijden’, aldus Arie van der Spek. ‘Ik zie dit laatste als een cultuuraspect. Pas wanneer de deelnemers volmondig aangeven dat ze met elkaar in zee willen dan kun je verder. Ik duid dit als de cultuur kant van de coöperatie; de wil om samen te werken. Pas daar na komt de structuur van de

coöperatie aan de orde. Voor dit laatste wend je je tot de notaris. Daar is de kennis en kan de coöperatie opgericht worden.’ Productie- en inkoop coöperaties ‘Duurzame-energiecoöpe raties kunnen zowel betrekking hebben op productie coöperaties als op inkoopcoöperaties. De eerste groep is redelijk com plex. Er komt veel bij kijken, het gaat om forse bedragen en vergt een lange termijn visie’, vervolgt Arie van der Spek. ‘De inkoopcoöperaties zijn momenteel zeer populair bij de collectieve aanschaf van zonnepanelen. Wanneer het gaat om de inkoop van zonne panelen voor een ieders eigen woning dan is het vrij simpel. Men deelt het inkoopvoordeel en vervolgens heeft men het individuele voordeel van de duurzame energiewinning. Gaat men met elkaar op een plek buiten het dorp een productie-eenheid bouwen ten behoeve van alle woningen van

Arie van der Spek, directeurvoorzitter Rabobank Assen-Beilen

Lokaal coöperatiefonds de deelnemers dan wordt het al weer ingewikkelder. Maar het is mogelijk om het in een coöperatie te gieten.’ Ondernemerschap Arie van der Spek is van mening dat voor elke coöperatie, hoe klein dan ook, moet gelden dat er ondernemerschap zit in de groep van coöperatieleden. ‘En ondernemerschap gaat verder dan enthousiasme. Maar de coöperatie is zeker een modern vehikel. Als de coöperatie nog niet bestond, zou deze moeten worden uitgevonden.’


De Rabobank vindt het belangrijk dat mensen zich lokaal organiseren om met elkaar hun ambities te realiseren. Veelal heeft de lokale Rabobank een eigen coöperatiefonds. Van hieruit kunnen lokale initiatieven die een bijdrage leveren aan een versterking van bijvoorbeeld de leefbaarheid ondersteund worden. Afhankelijk van een plan van aanpak verleent de Rabobank vanuit dit fonds een bijdrage om de haalbaarheid van een lokale coöperatie te ondersteunen. Voor meer informatie zie de websites van de Rabobanken in Drenthe.

(advertorial)

%G 0 0 1 ORTIN

ienerg e w op u kening! re

K


Pak de winst van de zon! De zon gaat voor niets op en kan u véél voordeel opleveren! Wenst u de meest gunstige energietarieven? Wilt u eveneens de zekerheid van vaste energietarieven voor de komende jaren? Wilt u gratis stroom? Met zonnepanelen op uw dak zet u uw energieprijs voor minimaal 25 jaar vast. Door het plaatsen van zonnepanelen kan uw energierekening zelfs terug lopen naar € 0,-! U betaalt geen energieverbruik en zonnepanelen zijn beter voor het milieu. Vergeleken met spaargeld is het rendement van investeren in zonnepanelen meer dan 8%. De Hollandse zon is de meest betrouwbare en meest duurzame energieleverancier. Waarom heeft u nog niet gekozen voor zonnepanelen? Steeds meer mensen, zowel particulieren als ondernemers, kiezen voor zonne-energie van Awizon en de vele voordelen die er aan verbonden zijn. Het installeren van zonnepanelen gaat gemakkelijk en snel en u heeft bijna geen onderhoud. Het rendement? Of het nu bewolkt is of een zonnige dag, zonnepanelen zorgen altijd voor gratis stroom!

Dankzij het plaatsen van zonnepanelen bent u niet meer afhankelijk van energiebedrijven met stijgende energieprijzen maar bent u uw eigen energieleverancier! Pak de winst van de zon! Kies voor Awizon! Awizon is dé specialist in het adviseren, verkoop en bedrijfsklaar opleveren van zonnepaneel systemen. Met meer dan 9 jaar ervaring groeit het netwerk van tevreden klanten met de dag. Stapt u, net als hen, na overleg met ons in zee, dan weet u precies waar u nu en in de toekomst aan toe bent. Al die tijd kunt u uiteraard blijven rekenen op onze ervaring en expertise en op de begeleiding van een specialist.

... laat de zon niet voor niets opgaan! Meander 3 | 9231 DB Surhuisterveen | T (0512) 36 30 31 | E [email protected]

Bere

ENERken uw VOO GIE R

met

onze

WINST DOOR EEN LAGERE ENERGIE REKENING

Energieke Veenkoloniën door nieuwe bewonersinitiatieven

De plannen voor grote windmolens in het veenkoloniale gebied in Drenthe roepen allerlei reacties op. Lees ook het artikel op pagina 20. Een neveneffect van de plannen is dat er diverse lokale initiatieven de grond uit schieten voor alternatieve vormen van energie. Hieronder worden drie van die actuele initiatieven uitgelicht: Stichting Duurzame Energieprovincie, ECO-Oostermoer en Het Groene Huijs.

Stichting Duurzame Energieprovincie

WINST DOOR VAKKUNDIG ADVIES EN INSTALLATIE

Stichting Duurzame Energieprovincie heeft als doel het bevorderen en versnellen van de transitie naar duurzame energie in de provincies Drenthe en Groningen. De doel groepen zijn woningbezitters die willen investeren in duurzaamheid, woningbezitters zonder eigen geld, bedrijven, woningbouwcorporaties, instellingen, overheden en boeren.

WINST VOOR HET MILIEU

DEEL

www winstmeter op .awiz on.n l

Zonnepanelen vormen het eerste concrete product van de stichting. Allereerst is er een groepskorting bedongen op kwaliteitsmateriaal waardoor een complete installatie inclusief garanties aantrekkelijk is geprijsd. Voor alle doelgroepen is een uitgewerkt concept beschikbaar. Dit concept bevat een onafhankelijk EPA-advies, mogelijkheden voor leningen en de complete plaatsing en installatie van zonnepanelen.

www.awizon.nl

Energie Coöperatie Oostermoer ECO, Energie Coöperatie Oostermoer, is ontstaan uit een lokale werkgroep in Eexterzandvoort. Deze werkgroep wilde duurzame energie voor het dorp inkopen en organiseren, maar daarvoor bleek het dorp met 52 huishoudens te klein. Voor dit doel is namelijk minimaal een omvang van 100.000 inwoners (30.000 huishoudens) nodig. Voor dit project was opschaling nodig. De doelstelling van de coöperatie is het samen met inwoners bevor deren van een duurzaam en leefbaar platteland in de Oostermoer, met inwoners uit de gemeenten Aa en Hunze, Borger-Odoorn en Tynaarlo en mogelijk nog enkele andere veenkoloniale gemeenten. De coöperatie laat de werkzaamheden uitvoeren door verschillende werkgroepen waarin inwoners zelf zitting hebben. Deze werkgroepen bereiden bijvoorbeeld het inkopen en plaatsen van zonnepanelen voor. De nadruk ligt op het doen en zorgen dat er zaken van de grond komen. De coöperatie wordt in 2012 formeel opgericht. De eerste productie wordt dit jaar gerealiseerd met het plaatsen van zonnepanelen en het aanbieden van goedkope duurzame energie.

Het Groene Huijs Het Groene Huijs is een spin-off van diverse actiegroepen tegen de windturbineparken in het gebied Oostermoer. Deze actiegroepen hebben aangegeven niet tegen duurzame energie te zijn en willen zich samen actief inzetten voor de verduurzaming van het gebied. Het Groene Huijs richt zich in eerste instantie op de levering en plaatsing van installaties voor zonne-energie op de daken van particuliere woningbezitters. De organisatie wil dit ook voor de eigenaar/bewoner mogelijk maken die zelf geen financiële middelen beschikbaar heeft. Naast de levering van panelen voor zonneenergie richt Het Groene Huijs zich op maatwerkadvies voor woningbezitters/bewoners voor het verder verduurzamen van de woning. Het Groene Huijs is een organisatie met idealistische oogmerk, maar wordt opgezet met een businessmodel. De organisatie streeft naar een sterke betrokkenheid van deelnemers/afnemers en het stimuleren van de lokale economie. Ook dit laatste wordt formeel vastgelegd in het business-model.


19


20


Windenergie in Drenthe

Visies op windenergie

In Nederland is afgesproken dat 14% van duurzame energie gehaald wordt uit onder andere windenergie. Alle 12 provincies nemen ieder een deel van het totaal van 6000 megawatt voor hun rekening. De provincie Drenthe heeft aangegeven hiervan 280 megawatt te realiseren en Zuidoost-Drenthe en de Veenkoloniën aangewezen als zogenaamd ‘zoekgebied’. Samen met vier Drentse gemeenten, Aa en Hunze, Borger-Odoorn, Coevorden en Emmen werkt de provincie aan een gebiedsvisie Windenergie.

‘Als Noord-Nederland de doelstelling 14% duurzame energie in 2020 wil halen, dan moeten we vaart maken met duurzame energieprojecten.’ Dat is één van de conclusies uit het rapport ‘Het Noordelijk Klimaat Perspectief’ dat de Natuur en Milieufederaties Drenthe en Groningen in voorjaar 2012 publiceerden. Het plaatsen van windmolens op land is hierin een belangrijke factor. Maar de vaart die projectontwikkelaars in Noord-Nederland hier nu mee maken leidt ook tot veel tegenwind en maatschappelijk weerstand. Tegelijk neemt de belangstelling voor andere duurzame energievormen in de gebieden waar windparken staan gepland ook toe. Vormt dit een alternatief? Zijn hier wellicht nieuwe bruggen te slaan?

Arthur Vermeulen, directeur windenergie van Raedthuys Groep uit Enschede en een van de initiatiefnemers van het omstreden windpark De Drentse Monden en Reinder Hoekstra, directeur van Natuur en Milieufederatie Drenthe, geven ieder hun visie.

Arthur Vermeulen directeur Raedthuys Groep Weerstand ‘Mijn ervaring is dat verandering in het algemeen leidt tot weer stand. Met de aanleg van wind parken in Drenthe is dat dus niet anders, ook al betrek je omwonen den in een vroegtijdig stadium en ga je zeer secuur en verantwoord te werk. Met de initiatiefnemers van Windpark De Drentse Monden willen wij nadrukkelijk rekening houden met de omgeving. Dit hoort bij onze aanpak, we zouden niet anders willen. Zonne-energie wordt vaak als alternatief genoemd. Het is op de één of andere manier ‘aaibaarder’. Bij Raedthuys zijn we ook actief met zonne-energie. Energie opwekken met zonne-energie is leuk en goed. Echter, in Nederland kunnen we met zonne-energie

slechts voor een klein deel in onze duurzame energiebehoefte voorzien. Om mijn droom te verwezenlijken, namelijk een volledig duurzame energievoor ziening in 2050, moeten we ook windenergie de ruimte geven, zowel op zee, als op land.’ Opbrengsten ‘In Drenthe veronderstellen sommigen dat alleen de agrariërs die meedoen voordeel hebben van het windpark. Maar dat is niet het geval. Inwoners kunnen ook financieel participeren en daarnaast willen de initiatief nemers van De Drentse Monden met de opbrengsten een lokaal fonds oprichten. Verder wordt de groene stroom tegen een aantrekkelijk tarief geleverd aan de lokale bevolking. Maar het

allerbelangrijkste is dat het windpark een economische spin-off vormt voor de hele regio. In Drenthe gaat de discussie op dit moment vooral over de grootte van het windpark en over aantallen megawatt. Dat vinden wij jammer. Het zou moeten gaan over meer slagkracht voor de regio: meer banen, meer inkomsten en meer voorzieningen. Windenergie kan daar in belang rijke mate aan bijdragen. Daar naast is het van belang dat we de klimaat- en energiedoelen halen. De initiatiefnemers van Wind park De Drentse Monden zijn ervan overtuigd dat er een wind park van formaat komt in Drenthe. De Drentse Veenkoloniën - waar de initiatiefnemers nagenoeg allemaal zelf wonen - is door zijn weidsheid, de rechte verkaveling en het goede windaanbod namelijk uitermate geschikt voor windenergie. Als het hier niet lukt, lukt het nergens in Nederland en dan hebben we een groot probleem.’ Participatie ‘Het participatieprogramma en de ervaring van Raedthuys dient

Raedthuys Groep Is een onderneming uit Enschede die duurzame energieprojecten initieert, investeert en duurzame energie verhandelt. Raedthuys Groep heeft samen met enkele lokale partners het plan ontwikkeld voor windpark De Drentse Monden in het Veenkoloniale gebied in Drenthe. Deze plannen stuiten op verzet van omwonenden die zich hebben verenigd in diverse platforms. De tegenstanders vrezen onder meer dat het windpark geluidsoverlast en gezondheidsschade geeft, het landschap aantast en woningen onverkoopbaar maakt.

als input voor het participatie programma van De Drentse Monden. Sinds eind jaren ’90 geven wij particulieren de gelegen heid te investeren in onze duur zame energieprojecten. Op die manier delen ze in de revenuen van onze windparken en raken ze nauw betrokken. Er hebben tot nu vele duizenden particulie ren meegedaan. Zij zijn nu extra enthousiast over windenergie. Zo creëren we draagvlak. Dat hebben wij recent ook terugge zien in de verkoop van obligaties in Windpark Oldebroekertocht in Dronten. Inwoners en onder nemers uit de gemeente konden profiteren van een extra hoge rentevergoeding. De lokale politiek was er blij mee. De doel groep kon het ook waarderen, want de obligaties waren binnen enkele weken uitverkocht. Onze filosofie luidt dan ook: je kunt alleen vermenigvuldigen door te delen. Dit streven we ook na met Windpark De Drentse Monden. We staan wat dat betreft ook open voor ideeën uit de omge ving. Maar we kunnen pas echt concreet worden als de omvang van het windpark vaststaat.’

Reinder Hoekstra directeur Natuur en Milieufederatie Drenthe ‘Windenergie is een onmiskenbare schakel in de duurzame energie voorziening. Het plaatsen van meer windmolens op land is nodig. Het gaat er wel om dat je dat goed onderbouwd, beter uitlegt en dat het plaatsen zo zorgvuldig mogelijk gebeurt. De manier waarop plannen voor windmolens nu worden ge lanceerd, beschouw ik als een bedreiging voor toekomstige kleine en grote energieprojecten.’ ‘Wat windenergie in de provincie Drenthe betreft zijn wij voor stander van geconcentreerde opstellingen met windmolens. Solitaire windmolens, bijvoor beeld bij elk dorp eentje, zou in deze provincie landschappelijk gezien een grotere en negatievere impact geven. Wij vinden het gebied van de Drentse Veenkoloniën vanwege

zijn grootschaligheid voor wind molens het meest geschikt. Maar zien tegelijk dat de molens juist vanwege de openheid van het landschap veel impact hebben. We hebben ons mede daarom nog niet uitgelaten over het aantal molens dat hier geplaatst kan worden.’ Mensen willen zeggenschap over hun gebied ‘Wij vinden dat omwonenden in het gebied tijdens de planvor ming rond windpark De Drentse Monden onvoldoende betrokken zijn. Agrariërs in het gebied doen eraan mee, maar de rest staat te veel aan de zijlijn. Voor hen kwamen de plannen als een overval. De overheden, rijk, provincie en gemeenten blijken vervolgens niet in staat om er samen een goed proces van te maken.

Je zou denken dat er voldoende goede voorbeelden zijn van projecten waarbij op een geslaagde manier voor maat schappelijk draagvlak is gezorgd.’ Uit alle debatten blijkt wel dat de meerderheid van de mensen nog steeds voorstander is voor windenergie, ook in Drenthe. Daarnaast is er een brede maat schappelijke trend zichtbaar dat mensen grip willen krijgen op hun energievoorziening en samen met anderen iets willen doen. Ze bedenken allerlei participatievormen en bewoners initiatieven op het gebied van zonne-energie. In de provincie Friesland bijvoorbeeld, zijn er verenigingen waar bewoners samen eigenaar zijn van wind molens en die samen exploiteren. De gedrevenheid voor duurzame energie is er.’


Nieuw energieontwerp ‘Voor het verkrijgen van meer draagvlak moet het ontwerp proces voor de Veenkoloniën een stap terug. Aan de initiatief nemers zou ik willen zeggen: laten we samen met de inwoners gaan werken aan een nieuw energie-ontwerp voor het gebied. Met gebruik van zoveel mogelijk windenergie. Maak dan samen een balans op van zowel de lusten als de lasten. Ik ben benieuwd wat er dan gebeurt . De huidige verharde standpunten over windenergie konden weleens gaan schuiven. Ik denk dat er in zo’n nieuw ontwerp ook kansen zijn om meer verbindingen te leggen tussen kleine energieinitiatieven en de grotere partijen. De gedrevenheid van die lokale energie-initiatieven is goed, maar de meeste zullen nog te kleinschalig blijken om op eigen kracht rendabel te worden. Een verbinding van kennis en professionaliteit kan winst betekenen voor alle partijen.’

21

(advertorial)


Profiteer mee van windpark

de drentse Monden! Windfonds

23

Doen wordt gemaakt door

Hooghalen Duurzaam

Actium

Natuur en Milieufederatie Drenthe www.nmfdrenthe.nl Contactpersoon: Christiaan Teule [email protected]

www.hooghalenduurzaam.nl Contactpersoon: Ton van Ewijk [email protected], [email protected]

www.actiumwonen.nl Contactpersoon: Gonnie Blaauw [email protected]

MKB-Nederland Noord www.mkb.nl Contactpersoon: Rinze van der Born

Obligaties Energie

Mede-eigenaar

Contactgegevens:

Partici patiep anel

VNO-NCW Noord www.vno-ncwnoord.nl Contactpersoon: Jan-Willem Loobeek

Provincie Drenthe www.drenthe.nl Contactpersoon: Gien Pinxterhuis [email protected]

SLIM wonen met energie www.slimwonenmetenergie.nl

Drentse Energie Organisatie www.drentseenergieorganisatie.nl Contactpersoon: Ard Lammertink [email protected]

Gemeente Assen http://www.assen.nl/energieloket/ Contactpersoon: Alfred Middelkamp [email protected]

Zonne-energie www.milieucentraal.nl/ zonnepanelen www.nmfdrenthe.nl Contactpersoon: Christiaan Teule [email protected]

Stichting Duurzame Energieprovincie www.duurzame.energieprovincie.nl Contactpersoon: Henk Bulder [email protected]

Rabobank www.rabobank.nl kantoor Assen-Beilen

Windpark De Drentse Monden wordt ontwikkeld in het veenkoloniale gebied nabij Eerste en Tweede Exloërmond, Nieuw Buinen en Drouwenermond. De initiatiefnemers vinden het

Energie Coöperatie Oostermoer www.eco-oostermoer.nl Contactpersoon: Rienus Ferwerda [email protected]

Het Groene Huijs Contactpersoon: Rob Rietveld [email protected]

Raedthuys Groep www.raedthuys.nl Contactpersoon: Harold Weerkamp [email protected]

Duurzame initiatieven en het Servicepunt www.duurzameinitiatieven.nl Contactpersoon: Christiaan Teule Natuur en Milieufederatie Drenthe [email protected]

Doen wordt ondersteund door:

belangrijk dat inwoners van de gemeente Borger-Odoorn en omliggende gemeenten ook kunnen profiteren van het windpark. Hoe inwoners precies kunnen profiteren is in deze fase van het project nog niet exact te zeggen. In grote lijnen zijn er echter wel al enkele mogelijkheden aan te geven. Die hebben we alvast voor u op onze website gezet. Waarom we nu nog niet gedetailleerder kunnen zijn? De precieze omvang van het windpark staat immers nog niet vast. Daarnaast zijn we voor bepaalde vormen van financieel meedoen in het windpark afhankelijk van de regelgeving en marktomstandigheden op het moment dat besloten wordt om de molens te gaan bouwen. Wat in ieder geval wel vaststaat, is dat de inwoners van het gebied rond het windpark mee kunnen doen.

pa r k

Interesse? Kijk op de website! www.dedrentsemonden.com

Wind

de DrentseMonden blijvende energie voor Drenthe

Colofon Uitgave in opdracht van Natuur en Milieufederatie Drenthe, verzorgd door: ETT Media Postbus 70112 9704 AC Groningen. Telefoon: (050) 313 76 00 E-mail: [email protected] Internet: www.ettmedia.nl

Teksten en redactie:

Oplage:

Detty Brink: [email protected]

8.500 exemplaren

Foto’s:

Overname van artikelen is in beginsel toegestaan mits hieraan vooraf toestemming van ETT Media of Natuur en Milieufederatie Drenthe wordt verkregen. Deze uitgave is met de grootst mogelijke zorgvuldig heid samengesteld. Zowel ETT Media als Natuur en Milieufederatie Drenthe zijn niet aansprakelijk voor fouten en/of omissies in deze uitgave.

Natuur en Milieufederatie Drenthe, Detty Brink en diverse in de artikelen genoemde organisaties en bedrijven.

Concept en realisatie: ETT Media en Geografisch BV

Uitgave: juni 2012

Drukwerkbegeleiding: Duurzaam Inkoop Centrum, Groningen


Natuur en Milieufederatie Drenthe Hertenkamp 6 9401 HL Assen Telefoon: (0592) 311 150 E-mail: [email protected] Internet: www.nmfdrenthe.nl

EErstE hulp E i g r E n bij E zuinig . n E w u vErbo Dat is sliM. www.slimwonenmetenergie.nl DIT PROJECT WORDT MEDEGEFINANCIERD DOOR HET EUROPEES FONDS VOOR REGIONALE ONTWIKKELING

Nieuw: Servicepunt voor lokale initiatieven Drentse Energie Organisatie. Laat u inspireren door zon. Themanummer Lokaal energie opwekken in Drenthe

Recommend Documents